Uniwersytet Warszawski Wydział Prawa i Administracji
|
|
- Danuta Magda Sobolewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Uniwersytet Warszawski Wydział Prawa i Administracji Katarzyna Bugalska Nr albumu TEMAT PRACY: Autonomia woli stron a ograniczenia wynikające z zasady swobody umów w stosunkach cywilnoprawnych Warszawa, kwiecień AUTONOMIA WOLI STRON A SWOBODA UMÓW Stosunki cywilnoprawne oparte są na metodzie regulacji odnoszącej się do równości stron, w której brak jest elementu władczego, podporządkowania jednej stronie stosunku cywilnoprawnego oraz przymusu ze strony organów państwa. 1 Zasada ta już w wieku XIX stała się podstawą dla regulowania prawa zobowiązań. 2 Autonomia woli jest pojęciem o 1 Przymus może być zastosowany w sytuacji, gdy następuje niewykonanie obowiązków przez jedną ze stron czy też pomiędzy stronami powstanie spór. Zatem brak bezpośredniego przymusu ze strony organów państwa nie ma charakteru absolutnego. 2 Kodeks Napoleona w artykule 1134 ust.1 stanowi: umowy legalnie zawarte stają się prawem dla tych, którzy je zawarli, ale stosuje się zastrzeżenie, iż umowy te nie mogą naruszać porządku publicznego i dobrych
2 szerszym zakresie aniżeli zasada swobody umów. Mianowicie ma ona zastosowanie, poza umowami, do wszelkiego rodzaju stosunków cywilnoprawnych. 3 Natomiast przez zasadę swobody kontraktowania należy rozumieć, w ujęciu węższym, zdolność podmiotów prawa cywilnego do kreowania stosunków w drodze dwu- lub wielostronnych czynności prawnych. 4 Zdolności, polegającej na możliwości tworzenia stosunków opartych na wzorcach odbiegających od unormowań umów nazwanych znajdujących się w części szczegółowej zobowiązań. Nie ulega wątpliwości, że strony mają swobodę w kształtowaniu treści umowy jedynie w granicach, wyznaczonych przez przepisy prawa przedmiotowego. Do zakresu swobody umów możemy zaliczyć, w ujęciu szerszym, swobodę kształtowania treści umów oraz swobodę zawierania umów. Istnieje możliwość przesądzania o zawarciu albo niezawarciu umowy oraz możność wyboru kontrahenta, a także kwestia podejmowania decyzji o zmianie lub rozwiązaniu już istniejącego stosunku umownego. 5 W doktrynie wskazuje się również na możliwość wyboru formy zawieranej umowy jako jedną z emanacji swobody umów. 6 Zasada swobody umów obligacyjnych stanowi tylko pewien element zakresu autonomii woli. Odnosi się jedynie do zobowiązaniowych stosunków prawnych, a realizowana jest poprzez dokonywanie czynności prawnych dwustronnych. Ponieważ ustawa wprowadza numerus clausus czynności prawnych jednostronnych (takich jak zrzeczenie się prawa czy testament) to strony chcące wykreować stosunek są ograniczone w tym zakresie. 7 Podobna sytuacja może także czasem mieć miejsce już w dokonywaniu tychże czynności, ponieważ to racjonalny ustawodawca wskazuje zakres swobody kształtowania treści czynności prawnych. Stanowisko w tej kwestii wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2001 r.: O tym czy stronom danego stosunku prawnego przysługuje kompetencja do określonego kształtowania treści tego stosunku decyduje zawsze zakres swobody kontraktowej przyznanej im w tej mierze przez ustawodawcę. 8 Ogólne ograniczenia znajdujemy w obyczajów. 3 P. Machnikowski, w: System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań-część ogólna, Warszawa 2006 t. 5, s A. Brzozowski, P. Machnikowski, w: System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań, t. 5, s Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania- część ogólna, Warszawa 2008, s W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska- Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2004, s Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania s Wyrok SN z dnia 27 września 2001r., IV CKN 196/01, LEX nr 52798
3 artykule 58 Kodeksu cywilnego (dalej k.c.), który określa skutki przekroczenia granic zasady swobody umów, ponieważ nie może ona naruszać przepisów o charakterze imperatywnym - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2002 r. 9 : Zakres przysługującej podmiotom kompetencji w kreowaniu swobody umów jest różny w zależności od tego, o jakiego rodzaju stosunek cywilnoprawny chodzi (np. szerszy w odniesieniu do stosunków zobowiązaniowych, a węższy w odniesieniu do stosunków prawa rzeczowego), a także w zależności od cech danego podmiotu (pewne czynności prawne mogą być dokonywane tylko przez podmioty spełniające określone warunki). Ponadto w niektórych przypadkach regulacja sytuacji prawnej może być dokonana przez czynność prawną jednostronną, w innych konieczna jest umowa czy uchwała AUTONOMIA