Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny szkolne do działów programowych z przyrody kl. IV

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny szkolne do działów programowych z przyrody kl. IV Dział 1. Obserwujemy przyrodę -wymienia 3 lub 4 elementy przyrody ożywionej i nieożywionej, -nazywa przyrządy służące do prowadzenia obserwacji przyrody, -przeprowadzi obserwację przy użyciu lupy, lornetki i wykona schematyczny rysunek obserwowanego obiektu, -nazywa wskazane przez nauczyciela główne kierunki świata i dowolnym sposobem je wyznacza, wymienia kierunki pośrednie, -wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku i podaje 3 przykłady zmian zachodzących w poszczególnych porach roku, -wymienia składniki pogody, -odczytuje dodatnią i ujemną temperaturę powietrza, - nazywa przyrządy służące do pomiaru składników pogody, -odczytuje z mapy prognozę pogody, -zakłada hodowlę fasoli lub rzeżuchy, -wymienia czynności, które powinien wykonywać hodowca, -wykonuje zielnik zgodnie z podaną instrukcją -rozpoznaje kilka (np. 5) pospolitych roślin. -wyjaśnia znaczenie pojęcia przyroda nieożywiona -wymienia 3 składniki niezbędne do życia, -wymienia cechy obserwatora przyrody, -przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu, -wyjaśnia pojęcie widnokręgu, -nazywa wskazane przez nauczyciela kierunki pośrednie i stosuje skróty oznaczeń międzynarodowych dla kierunków głównych i pośrednich, -wyznacza kierunki świata przy użyciu kompasu, -wyjaśnia, co nazywamy równonocą wiosenną, równonocą jesienną, przesileniem zimowym i letnim, -wymienia nazwy kilku ptaków odlatujących na zimę i pozostających w kraju, -wymienia rodzaje opadów, - przyporządkowuje składniki pogody przyrządom do ich pomiaru, -określa kierunek wiatru, -nazywa rodzaje wiatrów, -rozpoznaje rośliny (5-10) występujące w najbliższym otoczeniu, -określa warunki niezbędne do prowadzenia hodowli wybranego zwierzęcia. -wymienia cechy ożywionych elementów przyrody, -opisuje rolę poszczególnych składników niezbędnych do życia, -uzasadnia konieczność posiadania każdej z wymienionych cech przez obserwatora przyrody, -nazywa pokazując poszczególne części mikroskopu, -wymienia nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji meteorologicznych, -dobiera przyrząd do obserwowanego obiektu, -wyznacza kierunki świata w dzień poznanymi sposobami, -omawia zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem jesienią i zimą, -wyjaśnia, czym jest górowanie Słońca i południe słoneczne, -omawia zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem wiosną i latem, -rozpoznaje rodzaje chmur, -oblicza różnicę temperatur (ujemna-dodatnia, dodatnia-dodatnia, ujemna-ujemna), -omawia rodzaje wiatrów, -wyjaśnia, czym jest wilgotność powietrza, -planuje obserwacje do założonej hodowli, -opisuje zebrane rośliny, - prowadzi dziennik obserwacji hodowanego zwierzęcia. -podaje przykłady powiązań przyrody nieożywionej i ożywionej, -podaje przykłady zmian cyklicznych w przyrodzie, -planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu, -określa przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu, -przygotowuje mikroskop do obserwacji, -omawia, jak wyznaczamy kierunki świata w nocy, -porównuje dokładność różnych sposobów wyznaczania kierunków świata, -porównuje wysokość Słońca nad widnokręgiem oraz długość cienia w poszczególnych porach roku, -wyjaśnia, jak powstają poszczególne rodzaje osadów i opadów, -objaśnia, jak powstaje wiatr, -wyjaśnia, czym jest ciśnienie powietrza, -klasyfikuje zebrane rośliny według siedliska (przydroże, las, łąka), 1

