CZĘŚĆ I DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA A ŚRODOWISKO

Transkrypt

1 CZĘŚĆ I DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA A ŚRODOWISKO 1. Emisja zanieczyszczeń pyłowo gazowych 2. Gospodarka wodno ściekowa 3. Odpady Przyjęta przez Sejm 23 sierpnia 2001 r. II Polityka Ekologiczna Państwa stanowi, że gospodarka odpadami, jako specyficzna dziedzina ochrony środowiska, winna być traktowana priorytetowo zarówno ze względów ekologicznych, jak i ekonomicznych, bowiem: odpady stanowią źródło zanieczyszczenia wszystkich elementów środowiska wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i gruntu, powietrza, przedsięwzięcia podejmowane w tym obszarze jak w żadnej innej dziedzinie poza likwidacją zagrożeń, mogą przynieść wymierne korzyści materialne wynikające z racjonalnego gospodarowania odpadami poprzez m.in. odzysk surowców i materiałów, wykorzystanie energii, a także możliwości tworzenia rynku surowcowo materiałowego. Celem nadrzędnym polityki w zakresie gospodarowania odpadami jest: zapobieganie powstawaniu odpadów poprzez rozwiązywanie problemu odpadów u źródła, odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych. Warunkiem realizacji tego celu jest: zmniejszenie materiało i energochłonności produkcji poprzez stosowanie czystych technologii, wykorzystywanie alternatywnych, odnawialnych źródeł energii, stosowanie analizy pełnego cyklu życia produktu tj. produkcji, transportu, opakowania, użytkowania, możliwości ponownego wykorzystania, unieszkodliwiania. Wprowadzenie w życie postanowień II Polityki Ekologicznej wiąże się z wprowadzeniem licznych zmian, a co za tym idzie koniecznością ponoszenia znaczących nakładów finansowych. Według danych statystycznych GUS za rok 2000 województwo małopolskie plasuje się: na trzecim miejscu w Polsce (po śląskim i dolnośląskim) pod względem ilości wytworzonych odpadów, z udziałem 8,0% ogółem wytworzonej ilości odpadów, na pierwszym miejscu pod względem ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych, które stanowiły 54,4% wszystkich odpadów niebezpiecznych wytworzonych w Polsce. W tym samym czasie tj.w roku 2000 nakłady inwestycyjne w zakresie gospodarki odpadami przedstawiały się w województwie następująco: Polska woj. % nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska ogółem małopolskie 8,9% 13,7% Zapobieganie zanieczyszczeniom z tego: nowe techniki i technologie mało i bezodpadowe 2,2% 50,3% 0,0% 0,0% 1

2 Zbieranie odpadów i ich transport z tego: selektywne zbieranie odpadów 19,9% 15,5% 3,4% 4,2% Unieszkodliwianie i usuwanie odpadów niebezpiecznych w tym: spalanie składowanie inne metody unieszkodliwiania 16,6% 24,5% 72,1% 3,4% 12,1% 21,3% 77,1% 1,6% Unieszkodliwianie i usuwanie odpadów innych niż niebezpieczne 46,9% 76,0% w tym: 5,2% 0,2% spalanie 62,0% 47,4% składowanie 32,8% 52,4% inne metody unieszkodliwiania Recykling i wykorzystanie odpadów 7,2% 3,0% W roku 2001 w województwie małopolskim powstało łącznie 9758,9 tys. Mg odpadów, w tym: 93,1 % to odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, 6,9 % stanowiły odpady komunalne. Oznacza to, że: na każdy 1 km 2 powierzchni województwa przypada 644,4 Mg odpadów, w tym: 600,1 Mg odpadów wytworzonych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej i 44,3 Mg odpadów komunalnych, na każdego mieszkańca województwa przypada 3,0 Mg odpadów, w tym 2,8 Mg odpadów wytworzonych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej i 0,2 Mg odpadów komunalnych ,4 50 udział grup odpadów [%] ,3 10 1,15 0,37 0,1 2,3 4,9 0,2 0,007 0,005 0,78 0,77 0,023 0,0005 0,14 0,49 1,51 0,023 2,47 0, grupa odpadów Rysunek 11. Struktura odpadów wytworzonych według grup odpadów 3.1. Odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej W roku 2001 podmioty działające na obszarze województwa wytworzyły w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej łącznie ok.9088,3 tys.mg odpadów, w tym: 2

3 odpady niebezpieczne tj. odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska stanowiły 7,9% tj. 719,9 tys. Mg, inne niż niebezpieczne 92,1% tj. 8369,4 tys Mg. W stosunku do roku 2000, ilość odpadów wytworzonych ogółem zmniejszyła się o 10,1%, i równocześnie o 0,7% zmniejszył się udział odpadów niebezpiecznych w ogólnym strumieniu odpadów, przy czym: spadek ilości odpadów wytworzonych odnotowano głównie w sektorze przemysłowym gospodarki województwa, w sektorze komunalnym (elektrociepłownie, oczyszczalnie ścieków) w omawianym okresie bilansowym obserwowano wzrost ilości wytwarzanych odpadów. Największe spadki ilości odpadów, w granicach 150 tys. 270 tys. Mg dotyczyły: odpadów z wydobywania rud metali, odpadów z hutnictwa żelaza i stali, odpadów z procesów termicznej przeróbki węgla. Odnotowane tendencje spadkowe nie miały jednak wpływu na strukturę grupową odpadów wytworzonych i podobnie jak w latach poprzednich, o globalnym bilansie odpadów, tak niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne, decydowały ilości wytworzone w procesach wydobywania minerałów, przeróbki rud metali, produkcji stali, żeliwa, stopów żelaza, metali nieżelaznych oraz energetycznego spalania paliw. Strukturę odpadów wytworzonych w roku 2001 przedstawiono na rysunku 11, a dane o odpadach wytworzonych w największych ilościach przedstawia tabela. Odpady wytworzone w roku 2001 w największych ilościach Udział grupy w ilości odpadów wytworzonych ogó- Grupa Podgrupa łem 01 odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobyciu i wzbogacaniu rud oraz innych surowców mineralnych 10 odpady nieorganiczne z procesów termicznych 06 odpady z produkcji, przygotowania obrotu i stosowania związków nieorganicznych 19 odpady z urządzeń do likwidaji i t li ji d dó 0103 odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki rud metali (odpady z poflotacyjnego wzbogacania rud metali) 0104 odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki surowców mineralnych, nie zawierających rud metali (odpady przeróbcze ze wzbogacania węgla, skruszone skały) 1001 odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw (mieszanki popiołowo żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych popioły lotne z węgla kamiennego, żużle) 1002 odpady z hutnictwa żelaza i stali (żużle z procesów wytapiania wielkopiecowe, stalownicze, zgary z hutnictwa żelaza) 0602 odpadowe roztwory alkaliczne (woda amoniakalna) 0606 odpady z chemicznych procesów produkcji i przetwórstwa siarki oraz procesów odsiarczania 0611 odpady z produkcji pigmentów oraz zmętniaczy nieorganicznych (odpady z produkcji związków chromu) 1908 odpady z oczyszczalni ścieków nie wyspecyfikowane inaczej (osady z oczyszczania ścieków komunalnych, osady zoczyszczania 3 59,4% 25,3% 4,9% 2,5%

