ĆWICZENIE LABORATORYJNE: KOROZJA TWORZYW KONSTRUKCYJNYCH PODSTAWY

Transkrypt

1 ĆWICZENIE LABORATORYJNE: KOROZJA TWORZYW KONSTRUKCYJNYCH PODSTAWY 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z terminologią i głównymi zagadnieniami dotyczącymi korozyjnego niszczenia tworzyw konstrukcyjnych, w tym głównie metali i ich stopów a także wyjaśnienie podstawowych zjawisk zachodzących w efekcie działania różnych mediów korozyjnych na tworzywa metaliczne. W oparciu o obserwacje makro i mikroskopowe elementów konstrukcyjnych zniszczonych w wyniku różnych procesów korozyjnych studenci poznają mechanizmy zniszczeń korozyjnych i sposoby zapobiegania degradacji korozyjnej wybranych tworzyw konstrukcyjnych w określonych środowiskach agresywnych. 2. WPROWADZENIE Wstęp i klasyfikacja procesów korozji. Słowo korozja pochodzi od łacińskiego wyrazu corrosio i oznacza gryzienie. Korozją nazywa się niszczenie tworzyw w wyniku oddziaływań chemicznych i fizykochemicznych otaczającego środowiska. Korozja jest, obok obciążeń (statycznych i dynamicznych) od sił zewnętrznych i zjawisk tarcia - jednym z głównych narażeń eksploatacyjnych, jakim podlegają wszystkie tworzywa konstrukcyjne. W technice dotychczas najbardziej uniwersalnymi i najczęściej stosowanymi tworzywami konstrukcyjnymi są metale i ich stopy, wśród których ciągle jeszcze główną rolę odgrywają stopy żelaza, stanowiące wagowo znacznie ponad 90% wszystkich produkowanych tworzyw metalowych. Większość z nich, nie występuje w przyrodzie w stanie rodzimym, lecz w postaci związków (rud metali), głównie (ale nie tylko) z tlenem i ma ujemny potencjał termodynamiczny, a więc po przetworzeniu ich do postaci metalicznej jest termodynamicznie nietrwała. Metale te i stopy wykazują tendencję do przechodzenia ze sztucznego stanu praktycznej stosowalności - do stanu termodynamicznie trwałego, tzn. takiego, w jakim w postaci rud występują w skorupie ziemskiej. Przechodzenie to jest procesem naturalnego niszczenia i nosi nazwę korozji, przy czym czynniki inicjujące lub przyspieszające ten proces mogą być różne. Typowe środowiska, z którymi stykają się tworzywa konstrukcyjne, zwłaszcza metale i ich stopy to: l) atmosfera naturalna (powietrze): sucha i czysta - słabe oddziaływanie, wilgotna i zanieczyszczona pyłami (np. sadzą), gazami, siarczanami, chlorkami, a zwłaszcza agresywnymi związkami siarki, głównie SO 2 (spalanie węgla zawierającego zwykle 1-2% siarki, dostarcza do atmosfery wraz z wilgocią milionów ton kwasu siarkowego i siarkawego, opadających na ziemię w postaci tzw. kwaśnych deszczów); w atmosferze przemysłowej szybkość korozji stali jest 2-3-krotnie większa niż w morskiej i 4-5-krotnie większa niż w wiejskiej 2) woda: czysta - słabe oddziaływanie, zanieczyszczona odpadami przemysłowymi, ściekami, solami (np. woda morska) - zwiększona agresywność korozyjna 3) gleba: obok typowych czynników (skład chemiczny, kwaśność, natlenienie), występują tu dodatkowo prądy błądzące przy trakcjach elektrycznych kolejowych i miejskich i zagrażające ziemnym konstrukcjom stalowym, rurociągom, kablom i in.; sól stosowana w zimie do usuwania lodu z nawierzchni dróg, szczególnie niebezpieczna dla stopów żelaza (głównie nadwozi i podwozi samochodowych); 4) ośrodki specjalne: - agresywne korozyjnie gazy, pary lub ciecze przechowywane w zbiornikach (np.kwasy, zasady, roztwory soli), przesyłane rurociągami (gaz, woda pitna i ogrzewcza, ropa 1

