System finansowy gospodarki. Pośrednicy finansowi, rynek pieniężny, rynek kapitałowy

Transkrypt

1 System finansowy gospodarki Pośrednicy finansowi, rynek pieniężny, rynek kapitałowy

2 Definicje Dług publiczny Dług publiczny netto Dług publiczny brutto Deficyt publiczny

3 Na dług publiczny państwa składa się Pod względem podmiotów - Dług państwowych władz lokalnych, - Dług powstający z deficytów budżetu centralnego, Pod względem miejsca zadłużenie - Dług krajowy, - Dług zagraniczny Zadłużenie przedsiębiorstw netto

4 Instrumenty finansowe różnią się: Oczekiwaną stopą zwrotu, Terminami wymagalności (dla dłużnika) i terminami zapadalności (dla wierzyciela), Stopniem i rodzajem ryzyka dłużnika, pośrednika finansowego i finalnego wierzyciela.

5 Inwestorzy oczekują: Bezpieczeństwa i dyskrecji, Ochrony kapitału, Gwarancji co najmniej utrzymania realnej wartości, Możliwości wyboru i zmiany instrumentu finansowego bez dodatkowych opłat, Optymalizacji podatków, Fachowego doradztwa, Niskich opłat prowizyjnych.

6 Rodzaje ryzyka Ryzyko wypłacalności, Ryzyko płynności, Ryzyko rynkowe, Ryzyko walutowe, Ryzyko stopy procentowej.

7 Grupy pośredników finansowych nie przenoszące własnego ryzyka kredytowego na inwestorów Banki depozytowo kredytowe: Ryzyko kredytowe, Ryzyko walutowe, Ryzyko stopy procentowej, Ryzyko wypłacalności Ryzyko płynności Instytucje ubezpieczeniowe: Ryzyko ubezpieczeniowe, Ryzyko kredytowe, Ryzyko walutowe, Ryzyko stopy procentowej, Ryzyko wypłacalności Instytucje pożyczkowe: Ryzyko kredytowe, Ryzyko wypłacalności, Ryzyko stopy procentowej Ryzyko walutowe.

8 Grupy pośredników finansowych przenoszące własne ryzyko kredytowe na inwestorów Pośrednicy w tym fundusze emerytalne i inwestycyjne: Ryzyko reputacji, Ryzyko utraty klientów. Fundusze Venture Capital i Private Equity

9 Grupy pośredników finansowych nie ponoszące ryzyka kredytowego, uzyskujące dochody prowizyjne Instytucje rynków finansowych jedynie organizują rynki za co otrzymują dochody prowizyjne. giełdy, maklerzy, doradcy inwestycyjni, brokerzy, agencje ratingowe, izby rozliczeniowe itp..

10 Bank sprzedaje pieniądze pożyczającym i nabywa ich zobowiązania kredytowe. Bank kupuje zobowiązanie kredytowe klienta, sprzedając mu prawo do czasowego dysponowania pieniądzem. Pożyczający nabywa prawo do czasowego dysponowania pieniędzmi za swoje zobowiązania kredytowe.

11 Model finansowy pośrednika finansowego Przychody pośredników finansowych: Przychody odsetkowe (po) Przychody prowizyjne (pp). Koszty pośrednika finansowego: Koszty odsetkowe (ko) Koszty funkcjonowania (kf) Z = po ko + pp - kf

12 Instytucje pożyczkowe

13 Banki hipoteczne Udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką, Udzielanie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, lecz gwarantowanych przez banki centralne i rządy państw członkowskich UE i OECD oraz jednostki samorządów terytorialnych, Nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz gwarantowanych, Emitowanie hipotecznych listów zastawnych, których podstawę stanowią wierzytelności hipoteczne banków, Emitowanie publicznych listów zastawnych, których podstawę stanowią niehipoteczne wierzytelności banku gwarantowane przez banki centralne i rządy państw członkowskich UE i OECD oraz jednostki samorządów terytorialnych.

