Strefa nauczyciela. Środki. psychoaktywne wciąż modne. substancje, objawy uzależnienia, procedury postępowania w szkole

Transkrypt

1 Strefa nauczyciela Środki psychoaktywne wciąż modne substancje, objawy uzależnienia, procedury postępowania w szkole

2 Spis treści 1. Jak uzależniają? 2. Rytuały i moda 3. Przemysł narkotykowy i jego reklamy 4. Kolorowe jak cukierki, czyli esktazy 5. Po amfetaminie można więcej 6. Wizje i halucynacje z LSD 7. Kokaina kariera peruwiańskiego krzewu 8. Konopie zwane maryśką 9. Heroina głębokie uzależnienie od białego proszku 10. Nauczyciel nie wykryje narkotyku 11. Substancje, objawy, konsekwencje sprawdź w tabeli ważne procedury Do nauczyciela dociera informacja o tym, że uczeń ma przy sobie środek psychoaktywny Zachowanie ucznia wskazuje na przyjęcie środka psychoaktywnego Nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą narkotyk Wydawca Sebastian Watras Redaktor Katarzyna Krysztofiak Korekta Zespół ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka Warszawa 2011 Wydawnictwa Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa Numer NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: zł. Skład i łamanie: 6AN Studio Raport Środki psychoaktywne wciąż modne substancje, objawy uzależnienia, procedury postępowania w szkole chroniony jest prawem autorskim. Przedruk opublikowanych w nim materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. w w w. w i p. p l

3 Zażywanie narkotyków to forma pójścia na skróty pozwalająca osiągnąć wymarzony cel. Niektóre substancje ułatwiają przyswojenie młodym ludziom dużej partii wiedzy. Inne pozwalają się wyciszyć i zapomnieć o problemach lub realizują silną potrzebę poczucia przynależności i identyfikacji z grupą rówieśniczą. Jeszcze inne zaspokajają potrzeby poznawcze, odkrywają nieistniejące światy oparte na halucynacjach. Sprawdź, jak zachowuje się człowiek będący pod wpływem narkotyków. Zobacz, jak działać, gdy podejrzewasz, że uczeń bierze. Jak uzależniają? Narkotyk to potoczna nazwa substancji psychoaktywnej działającej na system nerwowy, powodująca odurzenie, zamroczenie, uspokojenie, uśmierzenie bólu lub euforię. W konsekwencji prowadzi do uzależnień: fizycznego polegającego na włączeniu w metabolizm komórkowy substancji psychoaktywnej, w konsekwencji czego osoba uzależniona, aby móc zachować równowagę organizmu i normalnie funkcjonować, musi dostarczać mu stale narkotyk. Zaprzestanie zażywania substancji psychoaktywnej wywołuje zespół objawów określany zespołem abstynencyjnym (odstawienia). Jest on odczuwany przez osobę uzależnioną jako wiele dolegliwości fizycznych: bóle, biegunka, uczucie zimna, wymioty, drżenie mięśni, bezsenność. W jego leczeniu stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie. Okres wyjścia z uzależnienia fizycznego jest stosunkowo krótki i trwa kilkanaście dni; psychicznego silnego przymusu przyjmowania substancji psychoaktywnej lub wykonywania jakiejś czynności, np. korzystania z Internetu, uprawiania hazardu, kompulsywnego jedzenia. Czynność ta pozwala na spełnienie niezaspokojonych potrzeb emocjonalnych, dając złudne poczucie dowartościowania, pozwala pozbyć się lęków itp. Zaprzestanie powoduje natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po zachowaniu wieloletniej abstynencji; społecznego wiążącego się z przynależnością do grupy, która pod wpływem panujących w niej norm i mody przyjmuje środek psychoaktywny. Wspólny rytuał zbliża jej członków, daje wrażenie przynależności oraz poczucie empatii. Przyjmowanie substancji psychoaktywnej prowadzi do zjawiska pogłębiającej się tolerancji, czyli mechanizmu, który sprawia, że aby uzyskać takie same pożądane efekty, konieczne jest stałe zwiększanie przyjmowanej dawki narkotyku. Rytuały i moda Historia narkotyków sięga swymi korzeniami starożytności. We wszystkich kulturach substancje pochodzenia roślinnego, mineralnego i odzwierzęcego wykorzystywane były w rytuałach religijnych. Pozwalały na leczenie, utrzymanie władzy, towarzyszyły uprawianiu magii. Szamani, magowie, znachorzy nawiązywali za ich pośrednictwem kontakt z duchami, uśmierzali ból, dodawali sił, zagrzewali do walki, budzili miłość, tłumili uczucie głodu. w w w. w i p. p l 3