2 Dział 2. Życie na Ziemi -wyjaśnia, z czego zbudowane są wszystkie organizmy żywe, -odróżnia organizm jednokomórkowy od wielokomórkowego, -rysuje oglądane organizmy, -podaje przykłady narządów i organów roślin i zwierząt, -wymienia 3 lub 4 czynności charakterystyczne dla organizmów żywych, -podaje przykłady sposobów poruszania się zwierząt, -podaje przykłady organizmów rozmnażających się przez podział, -z podanych organizmów układa łańcuch pokarmowy, - podaje po 2 przykłady samoobrony przed wrogami w świecie roślin i zwierząt. -wyjaśnia pojęcie komórka: -podaje przykłady organizmów jednokomórkowych i wielokomórkowych, -nazywa wskazane narządy i organy, -wymienia czynności życiowe organizmów, -klasyfikuje organizmy ze względu na sposób odżywiania się, -podaje przykłady ruchów roślin, -klasyfikuje zwierzęta ze względu na sposób poruszania się, -wyjaśnia, w jakim celu organizmy rozmnażają się, - nazywa części roślin służące do rozmnażania bezpłciowego, -nazywa ogniwa łańcucha pokarmowego, -wymienia inne niż pokarmowe zależności między roślinami a zwierzętami. -definjuje pojęcie komórka -wykonuje preparat zgodnie z instrukcją, -rysuje przykładowe kształty komórek zwierzęcych, -wyjaśnia, na czym polega samożywność i cudzożywność, -wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa, -wyjaśnia, na czym polega wzrost organizmu, -omawia cel wydalania, -przyporządkowuje nazwy organizmów do podanego sposobu rozmnażania, -porównuje wygląd organizmów potomnych powstałych w rozmnażaniu płciowym i bezpłciowym, -uzasadnia nazwy ogniw łańcucha: producenci, konsumenci. -wyjaśnia, dlaczego komórki jednego organizmu mają rózną budowę, -porównuje organizmy jednokomórkowe z wielokomórkowymi, -wyjaśnia pojęcia: komórka, tkanka, narząd, -wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo, -omawia sposób produkowania pokarmu przez rośliny, -wymienia etapy oddychania, -wyjaśnia, na czym polega rozwój organizmów, -wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie płciowe, -uzasadnia, że rośliny nie mogłyby istnieć bez obecności zwierząt. Dział 3. Tajemnice ciała -podaje przykłady pokarmów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, - wymienia podstawowe składniki odżywcze, -wymienia 3 zasady właściwego odżywiania, -odszukuje na opakowaniu datę ważności i skład produktu spożywczego, -nazywa narządy budujące układ pokarmowy -wyjaśnia, dlaczego należy dokładnie żuć pokarm, -uzasadnia konieczność mycia zębów po każdym posiłku, -określa rolę poszczególnych składników odżywczych, -podaje przykłady pokarmów należących do grup o dużej zawartości białek, cukrów, tłuszczów, witamin, -na podstawie analizy piramidy pokarmowej proponuje przykładowy zestaw pokarmów dla dziecka w klasie IV, -sformułuje 2 lub 3 zasady dotyczące higieny żywienia, -wskazuje te składniki produktów spożywczych, które powinny zwrócić uwagę -omawia rolę wybranych witamin w organizmie, -prezentuje informacje na temat gospodarstw ekologicznych, -omawia, na czym polega higiena żywienia, -podaje przykłady skutków niewłaściwego odżywiania się, -opisuje drogę pokarmu w organizmie, -omawia, co dzieje się z pokarmem po zakończeniu trawienia, -omawia rolę wątroby, -omawia rolę poszczególnych składników -wyjaśnia, dlaczego pokarmy bogate w witaminy należy spożywać na surowo, -omawia, na czym polega prawidłowe odżywianie, -omawia wpływ chemizacji rolnictwa na jakość produktów spożywczych, -uzasadnia konieczność spożywania różnorodnych pokarmów, -planuje zdrowy posiłek, -wyjaśnia rolę enzymów trawiennych, -wymienia miejsca mechanicznego i chemicznego przekształcania pokarmu, 2

