Bp Guzdek: w okopach nie ma niewierzących. s Ks. Atłas: podzielmy się powołaniami ze światem. 5 Myśl europejska Jana Pawła II

Transkrypt

1 5 Myśl europejska Jana Pawła II 8 Ks. Atłas: podzielmy się powołaniami ze światem 10 Prof. Zoll: Palikot wykorzystuje błędy Kościoła (1021) niedziela, 30 października ISSN BIULETYN KATOLICKIEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ Bp Guzdek: w okopach nie ma niewierzących s. 2 Fot. A. Chełstowski/FORUM

2 ROZMOWA KAI 2 EDITORIAL Ku czci bł. Jana Pawła II Za nami pierwsze liturgiczne wspomnienie bł. Jana Pawła II, choć właściwie od dnia beatyfikacji w Polsce trwa nieustające dziękczynienie za jego życie i pontyfikat. Tylko w ciągu minionych dwóch tygodni, począwszy od Dnia Papieskiego (9 października) po obchodzony w rocznicę wyboru Dzień Papieża (16 października) i liturgiczne wspomnienie nowego błogosławionego (22 października) zorganizowano setki, o ile nie tysiące spotkań, koncertów, konkursów, okolicznościowych wykładów. Jednym słowem cała Polska prześcigała się w oddawaniu czci papieżowi z rodu Polaków. I dobrze, że pamięć o nim jest żywa. W tym roku szczególnym rysem papieskich obchodów były modlitwy oraz intronizacje relikwii w parafiach pod wezwaniem bł. Jana Pawła II. Ich rozprzestrzenianie się po Polsce niewątpliwie świadczy o żywym kulcie nowego błogosławionego. Ludzie chcą modlić się za jego wstawiennictwem, wierzą w jego skuteczność przed Bogiem, być może dlatego, że byli świadkami jego świętości. Niewątpliwie posiadanie relikwii bł. Jana Pawła II podnosi też renomę kościoła czy sanktuarium. W Polsce takich świątyń jest co najmniej 70, a ich ilość wciąż rośnie. Pamięć o Janie Pawle II jest wciąż żywa. Pytanie tylko, jaki powinna mieć kształt w przyszłości? Pobeatyfikacyjny entuzjazm, jak każda emocja, przecież kiedyś minie. Czy powszechna pamięć, żywy wręcz powszechny kult, nie domaga się czegoś więcej? Zachowywanie spuścizny jest ważne, ale w jaki sposób ma ona inspirować nowe pokolenia w zupełnie nowych czasach? Ma rację bliski papieżowi były rektor KUL ks. prof. Andrzej Szostek, gdy podpowiada: żyjmy ideami, którymi żył Jan Paweł II. Anna Wojtas W okopach nie ma niewierzących Rozmowa KAI z bp. Józefem Guzdkiem, biskupem polowym Wojska Polskiego Ilu wiernych ma pod swa opieką diecezja polowa i jaka jest specyfika duszpasterska tego środowiska? Jaki procent mundurowych utożsamia się z wiarą, z Kościołem, regularnie praktykuje, a jaki deklaruje niewiarę czy wręcz wrogość wobec chrześcijaństwa? Mojej jurysdykcji duszpasterskiej podlega armia licząca dziś ok. 100 tys. żołnierzy zawodowych oraz 10 tys. żołnierzy Narodowych Sił Rezerwowych, a ponadto 16 tys. funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz ok. 3 tys. funkcjonariuszy BOR. Stolica Apostolska powierzyła także biskupowi polowemu troskę o rodziny wojskowe. Jest to więc społeczność licząca kilkaset tysięcy wiernych. Ponadto jestem delegatem Episkopatu Polski ds. duszpasterstwa policji, służby celnej, straży ochrony kolei, harcerstwa oraz weteranów i kombatantów. Jaki procent utożsamia się z wiarą i Kościołem? Nie prowadzono kompleksowych badań na ten temat i myślę, że trudno byłoby je przeprowadzić. Mam wrażenie, że jest to średnia krajowa, tzn. wierzących jest ok. 95 proc., a uczestniczących w niedzielnej Mszy świętej ok. 40 proc. Wojsko przez ostatnie 20 lat od momentu odnowienia ordynariatu polowego bardzo się zmieniło. Wcześniej żołnierze byli zmuszani do ukrywania wiary. Dziś żyjemy w wolnym kraju. Każdy na mocy konstytucji ma zagwarantowaną wolność sumienia i wyznania. Księża kapelani mogą prowadzić działalność duszpasterską wśród ludzi w mundurach. Czynią to ofiarnie, z poszanowaniem wolności, wszak wiara i wolność są ściśle ze sobą powiązanie. W sprawach wiary nic nie dzieje się na rozkaz, ale według zasady: jeśli chcesz. Kościół jest przestrzenią, gdzie gromadzą się ludzie wolni. Nie wyobrażam sobie, aby w wojsku ktokolwiek był przymuszany do praktyk religijnych. Celem Kościoła jest prowadzenie ludzi do zbawienia na różnych drogach świętości. Czy współczesna armia może być taką drogą? Jak można dążyć do świętości, jednocześnie będąc szkolonym w coraz doskonalszych z technicznego punktu widzenia formach zabijania? Wspomnę jednego z wojskowych kapelanów komandora podporucznika Władysława Miegonia. Wzięty do niewoli niemieckiej we wrześniu 1939 r. miał szansę odzyskać wolność. Powiedział jednak: pragnę znosić ciężar niewoli wraz z żołnierzami! Odrzucił wolność, by pozostać ze swoimi marynarzami, którzy potrzebowali jego duszpasterskiej posługi. Razem z nimi trafił do obozu jenieckiego na terenie Niemiec, by potem za zorganizowanie uroczystości patriotycznych w dniu 11 listopada być przeniesionym do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie zmarł 15 października 1942 r. W czerwcu 1999 r. został beatyfikowany przez Jana Pawła II w grupie 108 męczenników II wojny światowej. cd. na str. 12

3 Pierwsze liturgiczne wspomnienie Jan Paweł II może nas inspirować w dziele nowej ewangelizacji, tak bardzo upragnionej przez niego i wspieranej wytrwale przez jego Następcę powiedział 22 października kard. Stanisław Dziwisz, w pierwsze liturgiczne wspomnienie bł. Jana Pawła II. Metropolita krakowski przewodniczył tego dnia Mszy św. w Bazylice Watykańskiej. Sprawujemy ją w bliskości ołtarza, przy którym spoczywa Błogosławiony i prowadzi nadal swój dialog: dialog miłości z Bogiem i Boga z nami zaczął były sekretarz Jana Pawła II. Za jego wstawiennictwem kontynuował polecajmy Bogu wszystkie sprawy Kościoła powszechnego. Polecajmy osobę i pasterską posługę Ojca Świętego Benedykta XVI, aby nadal umacniał nas w wierze. Módlmy się za Kościół w Polsce, za jego pasterzy i wiernych, a także wszystkich dźwigających odpowiedzialność za kształt życia społecznego i politycznego w naszej Ojczyźnie. W kazaniu kard. Dziwisz nawiązał do Ewangelii św. Jana, zawierającej dialog, w którym Jezus pyta Piotra: Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie więcej aniżeli ci?, na co Piotr odpowiada: Panie, Ty wszystko wiesz, Benedykt XVI ogłasza Rok Wiary 11 października 2012 r., w pięćdziesiątą rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II rozpocznie się Rok Wiary. Zapowiada to ogłoszony przez Benedykta XVI 17 października List apostolski w formie motu proprio Porta fidei. Ojciec Święty podkreśla w nim, że II Sobór Watykański należy ukazywać jako wielką łaskę, która stała się dobrodziejstwem dla Kościoła w XX wieku. Wskazuje ponadto, że do najważniejszych owoców Soboru należy Katechizm Kościoła Katolickiego, stanowiący narzędzie wspierania w wierze. Papież zauważa, że w sytuacji przeżywanego w wielu krajach głębokiego kryzysu wiary konieczne jest ponowne odkrycie smaku karmienia się Słowem Bożym i Eucharystią. W obliczu aktualnych wyzwań Benedykt XVI postanowił ogłosić Rok Wiary, który rozpocznie się 11 października 2012 r., a zakończy w uroczystość Naszego Pana Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata, 24 listopada 2013 roku. Przypomina też, że tego dnia minie 20 lat od opublikowania przez bł. Jana Pawła II Katechizmu Kościoła Katolickiego, a Synod Biskupów obradować będzie na temat nowej ewangelizacji. Będzie to dobra okazja do wprowadzenia całej wspólnoty kościelnej w czas szczególnej refleksji i ponownego odkrycia wiary stwierdza Ojciec Święty. st Ty wiesz, że Cię kocham, a Jezus mu poleca: Paś owce moje!. Kaznodzieja wskazał na aktualność tego tekstu. Dzisiaj my stajemy się uczestnikami tamtego dialogu, bo słowo Boże skierowane jest do nas zauważył. Zwrócił uwagę, że Ewangelia została odczytana w pobliżu grobu człowieka, którego nazywaliśmy Piotrem naszych czasów, i rzeczywiście był nim przez ponad dwadzieścia sześć lat. Kard. Dziwisz przypomniał program papieskiej posługi streszczający się w słowach: Nie lękajcie się! i Otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi!. Jan Paweł II wskazywał na Jezusa Chrystusa jako na jedyną i ostateczną odpowiedź na najważniejsze pytania człowieka, na najważniejsze sprawy świata. Dlatego głosił niezmordowanie Jezusa Chrystusa i Jego Ewangelię. Jan Paweł II czynił wszystko, aby Dobra Nowina docierała do współczesnego człowieka, aby jak mówi prorok Izajasz wszystkie krańce ziemi zobaczyły zbawienie naszego Boga. Kard. Dziwisz podziękował Benedyktowi XVI za beatyfikację Jana Pawła II. Na zakończenie zacytował jego słowa wypowiedziane 1 maja na placu Świętego Piotra: Błogosławiony jesteś, umiłowany papieżu Janie Pawle II, ponieważ uwierzyłeś. Prosimy, byś nadal umacniał z nieba wiarę ludu Bożego. Wraz z metropolitą krakowskim Eucharystię koncelebrowali m. in. prymas senior kard. Józef Glemp, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich kard. Stanisław Ryłko, prymas Polski abp Józef Kowalczyk, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Chorych, abp Zygmunt Zimowski, emerytowany opiekun Wychodźstwa Polskiego abp Szczepan Wesoły, a także grupa biskupów i ponad stu kapłanów z Polski i z innych krajów. Obecna była ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej Hanna Suchocka. Po Eucharystii część obecnych przeszła do kaplicy św. Sebastiana, do grobu Jana Pawła II, gdzie odśpiewano Barkę. Wiele osób ucałowało płytę grobowca i modliło się przy nim. Była wśród nich siostra Tobiana Sobótka, która towarzyszyła Janowi Pawłowi II do ostatniej chwili życia. 22 października wspomnienie liturgiczne bł. Jana Pawła II obchodzono też w całej Polsce i poza granicami naszego kraju np. w Ziemi Świętej i Japonii. Były uroczyste Msze św. odprawiane według specjalnego formularza, intronizacja relikwii, procesje, czuwania modlitewne. sal, tom Ukraiński Kościół Greckokatolicki zaprotestował przeciwko karze siedmiu lat więzienia dla byłej premier Julii Tymoszenko. Ukraiński wymiar sprawiedliwości jest jednym z największych więźniów naszych czasów skomentował arcybiskup większy kijowsko-halicki Światosław Szewczuk. Według niego postępowanie sądowe ciągle jeszcze na wzór sowiecki służy do zwalczania przeciwników politycznych i skazywania niewinnych. Julia Tymoszenko jest oskarżona o nadużycie władzy przy zawieraniu umów z Rosją w sprawie gazu. Sąd w Kijowie skazał ją na karę siedmiu lat więzienia i wpłatę 137 milionów euro. Przez opinię międzynarodową wyrok został określony jako polityczny. ts WYDARZENIA 3

4 KRAJ 4 Abp Budzik odbył ingres do katedry lubelskiej Dla was jestem biskupem, z wami jestem chrześcijaninem powiedział 22 października w homilii podczas ingresu nowy metropolita lubelski abp Stanisław Budzik, przywołując słowa św. Augustyna. Zwracając się do diecezjan obecnych w katedrze podkreślił, iż wspólnym zadaniem jest czynić archidiecezję lubelską domem i szkołą komunii. Dodał też, że tego sobie życzył bł. Jan Paweł II, którego liturgiczne wspomnienie dziś po raz pierwszy obchodzimy. Ingres rozpoczęła procesja, w której z Domu Arcybiskupów Lubelskich do archikatedry przeszli nuncjusz apostolski abp Celestino Migliore, abp Budzik i uczestniczący w uroczystościach biskupi. W procesji niesione były relikwie św. Jana Marii Vianneya patrona kapłanów, bł. Jana Pawła II, bł. ks. Ignacego Kłopotowskiego oraz bł. ks. Jerzego Popiełuszki. U drzwi archikatedry nowego metropolitę powitali dziekan kapituły archikatedralnej bp Ryszard Karpiński oraz proboszcz ks. Adam Lewandowski. Administrator diecezji bp Mieczysław Cisło wspomniał nieodżałowanej pamięci abp. Życińskiego, tak nagle wyrwanego śmiercią spośród nas, przed niespełna ośmiu miesiącami, po 14 latach gorliwej posługi biskupiej w Lublinie oraz fakt, że w pierwszej podróży do Lublina, po ogłoszeniu nominacji towarzyszył mu właśnie ks. Budzik. Bp Cisło zauważył, że nowy metropolita przychodzi z programem duszpasterskim nowej ewangelizacji, który zawarł w sentencji czynić archidiecezję domem i szkołą komunii. Potem rozpoczęła się Msza św. Przewodniczący jej abp Budzik wyznał w homilii, że podjęcie posługi biskupa lubelskiego ułatwia mu świadomość, iż nie jest sam. W tym kontekście przytoczył słowa św. Augustyna: Dla was jestem biskupem, z wami chrześcijaninem. Zwracając się do diecezjan zachęcał, aby podejmowali na co dzień odpowiedzialność za Kościół oraz słowem i życiem głosili wszechmoc Boga. Wyraził przy tym życzenie, aby nikt w domu Kościoła nie był osamotniony, wykluczony i zapomniany. Bądźmy okiem dostrzegającym różnorakie oblicza ubóstwa, bądźmy sercem, które współczuje i kocha, bądźmy bratersko wyciągniętą dłonią, która niesie skuteczną pomoc apelował. Następnie zwrócił się do rodzin, aby przekazywały kolejnym pokoleniom najcenniejsze wartości religijne i narodowe, w harmonijnej współpracy z nauczycielami i wychowawcami. Nie pozwólmy, aby podziały polityczne wtargnęły do wnętrza naszego domu, którym jest Kościół. Nie dajmy się podzielić i poróżnić, my, którzyśmy całą nadzieję złożyli w Chrystusie zmartwychwstałym apelował metropolita lubelski. Przypomniał, że jedność wierzących zakotwiczona jest w tajemnicy Trójcy Świętej. Zachęcał jednocześnie duchownych, aby ich kapłańskim ideałem był sługa Boży kard. Stefan Wyszyński, który 65 lat temu wkraczał do katedry jako nowy biskup lubelski. Ponadto abp Budzik radził księżom, aby budowali kapłańską wspólnotę, wzajemnie się wspierali, ale też otwierali na współpracę ze świeckimi. Podkreślił, że miłość jest najważniejsza, gdyż bez niej wszystko traci kształt i barwę. Na zakończenie przywołał słowa Benedykta XVI i Jana Pawła II wypowiedziane podczas inauguracji ich pontyfikatów. Podobnie jak Benedykt W uroczystości udział wzięli dostojnicy kościelni z kraju i zagranicy. Obecni byli m.in. nuncjusz apostolski w Polsce abp Celestino Migliore, metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz, przewodniczący KEP abp Józef Michalik, nowy sekretarz generalny KEP bp Wojciech Polak, metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź oraz metropolita wrocławski abp Marian Gołębiewski, a ponadto m.in. metropolita lwowski abp Mieczysław Mokrzycki, bp Ladislav Nemet z Serbii, bp Gabor Mohos z diecezji Esztergom-Budapest na Węgrzech, bp Andrzej Wypych z Chicago XVI poprosił o modlitwę, aby nauczył się bardziej miłować Pana oraz Kościół, a także by nie uciekał z obawy przed wilkami. Za bł. Janem Pawłem II apelował: Non abbiate paura! Nie lękajcie się. Otwórzcie drzwi Chrystusowi!. Po błogosławieństwie kończącym Mszę św. abp Budzik w procesji przeszedł do krypty biskupów lubelskich. Tam oddał hołd swoim poprzednikom, m.in. abp. Życińskiemu, odmawiając modlitwę. Życzenia nowemu metropolicie lubelskiemu i byłemu sekretarzowi generalnemu KEP złożył w imieniu Episkopatu abp Józef Michalik. Z żalem, ale i z dumą, że spotkaliśmy dobrego człowieka, dziś go żegnamy życząc, aby i tu, w Lublinie mógł ubogacać się, ale i ubogacać sobą kapłanów i Boży lud powiedział przewodniczący KEP. Z kolei prawosławny ordynariusz chełmsko-lubelski abp Abel zapewnił, że obecne na Lubelszczyźnie Kościoły z wielką nadzieją patrzą na abp. Budzika jako na następcę abp. Życińskiego, orędownika chrześcijańskiej otwartości. List gratulacyjny z okazji ingresu abp. Budzika wystosował przebywający w Rzymie Prymas Polski abp Józef Kowalczyk. Podobny list nowy metropolita otrzymał od prezydenta Bronisława Komorowskiego. awo, mj, lk w USA, bp Andrej Imrich ze Słowacji, abp Edward Nowak z Rzymu, bp Antoni Dziemianko z Mińska, a także przedstawiciele Zakonu Kawalerów Maltańskich na czele z ich polskim zwierzchnikiem. Na ingres przybyli także przedstawiciele władz centralnych: minister Jerzy Miller szef MSWiA, szef MON Tomasz Siemoniak oraz parlamentarzyści ziemi lubelskiej. W uroczystości wziął udział senat akademicki KUL, a także przedstawiciele Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego z Warszawy i Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II z Krakowa.

