GOSPODARKA KOMUNALNA I INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

Transkrypt

1 GOSPODARKA KOMUNALNA I INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Zaopatrzenie w wodę i systemy kanalizacyjne Zaopatrzenie w wodę Eksploatacją krakowskiego systemu wodociągowego zajmuje się Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. (MPWiK S.A.). Kraków podzielony jest na strefy wodociągowe zasilane z poszczególnych ujęć wód powierzchniowych: Sanka (Bielany), Rudawa, Dłubnia i największe źródło wody - Zbiornik Dobczycki na Rabie. źródła zasilania tworzą pierścień otaczający centrum miasta. Podnosi to znacznie niezawodność funkcjonowania całego systemu, a w przypadku przerw w dostawach wody z któregoś z kierunków daje możliwość awaryjnego zasilania określonej części miasta z wykorzystaniem pozostałych ujęć. Woda dostarczana jest do odbiorców za pomocą złożonego układu rurociągów tranzytowych, magistralnych i rozdzielczych. Wodociąg Krakowski uzupełnia ujęcie wód podziemnych Mistrzejowice. Ponadto funkcjonują: lokalne ujęcie wód podziemnych w Bieżanowie (w zarządzie Gminy Wieliczka) oraz kilkanaście studni głębinowych lokalnych. Tabela IV.1 Zdolność produkcyjna głównych ujęć wodociągu krakowskiego w 21r. ujęcie ogółem w tym: Raba Rudawa Dłubnia Zdolność produkcyjna 375,36 tys. m3/dobę 259,2 tys. m3/dobę 6, tys. m3/dobę 25,2 tys. m3/dobę Sanka (Bielany) 24,96 tys. m3/dobę Mistrzejowice 6, tys. m3/dobę źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Zdolność produkcyjna ujęć wodociągu krakowskiego zwiększyła się w stosunku do ubiegłego roku o 59,2 tys.m3/dobę. Ujęcie "Raba" ze zbiornika wodnego na rzece Rabie w Dobczycach jest głównym źródłem zaopatrzenia Krakowa oraz kilku innych miejscowości (Myślenic, Dobczyc, tzw. "Pasma Świątnickiego", Wieliczki). Zdolność produkcyjna ZUW Raba w 21r. zwiększyła się o 63,2 tys.m3/d dzięki dostosowaniu układu pompowego do maksymalnego poboru wody (zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym) i wymianie armatury filtów. Zdolność produkcyjna ujęcia na rzece Rudawie zwiększyła się o 4,8 tys. m3/dobę w stosunku do ubiegłego roku w związku z zastosowaniem zasuw regulacyjnych na rurociągach tłocznych, wymianą dysz podfiltrowych i modernizacją pompowni (wymiana pomp). Natomiast zdolność produkcyjna ZUW Dłubnia tak jak w poprzednich latach ma tendencję spadkową i obniżyła się o 8,8 tys.m3/d w stosunku do ubiegłego roku. Spowodowane to jest prowadzonymi pracami modernizacyjnymi tego

2 Zakładu. Pozostałe ujęcia wody wodociągu krakowskiego Sanka (Bielany), Mistrzejowice swoją zdolność produkcyjną miały na poziomie roku 2. Nieodłącznym elementem wodociągu są zbiorniki wyrównawczo-zapasowe. Obecnie w systemie zaopatrzenia Krakowa pracuje 48 zbiorników wodociągowych o łącznej pojemności ponad 276,2 tys. m3. W większości są to zbiorniki terenowe okrągłe wykonane w konstrukcji żelbetowej jako jednolub wielokomorowe. Poza zbiornikami terenowymi istnieją dwa wieżowe: "Skotniki"(nie czynny) i "Las Wolski". Największy zespół zbiorników wodociągowych o łącznej pojemności 158,5 tys. m3 znajduje się w Sierczy na trasie tranzytu z ZUW "Raba" do Krakowa z największymi zbiornikami wodociągowymi w Polsce o pojemności komór po 34, tys. m3. Wielkość poboru wody z głównych ujęć wodociągu krakowskiego w 21 roku przedstawia tabela IV.2 i wykres IV.1. Tabela IV.2 Pobór wody z głównych ujęć wodociągu krakowskiego w 21r. ujęcie pobór wody tys. m3/rok ogółem w tym: Raba Rudawa Dłubnia Sanka (Bielany) 7 43 Mistrzejowice zakup wody z ujęcia w Bieżanowie 297 źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Wykres IV.1 Pobór wody z głównych ujęd wodociągu krakowskiego w 21r. Tabela IV.3 Pobór wody z ujęć wodociągu krakowskiego w latach ujęcie

3 tys. m3/rok Raba Rudawa Dłubnia Sanka Mistrzejowice Tyniec Zakup wody z ujęcia Bieżanów Razem źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Jak widać pobór wody systematycznie maleje, co w konsekwencji oznacza dalsze obniżenie relatywnie niskiego wskaźnika wykorzystania zdolności produkcyjnej ujęć z 59,8% w 1999r.; 57,2% w roku 2 do 47,2% w 21r. Jest to wynikiem wprowadzania różnych metod oszczędzania, sukcesywnym montowaniem wodomierzy indywidualnych, nie bez znaczenia jest również stały wzrost opłat za wodę. Ilość mieszkańców korzystających z miejskiego systemu wodociągowego systematycznie zwiększa się - w 21r. korzystało 95,8% (dane szacunkowe). Od 1989 roku do 21 nastąpił 35% spadek sprzedaży wody przy 4% wzrostu ilości podłączeń wodociągowych. Uległa również zmianie struktura odbiorców. W porównaniu z rokiem 1989 procentowy udział dostawy wody do gospodarstw domowych wzrósł z 58,5% do 74,8%, obniżyła się partycypacja pozostałych grup, zwłaszcza odbiorców przemysłowych, wśród których nastąpił ponad trzykrotny spadek zużycia wody. W roku 21 zanotowano 3,5% spadek sprzedanej wody w stosunku do 2r. Największy spadek w stosunku do roku poprzedniego zanotowano w grupie odbiorców przemysłowych- 22,4%. Tabela IV.4 Wybrane parametry zaopatrzenia w wodę Krakowa w latach Średnie dobowe zapotrzebowanie na wodę (tys.m3) 19, 171, 163, 16, 155, 15 Średnie dobowe zużycie wody(tys.m3) 189,5 171,2 163,3 16,4 155, 15, cena jednostkowa wody (zł/m3),61 1,32 1,48 1,658 1,739 1,92 procent mieszkańców korzystających z sieci ogólnomiejskiej (%) źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Tabela IV.5 Długość sieci wodociągowej ogólnomiejskiej w latach ,4 94,7 94,9 95,2 95,5 95, km

