6 / 2010 ISSN: FRANK GEHRY Ekskluzywny wywiad. HOTEL GRANARY Przebudowa Słodowni Pańskiej. ERGO ARENA Obiekt bez precedensu

Transkrypt

1 6 / 2010 ISSN: FRANK GEHRY Ekskluzywny wywiad HOTEL GRANARY Przebudowa Słodowni Pańskiej ERGO ARENA Obiekt bez precedensu

2 Niezwykłe spotkanie Płynne szkło, gięte ściany, nonszalanckie wsporniki architektura w ruchu, budynek w tańcu. Przed zaskoczonymi widzami umykają świetliki, rozwijają się blaszane płaszczyzny gra światła i odblasków. Nie ma kątów prostych brak symetrii. Sceny zmieniają się wraz z porą roku i dnia, pogodą, nurtem rzeki. Muzeum Guggenheima w Bilbao, Gehry-Tower w Hanowerze, Walt Disney Concert Hall w Los Angeles, Experience Music Project w Seattle budzą podziw, wywołują sprzeciw. Czy tworzenie unikalnej architektury wymaga niezłomności i odwagi? To jest po prostu praca mówi o eksperymentowaniu z budynkami ich twórca Frank Gehry, który nie bez powodu nazywany jest przez prasę Człowiekiem z Tytanu, Picassem Architektury. W ekskluzywnym wywiadzie dla naszego miesięcznika projektant opowiada o architekturze w czasach kryzysu, inspiracjach, a także o swoich polskich korzeniach. Ta niezwykła rozmowa z Frankiem Gehrym Państwa zadziwi zupełnie jak jego architektura. Świat architektury świętuje pierwsze półrocze działalności na rynku wydawniczym, stąd w szóstym wydaniu znajdą Państwo prezentacje interesujących polskich realizacji, relacje z wyjątkowych spotkań i obszerne wywiady. Polecam artykuł o wielofunkcyjnej hali sportowej Ergo Arena na granicy Gdańska i Sopotu, której charakterystyczna srebrnoszara elewacja ma szansę na stałe wpisać się w krajobraz Trójmiasta. Jej naszpikowane technologią wnętrza przyciągają uwagę nie tylko fanów sportu. W nurcie innowacji i inteligencji w budynkach pozwoli Państwu pozostać artykuł pt. Precyzyjny mechanizm, o siedzibie firmy Schüco w Siestrzeni, gdzie zadbano o wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i wprowadzenie rozwiązań przyjaznych środowisku. Szczególną uwagę warto również poświęcić Hotelowi Hilton, którego bryła została harmonijnie wpisana w linię nabrzeża, o co zadbała pracownia Kuryłowicz & Associates. W siedzibie Solidarności w Katowicach, autorstwa Jacka Forysia, spotkała się historia ze współczesnością. Inwestycja tym bardziej warta przedstawienia, że nowa jakość powstała na kanwie prostopadłościennej bryły z przełomu lat 60. i 70. Natomiast w zabytkowej tkance łódzkich magazynów bawełny projektował Marek Diehl autor Textorial Park. W dziale Historia i współczesność przeczytają Państwo o przebudowie zabytkowej wrocławskiej Słodowni Pańskiej na butikowy Hotel Granary. Czytelników na łamach niniejszego wydania świata architektury czekają zatem niezwykłe spotkania z naszymi gośćmi. Mam nadzieję, że podobnie będzie przez wiele następnych półroczy.

3 Siedziba w Austrii: Buchacher Holzleimbau GmbH. A 9620 Hermagor T F office@buchacher.at Siedziba w Polsce: Buchacher sp. z o.o. Rynek 15 PL Rybnik Tel Fax biuro@buchacher.pl Nieograniczne możliwości z drewna klejonego Nieograniczone możliwości z drewna klejonego Basen w Wieliczce Hala sportowa w Biłgoraju Hala wielofunkcyjna w Bielsku-Białej - 70m rozpiętości

4 W numerze: SPORT I ARCHITEKTURA TU BYŁO ŚCIERNISKO Polska buduje stadiony piłkarskie WYDARZENIA 8 ROZPORZĄDZENIA I USTAWY NOWOŚCI PRODUKTOWE PRAWO A ESTETYKA 66 Pochylnie w świetle potrzeb osób niepełnosprawnych TEMAT Z OKŁADKI HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ FRANK GEHRY 14 Światowej sławy architekt dla naszego miesięcznika HOTEL GRANARY 68 Przebudowa Słodowni Pańskiej we Wrocławiu REALIZACJE W POLSCE ERGO ARENA 22 Obiekt bez precedensu PRECYZYJNY MECHANIZM 30 Siedziba firmy Schüco w Siestrzeni BIEL I CZERWIEŃ 74 Siedziba NSZZ Solidarność w Katowicach TEXTORIAL PARK 80 W klimacie zabytkowej Łodzi Z WIZYTĄ W FIRMIE HOTEL HILTON 34 Na gdańskim nabrzeżu DLA NAS LICZY SIĘ INNOWACJA 86 Wywiad z Michałem Pieczyskim GODZĄC KONTRASTY 42 Zespół mieszkaniowy SPECJALIZACJE SKALAR OFFICE 46 Budynek biurowy w Poznaniu SZPITALNY ODDZIAŁ RATUNKOWY 90 Porady projektowe CENTRUM KULTURY FILMOWEJ 52 Kompleks kinowy w Zamościu WNĘTRZA OGRODY HALLERA 56 Wśród zieleni we Wrocławiu W CIENIACH NOCY 98 Klub muzyczny Centrala w zabytkowej krakowskiej kamienicy 6 świat architektury świat architektury 7

5 Wydarzenia Badanie branży w serwisie Aleja Architektów Portal przeprowadził na próbie 1000 architektów oraz projektantów wnętrz i ogrodów zarejestrowanych w serwisie badanie w celu poznania ich potrzeb zawodowych. Pokazało ono, że blisko połowa (ponad 42%) chciałaby wziąć udział w programie lojalnościowym, który gwarantowałby zniżki i rabaty w sklepach wnętrzarskich i budowlanych. Ponad 54% respondentów stwierdziło, że w ich pracy dużym ułatwieniem byłby program do zarządzania projektami. Tylko 12% badanych uważa, że brakuje im dostępu do zbioru wzorów dokumentów. Serwis, dzięki możliwości umieszczania zdjęć oraz multimedialnych prezentacji, daje architektom możliwość wypromowania się bez większych nakładów na reklamę. Pracownie, które umieściły prezentacje swoich projektów, odnotowały średnio osiem razy więcej odwiedzin na swoich stronach internetowych. Na fundamencie minionych dziejów Firma Ghelamco Poland rozpoczyna realizację projektu Senator wyjątkowego biurowca łączącego historyczną architekturę i nowoczesne wnętrza biurowe. Budynek powstanie przy ul. Bielańskiej, w części Warszawy, która od czasów króla Augusta Poniatowskiego związana jest z finansami. Mieściła się tu Mennica Państwowa, a pod koniec zaborów rosyjski Bank Państwa. Będzie to nowoczesny budynek biurowy o powierzchni blisko m 2, zawierający elementy historyczne i współczesne. Jego powstanie pozwoli odbudować pierzeję ul. Bielańskiej i al. Solidarności. Budowa rozpocznie się w tym roku, a inwestycja zostanie oddana do użytku w 2012 r. Ostateczny kształt budynku powstał na deskach kreślarskich belgijskiej pracowni Jaspers&Eyers, przy współpracy polskich architektów z firmy AB-Projekt oraz Architraw GB. Kamień dla architekta na targach KAMIEŃ-STONE W dniach listopada w Poznaniu odbędą się największe w Europie Środkowo-Wschodniej targi branży kamieniarskiej KAMIEŃ-STONE. W kamieniarskim show uczestniczyć będzie 330 wystawców z całego świata. Wśród nich będą dostawcy kamienia naturalnego oraz firmy oferujące sprzęt i chemię do obróbki kamienia. Trzeci dzień targów, 12 listopada, dedykowany będzie architektom. Oprócz seminariów, poświęconych kamiennym elewacjom budynków, odbędą się także prezentacje pracowni architektonicznych stale wykorzystujących kamień. Ciekawie zapowiada się spotkanie z Janem Kleihuesem z berlińskiej pracowni Kleihues+Kleihues. W punkcie konsultacyjnym zwiedzający będą mieli okazję zadać pytania specjalistom w zakresie m.in. wykorzystania i montażu kamienia czy designu w kamieniarstwie. INFO KONFERENCJA 2010 Podczas Targów Invest Hotel w Poznaniu, w dniu r. odbędzie się międzynarodowa konferencja dla hotelarzy i projektantów wnętrz Design jako element przewagi konkurencyjnej w hotelarstwie. Jej organizatorem jest firma Polmaster. Wystąpią wybitni europejscy eksperci z branży projektowania wnętrz: Peter Joehnk, JOI-Design Sean Clifton, Jestico & Whiles Patrick Goff, Michał Jackiewicz, Tillberg Design Maria Saloni-Sadowska, Kuryłowicz & Associates Konrad Rubaszkiewicz, KMrubaszkiewicz Symultaniczne tłumaczenie wykładów. Rejestracja: konferencja@polmaster.pl Strefa Architekta Firma Selena udostępniła na swojej stronie interaktywne programy do przeprowadzania obliczeń cieplno-wilgotnościowych przegród budowlanych, modelowania charakterystyki energetycznej budynków i malowania elewacji. Aplikacje umożliwiające prawidłowy dobór rozwiązań technologicznych z asortymentu Tytan EOS zostały umieszczone w specjalnie wydzielonej Strefie Architekta. Intuicyjne narzędzia z gotowymi bazami materiałów zostały opracowane pod kątem szybkiej kalkulacji kosztów i korzyści płynących z termomodernizacji. Aplikacja Pokoloruj swój dom pozwala modelować wygląd elewacji projektowanego budynku. Program umożliwia eksport zdjęć wykonanych aparatem cyfrowym lub projektu elewacji z programu AutoCad oraz zawiera bazę gotowych przykładów. Firma Selena gwarantuje regularną aktualizację i zgodność programów z najnowszymi przepisami budowlanymi. Kuchnia Miejsce 1 Magdalena Kuran Samsung wybrał najpiękniejsze kuchnie Zakończyły się zmagania o tytuł najpiękniejszej kuchni i najciekawszego projektu wnętrza kuchennego w ramach konkursu,,kuchnia inspirowana Samsungiem. Warunkiem uczestnictwa w zabawie wspieranej przez firmę CAD Projekt i miesięcznik Dobre Wnętrze było wykorzystanie w zgłoszonych kuchniach co najmniej trzech urządzeń marki Samsung. Klienci firmy, którzy zgłosili swoje wnętrza do konkursu, mieli szansę na zwrot kosztów zakupionych sprzętów do kwoty 8 tys. zł. Pula nagród dla projektantów wyniosła w sumie 16 tys. zł. Każdy z autorów otrzymał także program do projektowania CAD Kuchnie MAX, a wszyscy wyróżnieni roczne prenumeraty magazynu Dobre Wnętrze. Pierwsze miejsca zajęli Bartłomiej Drabik (projekt kuchni) i Magdalena Kuran (zrealizowana kuchnia). 8 świat architektury świat architektury 9