5 Myśl europejska Jana Pawła II konferencja w Belwederze, cz. 1 Budowa jedności Europy na duchowych wartościach, które ją ukształtowały, odnosi się także do procesu jej politycznej integracji w ramach Unii Europejskiej powiedział prezydent Bronisław Komorowski podczas konferencji Myśl europejska Jana Pawła II, która odbyła się 19 października w Belwederze. Wybitni znawcy papieskiego nauczania zaprezentowali na niej wkład Jana Pawła II w integrację europejską. Gośćmi spotkania byli m.in. Hanna Suchocka, ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej i nuncjusz apostolski w Polsce abp Celestino Migliore. Specjalne przesłanie do uczestników konferencji przesłał prof. Joseph H. H. Weiler, dyrektor Global Law School z New York University. Na wstępie kard. Kazimierz Nycz przypomniał działania Jana Pawła II w latach Kiedy w Polsce ważyły się losy przynależności do Unii Europejskiej, jego stanowczy i jednoznaczny głos wobec tych wszystkich często nieuzasadnionych obaw i lęków był głosem decydującym, także dla duchowieństwa i w pewnym sensie dla Konferencji Episkopatu Polski powiedział metropolita warszawski. Dodał, że ten papież o Europie myślał, o Europę się troszczył i ciągle przypominał warunki, które muszą być spełnione, aby była jednością prawdziwą. Kard. Nycz nazwał Jana Pawła II prorokiem w dziedzinie spraw europejskich. W tym sensie prorokiem wyjaśnił że fakt, iż warunki, o których mówił, nie zostały spełnione, stał się źródłem obecnych trudności z naszą europejską solidarnością. Dla prezydenta Komorowskiego Jan Paweł II był jednym z najbardziej znaczących współczesnych myślicieli. Warto do jego dziedzictwa wracać, a czas sprawowania przez Polskę prezydencji w Radzie Unii Europejskiej jest do tego szczególnie dobrą okazją stwierdził prezydent. Przypomniał, że Jan Paweł II mówiąc o Europie powracał do czasów kształtowania się narodów europejskich nierozerwalnie związanych z ich ewangelizacją. Zauważył też, że według papieża na duchową jedność chrześcijańskiej Europy składają się dwie wielkie tradycje: Zachodu i Wschodu. Chyba nie ma polityka, który by nie czynił odniesień do tej wielkiej myśli, opartej w zasadzie na prostym spostrzeżeniu, że na początku Europa wywodziła się z dwóch wielkich tradycji, konkurujących i splatających się ze sobą mówił prezydent. Przypomniał przywoływanych przez papieża patronów Europy: św. Benedykta z Nursji oraz św. Cyryla i Metodego, podkreślając ich rolę w kształtowaniu się kultury europejskich społeczeństw. Przypomniał też przestrogi Jana Pawła II, że jedność Europy nie będzie trwała, jeśli zostanie sprowadzona do wymiaru geograficznego i ekonomicznego. Zgodził się z Ojcem Świętym, że jedność ta musi się urzeczywistniać przede wszystkim w harmonii wartości, wyrażającej się w prawie i w życiu. Chodzi o równowagę między duchem a światem materialnym, prawem pisanym a prawem moralnym wyliczał prezydent. Także zdaniem prof. Josepha Weilera dziedzictwo Jana Pawła II powinno stanowić punkt odniesienia dla refleksji o przyszłości Europy. Profesor zauważył, że pośród wartości, które przyczyniły się do europejskiej integracji słusznie wymienia się prawa człowieka i demokrację. Jednocześnie przestrzegł przed obecną dziś na kontynencie tendencją do bezwarunkowego stawiania na piedestale potrzeb jednostki. W ten sposób podważamy inne europejskie wartości, na przykład solidarność podkreślił amerykański prawnik dodając, że przyczyn obecnego kryzysu wartości można upatrywać właśnie w braku wartości. Weiler wyraził uznanie dla roli Jana Pawła II w upadku komunizmu i wskazał na znaczenie jego encykliki Centesimus annus, w której mowa jest m.in. o odpowiedzialności jednostki wobec społeczeństwa. Europa nie będzie w stanie sprostać kryzysom, jeśli indywidualne potrzeby będzie stawiać ponad wszystko inne ostrzegł Weiler. I radził zwracając uwagę, że to jeden z wiodących wątków nauczania Jana Pawła II aby wciąż przypominać, iż niezbywalnym elementem europejskiej tożsamości jest chrześcijaństwo. Europa nie może odwrócić się od swojego dziedzictwa podkreślił Weiler dodając, że stanowi je nie tylko rewolucja francuska, ale przede wszystkim tradycja judeochrześcijańska. Powtarzając to zdaniem Amerykanina nie należy zapominać o często wypowiadanych przez papieża słowach, iż Kościół proponuje, lecz nigdy nie narzuca. Prof. Jerzy Kłoczowski, dyrektor Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie, mówił o Janie Pawle II jako historyk i jako świadek, gdyż ks. prof. Karol Wojtyła był jego kolegą uniwersyteckim i często rozmawiali w Lublinie, Krakowie, a później w Rzymie. Stąd z osobistego doświadczenia wiem, co Ojciec Święty myślał na temat Europy, jak była mu bliska i jak wiele wiedział o jej problemach powiedzia prof. Kłoczowski. Podkreślił, że Jan Paweł II był kontynuatorem europejskiej myśli Piusa XII, Jana XXIII i Pawła VI. Pierwszym papieżem po II wojnie światowej, który przygotował plan integracji naszego kontynentu był Pius XII mówił profesor. Wraz z nim rozpoczął się wielki ruch integracji Europy, zagrożonej przez blok państw komunistycznych pod przywództwem Stalina. Pod koniec lat 40. XX wieku Stalin miał plan opanowania całego kontynentu. Dzięki postawie USA i zaangażowaniu Piusa XII, nie staliśmy się Europą stalinowską i na Zachodzie zaczęto realizować plan jedności europejskiej i euroatlantyckej kontynuował prelegent. Przypomniał postawę europejskiej lewicy niechętnej idei zjednoczenia i nazywającej ją unią watykańską, gdyż ojcowie jednoczącej się Europy Konrad Adenauer, Alcide de Gasperi KRAJ 5

6 KRAJ 6 i Robert Schumann byli chrześcijanami współpracującymi z Piusem XII. Prof. Kłoczowski opowiadał dalej o czasach odprężenia po śmierci Stalina i charyzmatycznej postaci Jana XXIII, który widział konieczność otwarcia na Europę Wschodnią, co wynikało m.in. z jego dobrej znajomości Bułgarii, świata prawosławnego, a także nowego spojrzenia na świat komunistyczny, nie w sensie doktrynalnym lecz ludzkim. Kościół ma dostrzegać człowieka głosił Jan XXIII, prezentujący nowy styl papiestwa i przekonany o potrzebie głębokiej reformy Kościoła z pomocą II Soboru Watykańskiego. Prof. Kłoczowski przypomniał, że po papieżu Janie nastąpił Paweł VI nastawiony bardzo proeuropejsko intelektualista, który doprowadził do końca Sobór i tym samym reformę Kościoła katolickiego. Ogłoszenie przez niego na Monte Cassino św. Benedykta patronem naszego kontynentu miało wymiar symboliczny dla jednoczącej się Europy. Po bratobójczej wojnie Monte Cassino staje się symbolem pokoju i nowego układu w Europie mówił prof. Kłoczowski. Przypomniał rolę kard. Agostino Casarolego, sekretarza stanu Jana Pawła II, w kształtowaniu polityki wschodniej Watykanu i otwarciu na kraje bloku komunistycznego. Przypomniał też znaczenie konferencji w Helsinkach w 1975 r. i układu wtedy podpisanego, który w pewnym stopniu zbliżył świat komunistyczny i Zachód. Już od Piusa XII Kościół otwierał się na całą Europę i nie ograniczał do jej części zachodniej. Paweł VI używał za francuskim prezydentem Charlesem de Gaullem określenia Europa od Atlantyku po Ural, nie w sensie politycznym, ale kulturowym. Dla Jana Pawła II, papieża Słowianina integracja dwóch części Europy była już programem. Podczas pierwszej wizyty w Polsce, w przemówieniu w Gnieźnie w 1979 r. podkreślał on chrześcijańskie korzenie podzielonego na dwa bloki kontynentu i wskazywał na potrzebę jedności Europy mówił prof. Kłoczowski. Zwrócił też uwagę, że Jan Paweł II budował zaplecze intelektualne dla całej Europy poprzez organizowanie np. konferencji historycznych. Wtedy kraje za żelazną kurtyną były jakby zapomniane i papież Polak przypominał, że za sprawą chrześcijańskich korzeni mają one pełne prawo obecności w jednej Europie mówił profesor. Zwrócił uwagę, że Jan Paweł II miał bardzo dobre informacje z USA, tak za czasów prezydentury Jimmiego Cartera, jak i Ronalda Regana. Dzięki Amerykanom wiedział, co się dzieje w ZSRR. Powołując się na najnowsze badania historyczne prof. Kłoczowski analizował politykę Regana wobec bloku państw komunistycznych: chodziło o to, aby pomóc Polsce w rozbiciu od wewnątrz komunizmu. W jej ślady miały pójść inne kraje. Z drugiej strony, wiedziano, że Związek Radziecki słabnie i nie jest już potęgą. Dlatego rozpoczęto wyścig zbrojeń, aby zmusić przeciwnika do wielkiego wysiłku, który doprowadzi jego gospodarkę do katastrofy. Równocześnie dbano, aby poprzez dialog i rozmowy wyeliminować groźbę wojny atomowej. Według prof. Kłoczowskiego wszystko wskazuje na to, że papież o tej strategii Regana był poinformowany. Wspierał pokojowy ruch Solidarności, co w ostateczności doprowadziło do rozkładu komunizmu bez wojny światowej. Ta polityka doprowadziła do Okrągłego Stołu i pierwszych wolnych wyborów w wolnej Polsce podsumował prof. Kłoczowski, podkreślając potrzebę szczegółowych badań nad tym okresem w dziejach Polski, Europy i świata. Wydarzenia te przygotowywały 2004 rok, kiedy przyjęto nowe państwa do struktur UE uważa profesor. Według niego papieże ostrożnie wypowiadali się na temat UE, gdyż chrześcijaństwo ma wymiar światowy i nie utożsamia się tylko z Europą. Prof. Kłoczowski podkreślił, że jednym z centralnych motywów nauczania Jana Pawła II była kultura jako podstawowy element czyniący człowieka człowiekiem. Nawiązał do słów Bronisława Geremka, który w jednym z ostatnich swoich tekstów napisał, że mamy Europę, ale nie mamy Europejczyków i stąd kryzys UE, która jest budowana odgórnie, a nie od dołu. Te słowa są bliskie nauczaniu Jana Pawła II, który wielką wagę przywiązywał do idei Rzeczpospolitej opartej na tradycjach narodowych i lokalnych, wzmacniających równocześnie świadomość europejską. Jednej Europy nie stanowi tylko ekonomia i polityka, powtarzał papież, ale przede wszystkim kultura, która stanowi o przyszłości UE. Jeśli nie będzie prawdziwych Europejczyków, nie będzie wspólnej Europy. Jan Paweł II apelował więc do Europejczyków bądźcie sobą, dbajcie o swoją kulturę i tradycje, i zarazem bądźcie otwarci na świat. Była to też odpowiedź papieża na charakterystyczny dla Europy pesymizm, na którym nie można budować przyszłości. Za przykładem Jana Pawła II musimy brać większą odpowiedzialność za Europę i Polskę zakończył prof. Kłoczowski. Henryk Woźniakowski dyrektor Instytutu Wydawniczego Znak nazwał Jana Pawła II jednym z wielkich narratorów Europy. Analizował papieskie rozumienie takich pojęć, jak ojczyzna i Europa. Pierwszą określał jako dziedzictwo i wynikający z niego stan posiadania ziemi, terytoriów, a jeszcze bardziej wartości i treści duchowych, które składają się na kulturę danego narodu. W stosunku do Europy papież nie użyłby takich słów. Europa jest w jego języku wspólnotą rozumianą głębiej niż tylko w sensie prawno-politycznym czy narodowym, czerpiącą ze wspólnych wielorakich korzeni, przede wszystkim chrześcijańskich mówił Woźniakowski. Taka Europa oddychająca obojgiem płuc była ojczyzną jego nadziei, była też zadaniem podsumował dyrektor Znaku. Prymas senior abp Henryk Muszyński przypomniał przemówienie Jana Pawła II wygłoszone w Gnieźnie w czerwcu 1979 r., w którym papież podkreślał jedność duchową całej Europy: Wschodniej i Zachodniej. Była to wielka profetyczna wizja, w czasie, gdy mało kto wierzył, że może się dokonać taka zmiana zauważył abp Muszyński. To przemówienie papież nazwał programem całego pontyfikatu dodał. Po upadku widzialnego muru berlińskiego Jan Paweł II zaczął ostrzegać, że pojawił się inny, niewidzialny mur, który przebiega przez serca ludzi i dzieli kontynent tłumaczył hierarcha. Był to mur zbudowany z lęków, agresji, braku zrozumienia dla ludzi o innym kolorze skóry i innej religii,

