74 Test 73 kart graficznych. Przyszedł czas, aby podsumować nasz aktualny ranking kart graficznych. 80 Kronika: Języki programowania

Transkrypt

1

2 SPIS TREŚCI W NUMERZE 12/2011 TEMAT NUMERU 34 Windows 2012: Upgrade systemu Następny Windows pojawi się dopiero za rok. CHIP pokazuje, jak już dziś uruchomić niektóre funkcje Ósemki. AKTUALNOŚCI 6 Gry na Facebooku Gry społecznościowe to biznes wart ponad miliard dolarów. 14 Pomocnicy kierowcy Systemy pomocy kierowcy sprawiają, że jazda autem staje się bezpieczniejsza. 24 Dziesięć niezwykłych transakcji Najbardziej spektakularne transakcje w historii technologii IT. 26 Drukowanie 3D Pokazujemy, jak za pomocą laserów drukuje się trójwymiarowe obiekty lat ipoda Od bankruta do lidera rynku: o tym, jak ipod uratował Apple a. 30 Hakerzy kradną certyfikaty SSL Uważaj! Cyberprzestępcy ukradli 500 certyfikatów autentyczności. 32 Nikogo nie obraził, ale za to zapłaci Za obraźliwy komentarz na blogu odpowie nie jego autor, lecz właściciel bloga Człowiek kontra maszyna Ludzki narząd słuchu jest niezwykle precyzyjny. Czy maszyna może być lepsza? PREMIERY 46 Procesor AMD FX Aparat Sony Alpha 77 (SLT-A77V) 49 Smartfon HTC Titan 50 Notebook Asus Zenbook UX21 50 Tablet Sony S1 52 Smartfon Nokia N9 52 Słuchawki Jabra HALO2 53 Smartfon Apple iphone 4S TESTY I PORADY 54 Testy sprzętowe Najnowsze urządzenia elektroniczne. 60 Testy programów Najciekawsze oprogramowanie użytkowe. 62 TOP 10, czyli co warto kupić Sprawdź, na co warto wydać pieniądze, a czego należy się wystrzegać. 70 Czy przemysł przetrwa cyberatak? Hakerzy ostrzegają: robak Stuxnet jest kluczem do instalacji przemysłowych. 74 Test 73 kart graficznych Przyszedł czas, aby podsumować nasz aktualny ranking kart graficznych. 80 Kronika: Języki programowania Bez języków programowania musielibyśmy obsługiwać komputery ręcznie Fakty i mity 127 urządzeń USB przy jednym pececie. 92 Usuwanie danych nieusuwalnych Nieodwracalne usuwanie danych nie jest takie proste, ale i to da się zrobić. 96 Power dla PowerPointa Firmowa prezentacja nie musi być nudna, wystarczy się trochę postarać. 98 Firefox 6, 7, 8 chaos w systemie Czy wyższy numer oznacza rzeczywiście coraz lepszy produkt? 102 Mobilny Internet 5 rzeczy, które warto wiedzieć o mobilnym dostępie do Sieci. 106 Pojedynek nowych tabletów ipad ma silną konkurencję, ale czy powinien się jej bać? Sprawdźcie wyniki testu. 110 Bezpłatne narzędzia Zastąp płatne programy ich darmowymi odpowiednikami. 114 Zrezygnuj z kablówki. Kup Blu-raya Test usług internetowych w odtwarzaczach wideo. 116 Internauta najlepszym bankowcem Bank w portalu społecznościowym, czyli wzajemne pożyczki przez Internet. 120 Zamiast dużego serwera NAS może być tańszą alternatywą dla tradycyjnego serwera w firmie. 122 Programy FK dla małych firm Jak samodzielnie i zupełnie za darmo nadzorować finanse firmy. 124 Projektory biznesowe Test 22 modeli o rozdzielczości WXGA. 130 Świat według gier komputerowych Gamification to kontrowersyjna metoda motywacji poprzez system nagradzania. 