6 Nowości produktowe PRZELEWOWY EKSPRES DO KAWY Ekspres KA 5361 firmy Severin charakteryzuje się ciekawym wzornictwem i funkcjonalnością. Dostępne są dwa warianty kolorystyczne: srebrno-czarny i czerwono-czarny metalik, które będą pasowały do większości kuchennych wnętrz. Urządzenie wyposażone jest w pojemnik na wodę o pojemności 1,4 litra ze wskaźnikiem i wyjmowany wkład na filtr z podstawką oraz zaworem zapobiegającym kapaniu. Ponadto zastosowano innowacyjne rozwiązanie Magnetfixierung filtr jest przymocowany wewnątrz ekspresu za pomocą magnesu. W maju tego roku w Kolonii produkt otrzymał międzynarodową nagrodę Plus X Award za design. NOWA KOLEKCJA MARKI VITTORE COMFORTO Kolekcja garnków i naczyń kuchennych Bonnet marki Vittore Comforto to połączenie wysokiej jakości materiałów oraz modnego i eleganckiego wyglądu. Zestaw wykonany został ze stali nierdzewnej o podwyższonej twardości i odpornej na zarysowania. Zaletą garnków jest akutermiczne dno, które szybko się nagrzewa i długo utrzymuje ciepło. Fakturowane dno patelni minimalizuje wchłanianie tłuszczu. Uchwyty naczyń wykonano z odpornego na działanie ciepła bakelitu. Ogranicza to ich nagrzewanie się, zabezpieczając dłonie przed poparzeniem. Co więcej, profilowana krawędź garnków Bonnet ułatwia przelewanie zawartości bez kapania. Kolekcja przystosowana została do różnych źródeł ciepła, dlatego naczynia używać można zarówno na kuchenkach gazowych, elektrycznych, jak i indukcyjnych. NOWE NARZĘDZIE NA PORTALU PROJEKTOSKOP.PL RECEPTA NA ZDROWIE ELEGANCJA W MIEJSKIM STYLU Graficzna wyszukiwarka umożliwia przeglądanie liczącej prawie 10 tys. projektów bazy portalu projektoskop.pl. Innowacyjne narzędzie pozwala w łatwy i intuicyjny sposób dotrzeć do interesujących nas projektów Pufy Aquila marki HM Design to modułowe rozwiązanie, które może zostać wykorzystane na wiele sposobów. Ich elementy pozwalają na stworzenie konfiguracji obejmujących niewielkie siedziska dla jednej osoby, a także duże zestawy, które świetnie sprawdzą się w hotelowym lobby, poczekalni czy eleganckim butiku. Dodatkowo, zestawy modułów mogą być uzupełniane o wysokie oparcia, zamieniające je w wygodne fotele. Meble zdobi patchworkowa tapicerka Souvenir marki Italvelluti. Tkaniny z tej kolekcji wyróżniają się kwiatowym wzorem, stworzonym na podobieństwo ręcznego haftu, oraz odważną, żywą kolorystyką. Podstawowymi motywami kolekcji NOWA DEFINICJA MYDELNICZKI Niewielki krążek Soap n Roll znakomicie zastąpi klasyczną kostkę mydła. Jego używanie jest proste wystarczy napełnić pojemnik mydłem w płynie (90 ml) i zakręcić korek, a potem używać dozownik jak tradycyjne mydło w kostce. Trzy kuleczki na spodniej stronie mydelniczki pod wpływem nacisku wywołanego obracaniem przedmiotu będą dozowały mydło, a także przyjemnie masowały wewnętrzną powierzchnię dłoni. Soap n Roll wykonany jest z lekkiego i wytrzymałego tworzywa ABS oraz stali nierdzewnej. Występuje w trzech liniach kolorystycznych: klasycznej (jednobarwne), prezentowej/ podróżnej (dwukolorowe i chromowawww.coram.pl STYLOWA WYGODA domów i skraca czas, jaki użytkownik musi spędzić na przeglądaniu ofert biur projektowych. Na wirtualnym planie można rozmieścić pomieszczenia wedle upodobań. Jeśli interesują nas np. projekty, w których kuchnia znajduje się po lewej stronie od drzwi wejściowych, wystarczy przenieść ikonkę z tym pomieszczeniem w odpowiednie miejsce na siatce, a system wybierze wszystkie projekty, które spełniają to kryterium. Wyszukiwarka realizuje też skomplikowane zapytania, uwzględniając wymagania pod kątem kilku kondygnacji. Przydatna jest opcja przeglądania projektów w odbiciu lustrzanym w stosunku do pierwotnie założonego układu. ne) oraz dziecięcej (w żółtym kolorze, ze specjalnym wcięciem, które układa się w uśmiechniętą buźkę). W Polsce produkt dostępny jest w sieci sklepów Leroy Merlin. są egzotyczne kwiaty i barwne paski. Producent oferuje bogatą paletę kolorów intensywne fiolety, błękity, róże i żółcie. Samsung jest pierwszym w Polsce producentem klimatyzatorów, który ma dokument potwierdzający skuteczność w usuwaniu z powietrza biologicznych zanieczyszczeń, takich jak wirusy, bakterie, roztocza, pleśń oraz inne czynniki wywołujące alergie. Uzyskanie certyfikatu TÜV Rheinland uwiarygodnia skuteczność technologii Micro Plasma Ion w oczach klientów. Jest to unikalne rozwiązanie, które uwalnia aktywne jony wodoru i tlenu, neutralizując groźne zanieczyszczenia obecne w powietrzu. Jego zalety można docenić szczególnie w okresie zachorowań na grypę (A/H1N1, A/H3N2). MPI usuwa także inne mikroorganizmy i czynniki uczulające oraz zmniejsza poziom toksyn w powietrzu, dzięki czemu minimalizuje podrażnienia dróg oddechowych, powracające bóle głowy i pozytywnie wpływa na samopoczucie. Fascynacja miejską architekturą oraz atmosfera nowoczesnych hoteli i klubów zainspirowały firmę Villeroy&Boch do stworzenia kolekcji zastawy stołowej Modern Grace. Charakteryzuje się ona różnorodnością kształtów, oszczędną estetyką, harmonią łagodnych zaokrągleń i wyrazistych konturów. Elegancja i ponadczasowość zostały zinterpretowane w subtelnym stylu retro. Wykonane z cienkiej i szlachetnej porcelany bone china naczynia odznaczają się lekkością i połyskiem. Filigranowe kieliszki o wysokiej stopce i klasycznej czarce stanowią symbol luksusu. Natomiast sztućce są utrzymane w powściągliwym i prostym stylu o delikatnych krągłościach świat architektury

7 Nowości produktowe GENESIS KOLEKCJA MODUŁOWA Kolekcja Genesis firmy Bizzarto jest skierowana do osób, które poszukują mebli funkcjonalnych, a jednocześnie ekskluzywnych, wysmakowanych, o wysokiej jakości wykonania. Jej forma i wzornictwo pasuje do miejsc nowoczesnych, choć równie dobrze wygląda w otoczeniu w stylu klasycznym. Modułowość kolekcji umożliwia swobodne dobranie elementów i dopasowanie wielkości mebla do potrzeb i wymagań. Siedziska i oparcia są miękkie, a ruchome, niezależnie unoszone zagłówki umożliwiają wygodne oparcie głowy i podparcie karku. Szeroka oferta materiałów obiciowych dostępnych u producenta sprawia, że Genesis można dopasować do każdego wnętrza, jednak mebel najszlachetniej prezentuje się w obiciu ze skóry. INTELIGENTNE ŚWIATŁO Technologia LED jest coraz częściej wykorzystywana ze względu na energooszczędność, wysoką wydajność i długą żywotność bez potrzeby konserwacji. Jej zastosowanie w połączeniu z systemem automatycznego włączania światła w lampach Steinel RS PRO LED S1 nowości w ofercie Lange Łukaszuk sprawia, że wnętrza są optymalnie oświetlone przy minimalnym zużyciu energii. Lampa jest wyposażona w detektor wykrywający warunki oświetlenia w otoczeniu oraz elektroniczny regulator temperatury diod, co gwarantuje automatyczne dopasowanie mocy świecenia do zapotrzebowania. Lampa ma kształt płaskiego, okrągłego plafonu, jasny kolor i eleganckie, minimalistyczne wzornictwo. Stelaż wykonany z aluminium i uformowany w żeberka oraz płaski klosz (szklany lub z tworzywa) zapewniają optymalne odprowadzanie ciepła świat architektury Firma Bosch posiada kompleksową ofertę głośników do stosowania w dźwiękowych systemach ostrzegawczych. Obejmuje ona głośniki ścienne, sufitowe, kolumnowe, tubowe oraz projektory dźwięku. Wszystkie skonstruowane są zgodnie z określonymi prawem wymaganiami dotyczącymi DSO. W serii głośników sufitowych Premium-sound znajduje się szereg driverów, wśród nich pełnopasmowe o rozmiarach 4, 8 i 12 cali i mocy 30 i 60 W. Dostępny jest również subwoofer o mocy 60 W i rozmiarze 10 cali, ulepszający odtwarzanie niskich tonów. Ułatwia on budowanie i instalację systemów znajdujących zastosowa- BATERIE ZLEWOZMYWAKOWE GŁOŚNIKI DO STOSOWANIA W DSO Firma Ferro prezentuje trzy stojące baterie zlewozmywakowe wykonane ze stali szlachetnej AISI 304. Asti jest zaopatrzona w poręczną, wyciąganą rączkę natrysku i dopasowany uchwyt. Wyróżnia ją stabilna bryła o przekroju walca. Bateria Calles charakteryzuje się nowoczesnym designem, w którym zastosowano oryginalny sposób otwierania przepływu wody uchwyt typu joystick. To ciekawe rozwiązanie ułatwia obsługę urządzenia użytkownik może w łatwy sposób otworzyć bądź zamknąć przepływ wody. Z kolei Livorno bateria z dwoma uchwytami o klasycznej formie koresponduje z minimalistycznym wnętrzem. KABINA PRYSZNICOWA ZGODNA ZE STYLEM ŁAZIENKI Kabina prysznicowa Niven marki Koło wpisuje się we wnętrza urządzone w duchu minimalizmu. Wykonana z tafli przezroczystego szkła nie pomniejsza optycznie pomieszczenia. Wąskie profile w kolorze chrom/srebrny połysk tworzą wrażenie lekkości konstrukcji. Seria Niven daje wiele możliwości kompozycyjnych w zależności od wymiarów łazienki możemy zdecydować się na standardową kabiwww.kolo.com.pl nę prysznicową lub drzwi skrzydłowe do zabudowy wnęk. W przypadku kabin możemy wybrać model półokrągły lub kwadratowy. W minimalistycznych wnętrzach sprawdza się także kabina Geo 6. Jej szerokie srebrne profile skomponują się z armaturą, uchwytami szafek czy dodatkami w tym samym kolorze. Ten półokrągły model najlepiej prezentuje się w dużych łazienkach i przestronnych pokojach kąpielowych. nie np. w centrach odnowy biologicznej, klubach fitness, restauracjach, hotelach, barach czy sklepach. RUCHOME DNO VARIOPOOL NIEZBĘDNY ELEMENT NOWOCZESNEGO BASENU Wyobraźmy sobie nowoczesny basen... Obecne wymagania rynku wymuszają twarde stąpanie po ziemi a zatem: nowoczesny basen musi być obiektem wielofunkcyjnym, efektywnie wykorzystywanym przez cały dzień. Jego wyposażenie musi dostosowywać się do zajęć wodnych każdego typu. Elementem łączącym marzenia z rzeczywistością jest ruchome dno firmy Variopool. Dlaczego Variopool? PROSTY POMYSŁ Ruchome dno Variopool jest doskonale wyważoną platformą pływającą wykorzystującą naturalną siłę wyporności. System cylindrów hydraulicznych umieszczonych poza obszarem niecki umożliwia Variopool Polska Sp. z o.o Szczecin, ul. Niedziałkowskiego 24, piętro XII, pok. 3 tel , fax: płynną regulację ruchomego dna i ustawienie go na każdej głębokości. Umieszczenie cylindrów w pomieszczeniu technicznym zapewnia wodę wolną od zanieczyszczeń i styczności z urządzeniami elektrycznymi. PROSTOTA PROJEKTOWANIA Wprojektowanie ruchomego dna do niecki wymaga tylko: prostych ścian niecki, zlicowania wszelkich zaplanowanych urządzeń pod wodą: oświetlenia, dysz powietrznych, głośników itp. ze ścianami, zaplanowania odpowiedniej przestrzeni dla głębokości konstrukcyjnej ruchomego dna: 50-60cm. PROSTE W OBSŁUDZE Obsługa ruchomego dna odbywa się za pomocą dotykowego panelu sterowania. Po ustawieniu żądanej głębokości dno unosi się lub opuszcza. PROSTA KONSERWACJA Konserwację ruchomego dna Variopool wykonuje się w napełnionym basenie. To kolejna zaleta odpowiadająca wymogom nowoczesnego basenu. Energooszczędny napęd hydrauliczny wymaga tylko sprawdzania stanu oleju. Więcej informacji znajdziecie Państwo na stronie Zapraszamy do współpracy!