7 z egoizmu politycznego i gospodarczego, braku wrażliwości na życie ludzkie i godność każdego człowieka. Zdaniem prymasa-seniora jedność duchowa to jest coś bardzo potężnego. To jedność na wzór rodziny, gdzie obecna jest wspólnota życia i doświadczeń. Jest ona możliwa, gdy podejmie się wysiłek budowania zaufania, prowadzenia dialogu i poszukiwania fundamentu, na którym można będzie stworzyć trwałą przyszłość. Konieczne jest także bycie z Bogiem, a nie przeciwko Bogu, stawianie moralności przed ideologią, szukanie korzeni europejskości mimo różnorodności, której nie da się uniknąć. Potrzebne jest także myślenie wspólnotowe, a nie polityczne. W ostatnich kilku latach nie zawsze się to udawało, czego wyrazem według abp. Muszyńskiego był brak zapisu o chrześcijańskim dziedzictwie Europy w preambule unijnej konstytucji. Wedle o. Macieja Zięby, dyrektora Instytutu Tertio Millennio, papież miał w czasach zimnej wojny śmiałą wizję zjednoczonej Europy. Była ona oparta na wartościach prawdy, dobra, sprawiedliwości, solidarności. Rozpoczął też jej realizację m.in. poprzez spotkania i rozmowy z wieloma różnorodnymi środowiskami. W dzisiejszej Europie, w opinii dominikanina, nie podjęto tej wizji, co skutkuje m.in. postulatami wyrugowania religii z życia publicznego. Dominuje ideologizacja wszelkich debat oraz brak kultury przebaczania istniejącej w chrześcijaństwie, ale niepodejmowanej przez świat polityczny. Ks. prof. Borys Gudziak, rektor Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie nawiązał do obchodzonej w tym roku 10. rocznicy wizyty Jana Pawła II na Ukrainie. Stwierdził, że przyjeżdżając do tego kraju w 2001 r. papież miał świadomość tragicznych i trudnych losów Kard. Nycz: nie można zamknąć ust Kościołowi Bł. ks. Jerzy Popiełuszko nigdy nie powinien zginąć z naszej pamięci, bo jest znakiem tego, czego kapłan katolicki chce dla dobra braci i jaką cenę gotów jest za to zapłacić powiedział kard. Kazimierz Nycz podczas uroczystości w kościele św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu. 19 października, w liturgiczne wspomnienie błogosławionego metropolita warszawski wzywał do odważnego głoszenia Chrystusa także wobec tych, którzy chcą zamknąć Kościół w getcie. Ukrainy w XX wieku: represji stalinowskich, dramatu Wielkiego Głodu lat 30., czystek etnicznych i politycznych. Znał także problemy współczesnej Ukrainy niż demograficzny, ubóstwo znacznej części społeczeństwa, bezrobocie, a związku z tym emigrację zarobkową. Papież odwoływał się do tych zjawisk, kierując słowa szczególnie do młodzieży, w nadziei, że odegra ona istotną rolę w zbliżeniu Ukrainy z Europą. Papież zademonstrował zrozumienie i szacunek dla historii Ukrainy, ucałował ukraińską ziemię, mówił też cały czas w języku ukraińskim wspominał ks. Gudziak. A nawiązując do tych gestów Jana Pawła II stwierdził, że do konsolidacji Europy potrzeba dalekosiężnych strategii, partnerstwa, reform i zmian w ustawodawstwie, ale też zmiany serca, duszy i światopoglądu. aw, rl, tom, mp, tk Zauważył, że październik ma zapełniony kalendarz liturgiczny. 16 dnia tego miesiąca wspominamy rocznicę wyboru kard. Karola Wojtyły na papieża, 22 październik to pierwsze liturgiczne wspomnienie bł. Jana Pawła II, a pomiędzy tymi datami, 19 października jest rocznica śmierci ks. Jerzego i jednocześnie jego wspomnienie liturgiczne. Kardynał apelował, by nie porównywać tych dwóch błogosławionych, nie rozłączać ich, ponieważ oni chcieli być razem. Jan Paweł II był dla ks. Jerzego mistrzem, nauczycielem i oparciem, a papież często mówił o ks. Popiełuszce. Całe duszpasterstwo ks. Jerzego ludzi pracy, sztuki, czy kultury to było przede wszystkim sprawowanie Eucharystii i głoszenie Słowa Bożego. Powtarzał, byśmy zło dobrem zwyciężali przypomniał metropolita warszawski. Kościół i my, chrześcijanie, jesteśmy powołani do tego, by być znakiem sprzeciwu podkreślił, wskazując na pokolenia męczenników. Wiele razy próbowano zamknąć Kościołowi usta, schować go, ograniczyć do getta, tak jak za czasów ks. Jerzego, gdy władze wprowadzały komunistyczną zasadę rozdziału państwa od Kościoła, ale ks. Popiełuszko wiedział, że nie można zamknąć Kościołowi ust na głoszenie Ewangelii miłości zaznaczył metropolita warszawski. Dodał, że dzisiaj także niektórzy próbują stworzyć dla Kościoła nowe getto, sprywatyzować wiarę i religię. Zaapelował, by nie lękać się tego getta, które chce dla nas zbudować świat, ponieważ Kościół już wielokrotnie sobie z takimi próbami radził. Obyśmy tylko sami nie budowali getta dla siebie, nie wykluczali tych, do których Chrystus nas posyła. Musimy iść i głosić Ewangelię podkreślał kard. Nycz. Dodał, że stoi przed nami wyzwanie do głębszej i nowej ewangelizacji, z bł. Janem Pawłem II i bł. ks. Popiełuszką jako przewodnikami i patronami. Podziękował tym, którzy odważnie bronili i bronią znaków chrześcijańskich w przestrzeni publicznej. Mszę św. w kościele św. Stanisława Kostki, przy którym znajduje się grób bł. ks. Popiełuszki i który od ubiegłego roku jest sanktuarium tego błogosławionego, koncelebrował biskup-nominat diecezji warszawsko-praskiej Marek Solarczyk oraz wielu księży. Obecna była Marianna Popiełuszko z rodziną oraz delegacje, poczty sztandarowe, przedstawiciele władz i parlamentarzyści oraz licznie zgromadzeni wierni. Dekretem metropolity warszawskiego, kard. Kazimierza Nycza, w liturgiczne wspomnienie błogosławionego ks. Popiełuszki uzyskać można w żoliborskim Sanktuarium odpust zupełny. im KRAJ 7

8 Polscy misjonarze statystyka Liczba wszystkich polskich misjonarzy i misjonarek w porównaniu do roku ubiegłego zwiększyła się o 16 osób i wynosi obecnie 2156, z czego 50 osób to katolicy świeccy. 23 października Kościół już po raz 85. obchodził Światowy Dzień Misyjny. Najwięcej polskich misjonarzy pracuje w Afryce 924. To o 3 osoby mniej niż w roku poprzednim. Kraje, w których (od wielu lat) Polaków jest najwięcej to: Kamerun 141, Zambia 92, Tanzania i Madagaskar po 66, Rwanda 59, Demokratyczna Republika Konga i Republika Południowej Afryki po 49. W Ameryce Południowej i Środkowej pracuje 829 misjonarzy i misjonarek z naszego kraju o 16 więcej niż przed rokiem. Najpopularniejszymi krajami są: Brazylia 307 misjonarzy, Boliwia 127, Argentyna 125, Peru 47 i Paragwaj 45. W Azji jest 304 polskich misjonarzy. Ich liczba w stosunku do 2010 r. zwiększyła się o 6. Był to więc kolejny rok, w którym Polaków na azjatyckich misjach przybyło. Już od wielu lat najwięcej z nich pracuje w Kazachstanie 102, Izraelu 40, Japonii 32, w Indonezji i Uzbekistanie po 20 osób. W Oceanii jest 70 naszych misjonarzy o jednego więcej niż w roku ubiegłym: większość w Papui-Nowej Gwinei 68. W Europie misjonarze pracują w Bośni i Hercegowinie oraz w Serbii. W szeregach polskich misjonarzy jest 17 biskupów. W Ameryce Płd. i Środkowej pracuje 8 z nich I tak w Boliwii posługę pasterską sprawuje 3 biskupów: bp Krzysztof Białasik SVD (diec. Oruro), bp Stanisław Dowlasiewicz OFM Conv (Santa Cruz de la Sierra) i bp Bonifacy Antoni Reimann OFM (Ñuflo de Chavez). W Brazylii pracuje obecnie 4 polskich biskupów: bp Romuald Maciej Kujawski (Pampas), bp Czesław Stanula CSSR (Itabuna), bp Jan Wilk OFM Conv (Anapolis), bp Edward Zielski (Campo Maior). W Argentynie w prałaturze terytorialnej Esquel posługę pasterską sprawuje bp Józef Słaby CSSR. 20 marca 2011 r. zmarł bp Augustyn Stefan Januszewicz OFM Conv, który pracował w Brazylii od 1974 r. Święcenia biskupie przyjął w 1989 r. i został pierwszym biskupem diecezji Luziana, gdzie pracował do czasu przejścia na emeryturę we wrześniu 2004 r. Na kontynencie afrykańskim pracuje 5 polskich biskupów. W Kamerunie bp Eugeniusz Jureczko OMI (Yokaduma) i bp Jan Ozga ( Doumé-Abong- Mbang), na Madagaskarze bp Zygmunt Robaszkiewicz MSF (Morombe), a w Republice Południowej Afryki bp Stanisław Dziuba OSPPE (Umzimkulu) oraz bp Adam Musiałek (De Aar). W Azji pracuje 3 polskich biskupów. W Kazachstanie: abp Tomasz Peta (Astana) i bp Janusz Kaleta (Karaganda). Administratorem apostolskim w Uzbekistanie jest natomiast bp Jerzy Maculewicz OFM Conv. W Oceanii (Madang w Papui Nowej Gwinei) pracuje abp senior Wilhelm Kurtz SVD. PDM. oprac. tk Podzielmy się powołaniami ze światem Rozmowa z ks. Tomaszem Atłasem, dyrektorem krajowym Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce ROZMOWA KAI 8 Jak oceniłby ksiądz zaangażowanie misyjne Kościoła w Polsce? Nie chodzi mi jedynie o spojrzenie przez pryzmat liczb, ale i zaangażowanie serc... Jest wiele sygnałów, które potwierdzają, że wierni mają dla dzieła misyjnego naprawdę wielkie serce. Angażują się w różnorakiej formie, czego szczególnym wyrazem jest choćby dynamiczny rozwój akcji Kolędnicy Misyjni. W najbliższych miesiącach dodatkową okazją, by obudzić w sobie zaangażowanie, będzie obchodzona 9 stycznia 2012 r rocznica śmierci Sługi Bożej Pauliny Jaricot, założycielki Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary i Żywego Różańca. Ufam, że właśnie grupy Żywego Różańca, ale też i inne środowiska, zainteresują się na nowo dziełem Pauliny i tym, co ta charyzmatyczna młoda kobieta zrobiła, aby wspomagać misjonarzy. Chciałbym, aby wszyscy zrzeszeni w Żywym Różańcu odkryli, że jego geneza i cel ściśle wiąże się z dziełem misyjnym. Na całym świecie pracuje 2156 polskich misjonarzy, z czego aż 924 osoby posługują na kontynencie afrykańskim. Zbiórka w Niedzielę Misyjną przynosi każdego roku ok. 3,4-3,5 mln zł. To dużo, mało? Przede wszystkim z serca dziękujemy wszystkim, którzy jakikolwiek grosz wrzucają na tacę, aby wspierać dzieło misyjne. Owszem, możemy się zastanawiać, czy tych ofiar nie powinno być więcej. Z pewnością tak. Jeśli spojrzymy na statystykę ofiar zbieranych w Światowym Dniu Misyjnym na innych kontynentach, w Afryce czy Azji, to z roku na rok tych ofiar jest coraz więcej. Jeśli natomiast chodzi o kraje europejskie, wysokość ofiar od kilku lat nie zmienia się, zatrzymały się na podobnym poziomie w przypadku naszego kraju jest to około 3,5 mln zł. Jeśli natomiast chodzi o polskich misjonarzy to liczba ponad 2100 osób od kilku lat jest swego rodzaju wyrzutem sumienia, bo dziękując Bogu za wszystkie powołania, którymi ciągle tak hojnie obdarza naszą Ojczyznę, warto się zastanawiać, czy więcej kapłanów, sióstr, misjonarzy świeckich nie powinno wyjeżdżać i czynnie włączyć się w dzieło misyjne Kościoła. Wspomnijmy tutaj choćby pielgrzymkę Benedykta XVI do Polski i jego przemówienie w archikatedrze warszawskiej. Papież mówił wtedy, że ciesząc się tyloma powołaniami, Kościół w Polsce powinien jeszcze bardziej dzielić się nimi z Kościołem powszechnym.

