Omówienie zmian dotyczących zasad wystawiania i realizacji recept.

Transkrypt

1 Opracowanie Wydawnictwo JWC, wszelkie prawa zastrzeżone wykorzystanie poza użytkiem własnym aptek i lekarzy wymaga zgody Wydawnictwa. Omówienie zmian dotyczących zasad wystawiania i realizacji recept. obowiązujących od 10 marca 2012 r. Na podstawie rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept lekarskich z 8 marca 2012 (Dz.U poz. 260) Wstęp Nowe rozporządzenie w sprawie recept lekarskich zastępuje wprowadzony nie tak dawno, bo 1 stycznia 2012, poprzedni akt prawny regulujący tę materię. Obowiązek wydania nowego rozporządzenia receptowego wynikał ze styczniowej nowelizacji Ustawy o refundacji leków (Dz.U 2012 poz. 95). Zarówno wspomniana nowelizacja ustawy, jak i obecne rozporządzenie w sprawie recept zostały przygotowane w atmosferze protestu lekarzy i farmaceutów przeciwko rozwiązaniom prawnym obowiązującym od początku roku - i w takim też kontekście należy patrzeć na zmiany wprowadzone rozporządzeniem. Nie są to bowiem nowości o fundamentalnym znaczeniu, nie zmieniają się zasady ogólne, w zmienionych przepisach nie widać oznak nowego spojrzenia na receptę jako nośnik informacji w systemie refundacyjnym. Większość wprowadzonych zmian ma charakter techniczny - natomiast te bardziej istotne w praktyce, wydają się służyć bądź to opanowaniu zamętu powstałego po niedostatecznie przygotowanej kampanii styczniowej, albo stanowią pewnego rodzaju ustępstwo na rzecz protestujących środowisk, bądź też wreszcie mają służyć zmniejszeniu skuteczności przyszłych akcji w rodzaju protestu pieczątkowego (wprowadzona szeroka dowolność formy i treści recepty oraz dodatkowych zapisów na niej dokonywanych). Nowe rozporządzenie w sprawie recept lekarskich jest za to kolejnym już aktem prawnym, który ministerstwo zdrowia ogłasza z dnia na dzień, doprowadzając do sytuacji skandalicznie krótkiego okresu vacatio legis aktu prawnego dotykającego praw i obowiązków obywateli. Rozporządzenie zostało podpisane 8 marca, ogłoszone 9, a weszło w życie 10 marca a że to już kolejny przypadek bezzasadnego skracania okresu vacatio legis, bardzo trudno to uznać za nieszczęśliwy wypadek. Poniższe omówienie zmian dotyczy zapisów zmienionych w stosunku do stanu prawnego obowiązującego przed dniem 10 marca - czyli pod rządami poprzedniego rozporządzenie obowiązującego od 1 stycznia. Zmiany te zostaną uwzględnione w rozdziale o zasadach wystawiania i realizacji recept w najbliższym wydaniu Wykazu Leków JWC. Dane umieszczone na recepcie Dane pacjenta Dodano zapis dotyczący adresu na recepcie w przypadku pacjenta spełniającego kryteria ustawy o pomocy społecznej, posiadającego odpowiednią decyzję wójta, burmistrza lub prezydenta - może się również pojawić adres urzędu gminy lub gminnego ośrodka pomocy społecznej. - Strona 1 -

2 3. 1.[...] 2) dane dotyczące pacjenta: a) imię i nazwisko, b) adres (nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu, jeżeli nadano): miejsca zamieszkania albo miejsca pełnienia służby wojskowej, jeżeli dotyczy, albo miejsca zamieszkania osoby uprawnionej albo siedziby urzędu gminy lub gminnego ośrodka pomocy społecznej w przypadku świadczeniobiorcy, wobec którego wydano decyzję, o której mowa w art. 54 ust. 1 ustawy, albo siedziby świadczeniodawcy, który udzielił świadczenia opieki zdrowotnej w przypadku osoby bezdomnej, o której mowa w art. 6 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.) wiek - obowiązkowy w przypadku pacjenta do lat 18, jeżeli nie można go ustalić na podstawie nr PESEL umieszczonego na recepcie - a więc nie w innym dokumencie. PESEL - zmieniono zapis dotyczący dzieci nieposiadających numeru PESEL - m.in zniesiono ograniczenie wieku dziecka do 1 roku życia. numer PESEL jeżeli dotyczy, a w przypadku dziecka nieposiadającego numeru PESEL lub niemożności ustalenia tego numeru numer PESEL przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r. poz. 159) wraz z adnotacją o zamieszczeniu numeru PESEL osoby innej niż pacjent i podpisem osoby uprawnionej, Identyfikator płatnika (oddział NFZ) 1. uwaga: aptece nie wolno go uzupełnić ani poprawić. 