4 Odpady wytworzone w roku 2001 w największych ilościach Grupa cji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej 05 odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz wysokotemperaturowej przeróbki węgla 17 odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych 02 odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, rybołówstwa, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności 11 odpady nieorganiczne z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych Podgrupa ścieków przemysłowych) 1907 odcieki ze składowisk 1909 odpady z uzdatniania wody pitnej i przemysłowej 0506 odpady z procesów termicznej przeróbki węgla (odpady ciekłe zawierające fenole, smoła koksownicza) 1704 odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali (żelazo i stal) 1701 odpady materiałów i elementów budowlanych oraz drogowych (odpady betonu i gruz betonowy) 0205 odpady z przemysłu mleczarskiego 0207 odpady z produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych (wytłoki, osady moszczowe i pofermentacyjne, wywary) 1102 odpady i szlamy z hydrometalurgii metali nieżelaznych (szlamy z hydrometalurgii cynku) 1101 odpady ciekłe i szlamy z obróbki i powlekania metali (tj. procesów galwanicznych, cynkowania, wytrawiania, fosforanowania oraz alkalicznego odtłuszczania, zużyte kwaśne kąpiele trawiące) Udział grupy w ilości odpadów wytworzonych ogółem 2,3% 1,5% 1,2% 0,8% Razem: 97,9% W stosunku do roku 2000, mimo spadku ilości w ogólnym strumieniu odpadów wzrósł udział odpadów tj.: powstających przy poszukiwaniu, wydobyciu i wzbogacaniu rud oraz innych surowców mineralnych, oraz z produkcji, przygotowania i stosowania zwiazków nieorganicznych, z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej, zmniejszył się natomiast udział odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych. Jak wynika z prowadzonego przez WIOŚ monitoringu odpadów, głównymi źródłami odpadów w województwie małopolskim są: hutnictwo, przemysł wydobywczy, przemysł metalurgiczny, energetyka, przemysł chemiczny, sektor komunalny, przemysł spożywczy. Jakkolwiek wśród wytwórców odpadów najliczniejszą grupę stanowią jednostki wytwarzające do 1 tys. Mg odpadów, to główny strumień (90,2%) pochodzi z jednostek wytwarzających powyżej 100 tys. Mg odpadów rocznie. Jednostki wytwarzające największe ilości odpadów wraz z ich udziałem w strumieniu odpadów wytwarzanych ogółem w województwie zawiera tabela, a strukturę wytwórców odpadów przedstawiono na rysunkach 12 i 13. 4

5 Nazwa jednostki Udział w ilości odpadów wytworzonych w 2001 r. Zakłady Górniczo Hutnicze Bolesław w Bukownie 26,3% Huta im.tadeusza Sendzimira S.A. w Krakowie 19,7% Trzebionka Zakłady Górnicze S.A. w Trzebini 15,8% Kopalnia Węgla Kamiennego Janina w Libiążu NSW S.A. 9,3% Kopalnia Węgla Kamiennego Brzeszcze NSW S.A. w Brzeszczach 8,3% Elektrownia Siersza S.A. Południowy Koncern Energetyczny S.A.w Jaworznie 3,2% Elektrociepłownia Kraków S.A. w Krakowie 2,7% Elektrownia Skawina w Skawinie 2,0% Zakłady Azotowe Tarnów S.A. w Tarnowie Mościcach 1,7% Firma Chemiczna Dwory S.A. w Oświęcimiu 1,2% Udział łączny 90,2% Analiza struktury wytwórców, tak odpadów niebezpiecznych jak i odpadów ogółem, wskazuje na znaczne rozdrobnienie strumienia odpadów. Biorąc pod uwagę udział grup wytwórców w ilościach wytwarzanych odpadów stwierdzić należy, że ograniczenie ilości odpadów jest ściśle uwarunkowane podjęciem działań w tym zakresie przez największych wytwórców odpadów w województwie Mg 24,6% Mg 11,6% Mg 9,1% 1-5 tys. Mg 14,0% 5-10 tys.mg 3,2% tys.mg 2,9% tys.mg 0,4% 0-10 Mg 14,3% tys.mg 0,9% 500 tys.-1 mln Mg 0,4% 1-3 mln Mg 0,5% ilość odpadów wytworzonych przez wytwórców z grupy (100tys.-3mln Mg) stanowi ok.90,2% odpadów w całym strumieniu wytworzonym w 2001 roku Mg 18,3% Rysunek 12. Struktura wytwórców odpadów ogółem według ilości wytworzonych odpadów 5

6 5-10 Mg 12,1% Mg 15,7% Mg 5,5% Mg 5,0% 1-5 Mg 26,8% 0,5-1 Mg 10,5% 0,1-0,5 Mg 14,7% 0-0,1 Mg 7,6% Mg 0,3% 1-5 tys.mg 0,8% tys.mg 0,5% tys.mg 0,3% 500 tys.-600tys.mg 0,3% ilość odpadów wytworzonych przez wytwórców z grupy (0,5tys.-600tys. Mg) stanowi ok.98,6% odpadów w całym strumieniu wytworzonym w 2001 roku Rysunek 13. Struktura wytwórców odpadów niebezpiecznych według ilości wytworzonych odpadów Odpady niebezpieczne W roku 2001, w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, powstało łącznie 719,9 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Głównymi wytwórcami odpadów niebezpiecznych są: hutnictwo, przemysł chemiczny, przemysł metalurgiczny. W porównaniu z rokiem 2000 ilość odpadów niebezpiecznych zmniejszyła się o 17,5%. Tak znaczący spadek jest wynikiem zmniejszenia o około 150 tys. Mg ilości odpadów z procesów termicznej przeróbki węgla (m.in. smoły koksowniczej, odpadów zawierających fenole) wytwarzanych przez Hutę im. Tadeusza Sendzimira w Krakowie. Strukturę odpadów niebezpiecznych wytworzonych w roku 2001 przedstawiono na rysunku 14, natomiast odpady niebezpieczne wytworzone w największych ilościach zawiera tabela. Odpady niebezpieczne wytworzone w roku 2001 w największych ilościach Grupa Podgrupa Udział grupy w ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych ogółem 06 odpady z produkcji, przygotowania obrotu i stosowania związków nieorganicznych 0602 odpadowe roztwory alkaliczne (woda amoniakalna) 0601 odpadowe roztwory kwaśne 50,3% 05 odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz wysokotemperaturowej przeróbki węgla 0506 odpady z procesów termicznej przeróbki węgla (odpady ciekłe zawierające fenole) 27,5% 6

