Dwumiesięcznik Szpitala Specjalistycznego Nr 1 w Bytomiu. Nowoczesny Gabinet Terapii Biologicznej

Transkrypt

1 EDYNKA J listopad grudzień 2009 nr 68 Nowoczesny Gabinet Terapii Biologicznej Na Oddziale Reumatologii i Rehabilitacji naszego Szpitala 8 grudnia br. odbyła się uroczystość oddania jedenastego w Polsce, a drugiego na Śląsku Gabinetu Terapii Biologicznej W śród zaproszonych gości byli m.in. prof. Eugeniusz J. Kucharz, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Reumatologii ŚUM w Katowicach i Wojewódzki Konsultant w dziedzinie reumatologii, Adam Ciesiółka, zastępca prezydenta Bytomia, dyrekcja Szpitala Specjalistycznego Nr 1 w Bytomiu, przedstawiciele śląskiego NFZ, zaprzyjaźnieni z oddziałem reumatolodzy, a także pracownicy oddziału. Spotkanie otworzył Andrzej Barałkiewicz, Dyrektor Naczelny Szpitala, który przywitał zgromadzonych gości. Następnie głos zabrał prof. Eugeniusz J. Kucharz. Bardzo się cieszę, że w kolejnej placówce powstał Gabinet Terapii Biologicznej. Obecnie jest to już uznana i skuteczna metoda leczenia. Cały czas powstają nowe wersje leków biologicznych, które w większości pozbawione są działań niepożądanych. Mam nadzieję, że w najbliższej przyszłości jeszcze bardziej zwiększy się ich stosowanie. Wierzę też, że pojawi się więcej programów leczniczych związanych z tą terapią, jak i że wśród samych lekarzy wzrośnie świadomość możliwości, jakie daje terapia biologiczna mówił podczas otwarcia prof. Eugeniusz J. Kucharz. O znaczeniu terapii biologicznych w aspekcie poprawy jakości życia pacjentów ze schorzeniami reumatycznymi mówiła dr n. med. Maria Głowacka, ordynator Oddziału Reumatologii i Rehabilitacji w naszym Szpitalu. Od kilku lat na Oddziale Reumatologii i Rehabilitacji pacjenci byli leczeni przy pomocy terapii biologicznej. Jednak do tej pory nie było specjalnego pomieszczenia, w którym można by podawać leki, co było niekomfortowe, zarówno dla pacjentów, jak i dla lekarzy. Dokończenie na str. 2 Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia życzę Pacjentom oraz Pracownikom Szpitala wielu radosnych chwil spędzonych w gronie rodzinnym oraz niezapomnianej wieczerzy wigilijnej. Niech te Święta będą okazją do refleksji, a Nowy Rok niech będzie czasem pomyślności i spełnionych nadziei Andrzej Barałkiewicz, Dyrektor Szpitala Specjalistycznego Nr 1 w Bytomiu 1

2 Uroczysta msza Nowoczesny Gabinet... W kaplicy naszego Szpitala, 19 października br. o godzinie odbyła się msza święta z okazji Dnia Świętego Łukasza Patrona Służby Zdrowia. Uroczystość uświetnił swą obecnością biskup Gerard Kusz. Na mszę świętą przybyło wielu pacjentów i pracowników Szpitala, którzy wspólnie modlili się w intencji pracowników służby zdrowia. Biskup Kusz z Gliwic podkreślił, że osoby zajmujące się chorymi mają bardzo trudne i odpowiedzialne zadanie. W ich Dokończenie ze str. 1 pracy bardzo ważna jest modli Nowo powstały Gabinet Terapii twa i wstawiennictwo ich patrona, Biologicznej usprawni naszą pracę który sam z zawodu był lekarzem. i sprawi, że w najbliższej przyszłości ilość pacjentów wymagających tego typu leczenia może się zwiększyć. Pokój został w pełni wyposażony w nowoczesny sprzęt medyczny służący do podawania wlewów. Lek zpital podpisał umowę z by- podawany jest w formie iniekcji dotomskim Urzędem Miasta żylnej poprzez wlewy kroplowe lub na dofinansowanie remontu przy pomocy pompy infuzyjnej. Na Izby Przyjęć i przeniesienie Pra- pacjentów czekają dwa