134 Tips & Tricks Wygodniejsza praca z Windows i aplikacjami, a także porady sprzętowe. STAŁE RUBRYKI OD REDAKCJI SPIS ZAWARTOŚCI PŁYTY ZAWARTOŚĆ PAKIETU MULTIMEDIALNEGO ZAPOWIEDZI Adres redakcji: Warszawa, ul. Topiel 23 tel.: , faks: WWW: chip.pl, redakcja@chip.pl Redakcja: Redaktor naczelny: Michał Adamczyk Sekretarz redakcji: Monika Żuber-Mamakis Zespół: Bartłomiej Dramczyk, Rafał Frąckiewicz, Piotr Lisowski, Konstanty Młynarczyk, Andrzej Pająk, Rafał Petras Graficy: Karol Laskowski, Karol Perepłyś (Studio 27), Piotr Sokołowski Korekta: Katarzyna Winsztal Stali współpracownicy: Michał Kołodziejczyk, Jerzy Gozdek Okładka: Piotr Sokołowski Zdjęcia: Jakub Bauke Serwis internetowy: Redaktor prowadzący: Konstanty Młynarczyk Zespół: Marcin Chmielewski, Tomasz Domański, Maciej Gajewski Laboratorium: Kierownik: Jarosław Cichoszewski Z-ca kierownika: Jacek Wójtowicz Zespół: Marcin Błaszak, Grzegorz Bziuk, Robert Dutkiewicz, Grzegorz Glonek, Marek Grzybowski, Karol Kulas, Arkadiusz Uriasz, Marek Winter Zgłoszenia sprzętów do testów: chip-lab@chip.pl Produkcja: Kierownik: Tomasz Gajda Pre-Press: Jan Kutyna, Adrian Stykowski Wydawca: Burda Communications sp. z o.o Warszawa, ul. Topiel 23 tel.: , tel./faks: Dyrektor generalny: Justyna Namięta Doradca Zarządu ds. edytorskich: Krystyna Kaszuba Asystentka Zarządu: Maria Sarnowska, tel.: Publishing Director: Michał Helman Brand Manager: Ewa Korzańska, tel.: Reklama: Burda Media Polska Sp. z o.o. ul. Warecka 11a, Warszawa tel.: , faks: Advertising Sales Director: Beata Madeja Deputy Advertising Sales Director: Anna Zabłocka Advertising Sales Manager: MIchał Helman Konrad Gacki, tel.: , konrad.gacki@burdamedia.pl Daniel Nowak, tel.: , daniel.nowak@burdamedia.pl Michał Słowikowski, tel.: , michal.slowikowski@burdamedia.pl Dominik Ulański, tel.: , dominik.ulanski@burdamedia.pl Traffic Interactive Specialist: Paweł Kopacki, tel.: Marketing and Media Research Manager: Iwona Surała Traffic Manager: Joanna Hasny, tel.: , joanna.hasny@burdamedia.pl Kolportaż: Dyrektor kolportażu: Mariusz Ryznar, kolportaz@burdamedia.pl Dział kolportażu Burda Publishing Polska Sp. z o.o Wrocław ul. Ostrowskiego 7 tel./faks: Prenumerata redakcyjna i sprzedaż numerów archiwalnych: Dział prenumeraty Wrocław, ul. Ostrowskiego 7 tel.: , faks: chip_prenumerata@burda.pl Godziny pracy: Nr konta: Burda Communications sp. z o.o. ul. Topiel 23, Warszawa Prenumerata w Internecie: magazyn.chip.pl/prenumerata.html Prenumeratę można również zamówić w firmach: RUCH SA, Kolporter SA (na terenie kraju), Poczta Polska: jednostki firm właściwe dla miejsca zamieszkania (zagranica), RUCH SA: Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy, Warszawa, skr. pocztowa 12; infolinia: Licencja The Polish edition of The CHIP is publication of Burda Communications sp. z o.o. licensed by Vogel Burda Holding GmbH, Poccistr.11, München/Germany. Copyright of the trademark CHIP by Vogel Burda Holding GmbH, Poccistr.11, München/Germany. CHIP jest wydawany w następujących krajach: Niemcy, Chiny, Czechy, Grecja, Indie, Indonezja, Malezja, Rosja, Rumunia, Singapur, Słowacja, Turcja, Ukraina, Węgry, Włochy. Druk: RR Donnelley Europe Sp. z o.o., ul. Obrońców Modlina 11, Kraków Nr indeksu: ISSN x Wszystkie nazwy handlowe i towarów, występujące w niniejszej publikacji, są znakami towarowymi zastrzeżonymi lub nazwami zastrzeżonymi odpowiednich firm odnośnych właścicieli i zostały zamieszczone wyłącznie celem identyfikacji. Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Przedruk tekstów zamieszczanych na łamach CHIP-a i udostępnianie materiałów publikowanych w mediach elektronicznych oraz cytowanie, streszczanie, dokonywanie wyciągów lub omawianie wyników testów w każdym wypadku wymagają pisemnej zgody redakcji. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Za treść reklam redakcja nie odpowiada. Zastrzegamy sobie prawo do skracania nadesłanych tekstów. Zabroniona jest bezumowna sprzedaż numerów bieżących i archiwalnych CHIP-a po cenie niższej od ceny detalicznej ustalonej przez wydawcę. Sprzedaż po cenie innej niż podana na okładce jest nielegalna i grozi odpowiedzialnością karną. Jesteśmy na facebook.com/chippl 4 CHIP.PL GRUDZIEŃ 2011

3 Najważniejsze premiery SONY ALPHA 77 NAJLEPSZA LUSTRZANKA Aparat Ralpha 77 to nowy lider zestawienia cyfrowych lustrzanek. W teście imponuje najwyższą rozdzielczością, bogatym wyposażeniem i błyskawicznym działaniem. Po lustrzankach średniej klasy z półprzezroczystym lustrem, Sony wprowadza na rynek high-endowy aparat wykonany w tej technologii. Alpha 77 dysponuje matrycą formatu APS-C o ogromnej rozdzielczości 24 mln pikseli. Jej cena świadczy, że Sony rusza na wojnę z Kanonem i Nikonem: nowy sztandarowy produkt Sony kosztuje o przeszło 2000 zł mniej od sprzętu Canona EOS 5D Mark II z pełnoformatową matrycą 21 Mp. Mimo wyśrubowania rozdzielczości Sony zrezygnowało z zastosowania pełnoformatowej matrycy i obiecuje jakość zdjęć na poziomie oferowanym przez pełnoformatową Alphę pikselowa matryca świetnie sprawdza się w fotografii studyjnej, umożliwiając uzyskanie niesamowitej ostrości. Podczas testów zmierzono rozdzielczość na poziomie 1593 par linii na wysokość obrazu przy minimalnej czułości, a przy ISO 400 nawet na poziomie 1659 par linii. W porównaniu z matrycą pełnoformatową sensor APS-C cechuje się wyższym poziomem szumu. Mimo wszystko do czułości ISO 1600 przy oglądaniu zdjęć na monitorze nie widać zakłóceń. Niestety, przy wyższej czułości poziom szumu zauważalnie wzrasta. Zakres dynamiki jest dobry: przy czułości ISO 400 może objąć 9,7 stopnia przysłony. Alpha 77 jest szybka, rejestruje aż 12 zdjęć na sekundę w pełnej rozdzielczości 24 Mp, nawet przy zapisie w formacie RAW. Aparat Sony góruje jeszcze nad konkurencją pod jednym względem: ponieważ nieruchome lustro przez cały czas odbija część światła, kierując je na sensor autofokusu fazowego, podczas wykonywania serii zdjęć bez przerwy reguluje on ostrość. Tematem gorących dyskusji może stać się wizjer. Ponieważ elektroniczne wizjery często cechują się niską rozdzielczością, wielu fotografów nie traktuje ich jako poważnej alternatywy dla wizjerów optycznych. Zmienią zdanie po przyłożeniu oka do wizjera aparatu Sony Alpha 77.