7 Odpady niebezpieczne wytworzone w roku 2001 w największych ilościach Grupa 11 odpady nieorganiczne z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych 19 odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej Podgrupa 1102 odpady i szlamy z hydrometalurgii metali nieżelaznych (szlamy z hydrometalurgii cynku) 1101 odpady ciekłe i szlamy z obróbki i powlekania metali (kwaśne kąpiele trawiące) 1902 odpady z fizykochemicznej obróbki odpadów przemysłowych (szlamy wodorotlenków metali i inne szlamy po wytrącaniu metali z roztworów) 1907 odcieki ze składowisk Udział grupy w ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych ogółem 9,8% 9,1% 07 odpady z przemysłu syntezy organicznej 0701 odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania podstawowych produktów przemysłu syntezy organicznej (pozostałości podestylacyjne i poreakcyjne) 1,9% Razem: 98,6% W stosunku do roku 2000 w strumieniu odpadów niebezpiecznych wzrósł udział odpadów: z produkcji, przygotowania i stosowania związków nieorganicznych, z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych, zmniejszył się natomiast udział odpadów: z wysokotemperaturowej przeróbki węgla ,3 udział grup odpadów niebezpiecznych [%] , ,5 1,94 0,024 0,01 0,06 9,8 0,47 0,29 0,006 0,13 0,15 0,2 9,1 0, grupa odpadów 7

8 Rysunek 14. Struktura odpadów niebezpiecznych według grup odpadów Porządkowanie gospodarki ściekowej w miastach i wsiach, przynoszące pozytywne rezultaty w zakresie ochrony wód powierzchniowych, skutkuje równocześnie wzrostem ilości osadów ściekowych powstających w procesach oczyszczania ścieków. W roku 2001 w oczyszczalniach województwa małopolskiego powstało łącznie 152,6 tys.mg osadów, co w strumieniu odpadów wytworzonych ogółem stanowi 1,7%. Z wytworzonej ilości 51,1 tys.mg tj. 33,5% pochodzi z oczyszczania ścieków przemysłowych, a 101,5 tys.mg tj. 66,5% z oczyszczania ścieków komunalnych. W strukturze osadów przemysłowych: 83,4% stanowią osady z oczyszczania ścieków przemysłowych w zakładowych oczyszczalniach ścieków, 16,3% osady poneutralizacyjne, 0,3% mieszaniny tłuszczów zaliczane do odpadów niebezpiecznych. Z ogólnej ilości wytworzonych osadów komunalnych 60% pochodzi z trzech miast województwa: Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza. W strukturze osady ustabilizowane stanowią 49,2%. W roku 2001 z ogólnej ilości wytworzonych osadów: wykorzystano 54,0 tys. Mg tj. 35,4%, unieszkodliwiono 8,1 tys. Mg tj. 5,3%, składowano 88,5 tys. Mg tj. 58,1%, czasowo gromadzono na terenach oczyszczalni 1,8 tys. Mg tj. 1,2%. Osady wykorzystywano głównie do rekultywacji wysypisk, wypełnienia i rekultywacji wyrobisk pokopalnianych, a na terenach wiejskich do nawożenia nieużytków. Osady na składowiskach stanowią 8,0% odpadów składowanych ogółem. W ilości osadów składowanych : 21,6% stanowiły ustabilizowane osady z oczyszczania ścieków komunalnych, 35,4% nieustabilizowane osady z oczyszczania ścieków komunalnych, 29,9% osady z oczyszczania ścieków przemysłowych, 6,8% osady poneutralizacyjne z oczyszczania ścieków przemysłowych, 0,2% odpady niebezpieczne tj. mieszaniny tłuszczów. Strukturę osadów ściekowych wytworzonych w roku 2001 oraz sposób postępowania z nimi przedstawiono na rysunku 15. 8

9 komunalne 66,5% przetwórstwo rolno-spoż. 6,1% przemysłowe 33,5% przemysł skórzany 7,9% przemysł chemiczny 20,7% pozostałe gałęzie przemysłu 65,3% [%] ,2 tymczasowo osady z oczyszczania ścieków przemysłowych osady z oczyszczania ścieków komunalnych osady ściekowe ogółem 35,4 wykorzystane 5,3 unieszkodliwione 58,1 [%] ,5 wytworzone ogółem 66,5 0,05 1,7 tymczasowo wykorzystane 34,8 35,6 1,25 7,4 63,9 55,3 unieszkodliwione Rysunek 15. Gospodarka osadami ściekowymi Realizacją jednego z celów Polityki Ekologicznej jakim jest odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, jest m.in. gospodarka odpadami opakowaniowymi. Opakowaniami w rozumieniu ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. nr 63/2001 poz.638) są wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych. Przez odpady opakowaniowe rozumie się wszystkie opakowania, w tym opakowania wielokrotnego użytku wycofane z ponownego użycia, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań. Przedstawione poniżej dane dotyczą odpadów opakowaniowych wytworzonych w jednostkach wytwórczych, usługowych, placówkach służby zdrowia. Nie uwzględniono ilości powstających w placówkach handlowych, gdyż odpady opakowaniowe pochodzące z tego źródła w znaczącej większości trafiały w roku 2001 do strumienia odpadów komunalnych. W roku 2001 podmioty gospodarcze działające na terenie województwa wytworzyły 12,2 tys. Mg odpadów opakowań, z czego największe ilości stanowiły papier, drewno i tworzywa 9

10 sztuczne. Z wytworzonej ilości wykorzystano 11,7 tys. Mg tj. 95,5% składowano zaś 0,44 tys. Mg tj. 3,6%. Wskaźniki wykorzystania poszczególnych rodzajów odpadów opakowań przedstawiały się następująco: papier 99,1%, tworzywa sztuczne 92,9%, drewno 98,9%, metale 99,9%, różne materiały 26,4%, opakowania zmieszane 92,2%, szkło 95,5%. Sposób wykorzystania odpadów był zróżnicowany, i tak: papier, szkło, metale i opakowania zmieszane przekazywano uprawnionym jednostkom zajmującym się zbiórką i zagospodarowaniem odpadów, tworzywa sztuczne przekazywano jednostkom przetwarzającym te tworzywa, drewno przekazywano głównie odbiorcom indywidualnym (osobom fizycznym). Wśród odpadów składowanych, ponad połowę stanowiły odpady opakowań z różnych materiałów. Strukturę odpadów opakowaniowych i sposób postępowania z nimi przedstawiono na rysunku 16. różne materiały 3,1% metale 10,9% zmieszane 0,3% szkło 9,0% papier 42,4% [%] ,5 40 drewno 19,6% tworzywa sztuczne 14,6% ,71 tymczasowo wykorzystane 0,2 unieszkodliwiane 3,6 Rysunek 16. Gospodarka odpadami opakowaniowymi 3.2. Postępowanie z odpadami powstającymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej Odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec lub ograniczyć ich ilości, bez względu na stopień ich szkodliwości, winny być w pierwszej kolejności wykorzystywane lub unieszkodliwiane w sposób bezpieczny dla środowiska. Ostatecznością winno być unieszkodliwianie poprzez składowanie odpadów na składowiskach. W województwie małopolskim z ilości odpadów wytworzonych ogółem: 10