2 naftowa) lub używane do różnych celów technologicznych, w tym także w wysokich temperaturach (piece, retorty, reaktory i in.). Podział procesów korozyjnych Istnieje wiele sposobów klasyfikowania zjawisk korozyjnych. Najistotniejsze, z eksploatacyjnego punktu widzenia, są podziały według: - środowiska występowania - rodzaju zniszczeń korozyjnych Rodzaje korozji w zależności od środowiska Przebieg procesu korozyjnego i jego mechanizm w znacznym stopniu jest zależny od rodzaju środowiska. Ogólnie rozróżnia się dwa zasadnicze typy korozji: chemiczną i elektrochemiczną. Do korozji chemicznej zalicza się zjawiska niszczenia metalu wskutek bezpośredniej reakcji ze środowiskiem nieelektrolitycznym. Do tego rodzaju korozji należą: niszczenie łopatek i innych elementów turbin stykających się z gorącymi gazami spalinowymi, korozja elementów grzejnych pieców elektrycznych, korozja zbiorników, przewodów i reaktorów chemicznych powodowana działaniem takich gazów, jak: H 2 S, H 2, CO, CO 2, Cl 2, NH 3, przegrzana para wodna, lub ciekłych nieelektrolitów, jak np. ropa naftowa i jej pochodne, stopiona siarka, substancje organiczne. Spośród wielu przypadków korozji chemicznej największe znaczenie, ze względu na wysokość wyrządzanych gospodarce strat, ma korozja gazowa, czyli utlenianie metali w wysokiej temperaturze w atmosferze suchych gazów. W praktyce najliczniej spotyka się przykłady zniszczeń konstrukcji metalowych wskutek korozji elektrochemicznej. Zachodzi ona w roztworach elektrolitów, przy czym towarzyszy jej przepływ prądu elektrycznego w wyniku pracy ogniw korozyjnych. Ogniwa tworzą się na każdym korodującym metalu. Przyczyny powstawania ogniw korozyjnych są różne i wynikają z właściwości zarówno metalu (rodzaj, struktura, niejednorodności, obecność warstewki lub powłoki), jak i środowiska elektrolitycznego (rodzaj, stężenie, temperatura, kwasowość itp.). Na przebieg korozji elektrochemicznej wpływają także warunki eksploatacji konstrukcji metalowej. Do tej grupy zaliczą się następujące rodzaje korozji: atmosferyczną, ziemną, morską, elektrolityczną, biologiczną i inne. Korozja atmosferyczna jest to korozja metali zachodząca w atmosferze wilgotnego powietrza. Korozja ziemna metali spowodowana jest agresywnym działaniem gleby Korozja morska zachodzi w wyniku agresywnego działania środowiska morskiego, tj. atmosfery i wody morskiej. Korozją elektrolityczną lub elektrokorozją nazywa się korozję metali pod wpływem prądów elektrycznych pochodzących ze źródeł zewnętrznych. Najbardziej rozpowszechnionym przypadkiem tego rodzaju zniszczenia jest wspomniana już korozja zakopanych urządzeń metalowych wywołana działaniem tzw. prądów błądzących. Korozja biologiczna (biokorozja) zachodzi wskutek zmian powstałych w środowisku korozyjnym pod wpływem działania mikroorganizmów, (np. bakterii) lub innych organizmów żywych (np. glonów, pleśni; grzybów). Rodzaje korozji w zależności od charakteru zniszczeń korozyjnych Konstrukcja metalowa w zależności od właściwości metalu, środowiska i warunków pracy, np. zmienna temperatura, natlenienie, drgania, połączenie z innymi metalami, może korodować w różny sposób. Na jej powierzchni pojawiają się wżery, pęknięcia lub równomierna warstwa produktów korozji. Zachodzące zjawiska korozyjne pogarszają właściwości użytkowe konstrukcji. Spotykane w praktyce rodzaje korozji zostały usystematyzowane pod względem obrazu uszkodzeń korozyjnych, co ułatwia znalezienie przyczyn- zaatakowania korozyjnego oraz wytypowanie odpowiednich środków zaradczych. 2