4 Ma on wysoką rozdzielczość i jest wykonany w technologii OLED jakość jasnego obrazu złożonego z 2,3 mln pikseli i pokrywającego 100% kadru jest bez zarzutu. Aparat ten wyznacza nowy standard, jeśli chodzi o wyposażenie. Wysokiej jakości magnezowa obudowa jest zabezpieczona przed kurzem i wilgocią. Przypadający do gustu jest też innowacyjny sposób mocowania wyświetlacza umożliwiający zmianę jego położenia w trzech płaszczyznach, zintegrowany moduł GPS i wyświetlacz pomocniczy na górze obudowy. Podsumowując Alpha 77 to półprofesjonalna lustrzanka z bogatym wyposażeniem, czyli m.in. wizjerem wykonanym w technologii OLED, który jest po prostu świetny. Jeśli chodzi o wysoką rozdzielczość małej matrycy APS-C zalety przeważają nad wadami. Cena: ok zł. SMARTFON HTC TITAN JEDEN Z NAJLEPSZYCH SMARTFONÓW NA RYNKU Jeśli spojrzeć na wypuszczone w ciągu ostatniego roku telefony HTC, od razu da się zauważyć łączące je rodzinne podobieństwo: ten sam styl, kolorystyka, użycie aluminium czy charakterystyczne wykończenie detali. Niestety, łączy je też zastosowanie burych ekranów kiepsko odwzorowujących kolory oraz zaledwie poprawna jakość aparatów fotograficznych. Aż tu nagle pojawia się HTC Titan. Na pierwszy rzut oka z zewnątrz przypomina powiększony model HD7 czy Desire HD. Jego solidna, monolityczna, aluminiowa obudowa budzi zaufanie, a niewielka grubość urządzenia sprawia, że Titana mimo ogromnych rozmiarów bardzo dobrze trzyma się w dłoni. Na tym podobieństwa się kończą. Ekran najnowszego HTC wyświetla żywe, soczyste kolory i charakteryzuje się dobrym kontrastem. W porównaniu ze wspominanym już HD7 czy Desie HD różnica jest po prostu diametralna. Szkoda, że rozmiar i jakość obrazu nie idą w parze z rozdzielczością standardowe 480x800 pikseli przy tak dużej powierzchni to jednak trochę za mało, żeby robić wrażenie.

5 Kolejny element, który w Titanie cieszy, choć zaskakuje, to aparat fotograficzny, a dokładniej jakość wykonywanych przez niego zdjęć. Wyposażony w mający 8 Mpix przetwornik aparat fotograficzny Titana robi lepsze zdjęcia od aparatu Nokii N9, zaopatrzonego w matrycę z tylnym podświetleniem i obiektyw Zeissa! Pozostałe parametry telefonu także pozwalają zaliczyć go do urządzeń z najwyższej półki: najnowszej generacji procesor Qualcomma taktowany zegarem 1,5 GHz, 16 GB wbudowanej pamięci masowej oraz cała reszta: czujniki, odbiornik GPS, elektroniczny kompas czy łącza bezprzewodowe. Co do oprogramowania w Titanie znajduje się zestaw aplikacji informacyjnych wyświetlających pogodę, kursy akcji oraz wiadomości z serwisów internetowych, program HTC Watch pozwalający wypożyczać filmy przez Internet, latarkę, program do robienia notatek, edytor zdjęć. Jest też kilka pożytecznych ułatwień wbudowanych w system, takich jak wyciszanie dzwonka przez odwrócenie telefonu czy automatyczne głośniejsze dzwonienie, gdy urządzenie wykryje, że jest w torbie lub kieszeni. Podsumowując Titan to obecnie najlepszy telefon z Windows Phone 7 i jeden z najlepszych smartfonów w ogóle. Cena: ok zł. PROCESOR AMD FX-8150 NADJEŻDŻA BULLDOZER Od połowy października w sprzedaży są nowe procesory AMD FX znane dotychczas pod nazwą Bulldozer. W dniu premiery do sklepów trafiły trzy FX-y: dwa ośmiordzeniowe oraz jeden sześciordzeniowy. W późniejszym okresie ma do nich dołączyć jeszcze układ czterordzeniowy. Wszystkie produkty wchodzące w skład serii mają mieć odblokowane mnożniki (mnożnik to liczba, przez którą mnoży się częstotliwość magistrali systemowej w celu ustawienia częstotliwości procesora). Układy AMD FX zbudowane są z około dwóch miliardów tranzystorów. Największą zmianą w porównaniu z poprzednimi układami o nazwie kodowej Thuban jest modułowa budowa nowego procesora. W skład jednego modułu wchodzą dwa rdzenie z przypisaną im, współużytkowaną pamięcią ciche L1 oraz współdzieloną L2. Pamięci podręcznej drugiego poziomu każdy z modułów otrzymał 2 MB, czyli łącznie jest jej 8 MB. Ponadto procesor dysponuje 128 KB pamięci pierwszego poziomu na dane i 256 KB na instrukcje.