4 Pierwszy raz środki psychoaktywne wykorzystano w oderwaniu od zastosowania medycznego i religijnego, stosując je dla przyjemności w dziewiętnastowiecznej Francji. Artystyczna bohema szukała w nich natchnienia dla swej twórczości. We współczesnym ujęciu narkotyki zaistniały na przełomie lat 60 i 70 XX w. Stanowiły nieodłączny element kontrkultury młodzieżowej ruchu hipisowskiego zainicjowanego między innymi przez Timothy Leary ego, który za promowanie badań z zastosowaniem substancji psychodelicznych zmieniających świadomość (LSD) został usunięty z Harvardu. Uważał, że substancje te pozwalają na kontakt z podświadomością i umożliwiają odkrycie własnego ja. Zachęcał młodzież do przyjmowania narkotyków hasłem Turn on, tune in, drop out (Włącz się, dostrój, odleć). Dokonywany jest często podział na narkotyki miękkie i twarde. Za pierwsze uznaje się te, które nie uzależniają fizycznie, za drugie wszystkie pozostałe. Do miękkich zalicza się liście konopi indyjskich oraz substancję pochodną haszysz, a do twardych opiaty, kokainę oraz amfetaminę. Nie jest to jednak podział do końca zrozumiały, gdyż alkohol metylowy, który jest zaliczany do substancji silnie uzależniających fizycznie, w tym ujęciu nie jest traktowany jako narkotyk. Ponadto uznawanie uzależnienia fizycznego za bardziej groźne jest mylne, gdyż jego leczenie trwa stosunkowo krótko od kilku do kilkunastu dni. Trudniejsze do wyeliminowania, a czasami wręcz niemożliwe jest uzależnienie psychiczne i społeczne. Zwłaszcza to drugie ze względu na swój charakter odpowiada na zapotrzebowanie wieku adolescencji, jakim jest przynależność do grupy rówieśniczej. Przemysł narkotykowy i jego reklamy Produkcja narkotyków przynosi ogromne zyski, a przedstawiciele tego przemysłu starają się o stały wzrost popytu dla swoich produktów. Głównym odbiorcą tego rynku są ludzie młodzi. Dlatego też reklama kierowana do nich wskazuje, jak zaspokoić ich potrzeby. Podstawowym mechanizmem stosowanym przez procentów narkotyków jest wywołanie w ogólnej świadomości poczucia o powszechności zjawiska. Co jakiś czas w mediach pojawiają się informacje, najczęściej niepotwierdzone żadnymi badaniami, sugerujące, że przeważająca część społeczeństwa ma styczność z substancjami psychoaktywnymi. Prowadzi to do konkluzji, że skoro wszyscy biorą i żyją normalnie, uczą się, pracują, oznacza to, iż informacje o szkodliwości narkotyków są przesadzone. Drugim podstępnym sposobem na zachęcenie młodzieży do przyjmowania substancji psychoaktywnych jest odwoływanie się do autorytetów, jakimi dla młodych ludzi są ich idole. Znani z gazet i telewizji celebryci mówią o swoich doświadczeniach z narkotykami, gloryfikując ich działanie lub bagatelizując negatywny wpływ na jakość życia. Chęć wzorowania się na swoim idolu powoduje, że młodzież naśladuje nie tylko strój i fryzurę, ale również sposób bycia w tym stosunek do środków psychoaktywnych. Podstępnym sposobem stosowanym w celu zwiększenia podaży jest nadanie narkotykom rangi gadżetu, zabawki. Przykładem mogą być różne przedmioty codziennego użytku, na których umieszczono rysunki liści konopi indyjskich. W podobnym celu niektóre narkotyki przyjmują niewinny wygląd, przykładem jest ekstazy, występujące w postaci małych kolorowych draży z zabawnymi rysunkami. Kolorowe jak cukierki, czyli esktazy Jednym z najpopularniejszych wśród młodzieży środków psychoaktywnych i zarazem stosunkowo najtańszym jest ekstazy. W różnokolorowych tabletkach przypominających bardziej drobne cukierki niż groźny narkotyk znajduje się MDMA (3,4-metylenodioksymetamfetamina) będąca substancją aktywną, pochodną amfetaminy. Łącząc w sobie działanie kilku środków, powoduje wzrost energii, poczucie empatii oraz lepszy odbiór bodźców zewnętrznych. Specyficzne właściwości tej substancji były wykorzystywane w USA, na przełomie lat 60 i 70, przy 4 w w w. w i p. p l