11 wykorzystano 78,2% tj. 7106,1 Mg, unieszkodliwiono 7,4% tj. 670,8 Mg, tymczasowo składowano 2,2% tj.199,0 Mg, składowano na składowiskach 12,2% tj.1112,4 Mg. W porównaniu z rokiem 2000: o 5,2% wzrósł odsetek odpadów wykorzystanych gospodarczo, zmniejszył się udział procentowy odpadów składowanych na składowiskach (o 2,1%) i tymczasowo składowanych (o 2,6%). Sposób postępowania z odpadami w województwie przedstawiono w tabeli i na rysunku 17. Postępowanie z odpadami powstałymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej w województwie małopolskim w roku 2001 Wytworzone ogółem 9088,3 Niebezpieczne 719,9 Inne niż niebezpieczne 8368,4 wykorzystane Odpady Sposób postępowania Ilość wytworzona unieszkodliwiane [tys.mg] 7 106,1 670,8 78,2% 7,4 % 119,0 597,9 16,5% 83,1% 6 987,0 72,9 83,5% 0,9% Gospodarkę odpadami w województwie małopolskim cechował: wysoki stopień gospodarczego wykorzystania odpadów, tymczasowo 199,0 2,2% 0,7 0,1% 198,3 2,4% na składowiskach 1 112,4 12,2% 2,3 0,3% 1 110,1 13,2% niższy od średniej krajowej wynoszącej 17,8% (dane GUS za rok 2000) odsetek odpadów składowanych na składowiskach. W porównaniu z rokiem poprzednim: zmniejszył się odsetek odpadów niebezpiecznych wykorzystywanych gospodarczo (o 4,4%), tymczasowo składowanych (o 0,7%) i składowanych na składowiskach (o 0,1%), przy równoczesnym wzroście w takim samym stopniu procentowego udziału (o 5,2%) odpadów unieszkodliwianych, w strumieniu odpadów innych niż niebezpieczne wzrósł odsetek odpadów wykorzystanych gospodarczo (o 4,9%) i unieszkodliwinych (o 0,3%), przy równoczesnym spadku odpadów tymczasowo składowanych (o 2,6%) i składowanych na składowiskach (o 2,1%). 11

12 Odpady wytworzone ogółem odpady niebezpieczne ,9 Mg 7,9% 92,1 % odpady inne niż niebezpieczne ,6 Mg Odpady wytworzone ogółem unieszkodliwiane 7,4% Odpady niebezpieczne 0,3% wykorzystane 78,2% 12,2% unieszkodliwiane 83,1% tymczasowo 0,1% tymczasowo 2,2% wykorzystane 16,5% Odpady inne niż niebezpieczne unieszkodliwiane 0,9% 13,2% wykorzystane 83,5% tymczasowo 2,4% Rysunek 17. Sposób postępowania z odpadami Porównawcze zestawienie gospodarki odpadami w latach 2000 i 2001 przestawiono na rysunku

13 Odpady ogółem ,7 [Mg]] ,5 [Mg] 73,6% 78,2% 7,3% 7,4% 4,8% 2,2% 14,3% 12,2% wytworzone wykorzystane unieszkodliwiane tymczasowo 0,80% 0,1% 0,40% 0,3% ,9 [Mg] ,9 [Mg] 20,90% 16,5% 77,90% 83,1% wytworzone wykorzystane unieszkodliwiane tymczasowo Odpady niebezpieczne Odpady inne niż niebezpieczne wytworzone wykorzystane unieszkodliwiane tymczasowo ,8 [Mg] ,6 [Mg] 78,6% 83,5% 0,6% 0,9% 5,2% 2,4% 15,6% 13,2% Rysunek 18. Postępowanie z odpadami w latach

14 O obrazie gospodarki odpadami w województwie decyduje sposób postępowania z odpadami decydującymi o wielkości strumienia odpadów. Gospodarkę tymi odpadami w roku 2001 i dla porównania w roku 2000 przedstawia tabela. Postępowanie z odpadami wytwarzanymi w największych ilościach Odpady Grupa odpadów Wykorzystane Unieszkodliwione Tymczasowo Składowane na składowiskach ,2% 88,7% 0 0,02% 0,05% 0,03% 14,75% 11,25% 10 68,2% 78,2% 17,6% 0,01% 0,1% 7,59% 14,1% 14,2% 06 6,2% 5,0% 86,6% 88,5% 0 0,3% 7,5% 6,2% 19 12,1% 23,1% 42,3% 34,6% 1,2% 2,7% 44,4% 39,6% 05 32,2% 25,9% 67,8% 74,1% ,9% 70,1% 0,5% 0 1,2% 9,7% 19,5% 20,2% 02 93,4% 82,1% 5,0% 16,6% 0,002% 0 1,6% 1,3% 11 97,7% 97,7% 2,1% 2,2% 0,04 0 0,16% 0,1% Odpady wykorzystane w roku 2001 w największych ilościach prezentuje tabela. Odpady wykorzystane w roku 2001 w największych ilościach Grupa Rodzaj odpadu % z wytworzonej w roku ilości odpadu Udział w ilości odpadów wykorzystanych w roku 2001 Odpady z flotacynego wzbogacania rud metali, 79,6% 31,6% Odpady przeróbcze ze wzbogacania węgla, inne z fizycznej i chemicznej przeróbki surowców mineralnych nie 01 zawierajacych rud metali 97,4% 17,6% Odpady ze wstępnej obróbki rud metali 100% 12,6% Odpady z wydobywania rud metali i minerałów 99,8% 5,5% Popioły lotne z węgla kamiennego, żużle, mieszanki popiołowo żzużlowe z mokrego odprowadzania odpadów 78,4% 13,0% 10 Żużle z procesów wytapiania (wielkopiecowe, stalownicze),zgary z hutnictwa żelaza, szlamy z oczyszczania gazów odlotowych 75,6% 10,2% Razem: 90,5% Z ogólnej ilości odpadów kierowanych do unieszkodliwiania 89,1% stanowiły odpady niebezpieczne, a 10,9% odpady inne niż niebezpieczne. Procesy unieszkodliwiania prowadzone były głównie w elektrociepłowniach, spalarniach odpadów medycznych, oczyszczalniach ścieków przy zastosowaniu metod: termicznych: współspalanie w kotłach elektrociepłowni zakładowych, rozkład termiczny odpadów na złożu fluidalnym, fizycznych i chemicznych: zestalanie spoiwem organicznym, mineralizacja, desorpcja, cementowanie, rozdzielanie emulsji olejowo wodnych metodą elektrolityczno elektrostatyczną, oczyszczanie mechaniczne lub mechaniczno biologiczne, zobojętnianie. W największych ilościach unieszkodliwiono: odpadowe roztwory alkaliczne, które stanowiły 50,9% ilości odpadów unieszkodliwionych ogółem, odpady z procesów termicznej przeróbki węgla 22,9% odpadów unieszkodliwionych, odcieki ze składowisk 9,4 % odpadów unieszkodliwionych, 14