4 długość sieci ogólnomiejskiej 1484,5 1577,2 162,2 17,4 1743,1 1785,4 w tym: magistrale 224,4 23,3 233, 264,3 264,3 264,8 sieć rozdzielcza wraz z przyłączami 126,5 1346,9 1386,7 1436,1 1478,8 152,6 źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Deficyty wody w zasięgu istniejących sieci wodociągowych nie występują, częściowe niedobory występujące w ciągu roku są wynikiem awarii sieci. Obszary wymagające rozbudowy sieci wodociągowej rozdzielczej: nie objęte obecnie dosyłową miejską siecią wodociągową to: 1. Tonie, 2. Kościelniki, 3. Wróżenice. Obszary wymagające rozbudowy sieci wodociągowej rozdzielczej to: 1. Bronowice Wielkie, 2. Górka Narodowa, 3. Wyciąże, 4. Przylasek Rusiecki, 5. Wróblowice. Lokalizacje powyższych terenów ilustruje rysunek IV.1. MPWiK S.A. realizuje sieci magistralne-ogólnomiejskie (do granic lub "środka ciężkości" osiedla.) Sieci rozdzielcze i osiedlowe realizowane były w ramach Lokalnych Inicjatyw Inwestycyjnych.. Ważnym problemem jest jakość wody. Aby zapewnić dobrą jakość wody surowej ustanowione zostały strefy ochronne ujęć, które ograniczają degradację źródeł poboru wody. Najlepszym pod względem jakości źródłem wody surowej pobieranej do procesów uzdatniania wody jest Zbiornik Dobczycki. W roku 21 stwierdzono poprawę wskaźników decydujących o eutrofizacji zbiornika. W stosunku do roku 2 zwiększyła się ogólna ilość wskaźników w I klasie czystości.. Poprawie uległ stan bakteriologiczny Zbiornika Dobczyckiego, rzeki Sanki i zbiornika Podkamyk. Stan wody w rzece Dłubnia nie uległ pogorszeniu.. Pod względem zdrowotnym woda produkowana przez zakłady uzdatniania spełnia kryteria jakościowe, określone normami polskiego prawa i dyrektywami Unii Europejskiej. Kryteria te są zachowane dzięki stosowanej nowoczesnej technologii uzdatniania wody.. Oceny jakości wody produkowanej przez Spółkę dokonuje się w oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz.U. nr 82 poz.937) oraz o Dyrektywę 98/83/EEC Unii Europejskiej o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W 21 r. jakość wody pitnej produkowanej przez poszczególne zakłady pomimo różnic

5 jakościowych wody surowej, pozostawała na stałym dobrym poziomie. W 21r. przeprowadzano badania 145 wskaźników. Żaden z badanych wskaźników nie został przekroczony w wartości średniej. Zanotowano tylko sporadyczne przypadki przekroczenia wartości maksymalnych wskaźników fizyko-chemicznych i bakteriologicznych. W 21 roku Spółka prowadziła następujące działania prowadzące do poprawy jakości wody: przeprowadzono remont kapitalny i włączono do pracy filtr powolny nr II na ZUW Bielany, wprowadzono nową instalację do dezynfekcji wody na ZUW Dłubnia, wykonano instalację do koagulacji na ZUW Dłubnia - prowadzony jest rozruch, zainstalowano aparaturę do wykrywania substancji toksycznych na zbiorniku Podkamyk, przeprowadzono modernizację mieszaczy powolnych na ZUW Rudawa, zakupiono nowe instrumenty analityczne, rozpoczęto międzylaboratoryjną kalibrację analizy wielopierścieniowej węglowodanów aromatycznych (przy współpracy z Małopolskim Wojewódzkim Inspektoratem Sanitarnym i AGH w Krakowie), przeprowadzono modernizację laboratorium na ZUW Rudawa". W 21r. wyremontowano 1,9 km sieci wodociągowej (w 2r. wyremontowano 14,3 km, w 1999r. wyremontowano 9,1 km). W efekcie stosowania nowoczesnych rozwiązań w zakresie eksploatacji sieci oraz prowadzenia racjonalnej polityki remontowej od 1999 roku obniżyła się ilość awarii przypadająca na 1 km sieci wodociągowej z 1,26 w 1999r. do 1,11 w 21r. Wymiernym efektem wyżej wymienionych działań, jest obniżenie wskaźnika "współczynnika jednostkowych strat sieciowych " tzn. liczby m3 strat przypadającej na km eksploatowanej sieci. Tabela IV.6 Straty w sieci wodociągowej w Krakowie w latach Wyszczególnienie wskaźnik % strat (liczony w stosunku do produkcji wody) 14,8 14,1 13,5 13,9 14,85 źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Ogólna ocena zaopatrzenia Krakowa w wodę w roku 21 jest dobra. Ocena sanitarna wody pobieranej z wodociągów (procent z całości pobieranej wody) w 21r., podobnie jak w roku 2, oceniona została w 1% jako dobra. W 21r. kontynuowano realizację programu inwestycyjnego ukierunkowanego na zapewnienie jakości wody zgodnie ze standardami Unii Europejskiej poprzez modernizację istniejących obiektów zakładów uzdatniania wody, rozbudowę systemu dystrybucji wody i usprawnienie systemu funkcjonowania istniejącej infrastruktury wodociągowej. W roku 21 MPWiK S.A zrealizowało wszystkie zaplanowane inwestycje z grupy strategicznych w zakresie sieci wodociągowej wyszczególnione poniżej: 1. ul. Kotlarska - magistrala wodociągowa śr. 8mm, długości 234mb

6 2. ul. Stelli Sawickiego - magistrala śr. 8mm, długości 219 mb 3. os.tonie - sieć wodociągowa śr. 25mm, długości 2 25 mb 4. os. Wyciąże II etap - wodociąg śr. 16mm, długości 248 mb 5. ul. Fieldorfa Nila - Kluczborska - wodociąg śr. 16mm, długości 57mb 6. os. Wróżenice - sieć wodociągowa śr. 16 mm, długości 864 mb 7. ul. Sołtysowska - wodociąg śr. 28mm, długości 1 1 mb Lokalizacje powyższych inwestycji ilustruje rysunek IV.2. Systemy kanalizacyjne Kanalizacja Krakowa rozwiązana jest w systemie ogólnospławnym w centralnych rejonach miasta i rozdzielczym na jego obrzeżach w sąsiedztwie rzek. Tereny peryferyjne Krakowa przeznaczone są do skanalizowania w systemach lokalnych. Poszerzając w roku 1996 zasięg granic systemu centralnego kanalizacji włączono do niego dodatkowe tereny pod warunkiem skanalizowania ich w systemach rozdzielczych. Przyjęto jednocześnie zasadę, iż na obszarach przewidzianych docelowo do skanalizowania w układzie centralnym, jedynie w uzasadnionych ekonomicznie, czasowo i eksploatacyjne przypadkach dopuszcza się możliwość realizacji tymczasowych lokalnych systemów kanalizacji z lokalnymi oczyszczalniami ścieków pod warunkiem, iż takie układy kanalizacji zapewnią możliwość docelowego ich włączenia do systemu centralnego. Układ kanalizacyjny Krakowa objęty jest dwoma odrębnymi centralnymi systemami kanalizacji: system dla dawnych dzielnic Śródmieście, Krowodrza, Podgórze, obsługujący około 5 tys. mieszkańców, odprowadzający ścieki poprzez główne kolektory prawobrzeżny (System Prawobrzeżny Wisły - PWS) i lewobrzeżny (System Lewobrzeżny Wisły - LWS) do rzeki Wisły. Oba kolektory połączone są syfonem ułożonym pod dnem Wisły, w okolicach stopnia wodnego Dąbie, skąd poprzez kolektor płaszowski odprowadzane są do centralnej oczyszczalni Płaszów i dalej korytem Drwiny do Wisły poniżej stopnia wodnego w Przewozie. W części lewobrzeżnej poza kolektorem LWS istnieją dodatkowo dwa kolektory ogólnospławne: Prawobrzeżny i Lewobrzeżny Białuchy oraz zrealizowane w układzie rozdzielczym kolektory sanitarne: Prawobrzeżny Rudawy "Rząska" i tzw. Trzeciej obwodnicy. W części prawobrzeżnej Krakowa oprócz kolektora PWS funkcjonują kolektory Prawobrzeżny i Lewobrzeżny Wilgi. Oczyszczalnia Ścieków Płaszów posiada projektową, hydrauliczną przepustowość - 132, tys.m3 na dobę. Oczyszczalnia ta posiada wyłącznie mechaniczny segment oczyszczania, dlatego też oczyszcza tylko wstępnie ścieki z systemu kanalizacyjnego Krakowa. Obecnie oczyszczalnia przejmuje ponad 2% ścieków więcej niż to wynika z projektowanej przepustowości. Oczyszczeniu mechanicznemu w 21roku zostało poddane średnio 141 tys.m3 na dobę, co stanowi około 72% całkowitej ilości ścieków odprowadzanych przez kolektor Płaszowski. Pozostałe 55 tys.m3 na dobę wpływa wprost do rzeki Drwiny przez kolektor. system obejmujący dawną dzielnicę Nowa Huta obsługujący około 25 tys. mieszkańców (docelowo, po zrealizowaniu Kolektora Dolnej Terasy Wisły, również północno-zachodnie obszary Krakowa wraz z lewobrzeżną zlewnią rzeki Białuchy dotychczas przejmowaną do systemu płaszowskiego), obecnie działa w oparciu o