9 Niepokojąca wydaje się być średnia wieku polskich misjonarzy. Najmłodsi są misjonarze świeccy, którzy średnio mają od 38 do 46 lat. Wśród sióstr zakonnych ten średni wiek jest wyższy: lata. Polscy misjonarze niestety się starzeją... Jeśli chodzi o misjonarzy europejskich, to i tak jesteśmy najmłodsi, ale jest faktem, że sporo misjonarzy już w podeszłym wieku wraca do kraju, a liczba wyjeżdżających nie wzrasta zbyt dynamicznie. Niedawno zorganizowaliśmy we współpracy z Sekretariatem Misyjnym Księży Pallotynów spotkanie poświęcone misjonarzom, którzy zakończyli swoją posługę. Ich ogromne eklezjalne i ewangelizacyjne doświadczenie może mieć wielkie znaczenie w perspektywie rozwoju animacji misyjnej, czy też na płaszczyźnie nowej ewangelizacji. Jak pokazują doświadczenia krajów Europy Zachodniej, to właśnie misjonarze, którzy wrócili do macierzystych Kościołów lokalnych szczególnie łatwo wchodzą w dzieło powtórnej ewangelizacji. Na co szczególnie podczas tegorocznego Tygodnia Misyjnego zwróciłby ksiądz uwagę? Na dwie kwestie. Po pierwsze, by w kontekście słów Ojca Świętego był to dla nas czas misyjnego rachunku sumienia, a jednocześnie okazja, by zatrzymać się nad swoją chrześcijańską tożsamością. Jeśli jestem uczniem Jezusa, to co w perspektywie misyjnej z tego wynika? Po drugie zachęciłbym, abyśmy uświadomili sobie, że jest to wyjątkowy dzień w roku, kiedy musimy się wznieść ponad kontynentalne, krajowe, diecezjalne i zakonne różnice oraz podziały po to, żeby spojrzeć na Kościół w perspektywie powszechnej. Jak to rozumieć? W tym dniu zarówno w Ugandzie, Chile, Birmie, jak i w Polsce wierni łączą się w modlitwie za dzieło misyjne Kościoła i składają swoje ofiary na tzw. fundusz solidarności, fundusz papieski. Dlatego też swobodne dysponowanie ofiarami zebranymi w tym dniu na tacę można uznać za nieodpowiednie, dalekie od rozumienia Kościoła w duchu powszechnym i w duchu wzajemnej solidarności między Kościołami lokalnymi. Nie inaczej trzeba widzieć inne, partykularne inicjatywy, które zostały zaplanowane na ten czas właśnie dlatego, że wielu wiernych w Niedzielę Misyjną i w Tydzień Misyjny na nowo czuje swoją odpowiedzialność, jak i wrażliwość na los braci w wierze w innych krajach i w odmiennym kontekście kulturowym. Przecież to, co wtedy składamy na tacę w całym świecie jest przeznaczone do dyspozycji Ojca Świętego, na rozwój dzieła misyjnego w wymiarze powszechnym. Czasem zdarza się, że wierni kojarzą Światowy Dzień Misyjny, jako kolejny dzień, kiedy Kościół w Polsce pomaga polskim misjonarzom. Tymczasem takim dniem jest 6 stycznia i II Niedziela Wielkiego Postu. Niedziela Misyjna ma służyć temu, abyśmy modlitwą i naszymi ofiarami wsparli nie tylko naszych misjonarzy, a przede wszystkim młode Kościoły, a więc np. formację katechistów w Czadzie, młodych kapłanów w Wietnamie, czy budowę kaplicy w Hondurasie według wskazań przekazanych Dyrekcji Krajowej PDM w Polsce przez Kongregację Ewangelizacji Narodów. To jest taki dzień, kiedy musimy pomyśleć nieco szerzej, po prostu powszechnie, po katolicku. Kiedy patrzy się na rozwój Kościoła katolickiego na świecie to okazuje się, że połowa wszystkich katolików globu mieszka w Ameryce. Czy zdaniem księdza kierunek misyjnych dróg Kościoła, które najczęściej prowadzą do Afryki, powinien się zmienić? Myślę, że nie możemy tracić z oczu powszechności Kościoła. Liczba chrześcijan w Ameryce Łacińskiej powinna nas na pewno fascynować, skłaniać do pomocy, ale musimy być jednocześnie świadomi, że np. coraz więcej kapłanów Latynosów przyjeżdża do krajów Europy Zachodniej. W polskiej rzeczywistości jeszcze tego nie zauważamy, ale we Francji, Hiszpanii czy Belgii diecezje już stają przed tym wyzwaniem, a jednocześnie szansą, bo przecież wymiana darów między Kościołami może rodzić wspaniałe owoce, jeśli jest właściwie przygotowana i przeżyta. Jak w polskim Kościele jeszcze bardziej obudzić zaangażowanie misyjne? Wiążę wielkie nadzieje z przyszłym rokiem, kiedy będziemy wspominać Paulinę Jaricot. Ta 20-letnia dziewczyna założyła w 1819 roku Dzieło Rozkrzewiania Wiary, a w 7 lat potem Żywy Różaniec. Dzieła, które w pewnym sensie dokonały rewolucji, jeśli chodzi o wspieranie dzieła misyjnego. Chciałbym życzyć wszystkim, nie tylko zrzeszonym w grupach Żywego Różańca, żebyśmy za jej wzorem i wstawiennictwem rozbudzili w sobie zaangażowanie na rzecz dzieła misyjnego. Być może przyczynimy się w ten sposób także do wyniesienia Sługi Bożej Pauliny Jaricot do chwały ołtarzy. Oby przy końcu 2012 roku każdy mógł powiedzieć: zrozumiałem moje miejsce i moją odpowiedzialność za misyjne dzieła Kościoła. Rozmawiał Rafał Łączny 400 tys. zł za zegarek Jana Pawła II Za 400 tys. zł sprzedano zegarek bł. Jana Pawła II, podczas charytatywnej aukcji zegarków należących do sławnych osób, zorganizowanej przez firmę Strojny w Krakowie. Zegarek został przekazany do Krakowa na początku 2003 r. wraz ze zdjęciem podpisanym przez papieża Jana Pawła II. Na jego życzenie dochód ze sprzedaży zegarka w całości trafi do szkoły św. Tereski w Rabce, placówki dla dzieci niewidomych prowadzonej przez Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi i Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża z Lasek. Papieski zegarek został wykonany ręcznie w niemieckiej manufakturze na zlecenie Rycerzy Zakonu Maltańskiego na 80. urodziny Jana Pawła II. Zegarek nie ma wskazówek tylko małą perłę. Na tarczy zamontowano złotą monetę wybitą z okazji urodzin papieża. Aukcja odbyła się 16 października wieczorem w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Licytację prowadził krakowski kolekcjoner sztuki Andrzej Starmach. Na aukcji wystawiono 14 zegarków. led ROZMOWA KAI 9

10 Palikot wykorzystuje błędy Kościoła Wywiad z prof. Andrzejem Zollem, byłym przewodniczącym Trybunału Konstytucyjnego Jak ocenia Pan pomysł posła Palikota, by z sali Sejmu usunąć krzyż? To postulat absolutnie nieuzasadniony. Tym bardziej, że sprawa została już rozstrzygnięta przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, który rozpatrywał włoski spór o krzyż [w szkole red.]. Trybunał, po pewnych wahaniach orzekł, że krzyż w przestrzeni publicznej nie stanowi naruszenia praw podstawowych. Myślę, że polska tradycja, tożsamość zawsze widziała w krzyżu pewne podstawowe wartości, i nie było to zwrócone przeciwko komukolwiek. Wobec tego nie widzę powodu, ażeby krzyż miał zniknąć. Myśli Pan, że przy obecnym kształcie parlamentu, walka o krzyż będzie trwałym elementem toczonych tam dyskusji? Bardzo bym nie chciał, by tak się stało, bo mamy naprawdę bardzo wiele spraw do załatwienia, a to jest trochę temat zastępczy. Po prostu ta nieliczna stosunkowo grupa chce zaistnieć, chce pokazać swoją siłę, ale też muszę to powiedzieć z przykrością wykorzystuje pewne błędy, które zostały popełnione przez hierarchię kościelną. Co konkretnie ma Pan na myśli? Angażowanie się w kampanię wyborczą (choć w tej ostatniej było to może mniej widoczne niż w prezydenckiej, ale także) oraz działanie ośrodka toruńskiego, które jest czynnikiem wzmacniającym w wielu środowiskach pozycję radykalnych grup, pragnących wojny z Kościołem. Sądzi Pan zatem, że taki a nie inny styl obecności Kościoła miał wpływ na wynik wyborczy? Tak jest, na wzmocnienie się grupy Palikota na pewno. To, że ta grupa weszła do Sejmu i to na trzecim miejscu, w dużym stopniu było efektem stylu działania niektórych hierarchów Kościoła. Myśli Pan, że obecna konfiguracja sejmowa spowoduje szczególnie ostre debaty światopoglądowe o krzyż, aborcję, in vitro? Na pewno. Będą one najostrzejsze od przełomu roku 1989? Może nie. Pamiętajmy o latach, kiedy chodziło o ratyfikację konkordatu napięcie było wówczas bardzo poważne. Ale boję się, że również tym razem może być ono bardzo silne. Wobec tego, co jako prawnik, katolik, uczestnik ogólnospołecznych dyskusji doradziłby Pan instytucji Kościoła w dziedzinie owego niedomagającego stylu jego obecności w przestrzeni publicznej? Więcej rozmowy. Bardzo doradzałbym, abyśmy także wewnątrz Kościoła zaczęli rozmawiać o sprawach publicznych również z hierarchami. Taka rozmowa jest konieczna. Brakuje mi trochę stylu, który był niegdyś w naszym Kościele, tego co robił ks. Tischner czy abp Życiński. Tego nie mamy. Myśli Pan, że do takiej debaty, z otwartym mówieniem o ważnych kwestiach jednak dojdzie? To jest konieczne, w przeciwnym razie będziemy mieć coraz silniejsze wzmacnianie skrzydła, które dziś jest tak głośne. Rozmawiał Tomasz Królak Krzyż w sali obrad Sejmu RP został zawieszony w nocy z 19 na 20 października 1997 r. przez dwóch posłów Akcji Wyborczej Solidarność: Tomasz Wójcika i Piotra Krutula. Pomimo protestów ze strony ówczesnego Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, krzyż na sali sejmowej pozostał. Obecnie jego usunięcia domaga się Ruch Palikota. im Prof. Chrzanowski: usunięcie krzyża to odwrócenie się tyłem do polskiej tradycji. ROZMOWA KAI 10 To próba uderzenia w kształt polskiej kultury tak pomysł zdjęcia krzyża z sali obrad Sejmu skomentował dla KAI prof. Wiesław Chrzanowski. Były marszałek Sejmu zaznaczył, że krzyż nie jest jedynie symbolem religijnym, a zasada neutralności wyznaniowej państwa nie oznacza eliminacji symboli religijnych z przestrzeni publicznej. Prof. Chrzanowski przypomniał, że Trybunał Konstytucyjny zajmował się już tymi kwestiami przy okazji wprowadzania katechezy do szkół, czy ustawy mówiącej, że telewizja publiczna ma respektować wartości chrześcijańskie. Trybunał orzekał wówczas, że wartości te nie są ważne jedynie dla ludzi wierzących, ale są elementem polskiej kultury podkreślił. Zaznaczył, że nie ma żadnych podstaw, by usuwać krzyż z przestrzeni publicznej. Neutralność państwa i władzy państwowej nie oznacza eliminacji symboli religijnych tłumaczy prof. Chrzanowski. Usunięcie krzyża z sali obrad Sejmu byłoby wręcz odwróceniem się tyłem do całej tradycji. Profesor przypomniał słowa kard. Josefa Ratzingera, obecnego papieża Benedykta XVI, który mówił, że życie publiczne nie jest życiem religijnym, ale jednocześnie nie można sfery wartości pozostawiać poza sferą publiczną. Trzeba pamiętać, że krzyż w sferze publicznej nie jest tylko symbolem religijnym, ale przemawia także do osób niewierzących powiedział KAI prof. Chrzanowski. not. im

11 Kidawa-Błońska: krzyż przez lata nikomu w Sejmie nie przeszkadzał Stanowisko Platformy jest takie, że krzyż wisi w Sejmie od wielu lat i nikomu nie przeszkadzał. Dla jednych jest symbolem religijnym, dla innych także symbolem naszej historii, naszej tożsamości i naszej kultury powiedziała KAI Małgorzata Kidawa Błońska. Pomysł, by zdjąć krzyż, jak i toczona wokół niego dyskusja według posłanki Platformy Obywatelskiej absolutnie nie ma sensu i jest tematem zastępczym. To także efekt rywalizacji dwóch ugrupowań: Ruchu Palikota i PiS-u dodała Kidawa-Błońska. not. lk Ks. prof. Longchamps de Berier: brak krzyża nie oznacza neutralności Krzyż w Sejmie to kwestia polskości, a więc tożsamości uważa ks. prof. Franciszek Longchamps de Berier z Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Jego zdaniem, brak krzyża nie oznacza neutralności, a nawiązywanie do czasów, kiedy w budynku na Wiejskiej nie wisiał krzyż, kojarzy się źle. Ks. prof. Longchamps de Berier zaznaczył, że krzyż nie przestaje być znakiem religijnym, ale w tym konkretnym kontekście jest także jednym z bardzo istotnych elementów definiujących polskość. Według rozmówcy KAI jest ona określana także przez chrześcijaństwo i krzyż. To nie jest O tym, czym jest dla nich wiara, o modlitwie, trudnych momentach i kryzysach, spotkaniach z Janem Pawłem II i wychowaniu rodzinnym opowiadają w książce Główna rola w teatrze życia popularni polscy aktorzy. Prawie wszyscy rozmówcy Elżbiety Ruman wyznają, że ich wiara zaczęła się w domu. W przypadku Olgierda Łukaszewicza od dominującej w rodzinie matki, wychowanki szkoły zakonnej. Lidia Bogaczówna-Popiel opowiada o wpływie, jaki miała na nią babcia. Przypadek Jerzego Zelnika jest wyjątkowy. Przyjął chrzest w wieku 24 lat, gdyż ukochana kobieta domagała się ślubu kościelnego. Wiara wywarła jednak głęboki wpływ na całe późniejsze życie aktora, także zawodowe, nie pozwalając zagrać pewnych ról. Z tym wyposażeniem bohaterowie książki wchodzili w dość trudne dla wierzących środowisko świat ludzi sztuki. Kobuszewski twierdzi, że to jednak za komuny trudniej było swoją wiarę pokazywać. Kożuchowska wyznaje, że środowisko w końcu się do jej wiary przyzwyczaiło. Mogła więc pojechać na obchody 1. rocznicy śmierci Jana Pawła II, żeby przeczytać Ewangelię. Kierownictwo teatru uznało, że nie może zmarnować jedynej takiej szansy w życiu. Wszyscy podkreślają, że obca jest im dewocja i przesada. Różnie natomiast rozmówcy Ruman patrzą na Kościół. Jerzy Stuhr jest bardzo krytyczny z goryczą mówi, że pasterze opuścili wiernych, zajmują się polityką, a z wiary i jej atrybutów stworzyli teatrum. Ale Stuhr trwa w Kościele, choć na Mszę chodzi w poniedziałki, bo wówczas aktorzy mają wolne i nikt nie wypatruje, kiedy i jak klęczy filmowa gwiazda. Maciej Rayzacher przyznaje, że widzi księżowskie grzechy, ale dla niego Kościół to Chrystus. Na pytanie, czy chce być święty, Jan Kobuszewski odpowiada: Nie da rady. Człowiek lubi i wódeczki się napić, i świński dowcip opowiedzieć, i nabroić czasem potrafię. A jak się zdenerwuję, to i opieprzyć. Dodaje jednak, że znał jednego świętego Jureczka Popiełuszkę. Święci jednak są wśród nas i dzięki nim łatwiej powiedzieć wnukom, że najważniejsze w życiu są miłość, uśmiech, lojalność mówi. aw tylko kwestia historii, a więc początków polskiej państwowości związanej z 966 rokiem, ale to także kwestia tradycji powiedział ks. prof. Longchamps de Berier. Nawiązując do historii swoich przodków, zwolenników Jana Kalwina, wspomniał, że po ucieczce przed prześladowaniami ze strony katolików we Francji, znaleźli oni dom w kraju tolerancji Polsce. Jak podkreślił, ta tolerancja wynikała ze zrozumienia chrześcijaństwa i przylgnięcia do krzyża, dlatego Polska dała również schronienie Żydom, którzy się tułali po Europie, luteranom i muzułmanom, którzy byli lojalnymi poddanymi króla polskiego. Ks. prof. Longchamps de Berier zwrócił także uwagę, iż krzyż w Sejmie jest znakiem, ale wymowny może być również jego brak, jak to bywało w czasach socjalizmu. Brak krzyża nie oznacza więc neutralności podkreślił. Przed III Rzeczpospolitą byliśmy państwem, które walczyło nie tylko z Kościołem, ale i z polskością. Nie wolno było wieszać flag narodowych na 3 Maja, nie było święta narodowego 11 listopada, starano się przekonywać, że część naszej tradycji nie jest naszą tradycją przypomniał rozmówca KAI. Podkreślił, że Polacy mają prawo i mogą określać się poprzez krzyż i nie jest to skierowane przeciwko nikomu. Podał też przykłady tożsamości zbiorowej innych narodów europejskich. Bardzo wielu Irlandczyków, którzy uważają się za patriotów, to protestanci, ale oczywiste jest to, że irlandzkość wobec brytyjskości definiuje się poprzez katolicyzm. Francja przyjęła laickość jako zasadę konstytucyjną, ale cały czas francuskość definiuje się poprzez związek z katolicyzmem. Jest bardzo wiele osób niepraktykujących, a podających się za katolików ze względu na tę tożsamość wyjaśnił ks. prof. Longchamps de Berier. Według niego prawo do zbiorowej tożsamości wyraża się także w pluralizmie. Anglicy definiują się przez to, że mają Kościół państwowy, Francuzi przez laickość, a Niemcy poprzez autonomię państwa i Kościoła, według której każdego obywatela traktuje się bardzo rzeczowo, jako podmiot przymierza politycznego i przymierza religijnego. Szanuje się obywatela w jego tożsamości. not. awo KRAJ 11

