Słowo numeru str 1. nr 04/2013 (52) maj cena 0.99 z³ (w tym 8 % VAT)

Transkrypt

1 Słowo numeru str 1 nr 04/2013 (52) maj cena 0.99 z³ (w tym 8 % VAT) Tylko 0,99 promocyjna cena! ISSN CHROÑ ŒRODOWISKO. PRZECZYTA EŒ PODAJ DALEJ czwartek, 24 marca 2011

2 Wstępniak Prawie półmetek Zbliża się tak wytęskniona przez niektórych połowa roku, na razie maj, potem Adam T. Witczak czerwiec. Kto tęskni? No cóż, z prozaicznych przyczyn wszyscy ci, którzy pragną, by nastało już lato, upał, wakacje, czas urlopów i wszystkie inne tego rodzaju sensacje. Kto wie, może i są tacy, którzy wzdychają za utraconą zimą i chcieliby, aby przedłużyła się jeszcze bardziej, aczkolwiek raczej nie wychylają się ze swoimi przekonaniami, pomni tego, co pod koniec marca i na początku kwietnia o złowrogiej zimie wypisywali np. młodzi internauci. Załóżmy więc, że większość naszej nacji wyczekuje lata. Z tej części jakaś grupa inspirowana jest nie tylko upodobaniem do pogody, ale też i pewnymi argumentami, nazwijmy to, socjal-ekonomicznymi. Oto bowiem latem będzie być może więcej okazji przyrobienia w czasie wakacji tu w budce z lodami na plaży, tam na przysłowiowych truskawkach itd. a w kraju rosnącego bezrobocia to nie jest byle jaka sprawa. Z kolei dla studentów i uczniów przynajmniej kilkunastoletnich to czas wakacji, które można spędzić z pożytkiem tj. wykonując od świtu do nocy podobnie pouczające zajęcia jak zbieranie truskawek i obdzieranie kurczaków ze skóry, tyle że gdzieś zagramanicą, w postępowej Holandii, wielokulturowej Brytanii czy nawet w rajskiej, choć chłodnawej Norwegii. Specyficzną podgrupą wyczekujących na drugą połowę roku są zapewne ci, którzy wierzą gorąco i wytrwale w obiecywaną swego czasu poprawę w drugiej połowie roku. Obiecywaną przez włodarzy lokalnych (jak min. Rostowski i premier Tusk), jak również tych europejskich (vide Mario Draghi, szef Europejskiego Banku Centralnego). Coś tej poprawy nie widać na horyzoncie, ale niewykluczone, że nasi demokratycznie wybrani funkcjonariusze będą w celach propagandowych wykorzystywać każdy możliwy chwyt. Spadek bezrobocia o jedną dziesiątą punktu procentowego? Niechybnie skutek intensywnie prowadzonej polityki aktywnych form zwalczania braku zatrudnienia, żaden tam przypadek, wpływ emigracji zarobkowej czy cokolwiek w tym stylu. Minimalnie lepsze wyniki tego czy owego wskaźnika w oderwaniu od pozostałych? Niezbity dowód na systematyczną poprawę sytuacji. I tak dalej, i tak dalej. Jest zresztą ciekawe, że w kraju naszym bezrobocie rośnie pomimo ciągłego, systematycznego przyrostu liczby urzędników. Oczywiście ktoś złośliwy mógłby rzec, że to naturalne wszak nie ma powodu, by każdą posadę w biurokracji utożsamiać ze spadkiem bezrobocia, tj. pojawieniem się pracy, ale jeśli pominiemy takie złośliwości na temat pracy wartościowej i pozornej, to sytuacja staje się niepokojąca. Tyle, jeśli chodzi o pesymistyczne przewidywania na temat spraw, które mogą zburzyć czysty błękit nieba i przyćmić słoneczny blask. Okazuje się jednak, że są i formy optymizmu, ba formy nieomal urzędowe czy też masowe. Wspólnie optymizować będą się ludzie mediów, polityki i ekranu, a to w ramach akcji Orzeł może, co to ma potrwać od maja do czerwca. Mianowicie dowiemy się od wielu czołowych postaci, że nie ma co się zasmucać, krzywić, narzekać, biadolić boć przecież jesteśmy młodzi, piękni, w Europie, w słońcu świata nowego i co tam jeszcze... Będą pochody, piosenki, imprezy, filmy reklamujące przedsięwzięcie i co tam jeszcze. Kto wie, może warto byłoby zaprosić legendarną grupę Dezerter? Aby zagrała stary przebój pt. Nadmiar : Szybkie życie / Szybka śmierć / Słodka epoka Gorzki śmiech / Mądre słowa / Głupia głowa Cudowne lata / Przed końcem świata Spis treści Co się działo... we Wrocławiu s. 4 w Polsce s. 5 w gospodarce s. 5 Temat numeru Monika Tomaszewska Nie dla fermy norek s. 3 Kultura Beata Szymura Wykraść jak najwięcej s. 6 Wojciech Mach Lody, cyrk i wspomnienia s. 7 Nieruchomości Henryk Kwiatek Czas remontów s. 8 Krzysztof Ziajka Czy można bezpiecznie zaoszczędzić s. 20 Robert Maurer Uratujmy pałac przy ulicy Dicksteina s. 21 Jarosław Wejda Adaptacja strychu s. 21 Publicystyka Robert Dowmund Żywy problem konkurencji s. 9 Marek Pietka Lśniące limuzyny s. 23 Joanna Lipska Pilnie wynajmę s. 24 Prawo Sebastian Kryczka Przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy s. 10 Zdrowie Joanna Lipska E-KOlogiczna żywność s. 11 Joanna Lipska Nietoksyczne na słowo s. 27 Gdzie najtaniej? Ewa Tomaszewska Co nosisz i jak nosisz s. 12 Styl życia Monika Marzec Szał komunijnych trendów s. 13 Henryk Kwiatek Wiosenne przebudzenie s. 26 Turystyka Henryk Kwiatek Widok ze szczytu drzewa s. 14 Radosław Pasionek Siła Lądka s. 15 Monika Tomaszewska Wypad na Mazury s. 16 Ewa Tomaszewska Chodź, zabiorę Cię na wycieczkę s. 17 Marek Pietka Łuny w Bieszczadach s. 18 Miasto Marek Natusiewicz Co dalej z Aleją Wielkiej Wyspy? s. 22 Sport Dariusz Parossa Śląsk w ekstraklasie s. 30 Będzie się działo Maj 2013 s str 2 Maj Pełny spis firm Wrocławskich Dobrych Miejsc na przedostatniej stronie Słowa Wrocławian JAK Janusz Koczański Usługi Rentgenowskie Tel Bierutowska 63 OPTYK - OKULISTA ul. Pretficza 54A/1, Tel Wydawca: Magnes Media Sp. z o.o. wydawca@slowowroclawian.pl Prezes Zarządu, redaktor naczelny: Emil Baran Redaktor prowadzący: Adam Witczak redakcja@slowowroclawian.pl Sekretarz: Ewa Tomaszewska Dział reklamy: tel Stali współpracownicy: Adam Łącki, Jerzy Ziomek, Bogdan Ludkowski, Dariusz Parossa, Michał Ratajczak, Piotr Sutowicz Druk: Polskapresse Redakcja: Komuny Paryskiej 90, Wrocław Skład: Robert Jędrusik Numer zamknięto 17 maj 2013 Wydanie 20 maj 2013 Redakcja nie odpowiada za treść publikowanych listów i reklam. Materiałów nie zamówionych nie zwraca, zastrzega sobie prawo do skrótów w nadesłanych tekstach i listach. Gazeta jest bezpłatna dla punktów biorących udział w programie Wrocławskie Dobre Miejsca oraz Słowo Wrocławian dla Ciebie. Punkty partnerskie Wrocławskich Dobrych Miejsc oraz Słowo Wrocławian dla Ciebie nie mają prawa do pobierania opłat za rozdane egzemplarze gazety. Traktowane są one jako bezpłatne. kwiecień 2013

3 str 3 Temat numeru Nie dla fermy norek Monika Tomaszewska W miejscowości Brzeście w gminie Żórawina rozpoczęła się budowa jednej z największych ferm norek w Europie. Przeciwko inwestycji wystąpili oburzeni mieszkańcy okolicznych wsi przy współpracy ze stowarzyszeniem Otwarte Klatki. Hodowla ma mieć powierzchnię 42 ha, rocznie będzie obejmować 185 tys. zwierząt. Z raportu środowiskowego wynika, że obecny projekt zakłada 24 pawilony z fretkami, 201 klatek o łącznej długości 20 kilometrów. W planach jest również zabetonowanie 12 hektarów pola. Nad budową fermy czuwać będzie firma Rolpi zarejestrowana w Karsku. Pomimo sprzeciwu mieszkańców, prace już ruszyły. Inwestycja spełnia wymagane normy, działa zgodnie z prawem. Jest także korzystna pod względem zmniejszenia stopy bezrobocia, ponieważ po wybudowaniu stworzy nowe miejsca pracy. Nawet te przychylne argumenty nie przekonują mieszkańców. Mają oni stanowcze zdanie nie chcą fermy w swojej okolicy. Czas na zmiany, Jutro będzie futro, trzeba działać tu i teraz, Uwolnić norki i Wrocław Europejska Stolica Tortury między innymi takie transparenty można było zobaczyć o godzinie pod Urzędem Wojewódzkim we Wrocławiu (pl. Powstańców Warszawy 1). Około 150 osób ze wsi Brześć, Węgry, Boguszów, Osady Leśnej, miasta Wrocławia przy współpracy Otwartych Klatek oraz koalicji Antyfutro walczyło o prawa swoje i zwierząt. Manifestanci zaprotestowali przeciwko fermie, chcieli wstrzymać prace budowlane, pokazali swoje zaniepokojenie co do pozwolenia na inwestycję, chcieli także uzyskać pomoc od osób z zewnątrz, w szczególności zależało im na pomocy ze strony wojewody dolnośląskiego. Byli oburzeni, że nikt się z nimi nie skonsultował w tej sprawie i nie wziął pod uwagę ich opinii. Osoby mieszkające w pobliżu inwestycji wyprowadziły się z miasta po to, aby żyć w spokoju, z daleka od zanieczyszczeń i smrodu. Powstająca w pobliżu ich miejsca zamieszkania ferma zburzy ideę beztroskiego życia. Ponadto to oni będą naocznymi świadkami cierpienia zwierząt. Mieszkańcy nie chcą żyć w świadomości, że niedaleko ich miejsca zamieszkania dzieje się krzywda. O budowie dowiedzieli się dopiero, gdy rozpoczęto prace przygotowawcze nad inwestycją. Boją się o zanieczyszczenie środowiska i nieprzyjemny zapach, którego nie da się uniknąć. Zwrócili uwagę również na to, że norki mogą uciekać, roznosić zarazki i stanowić zagrożenie dla innych zwierząt oraz ich bliskich, w szczególności dla dzieci. Manifestacja odbyła się pod hasłem: Nie dla gigantycznej fermy norek pod Wrocławiem. Protest przyczynił się do reakcji ze strony fundacji ratującej konie Tara. Przyłączyli się do manifestantów, oferując swoją pomoc w walce o prawa zwierząt. Przedstawiciele fundacji pomimo, że walczą o godne życie dla koni, pomagają też innym organizacjom w zwalczaniu maltretowania i zabijania żywych istot. Organizatorzy złożyli list protestacyjny w ręce wojewody dolnośląskiej. Na wezwanie manifestantów odpowiedziała Ewa Mańkowska, wygłaszając oświadczenie. Pomimo zgodności wszystkich dokumentów, obiecała wszelaką pomoc i szersze zapoznanie się z inwestycją. Zbierane zostały także podpisy przeciwko budowie fermy. Protest trwał około godziny. Oprócz działań pod Urzędem Wojewódzkim, przeciwnicy inwestycji stworzyli również portal na facebooku o nazwie Nie dla gigantycznej fermy norek pod Wrocławiem. Na stronie zamieszczane są aktualności dotyczące fermy, zdjęcia z otoczenia, swoje zdanie mogą wyrażać wszyscy przeciwnicy i zwolennicy tej inwestycji. Kolejna manifestacja w sprawie protestu przeciwko budowie jednej z największych ferm norek odbyła się o godzinie 14:00 pod Urzędem Gminy w Żórawinie przy ulicy Kolejowej. Protest rozpoczęła pani sołtys Bogunowa Bożena Żurawska. Główne hasła, jakie można było zobaczyć to: Wolność dla norek, czystość dla środowiska i sumienia. Dość cierpienia, Polska Śmietnik Europy, Całe Brzeście alarmuje, ferma nas zrujnuje. Podczas protestu przedstawiono wszystkie dane o stanie faktycznym, o działaniach i planach. Następnie okazję do wygłoszenia swoich poglądów mieli mieszkańcy pobliskich wsi. Pod koniec zgromadzeni wybrali miejsce następnego protestu, najprawdopodobniej odbędzie się w Mnichowicach, pod domem wójta. Dla osób, które chcą wesprzeć działania na rzecz wstrzymania inwestycji, Komitet mieszkańców podał adres mailowy, na który można wyrazić swoje obawy - niedlafermy@gmail.com. maj 2013