6 Centralną część procesora zajmuje mostek północny oraz 8 MB wspólnej pamięci podręcznej trzeciego poziomu. Do zadań mostka należy przede wszystkim nadzorowanie przesyłu danych poprzez dwukanałowy kontroler pamięci DDR3, a także cztery 16-bitowe moduły HyperTransport. Zmodyfikowano też technologię AMD Turbo Core znaną z układów poprzedniej generacji. Procesory AMD FX z tą technologią mogą pracować w dwóch trybach: Max Core oraz Max Frequency. Pierwszy z nich umożliwia włączenie trybu Turbo czyli zwiększenie częstotliwości taktowania rdzenia procesora wtedy, gdy pozwala na to współczynnik TDP. Jeżeli aktualne TDT zbyt długo jest na poziomie przewyższającym optymalny, to Power Manager umieszczony wewnątrz procesora koordynuje jego pracę. Drugi z trybów aktywowany jest w wypadku aplikacji wykorzystujących tylko część rdzeni. Ten wariant jest zdecydowanie bardziej wydajny w aplikacjach jednowątkowych, natomiast nie sprawdza się w wymagających aplikacjach, np. do renderowania obrazu (przedstawienia go w formie najbardziej właściwej dla danego środowiska). Poszerzeniu uległa również lista obsługiwanych przez FX-y instrukcji. Wśród nich najważniejsze z punktu widzenia przeciętnego użytkownika są AVX odpowiedzialne za obsługę multimediów, wykorzystywane w symulacjach naukowych, analizach finansowych czy w modelowaniu 3D. Zaimplementowane zostały także instrukcje AES stosowane w aplikacjach szyfrujących, zabezpieczaniu transakcji sieciowych, dysków, baz danych. Podsumowując AMD FX-8150 to dobry procesor o dość innowacyjnej budowie. Pozostaje mieć nadzieję, że jej dalsze ulepszanie przyniesie wyższą wydajność. NOTEBOOK ASUS ZENBOOK UX21 PIĘKNO I SIŁA Asus UX21 jest wzorem ekskluzywnego, stylowego i eleganckiego laptopa. Jego obudowa jest zimna i sztywna, została wykonana z aluminium, z solidnych metalowych elementów, wytłoczonych w opływowe kształty. Laptop ten przypomina z wyglądu MacBooka Air, jednak sprawia wrażenie jeszcze solidniejszego. Cienka, a mimo to całkowicie sztywna pokrywa ekranu jest w ciemniejszym, grafitowym tonie, polerowana w kolisty wzór, podczas gdy metal, z którego wykonano obudowę dolnej części notebooka, jest jaśniejszy i szczotkowany.