12 W okopach nie ma niewierzących ROZMOWA KAI 12 cd. ze str. 2 Czy więc można w wojsku zdobyć świętość? Oczywiście, że tak! Potwierdza to również przykład ks. majora Ignacego Skorupki i wielu innych. Istnieją wartości, dla których uzasadnione jest oddanie życia. Ojciec Maksymilian Kolbe został ogłoszony świętym dlatego, że ofiarował życie za współwięźnia niemieckiego obozu koncentracyjnego. Wypełnił w sposób heroiczny przykazanie Chrystusa: Nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich (J 15, 13). Chrześcijaństwo miłość stawia ponad życiem. Kościół oddaje cześć tym, którzy poświęcają swe życie, upominając się o najbardziej zasadnicze wartości. A teraz kwestia, jak to zostało ujęte w pytaniu, przygotowywania się do zabijania. Życie jest świętością niepodważalną, dlatego uprawniona obrona osób i społeczności nie jest wyjątkiem od zakazu zabijania. Katechizm Kościoła Katolickiego przypomina, że uprawniona obrona może być nie tylko prawem, ale poważnym obowiązkiem tego, kto jest odpowiedzialny za życie drugiej osoby. Obrona dobra wspólnego wymaga, aby niesprawiedliwy napastnik został pozbawiony możliwości wyrządzania szkody. Z tej racji prawowita władza ma obowiązek uciec się nawet do broni, aby odeprzeć napadających na wspólnotę cywilną powierzoną jej odpowiedzialności. Jan Paweł II na pierwszym miejscu stawiał wychowanie do pokoju, aby w ten sposób zapobiec przemocy, zabijaniu i terroryzmowi. Są jednak tacy, którzy nie są miłośnikami pokoju. Misją żołnierza jest stawać w obronie zagrożonych wartości, również z użyciem siły, zawsze zgodnie z warunkami, które określi społeczność międzynarodowa, jak to przypomina Katechizm Kościoła Katolickiego. A jaka jest w tym rola kapelana? Często pada pytanie o rolę kapelana w wojsku, natomiast nikt nie pyta, w jakim celu żołnierzom towarzyszą lekarze czy psychologowie? Lekarz ratuje ciało, a kapłan ma ratować ludzką duszę, nadzieję, wiarę w dobro i miłość. Taki jest sens jego obecności by w żołnierzu ocalić najistotniejszą część jego człowieczeństwa, ustrzec go od nienawiści i przypomnieć mu prawo miłości bliźniego. Aby apelować o używanie broni tylko w obronie własnej, w sytuacji ekstremalnej. Posługa księdza w jednostce, czy podczas zagranicznej misji, nie ogranicza się choć jest to priorytet do posługi duszpasterskiej; to nie tylko spowiedź i Msza święta. Podejmuje także współpracę z psychologami i lekarzami. Kapelan często jest osobą, do której żołnierz ma największe zaufanie, z kim może szczerze i bez obaw porozmawiać. Przez wieki Kościół mówił o wojnie sprawiedliwej. Sumienie żołnierza przekonanego, że uczestniczy właśnie w wojnie sprawiedliwej mogło być absolutnie czyste? Ale dziś, dzięki Janowi Pawłowi II, to pojęcie zostało zakwestionowane... W Katechizmie Kościoła Katolickiego wciąż wymieniane są cztery warunki, które usprawiedliwiają podjęcie działań zbrojnych. Po pierwsze, szkoda wyrządzana przez napastnika narodowi lub wspólnocie narodów musi być długotrwała, poważna i niezaprzeczalna. Po drugie, użycie siły w obronie jest uprawnione gdy wszystkie pozostałe środki okazały się nierealne lub nieskuteczne. Po trzecie, muszą istnieć uzasadnione warunki powodzenia. I po czwarte, użycie broni nie może za sobą pociągnąć jeszcze poważniejszego zła i zamętu, niż zło, które należy usunąć. Jan Paweł II w sytuacji konfliktów konsekwentnie mówił wojnie: NIE!. Słuszność jego postawy potwierdzają rozmowy z kombatantami. Opowiadają oni, jak wojna niszczy ludzi i prowadzi do upadku człowieczeństwa w człowieku. Wojna więc niczego nie rozwiązuje. Jeszcze raz podkreślam: podstawowy sposób zapobiegania konfliktom, to wychowanie. Ale co zrobić ze współczesnym terroryzmem? W pewnych sytuacjach, gdy ani wychowanie, ani perswazja nie są w stanie powstrzymać szaleńców, istnieje konieczność interwencji. A co Ksiądz Biskup myśli o karze śmierci? Utożsamiam się z kierunkiem wytyczonym przez Jana Pawła II, który był jej zdecydowanie przeciwny. Pod jego wpływem Katechizm Kościoła Katolickiego został zmodyfikowany w tej materii. Przypomina się, że społeczeństwo na dzisiejszym etapie rozwoju ma wiele możliwości, by się obronić i nie musi stosować kary śmierci. Jestem przeciwko karze śmierci. Jako uczniowie Chrystusa wierzymy, że w każdym człowieku jest dobro. A więc nawet zbrodniarz zasługuje na to, by mu dać czas do pokuty, przemiany i nawrócenia. Oczywiście ta postawa nie oznacza pobłażania zbrodni, ponieważ kończy się to nieraz tragicznie. Zabójcy wychodzą z więzień i dokonują podobnych czynów. Powróćmy do codziennej pracy ordynariatu polowego. Czym praca w wojskowych parafiach różni się od innych? W parafiach wojskowo-cywilnych ordynariatu polowego, toczy się życie, podobnie jak w parafiach diecezji terytorialnych. Sprawowana jest liturgia, działa rada parafialna, grupy duszpasterskie młodych oraz starszych, ruchy i wspólnoty apostolskie. Większość z 89 naszych parafii działa na bazie kaplic garnizonowych oraz izb modlitwy. Do niedawna, gdy w koszarach przebywali żołnierze z poboru, kapelani na nich głównie koncentrowali swoją uwagę. Po rezygnacji z obowiązkowego poboru sytuacja się zmieniła. Obecnie kapelan jest do dyspozycji żołnierzy zawodowych. Jest obecny na odprawach, często udaje się z nimi na ćwiczenia. Organizuje też kursy przedmałżeńskie. Prowadzi indywidualne przygotowanie do chrztu czy do bierzmowania. A ci, którzy zagubili się duchowo i moralnie, dzięki obecności kapelana mają okazję się odnaleźć. Nieustannie przypominam księżom kapelanom, aby prowadzili duszpasterstwo indywidualne, mając przed oczyma scenę spotkania Jezusa z Zacheuszem czy nocne rozmowy z Nikodemem.

13 Dodatkowym problemem żołnierzy bywa rozłąka, to chyba stały problem w wojsku? Z jednostki wojskowej w Świętoszowie wyjechało do Afganistanu ponad tysiąc żołnierzy. Towarzyszył im kapelan. Jego obecność podczas misji była bardzo ważna. Mówi się, że na wojnie w okopach nie ma niewierzących. Niebo wydaje się być bliżej ziemi, a ziemia bliżej nieba. W sytuacji zagrożenia człowiek stawia sobie wiele pytań egzystencjalnych. Współpraca kapelanów z żołnierzami w tych warunkach doskonale się układa. Gdy dźwigamy krzyż wraz z drugim, to staje się on o połowę lżejszy. Ale w parafii zostało wiele rodzin, czekających na powrót synów, mężów i ojców. Był to dla nich bardzo trudny czas. Najpełniej, tuż przed świętami Bożego Narodzenia, wyraziły smutek dzieci, prosząc ze łzami w oczach podczas Mszy świętej o modlitwę za swoich ojców. Aby pomóc rodzinom żołnierzy, którzy po półrocznym pobycie w Afganistanie wrócili do jednostki, ich kapelan został mianowany proboszczem w Świętoszowie. A to dlatego, że na misji zyskał autorytet, zdobył ich zaufanie i drogi wzajemnej komunikacji zostały otwarte. Po powrocie, gdy dają o sobie znać liczne problemy w żołnierskich rodzinach, ksiądz będzie mógł im skuteczniej pomagać. Wielokrotnie słyszałem takie słowa: Mój syn był na wojnie, wrócił psychicznie zniszczony, pomógł mu kapelan. Ordynariat polowy znajduje się w strukturach Sił Zbrojnych, których najwyższym zwierzchnikiem jest Prezydent RP a podlegają one Ministerstwu Obrony. Jednocześnie konkordat gwarantuje Kościołowi autonomię. Jak te zasady są realizowane? Żołnierz ma prawo do opieki duszpasterskiej. W trakcie tegorocznej pielgrzymki na Jasną Górę odwiedził nas biskup pomocniczy Richard Spencer z archidiecezji wojskowej w USA. Mówił, że w armii amerykańskiej służą przedstawiciele 206 różnych wyznań. Wszyscy mają zapewniona opiekę duchową. Jeden kapelan przypada na 450 żołnierzy. Współpracę ordynariatu polowego z dowództwem armii w naszej Ojczyźnie regulują zasady określone przez konkordat, i prawo polskie. Generalne ramy pracy ordynariatu ustalamy z ministrem obrony narodowej. Ale ustalenia te nie dotyczą pracy duszpasterskiej, lecz warunków i środków, jakie wojsko winno zapewnić, np. przy organizacji pielgrzymki lub uroczystości patriotycznych, którym towarzyszą elementy liturgiczne. Jeśli chodzi o przekaz wiary, kapelan jest absolutnie autonomiczny. Zaś w zakresie dyscypliny czy awansowania, kapelan, który jest oficerem, podlega takim samym rygorom, jak każdy inny oficer. Wszelkie sprawy personalne ordynariatu polowego, a więc nominacje proboszczów, delegowanie księdza do określonych zadań itp. pozostają w gestii biskupa polowego. Moim obowiązkiem jest zawiadomienie dowódcy jednostki o dokonanych zmianach. Staram się zawsze mieć na uwadze dobro wojska. Zdaję sobie sprawę, że kapelanem jednostki szturmowo-desantowej powinien być ksiądz, który potrafi skakać na spadochronie. Kiedy wysyłam kapelanów do Afganistanu, szukam takich, którzy będą tworzyć skutecznie działający zespół. Dla zachowania dobrej atmosfery współpracy staram się rozmawiać z dowódcą jednostki, aby nie był zaskoczony moimi nominacjami. W gestii ordynariatu polowego jest też obsługa kaplicy w Pałacu Prezydenckim. Został oddelegowany ks. mjr Mateusz Hebda. Jego zadaniem jest towarzyszenie prezydentowi w trakcie uroczystości religijnych, a na co dzień posługa duszpasterska wśród pracowników kancelarii. Jednym z problemów, przed jakimi stoi ordynariat wojskowy, jest redukcja armii. Jest mowa o idącej w ślad za tym redukcji struktur ordynariatu. Proszę tę kwestię wyjaśnić, zwłaszcza wobec publikacji, jakie na ten temat się pojawiły. Zmiany w ordynariacie i jego restrukturyzacja są konieczne. Proces ten został rozpoczęty w 2009 r. przez bp. Tadeusza Płoskiego. Ważne jest przede wszystkim, by kapelani dostrzegli, że powinni dostosować posługę do nowych wyzwań w armii. Nie mają już do czynienia z poborowymi, tylko z żołnierzami zawodowymi. Ważną sprawą jest restrukturyzacja sieci parafii wojskowych. W związku z reformą armii, likwidowane są niektóre garnizony, co powoduje zakończenie posługi duszpasterskiej kapelanów w tych miejscach. Liczebność armii zmniejszyła się czterokrotnie. Czy także czterokrotnie zmniejszy się obsada ordynariatu polowego? Na obecnym etapie została opracowana i zaakceptowana przez stronę wojskową restrukturyzacja kurii polowej. Z czterech wydziałów kurialnych pozostaną trzy, w ślad za tym nastąpi redukcja etatów. Jeśli chodzi o sieć parafii wojskowych, na razie tylko dwie zostały zamknięte. Jedna w Ciechanowie z powodu likwidacji jednostki wojskowej. Tamtejsze koszary zostały przekazane Agencji Mienia Wojskowego. Ponieważ kaplica mieściła się w jednym z budynków wojskowych, trzeba było ją zamknąć. Zlikwidowana została także parafia wojskowa w Ełku. Bywa i tak, że garnizonu już nie ma, ale pozostał kościół. Taka sytuacja jest w Żarach. Mieszkają tam żołnierze dojeżdżający do sąsiednich jednostek, żyje też spora grupa emerytów wojskowych. Nie mogę tych mundurowych pozostawić bez opieki duszpasterskiej. W każdym województwie istnieje Wojskowe Biuro Emerytalne. Widać więc, że wojsko troszczy się także o emerytów. A Kościół ma o nich zapomnieć? Zachowam tę parafię, nawet gdyby została wyłączona z finansowania przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Prowadzę także rozmowy z biskupami niektórych diecezji na temat ewentualnej wymiany lub przejęcia świątyń. Chodzi o to, by diecezje przejęły niektóre nasze kościoły w miejscowościach, gdzie nie ma już wojska, natomiast by ordynariat polowy uzyskał od diecezji obiekt sakralny w miejscu, gdzie liczba wojska wzrasta. Czy doświadcza Ksiądz Biskup nacisku ze strony władz wojskowych by redukować pulę etatów w ordynariacie? Jestem świadomy, że trzeba rozmawiać i powoli dopasowywać strukturę ordynariatu do realiów, jakie dzisiaj istnieją. Ten proces trwa. Jestem otwarty na i sensowne sugestie. Za podstawę przyjmujemy pro- ROZMOWA KAI 13

