WYMAGANIA EDUKACYJNE WYNIKAJACE Z REALIZOWANEGO PROGRAMU NAUCZANIA CHEMII W GIMNAZJUM PODRĘCZNIK CHEMIA NOWEJ ERY 1, WYD.

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE WYNIKAJACE Z REALIZOWANEGO PROGRAMU NAUCZANIA CHEMII W GIMNAZJUM PODRĘCZNIK CHEMIA NOWEJ ERY cz 1, WYD.NOWA ERA PODRĘCZNIK CIEKAWA CHEMIA cz 2 i 3, WYD. WSiP ZASADY SPRAWDZANIA I OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW NA LEKCJACH CHEMII: Ocenie podlegają: 1. Odpowiedzi ustne - przynajmniej raz w półroczu, pod względem rzeczowości, stosowania języka chemicznego, umiejętności formułowania dłuższej wypowiedzi. Przy odpowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji i zagadnienia z nimi związane, w przypadku lekcji powtórzeniowych - z całego działu. 2. Kartkówki min obejmujące materiał z trzech ostatnich lekcji nie muszą być zapowiadane i nie podlegają poprawie pisemnej. Uczniowie nieobecni otrzymują wpis nb w rubryce ocen, mogą być pytani z jej zakresu w najbliższym terminie. 3. Sprawdziany lub testy pisemne przeprowadzane po zakończeniu każdego działu zapowiadane są co najmniej tydzień wcześniej. Zadania są układane zgodnie z kryteriami oceniania na chemii. Sprawdziany są obowiązkowe. Jeżeli uczeń opuścił sprawdzian z przyczyn losowych, powinien go napisać w terminie nie przekraczającym 2 tygodni od powrotu do szkoły. Ocenę niedostateczną ze sprawdzianu można poprawić. Poprawa jest dobrowolna, w ciągu dwóch tygodni od rozdania prac i tylko jeden raz. 4. Wszystkie prace są archiwizowane - uczniowie i ich rodzice mogą je zobaczyć i zapytać o uzasadnienie wystawionej oceny. 5. Prace domowe są obowiązkowe i dla chętnych. Za brak obowiązkowej pracy domowej uczeń otrzymuje minus, trzy minusy oznaczają ocenę niedostateczną. Za pracę domowa dla chętnych uczeń uzyskuje plusy lub ocenę jeśli praca była szczególnie trudna. 6. Uczeń może otrzymywać za udział w lekcjach plusy i minusy, gdy zgromadzi pięć plusów uzyskuje ocenę bardzo dobrą, gdy uzyska jeden minus i cztery plusy otrzymuje ocenę dobrą, gdy uzyska dwa minusy i trzy plusy otrzymuje ocenę dostateczną, gdy uzyska trzy minusy i dwa plusy otrzymuje ocenę dopuszczającą, a gdy uzyska cztery minusy i jeden plus otrzymuje ocenę niedostateczną. Zapisy te nauczyciel prowadzi w osobnym notesie. 7. Zeszyt sprawdzany jest przynajmniej raz w ciągu roku. 8. Prace dodatkowe takie jak referaty, schematy, plansze, rysunki, wykresy ocenia się według: wkładu włożonej pracy formy prezentacji (najwyżej punktowana jest forma ustna przy referatach) twórczości ucznia, estetyki wykonania. 9. Uczeń zobowiązany jest do posiadania podręcznika i prowadzenia zeszytu przedmiotowego ( brak zeszytu przedmiotowego uczeń zgłasza nauczycielowi i jest odnotowany znakiem - przy zadaniach domowych jeśli była zadana taka praca lub w osobnej rubryce.) 10. Uczeń może zgłosić nieprzygotowanie do lekcji raz w półroczu w przypadku jednej godziny chemii w tygodniu i dwa razy w półroczu w przypadku dwóch godzin chemii w tygodniu. nauczyciel uwzględnia szczęśliwe numerki, 11. Wystawienie oceny śródrocznej i końcowej dokonuje się na podstawie ocen cząstkowych, przy czym większą wagę mają oceny ze sprawdzianów (prac klasowych), w drugiej kolejności są kartkówki i odpowiedzi ustne. Pozostałe oceny są wspomagające. Ocena końcowa nie jest średnią arytmetyczną ocen, a średnia ważoną. 12. Oceny wystawiane przez nauczyciela są jawne i zapisywane również w dzienniczku ucznia. 13. Uczniowie posiadający opinie i orzeczenia PPP oceniani są według zaleceń poradni tzn. uczeń z dysortografią - nie oceniamy błędów ortograficznych uczeń z dysgrafią - nie oceniamy pisma dysleksja - obniżamy kryteria wymagań dysfunkcja słuchu - obniżamy kryteria wymagań innego typu schorzenia - zgodnie z zaleceniami poradni