3 W zależności od rodzaju zniszczenia korozyjnego rozróżnia się następujące typy korozji: ogólną, galwaniczną, szczelinową, wżerową, międzykrystaliczną, selektywną, naprężeniową i zmęczeniową, erozjękorozję i inne. Korozja ogólna zachodzi na całej powierzchni metalu. Korozja ogólna może być równomierna i nierównomierna. Pierwsza zachodzi z jednakową szybkością na całej powierzchni metalu. Tak korodują np.sezonowane na placach składowych blachy stalowe. W wyniku tego procesu następuje odpadanie warstwy zgorzeliny z powierzchni blach, oraz powstawanie cienkiej i równomiernej warstewki produktów korozji - czerwonobrunatnych tlenków żelaza. Natomiast korozja nierównomierna zachodzi z niejednakową szybkością na poszczególnych częściach powierzchni metalu Korozja galwaniczna zachodzi wskutek pracy ogniwa korozyjnego powstałego w wyniku kontaktu elektrycznego między dwoma lub kilkoma różnymi metalami znajdującymi się w środowisku elektrolitycznym. Z tego względu korozję galwaniczną często nazywa się również korozją kontaktową lub stykową Korozja szczelinowa zachodzi w szczelinach lub innych osłoniętych miejscach na powierzchni metalu, które wypełnione są małymi objętościami nieruchomego elektrolitu. Tego rodzaju korozja może wystąpić na przykład w miejscu styku kołnierza rury stalowej z uszczelką, o ile między nimi istnieje niewielka szczelina. Szczególnym przypadkiem korozji szczelinowej jest tzw. korozja nitkowa pojawiająca się na niektórych metalach pokrytych powłokami ochronnymi i wystawionych na działanie atmosfery. Pory istniejące w powłoce ochronnej spełniają rolę szczelin. Korozja nitkowa rozprzestrzenia się regularnie w postaci nitek o charakterystycznej budowie Korozja wżerowa (punktowa) zachodzi w niektórych określonych miejscach na powierzchni metalu, przy czym rozwijając się na niewielkich obszarach powoduje znaczne zniszczenia w głębi metalu wskutek powstawania tzw. wżerów. Obserwuje się ją bardzo często w stalach wysokostopowych zanurzonych w roztworach zawierających agresywne jony chlorkowe, np. w wodzie morskiej. Korozja międzykrystaliczna rozwija się wzdłuż granic ziarn metalu lub stopu. Tworzą się wewnętrzne ogniwa korozyjne, w których granice ziarn ulegają rozpuszczaniu, a tym samym zostaje naruszona struktura metalu. W wyniku tego procesu następuje znaczne pogorszenie właściwości mechanicznych metalu przy prawie niewidocznej zmianie wyglądu zewnętrznego. Korozja selektywna polega na rozpuszczaniu jednego ze składników strukturalnych stopu, co powoduje osłabienie jego właściwości mechanicznych. Korozja selektywna zachodzi w żeliwach szarych; mosiądzach, brązach aluminiowych oraz w niektórych innych stopach wielofazowych. W żeliwach szarych koroduje żelazo, pozostawiając grafit w postaci miękkiej, porowatej masy. Zjawisko to nosi nazwę grafityzacji żeliwa. W mosiądzach, szczególnie zanurzonych w wodzie morskiej lub w wodzie słodkiej zawierającej CO 2, występuje korozja selektywna polegająca na odcynkowaniu stopu. Cynk przechodzi do roztworu (rozpuszcza się), natomiast