14 porcję: jeden etat kapelana na tysiąc żołnierzy. Do tego trzeba doliczyć pracowników kurii, księży pracujących na misjach oraz kapelanów odbywających różnorodne szkolenia wojskowe. Wtedy nie wykonują oni duszpasterskich zadań w swych parafiach, szpitalach wojskowych, więc muszą być inni, którzy będą to robić w zastępstwie. A więc w sumie liczba zatrudnionych kapelanów powinna być nieco większa, niż wynika to wprost ze wspomnianej proporcji. Jest Ksiądz nowym i młodym biskupem polowym, a z racji swego cywilnego stanu mogącym spojrzeć z dystansem na wiele spraw w wojsku. Czym odznacza się posługa obecnego biskupa polowego? Jaki jest program Księdza Biskupa? Jan Paweł II w Novo millennio ineunte napisał, że jedynym naszym programem jest Ewangelia. Księżom więc mówię: najpierw sami żyjmy Ewangelią, a potem ją przepowiadajmy! Osobista świętość bardziej przemawia niż słowa. Wymagam od księży, aby byli zwiastunami dobrych nowin, gdyż ewangelia jest dobrą nowiną. Chodzi o dostrzeżenie dobra w człowieku. Przypominam też wciąż, że naszym adresatem są wszyscy: głęboko wierzący, poszukujący, ludzie na progu Kościoła, bądź poza Kościołem, a nawet niewierzący i z nim walczący. Ważne jest, aby w każdym środowisku budować elity, pełniące rolę ewangelicznego zaczynu. Na zakończenie pytanie o szlify generalskie dla Księdza Biskupa? Moim priorytetem jest duszpasterstwo, a mundurem sutanna. Nie można jednak zapomnieć, że szlify oficerskie dla kapelanów wojskowych są w tradycji nie tylko polskiej armii, ale i wielu innych. Watykańska Kongregacja ds. Biskupów stoi na stanowisku, aby zachować tę tradycję. Należy jednak pamiętać, że decyzje o nadawaniu stopni oficerskich podejmowane są poza strukturami kościelnymi. Dziękuję za rozmowę. Marcin Przeciszewski ROZMOWA KAI 14 Abp Głódź: byliśmy żołnierzami Chrystusa z pierwszej linii frontu Mszą św. w kościele św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu zakończyło się dwudniowe spotkanie byłych alumnów-żołnierzy, którzy w latach pełnili przymusową służbę wojskową. 17 i 18 października do Warszawy przybyło blisko 700 księży z kraju i zagranicy. Eucharystii przewodniczył abp Sławoj Leszek Głódź. Wspominając kompanie kleryckie podkreślił, że próbowano w nich łamać kapłańskiego ducha. Tamten czas, kiedy włożyliśmy żołnierskie mundury stanowi ważną część naszej biografii powiedział metropolita gdański. Przypomniał historyczne tło tamtych lat i fakt, że powoływanie kleryków do wojska było złamaniem porozumienia zawartego między rządem a Kościołem w 1950 roku. Kościół kształtował polską historię, tożsamość, kulturę duszę narodu. Dlatego wydano mu walkę. Zamierzano zniszczyć jego autonomię, społeczne oddziaływanie, instytucjonalne funkcjonowanie podkreślił abp Głódź. Wspominając czas spędzony w kompanii kleryckiej w Szczecinie wyliczył stosowane tam szykany: Nie tylko ćwiczenia, musztra, zajęcia z bronią, praca fizyczna, czasem pozbawiona jakiegokolwiek sensu. Także polityczna, światopoglądowa, antykościelna indoktrynacja. Metropolita gdański nazwał kleryków siłą wcielonych do wojska żołnierzami Chrystusa z pierwszej linii frontu. To tutaj, we wrogim środowisku, mieliśmy sprawdzić wartość i autentyzm naszego powołania. Zdaliśmy dobrze ten egzamin wierności podsumował. Przywołał ks. Jerzego Popiełuszki, który w latach pełnił służbę wojskową w Bartoszycach. Przypomina nam błogosławiony o czymś bardzo ważnym mówił hierarcha że nie jesteśmy narodem tylko na dziś. Jesteśmy narodem, który ma przekazać w daleką przyszłość moce nagromadzone przez całe tysiąclecie. Abp Głódź wezwał do refleksji nad stanem państwa i miejscem Kościoła w państwie. Dziś zaczyna się rozlegać natarczywe wołanie o zmianę wektorów polskiego życia. Ograniczanie wolności Kościoła w Ojczyźnie, agresywny antyklerykalizm, apologia moralnego nihilizmu, ateizmu, życia bez norm Dekalogu rozbrzmiewać będzie w Sejmie, bo znalazło w nim reprezentację ugrupowanie głoszące wrogość do Kościoła ubolewał abp Głódź. Zapowiedział, że wobec tego zgiełku Kościół będzie szedł drogą prawdy i wierności, świadom swego miejsca w Ojczyźnie, wyznaczonego przez historię. Na koniec wezwał zebranych do obrony krzyża. Obudź się, Polsko! Odezwij się głosem prawdy i wdzięczności dla Chrystusowego krzyża. Czym byś była, gdyby nie ten święty znak? Dokąd byś poszła, gdyby na twych drogach historii nie stanął znak krzyża znak największej miłości Boga do człowieka? pytał metropolita gdański. Homilię abp. Głódzia kilkakrotnie przerywano oklaskami. Mszę św. koncelebrowało grono blisko 700 kleryków-żołnierzy. Byli wśród nich liczni biskupi, którzy pełnili służbę w kompaniach kleryckich m. in. metropolita warmiński abp Wojciech Ziemba i biskup płocki Piotr Libera. Przy ołtarzu stanął poczet sztandarowy Batalionu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego. Liturgię słowa i oprawę muzyczną przygotował Chór Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. Po Komunii biskupom, którzy pełnili służbę wojskową wręczono medale bł. ks. Jerzego Popiełuszki, ustanowione przez biskupa polowego WP Józefa Guzdka. Po Mszy św. zebrani udali się do grobu kapelana Solidarności, gdzie wspólnie odmówili modlitwę i złożyli kwiaty. Wielu dawnych alumnów-żołnierzy oddawało hołd klękając i całując płytę jego grobu. Spotkanie zorganizował Ordynariat Polowy Wojska Polskiego. Szacuje się, że przymusową służbę wojskową w latach odbyło ok. 3 tys. alumnów. kos

15 Moja Diecezja Przegląd najważniejszych wydarzeń diecezjalnych BIAŁYSTOK Przy wznoszeniu nowych świątyń ludziom zawsze towarzyszyła wiara. Świątynia to przestrzeń, którą Bóg wziął w swoje posiadanie mówił abp Edward Ozorowski do wiernych zgromadzonych 22 października w pierwsze wspomnienie liturgiczne bł. Jana Pawła II, na poświęceniu nowej białostockiej świątyni kościoła pw. Matki Bożej Fatimskiej. Metropolita swoje kazanie poświęcił duchowej wymowie i znaczeniu świątyń katolickich. Przypomniał, że kościoły w Polsce są ostoją wiary, kultury i polskości. Zwrócił uwagę, że w polskich świątyniach od zawsze rozbrzmiewały chorały gregoriańskie, śpiewy łacińskie oraz pieśni polskie, będące bezpośrednim wyrazem polskiej duszy, a religijna sztuka w Polsce posiada w sobie uniwersalizm europejski i wszystko to, co polskość stanowi. Nigdy nie byliśmy zaściankowi, nigdy też religijność powiązana z polskością nie przejawiała cech nacjonalizmu ani szowinizmu stwierdził abp Ozorowski. Mszę św. koncelebrował abp senior Stanisław Szymecki oraz ponad 80 kapłanów. Nowa świątynia powstała w sercu dzielnicy mieszkaniowej Bojary, do której dopasowana została stylem architektonicznym. tm BIELSKO ŻYWIEC Relikwie bł. ks. Jerzego Popiełuszki gościły w niedzielę 16 października w parafii pw. św. Franciszka z Asyżu w Bielsku-Białej Wapienicy. Peregrynacja doczesnych szczątków męczennika do bielskiej wspólnoty, to zasługa rycerzy Zakonu Chrystusa i Świątyni Jerozolimskiej templariuszy. Jeden z nich, Dawid Grzesiowski, jest legatem delegatury tego świeckiego zakonu na Podbeskidziu. Wizyta relikwii kapelana Solidarności zbiegła się z 45. rocznicą obłóczyn kleryka Alka Popiełuszki. Przez całą niedzielę wierni z Wapienicy mogli czcić relikwie bł. ks. Popiełuszki, które zostały przekazane w lutym br. jedynemu w Polsce przeoratowi templariuszy przy franciszkańskiej bazylice w Katowicach-Panewnikach. Było to pierwsze oficjalne przekazanie relikwii zakonowi templariuszy przez Kościół katolicki od czasu zawieszenia zakonu przez papieża w 1312 roku. rk Benedykt XVI mianował 22 października ks. dr. Piotra Gregera biskupem pomocniczym diecezji bielsko-żywieckiej. Biskup nominat jest liturgistą i zastępcą dyrektora Instytutu Teologicznego im. św. Jana Kantego w Bielsku-Białej. Ma 47 lat. Papież przydzielił mu stolicę tytularną Assava (w północnej Afryce). Diecezją bielsko-żywiecką, której biskupem pomocniczym będzie ks. dr Greger, kieruje od jej utworzenia w 1992 r. bp Tadeusz Rakoczy. Ks. Greger zastąpi 78-letniego bp. Janusza Zimniaka, którego rezygnację z pełnienia posługi biskupa pomocniczego w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego w styczniu 2010 r. przyjął papież Benedykt XVI. awo BYDGOSZCZ Bydgoskie środowisko niewidomych wspominało 17 października swojego wielkiego nauczyciela i wychowawcę Władysława Winnickiego. Spotkanie rozpoczęto od wspólnej modlitwy nad grobem oraz Mszy św. w jego intencji, sprawowanej w kaplicy Polskiego Związku Niewidomych. Władysław Winnicki żył w latach W 1901 r. wskutek wypadku przy pracy stracił wzrok w lewym oku, a następnie także w prawym. W 1921 r. został nauczycielem niewidomych dzieci w Bydgoszczy. Był twórcą bydgoskiego oddziału Polskiego Związku Niewidomych i pierwszym jego prezesem aż do swojej śmierci. To także organizator bydgoskiej szkoły dla niewidomych po II wojnie światowej i jej pierwszy dyrektor w latach wspomina niewidoma Zofia Krzemkowska. Byłam w tym czasie uczennicą tej szkoły, więc miałam możność bezpośredniego kontaktu z nim. Słowa uczą, przykłady pociągają. Mimo całkowitej utraty wzroku, sam z białą laską chodził po Bydgoszczy, co wtedy należało do rzadkości. Dla nas, wówczas młodych osób, był przykładem, do jakiej sprawności może dojść niewidomy. jm Rozważaniami i modlitwą różańcową rozpoczęto w Bydgoszczy obchody 27. rocznicy męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki. Ten niezwykły kapłan dzisiaj już błogosławiony wyruszył 19 października 1984 roku z kościoła Świętych Polskich Braci Męczenników w swoją ostatnią, męczeńską drogę. Ksiądz Tadeusz Łukaszczyk, który wygłosił kazanie, powiedział, że bł. ks. Popiełuszko trafiając do serc pojedynczych osób stworzył wielką i silną wspólnotę wiernych, myślących w podobny sposób. Człowiek we wspólnocie kształtuje najpiękniejsze cechy swojego charakteru i osobowości. We wspólnocie odpowiada za świat wartości. Kiedy zamknie się do wymiaru osobistego, co jest domeną tego czasu, można nim manipulować. Dlatego warto skorzystać z charyzmatu kapłana męczennika. On nikogo nie chciał bić, nie nawoływał do rewolucji. Pragnął, aby ludzie odważnie przeżyli swoje lata powiedział kapłan. Według kustosza Sanktuarium Nowych Męczenników, ks. prałata Józefa Kubalewskiego, siłą oddziaływania bł. ks. Jerzego Popiełuszki było autentyczne życie prawdami Ewangelii. Z DIECEZJI 15