7 Po otwarciu komputera wita nas wyspowa klawiatura z jasnymi klawiszami odcinającymi się na tle ciemnego tła. Przyciski są doskonale rozmieszczone i mają perfekcyjnie dobrany, płytki i miękki klik, wykonane są z chłodnej stali. Asus nie oszczędzał na wyposażeniu. Jego ultrabook napędzany jest procesorem Core i7, wspomagany 4 GB pamięci RAM. Pomyślnie ukryty w zawiasie ekranu wylot ciepłego powietrza staje się też, niestety, źródłem wyraźnie słyszalnego szumu, kiedy tylko UX21 zaczyna intensywniej wykorzystywać moc procesora. Komunikację ze światem zapewniają asusowemu ultrabookowi adaptery sieci Wi-Fi i Bluetooth, dwa złącza USB, wyjście micro HDMI oraz minivga. Są jednak minusy urządzenie to nie posiada czytnika kart pamięci i wbudowanego modemu 3G, co jest poważnym niedopatrzeniem. Przyjemnym zaskoczeniem są natomiast wbudowane głośniki malutkiego Susa. Mimo swoich niepozornych rozmiarów grają naprawdę ładnie. Asus UX21 potrafi działać na baterii ponad 6 godzin. Podsumowując Stylowy, elegancki, ekskluzywny, wydajny, wygodny, wytrzymały. No i drogi (cena: ok zł). SŁUCHAWKI JABRA HALO2 MOBILNE CENTRUM DOWODZENIA Słuchawki Jabra HALO2 to wysmakowany design oraz mnóstwo innowacyjnych technologii, które sprawiają, że ten sprzęt to coś więcej niż tylko narzędzie do bezprzewodowego odbioru ulubionej muzyki. Słuchawki są tak lekkie, że praktycznie nie czuć ich na głowie, a po złożeniu bez problemu mieszczą się w kieszeni. Zaraz po włączeniu Jabra HALO2 komunikują się przez Bluetooth z urządzeniem nadawczym, takim jak komórka, netbook czy odtwarzacz MP3. Po uruchomieniu przez nas tych ostatnich kontrolę nad strumieniem muzycznym przejmuje Jabra HALO2: przesuwając palcem po listwie dotykowej na prawej słuchawce, regulujemy poziom głośności, a pukając w nią dwukrotnie na górze lub na dole, przeskakujemy do następnego lub poprzedniego utworu z listy. To bardzo wygodne rozwiązanie.

8 Podsumowując Sprzęt, który skutecznie uwolni nas od kabli. Podczas słuchania muzyki z komórki możemy też swobodnie odbierać i prowadzić rozmowy głosowe. Cena: ok. 300 zł. SMARTFON APPLE IPHONE 4S 64 GB REWOLUCJA CZY EWOLUCJA? W nowym modelu pracują dwa rdzenie procesora, każdy taktowany z częstotliwością 800 MHz, co w praktyce zapewnia widoczne przyśpieszenie podczas przeglądania Sieci i uruchamiania aplikacji. Strona testowa ładowana jest w zaledwie 2,4 sekundy. Pozytywny wpływ procesora A5 daje się zauważyć podczas grania i uruchamiania programów. Wszystko chodzi płynnie i szybko. Jeśli chodzi o czas pracy akumulatora, iphone 4S ustępuje pola iphone owi, chociaż oba urządzenia dysponują silnikami o takiej samej pojemności. Mocniejszy, dwurdzeniowy procesor zużywa wyraźnie więcej energii niż jednordzeniowa jednostka iphone a 4. To daje się zauważyć podczas długich rozmów lub surfowania w Internecie. Aparat iphone a 4S o rozdzielczości 3264x2448 piksela oferuje nie tylko więcej pikseli niż aparat z Iphone a 4, ale także dodatkowo większą przysłonę dla padającego światła, podświetlany od tyłu czujnik, który umożliwia krótsze czasy naświetlania oraz dodatkowe funkcje takie jak rozpoznawanie twarzy. iphone wraz z nowym systemem operacyjnym ios 5 otrzymał również oprogramowanie z nowymi funkcjami, takimi jak icloud osobista chmura dla użytkowników iphone a. Można w niej umieścić między innymi dokumenty, kontakty i swoje pamiątki. Inną fajną funkcją jest Messenger, za pomocą którego można bezpłatnie wysyłać przez Internet wiadomości do innych użytkowników systemu ios. Niestety Apple nie usunął starych, denerwujących usterek: brak obsługi Flasha i radia, pamięci nie można rozszerzyć. Podsumowując iphone 4S jest udaną aktualizacją iphone a 4 z lepszym aparatem, szybszym procesorem i kilkoma innymi, ciekawymi funkcjami. Cena: ok zł. Więcej informacji na ten temat znajdziecie w miesięczniku CHIP (wyd. 12/2011 str ).