14 Banki hipoteczne Mają wyłączność w refinansowaniu kredytów hipotecznych listami zastawnymi, nie zaś w udzielaniu kredytów hipotecznych

15 Model banku hipotecznego pożyczki BDK Kredyty hipoteczne Banki hipoteczne Rząd Bank centralny Samorządy terytorialne Gwarancje, poręczenia Kredyty hipoteczne i niehipoteczne Gospodarstwa domowe Samorządy terytorialne Listy zastawne Listy publiczne Rynki kapitałowe

16 Banki inwestycyjne Specjalizują się w organizowaniu swoim klientom źródeł finansowania na rynkach kapitałowych, pomagając im w procesie emisji papierów wartościowych.

17 Subemisja (underwriting) Lokowanie na rynkach finansowych papierów wartościowych na zlecenie emitentów z gwarancją ich objęcia przez inwestorów lub underwritera. Rodzaje subemisji: Subemitent usługowy Subemitent inwestycyjny.

18 Model banku inwestycyjnego BDK Skarb Państwa Usługi doradcze przy prywatyzacji i emisji obligacji Bank inwestycyjny Kredyty długoterminowe Akcje i obligacje w underwritingu Przedsiębiorstwa Akcje Obligacje Usługi doradcze przy emisji obligacji Rynki kapitałowe Samorządy terytorialne

19 Sekurytyzacja Polega na emisji papierów wartościowych obligacji lub krótkoterminowych papierów dłużnych na strumieniach gotówki generowanych przez różnego typu aktywa; Polega zatem na zamianie należności, obecnych lub przyszłych, na papiery wartościowe; Sekurytyzuje się aktywa o charakterze jednorodnym: kredyty hipoteczne, samochodowe, konsumpcyjne, wierzytelności z kart kredytowych (np. bank udzielający kredytów samochodowych może sprzedać część przyszłych wpływów z tytułu spłat kredytów, firma telekomunikacyjna może sprzedać część swoich przyszłych należności z tytułu abonamentu telefonicznego). Sprzedaż części aktywów następuje przez emisję dłużnych papierów wartościowych, których zabezpieczeniem są przyszłe należności

20 Podmioty i przepływy pieniężne w procesie sekurytyzacji Dłużnicy Agencja ratingowa Spłata zobowiązań Rating Inicjator (aranżer) Doradztwo Należności Środki pieniężne Opłaty Spółka celowa Bank inwestycyjny Papiery wartościowe Środki pieniężne Inwestorzy Pośrednictwo w transferze papierów wartościowych od spółki celowej

21 Dziedziny działalności banków inwestycyjnych Transakcje rynku: Pierwotnego przygotowywanie emisji i plasowanie papierów wartościowych Wtórnego - Funkcje maklerskie - Funkcje dealerskie Doradztwo inwestycyjne dla: Podmiotów gospodarczych: - Doradztwo w zarządzaniu majątkiem, - Zarządzanie portfelem inwestycyjnym, - Zarządzanie ryzykiem finansowym, - Doradztwo przy fuzjach i przejęciach, - Doradztwo w procesie sekurytyzacji należności. Instytucji publicznych: - Koncepcje dotyczące prywatyzacji, - Plasowanie na rynkach kapitałowych akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw, - Plasowanie na rynkach zagranicznych euroobligacji.

22 Faktoring Istotą faktoringu jest przelew wierzytelności przez faktoranta mającego należność handlową w formie niezapłaconej faktury na faktora. Rodzaje faktoringu: Faktoring pełny, Faktoring niepełny

23 Faktoring Dostawca towaru Wierzyciel FAKTORANT Windykacja w faktoringu niepełnym Towar, faktura Odbiorca towaru Dłużnik Windykacja w faktoringu niepełnym Umowa faktoringu Kopia faktury Zapłata zdyskontowanej faktury Zapłata za towar FAKTOR Windykacja w faktoringu pełnym

24 Leasing Polega na oddaniu przez jedną stronę tj. leasingodawcę (finansującego), w odpłatne użytkowanie (opłaty, czynsze leasingowe), na określony czas, przedmiotu leasingu w formie rzeczowych środków trwałych drugiej stronie, czyli leasingobiorcy (korzystającemu). Rodzaje leasingu: Operacyjny opłata leasingowa w całości stanowi koszt uzyskania przychodu, Finansowy opłata leasingowa składa się z dwóch części: spłaty kapitału i kosztów odsetkowych. Tylko koszty odsetkowe traktowane są jako koszt uzyskania przychodu.