WOLI A GRANICE SWOBODY UMÓW W kontekście zestawienia autonomii woli i granic swobody umów właściwe jest odniesienie w pierwszej kolejności do Konstytucji, która w artykule 20 stanowi o swobodzie działalności gospodarczej i podstawach zakresu zasady swobody umów, a artykuł 22 Konstytucji reguluje kwestię ograniczeń: Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. W artykule 31 ust. 3 Konstytucji znajdujemy zasadę, że konstytucyjna ochrona wolności i praw nie ma charakteru absolutnego, gdyż ograniczenia są dopuszczalne aczkolwiek tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne i zarazem nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Punktem wyjścia do dalszych rozważań jest treść artykułu k.c. stanowiącego, iż: Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Artykuł k.c. nie określa ( )na czym polega czynność, do dokonania której udziela kompetencji ogranicza się jedynie do stwierdzenia, że chodzi o umowę. Umową jak wiadomo jest czynność prawna, w której dokonaniu uczestniczą dwie lub więcej stron i która dochodzi do skutku w wyniku złożenia przez wszystkie strony zgodnych oświadczeń woli Glosa Z. Radwańskiego, OSP 2003, Nr 10, poz A. Brzozowski, P. Machnikowski, w: System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań, t. 5, s P. Machnikowski, w: System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań t. 5, s. 439
4 W jego ramach strony mają do wyboru trzy możliwości: 1) przyjęcie bez jakichkolwiek modyfikacji określonego typu umowy uregulowanej normatywnie, 2) zawarcie umowy nazwanej z jednoczesnym wprowadzeniem do niej pewnych odmienności, w tym również połączenie cech kilku umów nazwanych (tzw. umowy mieszane), 3) zawarcie umowy nienazwanej, której treść ukształtują według swego uznania, z zachowaniem ograniczeń wynikających z art k.c. 12 Zwrócić należy uwagę, iż w umowach zobowiązaniowych strony nie są zobligowane do stosowania jedynie ustawowych typów umów. Ponadto uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1995 r., w której stwierdzono, iż: Wynikająca z art k.c. swoboda kontraktowania obejmuje także możliwość kreowania czynności abstrakcyjnych, nie ma bowiem żadnych przeszkód, aby stronystosownie do swej <<woli abstrakcji>>- konstruowały zobowiązania wyabstrahowane, odłączone od istniejącego stosunku prawnego albo istniejące niezależnie od niego. Nie można też odmówić stronom prawa wyzbywania się w umowie określonych zarzutów. 13 Zatem strony nie są związane umowami znajdującymi się w ustawie, ale również mogą kreować nowe umowy poprzez łączenie poszczególnych elementów umów nazwanych i to zarówno o charakterze kazualnym jak i abstrakcyjnym. Zasada swobody umów do swego zakresu nie zalicza jednak stosunków spadkowych, rodzinnych oraz prawnorzeczowych. Przykładowo w ramach stosunków prawnorzeczowych strony nie mogą wykreować w drodze czynności prawnej nowego, nieznanego prawa podmiotowego jednakże nadal to podmiotom tych stosunków jest pozostawiona decyzja co do ustanowienia samego prawa, dokonywanych dyspozycji prawnych (rozporządzenia rzeczą) i faktycznych, a także celowości uruchomiania ochrony prawa (strony nie mogą np. wyłączyć definitywnie ochrony windykacyjnej czy negatoryjnej własności, ale mogą zdecydować całkowicie autonomicznie o uruchomieniu tej ochrony, a także poprzez dokonywane przez właściciela dyspozycje doprowadzić do obezwładnienia roszczenia windykacyjnego (chociaż nie zawsze w sposób definitywny) w drodze zarzutu typu exceptio domini czy exceptio iuris. 14 Ograniczeniem swobody umów w wymiarze faktycznym pozostaje kwestia umów adhezyjnych, których treść kształtowana jest przez silniejszą ekonomicznie stronę, które w znaczący sposób ograniczają swobodę kontraktowania. Mianowicie są to umowy związane z masowością produkcji i wymiany handlowej towarów i usług. Swoboda drugiej strony jest 12 Wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2004r., V CK 379/03, MoP 2004, Nr 11, s Uchwała SN z dnia 28 kwietnia 1995 r., III CZP 166/94, OSNC 1995, nr 10, poz Fragm. red. M. Safjan, System prawa prywatnego. Prawo cywilne- część ogólna, Warszawa 2007, t.1, s. 40