2 14. Nauczyciel stara się stworzyć właściwe warunki pracy na lekcji dla każdego ucznia stosownie do ich możliwości. Ocena dopuszczająca = wymagania konieczne Ocena dostateczna = wymagania konieczne + podstawowe Ocena dobra = wymagania konieczne + podstawowe +rozszerzające Ocena bardzo dobra = wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzające +dopełniające KLASA PIERWSZA PODRĘCZNIK CHEMIA NOWEJ ERY cz 1, WYD.NOWA ERA Dział 1 Substancje i ich przemiany zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie opisuje właściwości substancji, będących głównymi składnikami produktów, stosowanych na co dzień przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych dzieli substancje chemiczne na proste i złożone, na pierwiastki i związki chemiczne definiuje pojęcie mieszanina substancji opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych podaje przykłady mieszanin opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny podaje przykłady związków chemicznych klasyfikuje pierwiastki chemiczne na metale i niemetale podaje przykłady pierwiastków chemicznych (metali i niemetali) odróżnia metale i niemetale na podstawie ich właściwości opisuje, na czym polega rdzewienie (korozja) posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) opisuje skład i właściwości powietrza określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza opisuje właściwości fizyczne, chemiczne tlenu, tlenku węgla(iv), wodoru, azotu podaje, że woda jest związkiem chemicznym wodoru i tlenu tłumaczy, na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody omawia obieg wody w przyrodzie określa znaczenie powietrza, wody, tlenu określa, jak zachowują się substancje higroskopijne opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy, wymiany omawia, na czym polega utlenianie, spalanie definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji chemicznej wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej określa typy reakcji chemicznych określa, co to są tlenki i jaki jest ich podział wymienia niektóre efekty towarzyszące reakcjom chemicznym wymienia podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza

3 spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom omawia, czym się zajmuje chemia mawia sposób podziału chemii na organiczną i nieorganiczną wyjaśnia, czym się różni ciało fizyczne od substancji opisuje właściwości substancji wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin sporządza mieszaninę planuje rozdzielanie mieszanin (wymaganych) opisuje różnicę w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną definiuje stopy podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka formułuje obserwacje do doświadczenia wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboliki chemicznej rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem, a związkiem chemicznym wymienia stałe i zmienne składniki powietrza bada skład powietrza oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu np. w sali lekcyjnej opisuje, jak można otrzymać tlen opisuje właściwości fizyczne i chemiczne gazów szlachetnych opisuje obieg tlenu, tlenku węgla(iv) i azotu w przyrodzie wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu, azotu, gazów szlachetnych, tlenku węgla(iv), tlenu i wodoru podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(iv) (na przykładzie reakcji węgla z tlenem) definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna planuje doświadczalne wykrycie obecności tlenku węgla (IV) w powietrzu wydychanym z płuc wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie wymienia właściwości wody wyjaśnia pojęcie higroskopijność zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty, pierwiastki i związki chemiczne opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych opadów podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem) opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(iv) wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza definiuje pojęcia reakcje egzo- i endoenergetyczne Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, podaje zastosowania wybranych elementów sprzętu lub szkła laboratoryjnego identyfikuje substancje na podstawie podanych właściwości podaje sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, umożliwiające jej rozdzielenie

4 projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski wskazuje w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny wyjaśnia różnicę między mieszaniną, a związkiem chemicznym proponuje sposoby zabezpieczenia produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne opisuje doświadczenie wykonywane na lekcji określa, które składniki powietrza są stałe, a które zmienne wykonuje obliczenia związane z zawartością procentową substancji występujących w powietrzu wykrywa obecność tlenku węgla(iv) opisuje właściwości tlenku węgla(ii) wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy w naszym życiu podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady określa zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów proponuje sposoby zapobiegania powiększania się dziury ozonowej i ograniczenia powstawania kwaśnych opadów zapisuje słownie przebieg różnych rodzajów reakcji chemicznych podaje przykłady różnych typów reakcji chemicznych wykazuje obecność pary wodnej w powietrzu omawia sposoby otrzymywania wodoru podaje przykłady reakcji egzo- i endoenergetycznych spełnia wymagania na ocenę dobrą, wyjaśnia, na czym polega destylacja wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie definiuje pojęcie patyna opisuje pomiar gęstości projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i wnioski) wykonuje doświadczenia z działu: Substancje i ich przemiany przewiduje wyniki niektórych doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy otrzymuje tlenek węgla(iv) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla (IV), że tlenek węgla (IV) jest związkiem chemicznym węgla i tlenu uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym, planuje sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji chemicznych wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podaje przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego spełnia wymagania na ocenę bardzo dobry, opisuje zasadę rozdziału w metodach chromatograficznych określa, na czym polegają reakcje utleniania-redukcji definiuje pojęcia utleniacz i reduktor zaznacza w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz, reduktor podaje przykłady reakcji utleniania-redukcji zachodzące w naszym otoczeniu, uzasadniając swój wybór opisuje sposób rozdzielania na składniki bardziej złożonych mieszanin z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej

