MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO I. strona 1 z 7

Transkrypt

1 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO I. Zasady oceniania Za rozwi zanie zada z arkusza I mo na uzyska maksymalnie 50 punktów. Model odpowiedzi uwzgl dnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cis ym wzorcem sformu owania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zada zamkni tych). Za odpowiedzi do poszczególnych zada przyznaje si wy cznie pe ne punkty. Za zadania otwarte, za które mo na przyzna tylko jeden punkt, przyznaje si punkt wy cznie za odpowied w pe ni poprawn. Za zadania otwarte, za które mo na przyzna wi cej ni jeden punkt, przyznaje si tyle punktów, ile prawid owych elementów odpowiedzi, zgodnie z wyszczególnieniem w modelu, przedstawi zdaj cy. Je eli podano wi cej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) ni wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu. Je eli podane w odpowiedzi informacje wiadcz o braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawid owej odpowiedzi lub zawieraj b d merytoryczny, odpowied tak nale y oceni na zero punktów. Uwagi do zapisu modelu: Odpowiedzi alternatywne (tylko jedna z nich podlega ocenie) oddzielone s od siebie uko nikami (/), np.: ruch ko czyn /ruch i w ocenie s równowa ne. Sformu owanie zapisane w nawiasach nie jest wymagane w odpowiedzi. Jego umieszczenie w odpowiedzi nie ma wp ywu na ocen. Numer zadania Oczekiwana odpowied Za ka de z dwóch prawid owe przyporz dkowanie po pkt. mi sie szkieletowy B, gruczo ojowy C / D / C,D Za podanie prawid owej nazwy: w troba pkt. Za trafne wyja nienie (jednej z trzech podanych funkcji) pkt. - Filtr wychwytuje z krwi substancje szkodliwe (i przekszta ca je w oboj tne). - Magazyn gromadzi zapasy wielu substancji / gromadzi: sole mineralne / witaminy (B, A, D) / glikogen. - Funkcja wydzielnicza wydziela ó. Maksymalna punktacja za zadanie UWAGI strona z 7

2 3 Za podanie ka dej z dwóch trafnie okre lonych wad wraz z prawid owym uzasadnieniem po pkt. - Spo ywanie zbyt ma ych ilo ci warzyw i owoców mo e by przyczyn chorób uk adu pokarmowego (np. grubego jelita) / niedoboru witamin. - Spo ywanie zbyt ma ej ilo ci b onnika przyczyn chorób uk adu pokarmowego (np. grubego jelita) / nowotworu grubego jelita - Spo ywanie zbyt du ej ilo ci t uszczów zwierz cych mo e by przyczyn oty o ci / chorób uk adu krwiono nego / mia d ycy / nowotworów / nadci nienia. - Spo ywanie zbyt du ej ilo ci s odyczy mo e by przyczyn oty o ci / chorób uk adu krwiono nego / próchnicy. 4 Za sformu owanie ka dej z dwóch trafnych zale no ci po pkt. Przyk ady zale no ci mi dzy ilo ci zu ywanej energii a wiekiem: Wraz z wiekiem zmienia si ilo zu ywanej energii. W wieku niemowl cym p e nie ma wp ywu na zu ycie energii. Przyk ady zale no ci mi dzy ilo ci zu ywanej energii a p ci : Kobiety zu ywaj mniej energii (na dob ) ni m czy ni. 5 Za podanie ka dego z dwóch trafnych argumentów po pkt. - Ryby morskie zawieraj nienasycone kwasy t uszczowe, których spo ywanie zmniejsza ryzyko chorób serca / uk adu kr enia / obni a ci nienie krwi. - Ryby morskie zawieraj bia ka, które mog by atwo przyswajane przez organizm cz owieka, s u c jako materia budulcowy. - Poprzez zawarto kwasów omega-3 mi so ryb zapobiega zmianom mia d ycowym. 6 Za podanie ka dej z dwóch cech budowy o dka wraz z trafnym uzasadnieniem po pkt. - W jego b onie luzowej s gruczo y wydzielaj ce proenzym pepsynogen. - Ma ciany zbudowane z mi ni g adkich / ma grube ciany, których skurcze umo liwiaj mieszanie i przesuwanie tre ci pokarmowej. - W jego b onie luzowej s gruczo y produkuj ce kwas solny zakwaszaj cy tre pokarmow / umo liwiaj cy trawienie bia ek w o dku / umo liwiaj cy dzia anie enzymu trawi cego bia ka/ dzia aj cy bakteriobójczo. Dopuszcza si przyk ad podania zale no ci w formie opisu. Dopuszcza si odpowied : spo ywanie ryb redukuje wysoki poziom cholesterolu. strona z 7