2. rozbudowano zapis rozporządzenia - co do zasady nadal wpisuje się kod oddziału właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pacjenta, natomiast w przypadku ubezpieczonych pacjentów nieposiadających miejsca zamieszkania na terytorium Polski - wpisuje się oddział wybrany przez pacjenta, w przypadku natomiast osoby bezdomnej - kod oddziału właściwego dla siedziby świadczeniodawcy. 3. wpisuje się znak X w przypadku pacjenta nieubezpieczonego i nieuprawnionego do świadczeń Recepty pro familia i pro auctore Rozporządzenie dopuszcza stosowanie oznaczeń tych recept również w innym brzmieniu, jeśli wynika z nich jednoznacznie intencja lekarza. Nota bene w rozporządzeniu popełniono błąd, za który ministerstwo powinno się wstydzić - użyta forma pro familiae jest błędna. Disce puer Latine... W przepisie znalazła się również nieścisłość i potencjalne źródło problemów - na receptach wystawianych dla siebie, lub rodziny mają się znaleźć adnotacje pro auctore, pro familia - lub inne równoważne. Pole do interpretacji równoważności innych określeń jest tu bardzo szerokie. Z katalogu osób, dla których można wystawiać recepty pro familia usunięto osoby przysposobione, jednak wydaje się, że osobom tym nadal takie recepty mogą być wystawiane, ponieważ są one traktowane jak zstępni w linii prostej. Dane świadczeniodawcy - pieczątka nagłówkowa Zmieniono zapis dotyczący nazwy lub firmy świadczeniodawcy - powinna być ona umieszczona w brzmieniu wynikającym z umowy zawartej z NFZ, adres natomiast ma być adresem miejsca udzielania świadczenia (było: siedziby) - to kolejny przepis dający pole do rozbieżnych interpretacji. - Strona 2 -

3 Dane dotyczące przepisanych leków Nazwa leku - uregulowano możliwość posługiwania się nazwą skróconą leku - pod warunkiem, że pozwala w sposób jednoznaczny określić przepisany lek. Sposób dawkowania - dodano obowiązek podania sposobu dawkowania dla leków recepturowych zawierających w składzie substancje kategorii A według Farmakopei. Ilość leku - powinna być zapisywana cyframi arabskimi lub słownie. 7. Ilość leku, leku recepturowego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego oraz surowca farmaceutycznego przeznaczonego do sporządzenia leku recepturowego określa się cyframi arabskimi lub słownie, a ilość surowca farmaceutycznego przeznaczonego do sporządzenia leku recepturowego będącego środkiem obojętnym, przeznaczonym do nadania odpowiedniej postaci leku, można również określić wyrazami ilość odpowiednia, quantum satis lub q.s.. Określenie odpłatności przepisanych leków Rozporządzenie wprowadza dwa możliwe warianty oznaczania odpłatności przy każdym z refundowanych leków przepisanych na recepcie. Wariant I 1. Jeżeli lek jest refundowany z jednym tylko poziomem odpłatności w wykazie leków - lekarz nie wpisuje tej odpłatności przy przepisanym leku 2. Jeżeli lek jest wymieniony w wykazie z dwiema (lub więcej) różnymi odpłatnościami i lekarz przepisuje go z najniższą z nich - powinien przy leku wpisać znak P [przykład: lek jest refundowany z odpłatnością 30% we wszystkich wskazaniach i na ryczałt w określonym wskazaniu A - przepisując go w tym wskazaniu lekarz umieszcza literę P] 3. Jeżeli lek jest wymieniony w wykazie z dwiema (lub więcej) różnymi odpłatnościami i lekarz przepisuje go z najwyższą z nich - nie wpisuje nic przy przepisywanym leku. [w powyższym przykładzie pisząc lek z zamysłem aby był refundowany na 30% - nie wpisuje nic w odpłatności na recepcie] 4. Jeżeli zachodzi inny przypadek, niż