5 omawia dokładnie metodę skraplania powietrza i rozdzielenia go na składniki oblicza skład procentowy powietrza przelicza procenty objętościowe na masowe w różnych warunkach wykonuje obliczenia rachunkowe zadania dotyczące mieszanin Dział 2 Wewnętrzna budowa materii definiuje pojęcie materia i opisuje ziarnistą budowę materii opisuje, czym różni się atom od cząsteczki definiuje pojęcia jednostka masy atomowej, masa atomowa, masa cząsteczkowa oblicza masę cząsteczkową prostych związków chemicznych opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego (jądro: protony i neutrony, elektrony) definiuje pojęcie elektrony walencyjne wyjaśnia, co to jest liczba atomowa, liczba masowa ustala liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa definiuje pojęcie izotop dokonuje podziału izotopów wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy opisuje układ okresowy pierwiastków chemicznych podaje prawo okresowości podaje, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków chemicznych odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych wymienia typy wiązań chemicznych podaje definicje wiązania kowalencyjnego (atomowego), wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego, wiązania jonowego definiuje pojęcia jon, kation, anion posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek definiuje pojęcie wartościowość podaje wartościowość pierwiastków chemicznych w stanie wolnym odczytuje z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych grup 1., 2. i wyznacza wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych określa na podstawie wzoru liczbę pierwiastków w związku chemicznym interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np. H2, 2 H, 2 H2 itp. ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę dla prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych ustala na podstawie nazwy wzór sumaryczny dla prostych dwupierwiastkowych związków chem. rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji chemicznych podaje treść prawa zachowania masy podaje treść prawa stałości składu związku chemicznego przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego definiuje pojęcia równanie reakcjichemicznej, współczynnik stechiometryczny dobiera współczynniki w prostych przykładach równań reakcji chemicznych zapisuje proste przykłady równań reakcji chemicznych

6 odczytuje proste równania reakcji chemicznych spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, omawia poglądy na temat budowy materii wyjaśnia zjawisko dyfuzji podaje założenia teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii oblicza masy cząsteczkowe definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny wymienia rodzaje izotopów wyjaśnia różnice w budowie atomów i izotopów wodoru wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy korzysta z układu okresowego pierwiastków chemicznych wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego pierwiastków chemicznych podaje maksymalną liczbę elektronów na poszczególnych powłokach (K, L, M) zapisuje konfiguracje elektronowe rysuje proste przykłady modeli atomów pierwiastków chemicznych zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne wymaganych cząsteczek odczytuje ze wzoru chemicznego, z jakich pierwiastków chemicznych i ilu atomów składa się cząsteczka lub kilka cząsteczek opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów opisuje sposób powstawania jonów określa rodzaj wiązania w prostych przykładach cząsteczek podaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (atomowym) i substancji o wiązaniu jonowym odczytuje wartościowość pierwiastków chemicznych z układu okresowego pierwiastków zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków chemicznych podaje nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru określa wartościowość pierwiastków w związku chemicznym zapisuje wzory cząsteczek korzystając z modeli rysuje model cząsteczki wyjaśnia znaczenie współczynnika stechiometrycznego i indeksu stechiometrycznego wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej odczytuje równania reakcji chemicznych zapisuje równania reakcji chemicznych dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, planuje doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii wyjaśnia różnice między pierwiastkiem, a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych wymienia zastosowania izotopów korzysta swobodnie z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oblicza maksymalną liczbę elektronów na powłokach zapisuje konfiguracje elektronowe rysuje modele atomów określa typ wiązania chemicznego w podanym związku chemicznym

7 wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie na podstawie budowy ich atomów wyjaśnia różnice między różnymi typami wiązań chemicznych opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) dla wymaganych przykładów zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów (wymagane przykłady) opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego wykorzystuje pojęcie wartościowości określa możliwe wartościowości pierwiastka chemicznego na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów i zapisuje wzory na podstawie ich nazw zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych (o większym stopniu trudności) przedstawia modelowy schemat równania reakcji chemicznej rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych spełnia wymagania na ocenę dobrą, definiuje pojęcie masa atomowa jako średnia masa atomowa danego pierwiastka chemicznego z uwzględnieniem jego składu izotopowego oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że msubstr = mprod rozwiązuje trudniejsze zadania wykorzystujące poznane prawa (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego) wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym, a kowalencyjnym spolaryzowanym opisuje zależność właściwości związku chemicznego od występującego w nim wiązania chemicznego porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, temperatury topnienia i wrzenia) określa, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności wykonuje obliczenia stechiometryczne spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, opisuje historię odkrycia budowy atomu definiuje pojęcie promieniotwórczość określa, na czym polega promieniotwórczość naturalna i sztuczna definiuje pojęcie reakcja łańcuchowa wymienia ważniejsze zagrożenia związane z promieniotwórczością wyjaśnia pojęcie okres półtrwania (okres połowicznego rozpadu) rozwiązuje zadania związane z pojęciami okres półtrwania i średnia masa atomowa charakteryzuje rodzaje promieniowania wyjaśnia, na czym polegają przemiany promieniotwórcze opisuje historię przyporządkowania pierwiastków chemicznych opisuje wiązania koordynacyjne i metaliczne identyfikuje pierwiastki chemiczne na podstawie niepełnych informacji o ich położeniu w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz ich właściwości