7 zrealizowaną w 1999r. centralną oczyszczalnię Kujawy I etap. Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna Kujawy o przepustowości 56 tys.m3/dobę umożliwia oczyszczenie wszystkich ścieków z dzielnicy Nowa Huta, odprowadzanych poprzednio potokiem Suchy Jar bezpośrednio do Wisły. Trzonem systemu są dwa biegnące równoległe kolektory zbiorcze. Centralna część Nowej Huty posiada kanalizację ogólnospławną, natomiast tereny znajdujące się na lewym brzegu Dłubni oraz rejon Czyżyn i Łęgu skanalizowane są w układzie rozdzielczym. W 21 r. kontynuowana była rozbudowa oczyszczalni (II etap), zapewniająca zwiększenie przepustowości do 8 tys. m3/dobę. w systemie krakowskim działają też małe lokalne oczyszczalnie mechaniczno - biologiczne: Bielany, Skotniki, Kostrze, Sidzina. Osiedla Bielany, Skotniki Kostrze i Sidzina objęte są lokalnym systemem kanalizacji. Oczyszczalnia Kostrze o przepustowości 13 m3 na dobę wybudowana w ramach LII przejęta została do eksploatacji w styczniu 21 roku, natomiast oczyszczalnia Sidzina o przepustowości 16 m3 na dobę ( wybudowana również w ramach LII) przejęta została do eksploatacji w czerwcu 21r. Oczyszczalnia Bielany jest obecnie w trakcie rozbudowy i modernizacji ( etap II - część biologiczna). Tabela IV.7 Oczyszczalnie działające w systemie krakowskim L.p. Oczyszczalnia System Sposób oczyszczania przepustowość 1. Płaszów centralny mechaniczny 132 tys.m3/dobę 2. Kujawy centralny mechaniczno-biologiczny 56 tys. m3/dobę 3. Skotniki lokalny mechaniczno-biologiczna 35 m3/dobę 4. Sidziana lokalny mechaniczno-biologiczna 16 m3/dobę 5. Kostrze lokalny mechaniczno-biologiczna 13 m3/dobę 6. Bielany lokalny mechaniczno-biologiczna 15 m3/dobę źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. W systemie centralnym w 21r było oczyszczone 77,73% w stosunku do ilości ścieków odprowadzanych do kanalizacji, a w systemie lokalnym,36% ścieków. Mechanicznie oczyszczonych zostało 55,72% ścieków odprowadzonych do kanalizacji a mechaniczno-biologicznie 22,37%. Osiedla, które wchodziły wyprzedzająco w teren przeznaczony do docelowego skanalizowania w centralnych systemach kanalizacji - realizowały osiedlowe tymczasowe oczyszczalnie ścieków. Takich osiedlowych oczyszczalni jest na terenie Krakowa kilka. Udział mieszkańców korzystających z miejskiej sieci kanalizacyjnej wg szacunków w 21r. wynosił 93,5%, zwiększył się o,4% w stosunku do 2r. Tereny, na których brak jest sieci kanalizacyjnej oraz tereny, na których kanalizacja jest w trakcie realizacji ilustruje rysunek IV.3.

8 Tabela IV.8 Długość sieci kanalizacyjnej miasta będącej w eksploatacji MPWiK Lata Sieć kanalizacyjna (łączna długość) 1419, ,4 128,5 1264,6 132,9 Sieć ogólnomiejska ogólnospławna (magistrale) ,3 232,8 233,1 Sieć ogólnomiejska sanitarna (magistrale) 68 77,9 82,7 85,6 91,2 źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. W 21r wyremontowano 5,4 km magistrali. Tabela IV.9 Ilość ścieków oczyszczonych centralnie [%] w stosunku do ilości ścieków odprowadzonych do kanalizacji w latach km Lata % ilość ścieków 54,8% 55,95% 44,8% 61,59% 65,66% 77,73% źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Tabela IV.1 Ilość i struktura ścieków odprowadzanych do kanalizacji miejskiej w latach Ogółem w tym: tys. m gospodarstwa domowe przemysł pozostali (obiekty użyteczności publicznej + handel) ścieki z Rząski (gmina Zabierzów) oraz z Zielonek, Wieliczki itp źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Średnia dobowa produkcja ścieków komunalnych w ciągu roku podobnie jak w latach poprzednich zachowała tendencję malejącą i w 21r. wynosiła 154, tys. m3; (w 2r ,5 tys., w 1999r tys. m3, w 1998r - 168,6 tys. m3, w 1997r ,6 tys. m3). Ogólna ilość ścieków odbieranych przez kanalizację w roku 21 również jak w poprzednich latach nieco zmalała i wynosiła w 21r tys. m3. Zmniejszenie produkcji ścieków jest konsekwencją zmniejszenia ilości pobieranej z wodociągów wody. Wykres IV. Struktura ścieków odprowadzanych do kanalizacji miejskiej w 21r.

9 Wzrosła cena jednostkowa za odprowadzanie ścieków (średnia ważona z roku, cena dysponenta) z 1,318 zł/m3 w roku 1999; (1,524 zł/ m3 w 2r.) do 1,625 zł/ m3 w 21r. Często realizacja kanalizacji zarówno dla systemów centralnych jak i lokalnych jest praktycznie odległa w czasie, a realizowanie zbiorników szczelnych wybieralnych dla pojedynczych obiektów nie zdaje z punktu ochrony środowiska egzaminu, Miasto więc będzie dalej "zachęcało" w postaci dofinansowania z GFOŚiGW do realizacji małych obiektowych przydomowych oczyszczalni ścieków. W roku 21 zrealizowano następujące wszystkie zaplanowane inwestycje z grupy strategicznych w zakresie kanalizacji: 1. Kolektor Malinówka śr. 3/6 cm, długości 1 5mb 2. Kolektor os. Rybitwy ul. Christo Botewa śr. 6 cm, długości 2 75mb 3. Kolektor os. Swoszowice śr. 4 cm, długości 522mb 4. Kanalizacja os. Kostrze ul Tyniecka - Falista śr. 3cm, długości 364 mb 5. Kanalizacja os. Kliny śr. 3 cm, długości 592 mb Lokalizacje powyższych inwestycji ilustruje rysunek IV.4. Do rozwiązania pozostaje narastający problem odprowadzenia i ewentualnego podczyszczania wód opadowych dla obszarów, na których obowiązuje rozdzielczy system kanalizacji, a szczególnie dla obszarów peryferyjnych Krakowa, na których następuje intensywne inwestowanie. Z ważniejszych inwestycji z zakresu kanalizacji opadowej, finansowanych z budżetu Miasta w ramach zadania Budowa i modernizacja ulic lokalnych zrealizowano w 21 r. zadania: Modernizacja ulic wraz z budową kanału opadowego: 1. ul. Cieplińskiego na długości 378 mb 2. ul. Bratkowa na długości 14 mb 3. ul.monterska o długości 164 mb Odbudowa rowów odwadniających w rejonie ulic:

