2 (36)/2011. nowice Śląskie, Siewierz, Sosnowiec, Sławków, Świętochłowice,

Transkrypt

1 2 (36)/2011 W numerze a Zaczarowany świat muzeum szl ki Dla kogo ulgi i bazpłatne przejazdy? Szyb Wilson reaktywacja Miesięcznik Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego Zbieraj okresowe bilety imienne w 2011 roku i wygrywaj atrakcyjne nagrody! podpis Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych na potrzeby konkursu dla stałych pasażerów Nagrody za bilety, organizowanego przez KZK GOP (zgodnie z Ustawą z dnia r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. nr 133, poz. 833). Regulamin dostępny na stronie internetowej KZK GOP! Ogłaszamy konkurs dla stałych pasażerów KZK GOP! telefon kontaktowy... Szczegółów szukaj na Nagrody za bilety UWAGA KONKURS! Nagrody W wersji elektronicznej ze schematu można korzystać on-line w takim przypadku w pliku umieszczonym na stronie jako pierwsza otwiera się schematyczna mapa, pokazująca obszar działania KZK GOP oraz MZKP, na której zaznaczono administracyjne granice poszczególnych miast (tereny gmin zaznaczone są różnymi kolorami) wraz z nazwami miast. Schemat ten podzielony został na dwanaście części kliknięcie w wybraną część powoduje otwarcie danego fragmentu schematu. W ten sposób pasażer może szybko wybrać interesujący go fragment do wyświetlenia. Plan można również pobrać w formacie PDF. Anna Koteras adres zamieszkania... nazwami. Autobusy przyspieszone zaznaczone są kolorem czerwonym, zwykłe kolorem niebieskim, a linie tramwajowe zielonym. Zaznaczono także przystanki strefowe, czynne linie kolejowe PKP, lokalizacje Punktów Obsługi Pasażera oraz automatów biletowych. Plan uzupełniony jest o relacje linii według nazw ważniejszych ulic, dzielnic, instytucji lub obiektów oraz wykaz wyjątków strefowych. Schemat dostępny jest zarówno w wersji elektronicznej (na stronie jak i papierowej (można go dostać w pun ktach obsługi pasażera, wybranych punktach sprzedaży biletów oraz siedzibie KZK GOP). Mapy są bezpłatne. imię i nazwisko... nowice Śląskie, Siewierz, Sosnowiec, Sławków, Świętochłowice, Wojkowice i Zabrze) oraz MZKP (Świerklaniec, Tarnowskie Góry, Mierzęcice, Ożarowice, Zbrosławice, Tworóg, Krupski Młyn, Wielowieś, Miasteczko Śląskie). Dodatkowo umieszczone na nim zostały także gminy, na obszarze których bilety KZK GOP obowiązują tylko na wybranych liniach (Zawiercie, Poręba, Myszków, Pilchowice, Czerwionka Leszczyny, Ornontowice, Orzesze, Mikołów, Tychy, Lędziny, Jaworzno, Łazy, Bieruń, Rudziniec, Rybnik). Mapka zawiera nazwy gmin i ich dzielnic. Schemat obrazuje przebiegi tras autobusowych i tramwajowych z numerami linii, przystankami i ich Konkurs dla stałych pasażerów: Redakcja Schemat zawiera graficzne przebiegi wszystkich linii, na których obowiązują bilety KZK GOP oraz MZKP. Plan podzielony został według granic administracyjnych gmin należących do KZK GOP (Katowice, Będzin, Bytom, Bobrowniki, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Chełm Śląski, Gierałtowice, Gliwice, Knurów, Imielin, Mysłowice, Piekary Śląskie, Psary, Pyskowice, Radzionków, Ruda Śląska, Siemia- Plan linii komunikacyjnych Dla wszystkich, którzy lubią podróżować komunikacją miejską, Komunikacyjny Związek Komunalny GOP przygotował nowy plan linii komunikacyjnych. W wersji elektronicznej schemat dostępny jest na stronie Związku: com.pl, natomiast w formie papierowej szukać go można w Punktach Obsługi Pasażera (Bytom, Sosnowiec, Gliwice), w wybranych punktach sprzedaży oraz w siedzibie KZK GOP, w Katowicach przy ul. Barbary 21a. Co ważne, mapy są bezpłatne. A co zawiera nowy plan? Graficzne przebiegi wszystkich linii, na których obowiązują bilety KZK GOP i MZKP. Komu przysługuje ulga, a komu bezpłatny przejazd komunikacją miejską KZK GOP? Wewnątrz numeru wyjaśniamy tajniki Taryfy KZK GOP oraz podajemy potrzebne informacje dla wszystkich pasażerów, którzy mogą podróżować autobusami i tramwajami za darmo lub z 50-procentową zniżką. Wszystkim stałym pasażerom KZK GOP, którzy chcą wziąć udział w konkursie Nagrody za bilety przypominamy, że został on ogłoszony na rok Oznacza to, że bilety, które należy przysłać do organizatora konkursu, zbieramy właśnie za rok Muszą to być bilety okresowe a więc miesięczne, kwartalne lub wakacyjne! Do KZK GOP wpłynęło już kilka zgłoszeń z biletami, ale za rok ubiegły. Niestety nie wezmą one udziału w konkursie. Bilety wraz z kuponem można przesyłać do KZK GOP do końca stycznia 2012 roku. Czekają atrakcyjne nagrody! KĄTEM oka Komunikacyjny Związek Komunalny GOP opracował nowy plan linii komunikacyjnych. Schemat dostępny jest na stronie internetowej Związku, w Punktach Obsługi Pasażera, wybranych punktach sprzedaży oraz w siedzibie KZK GOP. Na mapce przedstawiony został obszar objęty obsługą liniami, na których obowiązują bilety Komunikacyjnego Związku Komunalnego GOP i Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach, wraz z przebiegiem wszystkich linii, które wykonują przewozy na zlecenie obu związków.