5 ograniczona do podstawowego minimum, to znaczy, że decyduje ona jedynie o możliwości zawarcia umowy albo zrezygnowania. Sformułowana w nauce francuskiej koncepcja contrat d adhesion, gdzie kontrakt taki nie był uważany za umowę, lecz aktem jednostronnego poddania się przez stronę słabszą wzorcowi umowy zaoferowanemu przez stronę silniejszą, prowadził do powstania rozbieżności w stosowaniu dotychczasowych instytucji prawnych czy też konieczności stworzenia nowych. 15 W polskim systemie prawnym w celu uniknięcia wątpliwości przyjmuje się posługiwanie koncepcji umowy, gdyż strona słabsza ma wybór zawarcia albo niezawarcia z takim podmiotem umowy. Przepisy prawne obejmują ochroną interesy strony słabszej m.in. poprzez przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych. Poza ograniczeniami swobody kontraktowania wymienionymi poniżej mają miejsce również granice autonomii woli stron, ujęte w zakresie prawa publicznego, jak administracyjnoprawne ograniczenia zasady swobody umów czy regulacje odnoszące się do zamówień publicznych, ochrony praw własności intelektualnej, prawa spółek, czy też ograniczenia podmiotowe, dotyczących przykładowo podmiotów niebankowych w prawie bankowym. 16 a) USTAWA Najważniejsze są ograniczenia wypływające z całokształtu ustawodawstwa zarówno administracyjnego, konstytucyjnego, karnego. Strony nie mogą kreować stosunków w sposób sprzeczny z normami bezwzględnie wiążącymi lub semiiperatywnymi. Przykładowo strony nie mogą przenieść własności nieruchomości pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu (art k.c.), czy też strony nie mogą zawrzeć umowy o złożenie fałszywych zeznań. Reglamentacja swobody umów może być ustalona na podstawie wykładni, interpretacji przepisów prawnych. Nie jest obligatoryjnym istnienie wyrażenia expressis verbis takiego ograniczenia. b) ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO 15 J. Ciszewski, A. Stępień- Sporek, Prawo cywilne. Zobowiązania i spadki w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2009, s B. Gnela, Ustawowe ograniczenia swobody umów. Zagadnienia wybrane, Warszawa 2010
6 Zakazane jest również kształtowanie stosunków sprzecznych z zasadą słuszności, sprawiedliwości czy uczciwości i rzetelności kupieckiej. Najważniejsza jest tu ochrona strony słabszej w stosunkach zawieranych między profesjonalistami a konsumentami, gdzie istotą jest zachowanie równowagi między nimi oraz ochrona konsumenta, gdyż często strona silniejsza zdolna jest do narzucania respektowania własnych interesów. Należy mieć na uwadze, iż ograniczenia wynikające z przepisów 58 k.c. i k.c. mają zastosowanie również do stosunków między przedsiębiorcami. Sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz kolidujące z zasadą wolności pracy, i tym samym za naruszające prawo osób fizycznych do wyboru miejsca pracy i charakteru zatrudnienia, jest stosowanie w umowie dwóch podmiotów gospodarczych ograniczeń polegających na nakładaniu na tę ze stron, która zatrudni pracownika drugiej strony, obowiązku zapłaty kary umownej (art k.c. i art Kodeksu Pracy) 17. Ponadto Sąd Najwyższy uznał za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego takie ustawy, które polegały na jednostronnej przymusowej formie zaspokajania potrzeb społeczeństwa wraz z brakiem ekwiwalentności świadczeń wzajemnych, zwane umowami dławiącymi. 18 Egzemplifikując postanowienia umowne dotyczące ograniczeń wolności działalności gospodarczej jednej ze stron, naruszają zasady współżycia społecznego, zatem są nieważne. 19 Mając na względzie zasady współżycia społecznego trzeba odnieść się również do art. 5 k.c. w celu określenia zakresów zastosowania, ponieważ możliwe jest istnienie umowy, która nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, ale na której postanowienia można podnieść zarzut nadużycia prawa. 20 c) WŁAŚCIWOŚĆ/NORMA STOSUNKU PRAWNEGO Kolejnym ograniczeniem autonomii woli stron jest natura zobowiązania (w artykule k.c. wymienione jako pierwsze). Istotne jest określenie konkretnych właściwości każdego zobowiązania, powstającego wskutek umowy. Między innymi zaliczyć do tego zakresu można: poszanowanie interesów osób trzecich i zasadę bezpieczeństwa obrotu prawnego. 21 Pojęcie natury stosunku prawnego należy utożsamiać z właściwościami 17 Wyrok sądu apelacyjnego z dnia 20 marca 1998, I ACa 136/98, OSA 1999/1/1 18 Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, s Wyrok SN z dnia 20 maja 2004r., II CK 354/03, OSNC 2005, Nr 5, poz W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska- Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu s Szerzej: uchwała SN z dnia 7 kwietnia 1993r., III CZP 23/93, OSN 1993, Nr 10, poz. 172