3 -na schemacie pokazuje serce i naczynia krwionośne, -wymienia 2 funkcje krwi, - podejmie próbę pomiaru tętna (policzy), -wyjaśnia, dlaczego powietrze należy wdychać nosem, -pokazuje układ oddechowy na modelu lub planszy dydaktycznej, -wymienia przykłady zawodów, które wymagają dużego wysiłku fizycznego, -proponuje pokarm dla osób pracujących w wymienionych zawodach, -na modelu pokazuje zasadnicze elementy szkieletu, -wyjaśnia pojęcie stawy, -podaje przykłady ruchów, które możemy kontrolować, -podaje 2 lub 3 przykłady pozytywnej roli ćwiczeń fizycznych, -na schemacie zaznacza mózg, rdzeń kręgowy, nerwy, -nazywa substancje zaliczane do używek, -podaje przykłady społecznych skutków alkoholizmu, -podejmuje próbę przekonania kolegi o szkodliwości palenia tytoniu. konsumenta, -pokazuje na modelu położenie poszczególnych narządów układu pokarmowego i określa ich rolę, -omawia rolę tętnic i żył, -wymienia składniki krwi, -nazywa narządy tworzące układ oddechowy, -na podstawie obserwacji opisuje fazę wdechu i wydechu, -wyjaśnia, w jaki sposób organizm wykorzystuje pokarm, -wskazuje sytuacje, w których wzrasta zapotrzebowanie organizmu na pokarm i tlen, -wymienia 2 funkcje szkieletu, -nazywa główne stawy organizmu człowieka, -podaje 2 lub 3 przykłady mięśni, których praca jest niezależna od naszej woli, -wymienia czynniki wpływające na rozwój mięśni, -nazywa główne narządy budujące układ nerwowy, -wskazuje na planszy lub modelu położenie głównych narządów budujących układ nerwowy, -wyjaśnia, dlaczego dym papierosowy jest szkodliwy dla palaczy czynnych i biernych, -podaje przykłady negatywnego wpływu narkotyków na organizm człowieka. krwi, -omawia pracę serca, -określa cel wymiany gazowej, -porównuje zużycie tlenu w trakcie wykonywania różnych czynności, -podaje przykłady wykorzystywania energii słonecznej w przyrodzie, -wskazuje najważniejsze kości szkieletu, -podaje przykłady narządów, które są chronione przez szkielet, -omawia budowę mięśnia, -uzasadnia konieczność regularnych ćwiczeń fizycznych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, -omawia rolę narządów budujących układ nerwowy, -przygotowuje informacje na temat skutków stosowania używek, -wyjaśnia, czym jest uzależnienie. - omawia rolę pozostałych narządów wspomagających trawienie, -na podstawie przeprowadzonego doświadczenia formułuje wnioski dotyczące wpływu wysiłku fizycznego na pracę serca, -omawia rolę poszczególnych narządów układu oddechowego, -objaśnia, co dzieje się z pobranym powietrzem, -wyjaśnia, jaki związek zachodzi między odżywianiem, oddychaniem a krążeniem krwi, -wyjaśnia, dlaczego szkielet stanowi część układu ruchu człowieka, -wyjaśnia, jak pracują mięśnie szkieletowe, -podaje przykłady zginaczy i prostowników -objaśnia rolę narządów zmysłów, -określa negatywny wpływ używek na organizm człowieka. Dział 4. Zanim zostaniesz rodzicem -wymienia (3-4) cechy charakteryzujące kobietę i mężczyznę, -nazywa komórki rozrodcze męskie i żeńskie, -na schemacie wskazuje narządy rozrodcze męskie i żeńskie, -nazywa etapy życia po narodzeniu, -wskazuje różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny, -wymienia narządy rozrodcze kobiety i mężczyzny, -na schemacie wskazuje narządy produkujące komórki rozrodcze, -wyjaśnia pojęcie: ciąża, poród, -omawia żeński i męski układ rozrodczy, -na schemacie wskazuje miejsce zapłodnienia, -wyjaśnia, co to jest zapłodnienie, -opisuje zmiany zachodzące w poszczególnych etapach rozwojowych człowieka, -klasyfikuje narządy rozrodcze na zewnętrzne i wewnętrzne, -omawia wpływ trybu życia matki na rozwijające się dziecko, -na podstawie zebranych informacji formułuje wnioski dotyczące różnic w rozwoju dziecka, -wyjaśnia, dlaczego dojrzewanie u tej samej 3

4 -podaje przykłady zmian świadczących o rozpoczęciu okresu dojrzewania u chłopców i dziewcząt, -wymienia 2 lub 3 zasady dbania o swój organizm w okresie dojrzewania, -wymienia cechy przyjaciela, -podaje przykłady sytuacji, w których powinien zachować się asertywnie, -uczestniczy w scence pokazującej zachowanie asertywne. -podaje przykłady zmian zachodzących w poszczególnych etapach rozwojowych, -wyjaśnia, na czym polega dojrzewanie fizyczne, -wymienia zmiany fizyczne w okresie dojrzewania, -wyjaśnia, dlaczego w okresie dojrzewania mogą zdarzać się omdlenia lub zasłabnięcia, -podaje przykłady zagrożeń, na które narażona jest młodzież w okresie dojrzewania -uczestniczy w scence pokazującej zachowanie asertywne. -wymienia zmiany psychiczne zachodzące w okresie dojrzewania, -formułuje podstawowe zasady higieny w okresie dojrzewania, -wyjaśnia przyczyny trądzika, -wyjaśnia, na czym polega przyjaźń, a na czym miłość, -proponuje scenkę pokazującą zachowania asertywne. płci może rozpoczynać się w różnym wieku, -uzasadnia konieczność racjonalnego odżywiania się w okresie dojrzewania, -wyjaśnia znaczenie pojęcia asertywność, -proponuje scenkę pokazującą zachowania asertywne. Dział 5. Kiedy zachorujesz -wymienia pierwsze objawy chorób zakaźnych, -wymienia nazwy 2 lub 3 chorób zakaźnych wieku dziecięcego, -wymienia przyczyny zatruć pokarmowych, -podaje przykłady zachowania zwierząt, które mogą świadczyć o tym, że zwierzę jest chore na wściekliznę, -wymienia (2-3) choroby pasożytnicze człowieka, -wymienia przyczyny chorób współczesnego człowieka, -proponuje zasady zachowania w stosunku do osób niepełnosprawnych, -podaje co najmniej 2 sposoby zapobiegania chorobom, -przedstawia swój rozkład dnia, -wymienia zasady bezpieczeństwa na drodze, -określa zasady postępowania w przypadku drobnych zranień lub podejrzenia złamania kończyny, -unieruchamia kończynę. -wyjaśnia, co to jest choroba, a czym jest gorączka, -wyjaśnia, dlaczego nie należy lekceważyć grypy, -charakteryzuje objawy anginy, -opisuje wybraną chorobę pasożytniczą, -podaje przykłady innych chorób odzwierzęcych, -podaje przykłady chorób wywołanych czynnikami cywilizacyjnymi, -podaje co najmniej 2 sposoby świadczące o prowadzeniu higienicznego trybu życia, -opracowuje własny rozkład dnia, -omawia zasady bezpiecznego korzystania z domowych urządzeń elektrycznych, -podaje przykłady takich zachowań pieszych i rowerzystów, które mogą być przyczyną wypadków, -podaje numery telefonów, pod które należy dzwonić w razie wypadku, -wyjaśnia, jak należy postąpić w przypadku zranienia, poparzenia. -wymienia przyczyny chorób zakaźnych, -omawia objawy ospy wietrznej, -wymienia objawy zatruć pokarmowych, -opisuje przykładowe choroby odzwierzęce, -formułuje kilka zasad, których przestrzeganie pozwoli ustrzec się poznanych