2 szlaki 2/2011 KZK GOP 2 Fot. Muzeum Śląskie w Katowicach CZYM ŻYJĄ GMINY w skrócie... KATOWICE W dniach od 26 lutego do 16 marca 2011 roku w katowickim Rondzie Sztuki jest prezentowana Wystawa Plakatu dla Hospicjum Cordis: Już 20 lat otaczamy Was opieką. Autorami prac są studenci Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. BYTOM 20 koncertów w 12 miastach województwa śląskiego! Trwają przygotowania do 6. Międzynarodowego Festiwalu im. Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego, który odbędzie się w dniach od 9 do 30 kwietnia br. pod hasłem Wielcy wirtuozi. Podczas finałowego koncertu w Elektrociepłowni Szombierki zagra Leszek Możdżer. CHORZÓW 12 lutego br. w siedzibie Towarzystwa Ochrony i Godności Dziecka Wyspa w Chorzowie odbył się dziecięcy casting filmowy. Ponad 300 osób w wieku od 8 do 18 lat walczyło o role do nowego serialu telewizyjnego o pracownikach i podopiecznych ośrodka opieki społecznej. RADZIONKÓW Czy można grając w grę Monopoly kupić sobie Radzionków? Wszystko zależy od internautów! Jesienią 2011 roku ma powstać polska plansza do gry. Znajdą się na niej 22 polskie miasta, wytypowane w internetowym głosowaniu, które rozpoczęło się 20 lutego i potrwa do 20 marca br. Miasta, które uzyskają największą liczbę głosów, znajdą się na narodowej planszy do gry Monopoly Polska. SOSNOWIEC Grudzień '70 na wystawie pod takim tytułem 24 lutego br. w holu kina Helios w Sosnowcu zostały zaprezentowane autentyczne zdjęcia ze strajku na Wybrzeżu. Ekspozycja stanowiła uzupełnienie przedpremierowego pokazu filmu Czarny czwartek, w reżyserii Antoniego Krauzego. ŚWIĘTOCHŁOWICE 20 lutego 2011 roku w Centrum Kultury Śląskiej Świętochłowice-Zgoda sympatycy owadów, gadów i płazów mieli okazję podziwiać swoich milusińskich na Giełdzie Terrarystycznej Animal Live. Chętni mogli również kupować zwierzęta i akcesoria potrzebne do ich utrzymania. KATOWICE Wystawa Życie codzienne w województwie śląskim , która będzie miała swoją premierę 17 marca w Muzeum Śląskim w Katowicach, przybliży zwiedzającym różnorodne elementy życia codziennego mieszkańców Śląska w okresie międzywojennym. Dzięki eksponatom zgromadzonym przez Dział Historii Muzeum Śląskiego, a także specjalnym nabytkom, oglądający wystawę będą mogli zobaczyć, jak wyglądała ówczesna rzeczywistość inaczej niż przez pryzmat ważnych, uwiecznionych w podręcznikach wydarzeń historycznych. Zwiedzający będzie miał szansę odbyć podróż, w trakcie której lepiej pozna własną przeszłość. A jakie atrakcje czekają na wszystkich już od 17 marca w Muzeum Śląskim? Zajrzymy do lokalnych sklepów, gdzie będzie można znaleźć produkty powszechnie Życie codzienne Ślązaków używane w okresie przedwojennym. Zobaczymy wyposażenie straży pożarnej i wojska, dowiemy się, ile kosztował rower i jak wyglądał samochód. Przybory szkolne oraz elementarze z okresu przedwojennego wprowadzą w szkolną atmosferę, a dzięki wyrobom przemysłu śląskiego, narzędziom i dokumentom urzędowym poznamy charakterystyczne elementy związane z miejscami pracy, ulicami, życiem społecznym, teatrem i kulturą, a nawet groźnych przestępców grasujących wówczas na terenie województwa. Wystawę można będzie zwiedzać do 22 maja br. Spotkania towarzyszące wystawie: Geneza autonomii województwa śląskiego i jej realny kształt 5 kwietnia (godz , wstęp wolny). Prowadzenie: dr Miłosz Skrzypek (Uniwersytet Śląski w Katowicach). Województwo śląskie w II Rzeczypospolitej blaski i cienie 19 kwietnia (godz , wstęp wolny). Prowadzenie: prof. dr hab. Zygmunt Woźniczka (Uniwersytet Śląski w Katowicach). Muzeum Śląskie w Katowicach REKLAMA a WYDAWCA µ Õ w Szlakach KZK GOP Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Katowice I ul. Barbary 21a Tel I szlaki@kzkgop.com.pm szl ki Wpisane do rejestru dzienników i czasopism pod poz. Pr 1979 Redaktor naczelna Katarzyna Migdoł-Rogóż Redakcja Anna Koteras, Tomasz Musioł Krzysztof Sobański Paweł Wieczorek Opracowanie graficzne i korekta M-art poligrafia Druk: M-art poligrafia Z A M ÓW R E K L A M Ę W N A S Z E J G A Z E C I E Nakład: egzemplarzy Nakład: egz. Wydawca: Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Pełnej ofer t y w ydaw niczej szuka j na w w w. k z k g o p.c o m. p l P R O S TO d o c e l u Adres redakcji: Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Katowice, ul. Barbary 21a tel , fax szlaki@kzkgop.com.pl

3 szlaki 2/2011 KZK GOP 3 ROZMOWA SZLAKÓW Fot. Muzeum Śląskie w Katowicach Nowożeńcy na Górnym Śląsku, 1921 rok Pielgrzymi ze Śląska w sanktuarium karmelitów bosych w Czernej, 1933 rok, własność parafii pw. św. Anny w Katowicach Janowie Alojzy Reichan: portret Ludwiki z baronów Jahnusów Barączowej Krzysztof Grodzicki: Święty Franciszek Zaczarowany świat muzeum Leszek Jodliński dyrektor Muzeum Śląskiego Muzeum Śląskie śląskie jest nie tylko z nazwy. Promuje ten region, jego tradycję, kulturę oraz mowę. Ale nie tylko. O roku niespodzianek i zaczarowanym świecie muzeum, do którego zaprasza wszystkich zwiedzających, opowiada jego dyrektor Leszek Jodliński. Wejście do muzeum przy alei Korfantego 3 W lutym zakończyła się ciekawa wystawa o szlakach pielgrzymkowych Ślązaków. Cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród zwiedzających? Dokładnie nosiła nazwę Szlaki pielgrzymkowe Ślązaków. Od Góry Św. Anny po Santiago de Compostela. Szczerze mówiąc, ta wystawa zyskiwała z czasem coraz większe zainteresowanie wśród zwiedzających. Na początku uznano chyba, że temat ten jest skierowany wyłącznie do starszych ludzi. Zaobserwowaliśmy to nie tylko po frekwencji, ale i po osobach, które przychodziły ją zobaczyć. Rzeczywiście dominowali ludzie w średnim i starszym wieku. Co takiego się stało, że jednak wystawa zyskała ogromną popularność? Zmieniły tę rzeczywistość na pewno grupy szkolne oraz nasza kampania na tramwajach: Wszyscy pielgrzymujemy do Muzeum Śląskiego. Naprawdę znacznie wzrosło zainteresowanie tą