Został uwolniony przez cara Pawła I w 1796 r. Na ziemie polskie już nie powrócił. Zmarł na emigracji w 1817 r.

Transkrypt

1

2 Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko urodził się roku w Mereczowszczyznie na terytorium dzisiejszej Białorusi. Był potomkiem starej, choć niezbyt zamożnej rodziny szlacheckiej. Początkowo uczył się w szkole pijarskiej w Lubieszowie, później zaś, po utworzeniu w roku 1765 Szkoły Rycerskiej, podjął w niej naukę i stał się jej jednym z najsłynniejszych wychowanków. W 1769 roku wyjechał na pięć lat do Francji (był już wtedy w stopniu kapitana), a po krótkim powrocie do kraju udał się w kolejną podróż do Drezna i Paryża. Gdy dowiedział się o rewolucji w Ameryce Północnej, na ochotnika przybył tam i w 1776 roku wsparł buntowników ze Stanów Zjednoczonych. Jego zdolności inżynieryjne i umiejętne dowodzenie pozwoliły odnieść wiele zwycięstw nad Anglikami, co spowodowało, że Kościuszko cieszył się wielkim szacunkiem a Kongres Stanów Zjednoczonych awansował go do rangi generała brygady i obdarzył hojnym nadaniem ziemskim. Sam Kościuszko jednak nie korzystał ze swojej sławy zbyt długo, wracając do Polski w roku Tam zaangażował się w politykę, stając się jednym z zagorzałych zwolenników stronnictwa patriotycznego. Po uchwaleniu Konstytucji 3 Maja miał być jednym z dowódców wojskowych. Kościuszko wziął udział w wojnie z Rosją w 1792 r. w obronie Konstytucji. Odznaczył się w bitwach pod Zieleńcami i Dubienką. Za kampanię roku 1792 został odznaczony Orderem Virtuti Militari..

3 Po obaleniu przez polskich zdrajców oraz Rosję Konstytucji 3 Maja i po II rozbiorze Rzeczpospolitej, Kościuszko stanął na czele Insurekcji w 1794 r., aby ratować upadającą ojczyznę. Niestety walka zakończyła się klęską i niewolą bohatera. Został uwolniony przez cara Pawła I w 1796 r. Na ziemie polskie już nie powrócił. Zmarł na emigracji w 1817 r.

4 Pomnik przedstawia Tadeusza Kościuszkę w pozycji stojącej, wspartego o drzewko symbolizujące "Drzewo Sprawiedliwości", w drugiej dłoni trzyma zwinięty w rulon dokument (prawdopodobnie tekst Uniwersału Połanieckiego). Pomiędzy jego nogami leży zbroja rycerska i mała armata. Figura ta stoi na ośmiobocznym cokole, na którym wznosi się nadbudowa w formie ściętego ostrosłupa. Na jego górnej płaszczyźnie ustawiony jest czterometrowy posąg T. Kościuszki. W trzynastometrowy cokół wmontowane są 4 tablice ukazujące doniosłe sceny z życia narodowego bohatera. Jest tu więc słynna przysięga na krakowskim rynku, dwie płaskorzeźby przedstawiające T. Kościuszkę z Jerzym Washingtonem i Bartoszem Głowackim, a także moment podpisania Uniwersału Połanieckiego. Całość pomnika mierzy wysokość 17 metrów.

5 Jednym z najbardziej znanych symboli naszego miasta jest odsłonięty w 1930 roku pomnik Naczelnika Sił Zbrojnych podczas powstania w 1794 roku i uczestnika wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, Tadeusza Kościuszki. Geneza tego pomnika jest dosyć zaskakująca. Trwała jeszcze pierwsza wojna światowa, a w Łodzi rządzili niemieccy okupanci, kiedy to 17 października 1917 roku Rada Miejska na swoim posiedzeniu podjęła decyzję o budowie pomnika. W skład rady wchodziło: 27 Polaków, 25 Żydów i 8 Niemców. Mimo tak wielonarodowościowego składu rada podjęła decyzję o uhonorowaniu polskiego bohatera narodowego. Powołano komitet, który na miejsce przyszłego pomnika wybrał Rynek Nowego Miasta (obecnie Plac Wolności). W 1922 roku rozpisano konkurs, na który wpłynęły trzy prace, jednak żadna nie uzyskała uznania jury. Do kolejnego konkursu, w 1926 roku, zaproszono dziesięciu znanych artystów. Ostatecznie wybrano projekt Mieczysława Lubelskiego, przedstawiający sylwetkę Naczelnika stojącego na wysokim cokole.

6

7 U wykonanej z granitu podstawy miały znajdować się płaskorzeźby wykonane z brązu, podobnie jak postać Kościuszki. Kamień węgielny został położony w maju 1927 roku, od początku jednak pojawiły się problemy. Żaden polski kamieniołom nie był w stanie dostarczyć odpowiednio dużych bloków granitowych. Również wykonawcy odlewów w Gdańsku i Warszawie wycofali się z wykonania zamówienia. W końcu granit zastąpiono betonem z okładziną. Na wykonanie odlewów zdecydowała się Szkoła Rzemiosł w Pabianicach. Ostateczne odsłonięcie pomnika miało miejsce 24 grudnia 1930 roku, ale nie na Nowym Rynku lecz już na Placu Wolności. Nowa nazwa została nadana na pamiątkę zakończenia I wojny światowej.