10 1. ul.chlebicznej na długości 535mb 2. ul.mistrzejowickiej na długości 535 mb 3. rowu Kurdwanowskiego 575 mb Lokalizacje powyższych inwestycji ilustruje rysunek IV.5. Porównując miasto Kraków z innymi miastami Polski jak np. Wrocław, Szczecin, Łódź, Katowice, Poznań, Warszawa - stwierdzić należy, iż mniejszy niż w porównywanych miastach, odsetek ludności korzystającej z wodociągów i kanalizacji, tłumaczyć można brakiem, głównie na obrzeżach miasta, odpowiedniej infrastruktury technicznej. Obrzeża te wciąż mają jeszcze charakter wiejski, a jednocześnie stanowią znaczny obszar powierzchni (ok. 5 %) całego miasta. Doprowadzenie do tych terenów ogólnomiejskiej infrastruktury jest kosztowne i trudne z uwagi na znaczne odległości, ukształtowanie terenu i rozproszoną zabudowę, a jednocześnie ze względu na konieczność realizacji oprócz sieci, urządzeń dodatkowych, takich jak: pompownie, hydrofornie czy zbiorniki. Lokalne Inicjatywy Inwestycyjne Duże znaczenie w realizacji uzbrojenia, szczególnie sieci osiedlowych, zarówno w systemach centralnych, jak i w realizacji lokalnych systemów zarówno branży wodociągowej, kanalizacyjnej i oczyszczania ścieków wciąż odgrywają Lokalne Inicjatywy Inwestycyjne. Miasto ma jeszcze braki w infrastrukturze technicznej, przede wszystkim w odprowadzaniu i oczyszczaniu ścieków oraz wód opadowych, w zaopatrzeniu w wodę, a także w znacznie mniejszym stopniu w inne media jak ciepło, gaz i energia elektryczna. Braki te występują głównie na obrzeżach, w tzw. "obszarach peryferyjnych" Krakowa, w mniejszym stopniu w części centralnej miasta - gdzie istniejąca sieć infrastruktury technicznej wymaga tylko uzupełnienia. Lokalne Inicjatywy Inwestycyjne służą podniesieniu standardów życia ludności poprzez realizację infrastruktury technicznej i umożliwieniu podłączenia się mieszkańców do wszystkich niezbędnych mediów. Inwestycje w trybie LII realizują mieszkańcy Krakowa skupiający się w Społeczne Komitety Budowy, przy współudziale finansowym Gminy. W trybie LII realizowane są inwestycje z zakresu wodociągów, kanalizacji ogólnospławnej i sanitarnej, oczyszczalni ścieków, kanalizacji opadowej i rowów odwadniających, obiektów i urządzeń melioracyjnych i przeciwpowodziowych, energetyki cieplnej, dróg, mostów i parkingów z oświetleniem, utrzymania czystości, oraz obiektów i urządzeń kultury fizycznej. Z uwagi na występujące braki najwięcej inwestycji w trybie LII realizowano w zakresie kanalizacji. W ramach LII w 21r. zrealizowano 356 mb sieci wodociągowej i podłączono do niej 173 posesje. Kontynuowano realizację sieci wodociągowej w osiedlach: Wróblowice, Skotniki, Wyciąż, Kantorowice-Zesławce, Grębałów. W zakresie kanalizacji sanitarnej kontynuowano realizację w osiedlach: Stary Bieżanów, Kurdwanów, Swoszowice, Skotniki, Kostrze, Wola Justowska, Olszanica, Bronowice Małe, Witkowice, Tonie, Wadów, Łuczanowice, Kantorowice - Zesławice, Grębałów, Przewóz. Wykonano 1816mb sieci kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej oraz przyłączono 774 posesje.

11 Energetyka i gazownictwo Zgodnie z ustawą Prawo Enegetyczne do zadań własnych Miasta należy planowanie i organizacja zaopatrzenia odbiorców w: ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. W zakresie racjonalizacji gospodarowania energią, Miasto zwraca szczególną uwagę na kwestię oszczędzania energii. Przeprowadzono modernizację oświetlenia ulicznego, które pozwoliło zaoszczędzić 4% energii elektrycznej zużywanej na cele oświetleniowe. Opracowany został program termomodernizacji gminnych obiektów użyteczności publicznej. Ocenia się, że po zrealizowaniu programu zużycie energii do celów grzewczych w budynkach objętych termoizolacją zmaleje o około 3%. W dbałości o obecne i przyszłe zaspokojenie potrzeb w zakresie zaopatrzenia mieszkańców w nośniki energii, Miasto opracowało projekt "Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe". Zgodnie z przyjętymi ustaleniami podstawą opracowania były - Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Miasta Krakowa z roku 1994 i ustalenia projektu "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy" wykonanego pod kierunkiem Zygmunta Ziobrowskiego. Projekt "Założeń..." został opracowany przez Biuro Rozwoju Krakowa i uzyskał wymagane prawem pozytywne opinie, jednakże jego dalsze procedowanie zostało wstrzymane z powodu zmiany wariantu Studium. Przedstawiony wariant Studium opracowany przez zespół pod kierunkiem Grzegorza Chodkowskiego został przedstawiony pod obrady i przyjęty uchwałą przez Radę Miasta Krakowa. Jednakże Wojewoda Małopolski w rozstrzygnięciu nadzorczym stwierdził nieważność uchwały. Po rozstrzygnięciu kwestii prawnych Studium i jego ostatecznym zatwierdzeniu wykonany projekt "Założeń... " zostanie zweryfikowany w zakresie zgodności z zatwierdzonym Studium i bieżącą polityką energetyczną państwa. Ciepłownictwo Istniejący system ciepłowniczy w pełni pokrywa obecne zapotrzebowanie na ciepło, które kształtuje się na poziomie MW. W Krakowie zaopatrzeniem w ciepło z sieci ciepłowniczej zajmuje się Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A., którego Miasto jest właścicielem. Jednocześnie MPEC S.A. prowadzi działania ekologiczne poprzez likwidację kotłowni opalanych paliwem stałym. Miejski system ciepłowniczy funkcjonuje w oparciu o trzy podstawowe źródła ciepła: EC Kraków SA, EC Skawina SA i EC HTS. Poza tymi źródłami centralnymi w mieście pracują jeszcze kotłownie rejonowe, osiedlowe i lokalne. System zaopatrzenia miasta w energię cieplną funkcjonuje w oparciu o cztery magistrale wychodzące z EC Kraków (północną, południową, wschodnią i zachodnią), oraz magistralę wychodzącą z EC Skawina. Magistrale zachodnia i skawińska połączone są ze sobą w rejonie mostu Grunwaldzkiego, a magistrala północna z zachodnią w rejonie Centrum Komunikacyjnego. W oparciu o te magistrale pracuje system sieci rozdzielczych zasilających poprzez węzły cieplne poszczególnych odbiorców na terenie miasta. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. zajmuje dominującą pozycję na rynku