8 Frank Gehry World famous architect for our magazine Architecture is a service business, so people hire you to do the work, design buildings for them, for the program, for the budget, to the schedule and you try to make them as good as possible. The good as possible becomes personal says Frank Gehry in the conversation with Joanna Jabłońska. In the movie Sketches of Frank Gehry Mildred Friedman points out that you take a lot of risk while designing such an unique architecture. Probably a lot of courage was required at the begining of your career. Was it hard to keep such an individuality in projects? Anything you do sort of takes courage I think, doesn t it? I didn t see it that way. I just saw it as work. I was doing things, solving problems. Architecture is a service business, so people hire you to do the work, design buildings for them, for the program, for the budget, to the schedule and you try to make them as good as possible. The good as possible becomes personal, personal choices. I definitely have personal feelings about how buildings should look like. But I didn t know that when I was starting out, it is something that evolved during years. It was difficult in the beginning because nobody else like them and paid attention toward them. I did, built stuff and slowly find it. Projects worked... Were you aware of the fact that they were unique? Well, I guess so. But I didn t really think about it like that. I knew and I didn t know. It s hard to explain that. There were very personal feelings involved. Day by day. You had to contextualize what was going on in the world. Kennedy was shot when I was starting out. Things were going on in the world that were difficult. They always are. But I think you just work in time and respond to the time, respond to the people. You come by to do things and it becomes a very personal response. Which I think is a good thing. People that respond Temat z okładki FRANK GEHRY Światowej sławy architekt dla naszego miesięcznika Architektura to działalność usługowa. Jesteśmy zatrudniani do projektowania budynków zgodnych z oczekiwaniami klienta, programem, budżetem, harmonogramem i staramy się to wykonać w najlepszy możliwy sposób. Najlepszy możliwy sposób jest sprawą indywidualną mówi Frank Gehry w rozmowie z Joanną Jabłońską. W filmie Szkice Franka Gehry'ego Mildred Friedman opowiada o dużym ryzyku, jakie podejmuje Pan, projektując tak unikalną architekturę. Na początku kariery musiał się Pan prawdopodobnie wykazywać sporą odwagą. Czy trudno było wciąż odciskać indywidualne piętno w projektach? The Walt Disney Concert Hall w Los Angeles fot. Courtesy Everett Collection/East News Nie postrzegałem tego w ten sposób. Myślę, że wszystko co robimy, wymaga odwagi. Dla mnie była to praca. Wykonywałem projekty, rozwiązywałem problemy. Architektura to działalność usługowa. Jesteśmy zatrudniani do projektowania budynków zgodnych z oczekiwaniami klienta, programem, budżetem, harmonogramem i staramy się to wykonać w najlepszy możliwy sposób. Najlepszy możliwy sposób jest sprawą indywidualną, kwestią osobistych wyborów. Czuję, jak budynki powinny wyglądać. Gdy zaczynałem pracę, nie zdawałem sobie z tego sprawy. To podejście kształtowało się przez lata. Na początku było trudno, ponieważ moje realizacje nie odbijały się szerokim echem, nie zwracano na nie uwagi. A ja budowałem i powoli budziłem zainteresowanie. Projekty udawały się Ale zdawał Pan sobie sprawę z ich unikalności? Myślę, że tak. Ale nie zastanawiałem się nad tym. Wiedziałem i jednocześnie nie wiedziałem. Trudno to wytłumaczyć. W pracę angażowałem swoje uczucia. Dzień po dniu. Warto zdać sobie sprawę z tego, co działo się na świecie. Kiedy zaczynałem, zastrzelono Kennedy ego. Świat był targany trudnymi wydarzeniami. Tak się zawsze zdarza. Pracujemy w określonych czasach do nich się odnosimy, reagujemy na otaczających nas ludzi. Działamy po to, by tworzyć to jest nasza osobista reakcja. Myślę, że jest to dobra rzecz. Praca ludzi, którzy w sposób intuicyjny odpowiadają na sytuację i czasy, w których się znajdują, jest bardziej uczciwa i wyjątkowa, bo jest indywidualna. Moim zdaniem jest to bardzo pozytywne. Zawsze staram się przekazać moim studentom, że muszą odnaleźć siebie. Nikogo innego. Architektura obejmuje bardzo szerokie spektrum działalności, z wieloma możliwościami. Jest wiele sposobów, żeby je realizować. Są oczywiście szkoły narzucające konkretne metody działania, ale indywidualność jest najważniejsza. Muzeum Guggenheima według Pana projektu przyciąga około miliona turystów rocznie, co zapewnia dobrobyt miastu Bilbao. Zanim zacznie się praca nad projektem, zastanawia się Pan czasami nad wpływem swojej architektury na zwykłego obywatela? W przypadku tego projektu bardzo starannie rozważałem potrzeby miasta, wymagania sztuki, muzeum. Zadbałem o zaprojektowanie budynku, gdzie chcieliby przebywać artyści, którzy przybywającym do Bilbao ludziom daliby sygnał, że sztuka jest dla tego miasta tak ważna, że zbudo- intuitively through their work to a given situation to a given time, it s more honest and unique because it is more individual. And I think that it s a very positive thing. And I try to tell my students, when I teach that they had to find themselves not to be somebody else. Architecture is a very broad field, with very broad opportunities. There are other ways to do it. I mean there are schools that proscribe agendas, but being an individual I think is always the most important thing to do. Your design of Guggenheim s Museum attracts about one million of tourists per year, providing prosperity of Bilbao. Do you sometimes consider the impact that your architecture has on a common citizen before starting a project? I think I was very careful to understand the needs of the city, the needs of the art, the museum. I was careful to design a building that artist would want to be in and would give a signal to the people who come to the City of Bilbao that art was important enough to build a special building for it. And that the building fits into a city, fits into a context, with the river, with the XIX-th century city. And it was actually what I was doing. The city was interested in having the financial impact because of it. I wasn t aware that you could do that but it worked. I think that it was quite amazing thing. We have checked now and all of our buildings like the Chicago building, the Disney Hall, they all changed the economics of the area. They all had a very positive financial impact. Not as big as Bilbao but substantial. That makes a good reason to hire a good architect. Lou Ruvo Center for Brain Health recently opened in Las Vegas and Beekman Tower in New York are your newest works. Have you changed the way of thinking about your architecture since your Pritzker prize in 1989? I hope it s changing constantly. I know it s changing because there are people who tell me that they like my early work better (laughing). So, that must mean that it s changing. But I think that each artist gets that. Yes, I think that work is changing a lot. Because of the time, it s changing because of the circumstances, because of programs that people are building, of what they are doing now. And now it s the recession it s going to change significantly. Yes, probably it will be more, and more economical and less interesting... Well, I don t know. I think I have always approached the work on economic basis. So I think that if you look that Bilbao was built for 300$ per square foot in That was very economical, you could not have bu- 14 świat architektury świat architektury 15

9 ilt anything much cheaper than that. I think that if because of the economy, because of the recession, they tell you that you have to build boxes above all, that they can t afford architecture that s a phoney argument. A lot of great buildings were built with difficult budgets over history, over time. I hope that people won t use recession as an excuse to go down, to lower the quality of architecture. I think they may, but we shouldn t let them. We have observed that in Poland already. But this is just an excuse. We can build cheaper buildings that are good architecture. That s possible. Your highly modern architecture is very often compared to Baroque style. Is it one of your inspirations or are critics quite wrong? I don t read what critics say, so I don t know what they are talking about. They say I am Baroque? Yes, they do. I have actually read that. Do you like Baroque? I like Baroque music. Here s what s going on. We went through a modern period after war. A modern architecture by great masters Mies van der Rohe, Le Corbusier. And the general construction industry built a cheap copies of all of that stuff. And so the most cities in the world created and built banality, right? We know that. Everywere you go, you see the same damn boxes, glass sometimes. But they are not architecture. That s what most of our cities are. And so as a response to that we got Post Modernist Movement which was bringing back history and decoration, and trying to figure out how to regain something that we lost, which was the humanity of architecture. And so we went through a postmodern period with Philip Johnson, Robert Venturi, Charles Moore, a lot of architects started to use historical motives again in their buildings that got corrupted into a lot of bad wanna-be historical buildings. And now there is willingness to go back to the minimum. And minimalism when it happened thirty years ago with Donald Judd and Carl Andre and minimal artists was a cleansing reaction to an abstract expressionism. It somehow made sense then. Now, there is that kind of movement again, but it s kind of pastiche minimalism. It s not as raw as it was first time. And so anything that is more complicated than a very minimal white box or simple box is considered by a lot of critics as being the Baroque. But I think they don t mean it as decoration, I am talking about complexity. And complexity in my opinion is what creates humanity of the building. These things can be debated. But it s the way you detail the building, it s a The Beekman Tower w Nowym Jorku fot. J.B Nicholas/East News wano dla niej specjalny obiekt. Taki, który jest wpisany w XIX-wieczną tkankę miejską, kontekst, rzekę. I tym właśnie się zajmowałem. To miasto potrzebowało zastrzyku finansowego. Nie zdawałem sobie wówczas sprawy, że budynek może taki zapewnić, ale udało się. To było niezwykłe. Przeprowadziliśmy teraz badania i wszystkie nasze budynki w Chicago, Disney Hall pozytywnie zmieniły ekonomię otoczenia. Ich wpływ był kluczowy, choć nie tak duży jak w Bilbao. To jest dobry powód do zatrudnienia dobrego architekta. Ostatnio otwarte Lou Ruvo Center dla organizacji Brain Health w Las Vegas i Beekman Tower w Nowym Jorku to najnowsze realizacje. Zmienił Pan podejście do projektowania od czasów otrzymania nagrody Pritzker a w 1989 r.? Mam nadzieję, że zmienia się ono ciągle. Wiem, że tak jest, bo są ludzie, którzy mówią, że moje wcześniejsze projekty bardziej im się podobały (śmiech). Jest to najlepszy dowód ewolucji. Spotyka to każdego artystę. Moje projekty bardzo się zmieniły z powodu upływu czasu, okoliczności, programów, jakie teraz powstają, a także tego, czym ludzie się dziś zajmują. Recesja zmieni architekturę w sposób znaczący. Prawdopodobnie będzie bardziej ekonomiczna i mniej interesująca Tego nie wiem. Zawsze podchodziłem do projektowania w oparciu o finanse. Przyjrzyjmy się budynkowi w Bilbao, który w 1997 r. został wzniesiony za 300$ za stopę kwadratową. To było bardzo oszczędne, trudno zbudować coś tańszego. Jeżeli z powodu ekonomii i recesji wmawiają nam, że mamy budować przede wszystkim pudełka i nie stać ich na architekturę, jest to fałszywy argument. W historii budownictwa wiele wspaniałych budynków powstało przy niewielkich budżetach. Mam nadzieję, że ludzie nie będą wykorzystywali kryzysu do usprawiedliwiania pasywności i obniżenia jakości architektury. Mogą próbować, ale nie powinniśmy na to pozwolić. Już to obserwujemy w Polsce. Ale to tylko wymówka. Możemy budować tanie budynki o dobrej architekturze. To jest możliwe. Pana współczesna architektura często jest porównywana przez krytyków do stylu barokowego. Jest on jedną z Pana inspiracji? Nie czytam krytyków, więc nie wiem, o czym mówią. Twierdzą, że jestem barokowy? Tak, czytałam o tym. Lubi Pan barok? Lubię barokową muzykę. Moim zdaniem chodzi o coś innego. Po wojnie nastąpił okres modernizmu, architektura według wielkich mistrzów: Mies van der Rohe, Le Corbusier. Sektor budowlany zaczął tworzyć tanie kopie ich dzieł, więc w większości miast powstawała budowlana banalność. Wszędzie, gdzie pojedziemy, widzimy te same przeklęte pudełka, czasem szklane. To nie jest architektura. Z tego zbudowana jest większość naszych miast. Reakcją był ruch postmodernistyczny, który wrócił do historii i dekoracji, a w jego obrębie starano się przywrócić architekturze coś utraconego, czym było człowieczeństwo. Przeszliśmy więc przez okres postmodernistyczny z Philipem Johnsonem, Robertem Venturim, Charlesem Moorem. Wielu architektów zaczęło ponownie sięgać po motywy historyczne, co skończyło się powstaniem wielu złych pseudohistorycznych obiektów. A teraz znów panuje tendencja powrotu do minimum. Kiedy trzydzieści lat temu rozpoczął się minimalizm z Donaldem Juddem i Carlem Andre oraz artystami minimalistycznymi była to oczyszczająca reakcja na ekspresjonizm abstrakcyjny. Wtedy miało to sens. Teraz ten ruch znowu zaistniał, ale to już jest pastisz minimalizmu. Nie jest tak surowy jak za pierwszym razem. Jeśli cokolwiek jest teraz bardziej skomplikowane od prostego białego pudełka, krytycy sądzą, że jest to barokowe. Myślę jednak, że nie chodzi im o dekoracje, ale o złożoność. A to właśnie złożoność tworzy człowieczeństwo budynku. Te zagadnienia można rozważać na wiele sposobów. Ale zawsze chodzi o uszczegóławianie budynku, ten stopień zaangażowania, ludzkiej uwagi. Jeśli więc jest to ściana wysoka na 60 stóp, zupełnie ciemna, pusta i betonowa, to jest ona zimna i niedostępna. Różnorodność sprawia, że jesteśmy ludźmi. To jest to. Niektórzy krytycy mogą mówić, że jest to barokowe. Mogę się mylić, ale chyba z grubsza o to chodzi. Jak się mieszka w domu zaprojektowanym przez Gehry ego? Wciąż w nim mieszkam. Cieszę się nim, jest skromny, wygodny, bezpretensjonalny, pasuje do otoczenia. Bawi się światłem. W ciągu dnia krążą po nim promienie słoneczne, które wywołują ciekawe efekty. Dom nie jest kosztowny, można więc przestawiać w nim elementy. Zawsze w jakiś sposób go zmieniam najczęściej meble i oświetlenie dzieł sztuki. Mam kolekcję. Moim hobby jest zbieranie prac artystów, których lubię. Dom wygląda jak no- kind of sense of engagement, human engagement. So if it is a big 60-foot high absolutely dark, blank, concrete wall it s very cold and inaccessible. It s a variety that makes us human. That s it. So some critics may say that it s Baroque. I may be wrong but I think that that s the rap. How is it to live in Gehry s house? I still live in it. I enjoy it, it s very modest, it s not pretentious, fits neighborhood. It s very comfortable. It plays with the light. During the day the light stirs in it, it does nice things. It s not precious so you can move things around. I am always changing it in some way. And I am always doing things with the furniture and lighting of the art. I have an art collection. My hobby is to acquire works of the artists I like. The house looks in a modern sense like an old Victorian household with lot of pictures and vases and flowers, style of furniture and stuff. You know, the feeling of that but in a modern sense. I don t have anything historic. It s kind of messy and clattered in a very nice way. It must be really wonderful. You have designed buildings all over the world. Each place has its own climate, culture, specific society and very different kind of law. Is there a country that you like the most? No (laughing). No, I just work where I am asked to. Although I love going to Paris. I lived there once in I was there for a year. It s a beautiful city. But I think anywhere is fine. You were asked to design a building in Poland, in Łódź. What do you think about our country? 16 świat architektury świat architektury 17