8 dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej i cząsteczkowej dokonuje obliczeń na podstawie równania reakcji chemicznej posiada umiejętność przewidywania efektów reakcji chemicznej, wskazuje substraty reakcji na podstawie obserwacji efektów reakcji chemicznej, posiada umiejętność wykorzystywania obliczeń z przekształceniami wzoru na gęstość, rozwiązuje skomplikowane chemografy z zapisem słownym równań reakcji chemicznych, twórczo pokonuje napotkane problemy i trudności, korzystając przy tym samodzielnie z różnych źródeł informacji, rozwiązuje w pełni samodzielnie zadania o podwyższonym stopniu trudności, Dział 3 Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia stany skupienia wody i nazywa przemiany stanów skupienia wody opisuje właściwości wody zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody definiuje pojęcie dipol identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol wyjaśnia podział substancji na dobrze i słabo rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana definiuje pojęcie rozpuszczalność wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność określa, co to jest wykres rozpuszczalności odczytuje z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej temperaturze wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina definiuje pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór rozcieńczony definiuje pojęcie krystalizacja podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie definiuje stężenie procentowe roztworu podaje wzór opisujący stężenie procentowe prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu (proste) spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, opisuje budowę cząsteczki wody wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą tłumaczy, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze

9 oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny wskazuje różnice między roztworem właściwym, a zawiesiną opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym przeprowadza krystalizację przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej) Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałej w wodzie posługuje się sprawnie wykresem rozpuszczalności dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości podaje sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie roztworu oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności) wymienia czynności prowadzące do sporządzenia określonej ilości roztworu o określonym stężeniu procentowym sporządza roztwór o określonym stężeniu procentowym wyjaśnia, co to jest woda destylowana i czym się różni od wód występujących w przyrodzie spełnia wymagania na ocenę dobrą, wymienia laboratoryjne sposoby otrzymywania wody proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu opisuje wpływ izotopów wodoru i tlenu na właściwości wody określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze

10 spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, określa źródła zanieczyszczeń wód naturalnych analizuje źródła zanieczyszczeń wód naturalnych i ich wpływ na środowisko przyrodnicze wymienia niektóre zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń wód omawia wpływ zanieczyszczeń wód na organizmy wymienia sposoby przeciwdziałania zanieczyszczaniu wód omawia sposoby usuwania zanieczyszczeń z wód wyjaśnia, na czym polega asocjacja cząsteczek wody rozwiązuje zadania rachunkowe na mieszanie roztworów rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe roztworu, w którym rozpuszczono mieszaninę substancji stałych twórczo pokonuje napotkane problemy i trudności, korzystając przy tym samodzielnie z różnych źródeł informacji, rozwiązuje w pełni samodzielnie zadania o podwyższonym stopniu trudności, KLASA DRUGA PODRĘCZNIK CIEKAWA CHEMIA cz 2, WYD. WSiP Dział 5 Woda i roztwory wodne wymienia rodzaje wód występujących w przyrodzie, podaje stany skupienia wody, opisuje jej właściwości, opisuje obieg wody w przyrodzie, zapisuje wzory: sumaryczny i strukturalny wody, określa co to jest rozpuszczalnik i substancja rozpuszczona, roztwór, zna definicję rozpuszczalności substancji, definiuje pojęcia: roztwór nasycony i nienasycony oraz stężony i rozcieńczony określa co to jest krystalizacja, definiuje stężenie procentowe, podaje wzór na obliczanie stężenia procentowego, wykonuje proste obliczenia stężeń procentowych, spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, podaje jakie wiązanie występuje w cząsteczce wody, wyjaśnia na czym polega asocjacja cząsteczek wody, wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń, zna podział substancji za względu na rozpuszczalność w wodzie, podaje przykłady roztworów, określa sposoby rozdzielania składników roztworu właściwego i koloidalnego, interpretuje pojęcie stężenia procentowego, umie przekształcić wzór na stężenie procentowe aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, wie jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym, odczytuje z wykresów rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji, Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną,

11 analizuje właściwości wody w oparciu o stan jej skupienia, przedstawia mechanizm rozpuszczania na modelu, wykorzystuje w obliczeniach chemicznych gęstość substancji, potrafi omówić proces uzdatniania wody, posługuje się wykresem rozpuszczalności, dokonuje obliczeń z wykorzystaniem krzywej rozpuszczalności, potrafi sporządzić roztwór o określonym stężeniu, spełnia wymagania na ocenę dobrą, oblicza stężenia procentowe mieszaniny roztworów, oblicza stężenia roztworów po zmianie w ilości jednego składnika roztworu, wykorzystuje w obliczeniach stężeń rozpuszczalność, proponuje doświadczenie (rysunek, obserwacje, wnioski) mając jego tytuł, przewiduje wyniki doświadczeń, oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, posiada umiejętność uzyskiwania różnych informacji o roztworach na podstawie wykresu rozpuszczalności, oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zmieszanie roztworów o znanym stężeniu procentowym, rozwiązuje zadania trudniejsze z wykorzystaniem stężenia procentowego, gęstości, rozwiązuje zadania stosując regułę krzyżową. twórczo pokonuje napotkane problemy i trudności, korzystając przy tym samodzielnie z różnych źródeł informacji rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności, Dział 6 Wodorotlenki, a zasady zna zasady BHP dotyczące obchodzenia się wodorotlenkami, nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne używane w pracowni, definiuje pojęcia: wodorotlenek, zasada, elektrolit, nieelektrolit, wymienia wodorotlenki znane z życia codziennego, podaje wzór ogólny wodorotlenków, opisuje budowę wodorotlenków, wyjaśnia pojęcie wskaźnika i wymienia ich rodzaje, podaje wzory sumaryczne poznanych wodorotlenków, wymienia najważniejsze właściwości wodorotlenków, podaje definicje: dysocjacji jonowej, kationów i anionów, potrafi wskazać zapis jonowy reakcji, wie jak dysocjują zasady, spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, wymienia wspólne właściwości wszystkich poznanych wodorotlenków, wyjaśnia pojęcie higroskopijności, określa zastosowanie wodorotlenków,