wystawą. Do tego stopnia, że pod koniec zaczęło nam brakować katalogów. Dodatkowo przygotowaliśmy płytę edukacyjną, która pokaże rzeczy, których na wystawie nie było można zobaczyć. Płyta w głównej mierze ukaże śląskie miejsca pielgrzymkowe, z mniejszym naciskiem na te odległe, jak Lourdes czy Ziemia Święta. Hitem ubiegłego roku była piękna wystawa Ach, co to był za ślub. Dokładnie tak można o niej powiedzieć że znajduje się na liście naszych ubiegłorocznych hitów. Gdybym miał teraz wyliczyć wystawy Muzeum Śląskiego należące do najbardziej popularnych, są to na pewno wszystkie te związane ze sztuką nieprofesjonalną oraz regionem. Oprócz wystawy Ach, co to był za ślub ogromną popularnością cieszyła się Eros a la naif, która miała na celu zwrócenie uwagi nie tyle na seksualność człowieka, co na bogaty obszar przeżyć intymnych. Tutaj, nie ukrywam, doradzaliśmy rodzicom i opiekunom, żeby wchodząc na wystawę z dziećmi brali pod uwagę tematykę oraz wskazywaliśmy, że robią to na własne ryzyko. Co świadczy o popularności tej czy innej wystawy? Bardzo trudno to określić. Jesteśmy mile zaskoczeni tym, że jakaś mała wystawa, na przykład o biżuterii średniowiecznej, miała bardzo dużą frekwencję. Wydaje mi się, że czasem nie doceniamy publiczności. Podobnie było z wystawą Krajobraz Europy Chopina. Miała na pewno większą publiczność niż zakładaliśmy to wcześniej. Wielodziałowość oraz różna tematyka powodują, że każda z wystaw znajduje swojego odbiorcę, który po prostu przychodzi. To znaczy, że publiczność Was zaskakuje. To dobrze, że nas zaskakuje. Jeśli chodzi o jedną z takich niespodzianek, to wakacyjna wystawa Śląska rzecz miała bardzo dobry odbiór. Odwiedzili ją bywal- cy festiwalu Tauron Nowa Muzyka i Off Festiwalu. Ważne dla mnie jest, że w roku 2010 bezpośrednio z oferty muzeum skorzystało 39 tysięcy osób. W stosunku do poprzednich lat, to o 10 tysięcy więcej. To duży sukces. Tak naprawdę w ubiegłym roku z całej oferty Muzeum Śląskiego skorzystało 60 tysięcy odwiedzających. To ogromny sukces i skok jakościowy. Do tej pory liczba zwiedzających wahała się między 27, 29 a 30 tysięcy. Oby każdy rok był taki zatem, jak Już w czerwcu ubiegłego roku wiedziałem, że następne półrocze będzie na plus, bo osiągnęliśmy frekwencję z roku A przecież rok 2010 był trudny dla nas wszystkich powodzie, katastrofa smoleńska, które nam, muzealnikom, w jakimś stopniu nie pomagały. A jednak był to rok niespodzianek i dużego wzrostu frekwencji. Czy w tym roku będzie również kontynuacja mobilnej wystawy w świątecznym tramwaju? Świąteczna jazda z Muzeum Śląskim to kolejny hit na naszej liście. Nie sposób nie kontynuować czegoś, na co jest ogromne zapotrzebowanie. To już nie tylko popularność, która jest rzeczywiście ogromna, ale i wielkie oczekiwania. W tym roku świąteczny tramwaj po raz kolejny pojawi się także w kilku miastach Zagłębia. Cały projekt ma nie tylko edukować i bawić, ale również pokazywać inne obszary związane ze Śląskiem. Marzy mi się, żeby w tym tramwaju pokazać tradycję prawosławną Bożego Narodzenia lub Wielkanocy. Przecież jesteśmy dumni z tego, że właśnie ten region był wielowyznaniowy. Wszyscy mieszkali obok siebie i żyli zgodnie. Rzeczywiście z edycji na edycję zwiększa się liczba osób, która z tej oferty korzysta. Chcemy, aby ekspozycje były ciekawe, żeby to nie była tylko jazda pustym tramwajem lub z wystawą o niczym, bo to nie miałoby sensu. Muzeum robi mały ukłon w stronę publiczności i chce z nią być. Muzeum jest śląskie nie tylko z nazwy. Promuje nasz region, ale również i mowę. Macie lekcje z godki śląskiej? Muzeum Śląskie nigdy nie zrezygnuje z tego, żeby być śląskie. Niezadbanie o jego śląskość byłoby poważnym błędem. Nie możemy jednak tkwić wyłącznie w okopach tradycji, ale musimy spojrzeć na całość w nowoczesny sposób, żebyśmy nie stracili młodego odbiorcy. Dlatego chodzi nam o śląskość niedoktrynalną, niezamkniętą, ale też na pewno niezrywającą z tradycją. Co się na nią składa? Obszar dzieła w sensie materialnym, ale także przestrzeń niematerialna. Zewsząd na ulicy słyszymy mowę śląską i to jest prosta odpowiedź na pytanie, dlaczego muzeum mową śląską się zajęło. Nie wyobrażam sobie, aby w nowej siedzibie Muzeum Śląskiego nie zajmować się tym tematem. Dlatego postawiliśmy na edukację. Podjęliśmy współpracę ze stowarzyszeniem Pro Loquela Silesiana. To nasza wspólna misja. Jak wyglądają takie lekcje? Zajęcia są bardzo interesujące. Odbywają się raz w miesiącu. To już ich druga edycja. Pierwsza była swego rodzaju przecieraniem szlaków. Dziś są to już profesjonalne zajęcia edukacyjne, debaty. Mają swoje materiały, które można ściągnąć z naszej strony internetowej. Mówimy zarówno o tradycji literackiej, jak i o prawach organizujących w jakimś sensie zasady tworzenia języka, reguły nim rządzące, jego genezę. Poza tym to przede wszystkim spotkania z wybitnymi ludźmi, którzy mówią po śląsku. Rozumiem, że w nowej siedzibie nie zabraknie wystawy o Śląsku? Nie mogłoby być inaczej. Będzie to wystawa stała. Zapytaliśmy 17 wybitnych i ważnych dla Śląska osób, jak sobie taką wystawę wyobrażają. Jestem już na ostatnim etapie porządkowania ich opinii. Są naprawdę różne. Od opowiedzenia całej historii Górnego Śląska po zawężenie jej do wieku XIX i XX. Skoro jest to Muzeum Śląskie dedykowane Górnemu Śląskowi, to chciałbym, żebyśmy pokazali ten temat w pełnej krasie. Będziemy musieli rozstrzygnąć, co chcemy o sobie powiedzieć innym, żeby nie chodziło się tutaj jak do skansenu, gdzie tylko człowiek stąd zrozumie, o co chodzi. Wierzę tylko w taką wizję popularyzacji Śląska, aby śląskością zarażać innych. Rozmawiała Katarzyna Migdoł-Rogóż