25 Leasing Konsorcjum finansujące Bank Kapitał Spłata Producent/ /Sprzedawca Obiekt Zapłata Leasingodawca (finansujący) Obiekt Spłata Leasingobiorca (korzystający) Zapłata Usługa Ubezpieczyciel Źródło: A. Rutkowski "Zarządzanie finansami"

26 Zalety i wady leasingu Zalety leasingu: Szybka procedura prawna, Nie zwiększa zadłużenia, nie obniża zdolności kredytowej leasingobiorcy, Pokrywanie kosztów bieżących przychodów, Korzyści podatkowe: - Podatek dochodowy CIT w leasingu operacyjnym, - Podatek VAT rozłożony w czasie, płatny ratami leasingowymi. Dostęp do nowoczesnych technologii. Wady leasingu: Relatywnie wysoki koszt, Wąski zakres uprawnień leasingobiorcy w stosunku do leasingodawcy, Ryzyko podatkowe.

27 Inni pośrednicy finansowi Banki kredytu ratalnego, Pośrednicy kredytowi Firmy pożyczek gotówkowych Brokerzy kredytowi.

28 Instytucje pożyczkowe mogą osiągać wyższe marże od banków z powodu: Niższych kosztów działania, Specjalizacji w ocenie zdolności kredytowej, Możliwości kooperowania firm leasingowych.

29 Niedepozytowe instytucje pośrednictwa finansowego

30 Ubezpieczenia Ubezpieczenie majątkowe Mienia, np. komunikacyjne, mieszkaniowe Powstanie odpowiedzialności cywilnej ubezpieczanego, np. przed odpowiedzialnością cywilną za szkody materialne Ubezpieczenia osobowe, np. śmierć ubezpieczonego lub dożycie określonego wieku, uszkodzenie ciała, pogorszenie stanu zdrowia, ubezpieczenia na życie, ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków, ubezpieczenia na życie połączone ze świadczeniem emerytalnym

31 Definicje Ryzyko ubezpieczeniowe, Rezerwy techniczne, Rezerwy kredytowe, Zasada reasekuracji, Współczynnik penetracji stosunek wartości składki ubezpieczeniowej do PKB, Współczynnik gęstości wartość składki ubezpieczeniowej na głowę mieszkańca.

32 Rodzaje funduszy powierniczych Fundusze wspólnego inwestowania (mutual funds) - powiernik, depozytariusz Fundusze emerytalne: otwarte, pracownicze Fundusze inwestycyjne: otwarte, zamknięte, mieszane. Z punktu widzenia charakteru zobowiązań: Fundusze ze stałą składką i zmienną kwotą świadczenia emerytalnego, Fundusze ze stałą kwotą świadczenia i zmienną składką.

33 Struktura podmiotowa funduszy powierniczych Depozytariusz Podmiot rejestrujący majątek funduszu prowizje Powiernik Podmiot zakładający fundusz i zarządzający jego aktywami Rejestr aktywów Inwestycje na rynkach finansowych Zarządzanie aktywami funduszu prowizje Fundusz powierniczy Wspólna masa majątkowa uczestników funduszy Jednostki uczestnictwa u c z e s t n i c y

34 Fundusze emerytalne ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, nadzoruje Komisją Nadzoru Finansowego, jednostki rozrachunkowe

35 Fundusze inwestycyjne Łączą fundusze indywidualnych inwestorów we wspólny fundusz zarządzany przez towarzystwa zarządzania aktywami (Assets Management) Rodzaje ze względu na sposób pozyskiwania kapitału: Otwarte fundusze inwestycyjne jednostki uczestnictwa niezbywalne na rynkach wtórnych, Zamknięte fundusze inwestycyjne certyfikaty inwestycyjne zbywalne na rynkach wtórnych, Mieszane fundusze inwestycyjne certyfikaty inwestycyjne zbywalne na rynkach wtórnych umarzane przez fundusz na żądanie inwestora, w stałych z góry znanych terminach.

36 Fundusze inwestycyjne Rodzaje ze względu na instrumenty: Fundusze akcyjne, Fundusze zrównoważone (do 50% akcji), Fundusze stabilnego wzrostu (do 20% akcji), Fundusze papierów dłużnych, Fundusze rynku pieniężnego, Fundusze inwestycji zagranicznych ( z możliwością ograniczenia do pewnego typu inwestycji) Fundusze funduszy (inwestujące w inne fundusze).

