Ogólny plan wykładu Wybrane orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych i gospodarczych ( r.) oraz materiały pomocnicze.

Transkrypt

1 Ogólny plan wykładu Wybrane orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych i gospodarczych ( r.) oraz materiały pomocnicze. I. DOCHODZENIE WIERZYTELNOŚCI PRZEZ WSPÓLNIKÓW SPÓŁKI CYWILNEJ 1. Uchwała SN z 09 lutego 2011 II CZP 130/10 Wspólnik spółki cywilnej nie jest legitymowany do dochodzenia wierzytelności wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników tej spółki. Z uzasadnienia: W przepisach dotyczących spółki cywilnej nie ma postanowień upoważniających poszczególnych wspólników do samodzielnego dochodzenia "praw przysługujących spółce". Przepisem takim nie jest art. 866 k.c., upoważniający wspólnika do reprezentowania wszystkich wspólników. w polskim prawie nie ma przepisów zastrzegających solidarność wierzycieli, a między aktywami i pasywami spółki cywilnej występują zasadnicze różnice. Nie jest też adekwatne odwołanie się do treści art. 209 k.c., dotyczącego współwłasności w częściach ułamkowych, nieodnoszącego się do współwłasności łącznej (zob. art k.c.), tym bardziej że nie stanowią czynności zachowawczych spory z osobami trzecimi o wykonanie zobowiązań związanych z gospodarowaniem rzeczą wspólną (por. cyt. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2009 r., V CSK 325/08). Za trafny należy uznać pogląd potwierdzający istnienie współuczestnictwa materialnego koniecznego (art pkt 1 i 2 k.p.c.) po stronie czynnej wspólników istniejącej spółki cywilnej w procesie o zasądzenie wierzytelności należącej do ich majątku wspólnego. O takim charakterze współuczestnictwa świadczy wspólność praw i obowiązków wynikających ze współwłasności łącznej, wymagająca łącznego występowania w sprawie wszystkich uprawnionych podmiotów. Wspólność łączna oznacza niepodzielność majątku oraz brak określenia wysokości udziałów przysługujących poszczególnym wspólnikom. 2. Wyrok SN z dnia 10 lutego 2004 r. IV CK 12/03 (OSNC 2005/3/44) Wierzytelność pieniężna, stanowiąca składnik majątku wspólnego po rozwiązaniu spółki cywilnej, może być dochodzona przez byłego wspólnika w części odpowiadającej jego udziałowi w tym majątku, bez względu na stanowisko pozostałych wspólników. KPC art Jeżeli okaże się, że nie występują w charakterze powodów lub pozwanych wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, sąd wezwie stronę powodową, aby oznaczyła w wyznaczonym terminie osoby nie biorące udziału w taki sposób, by ich wezwanie lub zawiadomienie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora. art (434) 1. Przepis art. 34 ma zastosowanie również w sprawach o zawarcie umowy, ustalenie jej treści oraz o zmianę umowy. 2. W toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać, zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające

2 się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Przepisów art i art. 198 nie stosuje się. Wyrok SN z dnia 19 stycznia 2005 r. I CK 410/04 W postępowaniu w sprawach gospodarczych niepowołanie w odpowiedzi na pozew twierdzeń i zarzutów mających znaczenie dla oceny legitymacji czynnej oraz zasadności powództwa pozbawia pozwanego prawa zgłaszania w tym zakresie zarzutów w toku postępowania. Uchwała SN z dnia 17 czerwca 2005 r. III CZP 26/05 (OSNC 2006/4/63, Biul.SN 2005/6/8), Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę w każdym stanie sprawy nieważność czynności prawnej (art k.c.), jednak tylko na podstawie materiału zgromadzonego zgodnie z regułami wskazanymi w art i art. 381 k.p.c. ZAGADNIENIA POKREWNE Postanowienie SN z dnia 9 września 1999 r. II CKN 460/98 (OSNC 2000/3/55), (Wokanda 1999/11/9, Biul.SN 1999/11/11, M.Prawn. 2000/2/100) Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej każdy ze współmałżonków może samodzielnie dochodzić przypadającej mu części wierzytelności, jeżeli świadczenie dłużnika ma charakter podzielny. Jeżeli świadczenie jest niepodzielne, każdy z małżonków może dochodzić wierzytelności stanowiącej przedmiot wspólności tylko wtedy, gdy realizuje czynność zachowawczą w rozumieniu art. 209 k.c. KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY Art. 33. (29) (wyciąg) Do majątku osobistego każdego z małżonków należą: 1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, 2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, 3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2009 r. II CSK 273/09 Tak jak akcje, również udziały nabyte przez jednego małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego wchodzą w skład tego majątku, a wspólnikiem staje się tylko małżonek będący stroną czynności prowadzącej do nabycia udziałów. Art. 36. (31) 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. 2. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. 3. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności

3 DO PROBLEMATYKI NADAWANIA KLAUZULI WYKONALNOŚCI. II Uchwała SN z dnia 18 marca 2011 r. (III CZP 117/10) W sprawie o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (art. 787 k.p.c.) nie jest dopuszczalne stosowanie domniemania faktycznego przy ustalaniu, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika. Uchwała SN z dnia 4 września 2009 r. (III CZP 52/09) OSNC 2010/3/38, Wykreślenie spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców nie wyłącza nadania na podstawie art k.p.c. tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność za zobowiązania wymienione w tytule egzekucyjnym. Z uzasadnienia: art k.p.c. umożliwia nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności także przeciwko jej byłemu wspólnikowi, jeżeli wystąpił on ze spółki albo spółka została wykreślona z rejestru, pod warunkiem, iż tytuł ten obejmuje zobowiązanie spółki, za które ten wspólnik ponosi odpowiedzialność, czyli zobowiązanie powstałe w czasie uczestnictwa tego wspólnika w spółce albo przed jego przystąpieniem do spółki (por. art i art. 32 k.s.h.). Uchwała SN z dnia 21 grudnia 2010 r. (III CZP 98/10) Kopia odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika wnioskodawcy będącego radcą prawnym, może stanowić podstawę nadania klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego wierzyciela na podstawie art k.p.c. III Z PROBLEMATYKI PREKLUZJI DOWODOWEJ W ZAKRESIE OBOWIĄZKU PRZYTOCZENIA W POZWIE WSZYSTKICH TWIERDZEŃ I WNIOSKÓW DOWODOWYCH 1) PODSUMOWANIE DOTYCHCZASOWYCH DOŚWIADCZEŃ 2) ÓMWIENIE PROJEKTU ZMIAN K.P.C. art (445) 1. W pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. 1. Wyrok SO w Koszalinie VI Ga 52/08 - zasadne jest przyjęcie, iż jeżeli zgłoszone w pozwie roszczenie ma być uwzględnione, to powód musi niewątpliwie podać w pozwie wszystkie okoliczności, które konstruują podstawę faktyczną powództwa. Chodzi tu w szczególności o takie okoliczności jak np. dotyczące legitymacji, wymagalności, zaskarżalności, bez których powództwo nie mogłoby być uwzględnione na podstawie samej tylko oceny materiału zaoferowanego przez powoda. Zobowiązany jest również powód wskazać środki dowodowe służące udowodnieniu tych okoliczności. Natomiast wymóg przytoczenia innych okoliczności i wskazania dalszych dowodów należy weryfikować w kontekście tych zarzutów, które były podniesione w toku