10 My family comes from Łódź. I love going there. The countryside is beautiful. You know, being in Łódź was interesting. So I imagined where my grandparents lived, where my mother went to school and things like that. One can imagine that... Where you at those places? Some of them yes. Some of them are gone. I knew their address and the street. But there house was gone, not existing anymore. But I had pictures of the neighborhood in the family album, so I was able to recognize it a little bit. But they left in Was it a strong emotional feeling? Yes, but it s hard to explain like this. It brought me to tears thinking about it. Yes it was emotional... very. I hope they ll build a project. I don t know what happened. I know that politics, some things changed... I think that it s all connected with the economical breakdown. It must be a matter of money gathering, that building is not raised yet, because it was such a fine design and people are very fond of it. It s a very fine idea that Marek Żydowicz had for a film festival. I think it was very good for a city of Łódź to have that. And the building would certainly help them. It would be very good if they did some of these things. Not necessarily this one. Marek was bringing David Lynch to Łódź. David loves Łódź, you should talk to him about it. I certainly will. When does the architect who designs building, furniture, develops ar chitectural software (Gehry Technologies) finds time to create such a magnificent jewellery? I love doing it. It was a surprise to me I didn t expect to like it. And in the beginning I decided that I didn t want to do it. What engaged me was the craftsmanship. We are builders, we make things. It is such a wonderful craft. Making things that are so beautiful, very engaging. I don t work on it full time. I devote maybe a day every month. I work with all team of designers. They take my sketches and ideas and they make things. We make a lot of stuff a lot of ideas that we don t like when we see them made. So we don t do them. I would like to thank you so much for an interview. Is there something that you would like to share with polish architects? I am going to sing for you: Jeszcze Polska nie zginęła, póki my żyjemy... Beautiful, thank you. You didn t know I could do that (laughing). Not really! Guggenheim Museum w Bilbao fot. Ilona Kamps/East News woczesny odpowiednik starych domostw wiktoriańskich z wieloma obrazami, wazami, kwiatami, stylowymi meblami i wyposażeniem. Chodzi mi o wrażenie, tyle że w sensie nowoczesnym. Nie mam nic historycznego. To tylko pewne przyjemne zabałaganienie i zagracenie. Musi być tam pięknie. Projektował Pan budynki na całym świecie. Każde miejsce ma swój klimat, kulturę, specyficzne społeczeństwo i różne rodzaje prawa. Czy jest kraj, który lubi Pan najbardziej? Nie (śmiech). Po prostu pracuję tam, gdzie mnie o to poproszą. Chociaż uwielbiam Paryż. Kiedyś przez rok tam mieszkałem w 1960 r. To piękne miasto, ale wszędzie jest dobrze. Został Pan poproszony o zaprojektowanie budynku w Łodzi. Jakie są pana odczucia dotyczące naszego kraju? Moja rodzina pochodzi z Łodzi. Uwielbiam tam przyjeżdżać. Pejzaż jest piękny. Mój pobyt tam był bardzo interesujący. Wyobrażałem sobie, gdzie mieszkali moi dziadkowie, gdzie moja mama chodziła do szkoły. Można sobie wyobrazić takie rzeczy Był Pan w tych miejscach? W niektórych tak, ale innych już nie ma. Znałem adres, ale dom już nie istnieje. W albumie rodzinnym miałem zdjęcia okolicy, więc rozpoznałem sąsiedztwo, choć trochę. Wyjechali w roku 1913 Czy było to przeżycie pełne emocji? Tak, ale nie da się tego po prostu wytłumaczyć. Myślenie o tym doprowadziło mnie do łez. Tak, to było bardzo emocjonujące, bardzo Mam nadzieję, że przystąpią do realizacji tego łódzkiego projektu. Nie wiem, co się stało. Zapewne chodzi o politykę, zmieniły się jakieś założenia Myślę, że główny problem to kryzys ekonomiczny, bo wszyscy byli wielkimi zwolennikami Pana projektu. Marek Żydowicz miał wspaniały pomysł na festiwal filmowy. Dla Łodzi było to dobre. Budynek na pewno by im pomógł. Warto, aby realizowali zamierzenia, niekoniecznie akurat to. Marek zaprosił do Łodzi Davida Lyncha. David kocha Łódź. Powinna Pani z nim o tym porozmawiać. Z pewnością tak zrobię. Kiedy architekt, który projektuje budynki, meble, rozwija oprogramowanie architektoniczne (Gehry Technologies), znajduje czas na tworzenie tak wspaniałej biżuterii? Lubię to robić. Zaskoczyłem sam siebie, nie spodziewałem się, że to polubię. Na początku myślałem, że nie będę tego robić. Zafrapowało mnie rzemiosło. Jesteśmy budowniczymi, tworzymy piękne rzeczy. To wspaniałe, zajmujące zajęcie. Nie pracuję nad tym cały czas. W każdym miesiącu poświęcam może jeden dzień. Pracuję z zespołem projektantów. Biorą moje szkice, pomysły i wykonują projekty. Przygotowujemy dużo prototypów, które nam się nie podobają i nie realizujemy ich. Bardzo Panu dziękuję za wywiad. Czy jest coś, czym chciałby się Pan podzielić z polskimi architektami? Zaśpiewam Pani: Jeszcze Polska nie zginęła, póki my żyjemy... Pięknie! Dziękuję. Nie spodziewała się Pani, że potrafię (śmiech). Naprawdę nie! fot. Joanna Jabłońska Frank Gehry jest światowej sławy architektem. Urodził się w Toronto 28 lutego 1929 r. Wśród jego prac najbardziej rozpoznawalne są Vitra Design Museum (Weil-am-Rhein), Guggenheim Museum (Bilbao), Walt Disney Concert Hall (Los Angeles), Experience Music Project (Seattle), Dancing House (Praga), DZ Bank (Berlin), Art Gallery of Ontario (Toronto). Projektuje również biżuterię i meble. Za swoje unikalne dzieła otrzymał wiele nagród, a najważniejszą z nich jest nagroda Pritzkera z 1989 r. Wykłada na Uniwersytecie Columbia i w szkole architektury Uniwersytetu Yale. Jest doktorem honoris causa wielu uczelni i szkół artystycznych. Frank Gehry is a world known modern architect born it Toronto on 28th February Among his famous work Vitra Design Museum (Weil-am-Rhein), Guggenheim Museum (Bilbao), Walt Disney Concert Hall (Los Angeles), Experience Music Project (Seattle), Dancing House (Prague), DZ Bank (Berlin), Art Gallery of Ontario (Toronto) are best recognized. He also designs jewelry and furniture. For his unique work he was awarded many times and in 1989 received Pritzker prize. He lectures at Columbia University and Yale School of Architecture, honor doctor of a number of universities and art schools. 18 świat architektury świat architektury 19