15 odpady z przetwórstwa siarki i procesów odsiarczania 5,2% odpadów unieszkodliwionych, odpadowe roztwory kwaśne 3,0%, pozostałości podestylacyjne i poreakcyjne 1,7% odpadów unieszkodliwionych. Składowanie odpadów, jako jedna z form unieszkodliwiania odpadów: może być stosowane tylko wtedy, jeśli odpadów nie udało się wykorzystać lub unieszkodliwić termicznie, fizycznie lub chemicznie, może się odbywać wyłącznie w miejscu na ten cel wyznaczonym, a w przypadku odpadów niebezpiecznych na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub wydzielonych częściach innych składowisk jeżeli odpowiadają wszystkim wymogom ochrony życia i zdrowia oraz ochrony środowiska. W roku 2001 jednostki wytwarzające odpady składowały łącznie 1 112,4 tys. Mg, w tym 2,3 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Odpady składowano zarówno na terenie województwa małopolskiego, jak i poza jego terenem, m.in. na składowiskach zlokalizowanych w województwach: łódzkim, śląskim, wielkopolskim, świętokrzyskim i podkarpackim. Na składowiska zlokalizowane poza terenem województwa skierowano łącznie 2,4 tys. Mg odpadów, z czego 0,6 tys. Mg to odpady niebezpieczne. Odpady w największych ilościach przedstawia tabela Odpady w roku 2001 w największych ilościach % Udział z wytworzonej odpadów w ilości Grupa w roku składowanych Rodzaj odpadu ilości odpadu 2001 roku 01 Odpady z flotacyjnego wzbogacania rud metali nieżelaznych 20,4% 51,6% Mieszanki popiołowo żużlowe z mokrego odprowadzania 10 odpadów paleniskowych 21,5% 22,8% Odpady z hutnictwa żelaza 6,4% 5,5% 19 Osady ściekowe 54,4% 6,6% Razem: 86,5% Odpady niebezpieczne w największych ilościach 19 Odpady z fizykochemicznej przeróbki odpadów przemysłowych 55,7% 0,2% Postępowanie z odpadami w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego Wśród 22 powiatów województwa widoczne jest bardzo duże zróżnicowanie pod względem ilości wytwarzanych odpadów. Jest to ściśle związane z gospodarczym charakterem poszczególnych obszarów oraz lokalizacją największych wytwórców odpadów w województwie. Podobnie jak w latach poprzednich: największe ilości odpadów powstały w powiatach: chrzanowskim, olkuskim, grodzkim krakowskim i oświęcimskim (łącznie 91,3% ogółem wytworzonych odpadów), najmniejsze ilości odpadów wytworzono w powiatach: tatrzańskim, proszowickim i nowotarskim (0,02% ogółem wytworzonych odpadów). Najwięcej odpadów niebezpiecznych w skali województwa wytworzyły jednostki zlokalizowane w powiatach: grodzkim krakowskim, olkuskim i grodzkim tarnowskim (łącznie 98,4% odpadów niebezpiecznych), a najmniej w powiatach: nowosądeckim, nowotarskim i proszowickim (0,007%). Szczegółowe dane liczbowe prezentuje poniższa tabela. Graficznie przedstawiono: gospodarkę odpadami powstającymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej w roku 2001 w poszczególnych powiatach rysunki 19 i 20, zróżnicowanie ilości wytwarzanych odpadów w poszczególnych powiatach: rysunki 21 i

16 Odpady [tys. Mg] Powiat wytworzone wykorzystane unieszkodliwione tymczasowo na składowiskach m. Kraków O 2333,7 1250,3 628,0 177,5 277,9 N 650,7 70,0 580,2 0,05 0,457 m. Nowy Sącz O 49,6 44,6 0,86 0,34 3,8 N 0,56 0,29 0,24 0 0,03 m.tarnów O 215,0 43,5 15,1 2,4 154,1 N 12,9 0,48 11,7 0,03 0,63 Bocheński O 44,3 39,8 1,15 0,7 2,7 N 2,5 1,3 1,1 0,03 0,05 Brzeski O 53,1 51,6 0,04 0,01 1,4 N 0,15 0,11 0, Chrzanowski O 2654,6 2017,0 3,0 1,9 632,7 N 3,0 0,7 0,9 0,5 0,9 Dąbrowski O 1,4 0,2 0,5 0 0,7 N 0,04 0,017 0, Gorlicki O 32,2 28,4 1,0 0 2,8 N 0,5 0,2 0,3 0 0 Krakowski O 259,8 247,6 6,8 1,2 4,2 N 0,19 0,11 0, Limanowski O 14,1 11,0 0,06 0,04 3,0 N 0,06 0, Miechowski O 13,0 5,9 7,0 0 0,1 N 0,068 0,005 0,062 0,001 0 Myślenicki O 10,7 9,7 0,2 0,2 0,6 N 0,15 0,03 0,11 0 0,01 Nowosądecki O 7,6 5,9 0,4 0,07 1,23 N 0,011 0, Nowotarski O 0,95 0,38 0,24 0,01 0,32 N 0,018 0,003 0,008 0,007 0 Olkuski O 2 415, ,4 0,30 7,3 3,1 N 44,56 44,4 0,04 0,02 0,1 Oświęcimski O 897,1 882,4 2,8 0,09 11,8 N 3,8 1,17 2,55 0,015 0,05 Proszowicki O 0,83 0,58 0,25 0 0,004 N 0,022 0,003 0, Suski O 7,0 5,9 0,1 0 1,0 N 0,17 0,04 0,13 0,001 0 Tarnowski O 17,12 12,4 0,02 4,3 0,4 N 0,038 0,023 0, ,006 Tatrzański O 0,26 0,11 0,05 0 0,1 N 0,058 0,011 0, ,003 Wadowicki O 27,3 24,6 0,2 1,6 0,9 N 0,2 0,06 0,126 0,004 0,01 Wielicki O 12,6 9,8 1,5 0 1,3 N 0,19 0,11 0, O odpady wytworzone w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej ogółem N odpady niebezpieczne 16