określony w pkt 2 lub 3 powyżej - należy wpisać odpłatność, z jaką lek ma być wydany. Inny przypadek może zajść tylko wtedy, jeśli lek jest refundowany z co najmniej trzema poziomami odpłatności i lekarz chce przepisać lek z odpłatnością nie najwyższą ale i nie najniższą spośród określonych w wykazie. [lek refundowany we wszystkich wskazaniach na 30%, ponadto we wskazaniu A na ryczałt, a we wskazaniu B jako bezpłatny - lekarz pisząc lek ze względu na wskazanie A - powinien wpisać odpłatność R (lub Ryczałt) Ponadto w każdym przypadku przepisania leku poza wskazaniami, w których jest refundowany - należy przy leku w polu odpłatność zaznaczyć X W praktyce powyższa złożona procedura sprowadzać się najczęściej będzie do następujących możliwości: - lek ma tylko jedną odpłatność w wykazach - jeśli lekarz jej nie wpisze, apteka uzupełni odpłatność i wyda lek z tą odpłatnością, - lek ma więcej niż jedną odpłatność w wykazach - jeśli ma być wydany z najniższą z nich, należy wpisać symbol P, ponieważ jeśli nie zostanie on umieszczony, apteka wyda lek z najwyższą odpłatnością z wykazów. - lek jest przepisywany poza wskazaniami do refundacji - należy wpisać symbol X, aby pacjent otrzymał lek pełnopłatnie. - Strona 3 -

4 Wariant II W tym wariancie w każdym przypadku należy przy leku wpisać symbol odpłatności, z jaką ma być wydany - niezależnie od ilości poziomów refundacji przepisywanego leku określonych w wykazie, bądź ilości wskazań w jakich jest refundowany. Zawsze jeśli lek jest przepisywany poza wskazaniami refundacyjnymi, należy wpisać 100% Poziomy odpłatności powinny być oznaczone symbolami: B (lub równoważne np. Bezpł.), R (lub równoważne), 30%, 50%, 100% Wprowadzenie dwóch możliwych schematów zapisu mnoży ilość możliwych kombinacji i komplikacji - czyniąc z zapisu już wcześniej kłopotliwego, praktycznie niezrozumiały dla adresatów. Uwaga - występujące w wariancie pierwszym oznaczenia P i X - nie mają nic wspólnego z wpisywanymi przed 1 stycznia oznaczeniami dla chorób przewlekłych. W ówczesnym zapisie (i wzorze recepty) były to atrybuty opisujące receptę (dotyczące wszystkich przepisanych leków) - obecnie symbole te odnoszą się do każdego z leków z osobna. Ponadto rozporządzenie stanowi, że wpisywanie tych oznaczeń nie jest obowiązkowe na receptach wystawionych dla pacjentów z uprawnieniem IB - przy czym jeśli zostaną tam umieszczone, nie wpływają na ważność recepty, ani sposób wydania leków ) odpłatność leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, określoną w sposób następujący: a) jeżeli lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych w jednej odpłatności, osoba uprawniona nie wpisuje tej odpłatności, b) jeżeli lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych w więcej niż jednej odpłatności, osoba uprawniona: wpisuje symbol P w przypadku przepisywania tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego za najniższą odpłatnością wynikającą z wykazu, nie wpisuje poziomu odpłatności w przypadku przepisywania tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego za najwyższą odpłatnością wynikającą z wykazu, wpisuje odpłatność określoną w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, w przypadkach innych niż wskazane w tiret pierwsze i drugie, c) jeżeli lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny jest przepisywany poza zakresem refundacji, osoba uprawniona wpisuje symbol X ; 7) odpłatność, o której mowa w pkt 6, może także być określona w następujący sposób: a) B lub równoważne dla leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego bezpłatnie, b) R lub równoważne dla leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego za odpłatnością ryczałtową, c) 30% dla leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego za odpłatnością 30% limitu finansowania, d) 50% dla leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego za odpłatnością 50% limitu finansowania, e) 100% dla leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego poza zakresem refundacji. 