na powierzchni metalu pozostaje gąbczasta warstwa miedzi. W wyniku odcynkowania właściwości wytrzymałościowe mosiądzu ulegają pogorszeniu, zaś kolor zmienia się na bardziej czerwony. W brązach aluminiowych w środowisku niektórych kwasów selektywnemu "rozpuszczaniu ulega aluminium. To zjawisko nosi nazwę odaluminiowania. Korozja naprężeniowa powodowana jest współdziałaniem statycznych naprężeń rozciągąjących i środowiska korozyjnego. Szczególnym przypadkiem korozji naprężeniowej jest pękanie korozyjne. Korozja zmęczeniowa powodowana jest współdziałaniem zmiennych naprężeń mechanicznych i środowiska korozyjnego. Występuje ona w wielu konstrukcjach, takich jak: statki, samoloty, pompy, dźwigi itp. Erozja-korozja powodowana jest jednoczesnym mechanicznym i korozyjnym oddziaływaniem środowiska. Jedną z form erozji-korozji jest tzw. atak uderzeniowy. powodowany często 3

4 burzliwym przepływem cieczy z dużą zawartością gazów Inną formą erozji-korozji jest uszkodzenie kawitacyjne wywołane jednoczesnym działaniem korozji i kawitacji, tj. uderzaniem powstających i zanikających (w wyniku zmian ciśnienia) pęcherzyków gazu w strumieniu płynącej cieczy. Do zjawisk erozji-korozji zalicza się również korozję cierną, występującą podczas tarcia stykających się obciążonych i pracujących powierzchni (np. łożysk, czopów, itp.). Mechanizm korozji ciernej jest chemiczny i jej działanie uwarunkowane jest obecnością tlenu, a nie wody. Najistotniejsze rodzaje wspomnianych tu rodzajów korozji ( zarówno z punktu widzenia środowiska jak i charakteru zniszczeń przez nie wywołanych) omówione zostaną w dalszej części rozdziału. Korozja gazowa Korozja gazowa jest procesem chemicznego niszczenia tworzyw metalowych w wyniku reaktywnego oddziaływania na nie suchych gazów w podwyższonych temperaturach. Szczególnie narażone na nią są komory spalania i układy wydechowe silników spalinowych, wirniki i łopatki turbin gazowych, komory spalania w piecach i kotłach przemysłowe oraz systemy odprowadzania z nich spalin. Metale nie są stabilne; tylko złoto występuje jako "rodzime" w naturalnych warunkach (jest ono całkowicie odporne na utlenianie we wszystkich temperaturach). Wszystkie inne metale, których danymi dysponujemy, będą się utleniać w kontakcie z powietrzem. Polimery także nie są stabilne: w większości są palne, co oznacza, że się łatwo utleniają. Odporność poszczególnych materiałów na utlenianie sklasyfikować można w oparciu o energię utleniania czyli energię konieczną do zajścia reakcji: materiał + tlen + energia > tlenek materiału. Jeżeli energia ta jest dodatnia, materiał jest stabilny; jeśli ujemna, będzie się utleniał. Decydującą rolę w szybkości utleniania odgrywa jakość warstewki tlenków działającej jak bariera, która oddziela atomy tlenu i metalu i zmniejszającej szybkość, z którą te atomy reagują. Aluminium i większość innych materiałów, tworzy bariery w postaci warstewek tlenków w taki sam sposób, ale warstewka tlenków na aluminium jest znacznie bardziej efektywną barierą aniżeli warstewka tlenków na żelazie. Te warstewki tlenkowe mają lepsze właściwości ochronne, które mają małe współczynniki dyfuzji i wysoką temperaturę topnienia. Dlatego Al2O3 tak dobrze chroni aluminium, Cr2O3 - chrom, a SiO2 - krzem, natomiast Cu2O, a nawet FeO (które mają niższe temperatury topnienia), mają gorsze właściwości ochronne. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na działanie ochronne wymienionych warstewek jest ich duży opór elektryczny: elektrony muszą przejść przez warstewkę tlenków, które są izolatorami (opór elektryczny Al2O3 jest ponad 100 razy większy aniżeli FeO). Powodem szybkiej korozji gazowej jest rozwój pęknięć lub częściowe odstawanie od materiału warstewki tlenkowej, w miarę jak rośnie jej grubość, tak że bariera jaką ona stwarza dla materiału staje się nieefektywna w czasie dalszego utleniania. Jeśli objętość tlenku jest dużo mniejsza aniżeli materiału, z którego się utworzył, tlenek ten będzie pękał zmniejszając odkształcenia własne (warstwy tlenkowe są zwykle kruche). Jeżeli zaś objętość tlenku jest znacznie większa, będzie on wykazywał tendencję do zmniejszania energii odkształcenia przez zerwanie adhezji z materiałem podłoża i będzie się łuszczył i odpryskiwał. Dobrą ochronę dają więc warstewki tlenkowe, które ani nie mają zbyt małej objętości i nie tworzą otwartych szczelin ani nie mają zbyt dużej objętości i nie marszczą się. Korozja elektrochemiczna 4

5 Korozja elektrochemiczna, postępująca w temperaturze otoczenia zachodzi pod wpływem zjawisk, którym towarzyszy przepływ ładunków elektrycznych przez granicę faz metal elektrolit. Mechanizm korozji elektrochemicznej Mechanizm korozji elektrochemicznej rozpatruje się zwykle w oparciu o działanie ogniwa galwanicznego. Rys.1 Schemat pracy ogniwa korozyjnego roztwory chemikaliów itp. Schemat procesu korozji Rysunek 1 przedstawia schemat pracy ogniwa składającego się z dwóch elektrod (ujemnej - anody i dodatniej - katody) zanurzonych w roztworze elektrolitu.) Elektrodami mogą być albo różne metale, albo dwa takie same metale, z tym że każdy z nich znajduje się w takich warunkach, które powodują wystąpienie różnicy potencjałów między nimi, np. różna temperatura, natlenienie, stężenie roztworów. Środowisko korozyjne stanowić może dowolny elektrolit, np. woda morska, woda wodociągowa, gleba, itp. W pracy ogniwa korozyjnego przedstawionego schematycznie na rysunku rozróżnia się następujące procesy składowe: proces anodowy (korozja) - przechodzenie metalu do roztworu w postaci uwodnionych jonów, czyli utlenianie, przy czym w metalu pozostaje odpowiednia liczba elektronów; proces katodowy - pochłanianie pojawiających się w metalu elektronów przez tzw. depolaryzatory, którymi mogą być atomy, cząsteczki lub jony roztworu, ulegające redukcji na katodzie; katoda nie ulega korozji; przepływ elektryczności - w metalu przez ruch elektronów od obszarów anodowych do katodowych, zaś w roztworze przez ruch kationów od obszarów anodowych do katodowych i ruch anionów od obszarów katodowych do anodowych. W wyniku pracy ogniwa korozyjnego powstają produkty korozji. Przykładem reakcji anodowych, tj. przechodzenia metalu do roztworu, mogą być: Fe Fe e - utlenianie żelaza Przykładem reakcji katodowych mogą być:: 2H + + 2e 2H H 2 - redukcja jonów wodorowych w środowisku kwaśnym O 2 + 4H + + 4e 2H 2 O - redukcja rozpuszczonego tlenu w środowisku kwaśnym Korozja atmosferyczna Mechanizm depolaryzacji tlenowej determinuje przebieg korozji atmosferycznej metali. Woda jest tu elektrolitem zamykającym obwód elektryczny ogniwa. a) b) 5