12 usług ciepłowniczych. Oferuje energię na potrzeby centralnego ogrzewania, ciepłej wody użytkowej, wentylacji oraz technologii w postaci pary i wody dla przemysłu. Stan potrzeb cieplnych Krakowa utrzymuje się prawie na tym samym poziomie z nieznaczną tendencją malejącą w ciągu ostatnich lat. Potrzeby cieplne Krakowa w roku 21 pokrywane były przez następujące źródła energii będące w gestii MPEC S.A.: 1. miejski system ciepłowniczy z centralnymi źródłami ciepła o łącznej potencjalnej zdolności 211 MW, 2. kotłownie centralnego ogrzewania MPEC S.A., w tym rejonowe i osiedlowe lokalne (opalane węglem, koksem, gazem i olejem opałowym). Udział MPEC S.A. w rynku usług ciepłowniczych wynosi około 73%. W sektorze mieszkaniowym strategiczną grupę stanowią spółdzielnie mieszkaniowe, a wśród nich najwiekszymi odbiorcami ciepła są: SM Podgórze, SM Mistrzejowice, SM Nowy Prokocim i SM Kurdwanów Nowy. W sektorze klientów instytucjonalnych najwięcej energii zakupiły: w grupie podmiotów gospodarczych: Philip Morris Polska S.A., Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji S.A. w oświacie: Akademia Górniczo-Hutnicza, Politechnika Krakowska, Uniwersytet Jagielloński, w służbie zdrowia: Uniwersytecki Szpital Dziecięcy. Tabela IV.11 Bilans cieplny w latach Zapotrzebowanie mocy cieplnej przez m. Kraków, woda gorąca w MW ogółem 1636,9 169,2 168,7 w tym co+cw łącznie 159,1 1563,3 1561,5 w tym co+cw Moc miejskiego systemu ciepłowniczego [MW] w tym Moc kotłowni centralnego ogrzewania (MW) w tym rejonowych i osiedlowych (szt. /MW) gosp. domowe ok.6% ok.6% 925,5 ogółem 286,3 286,3 286,5 EC Kraków SA 1477,3 1477,3 1477,3 EC Skawina 549, 549, 549, HTS 6, 6, 6, ogółem ,98 > 1 MW 3 / 13,9 2 / 74,8 b.d. Lokalnych (szt. /MW) > 1 MW 6 / 9,95 7 / 15,9 7/11,26 Kotłownie opalane gazem (szt. /MW). 93 / 25,4 12 / 29,6 16/36,5

13 Kotłownie opalane olejem (szt. /MW). 2 / 2,2 2 / 2,2 3/2,32 Zamówiona moc cieplna dla miasta (MW) ogółem 1533,3 1539,4 1532, w tym EC Kraków SA 119,5 1198,3 1149,6 EC Skawina 312,2 38,1 349,4 HTS 3,6 33, 33, śred. temperatura okresu grzewczego (C) +3,7 +5,1 +3,7 zapotrzebowanie na energię grzewczą wg temp. zewn. w Krakowie Roczna sprzedaż energii przez MPEC S.A. w (TJ, ) w tym (TJ) 11,72 1,965 98, ogółem 1,312 9,527 1,993 gosp. domowe 63,% 62,% 62,9% średnie roczne koszty zakupu energii (zł/g/j) EC łącznie 16,88 18,24 17,91 średnie roczne koszty produkcji ciepła (zł/g/j) MPEC SA 35,15 36,42 35,62 średnie roczne koszty przesyłu ciepła w MPEC S.A. (zł/gj) średnia cena sprzedaży ciepła przez MPEC S.A. (zł/gj) źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Tabela IV.12 Sieci cieplne w Krakowie w latach ,1 7,49 6,49. 28,33 3,52 3, Długość sieci w systemie EC-MPEC S.A.(km) magistrale Ø >3 mm Pozostałe Ø < 3 mm 137,2 139,4 14,9 74,8 75,7 77,3 Długość (w km) sieci z kotłowni lokalnych MPEC 4,8 4,8 4,8 Długość sieci (w km) wymagająca wymiany w systemie EC -MPEC Długość sieci (w km) wymagająca wymiany z kotłowni lokalnych Długość zmodernizowanej lub wymienionej sieci (w km) wykonana w syst. EC-MPEC (km) Długość zmodernizowanej lub wymienionej sieci(w km) z kotłowni lokalnych magistrale Ø>3 mm pozostałe Ø<3 mm 4,4 3,6 5,4 65,1 64,5 64, MPEC 4,5 4,5 4,8 magistrale Ø >3 mm pozostałe Ø< 3 mm,88 2,95,2 13,2 8,73 1,6 MPEC, Koszt jednostkowy wymiany lub modernizacji magistrale Ø>

14 (tys.zł/km) mm źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. pozostałe Ø <3 mm Zadania inwestycyjne Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. w Krakowie niezmiennie ukierunkowane są na pozyskiwanie nowych klientów i utrzymanie dotychczasowych. W ramach inwestycji startegiczno-rozwojowych podłączenie nowych odbiorców ciepła stanowiło jedno z podstawowych zadań realizowanych przez MPEC S.A. Do większych inwestycji należy wykonanie miejskiej sieci ciepłowniczej o długości 69mb w os. Górka Narodowa, podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej Hoteli Ibis i Novotel, budynków przy ul.marchewczyka, ul.św. Jacka, ul. Ceglarskiej, ul.drukarskiej, ul.kapelanka, ul.rozdroże, oraz doprowadzenie ciepłej wody użytkowej do 5 budynków w os.na Wzgórzach. W 21r. wykonano I etap spięcia pierścieniowego w południowych rejonach miasta tj. 162 mb sieci c.o. 2x Dn 6mm na odcinku Komora K6/2 przy ul.tischnera do SWC Wola AB ul. W. Sławka. W roku 21 likwidując niską emisję podłączono do miejskiej sieci ciepłowniczej budynki przy ul. Siemaszki, doprowadzono sieć ciepłowniczą do budynków przy ul. Łobzowskiej 53, ul. Spassowskiego 1 dokonano konwersji na gaz kotłowni przy ul. Popiełuszki - Dom Dziecka i al. Słowackiego 6. W ramach inwestycji służących poprawie efektywności działania systemu ciepłowniczego sukcesywnie modernizowane są węzły hydroelewatorowe. W ich miejsce montowane są nowoczesne węzły kompaktowe. Zakończono modernizację 87 węzłów i rozpoczęto 23. W 21 roku wykonano 17 sztuk węzłów dla nowo pozyskanych odbiorców. Tabela IV.13 Inwestycje sieciowe w Krakowie w latach Nowe sieci, magistrale Ø>3 mm(km) łącznie,6 2,2 1,5 Nowe sieci Ø <3 mm (km) łącznie 9,1 8,1 1,6 Koszt 1 kilometra budowy sieci (tys. zł/km) magistrale >3mm źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Tabela IV.14 Modernizacja (zmiany struktury grzewczej) w latach Zlikwidowane lokalne kotłownie węglowe szt. /moc (MW) 7/ 2,4 1 / 34,8 3/,3 źródło: : Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A Tabela IV.15 Inwestycje nowe w 21r. Nazwa Inwestycji Inwestor Nakłady [mln. zł] Inwestycje strategiczno-rozwojowe, w tym: MPEC S.A. 18,58