4 Co się działo w Polsce Co się działo WE WROCŁAWIU Kwiecień 2013 Jazz na cztery dźwięki Dobiliśmy do Portu Przygotowała: Ewa Tomaszewska Co ma pływać, nie utonie? str 4 11 kwietnia w okolicach Jazu Opatowickiego zaczęła tonąć barka. Pchacze i barka, które pracowały przy remoncie Wrocławskiego Węzła Wodnego, zerwały się z cumy, wskutek czego doszło do uszkodzenia jednego z pchaczy. Na pokładzie znajdowało się 5 osób. Nikomu nic się nie stało, jednak do wody wyciekły smary i oleje. Jednostkom straży pożarnej udało się zebrać plamy wycieku, dzięki czemu nie doszło do zanieczyszczenia i skażenia wody. 2 3 k w i e t n i a w Col losseu m Jazz Caffe zagrała formacja Wacław Zimpel Quartet. W skład kwartetu wchodzi dwóch Polaków: Wacław Zimpel wirtuoz klarnetu oraz Krzysztof Dys (pianino), a także niemieccy instrumentaliści: Christian Ramond, który zagrał na kontrabasie i Klaus Kugel (instrumenty perkusyjne). Muzycy wystąpili w ramach trasy promującej płytę wydaną nakładem wytwórni For Tune. Formacja zagrała półtoragodzinny koncert, który zgromadził wrocławskich fanów współczesnego jazzu. Nominacja dla Pani Kilka miesięcy temu ze stanowiska wiceprezydenta Wrocławia odwołano Michała Janickiego. 23 kwietnia prezydent Rafał Dutkiewicz powołał na jego miejsce Panią Annę Szarycz. Do tej pory Pani Szarycz piastowała stanowisko dyrektorki wydziału zdrowia Urzędu Miejskiego. Po nominacji zapowiedziała, iż m.in. będzie chciała, aby Stadion Miejski stał się miejscem spotkań oraz imprez rodzinnych. Nowa wiceprezydent ma obywatelstwo australijskie i może pochwalić się dyplomami aż czterech różnych uczelni. Ciekawym jest to, że w historii Wrocławia do tej pory w zarządzie miasta nie mieliśmy ani jednej kobiety. Sezon upadłości czas zacząć? Jeszcze nie zdążyły nadejść wakacje, a już nas dopadł problem związany z biurami podróży. 22 kwietnia w godzinach porannych pod siedzibą biura Horyzont Travel zaczęły tworzyć się skupiska niezadowolonych klientów. Okazało się, iż wykupili oni dwutygodniowy pobyt w Ziemi Świętej, za który zapłacili ponad 4 tys. zł od osoby. Problem w tym, że pobyt został odwołany, o czym klienci dowiedzieli się na dzień przed wyjazdem. Właścicielka biura, zapowiedziała stopniowy zwrot pieniędzy. Runął już ostatni młyn Kwiecień był miesiącem, w którym zabrano się za rozbiórkę, a właściwie za wyburzanie młyna Sułkowice, znajdującego się przy CH Korona. Z uwagi na wielkość obiektu, proces burzenia podzielony był na kilka etapów. Wydawałoby się, że skoro młyna nie ma, nie ma też problemów. Nic bardziej mylnego. Na terenie, o którym mowa, odbywały się cotygodniowe targowiska. Osoby tam handlujące bały się o swój byt. Na razie jednak na miejscu elewatora nadal będzie można handlować; ba, podobno nawet warunki wymiany mają się poprawić. Czas pokaże czy przy młynie nie zmielą handlarzy. W dniach odbył się kolejny, już osiemnasty, Port Literacki. To, organizowane przez Biuro Literackie, święto literatury, zarówno polskiej, jak i światowej, przyciąga do stolicy Dolnego Śląska miłośników Kalliope z najodleglejszych miejsc Polski (i nie tylko). Niekwestionowaną gwiazdą tegorocznej edycji festiwalu była niemiecka noblistka Herta Müller. Wyłączyli Sporne koczowisko Miasto po raz kolejny postanowiło się przymierzyć do zlikwidowania romskiego koczowiska przy ulicy Kamieńskiego. Swoim ruchem podzieliło mieszkańców na dwa, mniej lub bardziej równe, obozy. Pierwszy z nich postuluje, aby Romowie mogli spokojnie mieszkać tam, gdzie się urządzili, drugi, motywując wszystko prawnie, uważa, iż absolutnie nie mają prawa tam mieszkać. Ci pierwsi wzięli nawet udział w wielkim pikniku, jaki w kwietniowy weekend został zorganizowany na terenie koczowiska. 22 kwietnia m.in. na terenie Dolnego Śląska wyłączono analogowy sygnał telewizyjny. Nie oznacza to jednak, że nagle wszyscy mieszkańcy zostali pozbawieni dostępu do telewizji. Po pierwsze duża część z nich posiada już odbiorniki przystosowane do sygnału cyfrowego, po drugie odcięcie dostępu będzie następowało stopniowo odłączono nadajnik na Ślęży, dzień później na Czarnej Górze. Ostatecznie całkowite przejście na sygnał cyfrowy nastąpi Chłop na schwał (?) Pod koniec kwietnia dolnośląska policja zyskała nowego szefa. Jest nim Inspektor Wojciech Ołdyński były komendant wojewódzki w Bydgoszczy. Nowy komendant zapowiedział dość rygorystyczne podejście do obowiązków zarówno swoich, jak i podwładnych. Poinformował także, iż nie zamierza wprowadzać zmian personalnych, aczkolwiek wie, że z czasem na pewno będą one potrzebne. Nie można mieć złudzeń, że wrocławianie będą pilnie się przyglądać poczynaniom komendanta Ołdyńskiego. Majowe szaleństwa Maj to nie tylko miesiąc matur, ale także największych imprez studenckich. Mowa oczywiście o juwenaliach, które w tym roku odbiły się wyjątkowym echem. Poza barwnym pochodem, doskonale zorganizowanym projektem P.I.W.O. czy koncertami znanych i lubianych, tegoroczne juwenalia zapiszą się w pamięci wrocławian ciemnymi zgłoskami. Nie zabrakło przykrych incydentów, całej tony śmieci i odpadów, a nawet samobójczego skoku z okna akademika. Od małego pod górkę Niedawno ruszył elektroniczny system rekrutacji do przedszkoli oraz pierwszych klas podstawówek. Pomysł oczywiście miał ułatwić wszystkim życie i uprościć procedurę do minimum. Okazuje się jednak, iż z uwagi na częste przerwy w dostępie do systemu, łatwiej byłoby wybrać się z wnioskiem do poszczególnych placówek. System chyba nie do końca był przystosowany do tak dużych obciążeń. No tak, skąd można było przypuszczać, że zainteresowanie będzie tak duże. Silesius w rękach Miłobędzkiej 11 maja we Wrocławskim Teatrze Współczesnym odbyła się gala wręczenia Nagród Poetyckich Silesius. Wyróżnienie za całokształt twórczości trafiło do rąk poetki Krystyny Miłobędzkiej. Autorka to, mimo iż od lat mieszka pod Poznaniem, jest przez wrocławian niezwykle ceniona. Książką roku została Niemal całkowita utrata płynności Marcina Barana, a laureatką nagrody za debiut roku okazała się Ilona Witkowska. maj 2013

5 str 5 Co się działo W POLSCE Kwiecień 2013 Poddani testom W dniach odbyły się egzaminy kończące edukację gimnazjalną. Młodzież przez trzy dni musiała podejść do pięciu egzaminów: z historii i wiedzy o społeczeństwie, z języka polskiego, z przedmiotów przyrodniczych, z matematyki i z języka obcego (na jednym z dwóch poziomów). Egzamin gimnazjalny ma być przepustką do kolejnego etapu edukacji. Ilość zdobytych punktów będzie świadczyć o tym, jak wysoko na listach znajdzie się uczeń. Gimnazjalistom pozostaje już tylko oczekiwać na wyniki. Uzupełnić Senat W związku ze śmiercią senatora Platformy Obywatelskiej Antoniego Motyczki, w Rybniku (czyli w regionie, który reprezentował) odbyły się wybory uzupełniające. O mandat ubiegało się siedmiu kandydatów. Jednym z nich był Janusz Korwin-Mikke. Mandat trafił w ręce kandydata PiS, niegdysiejszego wiceministra zdrowia Bolesława Piechy. Premier Tusk uznał wynik za porażkę i kompromitujący błąd. PO, zamiast poprzeć kandydaturę Józefa Makosza, wystawiła swojego kandydata. Fakt, że było dwóch kandydatów de facto z tego samego obszaru polityki, jest oczywiście absurdalny, szczególnie kiedy mamy do czynienia z okręgiem jednomandatowym w wyborach do Senatu komentował premier. Minister do wymiany Memorandum gazowy to słowa, które na kilka tygodni zawładnęły językiem mediów. Premier Donald Tusk zdymisjonował dotychczasowego ministra skarbu, gdyż uznał, że minister Budzanowski nie sprawował skutecznie kontroli nad strategiczną spółką skarbu państwa. W miejsce Budzanowskiego powołano Włodzimierza Karpińskiego, który do tej pory piastował stanowisko wiceministra administracji. Premier podjął tę decyzję po przedstawieniu przez szefa MSW wniosków raportu w sprawie memorandum gazowego. Co się działo w Polsce Co się działo W GOSPODARCE Kwiecień 2013 Skok na SKOK SKOK-i będą objęte projektem ustawy o uporządkowanej upadłości banków projekt dotyczący tego problemu już został przygotowany przez resort finansów. Ustawa szczegółowo opisuje procedurę przejęcia banków, które popadły w kłopoty finansowe przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. W momencie, kiedy przepisy wejdą w życie, zamiast tradycyjnej upadłości, BFG będzie mógł wejść w rolę właściciela i sprzedać bank lub jego część, nie przerywając jego działania. Wpływa to na zdecydowany wzrost bezpieczeństwa pieniędzy klientów. Wskrzesiciele z Kanady W roku 1993 zamknięto kopalnię Barbara-Chorzów. Powód był dość prosty góra uznała, że się nie opłaca. Okazało się jednak, iż kanadyjscy przedsiębiorcy zauważyli potencjał w zamkniętym zakładzie. Firma Columbus Energy zastanawia się nad kupnem 60 % udziałów w kopalni Barbara-Chorzów. Aktualnie kopalnia należy do Przedsiębiorstwa Usług Górniczych Greenway. Kanadyjczykom dano pół roku na podjęcie wiążącej decyzji. maj 2013 Nie jest dobrze Główny Urząd Statystyczny donosi, iż produkcja przemysłowa na terenie naszego kraju spada. W marcu tego roku była ona o 2,9% niższa niż w tym samym czasie w roku ubiegłym. Spadek produkcji sprzedanej zanotowano w aż 20 z 34 działów przemysłu (m.in. w przypadku produkcji pojazdów samochodowych, chemikaliów i maszyn oraz urządzeń). W pierwszym kwartale roku polskie firmy wyprodukowały o ⁿ% mniej towarów niż przed rokiem.