16 Z DIECEZJI 16 Można powiedzieć paradoksalnie, że on nie robił nic wielkiego i nie głosił nic wielkiego. To z prawd Ewangelii wynikało jego zawołanie, aby zło dobrem zwyciężać. On wiedział i uczył nas, że miłość jest tą siłą, która wszystko zwycięża nawet śmierć i szatana. Tą miłością jest Bóg mówił ks. Kubalewski. W procesji z darami przyniesiono jeden z 25 kożuchów, które zostały w 1984 roku przekazane przez górali z Nowego Sącza osobom czuwającym przy grobie kapłana męczennika. Pozostanie on na zawsze w sanktuarium na Wyżynach. jm CZĘSTOCHOWA Spektakle, wystawy o tematyce sakralnej i promocje książek złożyły się na program Dni Kultury Chrześcijańskiej zorganizowanych października w Radomsku. Uczestnicy mogli zobaczyć m.in.: poświęcony bł. ks. Jerzemu Popiełuszce spektakl teatralno-muzyczny Dobrem zwyciężaj, według scenariusza ks. prof. Jana Sochonia i Jerzego Zelnika, występ Teatru Źródło i Źródełko, spotkanie ze znanym dziennikarzem Krzysztofem Ziemcem pt. Wszystko Jest po Coś, wystawę zdjęć Jana Niteckiego Sacrum przydrożne. Dniom Kultury Chrześcijańskiej towarzyszył XIV Konkurs Ortograficzny Miłość pisze się Jezus. Organizatorami Dni byli: Miejski Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Miasto Radomsko, Zespół Szkolno-Gimnazjalny nr 1 im. Jana Pawła oraz Civitas Christiana. ks. mf Przyjaciele Karola Wojtyły z grupy Środowisko zebrali się 22 października na Jasnej Górze na modlitwie w pierwsze liturgiczne wspomnienie bł. Jana Pawła II. Eucharystii z tej okazji przewodniczył metropolita częstochowski abp Stanisław Nowak. Z wielką radością odprawiamy tutaj Mszę św. według formularza ku czci błogosławionego papieża i bardzo się modlimy, by kult naszego rodaka się rozszerzał powiedział hierarcha. Tzw. Środowisko Jana Pawła II, do którego należą przyjaciele i wychowankowie błogosławionego papieża z czasów kiedy był jeszcze wikariuszem, duszpasterzem akademickim, biskupem i kardynałem krakowskim, pielgrzymuje na Jasną Górę od kilkudziesięciu lat. Środowisko spotykało się z Janem Pawłem II aż do jego śmierci. On mówił: Wujek pozostaje wujkiem i choć przeniósł się do Watykanu i o kontakty było trudniej, to nadal je utrzymywaliśmy. Nawet uprawialiśmy w Castel Gandolfo tzw. suche kajaki, czyli w ogrodach, przy ognisku śpiewaliśmy jak dawniej nasze piosenki opowiada przyjaciel Ojca Świętego, Piotr Malecki. Z okazji wspomnienia bł. Jana Pawła II Jasna Góra została udekorowana portretami papieża, papieskimi flagami i kwiatami w żółto-białych kolorach. it DROHICZYN Sympozjum teologiczne pt. W trosce o communio odbyło się 22 października w Wyższym Seminarium Duchownym w Drohiczynie. Jego uczestnicy księża i alumni stwierdzili, że rozumienie zmysłu kolegialności jest wyzwaniem dla współczesnego Kościoła. Obrady otworzył bp Antoni Dydycz. Sympozjum było zarazem spotkaniem formacyjnym dla duchowieństwa diecezji drohiczyńskiej. Zostało wpisane do programu duszpasterskiego tej diecezji, jako forma przybliżenia tematu Kościół domem i szkołą komunii. ks. ap GDAŃSK O dominikańskim duszpasterstwie akademickim Górka w Gdańsku opowiada książka o. Marka Grubki OP, która w połowie października ukazała się na rynku wydawniczym. Ma długi tytuł: Między uczelnią a świątynią. Rola kapłana w polskim duszpasterstwie akademickim na przykładzie ośrodka dominikańskiego w Gdańsku. Zawiera wiedzę cenną dla historyków badających relacje Kościoła i państwa w czasach komunistycznych, a także dla osób odpowiedzialnych za duszpasterstwo akademickie. Jest także barwnyn i pouczającym świadectwem współpracy dominikanów z gdańszczanami. pc GLIWICE Ksiądz na emeryturze nie ma dużo czasu mówił biskup gliwicki Jan Wieczorek do księży seniorów, z którymi spotkał się w Rudach Raciborskich. Przewodniczył tam również Mszy św. w bazylice mniejszej. W diecezji gliwickiej jest 43 księży emerytów. Chociaż ksiądz przechodzi na emeryturę i jest tzw. rezydentem, to angażuje się w życie parafii, robi to, na co siły mu pozwalają. I takie wsparcie jest potrzebne mówił bp Wieczorek. Ksiądz na emeryturze dodał nie ma wcale tak dużo czasu. W spotkaniu uczestniczyli księża, którzy mimo emerytury aktywnie angażują się w posługę kapłańską w swojej parafii. Nigdy się nie nudziłem, jestem spowiednikiem w Seminarium w Opolu, ojcem duchownym w jednym z dekanatów. To jest masa pracy mówił ks. Hubert Kowol, wieloletni proboszcz w parafii św. Barbary w Bytomiu. Jako proboszcz miałem dużo obowiązków administracyjnych, teraz ten czas mogę poświęcić na spowiadanie wyznał ks. August Duffek, wieloletni proboszcz w parafii św. Mikołaja w Pyskowicach. Główną częścią spotkania była Msza św. w rudzkiej bazylice. Był też czas na rozmowy i zwiedzanie pocysterskiego opactwa w Rudach. rs GNIEZNO Prymas Polski abp Józef Kowalczyk gościł 17 października w parafii pw. bł. Jolenty w Gnieźnie. Metropolita gnieźnieński przewodniczył Mszy św. oraz poświęcił nowy ołtarz bł. Jana Pawła II. We wspólnej modlitwie uczestniczyli licznie parafianie oraz nauczyciele i uczniowie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Jana Pawła II. Ich obecność nie była przypadkowa. Placówka obchodziła 5. rocznicę przyjęcia za patrona papieża Polaka. Cieszę się, że młodzież będzie miała w naszym kościele ołtarz swojego patrona. Niech on wam błogosławi i wyprasza łaski mówił w słowie powitania ks. kan. Ryszard Balik, proboszcz parafii pw. bł. Jolenty. Poświęcony przez prymasa ołtarz bł. Jana Pawła II jest darem Wioletty

17 i Zbigniewa Julkowskich mieszkańców parafii pw. bł. Jolenty w Gnieźnie. bgk W Gorzuchowie k. Kłecka w archidiecezji gnieźnieńskiej uczczono pamięć dziesięciu kobiet, które przed 250 laty zostały oskarżone o czary i stracone. W miejscu, gdzie spłonęły na stosie ustawiono krzyż, tablicę i dziesięć upamiętniających je głazów. Kobiety zostały stracone 30 września 1761 roku. Były wśród nich dwie matki z córkami, stąd wśród ogromnych głazów upamiętniających ofiary znalazły się dwa mniejsze. Tablicę poświęcił proboszcz parafii w Kłecku ks. Mirosław Kędzierski. Z inicjatywą rehabilitacji czarownic wyszło Towarzystwo Miłośników Kłecka i Ziemi Kłeckiej. W dzień zaduszny, 2 listopada, w kościele parafialnym w Kłecku odprawiona zostanie Msza św. w intencji straconych kobiet. bgk KALISZ 29 października, odbędzie się w Kaliszu dziękczynienie za łaskę nawiedzenia Maryi w znaku jasnogórskiej ikony. W uroczystej procesji obraz zostanie poniesiony z katedry do ołtarza usytuowanego na Głównym Rynku, gdzie z udziałem kilkudziesięciu biskupów, kapłanów i wiernych diecezji kaliskiej odprawiona zostanie uroczysta Msza św. dziękczynna pod przewodnictwem nuncjusza apostolskiego abp. Celestina Migliore. Po Mszy św. obraz zostanie zawieziony na Jasną Górę, a będzie mu towarzyszyć delegacja na czele z bp. Teofilem Wilskim. Peregrynacja Maryi rozpoczęła się w diecezji kaliskiej 11 września 2011 r. Obraz nawiedził 282 parafie, ok. 10 kościołów filialnych i ponad 20 domów zakonnych. W każdym miejscu gościł jedną dobę. Bp Stanisław Napierała wystosował list do diecezjan, w którym zachęca do uczestniczenia w dziękczynieniu za łaskę nawiedzenia Maryi w znaku jasnogórskiej ikony. Przybądźcie na to dziękczynienie jak najliczniej, z wszystkich parafii. Przybądźcie jako pielgrzymi. Trudy i zmęczenie związane z drogą i uczestnictwem we Mszy świętej niech staną się darem każdego, złożonym w podzięce Maryi za wszystko, czego doznaliśmy od Niej w spotkaniach Nawiedzenia napisał biskup kaliski. ek KATOWICE Tegoroczną nagrodę Lux ex Silesia otrzymał prof. Jan Malicki za wnoszenie trwałych wartości w kulturę duchową, promieniującą z górnośląskiej ziemi. Laureat jest polonistą, członkiem Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego, dyrektorem Biblioteki Śląskiej w Katowicach, ekspertem w dziedzinie literatury staropolskiej, autorem i redaktorem wielu książek. Wręczenie nagrody miało miejsce 16 października, w czasie dorocznej międzyuczelnianej inauguracji roku akademickiego w archikatedrze Chrystusa Króla w Katowicach. Mszy św. przewodniczył katowicki biskup pomocniczy Józef Kupny. Homilię wygłosił archidiecezjalny duszpasterz akademicki ks. Marek Spyra. Lux ex Silesia, to doroczna nagroda ufundowana w 1994 r. przez metropolitę katowickiego, abp. Damiana Zimonia. Otrzymują ją osoby, które w swej działalności naukowej lub artystycznej ukazują wysokie wartości moralne i wnoszą trwały wkład w kulturę Górnego Śląska. ksas KIELCE 284. inauguracja roku akademickiego w Wyższym Seminarium Duchownym najstarszej kieleckiej uczelni odbyła się 18 października z udziałem biskupów kieleckich, ośmiu rektorów wyższych uczelni, 74 studentów seminarium oraz ponad 40-osobowej kadry profesorskiej. Mszy w seminaryjnym kościele Trójcy Świętej przewodniczył bp kielecki Kazimierz Ryczan. W homilii mówił m.in. o środowisku rodzinnym i szkolnym, które kształtuje przyszłych księży. Sesja inauguracyjna połączona ze ślubowaniem studentów I roku odbywała się w Auli im. bp. Czesława Kaczmarka w WSD. Rektor uczelni ks. dr Władysław Sowa stwierdził, że drogowskazem dla środowiska seminarium są słowa Jana Pawła II i Benedykta XVI. Zaproponował także obecnym rektorom kieleckich uczelni podjęcie szerszej współpracy w dziedzinie organizacji sesji naukowych oraz wydarzeń kulturalnych w oparciu o środowisko i bazę dydaktyczną kieleckiego seminarium. Rektor KUL ks. prof. dr hab. Stanisław Wilk zwrócił uwagę na misję uczelni wyższych w formowaniu człowieka. Wykład inauguracyjny nt. Księgozbiory prywatne zachowane w bibliotece Kapituły Kieleckiej wygłosił ks. dr Andrzej Kwaśniewski dyrektor Archiwum Diecezjalnego. Indeksy odebrało ośmiu studentów pierwszego roku. Pochodzą oni w większości z parafii małomiasteczkowych i wiejskich. dziar KOSZALIN KOŁOBRZEG W stanie wojennym ks. Jerzy Popiełuszko pokazał, że prawa, wolność, miłość, sprawiedliwość mogą nie mieć barwy konfesyjnej, ale wtedy pod krzyżem wszyscy wierzący i niewierzący czuli się dobrze mówił 19 października, w rocznicę śmierci kapelana Solidarności bp pomocniczy diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej Krzysztof Zadarko. Przewodniczył on Mszy św. koncelebrowanej w kościele pw. św. Kazimierza w Koszalinie. Pod krzyżem jest miejsce także dla ateisty, który szanuje te wartości, ale jeżeli on ich nie szanuje, wtedy nie ma się co dziwić, że z jego serca i ust płynie wezwanie do konfliktu podkreślił biskup. Hierarcha dziwi się milczeniu autorytetów, brakiem reakcji wielu środowisk na toczący się spór o krzyż w przestrzeni publicznej. Tych, których krzyż w stanie wojennym bronił i którym dodawał odwagi, dzisiaj wyraźnie brakuje zauważył i dodał, że jeżeli mamy budować naszą przestrzeń życia publicznego, politycznego to nigdy jeden przeciwko drugiemu. Koszalińskie uroczystości rozpoczął okolicznościowy program słownomuzyczny w wykonaniu zespołu młodzieżowego z Centrum Kultury 105 pod kierownictwem Marii i Wacława Dąbrowskich. alg Z DIECEZJI 17

18 Z DIECEZJI 18 KRAKÓW Uniwersytet Papieski im. Jana Pawła II w Krakowie rozpoczął 17 października trzeci rok akademicki. Uczelnia została powołana przez Benedykta XVI w czerwcu 2009 r. i stanowi kontynuację Papieskiej Akademii Teologicznej, która powstała dzięki staraniom Jana Pawła II. Podczas uroczystości kard. Stanisław Dziwisz wręczył złote Medale Pontyfikatu Jana Pawła II za zasługi dla archidiecezji krakowskiej. Otrzymali je rektorzy: Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Karol Musioł, Akademii Górniczo-Hutniczej prof. Antoni Tajduś i Akademii Rolniczej prof. Janusz Żmija. Profesorowie zostali nagrodzeni za kultywowanie tradycji, a jednocześnie za wychowywanie młodych ludzi w zgodzie z wartościami, które bliskie były Janowi Pawłowi II. Podczas uroczystości rektor UP JP II ks. prof. Władysław Zuziak podkreślił, że mimo niżu demograficznego liczba studentów nieznacznie się zwiększyła. Jest ich obecnie ok. 3,7 tys., z tego ok. 600 na pierwszym roku. led Kard. Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski gościł 19 października Grigorija Amnuela, jednego z pomysłodawców wzniesienia w Moskwie pierwszego pomnika bł. Jana Pawła II. Metropolita krakowski uhonorował go Medalem Jana Pawła II, przyznawanym za zasługi dla krakowskiego Kościoła. Wielkim, ale niezrealizowanym marzeniem Ojca Świętego była wizyta w Rosji ( ). On wiedział, jak wiele naród ten wycierpiał, chciał nawiedzić miejsca jego męczeństwa mówił kard. Dziwisz. Grigorij Amnuel, dyrektor rosyjskiej organizacji pozarządowej Otwarty Klub Dialog Międzynarodowy, opowiadał, że kiedy jeszcze aktywnie zajmował się polityką, starał się o to, by Jan Paweł II mógł przyjechać do Rosji. Był on największym człowiekiem, jakiego Polska podarowała światu powiedział. To wielki humanista, człowiek, który zmienił świat. Pierwszy w Rosji pomnik bł. Jana Pawła II został odsłonięty w połowie października w Moskwie. led Medale Jana Pawła II za zasługi dla archidiecezji krakowskiej wręczył 20 października kard. Stanisław Dziwisz członkom Komitetu Organizacyjnego II Światowego Kongresu Bożego Miłosierdzia. Był to wielki sukces dla Krakowa i dla Polski. Tworzy się ogromna wspólnota światowa ludzi, którzy żyją głębszymi wartościami mówił metropolita krakowski podczas uroczystego spotkania w Auli Jana Pawła II w Sanktuarium w Łagiewnikach. Uczestniczyło w nim prawie 200 osób. Każdy z Państwa dołożył swoją cegiełkę do tego, by ten Kongres był udany, a jego uczestnicy wyjechali z Krakowa z dobrymi wspomnieniami dziękował swoim współpracownikom koordynator Komitetu Organizacyjnego ks. prałat Robert Tyrała. Szczególnie zasłużonym kard. Dziwisz wręczył Medale Jana Pawła II. Złote odznaczenia otrzymali księża: Stanisław Mieszczak SCJ i Marek Hajdyła. Srebrne i brązowe Krystyna Dziedzic, Przemysław Bednarz, Magdalena Dobrzyniak, Sławomir Wojtowicz, s. Salwatricze Musiał ZMBM, Piotr Piecha, Lidia Jazgar, księża: Aleksander Wojtowicz, Bogusław Seweryn, Jarosław Nowak, Łukasz Piórkowski i Jacek Pietruszka oraz Henryk Dziedzic, Marzena Król, Przemysław Radzyński, Piotr Ładoś i Krzysztof Michałek. Tu się budzi coś nowego. Tutaj to zobaczyliśmy, tu sobie to uświadomiliśmy. Kraków ma stwarzać okazje, żeby ludzie przybywali, spotykali się i umacniali w tym, co się zaczęło podczas Kongresu mówił metropolita krakowski. md ŁOMŻA W tym roku 68 kleryków rozpoczęło nowy rok akademicki w Wyższym Seminarium Duchownym. W uroczystości inauguracji 17 października wziął udział metropolita lwowski, abp Mieczysław Mokrzycki, a obok ołtarza w kaplicy WSD zostały umieszczone relikwie bł. Jana Pawła II, które otrzymało Seminarium. W homilii abp Mokrzycki nawiązał do tytułu powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis pytając, dokąd zmierza człowiek, Polska, uniwersytet, seminarium. Chciałbym postawić te pytania wam, drodzy klerycy, waszym wychowawcom, wykładowcom, mając nadzieję, że staną się one inspiracją do podjęcia intensywnych poszukiwań odpowiedzi, które na płaszczyźnie intelektualnej i duchowej przywrócą nam wszystkim nadzieję mówił arcybiskup. Po Mszy św., w czasie drugiej części uroczystości, w auli 10 alumnów roku pierwszego złożyło przyrzeczenia. Otrzymali też indeksy studenckie, które wręczył im biskup łomżyński Stanisław Stefanek. W wykładzie inauguracyjnym abp Mokrzycki przedstawił sylwetkę bł. Jana Pawła II, opierając się m.in. na własnych doświadczeniach z okresu, gdy był sekretarzem papieża. ks.kj ŁÓDŹ Tłumy mieszkańców Tomaszowa Mazowieckiego i setki księży pożegnały 17 października ks. Stanisława Grada. Pogrzebowej Mszy św. w kościele św. Antoniego Padewskiego przewodniczył stojący na czele Episkopatu Polski metropolita przemyski abp Józef Michalik. Kondukt żałobny poprowadził bp Marcjan Trofimiak z Łucka na Ukrainie. Dopóki mamy takich kapłanów, jak ksiądz Stanisław, dopóki możemy powołać się na przykład takiego życia, Kościół w Polsce może być spokojny mówił abp Michalik. Wspominając zmarłego księdza podkreślił, że był to człowiek, który promieniował dobrocią i dlatego [na pogrzebie] jest nas tak wielu, z całej Polski. To jest świadectwo tego, że warto być dobrym, że warto siać dobro dodał przewodniczący KEP. Z kolei biskup pomocniczy archidiecezji łódzkiej Ireneusz Pękalski powiedział w homilii, iż śmierć jest bramą, która prowadzi dalej. Przez tę bramę ksiądz infułat już przeszedł. A na zakończenie swojego testamentu napisał: Do zobaczenia w niebie zacytował bp Pękalski. Kondukt pogrzebowy przeszedł, w asyście orkiestry i kompanii reprezentacyjnej miejscowego garnizonu wojskowego, główną ulicą miasta na tomaszowski cmentarz. Trumnę nieśli księża-wychowankowie. Ks. Stanisław Grad był m.in. (od 1981 do 1988 roku ) rektorem Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi.