15 Podłączenie nowych odbiorców. 12,9 Spięcie pierścieniowe. 6,48 Dokumentacja przyszłościowa.,8 źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska UMK Tabela IV.16 Remonty i modernizacje (bez napraw bieżących) w 21r. Nazwa Inwestycji Inwestor Odtworzenie i modernizacje, w tym: MPEC S.A.. Nakłady [mln. zł] Sieci cieplne. 8,53 Stacje wymienników ciepła.,78 Poprawa efektywności, w tym: MPEC S.A.. Zakupu.,2 Komputeryzacja.,87 Automatyzacja. 4,76 źródło: : Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Tabela IV.17 Informacje ogólne dotyczące ciepłownictwa w Krakowie w latach Ilość mieszkańców korzystających z energii do ogrzewania mieszkań % Średnie koszty jednostkowe energii do ogrzewania mieszkań (zł/kwh, zł/m3) Cena jednostkowa energii (zł/kwh, zł./m3 - średnia ważona z roku Liczba awarii sieci cieplnej rocznie na 1 km sieci Przeciętny czas (h) usuwania awarii magistrale źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Energia elektryczna z sieci ogólnomiejskiej 63% 6-65% elektryczne,116,121 66% gazowe 48,2 58,16 52,88 węglowe 31,57 38,61 32,4 elektryczne,116,121. gazowe 28,33 31,36 39,35 węglowe 28,33 3,31 32,16 rury Ø >3 mm 5,8 2,4 6,1 Ø < 3 mm 7,2 6,8 11 Ø >3 mm ,7 rozdzielcza Ø < 3 mm 1 9,8 8,7 System elektroenergetyczny obejmuje swoim zasięgiem cały obszar Miasta, jednak zdolność przesyłowa sieci nn jest zróżnicowana. Brak rezerw w starej, centralnej części Miasta, znaczne rezerwy w nowych osiedlach. Obecne zapotrzebowanie energii elektrycznej

16 kształtuje się na poziomie 2,6 mln MWh rocznie. Dystrybutorem energii elektrycznej jest Zakład Energetyczny S.A - spółka Skarbu Państwa. Podstawowymi źródłami zaopatrzenia miasta w energię elektryczna są: Elektrociepłownia Kraków SA, Elektrociepłownia Skawina, Elektrownie wodne Dąbie, Przewóz i Skawina, oraz Elektrownia przemysłowa Huty im. Sendzimira. Z wymienionymi źródłami energii elektrycznej powiązana jest liniami przesyłowymi 22 i 11 kv Elektrownia Siersza. Układ sieci najwyższych napięć podporządkowany został rozmieszczeniu odbiorców. Zasilanie odbywa się z sieci przesyłowych najwyższych napięć 22 kv, oraz przesyłoworozdzielczych 11 kv. Sieć ta pracuje w układzie pierścieniowym otaczającym obrzeża miasta w oparciu o stacje węzłowe. Na zewnątrz tego pierścienia zarówno po stronie południowej jak i po północnej miasta przebiegają linie 22 kv zasilające stacje redukcyjne 22/11 kv. Z pierścienia linii 11 kv wokół miasta zasilane są główne punkty zasilania tj. 15 szt. stacji 11/SN na terenie miasta. Globalne zużycie energii elektrycznej w mieście w 21r. zmalało w stosunku do roku poprzedniego. Tabela IV.18 Zaopatrzenie w energię elektryczną Globalne zużycie energii elektrycznej w mieście w ciągu roku (MWh) Średnie dobowe zużycie energii elektrycznej z całego roku (MWh) Cena jednostkowa energii (zł/mwh) średnia ważona z roku Liczba odbiorców energii elektrycznej Mieszkańcy miasta korzystający z energii elektrycznej (%) (w gospodarstwach domowych) źródło: Zakład Energetyczny Kraków ogółem w gosp. domowych ogółem w gosp. domowych taryfa dzienna 149,77 149,76 148,93 taryfa nocna 116,37 121,45 114,49 taryfa przemysłowa 14,79 114,17 113,81 ogółem w gosp. domowych Tabela IV.19 Nowe inwestycje Zakładu Energetycznego Kraków S.A ogółem 1 1 1

17 Nazwa inwestycji Stacje transformatorowe, w tym: Stacja 11/3/15 kv Kampus UJ 9,62 Budowa stacji 11/15 kv Kotlarska 2,11 Stacja 22/11/3/15/kV Lubocza - montaż wyłączników,6 Stacja 11/3/15/kV Dajwór - montaż wyłączników,53 Rozbudowa sieci SN i nn dla Krakowa Stacje transformatorowe -- 8 sztuk Linie SN -- 45,1km Linie NN -- 37,44 km źródło: Zakład Energetyczny Kraków Nakłady w mln zł. 18,51 Tabela IV.2 Remonty i modernizacje Zakładu Energetycznego Kraków S.A. (bez napraw bieżących) Nazwa inwestycji Modernizacja st.11kv /3/15kV Lubocza - modernizacja zabezpieczeń Nakłady w mln zł.,65 Remont linii SN 5,92km 1,3 Modernizacja sieci SN i nn dla Krakowa Stacje transformatorowe -- 9 sztuk Linie SN 3,38 km Linie NN 8,15 km źródło: Zakład Energetyczny Kraków Gazownictwo 1,89 Dystrybucją gazu na terenie Krakowa zajmuje się Zakład Gazowniczy będący Oddziałem Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. - spółki Skarbu Państwa. System gazowniczy w aktualnym stanie rozwoju stacji redukcyjnych I i II stopnia oraz gazociągów wysoko i średnioprężnych dostosowany jest do obecnych potrzeb kształtujących się na poziomie tys. m3 gazu. Zakład Gazowniczy w Krakowie prowadzi działalność w zakresie dystrybucji gazu ziemnego do klientów i jest jednym z oddziałów przedsiębiorstwa państwowego Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Spółka Akcyjna jako jednostka II szczebla w strukturze spółki. Bezpośrednią obsługę handlowo-techniczną odbiorców gazu ziemnego prowadzą Rozdzielnie Gazu : Centrum, Krowodrza, Nowa Huta. Zakład Gazowniczy w Krakowie prowadzi systematyczną działalność mającą na celu stały rozwój sieci dystrybucyjnej, a przez to przyrost nowych odbiorców. Zródłem zasilania systemu gazowniczego miasta Krakowa są cztery gazociągi wysokiego ciśnienia przebiegające obrzeżami miasta na kierunku wschód-zachód, transportujące gaz ziemny wysokometanowy, pochodzący z importu oraz złóż krajowych. Gazociągi te przesyłają gaz do 5 głównych stacji redukcyjno-pomiarowych I-ego stopnia. Ponadto funkcjonują 3 stacje o znaczeniu lokalnym. Huta im. Sendzimira posiada własną stację zasilaną z gazociągu wysokoprężnego.