11 OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA ELEWACJI UNIKALNE ROZWIĄZANIA ARCHITEKTONICZNE RUUKKI SYSTEM FASAD KASETONOWYCH Kasetony elewacyjne RSP wykonane są ze stalowych arkuszy blachy z odpowiednio uformowanymi krawędziami. Dzięki możliwości indywidualnego doboru wielkości kasety, bogatej kolorystyce, różnorodności powłok czy różnej szerokości łączeń uzyskujemy nieograniczoną możliwość zaprojektowania fasady budynku również w połączeniu z innymi materiałami elewacyjnymi. Wielkości kasetonów zależą od wielu czynników: grubości materiału, z którego są one wykonane, rodzaju stosowanego metalu oraz ograniczeń produkcyjnych. Oczekiwany efekt estetyczny uzyskujemy przestrzegając podstawowych zasad projektowania oraz kontrolując właściwą jakość montażu na budowie. Ruukki dysponuje największą paletą kolorów standardowych, kasetony mogą być wykonywane z blachy o grubości 1,2 mm, 1,5 mm, 2,0 mm. W celu zapewnienia idealnie płaskiej powierzchni kasetonów o dużych wymiarach panele RSP500G mają usztywnioną tylną część. Tabela rekomendowanych wymiarów dla kasetonów elewacyjnych pomaga w eliminowaniu zjawiska falowania ich powierzchni. Dla określenia wielkości poszczególnych kaset stosujemy trzy wymiary: szerokość, wysokość i głębokość kasety. Podana musi być również szerokość szczelin pomiędzy kasetonami. W zależności od typu, kasetony RSP występują z widocznymi lub z ukrytymi łącznikami mocującymi je do konstrukcji wsporczej. System RSP i RSP G standardowo wykonywany jest ze stali ocynkowanej ogniowo, powlekanej powłoką organiczną PVDF grubości 27 μm. Powłoka PVDF została opracowana specjalnie do zastosowania na elewacjach budynków, posiada doskonałe właściwości chroniące materiał przed korozją oraz bardzo dobrą odporność na promieniowanie słoneczne. Odporność na korozję jest uzyskana dzięki połączeniu właściwości stali zimnowalcowanej ocynkowanej ogniowo oraz powłok ochronnych: połączenie w procesie powlekania cynku i warstw ochronnych zapewnia znacznie lepszą odporność na korozję niż w przypadku oddzielnego ich stosowania. Powłoka organiczna zabezpiecza warstwę cynku przed działaniem wilgoci oraz substancji agresywnych zawartych w powietrzu, gwarantując właściwą ochronę rdzenia stalowego. Warstwa cynku spowalnia natomiast proces korozji w przypadku, gdy powłoka organiczna ulegnie zarysowaniu. Kasetony elewacyjne Ruukki produkowane są również ze stali COR-TEN oraz Bardzo efektownie prezentują się obiekty budowlane, na których połączono różne typy ze stali nierdzewnej, aluminium, stali kwasoodpornej i miedzi. Kasetony z blachy COR-TEN razem z akcesoriami tworzą w pełni wykończone i dokładnie zwymiarowany system elewacyjny, który dzięki pełnej patynacji stali COR-TEN daje wysoką jakość wykończenia powierzchni fasady. Z powodu swego unikalnego składu chemicznego blachy ze stali COR-TEN mają znacznie lepszą odporność na korozję atmosferyczną niż podobne elementy ze zwykłej stali węglowej. Stale odporne na korozję atmosferyczną są stosowane w konstrukcjach architektonicznych bez wymaganej dodatkowej obróbki wykona- powierzchni. Zastosowanie tego gatunku stali eliminuje potrzebę nakładania dodatkowych powłok podczas kasetonów nych np. ze stali powlekanej powłoką PVDF i stali COR-TEN produkcji i okresu eksploatacji, redukując zanieczyszczenie środowiska i obniżając koszty w okresie życia produktu. Dla każdego projektu materiał kasetonów dobierany jest indywidualnie. Bardzo efektownie prezentują się obiekty budowlane,na których połączono różne typy kasetonów wykonanych np. ze stali powlekanej powłoką PVDF i stali COR-TEN. Kasetony w obrębie tej samej elewacji można też różnicować ich głębokością dostępną w zakresie od 20 do 60 mm. Ruukki na życzenie klientów wykonuje projekty wykonawcze na podstawie rzutów i przekrojów elewacji z projektu budowlanego. Zamówienia na kasetony są składane na bazie projektu wykonawczego elewacji, zawierającego opis konstrukcji, kierunek montażu kasetonów, szerokość poziomych i pionowych szczelin między kasetonami, które zapewniają wentylację przestrzeni między kasetonami, a warstwą ocieplenia i umożliwiają termiczne ruchy elewacji. Dla ułatwienia montażu kasetony są indywidualnie numerowane. Wymiary kasetonów muszą zgadzać się z rysunkami architektonicznymi, które zawierają zwymiarowane detale połączeń poziomych i pionowych kasetonów, narożników, obróbek otworów. Na bazie tych planów montażyści mogą odpowiednio mocować poszczególne elementy elewacji. Rysunki montażowe powinny zawierać również ilość wkrętów oraz ich rozmieszczenie uwarunkowane wielkością kasetonów oraz siłą oddziaływania wiatru. W kasetonach typu RSP200, RSP500 i RSP500G zakres szerokości szczelin poziomych i pionowych wynosi od 5 do 30 mm. Przy wywiniętych na zewnątrz krawędziach montażowych kasetonów RSP100 ocynkowane profile konstrukcji nośnej są zakryte. Przy kasetonach RSP200, RSP500 i RSP500G w miejscu pionowych szczelin widoczny jest profil kapeluszowy, który jest lakierowany w kolorze kasetonów. Poziome krawędzie kasetonów są pochylone (wyjątek stanowi RSP100), zapewnia to możliwość odprowadzenia wody na zewnątrz elewacji i przedłuża trwałość materiału. WENTYLACJA Elewacje z kasetonów elewacyjnych RSP projektowane są jako wentylowane. Pomiędzy kasetonami, a powierzchnią ocieplenia powinna zostać zapewniona szczelina wentylacyjna (min. 20 mm), umożliwiająca cyrkulację powietrza. Spodnie krawędzie kasetonów posiadają otwory pozwalające na odprowadzenie skondensowanej pary wodnej na zewnątrz elewacji. W przypadku elewacji z kasetonów RSP600 ze stali COR-TEN konstrukcja elewacji musi mieć zapewnioną swobodną wentylację ze wszystkich stron. Powietrzne kanały wentylujące muszą być głębokie na przynajmniej 30 mm. Wszystkie elementy ze stali COR-TEN muszą być oddzielone od siebie i od innych powierzchni metalowych, na przykład przy pomocy podkładek z gumy EPDM. W celu zapewnienia harmonijnego kształtu elewacji wykonuje się kasetony narożne, mogą one być proste równoramienne i nierównoramienne w kształcie liter L i U. Dopuszczalne wymiary kasetonów narożnych opisane są w oddzielnej tabeli wymiarowej. OBRÓBKI BLACHARSKIE Ilość obróbek dla elewacji może zostać określona precyzyjnie dzięki właściwemu projektowi wykonawczemu. Podobnie jak w przypadku kasetonów, obróbki powinny być wykonane według żądanych wymiarów w fabryce z blachy w tym samym kolorze co kasetony elewacyjne. Najczęściej stosowane są obróbki otworów okiennych i drzwiowych oraz obróbki attyk, okapów i połączeń z innymi elewacjami. Duże doświadczenie Ruukki w projektowaniu i dostawie systemów elewacyjnych opartych na kasetonach RSP pomaga w osiągnięciu najlepszych efektów. Elewacja budynku stanowi wizytówkę dla właściciela budynku, a ciekawa fasada wzbudza szerokie zainteresowanie obiektem budowlanym. Dodatkowych informacji o kasetonach i blachach ze stali Cor-Ten udziela Adam Myśliwiec: tel. kom , adam.mysliwiec@ruukki.com Rautaruukki posiada swoje oddziały w 27 krajach i zatrudnia osób. Obroty netto w 2009 roku wyniosły 2,0 miliardów euro. Akcje Spółki notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych NASDAQ OMX w Helsinkach (Rautaruukki Oyj: RTRKS). Koncern posługuje się marketingową nazwą Ruukki. Ruukki Polska Sp. z o.o. ul. Jaktorowska Żyrardów Infolinia: Partner Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP. biuro@ruukki.com 20 świat w a architektury t ry świat w architektury t ry 21 świat architektury 21

12 Realizacje w Polsce Arena ERGO ARENA Obiekt bez precedensu Elewacja obiektu Na granicy Gdańska i Sopotu powstała unikalna, jak na polskie warunki, wielofunkcyjna hala sportowowidowiskowa. Jej cechami charakterystycznymi są obszerny i kolisty plan oraz industrialna fasada o wyeksponowanych elementach konstrukcyjnych. Sala rozgrzewkowa Kosz z instalacjami technicznymi Detale zagospodarowania otoczenia Zrealizowany projekt wyłoniono w drodze Ogólnopolskiego Otwartego Konkursu SARP nr 907 na Koncepcję architektonicznourbanistyczną Wielofunkcyjnej Hali Sportowo -Widowiskowej na granicy miast Gdańska i Sopotu. Nagrodzona idea zyskała akceptację inwestorów, czyli obu gmin. W 2002 r. pracownia KIPP Projekt przystąpiła do opracowywania koncepcji obiektu, a następnie sporządziła dokumentację budowlaną i wykonawczą. Budynek na miarę współczesnej Europy powstał m.in. dzięki konsekwencji w przygotowywaniu poszczególnych etapów inwestycji. Oddziaływanie obiektu obejmuje zasięgiem nie tylko Trójmiasto, ale cały kraj, a jego przeznaczenie pozwala na organizację zawodów w wielu dyscyplinach lekkoatletyce, koszykówce, siatkówce, piłce ręcznej, piłce nożnej halowej futsalu, badmintonie. Hala ma ok. 50 certyfikatów związków sportowych na przeprowadzanie turniejów w randze Igrzysk Olimpijskich i mistrzostw świata. Zastosowane rozwiązania pozwalają również na organizację imprez masowych, konferencji i koncertów. Przygotowanie inwestycji Przed przystąpieniem do prac architekci szczegółowej analizie poddali otoczenie i teren działki. Był on pofałdowany, z wyraźnie zaznaczonym spadkiem, który zachowano. W centrum działki istniało charakterystyczne zagłębienie, które zachowano i wykorzystano w kształtowaniu bryły hali. W sąsiedztwie znajduje się obiekt sportowy Hipodrom. Od południa obszar opracowania graniczył z osiedlem mieszkaniowym Żabianka, od zachodu z ulicami Władysława Łokietka i Gospody, od północy z ogródkami działkowymi, a od wschodu ze strefą źródeł głębinowych Bitwy pod Płowcami. To zróżnicowanie przyczyniło się do zaprojektowania obiektu eleganckiego, którego stonowana fasada z powodzeniem wpisuje się w otoczenie, stanowiąc jednak nie tło, ale zwornik otaczającego krajobrazu. Działka była uzbrojona w media, a niektóre instalacje wymagały jedynie przełożenia. Szczątkowa, zaniedbana zieleń została usunięta, a wartościowe drzewa pozostawiono lub przesadzono. Istniejący układ komunikacyjny zostanie w przyszłości uzupełniony o trasę zwaną Drogą Zieloną. Projekt urbanistyczny W zagłębionym terenie osadzono podziemną część budynku, która stanowi dwukondygnacyjną bazę hali o rzucie wielokątnym. Od niej rozchodzą się uporządkowane, koncentryczne poziomice, które stopniowo odsłaniają lekką, czterokondygnacyjną część górną opartą na planie okręgu. Plac wejściowy o średnicy 7 m pełni jednocześnie funkcję amfiteatru. Atrakcyjność zapewni imprezom plenerowym telebim umieszczony na fasadzie obiektu. Przestrzenie publiczne zaaranżowano jako ogród na planie kolistym, który pokrywa teren w sposób równomierny. Zaplanowano zarówno zieleń niską, jak i wysoką, a w układ wpisano drogi dojazdowe (osłonięte zielenią izolacyjną) oraz niezbędne miejsca parkingowe. Dodatkowo, drzewa zostały posadzone w taki sposób, aby ich układ podkreślał kie- 22 świat architektury świat architektury 23