4 4 szlaki 2/2011 RAPORT SZLAKÓW KZK GOP Fot. Marek Piekara Dla kogo ulgi i bezpłatne przejazdy? Nie wiesz, czy przysługuje Ci ulga na jazdę autobusem lub tramwajem KZK GOP? Zastanawiasz się, jaki dokument powinieneś mieć ze sobą, gdy chcesz skorzystać ze zniżek komunikacyjnych lub bezpłatnych przejazdów? Oto kilka wskazówek, które przybliżą Ci niektóre zapisy Taryfy KZK GOP. PRZEJAZDY BEZPŁATNE Uczniowie niepełnosprawni (przejazd bezpłatny również dla opiekuna) Dzieci i młodzież, które są dotknięte niepełnosprawnością, a uczęszczają do przedszkola, szkoły lub innej placówki oświatowej, mają prawo do bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską. Nie ma tu ograniczeń wiekowych. Trzeba mieć ze sobą legitymację przedszkolną (MEN -I/52/2 lub MENiS-II/181/2) lub szkolną (MEN-I/51/2 lub MENiS -II/182/2), potwierdzającą status ucznia niepełnosprawnego. Dzieci i młodzież niepełnosprawna do 18 lat (przejazd bezpłatny również dla opiekuna) Niepełnosprawni do lat 16 mogą posiadać tzw. legitymację osoby niepełnosprawnej, która nie ukończyła 16. roku życia, wydaną przez powiatowy lub miejski zespół ds. orzekania o niepełnosprawności (legitymacja bez zdjęcia i stopnia niepełnosprawności). Ten dokument uprawnia ich do darmowego podróżowania komunikacją miejską KZK GOP. Ponadto wszyscy niepełnosprawni do 18. roku życia uprawnieni są do bezpłatnych przejazdów autobusami i tramwajami, bez względu na orzeczony stopień niepełnosprawności, na podstawie legitymacji wydanej przez powiatowy lub miejski zespół ds. orzekania o niepełnosprawności (legitymacja ze zdjęciem i orzeczonym stopniem niepełnosprawności znacznym, umiarkowanym lub lekkim). Po 18. roku życia przejazd darmowy przysługuje tylko osobom z wpisanym znacznym stopniem niepełnosprawności. Do czasu wydania wyżej opisanych legitymacji do przejazdów bezpłatnych upoważnia orzeczenie zarówno komisji lekarskiej, jak również powiatowego lub miejskiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, potwierdzające niepełnosprawność tych osób. Kombatanci oraz inwalidzi wojenni i wojskowi Do darmowych przejazdów komunikacją miejską mają prawo inwalidzi wojenni, wojskowi oraz kombatanci dotknięci inwalidztwem, bez względu na orzeczoną grupę inwalidztwa lub stopień niepełnosprawności. Zwolnienie z opłaty za bilet przysługuje posiadaczom książki inwalidy wojennego/ wojskowego lub legitymacji osoby represjonowanej wydanej przez ZUS. Opiekunowie osób posiadających I grupę inwalidzką lub wpis w dokumentach o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji lub wpis o niepełnosprawności w stopniu znacznym również mają prawo do przejazdu bezpłatnego, jeśli towarzyszą tym osobom w podróży. CENNIK OPŁAT ZA PRZEJAZDY ULGOWE KZK GOP Bilet jednorazowy STREFA W granicach jednego miasta (gminy) W granicach dwóch, sąsiadujących miast (gmin) W granicach trzech i więcej miast (gmin) lub przez godzinę od momentu skasowania (z możliwością przesiadek) Bilet miesięczny imienny CENA ZA BILET ULGOWY 1,30 zł 1,50 zł 2 zł UPRAWNIENIA Przejazd wszystkimi liniami na terenie jednego wybranego miasta (gminy). Bilet autobusowo-tramwajowy Przejazd wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy Przejazd wyłącznie liniami autobusowymi lub wyłącznie tramwajowymi na terenie jednego wybranego miasta (gminy). Przejazd wyłącznie liniami autobusowymi lub wyłącznie tramwajowymi na terenie dwóch lub więcej miast (gmin). Niezdolni do pracy i samodzielnej egzystencji, niepełnosprawni w stopniu znacznym, inwalidzi I grupy, którzy ukończyli 18 lat (przejazd bezpłatny również dla opiekuna) Przejazdy bezpłatne przysługują osobom z orzeczoną I grupą inwalidztwa lub całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji, lub niepełnosprawnym w stopniu znacznym. Pasażer taki musi posiadać legitymację wydaną przez zespół ds. orzekania o niepełnosprawności lub legitymację emeryta/rencisty bądź emeryta/rencisty wojskowego/policyjnego z wpisem właściwego organu emerytalnorentowego o uznaniu za niepełnosprawnego. Dokumentami, którymi mogą się legitymować osoby niepełnosprawne, są także stosowne orzeczenia komisji lekarskiej ds. inwalidztwa i zatrudnienia lub wojskowej komisji lekarskiej, powiatowego/miejskiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, a także decyzji lekarza orzecznika ZUS lub lekarza rzeczoznawcy KRUS, stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji. Jeśli którykolwiek z powyższych dokumentów nie zawiera fotografii, jest ważny tylko z dokumentem ze zdjęciem umożliwiającym ustalenie tożsamości. Niewidomi (przejazd bezpłatny również dla opiekuna) Niewidomi mogą korzystać z komunikacji miejskiej za darmo CENA ZA BILET ULGOWY KUPIONY U KIERUJĄCEGO POJAZDEM 2 zł CENA ZA BILET ULGOWY 47 zł 56 zł 42 zł 50 zł zawsze, bez względu na grupę inwalidztwa i stopień niepełnosprawności, na podstawie następujących dokumentów: legitymacji Polskiego Związku Niewidomych, legitymacji Związku Ociemniałych Żołnierzy RP, legitymacji wydanej przez zespół ds. orzekania o niepełnosprawności z symbolem 04-O, orzeczenia komisji lekarskiej ds. inwalidztwa i zatrudnienia lub wojskowej komisji lekarskiej, orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub lekarza rzeczoznawcy KRUS, stwierdzającego niepełnosprawność z powodu narządu wzroku. Do powyższych orzeczeń wymagany jest dodatkowo doku-