3 7 Za podanie prawid owej nazwy witaminy: witamina A pkt. Za podanie trafnego przyk adu pkt. - Wzbogacenie diety w marchew / pomidory / morele / brzoskwinie / papryka /natka pietruszki / szpinak. - Wzbogacenie diety w jaja / w trob / tran / sery / mas o / mleko. 8 Za trafny wybór ka dej z dwóch dyscyplin po pkt. Odp. C, E. 9 Za podanie, e jest to stwierdzenie prawdziwe wraz z trafnym argumentem pkt. Jest to prawda, poniewa pocenie si i parowanie z dróg oddechowych jest wa nym czynnikiem reguluj cym temperatur cia a. Tak, gdy cz owiek np. poc c si chroni swój organizm przed przegrzaniem. Proces pocenia si jest korzystny, gdy pozwala on na regulowanie temperatury cia a przez organizm. 0 Za trafne wyja nienie uwzgl dniaj ce pobudzenie o rodka oddechowego pkt oraz informacj, o pobudzeniu mi ni oddechowych pkt. Przyk ad: Wzrost st enia dwutlenku w gla we krwi pobudza o rodek oddechowy (w rdzeniu przed u onym) ( pkt) do wysy ania impulsów do mi ni mi dzy ebrowych / mi ni oddechowych powoduj c ich cz ste skurcze ( pkt). Za ka dy z dwóch trafnych argumentów po pkt. - Znaczna nadwaga mo e by przyczyn mia d ycy, a to mo e wywo a zawa. - Palenie papierosów powoduje zaburzenie regularnej pracy serca / znacznie zwi ksza wahania t tna, (co przy mia d ycy mo e wywo a zawa ). Za trafny wybór odpowiedzi C pkt: 3 Za trafny wybór ka dego z dwóch sposobów B, E po pkt. Uwzgl dniany jest tylko przyk ad produktu a nie nazwa grupy produktów np. nabia Nie zaliczany jest sam przyk ad produktu bez wymienienia prawid owej witaminy Odpowied musi zawiera element oceny. Nie dopuszcza si odpowiedzi uwzgl dniaj cej wysy anie impulsów tylko do przepony. strona 3 z 7

4 4 Za stwierdzenie, e jest to zdanie b dne wraz z podaniem trafnego argumentu pkt. Jest to zdanie b dne, gdy potencja czynno ciowy powstaje tylko pod wp ywem bod ców o okre lonej sile / bod ców progowych / ponadprogowych. Nie jest to prawda, poniewa bod ce podprogowe nie powoduj powstania potencja u czynno ciowego komórki. Nie ka dy bodziec powoduje powstanie potencja u czynno ciowego, gdy nie powoduj go bod ce podprogowe. 5 Za prawid owe wpisanie obu oznacze pkt. Serce S o dek P 6 Za w pe ni poprawny zapis kolejno ci pkt. 6,, 5, 3, 4, 7 Za trafne wyja nienie pkt. Ilo moczu wydalana przy podwy szonej temperaturze organizmu jest mniejsza, bowiem ta temperatura cia a wp ywa na zwi kszenie ilo ci wydzielanego potu. Przy podwy szonej temperaturze organizmu zwi ksza si wydzielanie wazopresyny co wzmaga wch anianie zwrotne wody i powoduje zmniejszenie obj to ci wydalanego moczu.. 8 Za ka de z trzech prawid owych uzupe nie po pkt.. trzustka. glukagon 3. rozk ad glikogenu / uwalnianie glukozy do krwi 9 Za okre lenie prawid owej zmiany pkt: Nast pi wzrost ponad norm poziomu krwinek bia ych / leukocytów / granulocytów oboj tnoch onnych / neutrofili. Polega na leukocytozie. 0 Za podanie ka dego z dwóch trafnych przyk adów po pkt. rodki dopinguj ce mog powodowa przerost mi nia sercowego. U kobiet, które stosuj doping przez d ugi okres czasu pojawiaj si drugorz dowe cechy p ciowe m skie. Odpowied musi zawiera element oceny. 3 strona 4 z 7