17 Najwyższy odsetek odpadów wykorzystanych, wynoszący powyżej 95%, zanotowano w powiatach: olkuskim, oświęcimskim, brzeskim, krakowskim, najniższy zaś (do 20%) w dąbrowskim i grodzkim tarnowskim. Udział procentowy odpadów unieszkodliwianych kształtował się w przedziale od 0,01% w powiecie olkuskim do 53,9% w powiecie miechowskim. Odsetek odpadów składowanych na składowiskach jest znacznie bardziej zróżnicowany i wynosi od 0,1% do 71,1%. Powiaty o najwyższym udziale procentowym odpadów składowanych to: * grodzki tarnowski (71,1%) i dąbrowski, o najniższym zaś: * olkuski, proszowicki i miechowski. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi jest znacznie bardziej zróżnicowane w skali województwa. I tak: w powiatach: olkuskim i brzeskim odpady niebezpieczne są głównie wykorzystywane, a procentowe wskaźniki wykorzystania odpadów dla tych powiatów wynoszą odpowiednio 99,6% i 73,4%, w pozostałych powiatach odsetek wykorzytywanych odpadów niebezpiecznych waha się od 3,7% w grodzkim tarnowskim do 60,4% w wielickim, najwyższy odsetek unieszkodliwianych odpadów niebezpiecznych odnotowano w powiatach: limanowskim (100%), grodzkim tarnowskim (91,1%), miechowskim (90,9%) i grodzkim krakowskim (89,2%), natomiast najniższy w powiecie olkuskim (0,1%), odpady niebezpieczne składują jednostki zlokalizowane w 12 spośród 22 powiatów województwa, przy czym: najwyższy odsetek odpadów składowanych stwierdzono w powiatach: chrzanowskim (30,8%) i tarnowskim (15,1%), najniższy zaś w powiatach: grodzkim krakowskim (0,1%), suskim (0,1%) i olkuskim (0,2%), w powiatach: bocheńskim, myślenickm, oświęcimskim, tatrzańskim, wadowickim, grodzkim nowosądeckim i grodzkim tarnowskim odsetek odpadów składowanych wynosi od 1,1% do 6,0%, w powiatach: brzeskim, dąbrowskim, gorlickim, krakowskim, limanowskim, miechowskim, nowosądeckim, nowotarskim, proszowickim, wielickim odpady nie były. 17

18 bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m.kraków m.nowy Sącz m.tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki 0% 20% 40% 60% 80% 100% tymczasowo skł. wykorzystane unieszkodliwione Rysunek 19. Gospodarka odpadami wytworzonymi ogółem według powiatów 18

19 bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m.kraków m.nowy Sącz m.tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki 0% 20% 40% 60% 80% 100% tymczasowo skł. wykorzystane unieszkodliwione Rysunek 20. Gospodarka odpadami niebezpiecznymi według powiatów 19

20 olkuski miechowski dąbrowski proszowicki chrzanowski krakowski m.kraków m.tarnów oświęcimski wielicki bocheński brzeski wadowicki tarnowski Legenda: Odpady wytworzone ogółem [tys.mg] myślenicki 0,9-1,0 1-5 suski limanowski m.nowy Sącz 5-10 gorlicki nowotarski nowosądecki tatrzański Rysunek 21. Odpady wytworzone ogółem według powiatów miechowski olkuski dąbrowski proszowicki krakowski oświęcimski chrzanowski m.kraków m.tarnów wielicki brzeski wadowicki bocheński tarnowski myślenicki Legenda: Odpady niebezpieczne [tys.mg] suski limanowski m.nowy Sącz 0,01-0,05 gorlicki 0,05-0,1 0,1-0,5 nowotarski nowosądecki 0,5-1, tatrzański Rysunek 22. Odpady niebezpieczne wytworzone według powiatów 20

21 3.3. Odpady komunalne Gospodarowanie odpadami komunalnymi jest elementem gospodarki komunalnej, stąd też zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, z dnia r. (Dz. U. Nr 132/96 poz.622 zpz.) prowadzenie gospodarki odpadami komunalnymi jest zadaniem własnym gminy. Do odpadów komunalnych zaliczamy m.in.: odpady bytowe, śmieci w sensie dosłownym, odpady wielkogabarytowe (wraki samochodów, pralki, lodówki, meble, itp.), odpady uliczne (zmiotki i zawartość koszy ulicznych), odpady z terenów zieleni i jej pielęgnacji, gruz z remontów mieszkań i rozbiórki budynków. W roku 2001 na terenie województwa powstało ok. 670,6 tys. Mg odpadów komunalnych. Z wytworzonej ilości, w wyniku selektywnej zbiórki odpadów, która prowadzona była na terenie 78 gmin województwa, odzyskano 24,4 tys. Mg surowców wtórnych, co stanowi ok. 3,6% wytworzonych odpadów komunalnych. W stosunku do roku 2000 ilość odpadów odzyskanych w wyniku selektywnej zbiórki wzrosła 3 krotnie i prawie 3 krotnie wzrósł odsetek wyselekcjonowanych odpadów. W ilości wyselekcjonowanych odpadów: 16,7% stanowiły odpady papierowe, 15,9% szkło, 13,0% tworzywa sztuczne, 21,3% metale, 33,1% inne (tekstylia, itp.). Pozostałą ilość odpadów tj. 646,3 tys. Mg (98,7%) składowano na 54 składowiskach komunalnych Składowiska odpadów Składowanie odpadów, mimo zmian uwarunkowań ekonomicznych i prawnych, pozostaje nadal najpowszechniejszą metodą unieszkodliwiania odpadów. Wskazują na to zarówno analizy sposobów postępowania z odpadami, jak i nakładów inwestycyjnych przeznaczanych na gospodarkę odpadami w województwie, gdzie ponad 51% nakładów na unieszkodliwianie odpadów przeznaczanych jest właśnie na składowanie. Zaznaczyć jednak należy, że tylko ok. 4 10% nakładów przeznaczana jest na bezpieczne składowanie odpadów powstających w wyniku działalności gospodarczej, zaś ponad 90% na składowanie odpadów komunalnych. W województwie małopolskim w roku 2001 funkcjonowało łącznie 90 składowisk, w tym 36 przemysłowych i 54 komunalne. Na 17 z tych składowisk (11 przemysłowych i 6 komunalnych) były odpady niebezpieczne. Składowiska zajmowały łączną powierzchnię 1 105,1ha, z czego 90,7% to składowiska przemysłowe, a 9,3% komunalne. Na składowiskach złożono w roku 2001 łącznie 1 759,9 tys. Mg odpadów, z czego: 63,3% stanowiły odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, 36,7% stanowiły odpady komunalne, W ilości odpadów składowanych ogółem odpady niebezpieczne powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej stanowiły 0,13%. Składowiska przemysłowe na których złożono największe ilości odpadów wytworzonych na terenie województwa w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej zawierają tabele. 21