12 identyfikuje poznane substancje za pomocą wskaźników, określa co to jest tlenek zasadowy, zna główne metody otrzymywania wodorotlenków zapisuje wzory strukturalne wodorotlenków, zapisuje równania reakcji otrzymywania prostych wodorotlenków, wymienia zastosowanie poznanych wodorotlenków, zapisuje wzory dowolnych wodorotlenków o podanym wzorze sumarycznym wie jak korzystać z tabeli rozpuszczalności, zapisuje i odczytuje proste równania dysocjacji jonowej, potrafi korzystać z tabeli rozpuszczalności, Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, analizuje budowę wodorotlenków, zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku i opisuje ich przebieg, na podstawie doświadczeń wyjaśnia właściwości wodorotlenków, zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej zasad, wie co to jest zapis cząsteczkowy i jonowy równania reakcji chemicznej, spełnia wymagania na ocenę dobrą, projektuje doświadczenie (rysunek, obserwacje, wnioski) mając jego tytuł, przewiduje wyniki doświadczeń, rozwiązuje chemografy dotyczące wodorotlenków, identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji, spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, wskazuje nazwy i wzory tlenków zasadowych tworzących różne wodorotlenki, wykorzystuje obliczenia trudniejsze z wykorzystaniem przekształcenia wzoru na gęstość w zasadach, rozwiązuje zadania trudne na obliczanie stężenia procentowego, masy cząsteczkowej w roztworach zasad z określoną liczbą cząsteczek wody przypadających na liczbę jonów. Dział 7 Kwasy zna zasady BHP dotyczące obchodzenia się z kwasami, nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne używane w pracowni, definiuje pojęcia: kwasy, elektrolit, nieelektrolit, wymienia kwasy znane z życia codziennego, podaje wzór ogólny kwasów, opisuje budowę kwasów, wyjaśnia pojęcie wskaźnika i wymienia ich rodzaje, wymienia pierwiastki wchodzące w skład kwasów, odróżnia kwasy tlenowe od beztlenowych, wskazuje resztę kwasową i podaje jej wartościowość, podaje wzory sumaryczne poznanych kwasów, wymienia najważniejsze właściwości kwasów, podaje definicje: dysocjacji jonowej, kationów i anionów,

13 rozumie pojęcie odczynu roztworu i ph roztworu, wymienia rodzaje odczynów roztworu, zna zakres ph, potrafi wskazać zapis jonowy reakcji, wie jak dysocjują kwasy, spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, wymienia wspólne właściwości wszystkich poznanych kwasów określa zastosowanie kwasów, identyfikuje poznane substancje za pomocą wskaźników, nazywa reszty kwasowe, podaje ich wartościowość, określa co to jest tlenek kwasowy, zna główne metody otrzymywania kwasów, zapisuje wzory strukturalne kwasów, zapisuje równania reakcji otrzymywania prostych kwasów, wymienia zastosowanie poznanych kwasów, klasyfikuje poznane grupy substancji, zapisuje i odczytuje proste równania dysocjacji jonowej poznanych grup związków, definiuje odczyn kwaśny, zasadowy i obojętny roztworów, zapisuje i odczytuje proste równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, analizuje budowę kwasów, zapisuje równania reakcji otrzymywania wskazanego kwasu i opisuje ich przebieg, na podstawie doświadczeń wyjaśnia właściwości kwasów, wyjaśnia zjawisko powstawania kwaśnych deszczy i ich wpływ na środowisko, zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, umie powiązać odczyn roztworu z obecnością odpowiednich jonów i skalą ph, wie co to jest zapis cząsteczkowy i jonowy równania reakcji chemicznej, spełnia wymagania na ocenę dobrą, projektuje doświadczenie (rysunek, obserwacje, wnioski) mając jego tytuł, przewiduje wyniki doświadczeń rozwiązuje chemografy dotyczące kwasów, omawia przemysłową metodę otrzymywania kwasu azotowego (V) identyfikuje kwasy na podstawie podanych informacji, spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, określa wzór kwasu na podstawie znajomości masy cząsteczkowej kwasu i stosunku mas pierwiastków w tym kwasie, wskazuje nazwy i wzory tlenków kwasowych tworzących różne kwasy, wykorzystuje obliczenia trudniejsze z wykorzystaniem przekształcenia wzoru na gęstość w kwasach, rozwiązuje zadania trudne na obliczanie stężenia procentowego, masy cząsteczkowej w roztworach kwasów z określoną liczbą cząsteczek wody przypadających na liczbę jonów. rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności.