5 Za ywanie rodków narkotycznych / przeciwbólowych zwi ksza ryzyko uzale nienia si od nich (fizycznego i psychicznego) / zwi ksza agresj. Za w ca o ci prawid owy opis pkt. Przyk ad: EPO poprzez wp yw na produkcj erytrocytów zwi ksza mo liwo dotlenienia organizmu przez co podwy sza jego sprawno fizyczn / wydolno fizyczn. Za poprawne zaplanowanie czynno ci ucznia pkt. Umieszczenie obu surowic na szkie ku podstawowym ( pkt). Pobranie krwi przez nak ucie ig (opuszka palca) i umieszczenie po kropli w obu miejscach gdzie znajduj si surowice. ( pkt) i obserwacja, reakcji aglutynacji. Za prawid owe okre lenie grupy krwi: B pkt. 3 Uwaga: Mo liwe jest przyj cie odwrotnej kolejno ci, czyli najpierw pobranie krwi i umieszczenie po kropli w dwóch miejscach na szkie ku podstawowym a nast pnie dodanie do ka dej kropli okre lonej surowicy. 3 Za stwierdzenie, e doniesienie to jest fa szywe wraz ze sformu owaniem trafnego argumentu pkt. Zespó Downa jest chorob genetyczn / trisomia chromosomu, polegaj c na obecno ci dodatkowego chromosomu i nie da si jej leczy za pomoc szczepienia. Doniesienie jest fa szywe. Nie mo na wyprodukowa szczepionki przeciwko zespo owi Downa, poniewa jest to choroba genetyczna, a nie infekcyjna. 4 Za podanie prawid owej liczby: pkt. 5 Za prawid owe uzupe nienie a cucha DNA pkt. DNA: TAC-GTTA-GGG-GTTA-CCC Za ka dy z dwóch w ca o ci prawid owo przedstawionych zapisów sekwencji RNA po pkt. pre mrna: AUG-CAAU-CCC- CAAU -GGG ( pkt) mrna: AUG CCC GGG ( pkt) 3 Odpowied musi zawiera element oceny. strona 5 z 7

6 6 Za podanie prawid owej cechy pkt. Obecno bródki. Du a / zaokr glona mózgoczaszka. Ma a twarzoczaszka. Sp aszczenie trzewioczaszki. Zredukowane k y w uz bieniu. Wysoka ko nosowa. Brak wa ów nadoczodo owych. 7 Za podanie trafnego uzasadnienia pkt. Przyk ad: Poniewa w tym typie oddzia ywa, ka da z populacji dzia a na szkod tej drugiej (w wyniku czego nast puje os abienie obu populacji lub wyparcie populacji s abszej). Za podanie trafnego przyk adu pkt. Konkurencja o dost p do wiat a np. ró nych gatunków drzew w lesie. Konkurencja o pokarm np. ro lino erców. Konkurencja o pokarm np. drapie ników. Konkurencja ro lin uprawnych i chwastów. Konkurencja dwóch gatunków o t sam nisz ekologiczn np. szczur niady i szczur w drowny. 8 Za przedstawienie w poprawnego sposobu dokumentowania spostrze e zwieraj cego informacje o miejscu i wielko ci pnia d bu po pkt. Zanotowanie miejsca / opis lokalizacji obiektu. ( pkt) Zmierzenie i podanie wymiarów obwodu pnia drzewa / wykonanie zdj cia d bu tak aby mo na by o oceni jego wielko. ( pkt) 9 Za podanie ka dej z dwóch logicznie uzasadnionej korzy ci po pkt. (Wykorzystanie na szerok skal tworzywa wytwarzanego przez bakterie) podatno na biodegradacj tych tworzyw skraca ich czas obecno ci w rodowisku / zalegania na wysypiskach mieci. Wytwarzanie tworzywa przez bakterie pozwoli oszcz dza kurcz ce si zapasy ropy naftowej. Nie s uznawane cechy czaszki pawiana np. wystaj ce k y strona 6 z 7

7 Egzamin maturalny z biologii strona 7 z 7