13 Tektonika i faktury Osłony elewacyjne Centralną część rzutu o wymiarach 214x180 m zajmuje arena z widownią na miejsc ( przy wykorzystaniu miejsc stojących). Przestrzeń dla widzów oferuje również sala rozgrzewkowa, gdzie zlokalizowano rozkładane trybuny. Usytuowano ją w bryle przylegającej do kubatury o wysokości 30 m. Na poziomie stropodachu umieszczono funkcje techniczne, a w obrębie areny jest możliwość zamontowania lodowiska. Widzowie wchodzą na trybuny przez wejście od strony zachodniej i foyer, gdzie znajdują się kasy, szatnia, punkty gastronomiczne, higieniczno-sanitarne oraz dwie panoramiczne windy. Z tych ostatnich publiczność może dostać się na cztery dostępne kondygnacje oraz do stref handlowych i usługowych. Okalające przejścia Na kondygnacji pierwszej znajduje się wejście na osi wschód-zachód prowadzące do holu, które przeznaczono dla sportowców, artystów oraz pracowników. Zlokalizowano tu również plac dostawczy z rampą wyładowczą. Bezpośrednio ze strefy wejściowej dostępne są sale: recepcyjna, mixed zone, centrum prasowego i zaplecza gastronomicznego. Dalej umieszczono garderoby, pokoje trenerów, zespół medyczny i kontroli antydopingowej. Dla sportowców zaprojektowano szatnie z pomieszczeniami higieniczno-sanitarnymi oraz zespół fitness z odnową biologiczną. W ich obrębie znajdują się sauny, solaria, pomieszczenia masażu oraz siłownia. Układ szatni został rozwiązany tak, aby zapewnić użytkownikom łatwą aranżację. Całość uzupełniono o sale klubowe i sale zebrań oraz magazyn sprzętu sportowego. Następny poziom, dostępny również z zewnątrz, mieści pub i klub kibica z antresolami. Na kondygnacji trzeciej również zlokalizowano dwa zespoły wejściowe z obszernym foyer, które uzupełnia recepcja, szatnia, cztery windy panoramiczne i zespoły higieniczno-sanitarne. Na tym poziomie ulokowano przestrzeń klubową dla widzów, którym udostępniono bar i zaplecze gastronomiczne. Na czwartej kondygnacji usytuowano strefę VIP z kabiną projekcyjną (kinową), licznymi salami wielofunkcyjnymi, które można dowolnie aranżować. Wszystko uzupełnia zaplecze cateringowe. Kolejny poziom wyposażono w dwa foyer dla widzów siedzących w górnej części trybun. Uwzględniono także przestrzeń komercyjną pod wynajem, a całość uzupełniają tarasy. Wyższe poziomy przeznaczono na restaurację, administrację i pomieszczenia techniczne, socjalne oraz instalację. Na różnych poziomach wokół całego obiektu rozlokowano wyjścia ewakuacyjne. runki ciągów pieszych i porządkował przestrzeń. Zróżnicowane kolory liści i kuliste kształtowanie koron mają wizualnie uatrakcyjnić otoczenie obiektu. Centralnym punktem kompleksu jest fontanna, wokół której zlokalizowano gatunki zimozielone. Miejsca parkingowe zostały zgrupowane w trzech strefach: tymczasowej (przyszła Droga Zielona) na 182 pojazdy, stałej 316 stanowisk osobowych, w tym 90 dla osób niepełnosprawnych i 13 dla autokarów, oraz zapleczowej. Projekt architektoniczny KOMPLEKSOWA OFERTA EGGER OFERUJE KOMPLETNE ROZWIĄZANIA DLA WSZYSTKICH OBSZARÓW ŻYCIA I PRACY ZWIĄZANYCH Z DREWNEM EGGER Polska Sp. z o. o. ul. św. Michała Poznań Polska t f info-pl@egger.com 24 świat architektury świat architektury 25

14 Identyfikacja wizualna Rozwiązania Komunikację pionową zapewniają windy i klatki schodowe, z których te przeznaczone dla personelu łączą wszystkie poziomy obiektu. Nie zabrakło również części administracyjnej, zaplecza socjalnego dla personelu, pomieszczeń inżyniera zespołu, strażaków i ochrony obiektu, magazynów oraz lokum na odpadki. Budynek został wyposażony w wentylację mechaniczną, a częściowo również w instalację klimatyzacji. Zaprojektowano nawiewy zlokalizowane pod siedziskami, których zadaniem jest zapewnienie widzom świeżego powietrza. W instalacji przewidziano odzysk ciepła, którego drugi etap zapewniono z wykorzystaniem pompy ciepła. Dla trybun rozkładanych zaprojektowano niezależny nawiew laminarny z kanału biegnącego wokół płyty areny, a boisku i bieżni lekkoatletycznej zapewniono świeże powietrze za pomocą dysz dalekiego zasięgu. Szczególne rozwiązanie zastosowano w lożach dla VIP-ów. Każda ma własny nawiew z regulatorami zmiennego wydatku, które dostosowują strumień powietrza nawiewanego i wywiewanego do bieżących potrzeb. W obiekcie znalazły się również instalacje wodno-kanalizacyjne, elektryczne, teletechniczne, a nawet gazowe. Pod dachem hali usytuowano pomosty techniczne, które służą rozprowadzeniu instalacji, regulacji elementów doświetlenia naturalnego, rozlokowaniu urządzeń oraz struktur regulujących tło akustyczne hali stałych i ruchomych. W koszu pod dachem zamontowano tablice RGB dla nagłośnienia oraz pozostałe niezbędne sprzęty. W razie potrzeby układ można opuścić do poziomu areny. Materiały Jak podkreślają projektanci, główną funkcją fasady jest izolacja obiektu przed zewnętrznymi warunkami atmosferycznymi. Zapewnia ona budynkowi również atrakcyjny wygląd. Podzielono ją zgodnie z układem brył na dwie części. Dolna jest ciężka, monolityczna i odpowiada materiałowi, z którego została wykonana podstawa żelbetowi. Jej horyzontalny układ podkreślają poziome boniowania rozmieszczone na całej bryle. Uzyskany charakter przełamano lekkimi przeszklonymi strefami wejścia dla publiczności oraz sportowców. Nawierzchnia placu wejściowego została wykonana z kostki ozdobnej kamiennej na podkładzie wzmocnionym, który umożliwia dojazd wozów straży pożarnej. Na podstawie usytuowano lekką pięciokondygnacyjną bryłę, na której zamontowano wysunięty płaszcz z perforowanych blach tytanowo-cynkowych. Powłoka ta obok funkcji dekoracyjnej zabezpiecza dodatkowo wnętrze budynku przed nadmiernym przegrzaniem lub wychłodzeniem, ograniczając pene- Widownia 26 świat architektury

15 trację wiatru. Dodatkowej lekkości nadają elewacji pęknięcia, które tworzą tektonikę architektury i zapewniają efekt światłocienia. Zastosowane tu materiały, takie jak panele z blachy aluminiowej, płyty włóknowo-cementowe w kolorze naturalnym, zielono-niebieskie szkło, tafle zmatowione, aluminiowa stolarka oraz tynki w kolorze szarym, tworzą stonowaną, elegancką całość. JASNY WYBÓR Lokalizacja Pracownia projektowa Architekci prowadzący Architekci projekt konkursowy Architekci projekt budowlany i wykonawczy Data opracowania Data realizacji r. Inwestor Powierzchnia netto m 2 Powierzchnia zabudowy m 2 Kubatura brutto m 3 Pojemność widowni Generalny wykonawca: ukształtowania terenu i palowania robót zasadniczych, budowlanowykończeniowych, instalacji elektrycznych oraz zagospodarowania terenu z sieciami i oświetleniem robót instalacji wentylacyjnych ciepła i chłodu, teletechnicznych oraz wyposażenia trybun Wbudowane szkło float + warstwowe Planibel Clear 8 mm, hartowany + laminaty 44.2/55.2 Dostawca blach dachowych, perforowanych, płyt warstwowych SPB 120W oraz SPB 100W Płyty OSB Centrale klimatyzacjne Kosz centralny System odwodnień 28 świat architektury Sopot, ul. Łokie ietk tka, Gda ńsk, ul. Gospody KIPP Projekt arch. Jacek Ples eska cz, arch. Ad rian Gór ecki, arch. Marcin Szczesiuk, arch. Monika Wil czek ek-pie ieni ak arch. Jacek Pleska cz, arch ch. Adri rian Gór ecki, arch. Marcin Szcze zesi uk, arch. Iwona Bal, arc rch. Nat atal alia Reg egul ska Autorzy: arch. Jac ek Ple lesk skac acz, arch. Adrian Gór ecki ki, ar ch. Marc in Szczesi uk, arch. Monika Wil ilcz czek Pie ieni ak Zespół: arch. Małg łgorzata Amrozy, Iwona Bal, Tomasz Jemioł Kata rz yn a Owcz ynnik, Magdalena Palm owsk a, Mar ek Papiernik, Damian Poklews wski-koziełł, Marcin Szydl ak, Eliza Wierzcholska ka, Ro bert Wietecki, Małgorzata Wip ipler, Zenon Zapaśnik, Artur Bronisz oraz tec h. arch. Marcin Kasprz ak, Joanna Latoska, Katarzy na Krzyw ywiń ińsk ska, stu d. arch. Marcin Winnicki. Sprawd zają jący pro roje kt arc hi tekt kton onic iczn zny: arch. Anna Pietras Wygrany konkursk SARP r. Koncepcja wielob obranż nżow owa /2 003 r. Projekt budowl wlany r. Projekt wykonawc wczy r. Gmina Gdańsk, Gmina Sopot Miejsca siedzące Miejsca siedzące i stojące do Hydrobudowa Budimex Dromex SA Oddział Zachodni w Poznaniu, Rejon Pomorsko-Kujawski Asseco Systems SA AGC Flat Glass Polska Sp. z o.o. Ruukki Polska sp. z o.o. Egger Polska sp. z o.o. VBW Engineering sp. z o.o. PPH Noster Geberit sp. z o.o. Koncentryczny ogród Jedną z zalet inwestycji jest umiejętne wykorzystanie przez architektów naturalnego ukształtowania terenu, co przyczyniło się do podkreślenia walorów krajobrazu i urody hali. Uniwersalność zaproponowanej przestrzeni pozwala na wprowadzanie różnych funkcji, co zapewnia kompleksowi ponadczasowość i rentowność. Obiekt jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, przewidziano również zatrudnienie osób o ograniczonej sprawności ruchowej w administracji oraz ich uczestnictwo w zawodach sportowych. W jego obrębie znalazły się także strefy dla rodziców z dziećmi. fot. archiwum KIPP Projekt MIĘDZYNARODOWY ZESPÓŁ DO SPRAW PROJEKTÓW International Building Projects Team Wykorzystaj naszą sieć specjalistów do szkła architektonicznego. AGC Flat Glass Polska Sp z o.o. ul.bysławska 73, Warszawa tel , fax mail: dariusz.podobas@eu.agc-group.com