7 dotyczącymi każdego stosunku obligacyjnego albo danego rodzaju. W szerszym ujęciu natura pojmowana powinna być jako nakaz poszanowania podstawowych cech stosunku obligacyjnego, które przesądzają o istnieniu więzi zobowiązania czy też takich więzi, które istotne są dla konkretnego stosunku prawnego. Przykładem jest zawarcie w umowie postanowień wyłączających z góry zaspokojenie wierzyciela, czy też zastrzeżenie nierozwiązywalności stosunku o charakterze ciągłym. 22 W ujęciu węższym powinno się utożsamiać właściwość stosunku prawnego jako nakaz poszanowania normatywnie ujętych elementów treści konkretnego typu stosunku zobowiązaniowego, których zmiana czy wyłączenie zdeformowało by wzorzec takiego stosunku. Jako wzór może służyć postanowienie o wyłączeniu opcji odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego art. 898 k.c., a także możliwość jednostronnej zmiany w dowolnym czasie określonych warunków- uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 1991r. 23 Niezmiernie istotną kwestią pozostaje ostrożność w odwoływaniu się do niezbędnych cech danego typu umów by nie zatracić charakteru dyspozytywności regulowania stosunków cywilnoprawnych. Ograniczenia swobody umów odnoszą się nie tylko do treści, ale i do celu umowy. Cel umowy definiuje prof. Z. Radwański jako stan rzeczy, który ma być zrealizowany w następstwie spełnionej umowy, przy czym jest on zamierzony przez strony albo co najmniej im znany. 24 Cel umowy musi mieć bezpośredni związek z treścią dokonywanej czynności. Ponadto autonomia woli stron mogłaby mieć zastosowanie w kształtowaniu treści umów dotyczących praw przyrody i związaną z tym niemożliwością świadczenia. 25 Przykładowo można sobie wyobrazić, iż jedna ze stron zobowiązuje się, za uzyskanie świadczenia wzajemnego, do podarowania gwiazdki z nieba. Jest to niemożliwość trwała, obiektywna i pierwotna. Zdając się na logikę stwierdzamy, iż podjęcie zobowiązania niewykonalnego byłoby nieracjonalne, stąd reguluje tę kwestię art. 387 k.c. umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna. Ograniczenia swobody umów w tym zakresie pochodzą już z prawa rzymskiego, wyrażone w paremii impossibilium nulla obligatio est. 3. SKUTKI PRZEKROCZENIA GRANIC SWOBODY UMÓW 22 Z. Radwański, Zobowiązania, Warszawa 1995, s Uchwała SN z dnia 22 maja 1991r., III CZP 15/91, OSN 1992, Nr 1, poz.1 24 Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, s Z. Radwański, Prawo cywilne- część ogólna., Warszawa 2007, s. 280
8 Problem charakteru prawnego i ważności tego typu umów nie jest nowością w judykaturze i piśmiennictwie. Zdawać należy sobie sprawę, że strony mogą uregulować stosunek prawny, skoro dysponują autonomią woli, który jest sprzeczny z całokształtem ustawodawstwa czy innymi czynnikami. W celu określenia konsekwencji przekroczenia granic swobody umów służy artykuł 58 k.c., który stanowi, iż czynność prawna sprzeczna z ustawą jest nieważna, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jeżeli nieważnością dotknięta jest tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień, które są dotknięte nieważnością, czynność nie zostałaby dokonana (artykuł 58 3 k.c.). Jeżeli umowa została zawarta sprzecznie z ustawą, właściwością czy zasadami współżycia społecznego to oznacza, że jest nieważna, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Ograniczeniem swobody umów jest praktyka wydawania regulaminów bez potrzeby wyrażania na nie osobnej zgody. Istnieją regulacje stanowiące iż strona powinna mieć możliwość wcześniejszego zapoznania się z nim i regulamin nie powinien sprzeciwiać się podstawowym elementom umowy. Ilustracją tej tezy może być artykuł k.c., który stanowi, że jeżeli postanowienia umowy zaliczane są do niedozwolonych klauzul umownych to nie wiążą one konsumenta, ale strony związane są umową w pozostałym zakresie. O tym stanowi sentencja wyroku Sądu Najwyższego z dnia r.: Zwolnienie leasingodawcy z obowiązku terminowego wydania przedmiotu leasingu leasingobiorcy należy uznać za sprzeczne z naturą umowy leasingu oraz z zasadami współżycia społecznego, również w stosunkach między osobami prowadzącymi w sposób zawodowy działalność gospodarczą (art i 58 2 k.c.). Leasingobiorca może odstąpić od umowy leasingu na skutek zwłoki w wydaniu jej przedmiotu (art i k.c.). 26 Granica swobody umów zostanie przekroczona wówczas, gdy strony ukształtują stosunek prawny odmiennie niż jednakowo ukształtowana przez ustawodawcę treść wszystkich zobowiązań bądź wszystkich zobowiązań określonego rodzaju. 27 Przekroczeniem granicy swobody umów, a jednocześnie ograniczeniem autonomii woli jest dokonanie czynności mającej na celu obejście umowy czynności in fraudem legis, pociągającej za sobą sankcję bezwzględnej nieważności, wprowadzonej również przez art. 58 k.c. Czynność taka nie musi być expressis verbis zakazana prawnie, ale dokonanie jej zostało w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez ustawodawstwo. Egzemplifikacją może być art. 26 Wyrok SN z 8 grudnia 2005r., II CK 297/05, LexPolonica nr P. Machnikowski, Swoboda umów według KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005, s. 335