5 szlaki 2/2011 KZK GOP 5 RAPORT SZLAKÓW Fot. Tomasz Bielecki Fot. Tomasz Musioł Bezpłatny przejazd przysługuje opiekunowi tylko wtedy, gdy towarzyszy swojemu podopiecznemu Fot. Marek Piekara Po 18. roku życia przejazd darmowy przysługuje tylko osobom z wpisanym znacznym stopniem niepełnosprawności Fot. Arkadiusz Ławrywianiec Niewidomi mają prawo do darmowych przejazdów Osoby powyżej 70 lat mogą podróżować bezpłatnie komunikacją miejską KZK GOP Bilety na okaziciela, okresowe, autobusowo-tramwajowe RODZAJ BILETU 24-godzinny 48-godzinny 5-dniowy 7-dniowy 14-dniowy miesięczny ment ze zdjęciem, potwierdzający tożsamość. CENA ZA BILET ULGOWY 6 zł 10 zł 16 zł 18 zł 33 zł 65 zł Bilety imienne, kwartalne, autobusowo-tramwajowe UPRAWNIENIA Przejazd na terenie 2 i więcej gmin Przejazd na terenie 1 gminy CENA ZA BILET ULGOWY 141 zł 120 zł Opiekunowie Z opłaty za bilet komunikacyjny zwolnieni są opiekunowie uczniów niepełnosprawnych, dzieci i młodzieży niepełnosprawnej do 18. roku życia, inwalidów I grupy, osób całkowicie niezdolnych do pracy i samodzielnej egzystencji, osób uznanych za niepełnosprawnych w stopniu znacznym, osób niewidomych. Bezpłatny przejazd przysługuje opiekunowi tylko wtedy, gdy towarzyszy swojemu podopiecznemu. Osoba ta nie musi posiadać żadnego dokumentu potwierdzającego, że sprawuje podczas podróży pieczę nad niepełnosprawnym. Bezpłatny przejazd opiekuna odbywa się na podstawie dokumentów osoby z niepełnosprawnością przebywającej w pojeździe, poświadczających jej uprawnienia. Trzeba pamiętać, że do darmowego przejazdu ma prawo tylko jeden opiekun każdej uprawnionej osoby niepełnosprawnej. UWAGA! Wózki inwalidzkie i wszelki sprzęt ortopedyczny oraz psy będące przewodnikami osób niepełnosprawnych nie podlegają opłacie! Osoby powyżej 70. roku życia Osoby powyżej 70. roku życia mogą podróżować bezpłatnie komunikacją miejską KZK GOP na podstawie dokumentu toż- samości zawierającego zdjęcie i datę urodzenia. Prawo to przysługuje im już od dnia ukończenia 70 lat. PRZEJAZDY ULGOWE (50 procent ceny biletu normalnego) Kombatanci wojenni niebędący inwalidami wojennymi, wojskowymi Kombatantom wojennym oraz osobom posiadającym równorzędne uprawnienia przysługuje ulga na bilety komunikacyjne na podstawie zaświadczenia o uprawnieniach kombatantów i osób represjonowanych, wydanego przez uprawnioną instytucję, inną niż ZUS. Emeryci Niepracujący emeryci mogą podróżować z ulgowym biletem w komunikacji miejskiej, jeśli są posiadaczami jednego z następujących dokumentów: ostatniego wydanego odcinka emerytury lub wyciągu z banku potwierdzającego wypłacone świadczenie, przy czym nie jest wymagane, aby widoczna była kwota emerytury, legitymacji emeryta/rencisty wojskowego/policyjnego, wydanej przez uprawniony organ emerytalno-rentowy, legitymacji emeryta/rencisty wydanej przez ZUS ( zielona legitymacja ). W przypadku gdy obowiązujące dokumenty nie zawierają fotografii osoby uprawnionej do ulgi, należy mieć ze sobą dowód tożsamości ze zdjęciem. Do ulgi nie mają prawa współmałżonkowie emerytów, którzy nie są biorcami świadczenia. Renciści Niepracujący renciści (z wyłączeniem rent rodzinnych), pobierający rentę inwalidzką (w tym socjalną) mogą korzystać z ulg przejazdowych na podstawie jednego z następujących dokumentów: ostatniego wydanego odcinka renty lub wyciągu z banku potwierdzającego wypłacone świadczenie, przy czym nie jest wymagane, aby widoczna była kwota renty, legitymacji emeryta/rencisty wojskowego/policyjnego, wydanej przez uprawniony organ emerytalno-rentowy z wpisem o częściowej bądź całkowitej niezdolności do pracy, legitymacji emeryta/rencisty wydanej przez ZUS ( zielona legitymacja ). Jeśli powyższe dokumenty nie zawierają fotografii osoby uprawnionej do ulgi, należy mieć ze sobą dowód tożsamości ze zdjęciem. 50-procentowa zniżka przysługuje także osobom pobierającym rentę rodzinną, które na podstawie decyzji lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS mają orzeczoną całkowitą bądź częściową niezdolność do pracy albo stopień niepełnosprawności umiarkowany lub lekki, a także wdowom i wdowcom, którzy ukończyli 50. rok życia. Do ulgi nie są uprawnieni współmałżonkowie rencistów, którzy nie są biorcami świadczenia. INFORMACJA DLA POSIADACZY TZW. BIAŁEJ LEGITYMACJI Biała legitymacja, wydawana przez powiatowy lub miejski zespół ds. orzekania o niepełnosprawności, nie uprawnia do 50-procentowych przejazdów ulgowych. Dysponenci tego dokumentu do 18 lat mogą jeździć za darmo, bez względu na stopień niepełnosprawności, ale po 18. roku życia posiadacze tej legitymacji mogą korzystać z przejazdów bezpłatnych tylko w przypadku wpisu o znacznym stopniu niepełnosprawności lub symbolu 04-O. Osoby, które ukończyły 18. rok życia i posiadają białą legitymację tylko z wpisem o stopniu niepełnosprawności lekkim lub umiarkowanym lub bez symbolu 04-O zobowiązane są do kasowania całego biletu. INFORMACJA DLA OBYWATELI PAŃSTW UE Obywatele Unii Europejskiej i członkowie ich rodzin oprócz dokumentów poświadczających prawo do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu, wydanych w państwach członkowskich, w razie kontroli powinni okazać dodatkowo dokument ze zdjęciem umożliwiający ustalenie tożsamości i obywatelstwa pasażera. W kolejnym numerze Szlaków wszystko o biletach m.in. dla uczniów i studentów. Katarzyna Setkiewicz

6 6 Wielokrotnie na naszych łamach wspominany hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, który jako dyrektor Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu położył wielkie zasługi dla rozwoju śląskiego przemysłu, po całej ówczesnej Europie poszukiwał specjalistów. Był nie tylko urzędnikiem, ale współcześnie rzecz ujmując headhunterem, czyli łowcą talentów. Łowił nawet w dalekiej Szkocji, gdzie natknął się na siedemnastoletniego dopiero, ale już rokującego wielkie nadzieje Johna Baildona i namówił go do przyjazdu na Górny Śląsk. Okazało się to znakomitym pomysłem. Szkocki inżynier już w wieku 21 lat dzięki wiedzy, talentowi, ale trzeba też przyznać, że i protekcji światowej sławy rodaka i swojego nauczyciela inżyniera Johna Smeatona został doradcą technicznym przy budowie Królewskiej Odlewni Żelaza. Jego głównym zadaniem była budowa wielkiego pieca opalanego koksem wówczas stanowiło to nowość na skalę światową, bo przecież powszechnie piece hutnicze opalało się węglem drzewnym, a zaprojektowana przez Baildona huta dysponowała pierwszym na naszym kontynencie wielkim piecem na koks. W historii światowej inżynierii odnotowano inauguracyjny spust surówki z gliwickiego pieca, który nastąpił w 1796 roku. 8 lat później Baildon osiedlił się na stałe w Gliwicach. Spółka Reden-Baildon Następnym wiekopomnym osiągnięciem spółki