6 Kultura str 6 Wykraść jak najwięcej Beata Szymura Opasłe tomisko, a w środku historia delikatna, wzruszająca, niebagatelna. Na Złodziejkę książek M. Zusak a polowałam jakiś czas. Historia osieroconej dziewczynki, która znajduje schronienie w domu przybranych rodziców, rozgrywa się na tle II wojny światowej. Holokaust, odmienność, wojna, utrata, bieda, wybory, miłość, przyjaźń i śmierć To tylko niektóre z fundamentalnych tematów tej niezwykłej opowieści. Mimo, że główną bohaterką opowieści jest dziesięcioletnia dziewczynka, autor nie bał się poruszyć tematów tabu. Napisał powieść, z której dorośli mogą czerpać moc mądrości. Jednocześnie jest ona na tyle wysublimowana, że nie powinniśmy bać się dawać jej dzieciom. Wszak one też, prędzej czy później, poznają historię, będą się uczyć, zaczną zadawać pytania. Gdy ciężko jest udzielić odpowiedzi, gdy sami nie wiemy jak mówić o okropnościach wojny, o rządach Hitlera i piekle, w jakie zamienił się wtedy świat, Złodziejka książek jest pomostem wspierającym nas w tych podróżach. Co niesłychane, narratorem tej opowieści jest Śmierć. Nie okrutna postać rozkładającego się ciała, zakapturzona, z naostrzoną kosą w ręku, ale Śmierć wypełniająca sumiennie swe zadanie, przybywającą w momencie końca, zabierająca zlęknione dusze do nowego miejsca. Śmierć obserwuje ludzkość i nie dowierza. Nie rozumie, tego, co się dzieje. Jest niezwykle zapracowana; jednego dnia zbiera setki, tysiące dusz. Prowadzi je tam, gdzie mogą zaznać spokoju. Kocha kolory. Potrzebuje wakacji. A przy tym ma jeszcze dość energii, by opowiedzieć nam o pewnej dziewczynce Nie brak jej autoironii ani dystansu do siebie. Nie przejmuje się konwencją (zdarza się jej zdradzić zakończenie rozdziału już na samym wstępie). Śmierć czyni też komentarze-dygresje, pojawiające się co kilka stron. Nie brakuje jej humoru. Jak tu się nie uśmiechnąć na wyznanie Śmierci, że czuje się prześladowana przez ludzi? Śmierć to wnikliwy obserwator. Jej losy w paru punktach splatają się ze ścieżką Liesel. Po latach, dzięki odnalezionemu dziennikowi dziewczynki, Śmierć odtwarza nam jej historię. To opowieść o dziecku, które poznało wagę słów. Pokochało je wiążąc swoje życie z opowieściami, z książkami, z nauką.; zawdzięczając im życie. Jednocześnie obserwuje także, jak bardzo słowa mogą ranić, ile złego wyrządzić, jak porwać tłum i poprowadzić go w przepaść. Złodziejka książek to lektura o miłości do słów. Nie jest przesadzona czy ckliwa. Momentami bywa okrutna, by zaraz potem zachwycić nas swym blaskiem. Wojna jest tłem tej opowieści, ale historia nie koncentruje się na niej. Nikt tu nie ma żalu do Boga, nikt nie pyta: dlaczego to na nas spada. Ludzie potrafią sobie pomagać. Łączą ich niesamowite więzi. Przez takie właśnie elementy powieść staje się uniwersalna. Może opowiadać o losach dowolnej grupy, połączonej traumą, starającej się ze wszystkich sił przetrwać. Złodziejka książek jest książką, którą trudno z czymkolwiek porównywać. Zusak pokusił się na odważny eksperyment pokazał nam wojnę z punktu widzenia Niemców, ba, dziecka, co więcej oddał głos rozumnej Śmierci. Efekt jest zadziwiająco udany. A cała historia, mimo że trudna i kontrowersyjna, ma w sobie jakiś niewysłowiony czar. Jest piękna. maj 2013

7 str 7 Lody, cyrk i wspomnienia Wojciech Mach Już trzy lata prężnie działa Infopunkt Nadodrze przy ul. Łokietka 5, wciągając do współpracy mieszkańców osiedla. Jest to akcja rewitalizacji nie tylko infrastruktury, lecz i sfery wspomnieniowo-historycznej. Każdy nowy pomysł, kolejny projekt działalności jest przez nas chętnie przyjmowany. Coraz więcej powstających galerii, zakładów usługowych i lokali przyłącza się do naszych poczynań. Kręcone są reportaże o życiu w osiedlu, o jego radościach i bolączkach, utrwalane wspomnienia dawnych pionierskich dni po wyzwoleniu oraz wielkie pozytywne zmiany. Także istniejąca od 1946 r. popularna lodziarnia Roma z Rydygiera 5 włączyła się do naszej nadodrzańskiej akcji z oryginalnym pomysłem. Zmęczonym zwiedzaniem urokliwego osiedla turystom oraz starszym, zasłużonym mieszkańcom lodziarnia funduje przyjemność połączoną z pełnym relaksem. Zarówno pyszne lody, jak też kawa i ciastka, na życzenie podawane będą każdemu do łóżka. Warunek jest jeden: łóżko należy przynieść ze sobą Dolnoślązacy pamiętają lubianą restaurację Złota Kaczka istniejącą u zbiegu ul. Kujawskiej i al. Słowackiego. W latach 80. budynek i ulica zostały zlikwidowane mamy tam teraz kłopotliwy wiadukt. Złota Kaczka była gastronomicznym zakładem szkoleniowym słynącym z wyśmienitego jedzenia i młodych uczennic. Od powojennych czasów spotykali się w niej pracownicy pobliskiego Urzędu Wojewódzkiego z petentami, szczególnie z tzw. terenu. Leśnicy dowozili dziczyznę, drogowcy kamienie na dróżki przydomowe a rol- nicy świniaki nieraz żywe, kwiczące! Przy kwakaniu z kieliszków załatwiano tam pod stołem przeróżne interesy, bez zbędnych formalności znacznie sprawniej niż drogą urzędową A kto pamięta głośną tragedię z roku 1949 związaną z Placem Grunwaldzkim? Za mostem Grunwaldzkim, po lewej stronie rosła spora kępa sosen świerków. Obok od czasu do czasu rozbijały swoje namioty różne cyrki. W czasie spektaklu rozszalała się burza i piorun uderzył w namiot cyrkowy, zabijając dwoje widzów i kilkoro raniąc W latach 70. intensywnie budowano tam pocztę i restaurację Grunwaldzka a wzdłuż osi placu powstały tzw. sedesowce czyli budynki mieszkalno-usługowe o niecodziennej konstrukcji z zewnątrz i w środku. Tarasy przy budynkach stały się deptakiem zwanym Manhattanem obowiązkowym miejscem spotkań towarzyskich i handlowych. Od strony ul. Curie-Skłodowskiej klienci oblegali sklep z 1001 drobiazgów i sprzętem AGD, oznaczony jaskółką - czyli symbolem najlepszego, elitarnego miejsca zakupów. Nota bene, do połowy lat 80., między owymi sedesowcami, od ul. Nauczycielskiej, pełną parą, a raczej pełnymi tumanami kurzu działała socjalistyczna fabryka domów. Do lat 60. okresu siermiężnej gomułkowskiej stabilizacji na środku Placu Grunwaldzkiego, na balustradce umocowanej na solidnym słupie wkopanym w centrum skrzyżowania, stał poczciwy milicjant i ręcznie kierował ruchem (lizakiem i chorągiewką). I jakoś wtedy korków nie było Za to na tramwajach w godzinach szczytu i w dniach meczów wisiały malownicze grona ludzkich winogron. W Klubie Pod Kolumnami przy ówczesnym placu Engelsa, ongiś filii Dzielnicowego Domu Kultury Śródmieście, w latach 80. miał siedzibę słynny w Polsce Klub Wysokich. Założył go 15 czerwca 1968 r. redaktor Michał Żywień. Od wielu lat prowadzi go w różnych miejscach prezes zasłużony działacz kultury Stefan Świgoń. Właśnie on przygotowuje w Klubie Związków Twórczych w Rynku-Sukiennicach jubileuszowy Bal Wysokich. Serdecznie tam zapraszamy 29 czerwca wszystkich chętnych. Tel. kontaktowy Bez względu na wzrost warto przyjść! Kultura Kącik poezji Wiersz został przesłany do naszej redakcji przez Pana Jacka Dalkiewicza, ur. 27 września 1973, mieszkającego w Raciążu. Sam o sobie mówi, że pisze z potrzeby serca i z głębi duszy, a wiersze powstają na kanwie przeżyć własnych oraz innych osób; to poezja życiem pisana. Prezentowany utwór powstał dla śp. Anny German. Anna Choć widziałem Cię, Aniu, Droga Aniu w telewizji. Usłyszałem Twój głos, Taki piękny i czysty. Obejrzałem Twą historię, Zarys ciekawego życia. Los wirował, kręcił drogą, Zmieniał różne swe oblicza. Sława Twoje, postać miła, Piękno Twego głosu. Jest w tym wszystkim jakaś siła, Twej pokory i patosu. Żyjesz wciąż w pamięci naszej, Tli się postać Twoja. Miałaś w sobie dar miłości, I anielskiej cierpliwości. Róży cierniach, róży piękne, W barwach jej obliczach. Byłaś i jesteś, droga Anno, Kwiatem polskim w różnych krajach i stolicach r. PRZEGLĄD POLSKICH KAMPANII SPOŁECZNYCH ORGANIZATOR: WROCŁAW HALA STULECIA START 16:00 PATRONI MEDIALNI: WYDARZENIE WSPÓŁFINANSOWANE ZE ŚRODKÓW SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. PARTNERZY PRZEGLĄDU: maj 2013