16 Strefa wejścia Realizacje w Polsce PRECYZYJNY MECHANIZM Siedziba firmy Schüco w Siestrzeni Działka, na której zrealizowano obiekt, położona jest przy trasie S-8 (trasa katowicka) w miejscowości Siestrzeń przy skręcie w ulicę Żelechowską. Otaczają ją lasy i łąki. Inwestor niemiecki producent fasad i okien solarnych przyjaznych środowisku miał ściśle sprecyzowane oczekiwania. Siedziba miała być jego wizytówką oraz centrum logistyczno-biurowym, które skupiałoby działalność firmy w kraju i regionie. Program zespołu zakładał pierwotnie ponad 1000 m 2 powierzchni biurowej i 5000 m 2 przestrzeni magazynowej z możliwością rozbudowy o kolejne moduły do m 2. Ostatecznie, w I etapie zdecydowano się ograniczyć strefę magazynową do blisko 4000 m 2. Fragment elewacji Jednym z głównych czynników (może nawet najważniejszym), kształtującym nasze podejście do projektowania, była bliskość trasy szybkiego ruchu i zapis w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, który przewidywał znaczne odsunięcie linii zabudowy od osi pasa komunikacyjnego. W związku z tym, elewację frontową budynku biurowego odsunięto od niej o ponad 55 metrów. Zmagania z formalnościami Podczas przygotowań do realizacji spotkaliśmy się z trudną sytuacją formalno-urzędniczą, z wieloma nieprzewidzianymi wydarzeniami. W trakcie procesu uzgadniania przebicia dla przyłącza kablowego pod trasą S-8 okazało się, że w miejscu inwestycji Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) planuje budowę dwupoziomowego węzła komunikacyjnego (skręt na Grodzisk Mazowiecki) z estakadami, których przebieg wyznaczono w miejscu planowanego dachu hali. Inwestor, posiadając prawomocne pozwolenie na budowę, nie mógłby jej kontynuować, ponieważ w każdej chwili na mocy specustawy drogowej mogła zostać nakazana rozbiórka pod realizację przewidywanego węzła. Wytyczne, wynikające z wydanego nam Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, nie zawierały informacji, które uświadomiłyby potencjalnego inwestora o takim zagrożeniu. Niezgodności wynikały z braku decyzji lokalizacyjnej oraz faktu, że prace nad węzłem były we wczesnej fazie projektowej. W efekcie inwestor wraz z naszym zespołem projektowym przez trzy miesiące szukał porozumienia z gminą, starostwem oraz GDDKiA. Po wielu spotkaniach udało się osiągnąć kompromis. GDD- KiA zmodyfikowała projekt węzła, zmieniając jego geometrię oraz kąt przecięcia z trasą S-8, natomiast inwestor uzyskał pozwolenie zamienne na projekt zagospodarowania terenu. Planowany budynek pozostał więc na pierwotnym miejscu, a miejsca parkingowe, wjazd, komunikacja wewnętrzna oraz kształt ogrodzenia zostały dostosowane do projektowanych linii nasypów pod przyszły wiadukt. Przygotowanie obiektu Zespół został tak zaprojektowany, aby największą ekspozycję architektoniczną miał od strony trasy S-8. Obsługę komunikacyjną zagwarantowano z ulicy Żelechowskiej. Istotnym problemem związanym z lokalizacją działki była ograniczona ilość dostępnych mediów. Najbliższe tereny zwartej zabudowy mieszkalnej były oddalone o ok. 1 km tam większość instalacji kończyła się. Będąc prekursorem działań projektowych na tym dzie- wiczym terenie, należało podjąć próbę ucywilizowania technicznego, po rozsądnych kosztach. Ostatecznie, nie udało się doprowadzić tylko gazu ziemnego i obiekt ogrzewany jest gazem ciekłym. W przyszłości, po usprawnieniu przez gminę infrastruktury, przewiduje się podłączenie sieci gazowej. Badania geotechniczne wykazały wysoki poziom wód gruntowych (ok. 1,5 m pod powierzchnią), co uniemożliwiało rozsączanie wód opadowych. Dodatkowo, warunki ochrony przeciwpożarowej wymagały ciśnienia wody w instalacji, którego nie można było uzyskać, korzystając z sieci miejskiej. W celu rozwiązania obu problemów, zaprojektowaliśmy zbiornik szczelny odparowywany, którego powierzchnia w linii ogrodzenia wyniosła ponad 1000 m 2. Zadaniem konstrukcji jest zbieranie wody opadowej z dachów i terenów utwardzonych o powierzchni ponad 1 ha. Kształtowanie materii Architektura zespołu została ukształtowana według idei odejmowania formalnego. W założeniu bryła miała być prosta i obrazować niemiecki porządek i oszczędność wyrazu. Powstały dwa pudełka większe i mniejsze przesunięte względem siebie. W mniejszym wycięto prostopadłościan (portal wejściowy), w miejsce którego została podwieszona kostka. Rzut budynku jest prosty i czytelny. Pokoje biurowe umieszczono w doświetlonym światłem naturalnym trakcie wzdłuż pojedynczego korytarza. Trakt wewnętrzny na obu kondygnacjach przy styku z halą zagospodarowano pomieszczeniami sanitarnymi, socjalnymi, technicznymi i archiwalnymi. Celem inwestora było wykorzystanie w inwestycji produktów koncernu i stworzenie budynku, który od razu byłby kojarzony z profilem firmy Schüco. Obiekt miał być ekspozycją, więc wykorzystaliśmy w projekcie szeroką gamę produktów firmy, co w kwestii asortymentu było dla nas idealnym rozwiązaniem. W zespole dominuje barwa grafitowa, która jest znakiem rozpoznawczym inwestora. Dodatkowo, jako akcenty zaprojektowano elementy srebrne oraz szklane. Strefę wejścia wraz z wiszącą kostką obłożono płytą laminowaną. Kolor okładziny jest identyczny z barwą fragmentów elewacji na obiektach, które koncern zrealizował ostatnio w Niemczech i we Włoszech. Całość uzyskała elegancki i stonowany charakter. Efekt ten potęguje fasada typu double skin zastosowana w części frontowej, która oprócz funkcji estetycznej pełni także rolę akustyczną redukuje poziom hałasu w pomieszczeniach biurowych. Zewnętrzne tafle szklane zamocowano do konstrukcji stalowej w nietypowy sposób, na tzw. mijankę. Zaprojektowano i specjalnie do tej realizacji wytłoczono aluminiowy profil listwowy. Umieszczony na szkle półprzezroczysty logotyp firmy jest odczytywany jako znak wodny podpis na elewacji. Halę zaprojektowano również w kolorze grafitowym. Dzięki temu obiekt charakteryzuje żelazna konsekwencja barwna. Wszelkie elementy elewacyjne, które zastosowano w hali i biurowcu, zostały dostosowane do koloru RAL 7015, co stanowiło wyzwanie technologiczne (panele hali) i ekonomiczne (dopłaty za nietypowy kolor). Energooszczędność i odnawialne źródła Inwestor w swojej działalności kładzie nacisk na ochronę środowiska i zrównoważony rozwój. Projektując siedzibę dla tak wymagającego klienta, nie mogło zabraknąć w zastosowanych rozwiązaniach zabiegów obniżających energochłonność budynku. Najważniejszym elementem tego procesu było zastosowanie zintegrowanej z obiektem fasady fotowoltaicznej. To pierwsza w Polsce realizacja budynku przemysłowego, w której użyto tego hybrydowego rozwiązania. Ta sama ściana, a właściwie zewnętrzna powłoka, zarówno osłania budynek przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, jak i pozyskuje energię w procesie konwersji fotowoltaicznej. Bieżąca produkcja prądu przez fasadę ma priorytet w rozbiorze energii elektrycznej w budynku. Pozostała część zapotrzebowania jest uzupełniana z sieci elektroenergetycznej. Ten element architektury budynku stał się dla klienta na tyle istotny, że w holu głównym zostały wyeksponowane trzy inwertery, które mają pełnić funkcję informacyjną oraz edukacyjną. W celu pełnego wykorzystania promieniowania słonecznego, na dachu hali zastosowano cieczowe kolektory słoneczne do podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Latem przed przegrzaniem obiekt chronią zewnętrzne aluminiowe żaluzje Schüco ALB o szerokości prawie 40 cm (od wschodu) oraz zewnętrzne aluminiowe żaluzje sterowane elektrycznie typu Schüco BEB (z pozostałych stron). Elewacja dwupowłokowa, wykorzystując zjawisko tzw. komina słonecznego, wspomaga naturalną wentylację pomieszczeń biurowych. Całość uzupełniają aluminiowe otwierane elementy okienne Schüco AWS 75.SI, wyposażone w mechatroniczne okucia Schüco TipTronic w wybranych pomieszczeniach otwierane są bezprzewodowo, na pilot. Budynek został zaizolowany termicznie znacznie ponad standard krajowych norm i przepisów. Na dachu hali zaprojektowano 20 cm izolacji z wełny mineralnej, a na ścianach magazynu 10 cm z piany poliuretano- Iluminacja Strefa rozmów Detale wejścia 30 świat architektury świat architektury 31

17 wej. Takie parametry zostały dobrane do temperatury użytkowej, która w hali wynosi 16 C. Budynek został przygotowany na dalszy rozwój technologiczny. Dach hali zaprojektowaliśmy tak, aby można było zainstalować na nim dodatkową liczbę paneli fotowoltaicznych i obiekt stał się w przyszłości autarkiczny, czyli samowystarczalny. We wnętrzach Wnętrza zostały zaprojektowane w sposób chłodny i uporządkowany. Dominuje w nich kolorystyka zgodna z elewacjami oraz corporate identity. Ściany pomieszczeń biurowych zostały pomalowane na kolor jasnoszary. Podłogi i posadzki są utrzymane w barwie ciemnoszarej i grafitowej. Jedynymi elementami białymi pozostały sufity podwieszane. Sala konferencyjna oddzielona jest od holu głównego składaną, szklaną ścianą. Istnieje także możliwość jej podziału za pomocą podwieszonej, mobilnej ściany akustycznej na dwa mniejsze wnętrza. Jedynym dodatkiem, który je ociepla, są drzwi do pomieszczeń biurowych (o wysokości 260 cm) wykończone fornirem z gęsto usłojonego dębu lakierowanego bezbarwnie. Wszelkie dodatki zostały zaprojektowane ze stali nierdzewnej, szczotkowanej. Pomieszczenia biurowe wyposażono w biało-grafitowe meble, co zapewniło czystość i konsekwencję formalną. Hol wejściowy, obok spinania wszystkich funkcji, służy ekspozycji. Na zaprojektowanych standach prezentowane są modele najnowszych systemów sprzedawanych przez firmę. Ich uzupełnieniem stanowią prezentacje multimedialne wyświetlane na ścianach. Na osi wejścia do holu zaprojektowano świecącą płaszczyznę, która prezentuje logotyp firmy. Ma ponad 7 m długości i jest widoczna w całej dwukondygnacyjnej przestrzeni strefy wejścia, czyli z kładki i antresoli. Przy obiekcie zaprojektowano zieleń wraz z systemem zraszania, której realizacja zakończy się wczesną jesienią. Prace budowlane Lokalizacja/adres Pracownia projektowa Siestrzeń, ul. Żelechowska Formo 3 Architekci Architekci prowadzący Magdalena Beczak, Maciej Beczak, Maciej Kulesza, Rafał Leszczyński Data opracowania 2007/2008 r. Data realizacji 2008/2009 r. Inwestor Schüco International Polska sp. z o.o. Powierzchnia całkowita m 2 Powierzchnia zabudowy m 2 Kubatura brutto m 3 Generalny wykonawca Jakon sp. z o.o. Horyzontalny charakter elewacji góły obejmowała nawet najdrobniejsze detale, np. kolor kamer monitoringu mocowanych do elewacji, próbki barwne wnętrz, wygląd spoin spawalniczych i szlifów w balustradach wewnętrznych. Niespodziewany kryzys ekonomiczny spowodował nerwowość na rynku budowlanym i podczas realizacji odczuliśmy go. W związku z tym, priorytetem dla inwestora było utrzymanie założonego budżetu i postęp prac zgodny z harmonogramem robót. Wykonawca w pełni sprostał tym oczekiwaniom. Duży udział w precyzyjnej realizacji projektu miał kierownik budowy Pan Sławomir Ajchsztet. Formo 3 Architekci Zróżnicowanie faktur WIĘCEJ NIŻ LAMINAT RESOPAL INSPIROWANY SZTUKĄ autorskie kolekcje niemieckich artystów Larsa Contzen'a i Markusa Wasse kilkaset propozycji graficznych w najwyższej jakości powierzchni zapewnionej przez Resopal kolekcja Pure Identity zdobywca wyróżnienia INTERZUM 2009 ogromny wybór rozmiarów i kolekcji laminatów HPL Inwestor, zarówno strona niemiecka, jak i polska, z pełnym zaangażowaniem współuczestniczył w projekcie, służąc cennymi uwagami i wsparciem technicznym. Projekty koncepcyjny, budowlany i wykonawczy były wielokrotnie konsultowane w centrali firmy w Bielefeld i w trakcie budowy w Polsce. Zaowocowało to dokładną dokumentacją, która w rzetelny sposób pozwoliła wyłonić generalnego wykonawcę. Realizacją zajęła się firma Jakon z Tarnowa Podgórnego. Proces budowy przebiegał sprawnie. Nasza dbałość o szcze- fot. archiwum Schüco LAMINart sp. z o.o. ul. Laskowa 24, Stęszew tel. (61) , tel./fax (61) office@laminart.pl, Filie handlowe: ul. Piłsudskiego 2 ul. Sportowa 1 ul. Piekarnicza 12a ul. Gen. F. Kleeberga 14b ul. Św. Antoniego Padewskiego 5/ Kalwaria Zebrzydowska Brwinów Gdańsk Białystok Łódź tel./fax (33) tel./fax (22) tel. (58) tel./fax (85) tel. (42) GSM GSM fax (58) GSM tel./fax (42) kalwaria@laminart.pl brwinow@laminart.pl gdansk@laminart.pl bialystok@laminart.pl lodz@laminart.pl 32 świat architektury świat architektury 33