2. Oznaczenia, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7, nie są wymagane w przypadku recept wystawianych dla pacjentów posiadających uprawnienie, o którym mowa w pkt 4 załącznika nr 1 do rozporządzenia, oraz dla leków i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego sprowadzanych z zagranicy dla pacjenta, na zasadach określonych w art. 4 ustawy Prawo farmaceutyczne albo w art. 29a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia - Strona 4 -

5 Możliwości apteki skorygowania błędnie określonej odpłatności Jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w sposób błędny, nieczytelny lub niezgodny z rozporządzeniem oznaczenie odpłatności (czyli najszerszy katalog przypadków wadliwości recepty) apteka wydaje lek w sposób następujący - jeżeli występuje w wykazie tylko z jedną odpłatnością - apteka wydaje lek z tą odpłatnością - jeżeli występuje z więcej niż jedną odpłatnością - apteka wydaje lek z najwyższą odpłatnością z wykazu (najmniejszą dopłatą NFZ) - aptece nie wolno zignorować ani poprawić wpisanego symbolu 100% lub X - oznaczających konieczność wydania leku z pełną odpłatnością. - dodatkowo występuje przypadek szczególny, kiedy pacjent posiada uprawnienia specjalne (np. IW, IB, ZK) - bądź to umieszczone na recepcie, bądź ustalone przez osobę wydającą lek zgodnie z przepisem rozporządzenia - wtedy niezależnie od zapisu odpłatności przy lekach na recepcie, zostaną one wydane tak, jak przewiduje posiadane przez pacjenta uprawnienie specjalne (najczęściej bezpłatnie z ewentualną dopłatą do limitu) Jeżeli na recepcie nie wpisano danych, wpisano je w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem, osoba wydająca może ją zrealizować w następujących przypadkach: 1) jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem:[...] h) odpłatność: w przypadku gdy lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w jednej odpłatności w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i nie wpisano oznaczenia X albo 100% osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością dla tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego określoną w tym wykazie, w przypadku gdy lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w więcej niż jednej odpłatności w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i nie wpisano oznaczenia X albo 100% osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za najwyższą odpłatnością dla tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego określoną w tym wykazie, a recepta zawiera kod uprawnienia dodatkowego pacjenta, osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością wynikającą z tego uprawnienia, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w lit. a w takim przypadku osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością wynikającą z określonego przez nią uprawnienia dodatkowego pacjenta; Terminy realizacji recept Co do zasady termin realizacji recepty wynosi 30 dni. Zniesiono wyjątek dla recept wystawionych w ramach pomocy doraźnej i obecnie również są ważne 30 dni. Skrócony 7-dniowy termin ważności recept dotyczy obecnie wyłącznie antybiotyków o działaniu ogólnym (doustnych lub parenteralnych). Terminy realizacji recept na import docelowy i preparaty immunologiczne pozostały niezmienione. Dodano zapis według którego termin ważności liczony jest odrębnie dla każdego leku przepisanego na recepcie - będzie to miało znaczenie w sytuacji, kiedy na jednej recepcie przepisany został np. antybiotyk parenteralny wraz z innymi lekami. Dzielenie opakowań Według aktualnego zapisu wydawana ilość leku, będąca częścią opakowania ma być oznaczona numerem serii i datą ważności. Nieco zmienione zostało określenie leków, których opakowania można dzielić - obecnie są to: antybiotyki do stosowania wewnętrznego - Strona 5 -