chorób, -wyjaśnia, dlaczego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie chorób nowotworowych, -wymienia przyczyny i objawy alergii, -wyjaśnia pojęcie: profilaktyka", -wyjaśnia, na czym polega higieniczny tryb życia, -wymienia reguły, których powinno się przestrzegać przy planowaniu dnia, -wymienia zagrożenia związane ze środkami chemicznymi i lekami, -podaje przykłady zachowań pieszych i rowerzystów podnoszące ich bezpieczeństwo na drogach, -wyjaśnia, dlaczego opatrunek zakładany na zranienia musi być jałowy. -wymienia czynniki sprzyjające zakażeniu, -wskazuje źródła zakażeń -porównuje objawy i przebieg grypy i anginy, -charakteryzuje salmonellozę, -omawia najczęstsze choroby pasożytnicze (objawy, zapobieganie), -wyjaśnia pojęcie: choroba wrodzona, -podaje przykłady chorób wrodzonych, -wyjaśnia, dlaczego anoreksję zaliczamy do ciężkich chorób, -wyjaśnia, na czym polega odporność wrodzona i nabyta, -wskazuje skutki dla organizmu wywołane niewłaściwym planowaniem dnia, -sporządza wykaz niebezpiecznych substancji używanych w domu, -formułuje zasady bezpieczeństwa nad wodą, -omawia zasady udzielania pierwszej pomocy przy skręceniach stawu, zwichnięciach, poparzeniach, - wymienia te czynności, których nie wolno wykonywać w przypadku omdleń. 4

5 Dział 6. Wędrówki po bliższej i dalszej okolicy -rysuje plany przedmiotów w prostych skalach od 1 : 1 do 1 : 10, -wymienia rodzaje skal i zapisuje proste skale w postaci liczbowej i mianowanej, -odczytuje skale map zamieszczonych w atlasie i określa przeznaczenie poszczególnych rodzajów map, -oblicza odległość za pomocą linijki i skali mianowanej, -odczytuje informacje zapisane w legendzie planu, mapy i odszukuje na mapie wskazane obiekty, -wskazuje kierunki świata na mapie, planie, -korzystając z indeksu nazw, odszukuje na planie nazwy wskazanych ulic i obiektów, -wyjaśnia, co to jest poziomica, -na schematycznym rysunku zaznacza wysokość bezwzględną, -wskazuje na mapie niziny, wyżyny, góry, -podaje przykłady działania sił wewnętrznych, -wymienia rzeźbiarzy krajobrazu, -wymienia nazwy form terenu, -posługując się mapą ogólnogeograficzną, -wskazuje położenie gór, wyżyn, nizin w Polsce, -potrafi odszukać na mapie krainę geograficzną, w której mieszka. -wyjaśnia pojęcia: skala, plan, -poprawnie odczytuje skalę, -rozpoznaje rodzaj skali i zapisuje wymiary przedmiotu w skali liczbowej, mianowanej, liniowej, -oblicza odległość rzeczywistą, stosując skalę liniową, -wskazuje różnice między planem a mapą, -oblicza odległość za pomocą kroczka i skali liniowej, -dobiera mapę do określonego zadania, -odczytuje obiekty przedstawione na planie, mapie za pomocą znaków topograficznych, -określa położenie innych obiektów na planie w stosunku do podanego, -porównuje dokładność informacji przedstawionych na planie i mapie, -odczytuje z mapy poziomicowej wysokość bezwzględną, na której znajduje się wskazany punkt, -wyjaśnia pojęcie: depresja, -odczytuje na mapie hipsometrycznej wysokości bezwzględne podanych obiektów, -podaje przykłady wpływu człowieka na krajobraz najbliższej okolicy, - omawia, w jaki sposób człowiek zmienia krajobraz, -podaje przykłady krajobrazów naturalnych i przekształconych przez człowieka, -rozróżnia: pagórek, wzgórze, górę, -rozpoznaje formy terenu w najbliższej okolicy, -odczytuje z mapy nazwy krain geograficznych, miast, rzek, -określa, w jakim pasie jest położony region, w którym mieszka. -oblicza