18 Magistralny układ średniego ciśnienia zasilany jest z siedmiu stacji redukcyjno-pomiarowych, natomiast pozostałe stacje redukcyjno-pomiarowe II-ego stopnia zasilają lokalne układy średniego i niskiego ciśnienia. System ten przesyła gaz do ok. 6 stacji redukcyjnopomiarowych II-go stopnia, pracujących na potrzeby odbiorców komunalnych i 32 stacji dla odbiorców przemysłowych. Globalne zużycie gazu w Krakowie wykazuje od kilku lat tendencję malejącą (tabela V.21), przy czym zaznacza się tendencja wzrostowa w grupie gospodarstw domowych, używających gazu na cele grzewcze, przy zastosowaniu nowoczesnych kotłów gazowych. Tabela IV.21 Zaopatrzenie w gaz Średnie dobowe zapotrzebowanie na gaz z całego roku (tys. m3) Globalne zużycie gazu w mieście w ciągu roku (tys. m3) Średnie dobowe zużycie gazu z całego roku (tys. m3) Cena jednostkowa gazu brutto (zł./m3) średnia ważona z roku Liczba odbiorców gazu Mieszkańcy miasta korzystający z energii gazowej (%) ( w gospodarstwach domowych) ogółem 125,6 983,9 648,2 w gosp. domowych.. 411,6 ogółem w gosp. domowych , , , , , ,3 ogółem 947,4 587,5 648,2 w gosp. domowych 41,2 385, 411,6 taryfa normalna- gosp. domowe,862,9529 1,922 taryfa przemysłowa,7412,8554,9475 ogółem w gosp. domowych ogółem 88,5 89,3 9,1 źródło: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie, Oddział Zakład Gazowniczy w Kraków Tabela IV.22 Ważniejsze nowe inwestycje w zakresie przesyłu gazu realizowane przez Zakład Gazowniczy w Krakowie L.P. Nazwa Inwestycji opis ilościowy 1 gazociąg n/pr ul. Braterska 477 mb 97,4 2 gazociąg n/pr ul. Chłopska 367 mb 67,1 3 gazociąg n/pr ul. Konwaliowa 253 mb 32,9 4 gazociąg n/pr ul. Mazurska 95 mb 26,1 nakłady całkowite [tys zł] 5 gazociąg n/pr ul. Trybuny Ludów 546 mb 11,5

19 6 gazociąg n/pr ul. Łużycka 345 mb 43,4 7 gazociąg ś/pr ul. Kopernika 816 mb 65,4 8 gazociąg ś/pr os. Piastów 2921mb 31,3 9 gazociąg ś/pr os. Piastów 766 mb 571,8 1 gazociąg ś/pr Al. Krasińskiego 334 mb 112,5 11 połączenie gazociągów ul. Kr. Jadwigi 24 mb 12,3 12 gazociąg n/pr ul. Bujaka 116 mb 34,9 13 gazociag n/pr ul. Muzyków 43 mb 75,4 14 gazociag n/pr ul. Leśna, 747 mb 112,1 15 gazociąg n/pr ul. Chodkiewicza 447 mb 219,2 16 gazociąg n/pr ul. Kochanowskiego 322 mb stacja red.-pom. II st ul. Balicka "Mydlniki" 1 nm3/h 154,7 18 stacja red.-pom. II st ul. Kotlarska 3 nm3/h 98, źródło: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie, Oddział Zakład Gazowniczy w Krakowie. Tabela IV.23 Modernizacje i remonty sieci gazowych zrealizowane przez Zakład Gazowniczy w Krakowie Nazwa Inwestycji opis ilościowy modernizacja gazociągu ul. Piwnika Ponurego 35 mb 53,7 modernizacja gazociągu ul.stróżeckiego 231 mb 31,8 stacja red.-pom II st. ul.radzikowskiego, Kraków 2 nm3/h 55, nakłady całkowite [tys zł] źródło: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie, Oddział Zakład Gazowniczy w Krakowie. Gospodarka odpadami Odpady komunalne Do chwili obecnej nadal podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych w Krakowie, jest ich składowanie. Składowisko odpadów komunalnych Barycz (jedyne na terenie Miasta) zlokalizowane jest na terenach poeksploatacyjnych Kopalni Soli Wieliczka. Obiekt ten eksploatowany jest od 1974r. Obszar składowiska o łącznej powierzchni 37 ha podzielono na trzy etapy składowania. Obecnie dobiega końca eksploatacja II etapu, jej zakończenie przewiduje się w roku 23. W fazie przygotowania do eksploatacji pozostaje III etap składowiska, o powierzchni ok. 1 ha. Na terenie I etapu i części II etapu, gdzie składowanie odpadów zakończone zostało w 1992 r. wykonane zostały prace rekultywacyjne składowiska. Obszar ok. 13,5 ha pokryty został ok.,5 m warstwą ziemi i obsiany szatą roślinną. Odpady kierowane na składowisko komunalne to głównie odpady komunalne. Strumień tych odpadów w ciągu ostatnich lat kształtował się w sposób następujący:

20 Rok Ilość odpadów przyjętych na składowisko Barycz [tys. Mg] Szacuje się, że ok. 8% mieszkańców Krakowa odprowadza wytworzone przez siebie odpady komunalne w miejsce na ten cel przeznaczone - składowisko, korzystając z usług firm posiadających zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na usuwaniu tego rodzaju odpadów. Miasto Kraków posiada "Program gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Kraków", który został przyjęty przez Radę Miasta Krakowa w roku Realizacja "Programu" zmierza do wdrożenia w Krakowie nowoczesnego opartego na standardach europejskich systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Tabela IV.24 Wskaźniki dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi wyszczególnienie jednostka 21 ilość odpadów wytworzonych w tys.m3 il. odp.na 1 mieszkańca m3/m/r w tys.m w tys.ton/r 17 m3/m/r 1,7 ton/m/r.22 % ludności objętych stałym wywozem. 1 koszt wywozu ponoszonych przez 1 mieszk. w miesiącu zł/m/mc 3,34 % mieszk. objętych segregacją. 3 % odzysku surowców wtórnych (ilość zebranych surowców wtórnych w tonach. 66,7 Tabela IV.25 Firmy, jednostki, zajmujące się utrzymaniem czystości w mieście (wywóz śmieci, odpadów, etc.) LP Nazwa firmy Ilość odpadów (w tys. ton) 21 1 MPO Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "MIKI" 3,5 3 Firma Handlowo - Usługowa BSS s.c. 3 4 KPO Sp. z o.o Ekokonsorcjum Efekt Sp. z o.o. 8

21 Odpady przemysłowe W 21roku zakłady przemysłowe wytworzyły 2 33,1 tys. Mg odpadów, z tego wykorzystano 1 246,8 tys. Mg a składowano 277,9 Mg. Na terenie Krakowa powstają głównie odpady z hutnictwa żelaza, oraz energetyki zawodowej i przemysłowej. Kontynuowana jest realizacja ustawy o odpadach (Dz.U. 96 poz. 592 z 1997r. z późniejszymi zmianami). Reguluje ona zasady postępowania z odpadami, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub minimalizacji ich ilości, usuwania odpadów z miejsc powstawania, a także wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska. Tabela IV.26 Składowiska odpadów przemysłowych w Krakowie Składowisko Pow. w ha Składowane odpady (w tys. ton) Nagromadzone odpady (w tys. ton) Centralne składowisko HTS w Pleszowie 156, 68,3 58, , ,2 Stawy osadowe HTS w Kujawach 112,6 25,8 18,3 13 8, ,7 Składowisko Elektrociepłowni Kraków S.A. w Mogile-Niwy Stawy osadowe Krakowskich Zakładów Przemysłu Nieorganicznego "Bonarka" 32, 9,3 6,9 2585, ,9 2,5 77, 76,7 źródło. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska i Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska UMK Z danych uzyskanych z Raportu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynika, że na terenie Miasta Krakowa najliczniejszą grupę stanowią odpady hutnicze i odlewnicze. Są to głównie żużle z hutnictwa żelaza, zgary hutnicze, pyły i szlamy z oczyszczania gazów, materiały ogniotrwałe, wapno konwertowe, masy formierskie i rdzeniarskie, żużle i zgary metali kolorowych. Od 1996 roku obserwuje się spadek ilości tych odpadów, co spowodowane jest sukcesywnym obniżaniem produkcji stali. Miniony rok 21 w wyniku spadku produkcji stali w Hucie im. T. Sendzimira przyniósł spadek produkcji stali, a tym samym obniżenie ilości odpadów hutniczych. Wykorzystywane są one przemysłowo w 4%, reszta jest unieszkodliwiana lub składowana na wysypiskach przemysłowych Huty. Szlamy gromadzone są w stawach osadowych w pobliżu Oczyszczalni Kujawy, a pozostałe odpady na centralnym składowisku w Pleszowie. Następną znaczącą grupę odpadów stanowią popioły i żużle. Wytwarzane są one głównie przez Elektorciepłownię Kraków S.A. i mniejsze kotłownie Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. Nadal obserwuje się spadek ilości tych odpadów, na co ma wpływ zakładanie kotłowni energooszczędnych, opalanych gazem ziemnym, olejem opałowym lub zasilanie prądem elektrycznym. Odpady, które prawie w całości wykorzystano przemysłowo to odpady olei i smarów. Przepracowane oleje i smary, oleje hydrauliczne, płyny hamulcowe, szlamy z oczyszczania zbiorników na paliwo płynne, emulsje olejowo - wodne są wykorzystywane przemysłowo przez rafinerie. W dużej mierze wykorzystuje się także gruz budowlany. Tabela IV.27 przedstawia sytuację w zakresie gospodarki odpadami dwunastu największych