9 108 k.c., gdy osoba fizyczna byłaby jednocześnie pełnomocnikiem osoby prawnej i dokonywała czynności z samym sobą PODSUMOWANIE Autonomia woli stron jest fundamentalną zasadą prawa cywilnego i implikuje swobodne kształtowanie stosunku prawnego przez jego strony. Mogą w tym celu modyfikować, a nawet rozwiązać łączący je stosunek prawny. Zasada ta napotyka na ograniczenia mieszczące się m. in. w art k.c. Ograniczeniem tej swobody jest konieczność aby czynność prawna była zgodna z prawem, zasadami współżycia społecznego oraz z treścią i naturą zobowiązania. Zasada swobody umów jest jedynie elementem autonomii woli stron, która w swym zakresie obejmuje również jednostronne czynności prawne, jednakże praktyka wykazuje większe znaczenie umów aniżeli tych ostatnich. Zatem strony mają możliwość podejmowania decyzji w jaki sposób ukształtować treść umowy, co pociąga za sobą wzrost znaczenia rozwoju stosunków gospodarczych. Problematyka ustawowych ograniczeń swobody umów ma ogromne znaczenie zarówno teoretyczne jak i praktyczne. Wzrost liczby norm prawnych bezwzględnie wiążących lub semiimperatywnych prowadzi do zastanowienia się nad celowością tak licznych ograniczeń, gdyż swoboda kontraktowania wiąże się z gospodarką rynkową, gdzie autonomia decyzji odgrywa znaczącą rolę. Jedno z ograniczeń stanowi ustawodawstwo, w którym mieszczą się również przepisy prawa publicznego. Zatem dzięki instrumentarium prawa cywilnego (sankcjom za naruszenie granic swobody umów) chroniony jest, poza autonomią woli stron, nadrzędny interes publiczny oraz ochrona konsumenta, jako strony słabszej. Należy zadać pytanie czy ustawowa ochrona wyżej wymienionych wartości nie prowadzi do zbytnich ograniczeń autonomii woli stron. 5. BIBLIOGRAFIA a) Literatura 1. J. Ciszewski, A. Stępień- Sporek, Prawo cywilne. Zobowiązania i spadki w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa Uchwała SN z 30 maja 1990r., OSN 1990, poz. 124
10 2. W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska- Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa B. Gnela, Ustawowe ograniczenia swobody umów. Zagadnienia wybrane, Warszawa P. Machnikowski, w: System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań-część ogólna, Warszawa 2006 t P. Machnikowski, Swoboda umów według KC. Konstrukcja prawna, Warszawa Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania- część ogólna, Warszawa Z. Radwański, Zobowiązania, Warszawa Z. Radwański, Prawo cywilne- część ogólna., Warszawa Red. M. Safjan, System prawa prywatnego. Prawo cywilne- część ogólna, Warszawa 2007, t.1 b) Materiały źródłowe 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku 2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U. Nr 16 poz. 93 c) Orzecznictwo 1. Glosa Z. Radwańskiego, OSP 2003, Nr 10, poz Uchwała SN z 30 maja 1990r., OSN 1990, poz Uchwała SN z dnia 28 kwietnia 1995 r., III CZP 166/94, OSNC 1995, nr 10, poz Uchwała SN z dnia 7 kwietnia 1993r., III CZP 23/93, OSN 1993, Nr 10, poz Uchwała SN z dnia 22 maja 1991r., III CZP 15/91, OSN 1992, Nr 1, poz.1 6. Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 20 marca 1998, I ACa 136/98, OSA 1999/1/1 7. Wyrok SN z 8 grudnia 2005r., II CK 297/05, LexPolonica nr Wyrok SN z dnia 27 września 2001r., IV CKN 196/01, LEX nr Wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2004r., V CK 379/03, MoP 2004, Nr Wyrok SN z dnia 20 maja 2004r., II CK 354/03, OSNC 2005, Nr 5, poz. 91
11
Internetowa sprzedaż pomiędzy przedsiębiorcami bierzesz fakturę nie jesteś już konsumentem MARTA KOPEĆ
Internetowa sprzedaż pomiędzy przedsiębiorcami bierzesz fakturę nie jesteś już konsumentem MARTA KOPEĆ Plan Wykładu I. Charakterystyka przedsiębiorcy II. Podstawowe zasady obowiązujące w obrocie profesjonalnym:
Bardziej szczegółowoUmowy. Cezary Woźniak Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej
Cezary Woźniak Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej Umowa to dwustronny stosunek prawny o charakterze zobowiązaniowym. Charakter zobowiązaniowy tego stosunku polega na związku
Bardziej szczegółowoNORMY PRAWA CYWILNEGO
NORMY PRAWA CYWILNEGO Norma prawna: wypowiedz językowa-> wyznaczenie jej adresata, zakres zastosowania, zakres normowania (czyny nakazane lub zakazane) Normy postępowania są tworzone także przez uczestników
Bardziej szczegółowoKiedy umowa zlecenie jest umową o pracę? - na przykładzie orzecznictwa.