14 Dział 7 Sole wymienia sole znane z życia codziennego, określa pochodzenie soli na podstawie nazwy, podaje właściwości i zastosowanie soli kamiennej, opisuje budowę soli, wskazuje metal i resztę kwasową, podaje nazwy soli poznanych na lekcji, zapisuje proste wzory soli, umie wśród zapisanych związków wskazać sole określa pojęcia: sole łatwo i trudno rozpuszczalne, potrafi korzystać z tabeli rozpuszczalności definiuje reakcje zobojętniania, wytrącania się osadów podaje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi sposobami, zna zapis równania reakcji w postaci cząsteczkowej jonowej i skróconej jonowej wymienia zastosowanie ważniejszych soli podaje definicję elektrolizy, katody, anody, podaje definicje: dysocjacji jonowej, kationów i anionów, wie czym są elektrolity i nieelektrolity, spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, podaje nazwy soli, zapisuje wzory sumaryczne, opisuje znaczenie różnych soli w gospodarce człowieka, wie jakie są wiązania pomiędzy metalem, a resztą kwasową, ustala nazwę soli na podstawie wzoru sumarycznego i zapisuje wzór na podstawie nazwy, wymienia poznane metody otrzymywania soli, zapisuje proste równania reakcji otrzymywania soli, odczytuje równania zapisanych reakcji, wyjaśnia na czym polega reakcja zobojętniania, wytrącania osadów, podaje ich przykłady, zapisuje proste równania dysocjacji jonowej soli, wyjaśnia proces elektrolizy, wie na czym polegają reakcje elektrodowe, zapisuje obserwacje z doświadczeń, zapisuje i odczytuje proste równania dysocjacji jonowej poznanych grup związków, zapisuje i odczytuje proste równania reakcji dysocjacji jonowej soli, Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, wie na czym polega wiązanie jonowe w solach, przewiduje produkty reakcji otrzymywania soli, korzystając z tabeli rozpuszczalności, zapisuje i odczytuje wszystkie równania dysocjacji jonowej, stosuje pięć metod otrzymywania soli, wie na podstawie szeregu aktywności, które metale reagują z kwasami, zapisuje równania reakcji elektrodowych, zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji soli, spełnia wymagania na ocenę dobrą, wskazuje substancję, które mogą ze sobą reagować tworząc sól,

15 spełnia wymagania na ocenę dobrą, zapisuje w pełni samodzielnie równania reakcji otrzymywania soli dowolnym sposobem, przewiduje otrzymywanie danej soli różnymi sposobami, identyfikuje sole na podstawie podanych informacji, określa zastosowanie reakcji strąceniowej, zna sole amonowe, hydraty, planuje doświadczalny sposób otrzymywania określonej soli, spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, identyfikuje substancje na podstawie podanego złożonego chemografu i pisze równania reakcji, potrafi zapisać trudne przykłady reakcji dysocjacji zachodzące etapowo, rozróżnia elektrolity słabe i mocne soli, wykorzystuje obliczenia z solami uwodnionymi, KLASA TRZECIA PODRĘCZNIK CIEKAWA CHEMIA cz. 3, WYD. WSiP Dział 9 Węglowodory spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, definiuje pojecie alotropii, zna odmiany alotropowe węgla, umie opisać właściwości odmian alotropowych węgla, wskazuje różnice pomiędzy właściwościami diamentu i grafitu, zna ich zastosowanie, zna pojęcia: chemia organiczna, substancja organiczna, węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone, szereg homologiczny, polimeryzacja, przedstawia podział węglowodorów, pisze wzory ogólne alkanów, alkenów i alkinów, wskazuje występowanie węglowodorów, podaje nazwy prostych węglowodorów, zapisuje wzór węglowodoru na podstawie modelu i wzoru strukturalnego, zapisuje wzór strukturalny na podstawie modelu, podaje stan skupienia węglowodoru, tłumaczy zasady bezpiecznego obchodzenia się z węglowodorami gazowymi, zna zastosowanie węglowodorów, spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, rozumie zależność pomiędzy właściwościami fizycznymi, a wykorzystaniem w technice alotropowych odmian węgla, pisze wzory sumaryczne i strukturalne węglowodorów nasyconych, rozumie różnice w budowie kolejnych węglowodorów szeregu homologicznego, dostrzega zależność między rodzajem wiązań, a nazwą węglowodoru, zna sposób otrzymywania acetylenu z węgliku wapnia, zna nazwy pięciu węglowodorów z szeregu, zna produkty spalania węglowodorów, umie zidentyfikować produkty spalania węglowodorów, pisze proste równania reakcji całkowitego spalania podanego węglowodoru, buduje modele cząsteczek węglowodorów nasyconych i nienasyconych,