5 prowadzeniu rodzącej się w tamtym czasie psychoterapii. Ekstazy oddawała nieocenione usługi zwłaszcza w terapii rodzinnej. Pozwalała zwaśnionym małżonkom otworzyć się na potrzeby partnera, godziła ich i uzależniała. Obecnie ekstazy jest narkotykiem zażywanym głównie na dyskotekach, zwłaszcza tych propagujących muzykę klubową. Pozwala na nieustanną zabawę przez całą noc oraz lepszy odbiór dźwięków techno. Daje złudne poczucie szczęścia, jakim dla młodego człowieka jest przynależność do grupy rówieśniczej. Powoduje wiele groźnych konsekwencji zdrowotnych. Bezpośrednio ekstazy zwiększa wrażliwość na otaczające bodźce. Może się to stać pośrednią przyczyną wybuchu paniki, która w tak dużej zbiorowości, jaką jest dyskoteka, jest szczególnie niebezpieczna. Następnego dnia po zażyciu ekstazy pojawiają się zmęczenie, poczucie pustki, senność, drażliwość, kłopoty z koncentracją uwagi, ból i zawroty głowy, które są wynikiem obniżenia poziomu serotoniny (hormonu szczęścia) w organizmie. Działanie ekstazy jest wyjątkowo zależne od cech osobniczych i może być odczuwalne dopiero po znacznym czasie. Niecierpliwy nastolatek, zwiększając dawkę, może ponieść poważne konsekwencje zdrowotne, a nawet śmierć. Ekstazy, pozwalając na poczucie jedności, przynależenia do grupy rówieśniczej, umożliwiając dłuższą zabawę i bardziej intensywny odbiór bodźców, w efekcie przyspiesza wzrost uzależnienia społecznego i psychicznego. Dodatkowym zagrożeniem jest nie do końca znany skład zażywanej substancji psychoaktywnej. Ma gwarantować lepsze doznania (a przez to zwiększony popyt). Przykładem może być tabletka ekstazy, popularnie zwana UFO (jej nazwa pochodzi od napisu na sprzedawanej tabletce), która pojawiła się na polskim rynku w 2000 r. Odnotowano po jej spożyciu wiele zgonów nastolatków. Najprawdopodobniej przyczyną było dodanie do tabletki substancji opóźniającej działanie. Do ekstazy w celu wzmocnienia jej działania często dodawany jest arszenik. Po amfetaminie można więcej Życie w świecie opartym na osiąganiu sukcesu wymusza dążenie do bycia zawsze sprawnym, młodym, zdrowym oraz najlepszym we wszystkich dziedzinach. Aby osiągnąć ideał, konieczna jest ciągła praca. W efekcie młodzi ludzie, by sprostać wymaganiom, sięgają po amfetaminę. Jest to narkotyk występujący w postaci różnobarwnego proszku w kolorach od białego do pomarańczowo-ceglastego o wyjątkowo gorzkim smaku. Przyjmowany drogą pokarmową, palony, wstrzykiwany lub wciągany przez nos początkowo daje krótkotrwały efekt euforii. Ponadto pozwala na dłuższy czas aktywności fizycznej i umysłowej. Środek ten wykorzystywany był między innymi w czasie II wojny światowej do wspomagania wydolności pilotów podczas dalekich lotów. Stosowany również aż do lat 60 przez kierowców amerykańskich ciężarówek w celu zwiększenia wydolności organizmu podczas pokonywania długich tras (został wycofany z wolnej sprzedaży ze względu na liczne wypadki, których byli sprawcami). Amfetamina jest niedozwolonym środkiem dopingującym przyjmowanym przez sportowców w celu wymuszenia większej sprawności i wydolności organizmu. A ponieważ hamuje łaknienie, jest też często wykorzystywana jako składnik nielegalnie sprzedawanych środków odchudzających. Uczniowie