specjalne cowni RTG do bloku V. Szpital stanowiska do przyjmowania leków aktualizuje dokumentację projek- mówi dr n. med. Maria Głowactowo kosztorysową tego zada- ka, ordynator Oddziału Reumatologii nia. W najbliższych dniach zo- i Rehabilitacji w naszym Szpitalu. Środki na Izbę Przyjęć S stanie ogłoszone postępowanie przetargowe. Izba Przyjęć zostanie przeniesiona w inne miejsce parteru bloku V, a w miejscu obecnej znajdzie się Pracownia RTG. Takie rozwiązanie jest konieczne, ponieważ przy Izbie Przyjęć powinna znajdować się pełna diagnostyka w postaci tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego i sprzętu RTG. Po remoncie wszystkie te pracownie będą znajdować się w jednym miejscu na parterze zapowiada Władysław Fall, kierownik Działu Technicznego w Szpitalu Specjalistycznym Nr 1 w Bytomiu. (ab) 2 Obecnie tą metodą leczeni są już pacjenci z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS). Jednak od nowego roku, po podpisaniu nowego kontraktu z NFZ, z Gabinetu Terapii Biologicznej mają korzystać także osoby cierpiące na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Warto wiedzieć, że metoda terapii biologicznej jest jedną z najnowocześniejszych i najbardziej efektywnych metod, które obecnie mogą być stosowane w RZS, na które w Polsce choruje ponad czterysta tysięcy osób. Głównym zadaniem terapii jest modyfikacja nieprawidłowo funkcjonującego systemu immunologicznego. Podawany lek w postaci dożylnej trafia bowiem bezpośrednio w określone czynniki nasilające proces zapalny i blokuje dalszy rozwój choroby. Zastosowanie skutecznych leków biologicznych jest ogromnie korzystne dla chorego, nie tylko ze względów zdrowotnych, ale także z społecznego punktu widzenia. Pozwala uniknąć hospitalizacji, a także znacznie ogranicza koszty absencji chorobowej i rent inwalidzkich. Gabinet, który powstał w naszym Szpitalu, jest kolejną odsłoną Ogólnopolskiego Programu Wspierania Terapii Biologicznych, finansowanego z grantu edukacyjnego firmy farmaceutycznej Schering Plough. Do tej pory w ramach programu w Polsce powstało już jedenaście pokoi wlewów, a docelowo ma ich być czterdzieści. Pierwszy gabinet na Śląsku powstał w kwietniu tego roku w Górnośląskim Centrum Medycznym im. prof. Leszka Gieca w Katowicach, na Oddziale Chorób Wewnętrznych i Reumatologii, prowadzonym przez prof. Eugeniusza J. Kucharza. Cały program został stworzony z myślą o poprawie komfortu leczenia i jakości życia osób przewlekle chorych. By jakość terapii była jak najlepsza, lekarze i pielęgniarki pracujący w Gabinetach Terapii Biologicznej odbywają również specjalnie szkolenia. (ŁK)

3 Miło nam poinformować, że prof. dr hab. n. med. Jerzy Arendt dołączył do szacownego grona laureatów Medalu Miasta Bytomia. Uroczysta gala, podczas której wręczono te jakże prestiżowe wyróżnienia odbyła się 8 listopada br. w Bytomskim Centrum Kultury. P rof. dr hab. n. med. Jerzy Arendt (na zdjęciu) odebrał Medal Miasta Bytomia z rąk Piotra Koja, Prezydenta Bytomia i Kazimierza Bartkowiaka przewodniczącego Rady Miejskiej, a jednocześnie przewodniczącego Kapituły Medalu w dziedzinie naukowej. Pomimo że nie mieszkam w Bytomiu, to od 40 lat jestem zawodowo związany z tym miastem i nigdy tego nie żałowałem. Bilans mojej pracy to kilkadziesiąt tysięcy pacjentów, z którymi się zetknąłem i kilka tysięcy osób, które osobiście operowałem. Moja działalność daje mi oczywiście zadowolenie, ale wielką radością i satysfakcją jest też