37 Struktura podmiotowa otwartych funduszy inwestycyjnych Agent transferowy prowizje TFI Asset Management Rejestr aktywów Inwestycje na zorganizowanych rynkach finansowych Zarządzanie aktywami funduszu prowizje Otwarty Fundusz Inwestycyjny Sieć dystrybucji BDK Domy maklerskie umorzenie Jednostki uczestnictwa pieniądze u c z e s t n i c y

38 Struktura podmiotowa zamkniętych funduszy inwestycyjnych TFI Asset Management KNF Inwestycje na niezorganizowanych rynkach finansowych Zarządzanie aktywami funduszu Zamknięty Fundusz Inwestycyjny Inwestycje giełdowe GPW prowizje Rejestr certyfikatów Certyfikaty inwestycyjne wg wartości rynkowej U C Z E S T N I C Y

39 Fundusze parasolowe W jego skład wchodzi portfel subfunduszy o zróżnicowanym poziomie profitów, Możliwość zbywania i nabywania jednostek innego funduszu w ramach portfela bez konieczności opodatkowania zysków kapitałowych, Służą agresywnym inwestorom ochronie przed podatkami

40 Zasada człowieka roztropnego (prudent man) Powiernik zobowiązany jest do takiej skrupulatności i takiej roztropności w zarządzaniu tym, co mu powierzono, jak ogólnie rzecz biorąc działałby wg swego uznania i inteligencji człowiek roztropny w zachowaniu do swych własnych interesów. Zasada roztropnego inwestora bierze pod uwagę całość portfela, który dywersyfikuje zgodnie z zasadami nowoczesnych teorii portfelowych, Prowadzi do stadnych zachowań i stosowania modelu naśladownictwa

41 Prywatne fundusze podwyższonego ryzyka

42 Cechy prywatnych funduszy podwyższonego ryzyka Podwyższone ryzyko, Wysokie dochody, Średnio i długoterminowy horyzont czasowy, Kapitały inwestorów wnoszone jako kapitał udziałowy do spółek nienotowanych w obrocie publicznym z zamiarem ich odsprzedaży, Podstawowym zyskiem przyrost wartości spółki.

43 Rodzaje funduszy podwyższonego ryzyka Fundusze typu Venture Capital Fundusze typu Private Equity Projekty restrukturyzacyjne ( distressed debt investment), Projekty prywatyzacyjne (LBO, MBO) Finansowanie pomostowe przed upublicznieniem spółki (mezzanie), Infrastrukturalne, Nieruchomości itp.. Fundusze zabezpieczające (hedge funds) Inwestycje spekulacyjne, Inwestycje arbitrażowe.

44 Inwestorzy Banki i instytucje kredytowe, Korporacje przemysłowe (window on technology), Ubezpieczyciele i fundusze emerytalne, Państwo i organy administracji lokalnej.

45 Rynek pieniężny

46 Strukturalna nadpłynność Sektor bankowy dysponuje nadmiarem środków pieniężnych, Bank centralny dłużnikiem netto sektora banków komercyjnych, Instrumenty: tygodniowe bony pieniężne sprzedawane w piątek po stopie referencyjnej, w EUW tygodniowe depozyty przyjmowane przez ESBC,

47 Strukturalny niedobór płynności Niedobór środków pieniężnych, Bank Centralny wierzycielem netto, W UE 2-tygodniowe kredyty (main refinancing operations ogranicza od dołu EURIBOR, EUROLIBOR)

48 Stopy procentowe międzybankowego rynku pieniężnego w Polsce i za granicą WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate), WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate). spread Terminy lokat międzybankowych: Overnight (O/N), Tomorrow next (T/N), Spot next (S/N),week (1W), 2W, 1M, 3M, 6M, 9M, 1Y. EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate), EURIBID (Euro Interbank Bid Rate), LIBOR, LIBID, EONIA (Euro OverNight Index Average). POLONIA (Polish Over Night Index Average).