4 2.Wyrok SO w Koszalinie VI Ga 82/07 powód w pozwie winien powołać dowody dla wykazania że strony sporu łączyła umowa o świadczenie usług, że usługi były wykonane i jaki był ich rodzaj i zakres. Nie może stanowić uzasadnienia zaniechania (złożenia tych dowodów) przeświadczenie powódki, że pozwany nie zakwestionuje żądania objętego pozwem. 3.Uchwała SN z dnia 17 lutego 2004 r. III CZP 115/03. Do rygorów systemu prekluzyjnego należy również wymaganie, aby - także w określonym terminie - strony podały wszystkie znane im fakty, dowody i zarzuty, choćby nawet w formie ewentualnej, tylko na wypadek, gdyby twierdzenia zaprezentowane w pierwszej kolejności okazały się nieskuteczne lub nie zostały uwzględnione przez sąd 4.Wyrok SN z r. II CSK 254/08 w sprawie gospodarczej o zapłatę potrzeba powołania przez powoda kolejnych dowodów w celu wykazania zasadności żądania i jego wysokości powstaje z reguły dopiero po zakwestionowaniu przez pozwanego dowodów zgłoszonych na tę okoliczność w pozwie. Skład orzekający w niniejszej sprawie skłania się do zaczynającego przeważać już w orzecznictwie stanowiska, że w sprawie gospodarczej o zapłatę potrzeba powołania przez powoda kolejnych dowodów w celu wykazania zasadności żądania i jego wysokości powstaje z reguły dopiero po zakwestionowaniu przez pozwanego dowodów zgłoszonych na tę okoliczność w pozwie (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2006 r., sygn. akt I CSK 310/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 171). Z mocy art k.p.c. powód jest co prawda zobowiązany zgłosić już w pozwie twierdzenia i stosowne dowody do wykazania swojego roszczenia, jednak z reguły nie można wymagać, by były to twierdzenia i dowody, które zakładają określoną obronę pozwanego i jego stanowiska w kwestii istnienia stosunku prawnego będącego podstawą roszczenia (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2006 r., sygn. akt I CSK 322/06, niepubl.). POSTĘPOWANIE NAKAZOWE 1.Wyrok SN z II CSK 229/06 Regulacja art. 485 k.p.c. jest regulacją szczególną w stosunku do postanowień art k.p.c. Powód w postępowaniu nakazowym musi zatem wskazać w pozwie tylko te okoliczności, które w świetle art. 485 k.p.c. uzasadniają wydanie nakazu zapłaty i dołączyć tylko te dowody, które zgodnie z powołanym przepisem mogą być podstawą wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. odmiennie: 2.Wyrok SN z r.II CSK 381/07 Pozew, w którym wykonawca inwestycji wnosił o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym powinien odpowiadać wszystkim warunkom przewidzianym nie tylko dla pozwu w ogóle i dla postępowania nakazowego ale także wymienionym w art k.p.c.

5 PROJEKT ZMIAN KPC (wyciąg) art. 207 otrzymuje brzmienie: Art Pozwany może przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę wnieść odpowiedź na pozew. 2. Przewodniczący może zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż dwa tygodnie. 3. Przewodniczący może także przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę zobowiązać strony do złożenia dalszych pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, termin, w którym należy je złożyć, i okoliczności, które mają być wyjaśnione. W toku sprawy złożenie pism przygotowawczych następuje tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi, chyba że pismo obejmuje wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym. 4. W wypadkach, o których mowa w 3, przewodniczący lub sąd mogą wysłuchać strony na posiedzeniu niejawnym. 5. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swej winy lub uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo występują inne wyjątkowe okoliczności. 6. Zarządzając doręczenie pozwu, odpowiedzi na pozew lub złożenie dalszych pism przygotowawczych przewodniczący albo sąd, jeżeli postanowił o złożeniu pism przygotowawczych w toku sprawy, pouczają strony o treści Odpowiedź na pozew złożona z naruszeniem 2 podlega zwrotowi; zwrotowi podlega także pismo przygotowawcze złożone z naruszeniem 3. ; IV Z PROBLEMATYKI BEZPOSREDNIEGO DORECZANIA PISM PROCESOWYCH PRZEZ ZAWODOWYCH PEŁNOMOCNIKÓW (art i 132 k.p.c ). Uchwała SN Z 24 lutego 2009 III CZP 127/08 (OSNC 2009/12/165). Przewidziany w art zdanie drugie k.p.c. obowiązek dołączenia do pisma procesowego wniesionego do sądu dowodu doręczenia drugiej stronie odpisu tego pisma albo dowodu wysłania go przesyłką poleconą dotyczy także pisma z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji. Uchwała SN z III CZP 65/05 (OSNC 2006/3/50). Przewidziany w art zdanie drugie k.p.c. obowiązek dołączenia do pisma procesowego wniesionego do sądu dowodu doręczenia drugiej stronie odpisu tego pisma albo dowodu wysłania go listem poleconym nie dotyczy wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku (art k.p.c.).