VII EDYCJA Konwent Prawa Pracy Joanna Kaleta Kiedy umowa zlecenie jest umową o pracę? - na przykładzie orzecznictwa. 1 1 Treść stosunku pracy art. 22 k.p. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt IV CSK 668/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 13 czerwca 2013 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska
Sygn. akt III CZP 107/05 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 29 listopada 2005 r. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) Protokolant
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10
Uchwała z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10 Sędzia SN Iwona Koper (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz Sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoUmowy zobowiązaniowe wybrane zagadnienia
Umowy zobowiązaniowe wybrane zagadnienia Elementy identyfikujące pojęcie umowy brak ustawowej definicji umowy; de lege lata pojęcie umowy jest określone przez regulację sposobu powstania umowy obejmuje
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster
Sygn. akt I CSK 814/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 września 2016 r. SSN Irena Gromska-Szuster w sprawie z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko Bank (...)
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06
Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06 Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Zbigniew Strus Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 9 czerwca 2010 r. III SK 3/10
Wyrok z dnia 9 czerwca 2010 r. III SK 3/10 Obowiązek poinformowania abonenta o prawie do wypowiedzenia umowy bez konieczności zapłaty odszkodowania na rzecz przedsiębiorcy telekomunikacyjnego jest jednym
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 29 czerwca 2010 r., III CZP 46/10
Postanowienie z dnia 29 czerwca 2010 r., III CZP 46/10 Statut spółki wodnej nie może ograniczać uprawnienia członka do wystąpienia ze spółki również wtedy, gdy jego członkostwo powstało ex lege na podstawie
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 5/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 kwietnia 2015 r. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote Protokolant Katarzyna
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 16 lutego 2001 r., IV CKN 244/00
Wyrok z dnia 16 lutego 2001 r., IV CKN 244/00 Ocena, czy ustalenie treści stosunku zobowiązaniowego lub jego celu jest dopuszczalne w odniesieniu do zagadnień, które ustawa normuje w sposób imperatywny,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... Bibliografia... Wstęp Część I. Istota i granice swobody umów w prawie spółek handlowych... 11
Wykaz skrótów... Bibliografia... XI XXI Wstęp... 1 Część I. Istota i granice swobody umów w prawie spółek handlowych... 11 Rozdział I. Autonomia woli stron i swoboda umów w polskim prawie cywilnym... 13
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka. Protokolant Bożena Kowalska
Sygn. akt III CZP 77/16 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 listopada 2016 r. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka Protokolant Bożena Kowalska w sprawie
Bardziej szczegółowoUMOWY ZOBOWIĄZANIOWE- UMOWA SPRZEDAŻY
UMOWY ZOBOWIĄZANIOWE- UMOWA SPRZEDAŻY Literatura: red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Zarys prawa cywilnego, Warszawa 2014 Z. Radwański, J. Panowicz - Lipska, Zobowiązania część szczegółowa, Wydanie 10,
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CSK 359/11
Postanowienie z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CSK 359/11 Zbycie pod warunkiem udziału w spadku obejmującym nieruchomość wywołuje jedynie skutek obligacyjny. Sędzia SN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) Sędzia
Bardziej szczegółowodr Katarzyna Górska Uniwersytet Wrocławski Wykład Podstawowe kategorie pojęciowe prawa zobowiązań
dr Katarzyna Górska Uniwersytet Wrocławski Wykład Podstawowe kategorie pojęciowe prawa zobowiązań Pojęcie zobowiązania potoczne rozumienie zobowiązania - zobowiązanie jako powinność normy wyznaczające
Bardziej szczegółowoJakub Nawracała, radca prawny
Ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ryzyk, które wystąpiły przed zawarciem umowy ubezpieczenia (na przykładzie klauzuli wpisanej do rejestru niedozwolonych postanowień pod nr 3456)
Bardziej szczegółowoTytuł III. OGÓLNE PRZEPISY O ZOBOWIĄZANIACH UMOWNYCH
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm) Tytuł III. OGÓLNE PRZEPISY O ZOBOWIĄZANIACH UMOWNYCH Art. 384. 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U.1964.16.93 z późn. zm.) wyciąg. Tytuł III. OGÓLNE PRZEPISY O ZźOBOWIĄ ZANIACH UMOWNYCH
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz.U.1964.16.93 z późn. zm.) wyciąg Tytuł III. OGÓLNE PRZEPISY O ZźOBOWIĄ ZANIACH UMOWNYCH Art. 384. 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności
Bardziej szczegółowoWniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku
RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-697013-III-12/ST 00-090 Warszawa Tel. centr. 22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 22 827 64 53 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 22 listopada 2006 r., V CSK 299/06
Wyrok z dnia 22 listopada 2006 r., V CSK 299/06 Wierzyciel może zrzec się wynikającego z art. 481 1 k.c. uprawnienia do żądania odsetek za opóźnienie. Sędzia SN Lech Walentynowicz (przewodniczący) Sędzia
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Przedmowa RozdzIał I. zagadnienia wstępne
Wykaz skrótów......................................... 13 Przedmowa............................................ 21 Rozdział I. Zagadnienia wstępne............................. 23 A. Cel i zakres opracowania.................................