Reden-Baildon było zbudowanie w 1802 roku Królewskiej Huty w Chorzowie (Königshütte), uznawanej za największą i najnowocześniejszą w tamtejszej Europie. Baildon wykonał projekty pierwszych Fot. Dominik Chowaniec szlaki 2/2011 TAKIE BYŁY POCZĄTKI Ulica Baildona w Gliwicach znajduje się w pobliżu dawnej Królewskiej Odlewni Żelaza Szkot, hutnik, inżynier 11 grudnia 1772 roku w szkockim mieście Lambert urodził się John Baildon, syn Williama, inżyniera hutnictwa w zakładach żelaznych w Carron. Ówczesna Europa była nie mniej otwarta dla podróżujących niż dzisiejsza, nic zatem dziwnego, że młody Baildon przywędrował na Górny Śląsk, na którym spędził większość życia, wzbogacając krainę o wiele najnowocześniejszych na owe czasy obiektów przemysłowych i dzieł inżynierskich. Baildon zmarł w 1846 roku w Gliwicach i został pochowany na tamtejszym cmentarzu zasłużonych hutników. Jego nagrobek znajduje się dziś w gliwickim muzeum. Miasto uczciło jego pamięć, poświęcając mu skromną ulicę w pobliżu dawnej Królewskiej Odlewni Żelaza, której był współtwórcą. maszyn parowych dla tej huty, jak również maszyny do wyrobu narzędzi dla Huty Królewskiej w Gliwicach. Tam również w latach wybudował dwa wielkie piece koksownicze. 25 września 1802 roku został uruchomiony pierwszy z nich, nazwany, dla uczczenia założyciela tamtejszych zakładów, piecem Redena. Gliwicka huta wykonywała tak skomplikowane produkty, jak wiercone w blokach żelaznych cylindry do maszyn parowych oraz lufy armatnie. John Baildon i Friedrich Wilhelm von Reden nie poprzestawali na współpracy w dziedzinie hutnictwa. Ich wspólnym dziełem był także Kanał Kłodnicki z Wielką Kluczową Sztolnią Dziedziczną, wybudowane do transportu węgla z kopalń Zabrza i Chorzowa, kiedy jeszcze nie istniały linie kolejowe do transportu tego surowca. Na własną rękę Niemała fortuna, jakiej dorobił się John Baildon pracując dla króla Prus, pozwoliła mu już w 1804 roku rozpocząć działalność prywatną, początkowo w spółce z księciem Friedrichem Ludwigiem von Hohenlohe-Ingelfingiem, później w pierwszej na Górnym Śląsku spółce akcyjnej z udziałem wyłącznie kapitału mieszczańskiego. Współpraca z księciem zaowocowała budową kolejnej huty żelaza w Wełnowcu. Zapleczem surowcowym dla zakładu stała się kopalnia Hohenlohe, a zarobione pieniądze Baildon zainwestował, stając się właścicielem Kopalni Węgla Kamiennego Helene i Pax. Mieszczańska spółka akcyjna zbudowała pod kierownictwem Baildona kopalnię Waterloo i hutę na terenie wsi Dąb, KZK GOP PATRONI NASZYCH ULIC Baildon, gdy przybył na Śląsk, osiedlił się w Gliwicach dziś najstarszej dzielnicy Katowic, gdzie żelazo produkowało się najnowocześniejszą ówcześnie metodą pudłową. Przy hucie powstała też walcownia sztab. Mając do dyspozycji już nie tylko własny surowiec, ale i przetworzony produkt (żelazne sztaby walcowane) John Baildon wykazał się kolejnym wybitnym talentem budowniczego mostów. Już dużo wcześniej, bo w 1796 roku, na zamówienie hrabiego Pückler-Burghausa zaprojektował i ustawił najstarszy w kontynentalnej części Europy most żelazny. Został on wybudowany nad rzeką Strzegomką w Łazanach koło Strzegomia na Dolnym Śląsku. Łuki nośne wykonano w 1796 roku w hucie Mała Panew z Ozimka. Późniejsza działalność w dziedzinie budowy mostów zaowocowała m.in. Długim Mostem na Haveli w Poczdamie, odlanym w Hucie Gliwickiej (osiem przęseł, łączna masa cetnarów). Realizacja tego projektu przysporzyła Hucie Gliwickiej szereg dalszych zamówień dla Wrocławia, Berlina i Gliwic. Mosty transportowane były na barkach odrzańskich specjalnie poszerzonym Kanałem Gliwickim. Zasłużony szkocki inżynier dorobił się kamienicy na gliwickim rynku oraz posiadłości ziemskiej z dworem w Łubiu, w gminie Zbrosławice, gdzie zmarł w 1846 roku. Paweł Wieczorek UŚMIECHNIJ SIĘ Wszedł facet do kwiaciarni i mówi, że chce kupić jakieś kwiaty. Ekspedientka: Oczywiście, a jakie ma pan na myśli? No, sam nie wiem... Hmm... no to pozwoli pan, że pomogę. Co konkretnie pan przeskrobał? Żona wyjechała w delegację. Mąż rankiem bierze dzieciaka i wiezie go do przedszkola. To nie nasze dziecko mówi przedszkolanka. Jadą do drugiego. Nie znamy pana synka słyszy w drugim. Jadą do trzeciego, czwartego... wszędzie tak samo. Nie znają dziecka. W końcu młody nie wytrzymał: Tato, zaliczmy jeszcze tylko jedno przedszkole, bo w końcu spóźnię się na ostatnią lekcję. Tatusiu, czy ty wiesz, że mama jest lepszym kierowcą od ciebie? Chyba żartujesz?! Uwierz mi. Sam mówiłeś, że przy zaciągniętym hamulcu ręcznym samochód nie ruszy z miejsca, a mama wczoraj przejechała prawie 15 kilometrów! Mamo, kup mi małpkę. A czym Ty ją będziesz karmił, synku? Kup mi taką z zoo, ich nie wolno karmić. Rozmawiają dwie ciężarne koleżanki: Zauważyłam, że w im bardziej zaawansowanej ciąży jestem, tym więcej kobiet się do mnie uśmiecha. Nie rozumiem dlaczego. Bo jesteś od nich grubsza. Dworzec kolejowy. Do informacji podchodzi podróżny i pyta: O której odjeżdża pociąg do Warszawy? Nie wiem. Ale jak to? Pani pracuje w informacji! Pani powinna mnie poinformować! Więc pana informuję, że nie wiem. Żona do męża przed wyjściem na plażę: Chciałabym założyć coś, co zadziwi wszystkich! To załóż łyżwy. Odbywają się zawody, kto najdłużej wytrzyma w wodzie. Pierwszy uczestnik wytrzymał dwie minuty. Wszyscy pytają go, jak to zrobił, a on odpowiada: Trening, trening i jeszcze raz trening. Następny wytrzymał trzy minuty. Znowu wszyscy pytają, jak tego dokonał, a on odpowiada: Trening, trening i jeszcze raz trening. Następny wchodzi do wody. Jedna minuta nic, druga minuta nic, trzecia minuta nic. Po czwartej minucie wychodzi, ledwo oddychając. Leka rze szybko podbiegają, ale na szczęście nic się nie stało. Wszyscy ludzie pytają, jak to zrobił. A on na to: Gdzieś musiałem gaciami zahaczyć! Student pyta kumpla: Co jesteś taki smutny? Wywalili mnie z uczelni. Za co?! A skąd mam wiedzieć? Pół roku mnie tam nie było!