i studenci zażywają amfetaminę w celu łatwiejszego i bardziej efektywnego przyswajania wiedzy. Jednak informacje zdobyte po jej zażyciu charakteryzują się chaotycznością, brakiem logicznego powiązania oraz są nietrawałe. Energia, jaką daje ten narkotyk, nie pochodzi z przyjmowanego proszku, ale z uwalnianych z organizmu za jej pośrednictwem rezerw. Dlatego też jest środkiem, który w stosunkowo krótkim czasie nawet zaledwie kilku miesięcy prowadzi do skrajnego wyniszczenia organizmu i w konsekwencji do śmierci. Po wzmożonym wysiłku organizm musi odpocząć. Wywołuje to głęboki sen, który może trwać nawet do kilkudziesięciu godzin oraz trudności w w w. w i p. p l 5

6 w wybudzeniu. Utrzymującym się niepożądanym stanem jest anhedonia, polegająca na utracie zdolności odczuwania przyjemności przy czynnościach i przeżyciach zazwyczaj ich dostarczających. Niekiedy amfetamina wywołuje formikację, czyli wrażenie obecności insektów na skórze. Powoduje też pogłębiające się stany depresyjne z poczuciem lęku porównywalnym do tego, który odczuwa skazaniec idący na śmierć. Dla mężczyzn niebezpieczne jest towarzyszące braniu amfetaminy zmniejszenie potencji z równoczesnym wzrostem pożądania. Przy dużym pobudzaniu seksualnym ejakulacja i orgazm są trudne do osiągnięcia. Do amfetaminy dodawane jest często mielone szkło ze świetlówek. Ma zwiększyć wagę dawki oraz spowodować mikrouszkodzenia w obszarze górnych dróg oddechowych, a przez to szybsze wchłanianie się narkotyku do organizmu i wywołanie wrażenia lepszej jakości narkotyku. Wizje i halucynacje z LSD LSD to substancja chemiczna dietyloamid kwasu D-lizergowego (ang. D-Lysergic Acid Diethylamide stąd jej skrótowa nazwa). Jest chemiczną pochodną sporyszu grzyba atakującego zboża, który wywołał na przestrzeni wieków śmierć wielu nacji. LSD kwas otrzymany wyniku eksperymentów chemicznych został odkryty w końcu lat 30 XX w. Jest jedną z najbardziej aktywnych substancji, dlatego też jego dawkowanie wymaga wielkiej precyzji. Rozpowszechniany bywa w formie kolorowych znaczków nasączonych kwasem. Wprowadza się je do organizmu w drodze pokarmowej spożywając, stosując pod język lub, co jeszcze bardziej niebezpieczne, przez włożenie pod powiekę. Początkowo LSD miało służyć pobudzeniu układu oddechowego i krwionośnego, prowadzono również badania nad zastosowaniem tego środka w leczeniu schizofrenii. Na przełomie lat 60 i 70 młodzież zaangażowana w ruch hipisowski, za namową swoich leaderów, stosowała ten narkotyk w celu wprowadzenia się w trans pozwalający na odkrycie swego ukrytego ja. LSD jest substancją silnie halucynogenną. Jednym z jej skutków bezpośrednich jest bad trip (zła podróż) osoba, która zażyła narkotyk, doznaje przerażających wizji. Inną niepożądaną konsekwencją bywa tak zwany flashback. Zjawisko to jest wywołane odkładaniem się substancji toksycznej w mózgu i jej późniejszym się uwalnianiem. Powoduje to nawet po kilkuletnim okresie wizje, które trwają od kilku do kilkudziesięciu sekund (mogą być przyczyną wielu wypadków). LSD uważa się za silny wyzwalacz chorób psychicznych. Kokaina kariera peruwiańskiego krzewu Substancją aktywną tego narkotyku jest alkaloid występujący w liściach pochodzącego z Peru krzewu kokainowego (Erythroxylon coca). Roślina ta była znana tam od stuleci. Żute liście zabijały głód i zwiększały wytrzymałość organizmu. Podczas długich i wyczerpujących wędrówek przeciwdziałała symptomom choroby górskiej i niedotlenienia. Obecnie otrzymywany biały proszek został uzyskany po raz pierwszy w drugiej połowie XIX w. i znalazł zastosowanie jako substancja uśmierzająca ból. Kokaina powoduje nagły wzrost energii i nieadekwatne do rzeczywistości poczucie sprawczości i mocy. Czas trwania działania narkotyku jest krótki i wynosi około 30 minut. Ponieważ kokaina to stosunkowo droga substancja psychoaktywna, a ponadto szybko prowadzi do uzależnienia psychicznego oraz prawie do natychmiastowego wzrostu tolerancji, dlatego bardzo często wiąże się z czynami karalnymi. Wynikają z koniecznej potrzeby zdobycia środków na zakup narkotyku. 6 w w w. w i p. p l