19 Na tej uczelni aż do śmierci wykładał historię Kościoła i przez 20 lat prowadził seminarium naukowe. łg PELPLIN 19 października, podczas uroczystej liturgii abp Mieczysław Mokrzycki przekazał parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Starogardzie Gdańskim relikwie bł. Jana Pawła II. Obecny na uroczystości biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga dziękował za posługę abp. Mokrzyckiego jako świadka obecności wśród nas Jana Pawła II i za dar relikwii, czyli cząstki żywego człowieka. Parafia NSPJ w Starogardzie Gdańskim istnieje od 30 lat i szerzy w diecezji pelplińskiej kult Serca Jezusowego. ks. is W Wyższym Seminarium Duchownym rozpoczęto 20 października nowy, 360. już rok akademicki. Podczas uroczystości biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga powiedział, iż wierni przychodzą do kapłana po życiową mądrość, a do tego najważniejszy jest wystrój ducha, który pomaga, nie poprzestawać na działaniach pozornych. Inaugurację rozpoczęła Msza św. w bazylice katedralnej pod przewodnictwem biskupa pelplińskiego. Homilię wygłosił ks. dr Aleksander Dziadowicz, ojciec duchowny w seminarium. Zachęcał do praktykowania wiary radykalnej, ewangelicznej zarówno w życiu kapłańskim, jak i rodzinnym. Rektor uczelni ks. prał. Antoni Bączkowski wskazał na konieczność formacji seminaryjnej w duchu Nowej Ewangelizacji. W WSD w Pelpinie kształci się obecnie 85 kleryków. ks. is PŁOCK W kościele Dobrego Pasterza w Płocku 18 października odbyły się diecezjalne obchody patrona służby zdrowia, św. Łukasza. Mszy św. przewodniczył biskup Roman Marcinkowski. W homilii analizował przypowieść o miłosiernym Samarytaninie. Przypomniał, że droga z Jerozolimy do Jerycha jest kręta i niebezpieczna. Ta droga to też moja i twoja droga: do pracy, sklepu, domu, sąsiadów, na urlop. Idąc nią spotykasz ludzi życzliwych, ale też nieprzyjaznych. Możesz też spotkać człowieka, który potrzebuje pomocy. Dobro ma zawsze ludzką twarz, musisz widzieć pięknie, mieć zawsze otwarte oczy, bo każdy spotkany człowiek jest darem losu. To, że ktoś stanął na twojej drodze nie jest przypadkiem, ale darem Boga akcentował hierarcha. Podkreślał, że spotkany człowiek może nas pogrążyć, ale może też podnieść, dzięki niemu możemy przegrywać, a też zwyciężać. Dlatego wszystkim trzeba okazywać miłości bliźniego. Musi o tym pamiętać zwłaszcza służba zdrowia. Jesteście niezastąpieni dla cierpiących. Dziś mamy w szpitalach doskonałą aparaturę, ale oprócz niej potrzebny jest jeszcze człowiek. Chory nabiera ducha, gdy patrzy na trudną i pełną oddania pracę lekarza i siostry mówił bp Marcinkowski w kościele Dobrego Pasterza. eg Płocczanie w rocznicę śmierci bł. ks. Jerzego Popiełuszki wzięli udział w pielgrzymce do miejsca jego męczeństwa na tamę we Włocławku. Wyjazd poprzedziła Msza św. w intencji Ojczyzny w kościele św. Jana Chrzciciela w Płocku, inicjowana przez Klub Inteligencji Katolickiej. Eucharystii z udziałem wiernych, wykładowców i kleryków seminarium przewodniczył ks. prof. dr hab. Ireneusz Mroczkowski. Homilię wygłosił ks. dr Włodzimierz Piętka, obecny asystent kościelny KIK. Ciało ks. Jerzego chciano ukryć, unicestwić, a ono dziś jest w centrum. Gdy żył, mówił, że życia nie da się oszukać, jak nie da się oszukać ziemi. Jeśli wrzuci się w nią plewy, zbierze się chwasty cytował redaktor naczelny płockiej edycji Gościa Niedzielnego. Podkreślił, że ciało ks. Popiełuszki, wrzucone 27 lat temu do Wisły wydało plon stokrotny. Po Eucharystii płocczanie wzięli udział w pielgrzymce autokarowej na tamę we Włocławku. Zapalili znicze i złożyli kwiaty w miejscu męczeńskiej śmierci kapelana Solidarności i przy Krzyżu Papieskim. Odmówili także wspólnie modlitwę różańcową. eg 160 osób z Polski i zagranicy wzięło udział w 21. Ogólnopolskim Zjeździe Szkoleniowym Kapelanów Więziennych, połączonym z rekolekcjami. Odbył się on w Ośrodku Doskonalenia Kadr Służby Więziennej w Popowie, w diecezji płockiej. Wśród gości spotkania znaleźli się m.in. kard. Kazimierz Nycz, abp warszawsko-praski Henryk Hoser SAC, biskup płocki dr Piotr Libera, biskup pomocniczy zielonogórsko-gorzowski dr Paweł Socha i minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski. Do Popowa przyjechali kapelani z Polski, Litwy, Łotwy, Ukrainy, Słowacji i Kamerunu. Obecne były też dwie kobiety: siostra zakonna, która prowadzi w więzieniu teatroterapię i świecka katechetka z aresztu w Warszawie. Szkolenie obejmowało warsztaty ascetyczno-formacyjne, wykłady, prelekcje. eg POZNAŃ Ziemia nie jest terenem walki o byt, ale ojczyzną ludzi powiedział bp Wojciech Polak 18 października. W kaplicy Domu Głównego Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej przewodniczył on Mszy św., rozpoczynającej międzynarodową konferencję pt. Jan Paweł II wobec migrantów. We Mszy uczestniczyli duszpasterze polonijni z 11 krajów, kapłani i klerycy z Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej oraz siostry ze Zgromadzenia Misjonarek Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej. Bp Polak przypomniał pasterską posługę bł. Jana Pawła II wobec migrantów. Migracja jest szczególnym świadectwem, szczególną wymianą darów, która przypomina nam o tym, wręcz zaświadcza, jak mówił papież, że nasza ziemia nie jest terenem walki o byt, choć często nam się ją tak przedstawia, ale po prostu ojczyzną ludzi mówił dotychczasowy delegat KEP ds. Duszpasterstwa Polskiej Emigracji. Dodał, że dzięki Dobrej Nowinie o zbawieniu ziemia staje się także miejscem, w którym Bóg wchodzi w dzieje ludów i narodów. Bp Polak zauważył, że posługa bł. Jana Pawła II wobec migrantów nie Z DIECEZJI 19

20 Z DIECEZJI 20 ograniczała się jedynie do wskazań dotyczących zachowania narodowej tożsamości czy pielęgnowania tradycji. Papież dodawał zawsze ważne słowa: Zachowujcie wraz z całą polską tradycją również to, co jest osią i busolą tej tradycji, tzn. wiarę w Chrystusa i nauczanie Jego Kościoła podkreślił kaznodzieja. Po Mszy św. rozpoczęły się obrady poświęcone posłudze pasterskiej bł. Jana Pawła II wobec migrantów. Spotkanie zorganizował ks. Wiesław Wójcik TChr, dyrektor Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego (IDE). bt O tym, że do kapłaństwa nie można przygotować się w pojedynkę, ale potrzebna jest do tego wspólnota, przekonywał 19 października abp Stanisław Gądecki, który uczestniczył w uroczystej inauguracji roku formacyjnego w Arcybiskupim Seminarium Duchownym. Rozpoczęła się ona Mszą św. w katedrze. Przewodniczył jej abp Gądecki, który następnie podczas spotkania w auli seminaryjnej wygłosił alokucję. Zaakcentował w niej znaczenie instytucji seminarium duchownego w procesie formacji przyszłych kapłanów, podkreślając, że do kapłaństwa przygotowujemy się nie tylko we wspólnocie, ale także przez wspólnotę seminaryjną. Potrzebne jest środowisko wiary, z którego wyrasta kapłan podkreślił abp Gądecki dodając, że ten, kto pragnie zostać kapłanem musi przede wszystkim stać się człowiekiem Bożym, to znaczy takim, który w drodze do kapłaństwa nawiąże osobistą relację z Chrystusem, aby móc później razem z Nim budować komunię między ludźmi. W czasie inauguracji odbyła się również immatrykulacja, czyli uroczyste przyjęcie nowych alumnów do grona kleryków. W tym roku jest ich 21, w tym 6 z Poznania. bt Debata trzech tradycji chrześcijańskich: prawosławnej, rzymskokatolickiej i metodystycznej, w której wzięli udział hierarchowie tych trzech Kościołów, rozpoczęła 20 października obchody X Ekumenicznego Święta Biblii w Poznaniu. Panel zorganizowany przez Poznańską Grupę Ekumeniczną (PGE), odbył się w Akademii Muzycznej. Uczestniczyli w nim abp Jeremiasz z Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, będący także prezesem Polskiej Rady Ekumenicznej (PRE), abp Stanisław Gądecki z Kościoła rzymskokatolickiego i wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski (KEP) oraz ks. superintendent Jan Ostryk zwierzchnik zachodniej diecezji Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Polsce. Rozpoczynając dyskusję abp Jeremiasz podkreślił, że wszystkich chrześcijan łączy wiara w Jezusa Chrystusa, Boga i naszego jedynego zbawiciela. Z kolei ks. Ostryk podkreślił, że nie można mówić o ekumenizmie jako o jakimś nad-kościele, o czymś, co jest ważniejsze od mojej wspólnoty. Żeby rozmawiać z drugim człowiekiem, który jest trochę inny niż ja, inaczej wierzy, trzeba mieć najpierw świadomość tego, kim się samemu jest i skąd się pochodzi wyjaśnił. Uważa jednocześnie, że umiłowanie własnego Kościoła powinno powodować pełne szacunku otwarcie się na drugiego człowieka. Uczestnicy debaty zgodzili się, że ruch ekumeniczny nie jest zjawiskiem powstałym, jak się przyjmuje, w latach 20. XX w. Podziały w Kościele miały bowiem miejsce już u jego początków i były obecne w całej jego historii. W tym czasie wciąż były też podejmowane próby ich przezwyciężenia. Abp Gądecki przytoczył w tym kontekście zdanie św. Augustyna, Ojca i Doktora Kościoła, który główną przeszkodę w połączeniu się z braćmi i wspólnego wyznania wiary upatrywał w chorobie zawziętości, która bierze się z ludzkich słabości. Mówca zauważył jednocześnie, że przez ostatnie 50 lat, poczyniono znaczne postępy na płaszczyźnie ekumenizmu teologicznego, uściślając rozmaite pojęcia i ich rozumienie. Wiceprzewodniczący KEP przypomniał też, że obecnie Stolica Apostolska prowadzi dialog z 28 Kościołami i wspólnotami kościelnymi. Kard. Walter Kasper, który przez długie lata przewodniczył ekumenicznej działalności Kościoła rzymskokatolickiego, zwrócił uwagę, że przed ekumenizmem otwiera się nowa epoka, którą nazwał ekumenizmem duchowym zaznaczył abp Gądecki. Podkreślił, że w praktyce jest to wspólnota modlitwy, która bardziej łączy poszczególne Kościoły niż wspólnota życia czy dialog teologiczny. bt PRZEMYŚL W poniedziałek 17 października w bazylice archikatedralnej w Przemyślu rozpoczęła się peregrynacja wielkopiątkowego krzyża bł. Jana Pawła II po wszystkich parafiach archidiecezji przemyskiej. Mszy św. przewodniczył biskup pomocniczy Adam Szal. W homilii podkreślił, że peregrynacja każe postawić sobie pytanie o miejsce krzyża w życiu człowieka. To okazja, aby podziękować Bogu za beatyfikację Jana Pawła II oraz 25-lecie święceń biskupich naszego metropolity, ale także szczególna okazja, by wynagrodzić dobremu Bogu za wszelkie zniewagi, które istniały w przeszłości i istnieją teraz, wyrządzone Bogu i krzyżowi świętemu mówił kaznodzieja. Peregrynacja zakończy się 8 grudnia 2012 r. pab RADOM 400 studentów, uczniów i nauczycieli przeszło 18 października ulicami Radomia w II Integracyjnym Marszu im. bp. Jana Chrapka. Marsz odbył się z okazji 10. rocznicy tragicznej śmierci biskupa radomskiego. Uczestnicy przeszli do katedry, gdzie jest pochowany bp Chrapek. Dagmara Witczak, dyrektorka Zespołu Szkół Specjalnych w Radomiu powiedziała, że jednym z celów marszu była integracja szkół, których patronem jest bp Chrapek. Ale chcemy również integrować środowisko osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem, uczyć się nawzajem, jak iść przez ten świat. Wciąż mamy w pamięci ślady, które pozostawił biskup Jan dodała Dagmara Witczak. Cieszymy się z tego marszu, bo pokazuje, że wśród młodzieży jest wielu życzliwych ludzi, promujących postawę biskupa Jana mówili uczestnicy pochodu. Nieśli baloniki, które przy katedrze zostały wypuszczone w niebo. Skandowali także motto biskupa Chrapka: Idź przez życie tak, aby ślady Twoich stóp przetrwały Cię.