8 Nieruchomości Czas remontów Henryk Kwiatek Szeroko pojęta branża budowlana wciąż jeszcze nie podniosła się w naszym smutnym kraju z kolan, co odczuwają wbrew pozorom nie tylko deweloperzy i wielkie firmy budowlane, realizujące duże inwestycje, ale także przedsiębiorstwa oferujące usługi remontowe czy też sprzedające narzędzia, materiały, produkty przydatne w budowlance. Ostatecznie każdy z nas może stać się dzielnym budowniczym i majsterkowiczem, co może mieć pewien związek z nadejściem wiosny. Zima była z natury rzeczy czasem pewnego zastoju sezonowego, który dodatkowo pogłębiał problemy branży. Teraz zatem macie Państwo niepowtarzalną okazję nakręcenia koniunktury, a to poprzez realizację najróżniejszych projektów zmiany swoich mieszkań i domów w miejsca przyjemniejsze i bardziej sensownie uporządkowane. Czas kupować farby, kleje, cement, młotki i deski, czas dzwonić po ekipy remontowe i wskazywać, czym powinny się zająć. Oczywiście ten apel o nakręcanie koniunktury to tak pół-żartem, naprawdę za remonty należy się brać wtedy, kiedy są nam potrzebne. Tak czy inaczej, warto pomyśleć: czy może niektóre pomieszczenia w naszym mieszkaniu nie są absurdalnie ułożone względem siebie? Są tacy, którzy eliminują nadmiarowe (ich zdaniem) ściany, łącząc np. kuchnię z salonem w ramach studio, a nawet łącząc małe pokoje w wielkie są i tacy, którzy myślą wręcz przeciwne. Cenią sobie odrębność, intymność, wydzielone przestrzenie, choćby i niewielkie ci, jeśli przypadło im życie w mieszkaniu, w którym życie zdaje się toczyć w dwóch ogromnych pomieszczeniach, być może postanowią je wyraźnie rozdzielić ścianami. Inny przykład to kwestia tego, czy toaleta i łazienka mają być oddzielone czy połączone. str 8 Jeśli mamy coś dobudować piętro, przybudówkę, ganek warto o tym pomyśleć właśnie w czasie ciepłych miesięcy wiosny i lata. Być może zwlekamy nie pierwszy i nie drugi już rok z romantycznym projektem domku na drzewie lub domku letniskowego, albo przynajmniej z remontem działkowej altany wyglądającej jakby w niezmienionej postaci funkcjonowała od czasów późnego Gomułki? Może się też okazać, że na naszej posesji kiepsko prezentuje się chodnik, mur czy ścieżka. Niby rzeczy drobne, ale bądź co bądź czas niszczy wszystko i lepiej zadbać o sprawy wcześniej, niż czekać, aż wszystko zacznie się rozsypywać i murszeć. Co więcej, istnieją też poważniejsze problemy: oto może się przecież okazać, że od dłuższego czasu ociągamy się ze sprawdzeniem, czy aby na pewno wszystko w naszym domostwie trzyma się pionu, mocno tkwi w fundamentach, nie wali się, nie gnije i nie pęka. Jeśli mamy wrażenie, że dom trzyma się bardziej z przyzwyczajenia niż dzięki silnej konstrukcji i konserwacji, wtenczas tym bardziej warto wyciągnąć ze szkatułki zaskórniaki i wciąć się do roboty, by nasze gniazdo nie skończyło w tak przykry sposób jak dom Usherów z gotyckiego opowiadania Edgara Allana Poe. Ten zaś, zaniedbany i popękany, w końcu się zawalił w gruzy, a pobliskie jezioro zakryło go sinymi falami... maj 2013

9 str 9 Żywy problem konkurencji Publicystyka Robert Dowmund Sprowadzanie do domu inwazyjnych roślin i zwierząt to najbardziej szkodliwa rzecz, jaką ludzkość w ostatnim stuleciu wyrządziła środowisku. Niestety już od zarania dziejów notorycznie przenosimy wiele gatunków z miejsca na miejsce, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji, jakie z tego faktu wynikają. Sprowadzając ulubione egzotyczne zwierzę lub roślinę, usiłujemy stworzyć nowe miejsce, w którym ów gatunek czułyby się jak w domu. Właśnie w ten sposób zakłócamy porządek naturalnej równowagi środowiska. Na całym świecie, w tym również w Polsce, istnieje około 400 z 958 gatunków wymienionych jako zagrożone z powodu konkurencji z gatunkami obcymi [Źródło: Pimentel, Zuniga i Morrison, Endangered Species Act (Ustawa o gatunkach zagrożonych)]. Dodo jest dobrym przykład potwierdzającym powyższą tezę. Ptak niestety skończył jak dinozaury. Stało się tak po części dlatego, że koty, szczury czy świnie, wwiezione przez europejskich żeglarzy do Ameryki, ucztowały na jego gniazdach, zjadając jaja. Bezskrzydły ptak niestety nie potrafił sam się obronić. Problem inwazyjnych gatunków jest szczególnie widoczny w gatunkach innych niż kręgowce. W pierwszej połowie XX wieku azjatycki grzyb pojawił się na ponad 180 milionach hektarów drzew i krzewów (w tym 73 mln ha kasztanowców). Plaga ta spowodowała efekt domina: dziesięć gatunków ciem, których przetrwanie zależało od kasztanowców, wyginęło bezpowrotnie. Na początku XIX wieku Brytyjczycy sprowadzili z Australii, na wyspę Robin Island w Afryce Południowej, drzewa eukaliptusowe. Drzewo to potrzebuje dziennie około 100 litrów wody, w wyniku czego na wyspie zabrakło wody pitnej. W związku z powyższym trzeba było zorganizować skomplikowany i kosztowny sposób doprowadzenia wody z odległego o kilometry wybrzeża kontynentu. Niestety drzew eukaliptusowych nie można wyciąć, ponieważ przez stulecia przyciągnęły swoją obecnością gatunki ptaków, które się od nich uzależniły. W Polsce również stykamy się z tym problemem. Coraz częściej w naszych rzekach i jeziorach znajdujemy różne gatunki egzotycznych ryb i raków, a w miejscach, w których się najmniej byśmy się spodziewali potykamy się o porzucone węże (często jadowite). maj 2013

10 Prawo Przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy Sebastian Kryczka Prawnik Spory między pracodawcą a pracownikiem często kończą się na sali sądowej. Próbując dochodzić swojego roszczenia warto jednak sprawdzić czy roszczenie nie uległo przedawnieniu. Ma to niezwykle istotne znaczenie, ponieważ roszczenia przedawnionego co do zasady nie można skutecznie dochodzić zatem szkoda wówczas nerwów i fatygi. Przedawnienie polega na tym, że po upływie określonego w przepisach prawa czasu nie można skutecznie dochodzić przysługującego roszczenia, a zobowiązany do świadczenia może uchylić się od obowiązku jego spełnienia. W kodeksie pracy przedawnienie roszczeń zostało uregulowane w art W ramach roszczeń ze stosunku pracy znajdują się tylko takie roszczenia, które wypływają bezpośrednio ze stosunku pracy, jak również wynikają z niewykonania bądź nienależytego wykonania obowiązków przez pracownika lub pracodawcę. Terminy przedawnienia roszczeń Co do zasady kluczowym terminem przedawnienia wszelkich roszczeń ze stosunku pracy niezależnie od tego czy są one dochodzone przez pracownika czy pracodawcę jest termin trzyletni od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, co wynika z art kp. Wart o w s p o m n i e ć, że roszczenie jest wymagane od dnia, w którym dłużnik (pracownik lub pracodawca) powinien spełnić świadczenie wobec drugiej strony. Należy pamiętać, że niektóre terminy przedawnienia roszczenia pracodawcy są krótsze niż wskazany wyżej termin trzyletni. Zaliczają się do nich roszczenia o:» naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika w skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych,» odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia,» naprawienia szkody wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji. Powyższe roszczenia przedawniają się po upływie jednego roku, natomiast początek biegu przedawnienia w tych przypadkach rozpoczyna się od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o wyrządzeniu szkody, nie później niż w upływem trzech lat od jej wyrządzenia. Warto również wspomnieć o przedawnieniu roszczeń z tytułu umyślnego wyrządzenia szkody pracodawcy przez pracownika. W takim wypadku termin przedawnienia będzie wynikał z art 4421 kc, który przewiduje następujące terminy:» roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie sprawcy, z tym że roszczenie to przedawnia się po upływie lat 10 od daty wystąpienia wydarzenia powodującego szkodę,» roszczenie z tytułu szkody powstałej na wskutek zbrodni lub występku ulega przedawnieniu z upływem lat 20 od dnia popełnienia przestępstwa (w tym przypadku nie ma znaczenia kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz sprawcy),» roszczenie z tytułu szkody na osobie nie może skończyć się upływem trzech lat od momentu, kiedy poszkodowany powziął wiadomość o szkodzie i sprawcy. Roszczenia przedawnione Jak już na wstępie zaznaczono roszczenia przedawnionego nie można skutecznie dochodzić. Wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, w której ten, przeciwko któremu roszczenie przysługuje zrzeknie się z zarzutu przedawnienia. Warto jednak pamiętać, że nieważne będzie zrzeczenie się z zarzutu przedawnienia przed upływem terminu przedawnienia. W praktyce nie ma co liczyć, że strona zrzeknie się możliwości skorzystania z zarzutu przedawnienia, tak więc fakt przedawnienia roszczenia w sposób skuteczny w praktyce zamyka drogę do jego dochodzenia. Siła wyższa W praktyce mogą wystąpić przypadki kiedy to uprawniony nie będzie mógł dochodzić roszczenia z przyczyn obiektywnych. Taka modyfikacja biegu terminu przedawnienia ma związek z tzw. siłą wyższą. Pod pojęciem siły wyższej kryją się nadzwyczajne zdarzenia, str 10 których nie można było przewidzieć i którym nie można było zapobiec. Do siły wyższej można zaliczyć np wszelkiego typu klęski. Wystąpienie siły wyższej może wywoływać albo wstrzymanie rozpoczęcia okresu przedawnienia, albo jego zawieszenie. Przerwanie biegu przedawnienia Od zawieszenia biegu przedawnienia należy odróżnić jego przerwanie. Różnica polega na tym, że po każdym przerwaniu biegu przedawnienia biegnie ono na nowo. Bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed właściwym organem władnym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń skierowaną bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Przerwanie biegu przedawnienia powoduje również uznanie roszczenia. VAT na nowo Sebastian Kryczka prawnik specjalizujący się w problematyce prawa pracy oraz prawa cywilnego s.kryczka@wp.pl Kontynuując wątek poradnictwa, który od kilku miesięcy prowadzimy wraz z wrocławskim biurem rachunkowym Calculo, dziś postanowiliśmy napisać kilka słów na temat zmian, jakie zostały wprowadzone w podatku VAT od 1 kwietnia Zmian tych może nie było jakoś dużo, ale dużą część z nas skłoniły one do zajrzenia w głąb naszych portfeli. Zatem co m.in. uległo zmianie? Po pierwsze zmianę odczują wszyscy Ci, którzy zwykli rozdawać próbki i drobne prezenty. Nowe zasady definiują, iż nieodpłatnie wydawane towary (czyli małe prezenty i próbki) nie będą podlegać opodatkowaniu. Będzie się tak działo jednak wyłącznie pod warunkiem, że ich wydawanie związane będzie z prowadzoną działalnością gospodarczą. W zakres opodatkowania zostaną także włączone drukowane materiały reklamowe oraz informacyjne. Po drugie zmianie uległa definicja eksportu. Za eksport towarów uznaje się również taką transakcję, w której procedura wywozu rozpoczęła się w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej. Wyjątek od tej reguły stanowi wywożenie towarów przez nabywcę, które ma na celu wyposażenie statków rekreacyjnych, turystycznych statków powietrznych i innych, których celem jest zaspokajanie potrzeb prywatnych. Po trzecie zmieniła się definicja pojęcia teren budowlany. Nowa definicja określa, iż w przypadku, gdy nie ma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, wiążącą dla określenia przeznaczenia owego gruntu będzie decyzja o warunkach zabudowy. Bardzo ważne jest także to, iż od początku kwietnia sprzedaż gruntu nieobjętego planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu będzie podlegała zwolnieniu z podatku VAT. Jeśli chcecie Państwo uzyskać więcej informacji na temat wszystkich zmian, jakie zostały wprowadzone w kwestie dotyczące podatku VAT oraz zrozumieć ich znaczenie dla życia codziennego, zachęcamy do kontaktu z pracownikami biura rachunkowego Calculo. Biuro Rachunkowe Calculo sp. z o.o. sp. k Jana Długosza 19 B/ Wrocław biuro@calculo.com.pl tel.: tel./fax tel. kom tel. kom maj 2013