22 Składowiska przemysłowe, na których złożono w roku największe ilości odpadów L.p. Nazwa składowiska % składowanych odpadów ogółem 1. Składowisko odpadów poflotacyjnych Trzebinia 51,5% 2. Składowisko popiołów i żużli Huty im.t Sendzimira w Krakowie 11,5% 3. Składowisko Czajki Zakładów Azotowych S.A. w Tarnowie 10,2% 4. Centralne składowisko Huty im.t.sendzimira w Krakowie 5,1% 5. Składowisko Nad Białą Zakładów Azotowych S.A. w Tarnowie 3,4% 6. Składowisko skały płonnej KWK Janina 3,0% 7. Składowisko szlamów Huty im.t.sendzimira w Krakowie 3,0% Łącznie: 87,7% Składowiska przemysłowe, na których złożono w roku największe ilości odpadów niebezpiecznych L.p. Nazwa składowiska %ogółem składowanych odpadów niebezpiecznych 1. Składowisko Zakładów Chemicznych Alwernia w Alwerni 32,6% 2. Składowisko Nad Białą Zakładów Azotowych S.A. w Tarnowie 19,3% Łącznie: 51,9% Na koniec roku 2001 ilość odpadów nagromadzonych na składowiskach przemysłowych wyniosła ,5 tys. Mg. W roku 2001 zarówno podmioty gospodarcze jak i zarządzający składowiskami komunalnymi realizowali działania proekologiczne mające na celu zmniejszenie uciążliwości składowisk dla środowiska. I tak: Rafineria Trzebinia S.A. w 2001 roku kontynuowała rozpoczęte w 2000 r. prace związane z zagospodarowaniem smół porafinacyjnych zgromadzonych w dołach kwasowych. Ostateczne zakończenie procesu likwidacji smół planuje się w I połowie 2002 roku. Ponadto prowadzona jest likwidacja zbiornika ziemnego, w którym były osady z mechaniczno chemiczne oczyszczalni ścieków. Osady są przekazywane do gospodarczego wykorzystania. Fabryka Maszyn Glinik S.A. w Gorlicach osady pogalwaniczne nagromadzone na terenie zakładu zostały usunięte i wywiezione na składowisko odpadów niebezpiecznych. Kwatera o pow m 2 została zrekultywowana. Elektrociepłownia Kraków S.A. całość wytwarzanych popiołów przekazuje do wykorzystania gospodarczego. Wokół składowiska gromadzenia popiołu (z lat ubiegłych) wykonano sieć punktów piezometrycznych. Na składowiskach odpadów komunalnych podjęto następujace działania: modernizację składowiska odpadów komunalnych w Niepołomicach, rekultywację składowiska odpadów komunalnych w Polance Wielkiej, rekultywację nieczynnych sektorów na wysypisku odpadów komunalnych w Baryczy, wybudowano także instalację odgazowania, rekultywację starego składowiska odpadów komunalnych w Trzebini wraz z przekazaniem do eksploatacji nowej kwatery wysypiska, ukończono modernizację składowiska odpadów komunalnych w Piwnicznej Kosarzyskach. 22

23 chrzanowski oświęcimski wadowicki suski olkuski krakowski KRAKÓW miechowski myślenicki nowotarski tatrzański wielicki proszowicki limanowski bocheński 6 Legenda: brzeski Nowy Sącz nowosądecki składowiska przemysłowe składowiska komunalne dąbrowski na składowisku są odpady niebezpieczne Tarnów tarnowski gorlicki Rysunek 23. Lokalizacja składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych funkcjonujących w 2001 roku w województwie małopolskim Składowiska odpadów przemysłowych w 2001 roku Lp. Nazwa składowiska, lokalizacja Administrator Powiat 1 Centralne Składowisko Przemysłowe w Krakowie, os. Pleszów Slag Recycling Sp. z o.o..w Krakowie, ul. Ujastek 2 Składowisko Szlamów 1N w Krakowie, os. Pleszów Huta im. T. Sendzimira S.A. w Krakowie 3 4 Składowisko Żelazonośne w Krakowie, os. Przewóz, ul. Dymarek Składowisko Popiołów i Żużli Huty w Krakowie, os. Przewóz, ul. Dymarek 5 Składowisko Popiołów w Krakowie, oś. Mogiła Niwy 6* Laguna osadowa w Krakowie, ul. Kosiarzy 7 Stawy Osadowe w Krakowie, ul. Puszkarska Huta im. T. Sendzimira S.A. w Krakowie Huta im. T. Sendzimira S.A. w Krakowie Elektrociepłownia KRAKÓW S.A. w Krakowie MPWiK. Zakład Oczyszczalni Ścieków w Krakowie Zakłady Chemiczne BONARKA Sp. z o.o. w Krakowie, ul. Puszkarska 9 8* Składowisko Nad Białą w Tarnowie Zakłady Azotowe S. A. w Tarnowie 9 Składowisko Czajki w Tarnowie Zakłady Azotowe S.A. w Tarnowie Miasto Kraków Miasto Kraków Miasto Kraków Miasto Kraków Miasto Kraków Miasto Kraków Miasto Kraków Miasto Tarnów Miasto Tarnów 23

24 Lp. Nazwa składowiska, lokalizacja Administrator Powiat 10* Zbiorniki Odpadów Toksycznych AN w Tarnowie Zakłady Azotowe S.A. w Tarnowie 11 Składowisko Odpadów Poubojowych Tarnów Krzyż Zakłady Mięsne MIĘSTAR S.A. w Tarnowie 12* 13* Zakładowe Składowisko Odpadów Przemysłowych w Borku Składowisko Przemysłowe w Alwerni, ul. K. Olszewskiego Składowisko Skały Płonnej w Libiążu, ul. Krakowska 15 Składowisko Odpadów Poflotacyjnych w Trzebini 16 Składowisko Odpadów Paleniskowych w Trzebini Zakłady Przetwórstwa Hutniczego STALPRODUKT S.A. w Bochni Zakłady Chemiczne ALWERNIA S.A.w Alwerni Kopalnia Węgla Kamiennego JANINA S.A. w Libiążu Zakłady Górnicze TRZEBIONKA S.A. w Trzebini Południowy Koncern Energetyczny S.A. Oddział Elektrownia Siersza w Trzebini Miasto Tarnów Miasto Tarnów bocheński chrzanowski chrzanowski chrzanowski chrzanowski 17 Składowisko Zgarów Al. Trzebinia2 Zakłady Metalurgiczne w Trzebini chrzanowski 18 19* 20 21* Hałda Odpadów Poeksploatacyjnych w Płazie, ul. Sobieskiego 43 Składowisko Odpadów Azbestowo Cementowych w Szczucinie Składowisko Odpadów Przemysłowych w Gorlicach, ul. Wspólna Składowisko Odpadów Niebezpiecznych w Gorlicach, ul. Biecka Składowisko Popiołów basen C2, C3 w Borku Szlacheckim, gm. Skawina Składowisko Przemysłowe Basen C w Kopance, gm. Skawina Zakład Wapienniczy w Płazie Dachy Szczucińskie Sp. z o.o. w likwidacji w Szczucinie Grupa Kapitałowa GLINIK Fabryka Maszyn Górniczych S.A. w Gorlicach Grupa Kapitałowa GLINIK Fabryka Maszyn Górniczych S.A. w Gorlicach Elektrownia SKAWINA S.A. w Skawinie Elektrownia SKAWINA S.A. w Skawinie chrzanowski dąbrowski gorlicki gorlicki krakowski krakowski 24 Składowisko Przemysłowe w Skawinie Zakłady Metalurgiczne w Skawinie krakowski 25 Składowisko Żużli Hutniczych w Bukownie Zakłady Górniczo Hutnicze BOLESŁAW w Bukownie olkuski 26 Stawy Osadowe w Bolesławiu Zakłady Górniczo Hutnicze w Bukownie olkuski 27* Baseny Osadowe w Olkuszu OFNE EMALIA S.A. w Olkuszu olkuski 28 Składowisko Odpadów Gumowych w Jeżówce gm.wolbrom 29 Składowisko Przemysłowe w Kluczach 30* 31* Składowisko Odpadów Niebezpiecznych Stare, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 Składowisko Odpadów Niebezpiecznych Nowe, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 Składowisko Odpadów innych niż niebezpieczne w Monowicach, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 Składowisko Wapna i Popiołu Osadnik III, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 34* Składowisko Osadów w Kętach 35 Składowisko Odpadów Poprodukcyjnych w Bobrku 36 Składowisko Przemysłowe w Białce Fabryka Taśm Transportowych STOMIL WOLBROM S.A. w Wolbromiu EMPOS Sp. z o.o. Miejsko Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu EMPOS Sp. z o.o. Miejsko Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu EMPOS Sp. z o.o. Miejsko Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu EMPOS Sp. z o.o. Miejsko Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu Zakłady Metali Lekkich KĘTY S.A. w Kętach Południowe Zakłady Przemysłu Skórzanego CHEŁMEK S.A. w Chełmku Fabryka Osłonek Białkowych FABIOS w Białce k. Makowa Podhalańskiego olkuski International Paper Klucze S.A. w Klu- czach olkuski oświęcimski oświęcimski oświęcimski oświęcimski oświęcimski oświęcimski suski * na składowisku są odpady niebezpieczne 24