6 Rys.2 Wybrane mechanizmy korozji: a) ogniwo mikrostrukturalne; b) ogniwo stężeniowe; Wiele metali, pomimo niskiego położenia w szeregu elektrochemicznym, wykazuje w praktyce dobrą odporność na korozję atmosferyczną (Cr, Ti, Al). Fakt ten należy przypisać czynnikom natury kinetycznej, tj. tworzeniu już w początkowym stadium elektrolizy produktów korozji w postaci szczelnych i zwartych warstw powierzchniowych (z reguły tlenków metali), stanowiących skuteczne bariery dla przepływu ładunków elektrycznych a tym samym dla przebiegu procesu elektrochemicznego. Zjawisko to nosi nazwę samopasywacji metali i ich stopów.tlenowe ogniwa stężeniowe mogą zaistnieć również jako skutek procesów mikrobiologicznych z udziałem bakterii aerobowych, które do swoich procesów życiowych wykorzystują wolny tlen z otaczającego środowiska. Korozja lokalna: pękanie korozyjne Korozja w środowisku wilgotnym atakuje metale selektywnie, zamiast korozji równomiernej lub razem z nią, co może prowadzić do zniszczenia elementu znacznie szybciej i bardziej podstępnie, aniżeli można by wnioskować ze średnich szybkości korozji (rys. 3 ) Należą do nich: Pękanie korozyjne pod naprężeniem (korozja naprężeniowa) Rys. 3. Lokalny atak korozyjny. Naprężenia i korozja działające równocześnie mogą być szczególnie szkodliwe, gdyż powodują pęknięcia rozprzestrzeniające się szybko i nieoczekiwanie. Poniżej podano cztery typy pęknięć korozyjnych prowadzących do nieoczekiwanych i groźnych w skutkach zniszczeń. W niektórych materiałach, pod wpływem pewnych środowisk, pęknięcia pojawiają się nieustannie przy stałym współczynniku intensywności naprężeń K, który jest znacznie mniejszy od współczynnika krytycznego Kc Jest to zjawisko groźne, gdyż sprawia, że konstrukcja zbudowana jako bezpieczna, w krótkim czasie ulec może zniszczeniu. Przykładami są tu: mosiądz w środowisku zawierającym amoniak, stal kwasoodporna w środowiskach zawierających chlorki, stal miękka w kontakcie z sodą kaustyczną, i niektóre stopy Al i Ti w słonej wodzie. Zmęczenie korozyjne Korozja zwiększa szybkość rozwoju pęknięć zmęczeniowych w większości metali i stopów, np. naprężenie, dla którego Nf= cykli, zmniejsza się 4-krotnie w słonej wodzie dla wielu stali. Szybkość rozwoju pęknięcia jest większa - często dużo większa od sumy szybkości korozji i zmęczenia działających niezależnie. Korozja międzykrystaliczna Rys.4 Korozja międzykrystaliczna 6

7 Granice ziaren mają inną odporność korozyjną aniżeli ziarna i mogą korodować wybiórczo, dając początek pęknięciom, które później rozwijają się wskutek korozji naprężeniowej lub zmęczeniowej (rys. 4). Korozja wżerowa Wybiórczy atak korozyjny może pojawiać się na nieciągłości warstewki tlenkowej (powstałej przez starcie lub zarysowanie) lub na wydzieleniach innych faz (wtrąceniach) w niektórych stopach, szczególnie samopasywujących się (rys5) Rys. 5 Korozja wżerowa UWAGA. Pojawienie się nieoczekiwanych zniszczeń korozyjnych jest znacznie bardziej prawdopodobne w wyniku korozji lokalnej, aniżeli korozji równomiernej (która może być łatwo wykryta), Poradniki korozyjne są użyteczne jedynie do dokonania wstępnego wyboru materiałów stosowanych tam, gdzie korozja jest ważnym czynnikiem niszczącym. Elementy o kluczowym znaczeniu muszą być sprawdzane w celu określenia czasu wystąpienia pęknięcia w ściśle kontrolowanych warunkach eksperymentalnych, odtwarzających rzeczywiste środowisko tak dokładnie, jak