6 leki w postaciach parenteralnych leki o kategorii dostępności Rpw leki zawierające środki i substancje z grup III-P, IV-P, II-N Dzieląc opakowanie należy zbliżyć się maksymalnie do ilości zleconej, jednak nie przekraczając jej. Przepisy przejściowe i dotychczasowe wzory recept Recepty wystawione przed wejściem w życie rozporządzenia (10 marca) są uznane za prawidłowe i realizowane - przy czym przepis traktuje je dość liberalnie, pozwalając na brak szeregu danych, niezbędnych w zasadzie do prawidłowej realizacji recepty. Nowy y zapis w rozporządzeniu: Recepty wystawione od dnia 1 stycznia 2012 r., nie później jednak niż przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, uznaje się za prawidłowe, pomimo nieumieszczenia na nich danych, o których mowa w 3 ust. 1 pkt 2 lit. c g i pkt 3 oraz 6 ust. 1 pkt 6 i 7, a także w przypadku gdy recepta zawiera informacje inne niż wynikające z przepisów. Wzory recept Stary wzór recepty - obowiązujący przez 1 stycznia zachowuje ważność do końca roku - przy czym nie zaznacza się na nich oczywiście pola Choroby przewlekłe Numery recept Do końca roku zachowują ważność recepty opatrzone zarówno starym 20-cyfrowym numerem, jak i 22-cyfrowym utworzonym poprzez dodanie 2 znaków dopisanych we własnym zakresie przez świadczeniodawcę. Inne wprowadzone zmiany - nowe uprawnienie specjalne oznaczane na receptach symbolem BW dotyczy ono nieubezpieczonych osób spełniających kryteria pomocy społecznej, posiadających decyzję wójta, burmistrza, lub prezydenta uprawniającą do korzystania ze świadczeń, - na jednej recepcie można przepisać (podając sposób dawkowania) ilość środka antykoncepcyjnego na 6- miesięczne stosowanie - przepis nie zawiera już ograniczenia do środków doustnych, - w przypadku recept z wypełnioną datą realizacji od dodano możliwość wystawienia do 6 takich recept na kolejne miesięczne okresy stosowania, - wprowadzono możliwość uzupełnienia/poprawienia przez aptekę określonych danych w komunikacie elektronicznym do NFZ dotyczącym zrealizowanych recept, zamiast dopisywania ich na rewersie realizowanej recepty dotyczy to kodu uprawnień dodatkowych pacjenta, numeru poświadczenia, numeru prawa wykonywania zawodu, danych świadczeniodawcy, numeru PESEL lub numeru paszportu, - zupełnie nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie przepisów pozwalających realizować recepty wadliwe, niespełniające warunków określonych w innych przepisach tego samego rozporządzenia. Owe wprowadzone przepisy nie mają charakteru przejściowych czy incydentalnych, należy więc zastanowić się dlaczego ustawodawca szczegółowo określa warunki, jakie musi spełniać recepta a następnie decyduje, że ich niespełnienie nie ma znaczenia. Przykładami są przepisy: 15. Osoba wydająca może zrealizować recepty zawierające dane, o których mowa w 3, lub zamieszczone zgodnie z 16, także w przypadku, gdy: 1) rozmieszczenie tych danych nie odpowiada poszczególnym częściom wzoru recepty przeznaczonym na ich rozmieszczenie lub 2) recepta pod względem graficznym, jej rozmiar lub kształt nie odpowiadają wzorowi recepty. - Strona 6 -

7 oraz przepis 16 ust Osoba wydająca realizuje receptę, na której: 1) nie wpisano lub wpisano w sposób błędny dane podmiotu drukującego, o których mowa w 2 ust. 4; 2) wpisano w sposób błędny lub niezgodny z rozporządzeniem adnotację na recepcie wystawionej dla siebie albo dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz dla rodzeństwa, o której mowa w 3 ust. 3; 3) zawarte zostały inne niż określone w rozporządzeniu informacje lub znaki niestanowiące reklamy leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych. - Strona 7 -