7 Konopie zwane maryśką Marihuana to powszechna nazwa konopi indyjskich. Rozpowszechniana zazwyczaj w formie suszu podobnego do suszonej natki pietruszki lub majeranku. Narkotyk ten najczęściej przyjmowany bywa poprzez palenie przy użyciu fifek i zrobionych własnoręcznie skrętów. Substancja otrzymywana z żywicy konopi to haszysz. Pali się go w służących do tego fajkach. Składnikiem aktywnym, znajdującym się w konopiach indyjskich jest THC, który powoduje odurzenie podobne do stanu upojenia alkoholowego. Zazwyczaj bagatelizowane są negatywne skutki zażywania marihuany, traktowanej jako narkotyk miękki. Prawdopodobnie jest to związane z tym, że używana w latach 60 i 70 miała kilkakrotnie mniejszą zawartość THC niż ta przyjmowana obecnie. Zażywanie amfetaminy powoduje niemożność zapamiętywania, otępienie, regres emocjonalny, zwiększa również wpływ na sugestię. THC rozpuszcza się jedynie w tłuszczach. Owa właściwość powoduje brak możliwości wydalania jej z organizmu wraz z moczem i odkładanie się w komórkach, między innymi w mózgu. Osoby zażywające marihuanę wykorzystują tę jej właściwość fizyczną, spożywając rozgotowane liście dodawane do różnych pokarmów (budyniu, ciasteczek itp.) Marihuana jest narkotykiem szczególnie często mieszanym z innymi substancjami. Są to zarówno narkotyki mające na celu wzmocnienie jej działania, np. przez LSD czy też haszysz, jak i zwiększenie jej objętości np. poprzez dodanie końskich odchodów. Konopie indyjskie, które zostały zmodyfikowane w ten sposób, nazywane są w slangu narkotykowym skunem. Charakterystyczne dla stanu po przyjęciu marihuany są następujące po sobie fazy. Początkowo towarzyszy mu poczucie dobrego samopoczucia i euforii połączone z wielomównością. Następnie pojawia się nadwrażliwość na bodźce słuchowe i wzrokowe połączone z zaburzeniami poczucia czasu i przestrzeni. Fazie tej niekiedy towarzyszą napady ostrego lęku. Po niej następuje poczucie ekstazy, które kończy głęboka potrzeba snu. Heroina głębokie uzależnienie od białego proszku Heroina jest półsyntetyczną substancją organiczną otrzymywaną z mleczka makowego. Występuje w postaci bezwonnego białego proszku. Jego zanieczyszczoną odmianą o brązowym kolorze jest brown sugar. Polski odpowiednik, który pojawił się na rynku w latach 70 XX w., to tzw. kompot. Heroina odkryta pod koniec XIX w. początkowo była traktowana jako antidotum wcześniej już stosowanej morfiny. Zwłaszcza przy zwalczaniu bólu oraz jako środek przeciwkaszlowy dodawany do syropu, który znalazł zastosowanie w leczeniu astmy, zapalenia oskrzeli oraz gruźlicy. Heroina jest najsilniejszym środkiem o działaniu uspokajającym, rozluźniającym, przeciwbólowym, tłumiącym lęk i niepokój. To również środek, który w ulicznym handlu prawie nigdy nie występuje w czystej postaci. Zanieczyszczenia wynikające z chęci zwiększenia objętości i wagi towaru powodują liczne konsekwencje zdrowotne. Heroina bywa uznawana za twardy narkotyk i biorą ją przeważnie osoby już głęboko uzależnione. Przyjmowana jest przeważnie dożylnie w formie iniekcji oraz przez wdychanie oparów, jak również bezpośrednio poprzez wciąganie proszku do nosa. Najczęściej osobami, które sięgają po heroinę, są młodzi ludzie, wobec których stosowana była wcześniej postawa wychowawcza oparta na wrogiej kontroli i towarzyszącej jej przemocy fizycznej i psychicznej. w w w. w i p. p l 7