11 str 11 E-KOlogiczna żywność Joanna Lipska Apetyt Polaków na ekologię rozpoczął się już kilka lat temu, kiedy co bardziej dociekliwi rozpoczęli wnikliwą lekturę spożywczych etykiet i ku swojemu zdziwieniu odkryli, że w maśle wcale nie ma masła, za to w szynce znaleźć można na przykład... skrobię. Jest kilka tysięcy składników, których producenci używają, by wydłużyć termin przydatności do spożycia, nadać jej pożądanych kolorów lub poprawić smak mówi Bogumił Jankiewicz, autor aplikacji e-food, umożliwiającej szczegółową analizę zawartości produktów spożywczych. Prawo UE pozwala na ich stosowanie, co jednak nie znaczy, że pozostają one bez wpływu zdrowie dodaje. Pochodzenie ma znaczenie Choć dla wielu konsumentów sama obecność produktu na półce wciąż jest wystarczającą gwarancją jego bezpieczeństwa, szybko rośnie grupa tych, dla których to o wiele za mało. Oni właśnie poszukują produktów, których droga na stół jest możliwa do prześledzenia. Jaja od wiejskiej kury, mleko od krowy i warzywa prosto z ogródka W miastach do niedawna było to jedynie marzenie. Jednak popyt napędza podaż. Rynek nie znosi próżni i sklepy z ekologiczną żywnością szybko stały się częścią handlowego krajobrazu. Do produkcji tego rodzaju jedzenia nie mogą być używane żadne sztuczne dodatki dotyczy to zarówno gospodarstw, jak i firm zajmujących się przetwórstwem. Żywność pochodząca z ekologicznych upraw jest na pewno bezpieczniejsza, problem stanowi jednak jej nieczytelne oznakowanie mówi Bogumił Jankiewicz. Certyfikatów jest mnóstwo i przeciętny konsument nie rozumie ich znaczenia dodaje. Zdrowy tryb życia i zainteresowanie naturalną żywnością to coraz ważniejszy i potencjalnie bardzo dochodowy segment rynku spożywczego, a tam gdzie są pieniądze, często pojawiają się nadużycia. Wielu producentów, którzy z ekologią nie mają wiele wspólnego, zamieszcza eko-certyfikaty na swoich produktach, w nadziei, że nieświadomy konsument nie dopatrzy się oszustwa i ostatecznie zgodzi się zapłacić wyższą cenę. Żadne oznaczenia nie powinny zwalniać nas z konieczności krytycznego myślenia zaznacza Bogumił Jankiewicz. Im bliżej, tym lepiej W poszukiwaniu ekologicznej żywności, warto zwrócić również uwagę na lokalne produkty. Pojęcie locavores, określające osoby kupujące produkty wytworzone w odległości maksymalnie 100 km od miejsca ich zamieszkania, zostało wymyślone w drugiej połowie zeszłej dekady, a idea szybko upowszechniła się na świecie. U jej podstaw leży, uzasadnione zresztą, przekonanie, że żywność wyprodukowana lokalnie, a zatem nie wymagająca długiego transportu, nie potrzebuje ani hermetycznych opakowań, ani daleko idącego przetwarzania, umożliwiającego przetrwanie podróży. Lokalne, sezonowe produkty są oczywiście zdrowsze niż importowane towary, trzeba jednak pamiętać, że większość również małych producentów, nie rezygnuje ze stosowania np. sztucznych nawozów czy pestycydów mówi Bogumił Jankiewicz. Warto jednak poświęcić czas na poszukanie zaufanego dostawcy dodaje. Ideałem jest sytuacja, gdy sami czuwamy nad całością procesu produkcji wszystkiego, co ląduje na naszym talerzu, a przynajmniej jego warzywnej części. I choć dzisiaj niewiele osób ma czas i możliwości, by robić to we własnym zakresie, nie brakuje tych, którzy za przykładem brytyjskiego kucharza Jamie go Oliviera próbują. W dobie powszechnego dostępu do Internetu i aplikacji mobilnych, takich jak e-food, dotarcie do rzetelnych informacji nie jest trudne. Warto więc wykorzystać potencjał, jaki wnoszą nowe technologie, aby poznać rzeczywistą wartość tego, co spożywamy na co dzień. Zdrowie maj 2013

12 Gdzie najtaniej Co nosisz i jak nosisz? Ewa Tomaszewska Idziemy na zakupy. Pakujemy do torby mały niezbędnik: dokumenty, portfel, klucze i inne drobiazgi. Zapominamy jednak o tym, by do torby włożyć torbę. Wszak zakupy trzeba w czymś przynieść. Nic to jednak, bo właściwie w każdym sklepie możemy się wyposażyć w kolejne opakowania na sprawunki. Jeśli chodzi o ilość i różnorodność toreb, siatek i innych przedmiotów, do których możemy spakować nasze zakupy, przyznać trzeba, że markety stoją na wysokości zadania. Dzięki nim do naszych domów spływają coraz to nowsze reklamówki, siateczki, a my nimi skutecznie zapychamy swoje szuflady, potem szafki; nigdy mało. Co możemy tam znaleźć? Ponadczasowa reklamówka Jeśli mowa o reklamówkach, powiedzenie, iż są one ponadczasowe, nie ma w sobie nic z przesady. Jeśli pomyślimy o latach, dekadach, a nawet wiekach, podczas których zużyta reklamówka będzie z nami na świecie, włos na głowie nam się zjeży. I słusznie. Bardzo często wybieramy taką właśnie formę opakowania na zakupy, gdyż jest ona tania (czasem nawet bezpłatna), lekka, łatwo ją schować w najmniejszą nawet lukę; można powiedzieć, iż wydaje się niewinnym gadżetem. Nie mamy wyrobionego nawyku zabierania z domu jednej czy dwóch z siateczek, które już posiadamy. Część hipermarketów na szczęście zrezygnowała z darmowej dystrybucji siatek foliowych lub wymieniła je na płatne, jednak nie zmieniło to w sposób znaczący podejście klientów do tego problemu. Jeśli woreczek kosztuje 10 gorszy, uznajemy, że możemy tyle wydać. Ponadto, podczas spaceru przez market, wyposażamy się w najprzeróżniejsze woreczki na warzywa, owoce, ziarna, pieczywo itd., skutkiem czego, przy kasie pakujemy mniejszą folię w folię większą. Bliżej natury PRODUKT Real Auchan Lidl Biedronka Tesco Kaufland Leclerc Carrefour Najtańszy chleb w przeliczeniu na 1 kg 2,98 2,98 2,90 2,90 2,98 3,97 2,98 4,98 1 kg mąki pszennej 1, ,44 1,49 1,49 1,49 1,49 2,05 Piwo Żywiec 0,5 l 2,75 2,74 2,74 2,68 2,74 2,79 2,74 2,75 Najtańsze piwo 0,5 l 1,39 1,43 1,49 1,38 1,39 1,59 1,43 1,35 Czekolada mleczna Wedel 100 g 2,59 2,54 2,69 2,48 2,70 2,85 2,85 2,89 Najtańsza czekolada 100 g 1,39 1,28 1,39 1,34 1,65 1,49 1,29 1,65 Masło 82% 200 g 3,75 3,55 3,39 3,59 3,49 3,99 3,59 3,69 10 jaj najtańszych 2,69 3,45 3,69 3,99 3,99 3,69 3,99 3,19 Karton mleka 1,5% (1 l) 2,05 2,00 1,95 1,95 1,99 1,95 1,99 2,29 Najtańsza woda niegazowana 1,5 l 0,69 0,64 0,65 0,59 0,65 0,69 0,69 0,69 Cukier biały kryształ 1 kg 3,55 3,40 3,45 3,42 3,45 3,65 3,50 3,65 1 kg kurczaka 5,49 7,69 7,19 7,19 7,19 7,39 7,89 7,99 1 kg najtańszych jabłek 2,39 2,28 1,99 2,33 2,49 2,19 2,69 2,49 1 kg najtańszych ziemniaków 1,29 1,42 1,66 2,00 1,66 1,29 1,90 1,59 8 rolek najtańszego papieru toaletowego 1,79 1,72 1,79 2,25 1,99 2,25 1,85 1,75 Herbata Saga 100 torebek 5,49 4,99 5,45 5,07 5,98 5,04 5,70 5,65 Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem, zarówno dla nas, jak i dla natury, jest wybór toreb papierowych. Coraz więcej sklepów właśnie taką propozycję przedstawia swoim klientom. Przewagą tego typu toreb jest przede wszystkim to, iż są one dużo bardziej przyjazne środowisku od swoich foliowych koleżanek. Ponadto można w nich przenieść większą ilość towaru. Ich nietrwałość i podatność na uszkodzenia, paradoksalnie jest mniejsza niż w przypadku siatek z tworzywa sztucznego. Za tego typu wygodę i umiłowanie wobec natury zapłacimy wprawdzie nieco więcej, jednak możemy mieć pewność, że będzie to inwestycja jednorazowa. By było jeszcze trwalej str 12 Alternatywą dla szkodliwych dla środowiska foliowych siatek oraz papierowych toreb, które, mają jednak ograniczoną wytrzymałość, są materiałowe siatki. Warto ich używać przede wszystkim ze względu na to, iż raz zakupiona siatka będzie nam służyła znacznie dłużej niż jej odpowiedniki wykonane z folii czy papieru. Ważny jest także ekologiczny aspekt toreb materiałowych wystarczy, że raz na jakiś czas ją wypierzemy. W przypadku tego typu siatek dochodzi jeszcze jeden aspekt, mianowicie moda. Okazuje się, że torba na zakupy najzwyczajniej w świecie może być modna. Stąd też ich różne kolory, faktury, kształty, a nawet rodzaje materiału (absolutny renesans przeżywa aktualnie filc). Niestety wszystkie powyższe propozycje przenoszenia zakupów mają jedną wadę w pewien sposób szkodzą naszemu zdrowiu, konkretniej, szkodzą kręgosłupowi. Wózki nie tylko dla seniora Wózeczek na kółkach zazwyczaj kojarzy nam się z atrybutem osoby starszej. Jeśliby jednak wsadzić dumę i stereotypy do kieszeni, okaże się, iż tego typu środki transportu są dla nas o wiele bezpieczniejsze od ciężkich, wypełnionych po brzegi, siat. Pomyślmy, jak podczas przebieżki z torbami wypełnionymi sprawunkami, cierpi nasz kręgosłup. Ciężar zazwyczaj rozłożony jest nierównomiernie, nasze ręce zdają się wydłużać do samej ziemi. W przypadku wózka właściwie całkowicie odpada nam ten problem zakupy za sobą ciągniemy, a nie taszczymy w zmęczonych dłoniach. Ciężar rozkłada się zupełnie inaczej, nawet wydaje się mniejszy. O tym, że inwestycja w wózeczek jest inwestycją na długie lata, chyba pisać nie trzeba. Jeśli w ogóle nie jesteśmy fanami zakupów, zawsze możemy skorzystać z usługi sklepu, który dowozi towar pod wskazany adres ;) SUMA: 41,83 43,55 43,86 44,65 45,83 46,31 46,57 48,69 ADRESY WYLOSOWANYCH SKLEPÓW: - Hipermarket Tesco w Magnolii (ul. Legnicka 58) - Real. Centrum Handlowe Korona, - Sklep Biedronka, ul. Traugutta 98 - Centrum Handlowe E.Leclerc, ul. Zakładowa 2-4, - Hipermarket Auchan, ul. Francuska 6, Bielany Wrocławskie - Hipermarket Carrefour, Aleja Generała Józefa Hallera 52, - Sklep Kaufland, ul. Legnicka 62A, - Lidl: Bierutowska 4-6, Sprawdzanie cen miało miejsce 9 maja 2013 maj 2013