8 Mieczysław Lubelski (ur. 30 grudnia 1887, zm. 29 lutego 1965) polski rzeźbiarz, autor dzieł rzeźby monumentalnej, honorowy obywatel miasta Łodzi. Był uczniem Xawerego Dunikowskiego. Podczas II wojny światowej należał do Armii Krajowej. Po zakończeniu wojny mieszkał w Wielkiej Brytanii. Pochowany jest na cmentarzu w Brookwood w hrabstwie Surrey. Jego przedwojenna warszawska pracownia znajdowała się na Saskiej Kępie w domu zaprojektowanym w 1928 przez Czesława Przybylskiego.

9 Linia obrony armii Łódź przyjęła uderzenie głównych sił niemieckich w pierwszej fazie wojny obronnej 1939 roku, co jednak nie mogło na dłużej powstrzymać natarcia przeważających sił nieprzyjaciela. Niemcy w Łodzi. Łódź jako miasto nie miała charakteru obronnego. Jednostki Wehrmachtu wkroczyły więc do miasta bez walki 8 września, ale w zasadzie opanowały je dopiero następnego dnia. Uczyniła to 17. dywizja piechoty, dowodzona przez gen. Maksymiliana von Weische. Niemcy łódzcy witali Wehrmacht owacjami. Dla żołnierzy urządzano poczęstunki, wywieszono flagi hitlerowskie na budynkach użyteczności publicznej. Powitanie organizowane było głównie przez zwolenników partii nazistowskiej i to oni dopuszczali się ekscesów, bijąc Żydów i Polaków. Bombardowanie miasta. Niemcy rozpoczęli naloty na Łódź już 2 września. Ofiarą niemieckich lotników padł Dworzec Kaliski. Dzień później zbombardowano dworzec Łódź-Widzew, elektrownię miejską, Widzewską Manufakturę Nici. W ruinę został obrócony również pałac Juliusza Heinzla w Parku Julianowskim, gdzie stacjonował sztab armii Łódź. W tych atakach zginęło 300 osób. Rannych kierowano do szpitali miejskich i szpitala garnizonowego. Organizowano również doraźne punkty opieki medycznej dla rannych cywilów i żołnierzy czynne całą dobę. Spontanicznie organizowano pomoc dla żołnierzy i ich rodzin. Przy dworcach wydawano posiłki i odzież. Już 4 września późnym popołudniem rozpoczęła się ewakuacja urzędów i policji. Wraz z nimi w stronę Warszawy podążyły grupy łodzian, a wśród nich wielu młodych mężczyzn, chcących wzmocnić obronę Warszawy

10

11 Prezes rejencji kaliskiej Friedrich Übelör w przemówieniu wygłoszonym 11 listopada 1939 r. w auli gimnazjum niemieckiego zapowiedział politykę terroru wobec polskich mieszkańców miasta. Mieli oni faktycznie posiadać status niewolniczej siły roboczej. Prezes obwieścił również zebranym o zburzeniu pomnika Tadeusza Kościuszki. Miała to być swoista kara wymierzona Polakom. Dzień wcześniej na Pl. Wolności spędzono Żydów, którzy wywiercili w cokole otwory potrzebne do wysadzenia pomnika w powietrze. Po detonacji rozbijali młotami postument. Te wszystkie prace hitlerowcy dokumentowali na fotografiach. Niektóre odbitki trafiły do powszechnego obiegu. Chciano w ten sposób uczynić Żydów winnymi niszczenia polskich symboli narodowych.

12 Kilka lat po wojnie postanowiono odbudować pomnik. O pomoc ponownie poproszono Mieczysława Lubelskiego, który specjalnie na tę okoliczność przyjechał z Londynu. Rzeźbiarz nie miał w naszym mieście własnej pracowni, więc o wsparcie porosił łódzkich artystów Elwirę i Jerzego Mazurczyków oraz Antoniego Bilasa. I znów pojawiły się problemy, tym razem z pozyskaniem odpowiedniego kamienia jak i odpowiedniej ilości brązu. Wreszcie, 22 lipca 1960 roku nastąpiło odsłonięcie pomnika. Tadeusz Kościuszko stoi na szczycie ponad ośmiometrowego cokołu. Jego prawa ręka spoczywa na niewielkim drzewku dębu, symbolu wolności, natomiast w lewej trzyma rulon Uniwersału Połanieckiego (aktu prawnego, umożliwiającego chłopom walkę zbrojną w ramach armii powstańczej, którego był autorem). Do boku Naczelnik ma przypiętą szablę, a u jego nóg leży zbroja.

13

14 Koźmiński K., Tadeusz Kościuszko , Warszawa Szyndler B., Tadeusz Kościuszko , Warszawa 1991.

15 Katarzyna Kobiałka Emila Ziąbka Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 19 im. Karola Wojtyły w Łodzi