moment, gdy ktoś z zewnątrz to zauważy, dlatego też bardzo dziękuję Kapitule za nominowanie mnie do nagrody, a Panu Prezydentowi za jej przyznanie. Wyróżnienie to traktuję jako nagrodę dla całego zespołu chirurgów, z którymi pracuję, jak i dla całego szpitala, który przeżywa w ostatnim czasie świetność i wspaniale się rozwija mówił podczas odbierania medalu prof. dr hab. n. med. Jerzy Arendt. Warto przypomnieć, że Profesor jest absolwentem Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu Rokit- JEDYNKA Prestiżowe wyróżnienie nicy. Stopień doktora nauk medycznych otrzymał w 1981 roku, a stopień doktora habilitowanego nauk medycznych w 1991 roku. W 2007 roku otrzymał, postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, tytuł profesora nauk medycznych. Na dorobek naukowy Profesora składa się 86 publikacji w recenzowanych czasopismach, 68 publikowanych oraz zaprezentowanych doniesień naukowych i 27 rozdziałów w książkach. Jest laureatem m.in. złotego medalu przyznanym na 53 Światowej Wystawie Innowacji i Nowych Technologii EUREKA 2004 w Brukseli za współautorstwo opracowania biologicznego opatrunku ChitoFib (2004) i Medalu Komisji Edukacji Narodowej (2007). Profesor Jerzy Arendt jest też członkiem Towarzystwa Chirurgów Polskich, Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego i Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Osiągnięcia Profesora w pracy zawodowej oraz zaangażowanie w działalność społeczną, dydaktyczną, jak i w działalność z zakresu organizacji nauki związanej z przede wszystkim z otwarciem pracowni endoskopowej w ramach prowadzonej Wojewódzkiej Poradni Chorób Układu Pokarmowego, zdecydowały o przyznaniu wyróżnienia. Medale Miasta Bytomia to honorowe wyróżnienie przyznawane osobom zasłużonym w działalności na rzecz miasta od 1998 roku. Do tej pory odznaczono 149 laureatów. W tym roku do tego grona do- Zgodnie z umową zawartą w dniu 9 października 2009 roku pomiędzy naszym Szpitalem, a Śląskim Uniwersytetem Medycznym w Katowicach w sprawie udostępnienia ŚUM oddziałów szpitalnych (zwanych oddziałami klinicznym) i na potrzeby wykonywania zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, Rektor ŚUM powierzyła funkcję kierownika Katedry i Oddziału Klinicznego Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej od dnia 16 grudnia br. do 15 grudnia 2015 roku Panu prof. dr. hab. n. med. Jerzemu Arendtowi. Serdecznie gratulujemy! Wszystkich zainteresowanych umieszczeniem reklam prosimy o kontakt z Działem Administracyjno Gospodarczym, tel Telefony: centrala ; fax ; info@szpital1.bytom.pl łączyło kolejnych sześciu. Medale przyznawane są w kilku kategoriach gospodarczej, społecznej, kulturalnej, naukowej i sportowej. Wnioski, kto powinien zostać nagrodzony, zgłaszają stowarzyszenia i organizacje społeczne, kluby sportowe, placówki oświatowe i edukacyjne, związki zawodowe, partie polityczne i komisje Rady Miejskiej w Bytomiu. Wszystkie wnioski rozpatruje specjalna Kapituła Medalu. W tym roku w gronie laureatów, obok Profesora Jerzego Arendta, znaleźli się też Marcin Hałaś, wyróżniony w dziedzinie społecznej i kulturalnej, Edeltrauda Spura odznaczona w dziedzinie kultury, Marian Ostapczyk i firma SPONSOR PLUS Sp. z o. o. uhonorowana w dziedzinie społecznej oraz Jacek Trzeciak odznaczony w kategorii sportowej. Opracowanie i skład: KiA s.c., Tarnowskie Góry, ul. Dolna 1 tel./fax: , Druk: Mikopol, tel