8 Nauczyciel nie wykryje narkotyku Nauczyciele ani inni pracownicy szkoły nie mają prawa poddawać uczniów badaniom na obecność środków psychoaktywnych. Wynika to z potrzeby każdorazowej zgody rodziców na przeprowadzenie takiego badania. Nie jest to również uzasadnione ze względów pedagogicznych i społecznych. Wykonanie testu wymaga bowiem złożonej procedury i złamania zasady intymności. W innym przypadku testy takie mogą być zakłamane, a ich wynik mało wiarygodny. Ponadto mechanizm wyparcia, jaki uruchamia się u rodziców, bywa tak silny, że nawet najbardziej uzasadniona ekspertyza zostaje przez nich odrzucona jako nieprawdopodobna. Swoją diagnozę wobec ucznia pod wpływem środków psychoaktywnych opieramy na sygnałach zewnętrznych w trosce o jego bezpieczeństwo. Niedopuszczalne jest również stosowanie testów w celach przesiewowych, ponieważ aby były rzetelne, podczas oddawania moczu osobie badanej musi towarzyszyć obserwator. Jego obecność ma na celu wykluczenie fałszerstwa, np. dodanie witaminy C do moczu lub podłożenie czystej próbki. Narusza to intymność zabiegów toaletowych i jest upokarzające zarówno dla badanego, jak i obserwatora. Jedynymi wiarygodnymi testami są badania dokonywane w laboratorium na podstawie próbki krwi. Decyzję o nich podejmują rodzice/prawni opiekunowie Pomoc uczniowi dotkniętemu uzależnieniem Proces uzależnienia zazwyczaj nie następuje natychmiastowo. Jednak nawet jednorazowe próby mogą być przyczyną powstania nałogu. Powszechny mit, który mówi, że narkotyki są dla osób rozsądnych i umiejących przyjmować środki psychoaktywne w sposób kontrolowany, okazuje się nieuzasadniony. Proces uzależnienia jest uwarunkowany właściwościami osobniczymi organizmu, o których osoba podejmująca próby przyjmowania narkotyków nie może sobie zdawać sprawy. Dlatego też nawet jednorazowe wprowadzenie się w stan odurzenia niekiedy ma trwałe konsekwencje. Wychowawca, który podejrzewa, że uczeń zażywa narkotyki, powinien podjąć kroki naprawcze. Wynikają również z nowelizacji prawa w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej organizowanej w szkole. Według nowych przepisów uczniowi zagrożonemu niedostosowaniem społecznym należy stworzyć warunki pozwalające na zaniechanie zachowań ryzykownych. Dyrektor szkoły powołuje w tym celu zespół składający się z wychowawcy pełniącego rolę koordynatora, nauczycieli oraz specjalistów zatrudnionych w szkole. Zespół podejmuje działania na podstawie opracowanego przez siebie indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET) lub planu działań wspierających (PDW). Dokumenty te muszą uwzględniać działania podejmowane wspólnie z rodzicami/prawnymi opiekunami ucznia oraz lokalnymi placówkami pomocowymi. Wsparcie udzielane uczniowi zależy od poziomu uzależnienia i może się opierać na psychoterapii, zajęciach socjoterapeutycznych lub leczeniu zamkniętym, poprzedzonym detoksykacją. Pozwala na oczyszczenie organizmu z toksycznej substancji i wyeliminowanie uzależnienia fizycznego. Jeżeli rodzice nie podejmują działań terapeutycznych wobec swojego dziecka bądź okazują się bezskuteczne, szkoła jest zobowiązana, zgodnie z prawem, do powiadomienia sądu rodzinnego o pogłębiającym się procesie demoralizacji ucznia. 8 w w w. w i p. p l

9 Nazwa, substancja aktywna ekstazy MDMA (3,4-metylenodioksymetamfetamina) amfetamina (1-fenylopropano-2-amina) LSD (dietyloamid kwasu D- lizergowego) kokaina (metylobenzoiloekgonina) Erythroxylon coca Nazwy slangowe eska, bleta, piguła oraz nazwy własne tabletek UFO, Love, Superman, Mitsubishi, Vogel amfa, siupa, spid, witamina A, feta kwas, kwasik, trip, listek, tejps, kryształek, nazwy własne obrazków, np. Witch koka, koks, gram, śnieg, charlie, biała dama, witamina C Substancje, objawy, konsekwencje sprawdź w tabeli Sygnały wskazujące na używanie labilność emocjonalna, drażliwość