25 Składowiska odpadów komunalnych Lp. Nazwa składowiska, lokalizacja Miasto/ gmina powiat 1 Barycz, Kraków ul. Krzemieniecka Kraków Miasto Kraków 2 Zabełcze Nowy Sącz Miasto Nowy Sącz 3 Tarnów Krzyż Tarnów Miasto Tarnów 4 Borek Rzezawa bocheński 5 Lipnica Murowana Lipnica Murowana bocheński 6 Łąkta Górna Żegocina bocheński 7 Nowy Wiśnicz Nowy Wiśnicz bocheński 8* Jadowniki Brzesko brzeski 9 Maszkienice Dębno brzeski 10 Uszew Gnojnik brzeski 11 Balin Okradziejówka Chrzanów chrzanowski 12* Trzebinia Trzebinia chrzanowski 13 Szarwark Dąbrowa Tarnowska dąbrowski 14 Biecz Biecz gorlicki 15* Uście Gorlickie Uście Gorlickie gorlicki 16 Kulerzów Mogilany krakowski 17 Polanowice Słomniki krakowski 18 Słopnice Limanowa limanowski 19 Łukowica Limanowa limanowski 20 Miechów, ul. Doły Komorowskie Miechów miechowski 21 Mianocice Książ Wielki miechowski 22 Borzęta Myślenice myślenicki 23* Sułkowice, ul. Tysiąclecia Sułkowice myślenicki 24 Skrzynka Dobczyce myślenicki 25 Podegrodzie Podegrodzie nowosądecki 26 Biała Niżna NOWE Grybów nowosądecki 27 Krynica Głębokie Krynica nowosądecki 28 Kosarzyska Piwniczna nowosądecki 29 Andrzejówka Muszyna nowosądecki 30 Stary Sacz Piaski Stary Sącz nowosądecki 31 Szczawnica Jaworki Stare Szczawnica nowotarski 32 Nowy Targ, ul. Szaflarska Nowy Targ nowotarski 33 Nowa Biała Nowy Targ nowotarski 34* Ujków Stary Bolesław olkuski 35 Gołaczewy Wolbrom olkuski 36 Chełmek, ul. Jaworznicka Chełmek oświęcimski 37 Kęty Kęckie Góry Północne Kęty oświęcimski 38 Oświęcim, ul. Nadwiślańska Oświęcim oświęcimski 39 Brzeszcze, ul. Graniczna (Jawiszowice) Brzeszcze oświęcimski 40 Żębocin Proszowice proszowicki 41 Maków Podhalański Maków Podhalański suski 42 Sucha Beskidzka, ul. Wadowicka Sucha Beskidzka suski 43 Zembrzyce Zembrzyce suski 44 Charzewice Zakliczyn tarnowski 45 Gromnik Gromnik tarnowski 46* Tuchów Tuchów tarnowski 47 Żabno Żabno tarnowski 48* Zoniówki, Zakopane Zakopane tatrzański 25

26 Lp. Nazwa składowiska, lokalizacja Miasto/ gmina powiat 49 Andrychów, ul. Biała Droga Andrychów wadowicki 50 Lanckorona Lanckorona wadowicki 51 Spytkowice, ul. Krakowska Spytkowice wadowicki 52 Zebrzydowice Bieńkowice Kalwaria Zebrzydowska wadowicki 53 Chocznia Wadowice wadowicki 54 Niepołomice, ul. Wodna Niepołomice wielicki * na składowisku są odpady niebezpieczne Podsumowanie Województwo małopolskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem wytwarzanych ilości odpadów niebezpiecznych i trzecie miejsce pod względem ilości odpadów wytwarzanych ogółem. Główny strumień odpadów wytwarzany jest przez nieliczną grupę podmiotów, z których w każdym powstaje rocznie powyżej 100 tys. Mg odpadów (powyżej 0,5 tys. Mg w przypadku odpadów niebezpiecznych), stąd też ograniczenie ilości odpadów jest ściśle uwarunkowane podjęciem działań w tym zakresie przez największych wytwórców odpadów w województwie. Głównymi źródłami odpadów są: przemysł wydobywczy, hutnictwo, przemysł metalurgiczny, energetyka, przemysł chemiczny, sektor komunalny, przemysł spożywczy. Zasadniczy wpływ na obraz postępowania z odpadami w województwie ma sposób postępowania w jednostkach wytwarzających odpady w największych ilościach. W zakresie postępowania z odpadami powstającymi w wyniku działalności gospodarczej podkreślić należy: wysoki wskaźnik wykorzystania odpadów innych niż niebezpieczne (85,3%), wysoki wskaźnik unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (83,1%) przy równoczesnym bardzo niskim odsetku odpadów niebezpiecznych składowanych (0,3%), niższy od krajowego (14,8%) wskaźnik odpadów składowanych ogółem (12,2%). W gospodarce odpadami komunalnymi na podkreślenie zasługuje wzrost ilości odpadów odzyskanych w wyniku selektywnej zbiórki. Uwzględniając jednak fakt, że preselekcja prowadzona jest tylko w ok. 50% gmin, gdzie częstokroć napotyka, z jednej strony opory mieszkańców, a z drugiej trudności ze strony odbiorców wyselekcjonowanych odpadów, widoczna jest konieczność zwiększania nakładów na przeznaczanych na selektywną zbiórkę, a także intensyfikacji działań celem uświadomienia społecznościom lokalnym celowości selektywnej zbiórki odpadów i dążenia do minimalizacji ilości odpadów komunalnych składowanych na składowiskach. Rosnące z roku na rok ilości odpadów powstających w procesach oczyszczania ścieków, zwłaszcza osadów z oczyszczania ścieków komunalnych, przy uwzględnieniu sposobów postępowania z nimi, wskazuje na konieczność szybkiego opracowania programu gospodarowania osadami w województwie i podejmowania przez samorządy decyzji zgodnych nie tylko z interesem ekonomicznym, ale przede wszystkim z wymogami ochrony środowiska. 26