4 Remont pełną parą P o zakończonym gruntownym remoncie pierwszego piętra bloku I naszego Szpitala, rozpoczął się remont parteru. Kompleksowe prace odbywają się na podstawie dokumentacji dostosowania obiektu do obowiązujących przepisów i wymogów. W przyszłym roku na dwie kondygnacje bloku I przeniesiony zostanie cały W będą zjeżdżali windą do piwnicy, a stamtąd transportowani schodami do pracowni. Wszystko odbywać się będzie poza strefą budowy, dzięki zamontowanym dodatkowym drzwiom. Przepraszamy pacjentów naszego Szpitala za wszelkie utrudnienia z dotarciem do Pracowni RTG, ale pamiętajmy, że zaawansowane prace remontowe odbywają się w czynnym budynku. Remont parteru jest konieczny, aby w przyszłości powstał tutaj nowoczesny Oddział Chirurgii tłumaczy Władysław Fall. Zgodnie z planami, w przyszłym roku Pracownia RTG będzie przeniesiona do bloku V (znajdującego się od strony ulicy Prusa). Natomiast w miejscu obecnej pracowni powstaną sale chorych na potrzeby Oddziału Klinicznego Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej. Remont Oddziału Chirurgii finansowany jest ze środków bytomskiego Urzędu Miasta. (ab) Nowe windy październiku br. na terenie Szpitala przy Alei Legionów została wykonana winda łącząca poziom podwórza z parterem. Rozwiązanie takie było konieczne, aby przede wszystkim niepełnosprawnym pacjentom zapewnić sprawne poruszanie się po Szpitalu. Winda, która cały czas się tam znajdowała komunikowała tylko poziom parteru z poszczególnymi piętrami. Brak było połączenia pomiędzy podwórzem a parterem. Sytuacja była uciążliwa, gdyż na II i III piętrze znajduje się Zakład Opiekuńczo Leczniczy i starsze osoby musiały być przewożone na noszach w dość trudnych warunkach. W związku z tym zaistniała konieczność połączenia platformą poziomu podwórza z poziomem parteru. Zadanie zostało zrealizowane ze środków bytomskiego 4 Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej. Pod względem logistycznym będzie to trudny remont, ponieważ na parterze cały czas działa Pracownia RTG. Oprócz pacjentów przebywających w naszym Szpitalu, przyjmowane są w niej osoby z ostrych dyżurów czy nagłych przypadków. Natomiast pozostali pacjenci kierowani są do Pracowni RTG znajdującej się w szpitalnej przychodni przy ulicy Karola Miarki wyjaśnia Władysław Fall, kierownik Działu Technicznego w Szpitalu Specjalistycznym Nr 1 w Bytomiu. Remont parteru w bloku I rozpoczął się od sal chorych i sanitariatów. Na czas prowadzenia prac oddzielono je foliowymi śluzami, aby zasłonić korytarz, którym transportowani są chorzy do Pracowni RTG. W dalszej kolejności remontowany będzie korytarz. W tym celu wydzielona zostanie strefa transportowa dla pacjentów korzystających z Pracowni RTG. Przy pomocy pracowników noszowych, pacjenci Urzędu Miasta mówi Władysław Fall, kierownik Działu Technicznego w Szpitalu Specjalistycznym Nr 1 w Bytomiu. Kolejna winda powstanie również w bloku IV naszego Szpitala, gdzie znajduje się Oddział Laryngologii. Będzie to dźwig zewnętrzny, który obsługiwał będzie cztery poziomy budynku (piwnica, poziom podwórza, I i II piętro). Również w tym wypadku inwestycja była konieczna, gdyż znacznie utrudniony był transport pacjentów niepełnosprawnych do budynku. Na ukończeniu są roboty związane z budową szybu windy. Następnie będziemy montować dźwig i po zakończeniu wszystkich czynności dozorowych winda będzie dopuszczona do użytku dodaje kierownik. (ab)