9 Czy przemysł przetrwa cyberatak? Stuxnet - robak wszech czasów? Robak Stuxnet, atakujący przemysłowe systemy SCADA działające pod kontrolą Windows, jest być może najbardziej zaawansowanym szkodliwym kodem w historii. Eksperci, którzy go analizowali twierdzą, że kod jest tak skomplikowany, iż wskazuje to na jakieś rządowe agencje stojące za jego powstaniem. To naprawdę niesamowite, ile zasobów poświęcono na napisanie tego kod - stwierdził Liam O Murchu z Symanteka. Dla Roela Schouwenberga z Kaspersky Lab Stuxnet jest przełomowy. Ekspert mówi, że w porównaniu z nim kod Aurora, który złamał zabezpieczenia serwerów Google'a to dziecinna zabawka. O istnieniu Stuxneta jako pierwsza poinformowała w połowie czerwca mało znana białoruska firma VirusBlokAda. Jednak głośno zrobiło się o nim miesiąc później, gdy Microsoft potwierdził, że skutecznie atakuje on systemy SCADA, wykorzystywane w przemyśle do kontrolowania linii produkcyjnych, elektrowni czy rurociągów. Kolejne tygodnie badań wykazały, że Stuxnet działa co najmniej od czerwca 2009 roku. Początkowo myślano, że wykorzystuje on pojedynczą dziurę w Windows. Microsoft ją załatał, jednak wkrótce okazało się, że twórcy Stuxneta znali jeszcze inne luki i w sumie wykorzystywali cztery dziury. Ponadto po infekcji robak wyszukiwał i skutecznie atakował systemy SCADA produkcji Siemensa. W międzyczasie Microsoft załatał - w ramach ostatnich poprawek Patch Tuesday - kolejną z dziur, a dwie pozostałe, mniej groźne, mają doczekać się łat w późniejszym terminie. Jednak Stuxnet nie poprzestaje na nowych dziurach. Atakuje też lukę, którą Microsoft poprawił w 2008 roku w ramach biuletynu MS To ta sama dziura, którą pod koniec 2008 i na początku 2009 roku wykorzystywał Conficker, infekując miliony komputerów.

10 Stuxnet przenosi się za pomocą klipsów USB. Gdy już znajdzie się w sieci wewnętrznej, atakuje kolejne komputery wykorzystując jeden ze wspomnianych już błędów. Szuka w ten sposób maszyn z oprogramowaniem WinCC oraz PCS7 do zarządzania systemami SCADA. Gdy je znajdzie, dokonuje ataku za pomocą spoolera drukarki sieciowej lub dziury MS Następnie próbuje uzyskać uprawnienia administracyjne za pomocą fabrycznych haseł Siemensa. Gdy mu się to uda, wprowadza zmiany w oprogramowaniu PLC i zaczyna wydawać systemowi SCADA polecenia. Twórcy Stuxneta wyposażyli go nawet w co najmniej dwa autentyczne, skradzione certyfikaty cyfrowe. Poziom organizacji i skomplikowania całego pakietu wchodzącego w skład robaka jest imponujący. Ktokolwiek go stworzył, zrobił to tak, by móc atakować dowolną firmę - mówi Schouwenberg. A O Murchu dodaje, że szkodliwy kod wykorzystuje tak różne techniki, iż musieli pracować nad nim ludzie o bardzo różnych umiejętnościach i doświadczeniu. Od specjalistów tworzących rootkity, poprzez znawców systemów bazodanowych po osoby wiedzące, jak pisze się złośliwy kod wykorzystujący dziury w oprogramowaniu. Kod Stuxneta zajmuje aż pół megabajta i został napisany w wielu różnych językach, w tym w C i C++. O tym, jak olbrzymimi zasobami dysponowali twórcy Stuxneta może świadczyć chociażby fakt, iż musieli mieć do dyspozycji własne przemysłowe oprogramowanie i sprzęt, by móc przetestować swój kod. To bardzo wielki projekt - mówi O Murchu. Eksperci mówią, że autorzy robaka są też niezwykle sprytni. Wskazuje na to fakt, że do ataku na MS08-67 dochodzi tylko i wyłącznie w momencie, gdy kod jest pewny, iż ma do czynienia ze SCADA. W większości sieci używających tego typu systemów nie stosuje się logowania zdarzeń, systemy bezpieczeństwa są w nich bardzo ograniczone, a komputery łatane niezwykle powoli. Dlatego też, obraz całości świadczy o tym, że za Stuxnetem stoi rząd jakiegoś kraju. Żaden cybergang nie dysponuje bowiem zasobami, które pozwoliłyby na stworzenie tak zaawansowanego kodu. Świadczy o tym też fakt przeprogramowywania PLC, a zatem przestawiania urządzeń na inny sposób produkcji, niż życzyliby sobie właściciele fabryki. To pokazuje, że za Stuxnetem kryje się coś więcej niż szpiegostwo przemysłowe i próba kradzieży informacji.