16 Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, wyjaśnia przyczynę zmian właściwości fizycznych (stanu skupienia ) kolejnych węglowodorów nasyconych, wyjaśnia dlaczego węglowodory nie rozpuszczają się w wodzie, natomiast mieszają się ze sobą tworząc mieszaniny jednorodne, wyjaśnia dlaczego nie można gasić wodą palącej się benzyny, zna nazwy, wzory sumaryczne i strukturalne dziesięciu węglowodorów nasyconych i nienasyconych, podaje sposoby doświadczalnego odróżnienia etenu i etynu od węglowodorów nasyconych, wyjaśnia wpływ obecności wielokrotnego wiązania w cząsteczce etenu i etynu na ich właściwości chemiczne, zapisuje równania reakcji spalania węglowodorów ( całkowitego, częściowego i niecałkowitego), identyfikuje węglowodory nienasycone, rozumie zależność pomiędzy wielkością cząsteczki węglowodoru, jego lotnością, palnością i wybuchowością, wyjaśnia na czym polega reakcja polimeryzacji, spełnia wymagania na ocenę dobrą, pisze równania reakcji całkowitego i niecałkowitego spalania węglowodorów, wskazuje podobieństwa i różnice między węglowodorami szeregu metanu, pisze równania reakcji węglowodoru nienasyconego z chlorowcem, pisze równania reakcji otrzymywania acetylu, porównuje węglowodory nasycone i nienasycone, umie otrzymać węglowodór nasycony z nienasyconego, wyznacza wzór elementarny węglowodoru na podstawie masy cząsteczkowej i zawartości procentowej, interpretuje schematy reakcji - chemografy, wykonuje obliczenia z zastosowaniem gęstości substancji. określa wzory i nazwy węglowodorów na podstawie znajomości produktów spalania, potrafi zapisać ogólne równanie reakcji spalania węglowodorów, ustala wzór sumaryczny węglowodoru z danego szeregu homologicznego na podstawie liczby atomów wodoru w cząsteczce. Dział 10 Pochodne węglowodorów określa budowę pochodnych węglowodorów, wymienia pierwiastki wchodzące w skład pochodnych węglowodorów, zalicza daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków, wie co to jest grupa funkcyjna, zapisuje wzory ogólne: alkoholi, kwasów karboksylowych, estrów, określa nazwy zwyczajowe i systematyczne, wymienia reguły tworzenia nazw systematycznych związków organicznych, wie co to są alkohole wielowodorotlenowe, wymienia właściwości glicerolu, zna kwasy tłuszczowe, definiuje mydła,

17 podaje sposób otrzymywania mydeł, spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, zna omawiane grupy funkcyjne, zapisuje wzory i wymienia nazwy alkoholi, zapisuje równania reakcji spalania całkowitego metanolu, zapisuje wzory i wymienia nazwy systematyczne podstawowych kwasów karboksylowych, wie jak dysocjują kwasy karboksylowe, nazywa sole pochodzące od kwasów mrówkowego i octowego, zna wzory sumaryczne kwasów stearynowego i oleinowego podaje przykłady estrów Ocena dobra: spełnia wymagania na ocenę dostateczną, uzasadnia odczyn roztworu alkoholu, zna nazwę systematyczną glicerolu, porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych, wyjaśnia proces fermentacji octowej, nazywa sole kwasów organicznych, wyjaśnia na czym polega utwardzanie tłuszczów, zapisuje równania reakcji otrzymywania estrów, układa równania reakcji hydrolizy umie pisać wzory i nazywać estry, spełnia wymagania na ocenę dobrą, proponuje doświadczenie do podanego tematu, zapisuje wzory dowolnych alkoholi i kwasów, wyjaśnia mechanizm mycia i prania, przewiduje produkty reakcji, omawia różnicę pomiędzy reakcją estryfikacji, a zobojętnienia, proponuje doświadczenie (rysunek, obserwacje, wnioski) mając jego tytuł, przewiduje wyniki doświadczeń, identyfikuje poznane substancje, spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, poda nazwę i wzór sumaryczny alkoholu, kwasu i estru znając jego masę cząsteczkową, pisze w formie cząsteczkowej i jonowej równanie reakcji kwasu karboksylowego z zasadą, kwasem nieorganicznym, solą nieorganiczną, pisze wzory strukturalne i poda nazwy wszystkich możliwych estrów na podstawie danego wzoru sumarycznego, zna wzory i nazwy wybranych fluorowcopochodnych; zna wzory innych kwasów, np. wzór kwasu szczawiowego. pisze wzory i równania reakcji otrzymywania dowolnych estrów (w tym wosków i tłuszczów); podaje przykłady peptydów występujących w przyrodzie; posiada umiejętność obliczania ilości spożywczych składników pokarmowych na podstawie znajomości składu chemicznego pokarmów, ustali liczbę atomów pierwiastka w cząsteczce białka, cukru o określonej masie cząsteczkowej i procentowej zawartości danego pierwiastka.