5 Dialog albo strajk Pielęgniarki naszego Szpitala 5 listopada br. po raz kolejny przystąpiły do protestu. Tego dnia działania strajkowe pod hasłem Dialog albo strajk? Pacjent! były prowadzone we wszystkich szpitalach i przychodniach w województwie śląskim. Akcja została zorganizowana przez Śląski Oddział Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych. Pielęgniarki od lat walczą o poprawę płac i polepszenie warunków pracy. Tym razem spokojnym, ale zdecydowanym głosem domagają się, by władze województwa śląskiego i Ministerstwo Zdrowia zwróciły uwagę na potrzeby ich grupy zawodowej, ale przede wszystkim na potrzeby pacjentów. Działania w ramach akcji Dialog albo strajk? Pacjent? polegały głównie na rozdawaniu wśród pacjentów ulotek, które zawierają nasz program. Dyrekcja szpitala została poinformowana o 24 godzinnym strajku. Protest nie miał wpływu na pracę naszych pielęgniarek, a pacjenci mieli tego dnia zapewnioną opiekę mówi Anna Jabłońska, prezes Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych naszego Szpitala. Głównym celem protestu było zwrócenie uwagi na problemy, z którymi pielęgniarki i pacjenci borykają się na co dzień. Strajkujące pragną nawiązać dialog z Ministerstwem Zdrowia, które do tej pory nie odpowiadało na postulaty OZZPiP. Pielęgniarki żądają gruntownej reformy zdrowia i dokładnego określenia norm zatrudnienia ich w placówkach ochrony zdrowia. Pielęgniarki głośno mówią o tym, że z powodu oszczędności szpitale zatrudniają zbyt mało personelu, przez co pacjenci nie mają zapewnionej dostatecznej opieki, często jedna osoba zajmuje się 30 chorymi. Ponadto pielęgniarka na oddziale niejednokrotnie wykonuje także czynności wykraczające poza zakres jej obowiązków. Każdy, kto zna problemy ich grupy zawodowej zdaje sobie sprawę, że wynagrodzenie, które otrzymują jest niewspółmierne do pracy, jaką wykonują. Zawód pielęgniarki i położnej jest w województwie śląskim zawodem starzejącym się, przeciętny wiek pielęgniarki w naszym województwie wynosi lat. Obecnie coraz mniej osób chce kształcić się w tym zawodzie, a większość osób które kończą studia wyjeżdża za granicę. Istnieją obawy, że jeśli nie wzrosną płace, będzie ich coraz mniej. W trosce o dobro swojej grupy zawodowej i pacjentów, pielęgniarki żądają rozmów, prowadzących do zmian i poprawy sytuacji w szpitalach. Jeśli protest nie przyniesie odzewu ze strony władz możliwe, że rozszerzy się na inne województwa i przybierze bardziej zdecydowaną formę mówi Anna Jabłońska. (AS) Unijna inwestycja zakończona Jak pisaliśmy, w poprzednim numerze Jedynki z końcem września br. zakończyły się gruntowane prace remontowe na pierwszym piętrze bloku I naszego Szpitala. Po wyremontowaniu parteru, cały Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej z Pracownią Endoskopową, będzie przeniesiony na dwie kondygnacje bloku I. Na remont I piętra Szpital otrzymał dotację z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata Zakres prac objął działania dostosowawcze do obowiązujących norm i przepisów określonych przez Ministra Zdrowia, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia szpitalne. Inwestycja przyczyni się również do poprawy dostępności mieszkańców do świadczeń medycznych na wysokim poziomie. Projekt realizowany był w ramach Działania 9.1. RPO WSL Infrastruktura lecznictwa zamkniętego. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego realna odpowiedź na realne potrzeby 5