11 Na ataku szczególnie ucierpiał... Iran. To w tym kraju znajdowało się w pewnym momencie aż 60% komputerów zarażonych Stuxnetem. Autorzy robaka mogli kontrolować dzięki niemu produkcję niektórych zakładów przemysłowych. Specjaliści wskazują jednocześnie, że infrastruktura użyta do kontrolowania Stuxneta była niezwykle prymitywna. To, ich zdaniem, może wskazywać, że twórcy robaka byli przekonani, iż osiągną swoje cele zanim szkodliwy kod zostanie odkryty. Bezpieczeństwo ochrona instalacji przemysłowych jest niezwykle trudna W przeciwieństwie do świata IT, w którym standardem są aktualizacje zabezpieczeń czy programy antywirusowe, w świecie urządzenie nie istnieją tego typu mechanizmy ochronne. Piętą achillesową jest słaba koncepcja zabezpieczeń podczas projektowania linii produkcyjnych nie zastanawiano się zbytnio nad metodami ochrony danych, bo przecież nie było zagrożenia. Nawet zamknięte systemy bez dostępu do Internetu mogą paść ofiarą hakerów. Jednak eksperci są zgodni, że większość przedsiębiorstw jest dobrze zabezpieczona. Tyle że robaki mogą przeniknąć do firmowych sieci poprzez zainfekowane notebooki zewnętrznym podwykonawców. Obecnie nie istnieją żadne określone urzędowo standardy ochrony elementów automatyki przemysłowej. Stworzenie takiego prawa byłoby jednak trudne w najbliższych latach nie należy się spodziewać znacznych postępów w tej kwestii. Więcej informacji na ten temat znajdziecie w miesięczniku CHIP (wyd. 12/2011 str ).

12 Polecamy także Historia pewnego odtwarzacza 10 lat ipoda Od bankruta do lidera rynku: ipod uratował Apple a i zrewolucjonizował sposób kupowania muzyki. Od wprowadzenia pierwszego modelu na rynek w 2001 r. Apple konsekwentnie prezentuje kolejne generacje podstawowego odtwarzacza oraz coraz to nowsze linie produktów, oto niektóre etapy jego rozwoju: 2001 r. ipod, 1. generacja dysk o pojemności 5 GB, akumulator wytrzymujący 10 godz., początkowa cena: 532 euro r. ipod, 3. generacja mniejszy, lżejszy, wyposażony w dotykowe koło sterujące, kompatybilny z Windows r. ipod otuch dotykowy ekran, możliwość odtwarzania filmów 2010 r. ipod touch 4G dwa aparaty, nagrywanie filmów HD. Więcej informacji na ten temat znajdziecie w miesięczniku CHIP (wyd. 12/2011 str ). Gry na Facebooku Rozrywka na Facebooku gry społecznościowe zmieniające graczy w przyjaciół to biznes wart ponad miliard dolarów urbanistów-hobbystów przez ostatnich 30 dni buszowało po Facebooku z wirtualnymi łopatami, budując CityVille. 70% graczy stanowią kobiety. 1,1 miliarda dolarów to kwota, jaką Electronic Arts wydał na przejęcie producentów gier społecznościowych takich jak PopCap, który przyciągnął już aż 83 miliony graczy. Top 5 CityVille (61,4 mln aktywnych użytkowników w miesiącu), The Sims Social (42,1 mln), Teras HoldEm Poker (29 mln), FarmVille (28 mln) oraz Empires & Allies (21 mln). Więcej informacji na ten temat znajdziecie w miesięczniku CHIP (wyd. 12/2011 str. 6-7).