49 Kształtowanie się stóp procentowych Stopa referencyjna ogranicza od dołu WIBID (1W) (RPP ostatnia środa miesiąca), WIBOR większy niż WIBID Wraz ze wzrostem terminów zapadalności lokat wzrasta spread, WIBOR (O/N) ogranicza od góry stopa lombardowa, Oprocentowanie lokat dobowych ogranicza od dołu WIBID (O/N)

50 Zadanie 1 (ustalenie wysokości stóp procentowych na międzybankowym rynku pieniężnym) Proszę ustalić hipotetyczną wysokość stawek WIBID i WIBOR dla podanych okresów przy założeniu, że bank centralny nie będzie przez najbliższe miesiące zmieniał bazowych stóp procentowych. WIBID WIBOR O/N T/N 1W 2W 1M 3M Stopy depozytowa 2,25%, interwencyjna (referencyjna) 3,75% i lombardowa 5,25%:

51 Zadanie 2 Proszę ustalić hipotetyczną wysokość stawek WIBID i WIBOR dla podanych okresów przy założeniu, że bank centralny: a) nie będzie przez najbliższe miesiące zmieniał bazowych stóp procentowych, b) nastąpi spadek bazowych stóp procentowych o 25 pkt. c) nastąpi wzrost bazowych stóp procentowych o 25 pkt. Należy wziąć pod uwagę aktualne stopy procentowe NBP.

52 Rynek kapitałowy

53 Podstawowe operacje giełdowe 1. Transakcje natychmiastowe. Krótka sprzedaż. 2. Transakcje terminowe.

54 Byk i niedźwiedź na giełdzie Hossa Wzrost cen Bessa Spadek cen Kupujący, grający na zwyżkę to byk. Sprzedający, grający na zniżkę to niedźwiedź.

55 Długa i krótka pozycja inwestora Inwestor występujący na rynku zajmuje tzw. pozycję długą, jeżeli kupuje kontrakt lub pozycję krótką w przypadku sprzedaży kontraktu; Długa i krótka pozycja to pozycje otwarte; W celu minimalizacji ryzyka można zamknąć pozycję. Podstawowa zasada ostrożnego inwestowania to dywersyfikacja ("nie wkładaj jaj do jednego koszyka").

56 Przykład (dotyczy zachowania inwestora na giełdzie) Załóżmy, że znaleźliśmy się w skórze inwestora rankiem 22 kwietnia 2009 r. Inwestor zastanawia się nad strategią składania zleceń tego dnia na GPW w Warszawie. Kupuje 100 akcji Banku BPH, których wartość wg kursu otwarcia wyniosła 438 zł/sztukę. Według jego prognoz pod koniec dnia kurs tych walorów wzrośnie do poziomu 440 zł/sztukę. Ponadto inwestor ma przeczucie, że wartość akcji BRE Banku spadnie pod koniec sesji z obecnego poziomu 117 zł do poziomu 115 zł za akcję. Udaje się zatem do swojego maklera i proponuje mu układ, w którym pożyczy od niego 100 akcji tej spółki, by oddać je po zamknięciu sesji (po fixingu końcowym). Makler zgadza się, przyjmując od inwestora depozyt w wysokości 100% transakcji jako zabezpieczenie. Ponadto pobiera dodatkową prowizję w ustalonej wysokości (np. 1% transakcji). Załóżmy, że prognozy inwestora się sprawdziły. Pod koniec sesji udało mu się sprzedać 100 akcji Banku BPH po kursie 440 zł oraz nabyć 100 akcji BRE Banku po kursie 115 zł. W jakiej wysokości zrealizował zatem zyski? Adnotacja: Akcje BRE Banku i Banku BPH notowane są w systemie ciągłym.

57 Zysk na akcjach BPH 100 ( ) = 200 Zysk na akcjach BRE 100 ( ) = 200 Zysk łączny 400 1% od (prowizja) = 283 Dzienna stopa zwrotu 283 / ( ) = 0,005 = 0,5% W przypadku akcji BPH inwestor grał na zwyżkę, a więc występował w pozycji byka. W przypadku akcji BRE inwestor grał na zniżkę, a więc występował w pozycji niedźwiedzia. Summa summarum inwestor zamknął swoją pozycję całkowitą, zostając bez papierów wartościowych w portfelu.

58 Fixing (wyznaczanie jednolitej ceny dnia) przykład z książki: A. Sopoćko Rynkowe Instrumenty Finansowe Oferty sprzedaży Oferty kupna Cena Liczba zleceń Skumulowana liczba zleceń Skumulowana liczba zleceń Liczba zleceń PKC/PKD PKC/PKD 80 80

59 Dziękuję za uwagę