7 szlaki 2/2011 KZK GOP 7 INFORMATOR KZK GOP Nie kasujesz biletu? Jeździsz na gapę? Za mandat możesz trafić do Krajowego Rejestru Długów! Od początku 2011 roku Komunikacyjny Związek Komunalny GOP współpracuje z Krajowym Rejestrem Długów. Kto nie zapłaci mandatu nałożonego w komunikacji miejskiej, może trafić na czarną listę dłużników. Osoby notowane w KRD mają problemy z dostępem do: kredytów, leasingu, zakupów na raty, telefonu stacjonarnego i komórkowego w abonamencie, szerokopasmowego Internetu, telewizji kablowej, wynajmu mieszkania, lokalu użytkowego itp. Twoje dane będą przechowywane w bazie Krajowego Rejestru Długów przez najbliższych 10 lat, chyba że wcześniej spłacisz swoje długi! szlaki@kzkgop.com.pl NAPISZ DO NAS! PRAWDZIWY BOHATER Witam! Jeżeli Państwo mają taką możliwość, proszę o przekazanie moich szczerych podziękowań dla kierowcy linii nr 623, gdyż zachował się jak prawdziwy bohater. W dniu 22 lutego br. pod koniec kursu z godziny 7.15 poczułem się bardzo źle i słabo. Kierowca natychmiast zareagował i wezwał pomoc medyczną. Za to bardzo mu dziękuję. Kamil N. BILETY KWARTALNE Dzień dobry! Nigdzie nie mogę kupić biletu kwartalnego. Czy od przyszłego roku nastąpią jakieś zmiany ceny tych biletów? Kiedy będzie można je kupić? Z góry dziękuję za szybką odpowiedź. Magdalena G. ne. Nie podała Pani miejsca zamieszkania lub pobytu, dlatego trudno nam wskazać konkretne miejsce. Punkty Obsługi Pasażera KZK GOP, w których można nabyć wszystkie bilety, podane są na stronie WAŻNOŚĆ BILETU Dzień dobry! Piszę w sprawie informacji na temat biletów. Chciałbym się dowiedzieć, czy bilet kwartalny obowiązuje według kwartału, tak jak w kalendarzu (styczeń marzec itd.), czy też może obowiązywać np. przez marzec, kwiecień i maj? Za wszelkie informacje serdecznie dziękuję. Pozdrawiam Pasażer Drogi Panie! Informujemy, że bilet kwartalny to nazwa potoczna, a obowiązuje na trzy kolejno wybrane miesiące, np. marzec, kwiecień, maj lub kwiecień, maj, czerwiec itd. Sprzedawca zobowiązany jest odpowiednio zaznaczyć okres Szanowna Pani! Uprzejmie informujemy, że ceny biletów kwartalnych pozostają bez zmian, a bilety są cały czas dostępważności biletu przez wycięcie odpowiednich kratek. KOLEKTURY BILETOWE Szanowni Państwo! Gdzie można otrzymać informację o dostępnych w Katowicach kolekturach biletowych KZK GOP? Czy publikujecie Państwo taką listę w Internecie? Zależy mi na odnalezieniu wszystkich kolektur prowadzących sprzedaż biletów kwartalnych. Z wyrazami szacunku Damian K. Szanowny Panie! KZK GOP posiada własny punkt sprzedaży biletów, w siedzibie Związku, w Katowicach, przy ulicy Barbary 21a, parter, p. 011 (dojazd do przystanku AWF, dojście przez teren AWF). Działa również kolektura PKM Katowice przy placu Szewczyka, czynna w godzinach Dojście do niej znajduje się od ulicy Słowackiego. Sprzedaż biletów prowadzona jest też w kioskach Salonikach RUCH SA (przy ulicach: Stawowej 11, 3 Maja 19, placu Wolności) oraz innych kioskach wolno stojących, kioskach pod Skarbkiem, Zenitem, Salonikach Prasowych Kolporter oraz urzędach pocztowych. Z poważaniem PRZEZ POMYŁKĘ Witam! Zawsze kupuję bilet za 50 zł na całe województwo, który zawiera zniżkę dla studentów, tym razem pośpieszyłam się i kupiłam za 84 zł, czyli ten bez zniżki, na jedno miasto. Mam pytanie: czy mogę z nim jeździć po całym województwie, w końcu zawiera on 50 zł (czyli tyle, za ile powinnam kupić bilet), a ja niepotrzebnie przepłaciłam? Czy może tak być, że jeżdżę po całym województwie i okazuję legitymację studencką, ale jednak mam bilet za 84 zł, który powinien być na jedno miasto bez zniżki? Proszę o odpowiedź. Pasażerka Szanowna Pani! Uprzejmie informujemy, że bilety dają uprawnienia do przejazdów zgodnie z taryfą. W opisanej sytuacji nie ma możliwości korzystania z biletu przeznaczonego do przejazdów w jednym mieście/gminie jako ulgowego w dwóch i więcej miastach/gminach. Z poważaniem PŁATNE KARTĄ? Czy gdzieś w Katowicach mogę kupić bilet miesięczny KZK GOP, płacąc kartą płatniczą? Ilona R. Droga Pani! Za zakup biletu można płacić kartą w następujących punktach w Katowicach: na placu Wolności Salonik RUCH SA, przy ulicy Sowińskiego 5a Salonik RUCH SA, przy ulicy 3 Maja 2-4 Salonik RUCH SA, przy ulicy Stawowej 11 Salonik Ruch SA, przy ulicy Chorzowskiej 107 CH Silesia, Salonik Kolporter. Z poważaniem

8 8 szlaki 2/2011 NA SZLAKACH Z KZK GOP KZK GOP Fot. Paweł Wieczorek Fot. pl.wikipedia.org Galeria Szyb Wilson mieści się w Katowicach przy ul. Oswobodzenia 1 Fot. Paweł Wieczorek Galeria powstała w 1998 roku... Fot. Paweł Wieczorek Szyb Wilson reaktywacja...promuje młodych i odważnych artystów Duża powierzchnia wystawowa, którą można kształtować na różne sposoby ściankami działowymi lub zawieszonymi płótnami, wysokość, wielkie powietrzne przestrzenie, jak napisałby Wyspiański, doświetlenie naturalnym światłem z okien od sufitu do podłogi tak powinna wyglądać nowocześnie zaprojektowana przestrzeń muzealna, zwłaszcza przeznaczona do prezentacji sztuki współczesnej. Tylko że, paradoksalnie, taki obiekt wcale nie musi być nowoczesny! Przykładem na pewno jest Galeria Szyb Wilson, mieszcząca się w zabytkowych, poprzemysłowych budynkach kopalnianych. mysłowej architektury, która bez nich popadłaby w zapomnienie, uległa postępującej degradacji. Wystarczy spojrzeć na zdjęcia porównać, jak wyglądają uratowane obiekty galerii w porównaniu ze straszącymi tuż obok ruinami, które jeszcze nie znalazły swoich nowych gospodarzy. Ludzie, którzy powołują do życia dzieła w rodzaju Fundacji Eko-Art Silesia, statutowo mając za