6 Podnosimy kwalifikacje Zakład Opiekuńczo Leczniczy Szpitala Doskonała opieka dla naszych pacjentów M iło nam poinformować, że kolejni pracownicy naszego Szpitala podnieśli w ostatnim czasie swoje kwalifikacje. Lek. med. Piotr Zalewski z Oddziału Okulistyki uzyskał 18 listopada tytuł specjalisty chorób oczu, a dwoje lekarzy z Oddziału Anestezjologii uzyskało tytuł specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii. I tak lek. med. Edyta Warzecha uzyskała specjalizację 25 listopada, a lek. med. Cyprian Kielar 23 listopada. Z kolei lek. med. Antoni Knapik 7 listopada uzyskał tytuł specjalisty w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej. W naszym Szpitalu pełni obowiązki kierownika Zakładu Diagnostyki Obrazowej. Dyrekcja Szpitala składa serdeczne gratulacje! Bony świąteczne Z akład Opiekuńczo Leczniczy Szpitala Specjalistycznego Nr 1 w Bytomiu mieszczący się przy Al. Legionów oferuje chorym całodobową, profesjonalną pielęgnację. Placówka zapewnia opiekę pielęgniarską i specjalistyczne konsultacje lekarskie. Pacjenci mogą liczyć na zakwaterowanie, miłą, rodzinną atmosferę oraz pełne wyżywienie. Mogą również skorzystać z opieki psychologa, logopedy, rehabilitacji oraz terapii zajęciowej. Chorzy mają do dyspozycji sale 1 4 osobowe z wygodnym systemem przyzywowym, wyłączanym przy łóżku pacjenta. Placówka zatrudnia doskonale wykwalifikowany personel, który gwarantuje fachową pielęgnację osobom po wylewach i udarach, z cukrzycą, chorobą Alzheimera. Zakład prowadzi także rehabilitację po zabiegach endoprotez. (AS) 6 O d 4 grudnia pracownikom naszego Szpitala wydawane są bony świąteczne firmy Sodexo. Firma ma podpisane umowy z wieloma sklepami i sieciami handlowymi. Każdy pracownik otrzymuje trzy bony o nominale 50 złotych. Do każdego bonu dołączone są też kupony rabatowe ze zniżkami, nawet do 30% mówi mgr Barbara Szubert, Zastępca Dyrektora ds. Finansów i Organizacji. Dodajmy, że bony przysługują wszystkim pracownikom Szpitala, za wyjątkiem tych, którzy zostali zatrudnieni po dniu 31 października bieżącego roku. Pani dr n. med. Grażynie Myrcik Pani lek. med. Agnieszce Zimońskiej wyrazy najgłębszego współczucia z powodu śmierci wyrazy głębokiego żalu z powodu śmierci Męża Ojca składają składają Dyrekcja oraz pracownicy Dyrekcja oraz pracownicy Szpitala Specjalistycznego Nr 1 w Bytomiu Szpitala Specjalistycznego Nr 1 w Bytomiu

7 INFORMATOR DLA PACJENTA Szpital Specjalistyczny Nr 1 w Bytomiu info@szpital1.bytom.pl Centrala: (032) IZBA PRZYJĘĆ (032) lub ODDZIAŁY SZPITALA Oddział Okulistyki Ordynator: dr n. med. Ewa Herba Sekretariat: (032) Oddział Urologii Ordynator: dr n. med. Tomasz Lubas Sekretariat: (032) Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej Ordynator: prof. dr hab. n. med. Jerzy Arendt Sekretariat : (032) Oddział Neurologii Ordynator: dr n. med. Andrzej Tomczyk Sekretariat: (032) Oddział Kardiologii ze Stanowiskami Intensywnego Nadzoru Ordynator: dr n. med. Mirosława Cichocka Sekretariat: (032) Oddział Laryngologii Ordynator: dr n. med. Izabela Sowińska Krzyżanowska Sekretariat: (032) PORADNIE WIELOSPECJALISTYCZNE UL. ŻEROMSKIEGO 7 Rejestracja tel.: (032) Hematologiczna Reumatologii Chirurgii Ogólnej Urologiczna Okulistyczna Laryngologiczna Kardiologiczna Diabetologiczna Endokrynologiczna UL. KAROLA MIARKI 10 Rejestracja tel.: (032) Poradnia Gruźlicy i Chorób Płuc Poradnia Gruźlicy i Chorób Płuc dla Dzieci UL. PARKOWA 1 Rejestracja tel.: (032) Poradnia Rehabilitacji Leczniczej Reumatologiczna Neurologiczna Al. LEGIONÓW 49 Rejestracja tel.: (032) /43 Wirusowego Zapalenia Wątroby Poradnia Chorób Zakaźnych Oddział Reumatologii i Rehabilitacji Ordynator: dr n. med. Maria Głowacka Sekretariat: (032) Zakład Opiekuńczo Leczniczy Aleja Legionów 49 po. Kierownika Justyna Lizoń Kemicer Centrala (032) Oddział Obserwacyjno Zakaźny i Hepatologii Zakaźnej 1a (Neuroinfekcja) 1b (Schorzenia Wątroby i Zatrucia Pokarmowe) Aleja Legionów 49 Ordynator : dr n. med. Lucjan Kępa Centrala (032) Klinika Chorób Wewnętrznych Ordynator: prof. dr hab. n. med. Andrzej Brodziak Sekretariat: (032) Oddział Hematologii po. Ordynatora: dr hab. n. med. Ewa Ziółko tel. (032) Gabinet Lekarza Zakładowego ul. Żeromskiego 7 tel. (032) PRACOWNIE Pracownia USG (032) Pracowania EEG (032) Pracownia EMG, UDP (032) Pracownia Endoskopowa Chirurgii (032) Pracownia Endoskopowa Urologii (032) Pracownia Tomografii Komputerowej firma Voxel (032) Pracownia Rezonansu Magnetycznego firma Voxel (032) Pracownia RTG (032) Pracownia Histopatologii (032) BYTOMSKIE CENTRUM REHABILITACJI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY UL. STRZELCÓW BYT. 248 A, tel. (032) Kierownik: mgr Katarzyna Borońska LABORATORIUM ANALITYCZNE Kierownik: mgr Małgorzata Simla, spec. diagnostyki laboratoryjnej Tel. (032) , (032) (kierownik) Materiał do badań pobierany jest w Punkcie Pobrań od 7.15 do Wyniki badań wydawane są w godzinach oraz

8 LABORATORIUM ANALITYCZNE Rola laboratorium w diagnostyce nowotworów Badania laboratoryjne, a w szczególności oznaczenia krążących markerów nowotworowych mogą dostarczać dodatkowych informacji przydatnych w rozpoznawaniu nowotworu, ocenie stopnia zaawansowania procesu chorobowego, monitorowaniu skuteczności leczenia oraz prognozowaniu nawrotu choroby. Krążące markery nowotworowe Rolę markera nowotworowego może pełnić każda substancja biologiczna, która jest produkowana przez zmienioną nowotworowo komórkę bądź syntetyzowana i uwalniana do krwiobiegu przez prawidłowe komórki w wyniku odpowiedzi na toczący się proces nowotworowy. Czasami markerem może być substancja normalnie produkowana przez komórki prawidłowe we wczesnym okresie rozwoju organizmu. W okresie późniejszym w czasie choroby nowotworowej powraca możliwość syntezy tej substancji w zwiększonej ilości. Są to tzw. antygeny płodowo-zarodkowe np. CEA (antygen karcynoembrionalny) czy AFP (alfa-fetoproteina). Idealny marker nowotworowy powinien charakteryzować się wysoką czułością i swoistością diagnostyczną. Jego stężenie powinno ściśle odzwierciedlać stopień zaawansowania choroby oraz odpowiedź na zastosowaną terapię. W trakcie nawrotu choroby podwyższony poziom markera powinien wyprzedzać kliniczne objawy wznowy. Ważną cechą jest również jego swoistość narządowa. Swoistością narządową cechują się jednak nieliczne markery: swoisty antygen sterczowy (PSA), kalcytonina (dla raka rdzeniastego) oraz tyreoglobulina (dla zróżnicowanego raka tarczycy). Większość markerów ze względu na ich ograniczoną czułość i swoistość może służyć jedynie jako uzupełnienie rutynowych technik rozpoznawania nowotworów. Natomiast mogą odegrać znaczącą rolę w monitorowaniu przebiegu choroby, ocenie efektywności leczenia onkologicznego oraz kontroli chorych po zakończeniu leczenia w celu wczesnego wykrycia wznowy nowotworu. Zastosowanie to dotyczy jedynie pacjentów z wyjściowo podwyższonymi stężeniami markerów w przeciwnym przypadku jest nieprzydatne. W przypadku podwyższonego stężenia przed zabiegiem chirurgicznym