i stany irytacji na następny dzień po zażyciu, silna koncentracja na zajęciach związanych z braniem narkotyku, różnokolorowe, małe tabletki z wytłoczonymi rysunkami stany lękowe, problemy ze snem, labilność emocjonalna, znaczny ubytek wagi, strzykawki, igły, torebki z białym proszkiem znaczki z kolorowymi nadrukami, cukier w kostkach, opłatki, małe tubki z płynem, silny zapach potu przewlekły katar, zaczerwieniony nos ze swędzącymi krostkami i objawami egzemy, biały proszek lub bezbarwne przezroczyste kryształy bez zapachu, fifki i rurki do wdychania oparów, igły i strzykawki Bezpośrednie objawy użycia rozszerzenie źrenic, szczękościsk, euforia, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne, nadmierne pobudzenie, niepokój, kołatanie serca, wzrost temperatury ciała, odwodnienie, nudności i wymioty, wzmożone poczucie więzi z innymi, pobudzenie seksualne rozszerzone źreni-ce słabo reagujące na światło, stan pobudzenia, zbytnia pewność siebie, euforia, jadłowstręt, zwiększone wydalanie moczu, słowotok rozszerzone źreni-ce słabo reagujące na światło, bełkotliwa mowa, wesołkowatość, zaburzenie równowagi i orientacji przestrzennej, wymioty, uczucie oszołomienia, osamotnienia, depersonalizacja, bezsenność, panika, lęk, płacz, suchość w ustach, nieracjonalne myśli, uczucie ucisku na klatkę piersiową, tzw. ciasny sweterek silnie rozszerzone źrenice słabo reagujące na światło, nadpobudliwość i wzmożona aktywność, gadatliwość, niepokój psychoruchowy, zachowania agresywne Skutki zażywania niepokój mogący przerodzić się w panikę, odwapnienie kości, zmiany organiczne w centralnym układzie nerwowym (CUN), epizody psychotyczne, obniżenie sprawności intelektualnej, trudności z koncentracją uwagi silne uzależnienie społeczne, psychiczne, szybki wzrost tolerancji anhedonia, formikacje, drażliwość i agresja uzależnienie fizyczne i psychiczne, szybki wzrost tolerancji wypadki wynikające z nieracjonalnego zachowania: błędnej oceny odległości, czasu i własnych możliwości, zmiany w chromosomach, flashback, rzadko uzależnienie psychiczne, szybki wzrost tolerancji, silny wyzwalacz chorób psychicznych nadpobudliwość psychoruchowa, brak łaknienia prowadzący do wyniszczenia organizmu, brak realistycznej oceny własnych możliwości i zachowań, psychoza, obsesyjne lęki, zanik uczuć wyższych, myśli samobójcze w w w. w i p. p l 9

10 konopie indyjskie THC (Tetra- HydroCannabinol) heroina (diacetylomorfina) marihuana, marycha, maryśka, dżoint, skręt, blant, ziele, zielsko, zioło, grass, trawa, huana, skun, gandzia, samosieja, afgan, kolumbijka hera, Helena, hera, hercia, kompot, proszek słodkawy zapach włosów i ubrania, bardzo silny wzrost łaknienia, fifki, bibułki, wzrost zainteresowania hodowlą roślin pozostawione igły, strzykawki, torebki z brunatnawym proszkiem, brązowe waciki, kapsle, nakrętki, łyżki, aluminiowe osmalone folie, rurki do wciągania proszku przez nos, ślady wkłuć na ciele, dłoniach, krople krwi na rękawach, przedramionach, stopach, a nawet w miejscach intymnych, szklane, wodniste oczy, utrzymujący się katar, niemiły zapach w pomieszczeniu zaburzenia równowagi, wesołkowatość, zwiększony apetyt, zaczerwienione oczy zwężone źrenice słabo reagujące na światło, apatia, spowolnienie, euforia, błogostan, stan szczęścia zagubienie, skłonność do ulegania sugestiom, stany lękowe, niepokój, brak podzielności uwagi, kłopoty z zapamiętywaniem, przyspieszone tętno, apatia, regres emocjonalny zmniejszenie potrzeb seksualnych, niepokój ruchowy lub spowolnienie psychoruchowe, senność, obniżenie motywacji, apatia i towarzyszące mu wypalenie emocjonalne, postawa obronna i wycofania 3 ważne procedury Procedura I: Do nauczyciela dociera informacja o tym, że uczeń ma przy sobie środek psychoaktywny Krok 