Bardziej szczegółowoSpecyfika prawna projektu wdrożeniowego. Prowadzenie: dr Jakub Kabza
Specyfika prawna projektu wdrożeniowego Prowadzenie: dr Jakub Kabza Pojęcie projektu wdrożeniowego Wdrożenia od strony faktycznej dwa podejścia: Wdrożenie według Klienta - dostarczenie przez firmę IT oprogramowania
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIOWY. dla szkolenia z zakresu: Odsetki cywilnoprawne i popularne klauzule umowne organizowanego w ramach projektu
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA CZĘŚĆ OGÓLNA PROGRAM SZKOLENIOWY dla szkolenia z zakresu: Odsetki cywilnoprawne i popularne klauzule umowne organizowanego w ramach projektu Prawo gospodarcze i cywilne dla kadr sądów
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 31/16 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 czerwca 2016 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak
Bardziej szczegółowoPostanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005 r. V CK 532/04
id: 20273 1. Niezależnie od przyjętej kwalifikacji zapisu na sąd polubowny (czynność materialnoprawna, czynność procesowa, czynność o charakterze mieszanym, umowa sui generis) w każdym wypadku, w zakresie
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótow Literatura podstawowa Wstęp ROZDZIAŁ I. Wprowadzenie funkcja zabezpieczeń kredytu oraz skutki ich ustanowienia
Wykaz skrótow................................. 11 Literatura podstawowa............................ 13 Wstęp....................................... 15 ROZDZIAŁ I. Wprowadzenie funkcja zabezpieczeń kredytu
Bardziej szczegółowoKary umowne czy to zabezpieczenie interesów zamawiającego w umowie o zamówienie publiczne marzec 2015
Kary umowne czy to zabezpieczenie interesów zamawiającego w umowie o zamówienie publiczne PROJEKT WYZWANIE ROZWIĄZANIE Kancelaria Radców Prawnych Brudkiewicz, Suchecka i Partnerzy www.brudkiewicz-suchecka.pl
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 97/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2018 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak SSN Karol Weitz Protokolant Katarzyna Bartczak
Bardziej szczegółowoZP Jabłonna, dn r.
ZP.271.27.2016 Jabłonna, dn. 07.12.2016 r. dotyczy: przetargu nieograniczonego pn. Świadczenie usług pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym na potrzeby Urzędu Gminy Jabłonna Zamawiający Gmina Jabłonna,
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 22 listopada 2007 r., III CZP 97/07
Uchwała z dnia 22 listopada 2007 r., III CZP 97/07 Sędzia SN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) Sędzia SN Mirosław Bączyk Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoNOWA PERSPEKTYWA FINANSOWANIA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W INWESTYCJACH BUDOWLANYCH KARY UMOWNE W ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH
NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWANIA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W INWESTYCJACH BUDOWLANYCH KARY UMOWNE W ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH Funkcje kary umownej Jakie funkcje w umowach powinny pełnić kary umowne? Dyscyplinującą?
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 7 października 2008 r., III CZP 95/08
Uchwała z dnia 7 października 2008 r., III CZP 95/08 Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz Sędzia SN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca) Sąd Najwyższy w sprawie
Bardziej szczegółowoOśrodek Badań, Studiów i Legislacji
Warszawa, 21 listopada 2017 r. Opinia Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych dotycząca możliwości ustalania z klientem wysokości wynagrodzenia przysługującego radcy prawnemu
Bardziej szczegółowoW Y K O N A W C Y. Warszawa, dnia 22/05/2018 r. ZZP.ZP.94/
Warszawa, dnia 22/05/2018 r. ZZP.ZP.94/18.344.18 W Y K O N A W C Y Dotyczy: Zamówienia publicznego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego w sprawie: Zakup leku antyretrowirusowego Abacavir/Lamivudine.
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 14 kwietnia 2009 r. III SK 37/08
Wyrok z dnia 14 kwietnia 2009 r. III SK 37/08 Postanowienie wzorca umownego przewidujące, że w razie wypłaty świadczenia z tytułu opcji dodatkowej dochodzi do zakończenia umowy i wygaśnięcia ochrony ubezpieczeniowej
Bardziej szczegółowoPrzepisy dotyczące postanowień niedozwolonych we wzorcach umownych. Kodeks cywilny. Art. 385.
Przepisy dotyczące postanowień niedozwolonych we wzorcach umownych. Kodeks cywilny Art. 385. 1. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową. 2. Wzorzec umowy powinien być
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
Sygn. akt IV CSK 508/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 maja 2014 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoZestawienie orzecznictwa w sprawach cywilnych za październik 2014 r.