13 str 13 Szał komunijnych trendów Monika Marzec Komunia Święta jest wielkim wydarzeniem dla młodego człowieka, warto więc sprawić, by pozostało ono w jego pamięci. Często niestety Komunia traktowana jest wyłącznie jako możliwość spotkania towarzyskiego. W takim spotkaniu nie ma oczywiście nic złego dopóty, dopóki spotkanie nie stanie się celem samym w sobie. W całym zgiełku i zamieszaniu niezwykle ważnym jest uświadomienie dziecku, że Komunia nie może być dla niego wyłącznie okazją na otrzymanie fantastycznych i drogich prezentów. To przede wszystkim czas, w którym coś w jego życiu się zmienia. To powinien być główny aspekt tego święta. Często niestety całość przeżycia młodego człowieka przesłonięta jest przez piękne ubrania i coraz to droższe prezenty. Warto pamiętać, iż Komunia Święta jest wydarzeniem typowo religijnym. Dlatego też wśród prezentów może, a nawet powinna znaleźć się Biblia. Podobnie rzecz wygląda, jeśli chodzi o medalik z wizerunkiem Maryi czy też krzyży do zawieszenia na łańcuszku. Prezenty te są niezwykle symboliczne, a w dużej mierze właśnie o symbolikę przeżycia tutaj chodzi. Jakie jeszcze prezenty są godne polecenia? Dla dziewczynki dobrym wyborem może być złota biżuteria: kolczyki, bransoletka, łańcuszek. Tego typu upominki, poza tym, że są gustownym i trwałym prezentem, pozostaną pamiątką na długie lata. Chłopcu z kolei może się przydać ponadczasowy zegarek. Świetnym i kiedyś bardzo popularnym pomysłem był zakup roweru czy rolek. Pozwalało to połączyć zdrowy tryb życia z możliwością spędzenia czasu z bliskimi. Gdybyśmy jednak byli tymi gośćmi, którym przypadnie zainteresowanie się działem elektroniki, powinniśmy skupić się na inwestycji np. w aparat fotograficzny wspiera kreatywność i pobudza do poszukiwania ciekawych obiektów. Rozwijającym prezentem może okazać się czytnik e-book gadżet, który umożliwi czytanie książek w każdej sytuacji bez konieczności dźwigania ciężarnych tomów. Prezent taki może pobudzić w młodym człowieku, dziś już odrzuconą, chęć do czytania. Gdy nie mamy pomysłu na prezent, bardzo często postanawiamy podarować dziecku pieniądze. Nie wręczajmy ich jednak dziecku. Lepiej będzie, jeśli załóżmy mu konto w banku. Modnym prezentem jest również sfinansowanie jakiegoś wakacyjnego obozu czy kursu językowego lub tanecznego. Takim prezentem pomagamy dziecku rozwijać pasje, ale także inwestujemy w jego przyszłość. Wybór prezentu w dużej mierze zależy od relacji obdarowującego z dzieckiem. Co innego prezent- -niespodzianka od babci i dziadka, co innego prezent od matki chrzestnej. Tak się stało, że ogólnie przyjęto, iż prezent od chrzestnych powinien być wyszukany i szczególnie wartościowy. Cennym źródłem informacji o ośmiolatku mogą być jego rodzice. To oni najlepiej będą wiedzieć, czego młodemu człowiekowi potrzeba najbardziej. Jako, że Komunia Święta jest tylko raz w życiu, oczywistym jest, iż rodzice pragną swoją pociechę obdarować prezentem zarówno sprawiającym radość, jak i dobrze wpływającym na jego rozwój intelektualny. Mądry prezent komunijny? Ciężko sprecyzować, o co konkretnie może chodzić, gdyż jest to kwestia niezwykle indywidualna, ale dbałość o prawidłowy rozwój pociechy i pobudzanie jego zapału do nauki, może ułatwić prezent edukacyjny: mikroskop, teleskop czy różnego rodzaju albumy encyklopedyczne. Wszak chcemy, aby młody człowiek czerpał korzyści z tego, co dostał. Styl życia Doświadczenie pokazuje, że dzieci doceniają pewne prezenty dopiero z wiekiem. Mądry czy praktyczny upominek nie musi wcale oznaczać, iż będzie on nudny. Dzieci, kiedy ochłoną po komunijnych wrażeniach, na pewno docenią taki podarunek. Pozostaje pytanie, czy wrócą kiedyś czasy, w których najlepszym prezentem dla ośmiolatka była sama Komunia. maj 2013

14 Dodatek turystyczny Widok ze szczytu drzewa Henryk Kwiatek Człowiek wygrał z przyrodą ożywioną wyścig w kierunku chmur w tym sensie, że obiekty przezeń stawiane są wyższe od wszelkich roślin. Niedługo będziemy mieli kilometrowe budynki, a kilometrowych drzewach raczej się nie słyszy. Ale czy naprawdę to oznacza, że przyroda nie ma się czym pochwalić? W Polsce drzewo kojarzy się nam zazwyczaj z pniem wznoszącym się na wysokość kilku pięter, z rzadka nieco wyżej. To i tak wystarczy, by niektóre drzewa zdawały się nam potężne i majestatyczne, ale to przecież niewiele w porównaniu z amerykańskimi sekwojami. Oto bowiem okazuje się, że prawdopodobnie najwyższe rosnące współcześnie drzewo z tego gatunku ma ponad 115 metrów wysokości (115,61 m) i jest to Hyperion, dorodna sequioa sempervirens, zagubiona gdzież w kalifornijskim Parku Narodowym Redwood. Nie bez przyczyny piszę, że zagubiona albowiem władze i naukowcy nie ujawniają, gdzie dokładnie jest i które to drzewo - a to z obawy przez hordami turystów. Ci mogliby się szybko zjawić na miejscu, a potem uszkodzić ów gigantyczny organizm, wycinając w pniu swoje inicjały, biorąc na pamiątkę fragmenty wielkiego Hyperionu etc. Sekwoje (których nazwa pochodzi od indiańskiego reformatora, działacza i przywódcy z XIX wieku, Sekwoji) rywalizują o pierwszeństwo (o palmę pierwszeństwa? - zabawnie to brzmi w tym kontekście) wśród najwyższych drzew z eukaliptusami, które także potrafią osiągać wysokości przekraczające 100 metrów. Są chyba jednak nieco niższe od sekwoji, jakkolwiek w latach 80-tych XIX wieku niektórzy badacze (np. niejaki Robinson) zarzekali się, że widzieli eukaliptusa (eucalyptus regnans) wysokiego na 143 metry. Obecnie jednak uznaje się te pomiary za niewiarygodne. Tym niemniej to właśnie wysoki na 99,6 metra eukaliptus Centurion jest najwyższym drzewem okrytonasiennym, a co za tym idzie także i liściastym. Rośnie on sobie spokojnie na Tasmanii. Najwyższym drzewem Europy jest ponoć pewien eucalyptus diversicolor w Portugalii, wysoki na 72 metry. Najwyższym drzewem rodzinnym naszego skromnego półwyspu (zwanego Europą) miałaby być jodła ze Schwarzwaldu wysoka na 68 metrów. Niestety, zmarło jej się już. W Polsce rekordzistą miałby być niespełna 52-metrowy świerk w Rycerce Górnej w województwie śląskim, rywalizujący z innym świerkiem, spod Białowieży. Badania na temat najwyższych drzew są jednak o tyle utrudnione, że... a jak Państwo myślą? Że trudno po prostu wszystkie je zmierzyć i zauważyć, że to czy owo jest wyższe od innych. Tak więc, jeśli spodziewacie się Państwo, że sympatyczna brzózka czy sosenka za oknem to jednak najwyższe drzewo świata, wówczas proszę ochoczo rozgłaszać ów fakt na świecie. Jako ciekawostkę podamy, że na wspomniany już Hyperion ambitni badacze nawet weszli wdrapali się korzystając z liny i potwierdzili jego wysokość z góry. Film na ten temat można znaleźć w internecie. str 14 maj 2013