1. Powiadomienie o swoich przypuszczeniach wychowawcy, pedagoga, dyrektora szkoły. Krok 2. Przejęcie koordynacji działań interwencyjnych przez pedagoga lub inną osobę wyznaczoną przez dyrektora szkoły. Krok 3. Odizolowanie ucznia i poproszenie go w obecności wychowawcy, pedagoga oraz dyrektora szkoły o okazanie zawartości własnych kieszeni i plecaka. Uwaga! Nie wolno dokonywać samodzielnie przeszukania ucznia i należących do niego rzeczy. Takie uprawnienia ma jedynie policja! Jeśli uczeń odmawia współpracy, należy go powiadomić, że takie zachowanie upoważnia do domniemania, iż posiada przy sobie zakazaną substancję i w związku z tym zostanie wezwana policja. Krok 4a. Jeśli uczeń nadal odmawia okazania zawartości plecaka i kieszeni, natychmiastowe powiadomienie policji oraz rodziców/ prawnych opiekunów ucznia o zaistniałej sytuacji. Krok 4b. Jeżeli uczeń wyda zakazaną substancję, zabezpieczenie jej oraz docenienie odwagi i chęci współpracy ze strony ucznia. Zawiadomienie policji oraz rodziców/prawnych opiekunów o zdarzeniu. 10 w w w. w i p. p l

11 Procedura II: Zachowanie ucznia wskazuje na przyjęcie środka psychoaktywnego Krok 1. Przekazanie informacji wychowawcy, pedagogowi oraz dyrektorowi szkoły o podejrzeniu, że uczeń przyjął substancję psychoaktywną. Krok 2. Przejęcie koordynacji działań interwencyjnych przez pedagoga lub inna osobę wyznaczoną przez dyrektora szkoły. Krok 3. Umieszczenie ucznia, zarówno ze względów społecznych, jak i dla zachowania jego bezpieczeństwa fizycznego, w oddzielnym pomieszczeniu. Powierzenie opieki nad nim osobie przeszkolonej w udzielaniu pierwszej pomocy. Krok 4. Wezwanie pogotowia ratunkowego. Krok 5. Powiadomienie rodziców/prawnych opiekunów ucznia i zobowiązanie ich do natychmiastowego przybycia do szkoły. Krok 6. Podjęcie decyzji przez lekarza pogotowia ratunkowego o ewentualnej hospitalizacji ucznia. Krok 7. Jeżeli nie ma konieczności przewiezienia ucznia do szpitala, a rodzice/prawni opiekunowie nie zgłaszają się po niego, powiadomienie o zajściu policji. Ma ona prawo przewieść nieletniego do izby wytrzeźwień, o czym powiadamia jego rodziców/prawnych opiekunów. Uwaga! Z uczniem pod wpływem środka psychoaktywnego nie podejmujemy rozmów pedagogizujących. Traktujemy go jak osobę chorą, której należy udzielić pomocy, głównie medycznej. Błahe z pozoru symptomy mogą mieć niebezpieczne następstwa ze względu na niewiadome pochodzenie, ilość, jakość oraz skład przyjętej substancji. Nawet niewinne okoliczności mogą mieć nieodwracalne, tragiczne konsekwencje. Dlatego też dyrektor, który prawnie odpowiada za bezpieczeństwo powierzonej mu młodzieży, powinien każdorazowo powiadomić o zajściu pogotowie ratunkowe. Zlekceważenie takiej sytuacji może być potraktowane jako zaniechanie obowiązków służbowych i pociągać za sobą konsekwencje prawne. Procedura III: Nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą narkotyk Krok 1. Powiadomienie pedagoga i dyrektora szkoły. Krok 2. Przejęcie koordynacji działań interwencyjnych przez pedagoga lub inną osobę wyznaczoną przez dyrektora szkoły. Krok 3. Zabezpieczenie przez koordynatora znalezionej substancji poprzez umieszczenie jej w kopercie wraz z krótką notatką określającą: miejsce i czas znalezienia substancji, osobę, która zgłosiła podejrzenia, świadków zajścia. Krok 4. Zawiadomienie o zajściu policji. Po jej przybyciu przekazanie koperty z zabezpieczoną substancją oraz notatką. Uwaga! Podejmując powyższe działania, należy pamiętać, że nie istnieje żadna wiarygodna metoda organoleptyczna umożliwiająca ocenienie składu podejrzanej substancji. Metody pokazywane w sensacyjnych filmach są nieprawdziwe. opr. Jagna Niepokólczycka-Gac pedagożka, socjoterapeutka w w w. w i p. p l 11

12 CBP 0595 ISBN w w w. w i p. p l