rzeczywiste wymiary przedmiotu w podanej skali, -poprawnie zapisuje poszczególne rodzaje skal, -oblicza odległość rzeczywistą, stosując skalę liczbową i mianowaną, -przelicza jednostki długości: centymetry na metry i metry na kilometry, -wymienia przykłady skal, w jakich sporządza się mapy, -oblicza rzeczywistą odległość na podstawie mapy, wykorzystując skalę liczbową, -dobiera metodę obliczania rzeczywistej odległości w zależności od przebiegu trasy, -wyjaśnia pojęcia: skala duża, skala mała, -porównuje skale map, -opisuje słowami fragment terenu przedstawiony na planie, uwzględniając kierunki świata, -wyjaśnia, na czym polega orientowanie planu i orientuje plan za pomocą kompasu, -wyjaśnia, na czym polega uogólnianie mapy, -na podstawie mapy poziomicowej oblicza wysokości bezwzględne punktów znajdujących się między poziomicami oraz wysokości względne, -wskazuje różnice między mapą poziomicową a hipsometryczną, -wyjaśnia zasadę doboru barw hipsometrycznych, -na podstawie doświadczenia opisuje zmiany w wyglądzie góry, które są efektem działania wód opadowych, -podaje przykłady działalności wiatru, -wyjaśnia wpływ działalności lądolodu na krajobraz, -wyjaśnia pojęcia: dolina, kotlina. -zapisuje skalę w dowolnej postaci, -zamienia skale map, -oblicza odległość na mapie, mając daną odległość rzeczywistą i skalę mapy, -oblicza rzeczywistą długość trasy składającej się z kilku odcinków za pomocą kroczka i skali liniowej, -porównuje mapy w różnych skalach pod względem dokładności, -orientuje plan za pomocą obiektów w terenie, -wyjaśnia, w jakim celu uogólniamy mapy i wskazuje związek liczby szczegółów ze skalą mapy, -na podstawie mapy poziomicowej rozpoznaje formy terenu oraz nachylenie stoków, -klasyfikuje formy terenu, uwzględniając wysokości bezwzględne, -omawia sposób powstawania krajobrazu krasowego, -omawia, w jaki sposób rzeka zmienia krajobraz, -podaje przykłady form terenu powstałych na skutek działalności człowieka, -posługując się skalą barw w legendzie mapy, określa przybliżone wysokości form terenu. 5

6 Dział 7. Ziemia jako środowisko życia -wymienia stany skupieni wody, -na podstawie schematu omawia krążenie wody w przyrodzie, -wskazuje na mapie zbiorniki wodne, -wymienia kilka organizmów żyjących w środowisku wodnym, -wskazuje przystosowania w budowie ryby do życia w wodzie, -na podstawie planszy dydaktycznej lub schematu wskazuje elementy rzeki i doliny rzecznej, -na podstawie ilustracji wskazuje przystosowania wybranych organizmów do życia w rzece, -podaje przykłady środowisk lądowych, -podaje cechy charakterystyczne dowolnego środowiska lądowego, -nazywa piętra roślinności w lesie i przyporządkowuje nazwy organizmów do poszczególnych warstw lasu, -omawia, w jaki sposób należy zachować się w lesie, -opowiada o wyglądzie łąki (trawy, drobne zwierzęta), -podaje 2 przykłady znaczenia łąki, -wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw, -rozpoznaje co najmniej 3 rośliny uprawiane przez człowieka na polu, -podaje co najmniej 2 przykłady wykorzystania roślin uprawianych, -wymienia 2 szkodniki upraw polowych, -podaje kilka cech charakterystycznych parku, -określa zasady zachowania się w parku. -podaje przykłady występowania wody -wyjaśnia pojęcia: dolina, kotlina, w poszczególnych stanach skupienia, -odszukuje na mapie Polski miejsca -wyjaśnia na czym polega topnienie najwyżej i najniżej położone, i krzepnięcie, -omawia parowanie, -rysuje schemat obiegu