22 zakładów przemysłowych działających na terenie Krakowa. Tabela IV.27 Ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych oraz stopień ich zagospodarowania, składowania i nagromadzenia w latach Nazwa zakładu Huta im. T. Sendzimira Elektrociepłownia "Kraków" S.A. MPEC kotłownia Balicka MPEC kotłownia Prądnicka MPEC kotłownia Obrońców Modlina Krakowska Fabryka Armatur S.A. Przed. Mat. Ogniorwałych S.A. PPU Metalodlew S.A. Odpady w tys. ton/rok rok wytworzone wykorzystane składowane ,6 886,6 251, ,3. Miejsce skałdowania (lokalizacja Składowiska) składowisko HTS S.A.w Pleszowie ,2 234,2 25 składowisko ,5 246,2 15,4 Mogiła Niwy 2 237,6 384,9 11,4 Składowisko ,4 33,4 7,5 Barycz ,4 1, ,9, ,1 1, ,7, ,6,6 -. 2,7, ,7, ,1 1, ,9,9 -. 2,6, kotłownia wyłączona ,4 4,8,6 składowisko ,2 3,9,3 Barycz 2 3,5 3,1,4 składowisko 21 2,5 2,5 "IZPOL" ,8 27,7 6,2 składowisko ,6 99,2 4,3 HTS S.A. 2 15,8 1,2 5,6 w Pleszowie 21 73,5 7 3, ,1 18 2,1 składowisko ,1 4,8 HTS S.A.

23 Cementowania Nowa Huta Krakowska Fabryka Kabli S.A. Krakodlew S.A. MPK S.A. RAZEM 2 32,6 23,5 9,3 w Pleszowie 21 31,1 23, ,25, ,25,5 -. 2,885, ,134, ,6 1, ,4 2,8 1,3. 2 4,4 3,2 1 składowisko 21 4,4 3,4 1 Barycz ,1 14,5 1, ,1 17,4 3,7 składowisko 2 15,5 14,8,7 HTS S.A ,7 15,1,6 w Pleszowie 1998,9,8,1 składowisko ,1 1,1 Barycz 2,8,7,1. 21,6,4, , ,8 344, ,42 94,15 37, , ,288 28, , ,21 239,6. źródło: opracowanie własne UMK na podstawie danych dostarczonych przez zakłady Cmentarnictwo Obowiązkiem gminy jest zapewnienie miejsca pochówku każdemu mieszkańcowi. Dla wypełnienia tego obowiązku powołany został Uchwałą Rady Miasta zakład budżetowy - Zarząd Cmentarzy Komunalnych. W Krakowie znajduje się 12 cmentarzy komunalnych, o łącznej powierzchni 117 ha. Obecnie tylko 2 cmentarze pozostają "otwarte" do nowych pochowań, pozostałe posiadają status cmentarzy "zamkniętych". Cmentarze Rakowicki i Podgórski mają charakter wybitnie parkowy. Wiąże się to z koniecznością inwestowania znacznych środków finansowych na ich utrzymanie tj. pielęgnację i odnawianie zieleni, modernizację alejek i remonty budowli z jednoczesnym zachowaniem zabytkowego charakteru nekropolii. Na nowych cmentarzach takich jak Prądnik Czerwony i Grębałów ubogich w zieleń niską i wysoką corocznie nasadzanych jest kilka tysięcy drzew i krzewów. Wobec nasilającej się tendencji na spopielanie zwłok zmarłych, Miasto wychodząc naprzeciw potrzebom, rozpoczął budowę kolumbariów przeznaczonych do chowania urn, a

24 powierzchniowo zajmujących nieporównanie mniej miejsca niż groby tradycyjne. Tabela IV.28 Główne inwestycje w cmentarnictwie zrealizowane w 21 roku Nazwa zadania Koszt ( tys. zł ) Cmentarz Grębałów - dogęszczenie 44,21 Poszerzenie cmentarza przy ul. Bieżanowskiej Modernizacja budynków ZCK ul. Rakowicka 26/41 127,23 Budowa grzebowiska dla zwierząt 48,93 Budowa kanalizacji opadowej na Cmentarzu Rakowickim Zmiana systemu ogrzewania w budynku administracyjnym na cmentarzu w Grębałowie 572,29 5, 5, Utrzymanie terenów zieleni i zadrzewień 95,41 Efekt w 21 r. wykonano: - roboty rozbiórkowe nawierzchni. - wykopy fundamentowe 42 mb. - fundamenty muru 42 mb. - uzyskano Decyzję o WZiZT Decyzja nieprawomocna. wykonano - remont pokrycia dachowego budynku m2 - wykonanie projektu budowlanego. wykonano: - sieć kanalizacyjna mb - nawierzchnia alejek- 13 m2 - zmodernizowano kotłownię CO - remont instalacji CO budynku administracyjnego - pielęgnacja zieleni wysokiej na cmentarzach ZCK źródło: Zarząd Cmentarzy Komunalnych Na Prądniku Czerwonym przewidziana jest budowa grzebowiska dla zwierząt o pow. 1,5 ha na 3 miejsc. Tabela IV.29 Informacje dotyczące krakowskich cmentarzy Lokalizacja Rakowice - Prandoty Brono wice Mydln iki Prądni k Przewid ywana eksploat acja. Powierzchnia w ha , , 2.. 2,5 2, lata 3,5r.z iem. 34,68,3 6 31, 4,4 2 31, , 18 2,4 7,4 2 31, , 18 2,4 7,4 2 31, , 18 2,4 7,4 2 31, 43 Stopień wypełnienia w % , , ,2 9 9,5 2 96, , , ,4 Ilość miejsc wolnych

25 Czerw ony Grębał ów Podgó rze Wola Ducha cka Czerw one Maki 6 lat mur. 2 lata.... Kobierzyn - Lubostroń Bieża nów Pycho wice. 8 lat... 25, 39 8,3 7 1,2 5 1,2 7,4 2 1, , ,2 5 1,2 7,4 2 25, 38 8,3 7 1,2 5 1,2 7,4 2 25, 38 8,3 7 1,2 5 1,2 7,4 2 25, 38 8,3 7 1,2 5 1,2 7, , ,7 1,7 1,7 1,7 1,4 9,4 9 źródło: Zarząd Cmentarzy Komunalnych, , , , , , ,