15 str 15 Dodatek turystyczny Siła Lądka Radosław Pasionek Lądek-Zdrój jest kurortem zupełnie niezwykłym ze względu na bijące tu gorące uzdrowiskowe źródła, wyjątkowe górskie położenie oraz przebogatą historię tego miejsca sięgającą XIII wieku. Wszystko to na wyciagnięcie ręki ok. 100 km od Wrocławia. Lądek-Zdrój położony jest na Ziemi Kłodzkiej otoczony Górami Złotymi i doliną Białej Lądeckiej. Kiedy tu jesteśmy mamy wrażenie, że czas w tym zakątku płynie wolniej. Nie widać zatłoczonych ulic nerwowego korporacyjnego pośpiechu wszystko toczy się spokojnym rytmem. Miejsce to ma wyjątkową historię. Mało kto wie, że już w 1241 roku była prowadzona tu działalność uzdrowiskowa, o czym przekonali się Mongołowie powracający z bitwy pod Legnicą. Termy doceniane przez królów Lądeckie termalne źródła są znane i doceniane od wieków. Oferowane tu zabiegi doceniali m.in. prezydent USA John Quincy Adams, królowie pruscy, car Aleksander i wielu innych znamienitych gości. Lądek- -Zdrój to jedno z najstarszych SPA w Europie. Tutaj wypływają uzdrowiskowe termalne wody przywracające zdrowie i urodę. Unikatowy skład chemiczny bijących tu aż siedmiu leczniczych źródeł przyciąga osoby z różnorodnymi problemami zdrowotnymi. Wykonywane zabiegi pomagają szybko i sprawnie powrócić do pełni sił. Panie korzystające z kąpieli, zauważają pozytywny wpływ na ich urodę. Dzięki zawartym tu minerałom cera staje się bardziej elastyczna i rozświetlona. Panowie po zabiegach w termalnych źródłach odczuwają poprawę nastroju i wzrost sił witalnych. Sielski wypoczynek Panujący tu górski mikroklimat połączony z nieskażoną przyrodą pozwala wypocząć i zrelaksować się po stresach i trudach codziennej pracy. Każdy znajdzie coś dla siebie: wędrówki szlakami górskimi, jazdę rowerem, wspinaczkę skałkową lub sielski odpoczynek w pobliskim gospodarstwie agroturystycznym. Będąc w naszej okolicy, polecam wejść na wieżę widokową na Borówkowej Górze, z której możemy podziwiać wręcz bajkowe górskie pejzaże Dolnego Śląska i Opolszczyzny. Warto wspomnieć o Jaskini Radochowskiej, jednej z najdłuższych i najciekawszych w Sudetach, wewnątrz której znaleziono kości m.in. niedźwiedzia jaskiniowego. Kolejną ciekawą propozycją są skałki wspinaczkowe rozsiane na okolicznych wzgórzach. Zabytkowa architektura W mieście czuje się bliskość historii na każdym kroku. Widoczny podział na część miejską i zdrojową tworzy jedną z ciekawszych kompozycji architektonicznych w Polsce. W części miejskiej warto zobaczyć zabytkowy rynek wraz z barokowymi i rokokowymi kamieniczkami i okazałym pomnikiem Trójcy Świętej. Nad całością góruje XIX-wieczny ratusz z wieżą zegarową, z której codziennie o rozlega się hejnał. Warto też zobaczyć dwuprzęsłowy gotycki most z 1565 r. Długowieczność mostu jest podobno efektem zastosowania w zaprawie, jako spoiwa białek jaj kurzych zamiast wapna. Najbardziej charakterystycznym obiektem zdrojowym jest Zdrój-Wojciech. Budynek o niespotykanej bryle stylizowanej na wzór łaźni tureckiej. Zbudowany w 1678 r. bezpośrednio nad gorącym bijącym źródłem wody mineralnej. Zabytkowe budynki zdrojowe przylegają do odrestaurowanych parków zdrojowych, gdzie chętnie spacerują kuracjusze. Warto przyjechać do Lądka- -Zdroju także zimą. Dla miłośników białego szaleństwa na wyciągnięcie ręki 200 m od centrum Zdroju czeka stacja narciarska. Rodzinny ośrodek narciarski, oferuje trzy nowoczesne, naśnieżane i oświetlone wyciągi. PrzyLądek Kultury Lądek-Zdrój jest miejscem wielu ciekawych wydarzeń kulturalnych. W dniach 8-14 lipca 2013 r. w Lądku-Zdroju odbędzie się XV edycja Międzynarodowego Festiwalu Tańca Lądeckiego Lata Baletowego. W tym roku, wielbicieli warsztatów tanecznych zapraszamy do udziału w zajęciach z 27 technik tańca, prowadzonych przez wybitnych pedagogów z całego świata. Zajęcia kierowane są zarówno do osób pragnących rozwijać swoje umiejętności taneczne, jak również do tych, dla których taniec jest tylko formą relaksu i zabawy. Oprócz warsztatów taneczno- -choreograficznych, podczas festiwalu odbywają się wieczorne prezentacje teatrów tańca i plastyki ruchu, wystawy, seminaria, Nocne Spotkania z Muzyką i Tańcem, otwarte warsztaty taneczne na lądeckiej starówce, Wieczór Różnych Kultur, Koncert Dzieci Dzieciom, Wieczór Finałowy Lądek Miastem tancerzy, Wieczór autorski Sławomira Pietrasa z cyklu Wielcy Polacy. Nowością i ciekawostką warsztatową tegorocznego festiwalu będą zajęcia z Tańca Orientalnego dla kobiet w ciąży, które mają umożliwić udział w festiwalu Paniom pragnącym wsłuchać się w siebie i swoje ciało. W naszej ofercie posiadamy specjalną propozycję dla grup zorganizowanych ze szkół, ośrodków kultury, sekcji tanecznych i szkół tańca. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie: Nieco wcześniej, bo już czerwca na lądeckim rynku odbędzie się cyklicznie organizowany Festiwal Sygnalistów Myśliwskich o Kryształowy Róg. To ciekawe wydarzenie przyciąga nie tylko miłośników tradycji i kultury łowieckiej. Od ponad dziesięciu lat miasto we współpracy z Polskim Związkiem Łowieckim organizuje przesłuchania sygnalistów myśliwskich, stwarzające okazję do zapoznania się z kanonami muzyki myśliwskiej. W sezonie letnim 21 lipca, zapraszamy na Festiwal Lądeckie Ludowe Zdroje, popularyzujący żywe elementy dolnośląskiej kultury ludowej poprzez prezentację zespołów ludowych. W ramach festiwalu odbywają się warsztaty artystyczne i kiermasz rękodzieła ludowego. Lądeckie spotkanie z muzyką ludową od pierwszej edycji (2009 r.) prowadzi Małgorzata Majeran-Kokott jej popularyzatorka na Dolnym Śląsku, znana szerszej publiczności z Polskiego Radia Wrocław Listy Przebojów Ludowych. W sierpniu można przenieść się Lądeckim Wehikułem Czasu kilkaset lat wstecz. Organizujemy cykliczną imprezę kostiumową, w atrakcyjnej formie inscenizacji, przybliżającą mieszkańcom i gościom Lądka-Zdroju oraz pobliskich Trzebieszowic bogatą historię tych miejsc. Każdego roku osoby znane z życia publicznego wcielają się w historyczne postacie, które na przestrzeni wieków odwiedzały okolicę. Kurort Ladek-Zdrój nie pozwala się nudzić, każdy znajdzie coś dla ciała i ducha. Warto tu przyjechać i wypocząć w zdrowym relaksującym otoczeniu. maj 2013

16 Dodatek turystyczny Wypad na Mazury Monika Tomaszewska Morze, góry, czy jednak Mazury? To pytanie większości jest dobrze znane. Małymi krokami zbliża się lato, słońce mocniej grzeje. Zmęczeni po szarej, długiej zimie coraz częściej myślimy nad miejscem, gdzie zapomnimy o problemach, wypoczniemy i nabierzemy sił na ponure dni. Osoby, które lubią aktywny wypoczynek wybierają góry. Wspinaczka pozwala się sprawdzić fizycznie i psychicznie, dodatkowo w drodze na szczyt można podziwiać zniewalające krajobrazy i korzystać z promieni słońca. Dla tych, którzy wolą całkowite odprężenie na plaży, kąpiel w morzu, świeże ryby, idealnym miejscem jest wybrzeże. Co zrobić, jeżeli chcemy czynnie spędzić nasz wolny czas, popływać i poopalać się na plaży? W tym przypadku wybieramy Mazury. Piękne zachody słońca, wielkie jeziora otoczone łagodnie wzniesionymi wzgórzami, atrakcje turystyczne, raj dla aktywnych, odskocznia od codzienności dla zapracowanych to jest to, co oferuje turystom Kraina Wielkich Jezior Mazurskich. Miłośnikom sportu nie grozi nuda. Sieć kanałów wodnych, które łączą jeziora to atrakcja dla żeglarzy. Organizowane są również kursy na patent dla osób, które rozpoczynają swoją przygodę z żeglugą. Tak, jak w górach, na Mazurach można wybrać się na spływ kajakowy, przy czym można podziwiać charakterystyczne dla tego regionu elementy krajobrazu. Więcej atrakcji związanych z wodą? Kitesurfing, windsurfing, nurkowanie, czarter jachtów i łodzi motorowych, rejsy statkiem. Na lądzie czekają na turystów konie. Warto również str 16 pozwiedzać mazurską wieś na rowerze, przejechać się szlakiem pomników przyrody lub odwiedzić rezerwat przyrody Nietlickie Bagno. Charakterystyczne dla regionu są też pozostałości wczesnośredniowiecznych posągów nagrobnych bądź przedstawień bóstw pruskich plemion, cmentarze ewangelickie, obiekty dawnych linii kolejowych, pałace i dwory. Atrakcją turystyczną, w szczególności osób zainteresowanych historią, jest Pole Bitwy Grunwald. Zwolennicy wybrzeża znajdą na Mazurach namiastkę morskiego klimatu. Kąpiel w jeziorze, wypoczynek, opalanie na plaży oraz zachody słońca na jachcie. Propozycja na obiad, to świeża ryba, którą można samemu wyłowić. Wieczorną porą można wybrać się na koncerty szantowe, mazurską noc kabaretową lub do karczmy, w której zasmakujemy regionalnych specjałów. maj 2013

17 str 17 Dodatek turystyczny Chodź, zabiorę Cię na wycieczkę Nadchodzi czas wakacji, we wrocławskim Rynku od kilku tygodni widać już wzmożony ruch turystyczny. Pojawiają się zarówno zorganizowane grupy wycieczkowe, jak i mniejsze grona prywatnych turystów. Na czele tych pierwszych zwyczajowo staje osoba pilota lub przewodnika wycieczki, ci drudzy przewodniki dzierżą w dłoniach, licząc na ich dokładność i merytoryczną zawartość. Czy jednak nie jest bezpieczniej skorzystać z wiedzy osoby profesjonalnie, a wręcz zawodowo oprowadzającej? Kiedy wybieramy się na zorganizowaną wycieczkę w miejsca, w których więcej jest do zwiedzenia niż do leżenia, warto skorzystać z pomocy osób przygotowanych do tego, by oprowadzić wycieczkę, opowiedzieć o historii, architekturze i genezie miejsca. Takie osoby zwykliśmy nazywać przewodnikami. Czasem jednak, mając na myśli przewodnika, tak naprawdę stykamy się z pilotem wycieczki. Warto więc odpowiedzieć sobie na pytanie, czym różnią się te funkcje, bo w istocie różnią się znacząco. Pilot wycieczek, zwany także rezydentem turystycznym, jest osobą, która w imieniu organizatora wyjazdu, towarzyszy uczestnikom wycieczki, sprawuje nad nimi opiekę i czuwa, by usługi na ich rzecz wykonywane, wykonywane były maj 2013 Ewa Tomaszewska poprawnie. Uprawnienia pilota wycieczek uzyskuje się po odbyciu kursu i zdaniu egzaminu państwowego. Wbrew pozorom pilot wycieczki nie jest osobą bezpośrednio związaną z oprowadzaniem wycieczki. Dodajmy, że w zasadzie w pewnych przypadkach, próba podjęcia tego typu zadania jest wręcz zabroniona. O co chodzi? Jeśli dane miasto wpisane jest na specjalną listę miast posiadających własnych przewodników, w chwili, kiedy pilot podejmie się oprowadzania w nim i zostanie na tym procederze złapany, grozi mu kara finansowa. Podsumowując więc; pilot jest osobą, która towarzyszy wycieczce przez cały czas jej trwania. Sprawuje opiekę nad osobami do niej należącymi, dba o świadczone wobec nich usługi, a w razie potrzeby zgłasza organizatorowi stosowne uwagi czy też staje się negocjatorem w chwilach konfliktowych. Gdyby chcieć stworzyć słownikową definicję przewodnika, trzeba by powiedzieć, iż jest to osoba, która zawodowo zajmuje się oprowadzaniem turystów po wybranym obszarze czy obiekcie udzielając o nich stosownych informacji. Przewodnik jest osobą wynajmowaną na jakiś czas. W przeciwieństwie do pilota, związany jest on z grupą wyłącznie czasowo. Musi mieć odpowiednie uprawnienia, które wydawane są przez marszałka województwa, i potwierdzane są legitymacją oraz odznaką. Istnieją sytuacje i miejsca, w któ- rych wynajęcie osoby przewodnika jest obowiązkowe. Jeśli organizator wycieczki m.in. do Wrocławia, Krakowa, Łodzi, Trójmiasta, Warszawy czy Torunia, został przez swojego klienta zobowiązany do zapewnienia opieki przewodnika, musi on wynająć taką osobę (przewodnika miejskiego). Jeśli jesteśmy turystami, którzy wybierają się na wycieczkę, powinniśmy być świadomi swoich praw. Oczywistym jest, że pilot z zasady musi być osobą wykwalifikowaną. Sytuacja, kiedy na wycieczkę wybiera się z nami rezydent bez uprawnień (dodajmy, że nie chodzi tu o uprawnienia do oprowadzania wycieczek), jest właściwie niemożliwa. Inaczej bywa w przypadku przewodników. Często zdarzają się samozwańcy, którzy z kartką w ręce czekają na postojach, dworcach czy w strategicznych punktach miasta, by porwać wycieczkę i za drobną gratyfikację gotowi są nam pokazać najciekawsze miejsca opowiadając przy tym najprawdziwsze historie. Ile w nich jednak prawdy i faktów? No cóż, tego pewni nie możemy być nigdy. Czy znamy jakąś receptę na dobrą i pouczającą wycieczkę? Jest chyba tylko jedna: przewodniki w dłoń, przewodnicy pod ręką, a piloci na czoło wycieczki. Trochę organoleptycznie, ale wtedy nie może być źle ;)