wody w przyrodzie, -omawia schemat zmiany stanów skupienia -pokazuje na mapie położenie zbiorników wód wody, słodkich i słonych, -wyjaśnia, w jaki sposób powstają źródła -nazywa pokazane zbiorniki, i rzeki, -opisuje przystosowania roślin do życia -klasyfikuje zasoby wody Ziemi, w wodzie, -porównuje ilość wody słodkiej i słonej na -podaje przykłady przystosowań organizmów, Ziemi, które spędzają w wodzie większą część życia, -wyjaśnia, dlaczego najwięcej organizmów żyje -nazywa odcinki rzeki i wskazuje je na w strefach przybrzeżnych, schemacie, -porównuje warunki życia na lądzie -wskazuje dowolną rzekę na mapie od źródeł i w wodzie, do ujścia, - wyjaśnia, w jaki sposób oddychają -porównuje warunki panujące w górnym zwierzęta żyjące w wodzie, i dolnym biegu rzeki, -porównuje wygląd rzeki w poszczególnych -wyjaśnia konieczność posiadania przez odcinkach, organizmy specjalnych przystosowań do życia -opisuje warunki panujące w poszczególnych w biegu górnym, odcinkach rzeki, -określa, które czynniki utrudniają życie na -nazywa organizmy żyjące pustyni, w wysokich partiach gór, na w poszczególnych odcinkach rzeki i omawia obszarach polarnych, ich przystosowania, -podaje przykłady organizmów występujących -wymienia czynniki warunkujące życie na w poszczególnych piętrach leśnych, lądzie, -omawia znaczenie lasów, -omawia poszczególne warstwy lasu, -wskazuje różnice między łąką a lasem, uwzględniając występującą w nich roślinność -wymienia przykładowych mieszkańców i zwierzęta, łąki i jej gości, -przedstawia zmiany zachodzące na łące -klasyfikuje rośliny uprawiane przez człowieka, w różnych porach roku, - podaje znaczenie wskazanych roślin, -rozpoznaje 5 gatunków roślin występujących -rozpoznaje 2 lub 3 chwasty, na łące, -podaje cechy charakterystyczne krajobrazu -wyjaśnia, jakie rośliny nazywamy chwastami, miejskiego, -wymienia sprzymierzeńców człowieka -wymienia kilka (4 lub 5) gatunków roślin występujących na polu, i zwierząt, które można spotkać w parkach. -rozpoznaje drzewa i krzewy rosnące -omawia rolę wody w przyrodzie, -uzasadnia, że obieg wody pozwala zachować stałą jej ilość na Ziemi, -wyjaśnia związek między głębokością zbiornika a ilością organizmów żywych, -wymienia cechy charakterystyczne organizmów żyjących w środowisku wodnym, -wyjaśnia, dlaczego organizmy wodne mogą przetrwać zimę przy dnie zbiorników, -wyjaśnia, jak powstają starorzecza, -wyjaśnia, w jaki sposób rzeka rzeźbi krajobraz na poszczególnych odcinkach, -wskazuje związek między panującymi warunkami a ilością organizmów w poszczególnych odcinkach rzeki, -porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie, -wyjaśnia, dlaczego na obszarach ubogich w roślinność żyje niewiele zwierząt, -rozpoznaje organizmy występujące w poszczególnych warstwach lasu, -przyporządkowuje nazwy gatunków roślin do charakterystycznych barw łąki, -wskazuje powiązania między organizmami występującymi na łące, -przedstawia zależności występujące na polu w formie łańcuchów pokarmowych, -projektuje park, wykorzystując podane informacje, -wskazuje podobieństwa i różnice między parkiem a ogrodem botanicznym. 6

7 Ocenę celującą 6 otrzymuje uczeń który: - posiadł wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania przyrody w klasie 4, - samodzielnie i twórczo rozwija zainteresowania przyrodnicze, - osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych. w parkach, -wyjaśnia, w jakim celu zakłada się parki. 7