18 Realizacje w Polsce Tytułowa inwestycja to już 187 obiekt znanej sieci hotelarskiej na świecie i drugi na terenie Polski. Jego uroczyste otwarcie nastąpiło 16 czerwca 2010 r. Architekci ze znanej pracowni Kuryłowicz & Associates zadbali o harmonijne wpisanie współczesnego budynku w historyczną tkankę zabudowy przy Długim Pobrzeżu. fot. archiwum Hilton Pięciokątny nieregularny rzut był niekorzystny do kształtowania funkcji hotelowej. Jak podeszli Państwo do tego zagadnienia? Kształt działki i układ zabudowy były ściśle określone w planie miejscowym i wytycznych konserwatorskich. Dostosowanie do nich skomplikowanej funkcji hotelowej było trudne. Nietypowy układ mają wszystkie pomieszczenia na ostatniej kondygnacji pod skośnymi dachami i szklanymi wycofaniami. Te uwarunkowania dały także możliwość opracowania wielu niekonwencjonalnych i oryginalnych przestrzeni: przeszklonego baru i basenu, tarasu, pokoju z wieżyczką, pokoi poddaszowych itp. >>> WYWIAD Z PRACOWNIĄ <<< westorem a konsultantami z sieci Hilton. Każda grupa pomieszczeń była szczegółowo omawiana, musieliśmy dostosować się do wszystkich wymagań sieci oraz oczekiwań właściciela. Wyposażenie hotelu sprawia wrażenie projektowanego indywidualnie. Przykładem może być fioletowo-szary dywan z abstrakcyjną kompozycją. Czy tak było w istocie? Większość elementów wyposażenia zaprojektowano i wykonano specjalnie dla tego obiektu. Wykładziny dywanowe zostały dostarczone przez firmę, która W pracy nad wnętrzami konieczne było uwzględnienie stylistyki hotelowej zgodnej z innymi obiektami sieci Hilton. Czy wymagało to od Państwa wielu kompromisów? HOTEL HILTON Na gdańskim nabrzeżu Obiekt w zabytkowym kontekście Projekt wnętrz powstał w ścisłej współpracy pomiędzy architektem, in- fot. archiwum Hilton fot. archiwum Hilton Cześć plaży miejskiej Rzut hotelu oparto na pięciokątnym nieregularnym planie, który podyktowany był kształtem działki. Pokoje zostały rozlokowane po zewnętrznym obrysie obiektu, tak aby każdemu zapewnić dostęp do światła dziennego. Od pracowni Hotel z centrum konferencyjnym jest położony w sercu historycznego Gdańska, w rejonie ulic Targ Rybny, Grodzkiej i Sukienniczej, nad rzeką Motławą. Sąsiaduje z zabytkową XV-wieczną Basztą Łabędź. Teren inwestycji objęty jest ścisłą ochroną konserwatorską. Projekt powstał w 2007 r. Forma obiektu została dostosowana do wytycznych konserwatora zabytków. Bryła odtwarza historyczny układ zabudowy, choć charakter architektury pozostaje współczesny. Znaczący wpływ na ukształtowanie miała eksponowana lokalizacja budynku w zakolu rzeki, widoczna zarówno z perspektywy pasażu spacerowego wzdłuż Motławy, jak i z drugiego brzegu. Powstał obiekt w wierny sposób odtwarzający bryłę nieistniejących już kamienic z ich podziałem parcelacyjnym i linią dachów. Układ architektoniczny został podzielony na dwie części południową (kamienną, bardziej eksponowaną i bogatszą) oraz zamkniętą, monochromatyczną, ceglaną elewację w pozostałych fragmentach budynku. Podziały na poszczególne kamienice podkreśla zmienny układ cegieł, fragmenty z ciemnoszarego kamienia i inne dla każdego fragmentu elewacji okna. Od strony ul. Targ Rybny pojawiła się współczesna dekoracja w formie ozdobnych elementów kutych. Na elewacji południowej zastosowano detal z płyt fornirowanych. Duże przeszklenia, wykusze i obramienia okien w okładzinie z blachy aluminiowej nadają ścianom nowoczesny charakter. Dach kamienic na pierwszym planie pokryty jest typową dla Gdańska dachówką holenderką w kolorze czerwonym. Dachy kamienic na drugim planie (od strony Motławy i na rogu ul. Sukienniczej) dla kontrastu pokryto blachą tytanowo-cynkową w kolorze szarym. Natomiast fragmenty od strony rzeki zostały wykonane jako skośne, przeszklone ściany kurtynowe. Nawiązuje to do zróżnicowanego i wieloplanowego układu historycznych dachów. Układ funkcjonalny hotelu wykorzystuje wszystkie walory miejsca, w jakim się znajduje. Na rzekę wychodzą okna najlepszych pokoi oraz restauracja z barem i basen na ostatniej kondygnacji z tarasem widokowym. Hilton zamyka perspektywę rzeki i harmonijnie wypełnia pusty dotąd fragment zabudowy tej znanej i lubianej części Starego Miasta. Charakterystycznym elementem kształtującym wnętrze obiektu jest sześciokondygnacyjne lobby ze świetlikiem, otoczone galeriami na poszczególnych piętrach. Z lobby na parterze dostępna jest recepcja, sale konferencyjne i restauracja. Na piętrach 1 4 zlokalizowane są pokoje hotelowe, z których większość ma widok na rzekę lub starą zabudowę. Na ostatnim, piątym piętrze mieszczą się nietypowe pokoje pod skośnymi dachami oraz basen, bar i taras. Z tarasu rozciąga się unikalny widok na gdańską starówkę. Maria Saloni-Sadowska 34 świat architektury Plaża miejska z widokiem na Motławę 34 świat architektury świat architektury 35

19 wyłączny dystrybutor HUFCOR w Polsce Realizujemy Wasze pomysły fot. archiwum Hilton Jeden z apartamentów często współpracuje z siecią Hilton. Ich kolekcja jest bogata, możliwe są liczne modyfikacje wzorów i kolorystyki dostosowujące wykładzinę do charakteru danego wnętrza. W trakcie prac budowlanych odkryto pozostałości zabytkowych murów, które zostały m.in. zabezpieczone przed ewentualną degradacją. Byli Państwo świadomi ich istnienia? Sala konferencyjna Hotel Hilton Gdańsk Wpisanie w nabrzeże fot. archiwum Kuryłowicz & Associates Przed rozpoczęciem prac projektowych zostały wykonane szczegółowe badania archeologiczne. Przy tworzeniu koncepcji zabezpieczeń współpracowaliśmy na bieżąco z konserwatorem zabytków. Mimo to w trakcie realizacji konieczne były pewne dodatkowe modyfikacje w układzie podziemnej części. Czy bliskość rzeki wpłynęła znacząco na sposób posadowienia budynku? Przystępując do projektowania, mieliśmy świadomość, jak wiele utrudnień wiąże się z lokalizacją budynku w tak nietypowym miejscu. Na działce występował skomplikowany układ warstw Centrum konferencyjno- -bankietowe Baccara Jawczyce k. Warszawy Hotel Ikar Plaza Kołobrzeg Hotel Venecia Palace Michałowice k. Warszawy Wyposażyliśmy w ściany mobilne ponad 6000 obiektów. Hotel Hilton w Gdańsku również. 10 lat G W A R A N C J I 36 świat architektury Moduł Sp. z o.o. ul. Kłobucka 6; Warszawa; tel ; fax ; modul@modul.waw.pl

20 geologicznych i wysoka woda gruntowa. Konieczne było więc zastosowanie płyty fundamentowej opartej na palach oraz ciężkiej izolacji części podziemnej. Jednak podstawowym utrudnieniem były liczne fragmenty zabytkowych murów, do których trzeba było dostosować układ palowania. W elewacji, na posadzkach i ścianach hotelu znalazły się elementy bazaltowe, podczas gdy nabrzeże gdańskie kojarzone jest z czerwoną cegłą. Skąd wziął się pomysł na użycie tego materiału? Założeniem projektu było uzyskanie różnorodności, rozbicia elewacji, które nawiązywałoby do układu kamienic. Tak jak w historycznej zabudowie nadbrzeża tylko niektóre kamienice są ceglane, tak tu zastosowano dwa przeplatające się typy okładzin elewacyjnych: cegłę klinkierową i ciemny kamień. Materiały te harmonijnie komponują się z istniejącą tkanką miejską. Dodatkowo, ciemne kamienne tło podkreśla charakter historycznej Baszty Łabędź, z którą hotel sąsiaduje. Ciemny kamień we wnętrzach jest elegancki, współczesny i adekwatny do funkcji i charakteru obiektu. Lubią Państwo projektować w otoczeniu historycznym? Każdy projekt jest dla nas ciekawym wyzwaniem. Jednak ze względu na ilość uwarunkowań i niezwykłą lokalizację projekt Hotelu Hilton w Gdańsku był absolutnie wyjątkowy. Cenimy sobie takie doświadczenia. Jak układała się współpraca z międzynarodowym inwestorem? Czy był on świadomy specyfiki naszych krajowych przepisów budowlanych i wynikających z nich ograniczeń? Inwestorem i właścicielem hotelu jest Polak, pan Jan Wójcikiewicz, który prowadzi go w ramach franczyzy. Ma on wieloletnie doświadczenie w hotelarstwie. Rozpoczynając współpracę z inwestorem, mieliśmy świadomość, że hotel będzie działał w ramach międzynarodowej sieci, konkretny operator nie był jednak wybrany. W początkowej fazie budowy została podpisana umowa pomiędzy inwestorem a Hiltonem. Proces dostosowania projektu do wszystkich standardów i wymagań sieci oraz jego uzgadnianie był długotrwały. Konsultanci są rygorystyczni w przestrzeganiu standardów, jednak pracując w wielu krajach mają świadomość różnorodności wymagań lokalnych przepisów, które zawsze muszą zostać spełnione. Czy w planach pracowni są następne hotele? Tak, w tej chwili projektujemy dwa hotele, a w planach mamy kolejne. Z Marią Saloni-Sadowską rozmawiała Kamila Kochniarczyk HOTEL W LICZBACH Każdemu ze 150 pokoi i apartamentów została przypisana łazienka z wanną lub kabiną prysznicową. Centrum rzutu zajmują pomieszczenia porządkowe, pomocnicze, socjalne itp. Na parterze zlokalizowano hol wejściowy z recepcją i windami, sale konferencyjne oraz restaurację z zapleczem. Powierzchnię 600 m² przeznaczono na centrum konferencyjne, w którym można przyjąć 530 gości. Restauracja została tak usytuowana, aby z okien rozciągał się widok na rzekę. Zielone i pomarańczowe barwy jej pomieszczeń kontrastują z kolorystyką, w której utrzymano pozostałe ogólnodostępne części hotelu. Barwą przewodnią tych wnętrz jest fiolet, w pokojach przeważa zaś biel. Na dachu hotelu urządzono, w formie zewnętrznego tarasu, plażę miejską, której atrakcją jest widok na miasto i częściowo przeszklony kryty basen. W jego wnętrzu uwagę przyciąga ściana wyłożona czarnym bazaltem. Dynamiczna, ścięta forma przeszklenia umożliwia dostanie się do środka dużej ilości promieni słonecznych. Ofertę rekreacyjną uzupełniają siłownia i pomieszczenia wellness. W podziemiach usytuowano parking, którego funkcję uzupełniają miejsca postojowe na zewnątrz. ul. Poznańska Kicin k. Poznania Tel biuro@tropic.com.pl Nowoczesne technologie montażowe import surowców oraz kompleksowe wykonawstwo: tarasów drewnianych i kompozytowych elewacji drewnianych podłóg, parkietów i schodów drewnianych Zaufali nam: Hotel Hilton Gdańsk, Symfonia Residence Gdańsk, Ogród Zoologiczny Wrocław, Politechnika Poznańska, Oliwa Park Gdańsk, Oriolus Kraków, Rezydencja Piękna Nova Warszawa, Alanda Residence Warszawa, Sarmacka Warszawa, Widok Szczecin, Grand Baltic Resort & Spa Dźwirzyno, Cuprum Wrocław, Aquamarina Międzyzdroje, Villa Aqua Jurata i inni. Stare z nowym Perspektywa ulicy fot. archiwum Kuryłowicz & Associates 38 świat architektury 38 świat architektury świat architektury 39 fot. archiwum Kuryłowicz & Associates