18 Dodatek turystyczny Łuny w Bieszczadach Marek Pietka osiedla stają się coraz rzadsze. Mamy Wołosate, Tarnawę Niżną, Ustrzyki Górne zagubione w górach osady, w których na stałe mieszka kilkadziesiąt, czasami sto osób. Ale nawet i tam zdołamy znaleźć sklepik, kościół, przystanek, telefon. str 18 Łuny w Bieszczadach już nie płoną, choć zapewne wśród zielonych połonin, na górskich szczytach, w dolinach rzek i wąwozach wciąż tkwi wspomnienie przeszłości nie tak znów odległej, a jednak jakby z innego czasu, innego świata. Co po niej pozostało? Trzeba dobrze wypatrywać, rozpoznawać znaki, wędrując ścieżkami zagubionymi w tym narożnym zakątku Polski. Jakże trafnie śpiewa o tym w starej piosence zespół KSU: Polna droga pośród kwiatów I złamany krzyż Strumień skryty w mroku I zdziczały sad Stara cerkiew pod modrzewiem I pęknięty dzwon Zarośnięty cmentarz Na nim dzikie bzy Polna droga pośród kwiatów I złamany krzyż Strumień skryty w mroku I zdziczały sad Stara cerkiew pod modrzewiem I pęknięty dzwon Zarośnięty cmentarz Na nim dzikie bzy Rzadko który obszar Polski sprawia wrażenie, że jest bardzo na uboczu codziennego pędu wydarzeń. Weźmy choćby pod uwagę jego położenie na mapie. To prawda, że przyroda granic państwowych nie zna, to prawda, że Bieszczady jako narożnik Polski widać dopiero po spojrzeniu na karty atlasu a jednak ma się wrażenie, że to taki zakątek za piecem, skryty w półmroku, trochę nierzeczywisty, zapomniany. Z drugiej strony, nie przesadzajmy z tymi odczuciami. Mają one swój urok, ale nie każdy preferuje okolice całkiem dzikie, opustoszałe. Istotnie, Bieszczady wcale takie nie są. To prawda, że pewno mniej tu komercji i turystycznego rozpasania, niż w innych polskich górach, nie znaczy to jednak, że rodziny z dziećmi czy zwykli wędrowcy (nie myślący bynajmniej o survivalu) powinni wpadać w panikę. Także i tu znajdą hotele, schroniska, asfaltowe drogi, stacje benzynowe, opiekę medyczną czy po prostu innych turystów, przemierzających szlaki i w razie czego chętnych do pomocy. W bukowym lesie natrafić można na jelenia, żubra, rysia, żbiki czy niedźwiedzia choć spotkanie z tym ostatnim niekoniecznie powinno być naszym marzeniem. Misie wciąż potrafią być niebezpieczne i pewno zawsze takie będą. Im bardziej na południe, tym dalej od cywilizacji. Najpierw mamy Sanok, potem Lesko, Ustrzyki Dolne i Solinę, liczące po kilka tysięcy mieszkańców (Ustrzyki prawie 10 tys.), dalej Na pewno Bieszczady wymagają od turysty nieco więcej niż np. Tatry czy Sudety. To znaczy, jeśli chodzi o same wędrówki, trudność szlaków etc., to niekoniecznie bo przecież w Tatrach czy Sudetach szczyty są nieraz wyższe, a dojście do nich trudniejsze. Pamiętajmy jednak, że wiele osób stety czy niestety, jak to się potocznie mówi wyjeżdża w góry niekoniecznie po to, by zażywać forsownych marszów, ale raczej w celu zażywania wypoczynku w rozrywkowych miejscowościach, kupowania pamiątek, odwiedzania rozmaitych mniej lub bardziej dziwnych lokali etc. W tym ujęciu Bieszczady mogą się okazać (zwłaszcza na południowych krańcach) nieco skromniejsze niż osławione Zakopane czy Duszniki-Zdrój ale w tym tkwi ich urok. Urok, który miejmy nadzieję na zawsze w nich pozostanie. zapraszamy na wypoczynek maj 2013

19 str 19 Publicystyka Nowe pomysły na podstawie serwis21.blogspot.com podatkowo-ubezpieczeniowe Ministerstwo Finansów proponuje, aby co najmniej na 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego środki członka otwartego funduszu emerytalnego (OFE) zaczęły być stopniowo przenoszone na subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), który później wypłacałby emeryturę z II filaru. Zatem emerytura z II filaru byłaby wypłacana przez ZUS. W ten sposób środki emerytalne blisko wieku emerytalnego nie byłyby narażone na ryzyko inwestycyjne. - Kierunek słuszny, aczkolwiek połowiczny ocenia niezależny ekonomista dr Daniel Alain Korona. - Najlepsza byłaby likwidacja przymusu składek na OFE i przeniesienie ich do ZUS. Zyska na tym budżet, który będzie miał dodatkowe pieniądze, emeryci i renciści, którzy będą mieli pewność emerytalną. Jeżeli ktoś chciałby dodatkową emeryturę to przecież może wpłacać dobrowolne składki. A twierdzenia, iż rząd zabiera nam nasze składki to bajeczka. Te pieniądze już zostały w części przejedzone, a w przeciwieństwie do lokat przyszły emeryt nie może ich wyciągnąć. Dopiero na emeryturze będzie mógł uzyskać świadczenie. Zatem te składki już i tak nie są nasze. Tymczasem władza rozważa wprowadzenie kolejnych opłat i podatków. Ministerstwo Finansów pracowało niedawno nad ustawą wprowadzającą opłaty za wyjmowanie gotówki z bankomatu (rzekomo na rozwój sieci bankomatów). Na szczęście na razie (po interpelacji posła Wiplera) resort przyznał, że wycofuje się z tego pomysłu. Samorządy od lat domagają się podatku katastralnego (na szczęście na razie bezskutecznie). Teraz wpadli na pomysł opłaty od deszcz. Płacić miałby każdy, kto ma swój kawałek ziemi. Samorządy twierdzą, że nie cała woda wsiąka w prywatną działkę. Jej nadmiar odprowadza gminna kanalizacja. Podatek od deszczówki funkcjonuje już w kilku miastach, np. w Poznaniu, Koszalinie, Bytomiu, Wrocławiu. Wobec wątpliwości prawnych dotyczących tego podatku w formie uchwał, samorządy proponują regulację ustawową. PKP zaś powraca zaś do pomysłu peronówek czyli opłaty dworcowej. Każdy, kto korzystałby z pociągów, miałby płacić za możliwość poczekania na dworcu. Przewoźnicy opłatę doliczą jednak do ceny biletu. Jak widać, władzy wciąż mało, chcą jeszcze bardziej łupić zwykłych obywateli, by innym (rządzącym) żyło się bardzo dobrze. maj 2013

20 Nieruchomości Czy można bezpiecznie zaoszczędzić? Krzysztof Ziajka Prezes Zarządu Inkom S.A. Opinia, iż na budowie i wykończeniu domu czy mieszkania nie da się zaoszczędzić, jest mitem. Kluczowa jest tutaj choćby podstawowa wiedza na temat dostępnych na rynku materiałów oraz umiejętne wykorzystanie naszych możliwości finansowych, pozwalające stworzyć wnętrze oszczędne, dostosowane do własnych potrzeb i preferencji. Przystępując do budowy ścian, zamiast materiałów ceramicznych, możemy użyć tzw. sylikatów, które są tańsze, a przy okazji bardzo dobrze sprawdzają się w polskim klimacie. Cechują się nie tylko wysoką izolacyjnością akustyczną, ale co najważniejsze, w przeciwieństwie do popularnych pustaków z gazobetonu nie mają tendencji do pochłaniania wody, która może skutkować powstawaniem w domu wilgoci. Kolejnym bardzo istotnym aspektem są warunki geologiczne. Powinniśmy zwrócić na nie uwagę przy wyborze izolacji fundamentów i pamiętać, że w tym wypadku zdecydowanie nie warto ograniczać wydatków. Koszty usuwania usterek, w razie gdyby np. w fundamenty wdała się wilgoć, zdecydowanie przewyższają ewentualne oszczędności. Wbrew powszechnemu przekonaniu wcale nie musimy montować w domu okien drewnianych, aby zapewnić sobie komfort życia. Tanie produkty robione są bowiem z miękkiego drewna (np. świerk, sosna), które ma tendencję do wypaczania i odbarwiania, co wiąże się z koniecznością lakierowania ram co kilka lat. W tej samej cenie lepiej sięgnąć po solidne okna z PVC, wyposażane w napowietrzniki gwarantujące dobrą wentylację. W wypadku dachówek ceramicznych również nie trzeba sięgać po drogie produkty, aby być pewnym jakości. Zdecydowana większość z nich prezentuje podobny poziom, spokojn ie więc można wybierać artykuły mniej znanych marek lub dachówki cementowe. Na pewno przyniesie to sporą oszczędność bez utraty solidności. Dużą uwagę powinniśmy za to przywiązać do stropów w ich wypadku ograniczanie wydatków nie będzie korzystne. Niewłaściwie dobrany materiał może bowiem prowadzić do tzw. klawiszowania, czyli pojawiania się mikropęknięć na suficie, co jest przede wszystkim mało estetyczne i trudne do usunięcia. W kwestii wykończenia kluczowe jest pytanie: czy poszukujemy nietypowych, rzadko spotykanych rozwiązań, czy zadowoli nas korzystanie z materiałów standardowych? Wybór drugiej, znaczn i e t a ń s z e j opcji wcale nie musi oznaczać, że nasze mieszkanie nie będzie miało swojego indywidualnego charakteru. Przy odpowiednim planowaniu, użycie powszechnie stosowanego materiału pozwoli nam na łatwiejszy i przede wszystkim tańszy dobór komponentów. Szukając oszczędności, na pewno warto zwracać uwagę nie tylko na indywidualne projekty, ale także na inwestycje deweloperskie. Deweloperzy zazwyczaj korzystają z preferencyjnych cen m.in. u dostawców materiałów i podwykonawców. Dodatkowo we Wrocławiu można dołączyć do programu rabatowego tutejszego oddziału Polskiego Związku Firm Deweloperskich. Wrocławska Karta Mieszkaniowa jest skierowana do wszystkich byłych i obecnych klientów firm zrzeszonych w lokalnej filii PZFD. Dzięki Karcie każdy z nich może otrzymać upusty u polecanych przez Związek przedsiębiorców, zajmujących się m.in. wykończeniami, aranżacją wnętrz czy poradami finansowymi. To również bezpieczny sposób na zmniejszenie kosztów urządzenia mieszkania. Dom czy mieszkanie powinny być przede wszystkim dostosowane do potrzeb jego mieszkańców. Dlatego też musimy brać je pod uwagę, podejmując wszelkie decyzje związane z budową i wykończeniem. Jeśli chcemy stworzyć sobie miejsce, w którym będziemy żyć przez wiele lat, musimy być pewni, że spełnia ono wszystkie nasze oczekiwania. str 20 maj 2013