utrzymywanie się wartości markera w normie oznacza, że zabieg był radykalny, a farmakoterapia skuteczna. Wzrost stężenia markerów w przypadku obecności przerzutów odległych często wyprzedza w czasie wystąpienie objawów klinicznych, czy radiologicznych. Dynamika wzrostu stężeń markerów może ze znacznym prawdopodobieństwem wskazywać na wznowę miejscową (niewielki wzrost, wahania stężenia) lub przerzuty odległe (wyraźny przyrost w kolejnych badaniach). Najczęściej oznaczane markery nowotworowe: Antygen karcynoembrionalny (CEA) Podwyższony poziom obserwuje się w gruczolakorakach wywodzących się na przykład z jelita grubego, a także trzustki, żołądka, piersi, płuca, narządu rodnego czy pęcherza moczowego. Podwyższone stężenia CEA występują też w nowotworach nienabłonkowych (neuroblastoma, mięsaki, chłoniaki) oraz w chorobach nienowotworowych, takich jak zapalenie i marskość wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, a nawet w stanach fizjologicznych, takich jak ciąża. CEA jest powszechnie wykorzystywany w monitorowaniu leczenia i do wykrywania wznowy i/lub odległych przerzutów, szczególnie w raku jelita grubego. Alfa fetoproteina (AFP) Podwyższone wartości AFP występują w przypadku pierwotnego raka wątrobowokomórkowego, ale także w marskości wątroby, czy w przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby typu B. Wysoka czułość i swoistość umożliwia stosowanie oznaczenia AFP jako badania przesiewowego w grupach wysokiego ryzyka wystąpienia tego nowotworu. Jest także markerem stosowanym w diagnostyce i monitorowaniu nowotworów zarodkowych jądra i jajników. Swoisty antygen sterczowy (PSA) Swoisty antygen sterczowy cechuje swoistość narządową w stosunku do tkanki gruczołu, jednak nie jest markerem swoistym dla raka stercza, ponieważ wzrasta między innymi w przypadkach gruczolaka, czy stanów zapalnych prostaty. Stężenie PSA silnie koreluje z zaawansowaniem procesu nowotworowego. Znaczny postęp w diagnostyce laboratoryjnej raka gruczołu krokowego spowodowało wprowadzenie oznaczania stężenia wolnego PSA (fpsa) oraz ilorazu stężeń fpsa i PSA całkowitego. Przy stężeniach całkowitego PSA wynoszących 4,0 20,0 ng/ml fpsa poniżej 18% przemawia za dużym prawdopodobieństwem raka stercza, zaś przekraczające 25% wskazuje raczej na gruczolaka. Antygen nowotworowy 15-3 (CA 15-3) Podwyższony poziom stwierdza się w surowicy osób chorych na raka piersi. Stężenie wzrasta też w ciąży, w marskości i zapaleniu wątroby, u kobiet z niezłośliwymi zmianami w piersiach i w jajnikach, a także u niedużego odsetka chorych z rakiem jajnika, szyjki macicy, endometrium i niedrobnokomórkowym rakiem płuca. Ze względu na niską czułość diagnostyczną, marker ten nie jest stosowany w diagnostyce, a i w monitorowaniu leczenia odgrywa znikomą rolę. Antygen nowotworowy 125 (CA 125) Podwyższony poziom wykrywany jest u 80-90% pacjentek z rakiem jajnika. Jednak wzrost obserwuje się także u kobiet w ciąży, lub mających zmiany o charakterze łagodnym (endometrioza, zapalenie jajowodu czy mięśniaki macicy). CA125 jest wykorzystywany do monitorowania skuteczności terapii przeciwnowotworowej. Spadek poziomu tego markera w trakcie kolejnych cykli chemioterapii sugeruje jej skuteczność. Brak zmian lub wzrost stężenia CA125 w surowicy oznacza zazwyczaj obecność pozostałości guza pierwotnego lub pojawienie się przerzutów. mgr Małgorzata Simla, specjalista diagnostyki laboratoryjnej, kierownik Laboratorium Analitycznego 8