zadanie promocję utalentowanych dzieci i młodzieży, niejako przy okazji przyczyniają się do ochrony niechcianych zabytków techniki. Morgenroth, czyli Jutrzenka Obecna kopalnia Wieczorek ma bardzo starą i wartą przypomnienia historię, bowiem jest jedną z pierwszych na Górnym Śląsku, która wydobywała od początku węgiel kamienny. Przy tym należy pamiętać, że pozornie niewielki zakład obejmował pole górnicze leżące dziś w obrębie kilku miast. Najstarsze wzmianki o wydobywaniu węgla w granicach obecnego pola górniczego kopalni Wieczorek pochodzą z 1788 roku, kiedy to ówczesny dziedzic ordynacji mysłowickiej, Feliks Mieroszewski, założył na terenach dóbr my- Wprawdzie przysłowie mówi, że do odważnych świat należy, ale odwaga potrzebna jest zazwyczaj, aby ten świat zawojować, nie zauroczyć. W sztuce to już nie te czasy. Bez pomocy sponsorów, manszardów czy fundacji wspierających talenty szanse przebicia się w dzisiejszym świecie artystycznym mają nieliczni, zazwyczaj już doświadczeni, znani, umiejący walczyć o swoje. A to z kolei kłóci się z niezbędną artyście wrażliwością. Dlatego, ku pomocy początkującym twórcom, powstają właśnie takie obiekty, jak Galeria Szyb Wilson, mieszcząca się przy ulicy Oswobodzenia 1. Jej głównym celem jest bowiem promowanie młodych, odważnych artystów malarzy, grafików, fotografików, performerów. Zatem twórców o świeżym spojrzeniu, odważnych w tym sensie, że pragnących pokazać w sztuce coś nowego, niekoniecznie idącego w parze z panującą modą. Ta sztuka nie wszystkim się podoba, stanowi wyraz twórczych poszukiwań, zmagania się z materią. Dla nich właśnie, młodych, odważnych, niezależnych, dla wspierania ich talentu powstają takie niebanalne galerie, ciekawe też same w sobie, jako udana próba restrukturyzacji poprzesłowickich (dzisiejsze osiedle Giszowiec) pierwszą w tym rejonie kopalnię Bergthal. Węgiel wydobywano w niej z przerwami do 1823 roku. Ostatni pan ordynacji mysłowickiej, Aleksander Mieroszewski, w spółce ze sztychmistrzem Danielem Henrykiem Daliborem, nabyli prawa do górniczej eksploatacji 100 ha ziemi. Pole rozciągało się na południe wzdłuż obecnej drogi Katowice Mysłowice. Za datę powstania dzisiejszej kopalni Wieczorek przyjmuje się 6 stycznia 1826 roku. To dzień nadania pola górniczego Morgenroth ( Jutrzenka ), czyli wydania przez władze górnicze urzędowego zezwolenia na wydobywanie węgla w obrębie wyznaczonego i nazwanego na powierzchni gruntu. Pokłady tego pola, zawierające wysokokaloryczny węgiel, eksploatowano bez przerwy od założenia aż do 1964 roku. Wedle pruskiego prawa górniczego tytuł własności kopalni obejmował 128 kuksów (udziałów), w przypadku Jutrzenki po 61 kuksów posiadali Mieroszewski i Dalibór. Pozostałe 6 stanowiło tzw. wolne udziały. Po dwa kuksy otrzymywali właściciel gruntu, Kasa Bracka i specjalny fundusz, przeznaczony na utrzymanie kościoła i szkół dla górników. Czasy spadkobierców Z której by strony nie pisać o historii górnośląskiego przemysłu wydobywczego, zawsze jak diabeł z pudełka wyskakuje nazwisko Georg Giesche. Pięćdziesiąt lat uporczywego wymazywania z pamięci Górnoślązaków postaci tego pruskiego wyzyskiwacza na szczęście nic nie dało. Ciągle wiemy, że Jerzy Giza (bo tak się nazywał pierwotnie) był synem Adama, zawodowego żołnierza, być może lisowczyka, wywodzącego swój ród gdzieś z Sandomierszczyzny. Georg swe nazwisko i narodowość wybrał, jak tysiące później, z przyczyn ekonomicznych, bo do wojaczki drygu nie miał, a do handlu i przemysłu w szybko rozwijającym się państwie pruskim jak najbardziej. Zaczął od intratnego ożenku z bogatą mieszczką wrocławską, skończył na bliskich i przyjaznych kontaktach z samym Karolem VI, władcą Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, od którego uzyskał jakże ważny przywilej: w listopadzie 1704 roku na lat dwadzieścia stał się wyłącznym eksploatatorem i eksporterem złóż rudy z Górnego Śląska. Przywilej został mu potem przedłużony. I choć Jerzy (Georg) von Giesche zmarł już 26 kwietnia 1716 roku, a jego dwaj synowie odeszli bezpotomnie, musiał ów polski Prusak mieć w sobie coś niezwykłego, coś, co sprawiło, że jeszcze w okresie II wojny światowej (a wcześniej pod rządami polskimi) istniała kopalnia Giesche, należąca do spółki Spadkobiercy Gieschego. Wieczorek i dwa Wilsony Historycznie rzec ujmując, galeria leży na dawnych terenach szybów wydobywczych Richtchofen i Hulda kopalni Giesche. W 1935 roku, choć polska administracja nie mała nic przeciwko temu, żeby Giesche Spółka Akcyjna używała w swych zakładach i administracji języka niemieckiego, jednak dwa wymienione szyby zmieniły nazwy na Wilson I i Wilson II. Cóż, nic dziwnego, w końcu prezydent USA był znanym przyjacielem Polski i autorem sławnych 14 punktów, stanowiących podstawę Traktatu Wersalskiego. Jeden z tych punktów zapewniał odrodzonemu państwu polskiemu dostęp do morza i portu w Gdańsku. Galeria powstała w 1998 roku. Znajduje się w miejscu, gdzie kiedyś funkcjonowały Łaźnia, Cechownia, Zakład Przeróbczy, Nadszybie i Sortownia, z której węgiel wyruszał w świat z lokujących się na terenie ramp i węzła kolejowego. Tu również znajdował się jeden z przystanków kolejki wąskotorowej, w latach służącej jako bezpłatny środek komunikacji osobowej i towarowej z kopalni, przez Nikiszowiec, do Giszowca, popularnie zwanej Balkan Expres. W chwili obecnej po kolejce nie ma śladu, a część zabytkowych budynków stanowi m.in. przestrzeń ekspozycyjną dla Galerii Szyb Wilson (powierzchnia blisko 2500 m 2 ). Składają się na nią trzy sale tzw. Mała Galeria, Średnia Galeria i Duża Galeria. Paweł Wieczorek