18 Dział 11 Substancje o znaczeniu biologicznym definiuje tłuszcze; podaje przykłady występowania tłuszczów w przyrodzie; wie, że aminokwasy są podstawowymi jednostkami budulcowymi białek; podaje skład pierwiastkowy białek; wie, że białko można wykryć za pomocą reakcji charakterystycznych; zna wzór glukozy; wyjaśnia, z jakich surowców roślinnych otrzymuje się sacharozę; zna wzór sumaryczny skrobi i celulozy; wymienia właściwości celulozy; wymienia rośliny będące źródłem pozyskiwania włókien celulozowych i ich zastosowanie, omawia pochodzenie włókien białkowych i ich zastosowanie; wie, po co są stosowane dodatki do żywności; wymienia co najmniej trzy przykłady substancji uzależniających i miejsce ich występowania omawia pochodzenie tłuszczów i ich właściwości fizyczne; odróżnia tłuszcze roślinne od zwierzęcych oraz stałe od ciekłych; wie, jak odróżnić tłuszcz od oleju mineralnego; omawia rolę białek w budowaniu organizmów; omawia właściwości fizyczne białek; omawia reakcję ksantoproteinową i biuretową jako reakcje charakterystyczne dla białek; pisze równanie reakcji otrzymywania glukozy w procesie fotosyntezy; wyjaśnia pojęcia: cukier i węglowodany; pisze wzór sumaryczny sacharozy; omawia występowanie i rolę skrobi w organizmach roślinnych; pisze wzór sumaryczny skrobi i celulozy; omawia rolę celulozy w organizmach roślinnych; wyjaśnia budowę cząsteczki celulozy; omawia wady i zalety włókien celulozowych i włókien białkowych; wymienia sposoby konserwowania żywności; podaje przykłady środków konserwujących żywność; podaje przykładowe barwniki stosowane w przemyśle spożywczym; podaje przykłady substancji zapachowych stosowanych w produkcji żywności; podaje przykłady środków zagęszczających i ich oznaczenia i wymienia produkty spożywcze, w których są stosowane; wymienia podstawowe skutki użycia substancji uzależniających i zna przyczyny, dla których ludzie sięgają po nie, Ocena dobra: pisze wzór cząsteczki tłuszczu i omawia jego budowę; wyjaśnia, na czym polega próba akroleinowa; tłumaczy pojęcie: reakcja charakterystyczna (rozpoznawcza); wyjaśnia rolę tłuszczów w żywieniu; wyjaśnia rolę aminokwasów w budowaniu białka; wyjaśnia pojęcia: koagulacja i denaturacja białka; bada właściwości glukozy; pisze równanie reakcji spalania glukozy i omawia znaczenie tego procesu w życiu organizmów; bada właściwości sacharozy;

19 pisze równanie hydrolizy sacharozy i omawia znaczenie tej reakcji dla organizmów; omawia rolę błonnika w odżywianiu; wymienia zastosowania celulozy; tłumaczy wady i zalety włókien na podstawie ich składu chemicznego; analizuje etykiety artykułów spożywczych i wskazuje zawarte w nich barwniki, przeciwutleniacze, środki zapachowe, zagęszczające, konserwujące; wie, jaka jest pierwsza litera oznaczeń barwników, przeciwutleniaczy, środków zagęszczających i konserwantów; wymienia kilka przykładów substancji uzależniających, wskazując ich miejsce występowania i skutki po zażyciu; wymienia kilka przykładów substancji uzależniających, wskazując ich miejsce występowania i skutki po zażyciu; zna społeczne, kulturowe i psychologiczne źródła sięgania po środki uzależniające. wykazuje doświadczalnie nienasycony charakter oleju roślinnego; tłumaczy proces utwardzania tłuszczów; doświadczalnie sprawdza skład pierwiastkowy białek; wyjaśnia przemiany, jakim ulega spożyte białko w organizmach; bada działanie temperatury i różnych substancji na białka; wykrywa białko w produktach spożywczych, stosując reakcje charakterystyczne (ksantoproteinową i biuretową); wykrywa glukozę w owocach i warzywach, stosując reakcję charakterystyczną (rozpoznawczą) próbę Trommera; bada właściwości skrobi; przeprowadza reakcję charakterystyczną (rozpoznawczą) skrobi i wykrywa ją w produktach spożywczych; proponuje doświadczenie pozwalające zbadać właściwości celulozy; porównuje właściwości skrobi i celulozy; identyfikuje włókna celulozowe; identyfikuje włókna białkowe; wyjaśnia potrzebę oszczędnego gospodarowania papierem; tłumaczy, w jaki sposób niektóre substancje wpływają na organizm człowieka i co powoduje, że człowiek sięga po nie kolejny raz. wie, co to jest glikogen; zna inne reakcje charakterystyczne, np. próbę Tollensa dla glukozy; potrafi wyjaśnić, co to jest struktura pierwszorzędowa i drugorzędowa (trzeciorzędowa) białek; zna przykłady włókien sztucznych, wie, jaką mają budowę; stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. Dział 12 Kompendium wiedzy Wymagania edukacyjne takie jak przy omawianych zagadnieniach w trakcie nauki w gimnazjum.