to tylko możliwe. Ogólne zasady ochrony przed korozją elektrochemiczną Różnorodność zjawisk warunkujących przebieg procesów korozji elektrochemicznej, a więc mechanizmów i kinetyki procesów, zarówno ze strony materiałów podlegających niszczeniu, jak i dynamicznie zmieniającego się środowiska agresywnego powoduje, że ochrona przed korozją elektrochemiczną musi obejmować całokształt przedsięwzięć, które pozwalają kontrolować przebiegi procesów elektrochemicznych. Współczesna technika walki z korozją dysponuje różnymi efektywnymi metodami ochrony tworzyw konstrukcyjnych przed korozją. Można je sklasyfikować następująco: 1. dobór właściwego tworzywa konstrukcyjnego z uwzględnieniem jego kontaktu z innymi materiałami (dodatkowa kwestia zapobiegania korozji galwanicznej) 2. ochrona elektrochemiczna ( np. ochrona anodowa i katodowa) 3. modyfikacja środowiska korozyjnego, np. przez dodatek inhibitorów korozji czy modyfikacja atmosfery pracy elementów konstrukcyjnych 4. ochrona bierna czyli odgraniczenie tworzywa konstrukcyjnego od środowiska korozyjnego, całkowite lub częściowe, przez zastosowanie powłok ochronnych 7

8 3. PRZEBIEG ĆWICZENIA W ramach ćwiczenia studenci zapoznają się ze skutkami różnych rodzajów korozji na podstawie obserwacji makroskopowych i mikroskopowych zestawu próbek i eksponatów elementów konstrukcyjnych zniszczonych korozyjnie. Ćwiczenie składa się z obserwacji próbek okiem nieuzbrojonym oraz przy pomocy mikroskopu optycznego, wykonania szkiców i opisu obserwowanych obiektów i mikrostruktur z zaznaczeniem występujących składników strukturalnych i efektów zniszczeń korozyjnych, określenia rodzaju korozji oraz dyskusji nad sposobami jej wyeliminowania dla omawianych przypadków. ZADANIA DO WYKONANIA dokonać oględzin makroskopowych i/lub obserwacji mikroskopowych próbek na podstawie obserwacji zakwalifikować zniszczenia do określonych typów korozji określić przyczynę zniszczeń uwzględniając wpływ zarówno materiału próbek jak i wszystkich czynników związanych ze środowiskiem pracy elementu zaproponować dla każdego omawianego przypadku sposób wyeliminowania lub zminimalizowania efektów korozji WYPOSAŻENIE STANOWISKA Zestaw eksponatów zniszczonych korozyjnie ( elementy do obserwacji makroskopowych i zgłady metalograficzne) Optyczny mikroskop metalograficzny WYTYCZNE DO OPRACOWANIA SPRAWOZDANIA Sprawozdanie z ćwiczenia powinno zawierać: Cel ćwiczenia i podstawowe wiadomości teoretyczne Opis przebiegu ćwiczenia Dokumentację wyników badań w postaci opisanych szkiców makroskopowych eksponatów oraz szkiców mikrostruktur Wnioski podające rodzaj i przyczynę poszczególnych uszkodzeń korozyjnych i propozycje przeciwdziałania zniszczeniom. 2. LITERATURA 1. G. Wranglen. : Podstawy korozji i ochrony metali. WNT, Warszawa H.H. Uhlig : Korozja i jej zapobieganie. WNT, Warszawa,

9 3. J.Baszkiewicz, M.Kamiński : Podstawy korozji materiałów Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa Korozja metali i stopów-pod red. L.L.Shreira, WNT Warszawa 1966r 5. R. Juchniewicz: Z zagadnień korozji metali, PWN, Warszawa S. Mrowec, T. Werber: Nowoczesne materiały żaroodporne. WNT, Warszawa D.A.Jones: Principles and prevention of corrosion. MMInternational Editions, NewYork, J. Marciniak, G. Szwed : Materiały konstrukcyjne i korozja metali Wydaw. Akademii Rolniczej, Lublin