Zestawienie orzecznictwa w sprawach cywilnych za październik 2014 r. Wybrane orzeczenia Sądu Najwyższego opublikowane w Orzecznictwie Sądu Najwyższego Izba Cywilna zeszyt 10: 1. DOPUSZCZALNOŚĆ ZAWARCIA
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Monika Koba (przewodniczący) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Jóskowiak
Sygn. akt III CZP 73/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 listopada 2017 r. SSN Monika Koba (przewodniczący) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. Sygn. akt III CZP 10/12. Dnia 20 kwietnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :
Sygn. akt III CZP 10/12 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 kwietnia 2012 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Barbara Myszka SSN Maria Szulc w sprawie z powództwa F.
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt I CZ 135/12. Dnia 25 października 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :
Sygn. akt I CZ 135/12 POSTANOWIENIE Dnia 25 października 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Kazimierz Zawada w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Małgorzata Gersdorf
Sygn. akt II PK 326/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 16 lipca 2013 r. SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Małgorzata Gersdorf
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów...
Przedmowa... Wykaz skrótów... str. V XV Rozdział I. Wprowadzenie do części ogólnej zobowiązań... 1 1. Zobowiązanie: pojęcie i konstrukcje... 4 I. Charakterystyka ogólna relacji: zobowiązanie i prawo zobowiązań...
Bardziej szczegółowoUmowa o zachowaniu poufności. Aktualne umowy gospodarcze
Umowa o zachowaniu poufności Aktualne umowy gospodarcze Prawo i zarządzanie Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. al. Krakowska 271, 02-133 Warszawa tel.: 22 559 36 00, 559 36 66, faks: 22 829 27 00,
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Maciej Pacuda (przewodniczący) SSN Beata Gudowska SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
Sygn. akt I PK 126/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 stycznia 2017 r. SSN Maciej Pacuda (przewodniczący) SSN Beata Gudowska SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta Romańska
Sygn. akt IV CSK 470/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 maja 2011 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 16 stycznia 2009 r., III CZP 133/08
Postanowienie z dnia 16 stycznia 2009 r., III CZP 133/08 Po wejściu w życie ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.
Bardziej szczegółowoPostanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r. III CZP 128/13
Id: 20382 [S]posób doręczenia określony w art. 1160 k.p.c., należy stosować także do wyroków sądów polubownych. ( ) [B]rak dostatecznych podstaw, aby przez pisemne zawiadomienie, o którym mowa w art. 1160
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o zapłatę na skutek apelacji od wyroku Sądu Rejonowego [ ] w W.
Sygn. akt III CZP 17/14 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie o zapłatę na skutek apelacji od wyroku Sądu Rejonowego [ ] w W. z dnia 28 maja 2013 r. Czy osoba będąca członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka. Protokolant Bożena Kowalska
Sygn. akt III CZP 89/14 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 26 listopada 2014 r. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka Protokolant Bożena
Bardziej szczegółowoSpis treści VII. Wykaz skrótów... Bibliografia... Wprowadzenie... 1
Wykaz skrótów Bibliografia XIII XVII Wprowadzenie 1 Rozdział I Odpowiedzialność dłużnika za naruszenie zobowiązania 5 1 Uwagi wprowadzające 5 2 Pojęcie i konstrukcja odpowiedzialności na gruncie prawa
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CSK 313/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 lutego 2013 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 12 kwietnia 2007 r., III CZP 26/07
Uchwała z dnia 12 kwietnia 2007 r., III CZP 26/07 Sędzia SN Marian Kocon (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku
Bardziej szczegółowoPytanie II. Odpowiedź II
Art. 4 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz U poz. 1232), na który powołuje się Wykonawca, określający 30 dniowy termin na złożenie wniosku w sprawie odpowiedniej
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt III CK 277/05 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 listopada 2005 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Maria Grzelka SSN Iwona
Bardziej szczegółowoW Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt VI ACa 857/11 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 13 grudnia 2011 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący Sędzia SA Sędzia SA Sędzia SO del.
Bardziej szczegółowoCzym różni się wolność od anarchii? Jaki charakter ma wolność gospodarcza?
Wolność Gospodarcza Czym różni się wolność od anarchii? Jaki charakter ma wolność gospodarcza? Jakie zastosowanie ma zasada wolności gospodarczej w procesie tworzenia prawa? Czy wolność gospodarcza w Konstytucji
Bardziej szczegółowoWarszawa, Warszawa, dnia 10 kwietnia 2014 r.
Warszawa, Warszawa, dnia 10 kwietnia 2014 r. PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ BSA III-4110-2/14 BSA III - 4110 2/14 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt V CSK 276/07 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 28 listopada 2007 r. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSA Michał Kłos (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoOdstąpienie od umowy o zamówienia publiczne
Odstąpienie od umowy o zamówienia publiczne Maciej Jamka Konferencja SIDIR "Nowa perspektywa finansowania zamówień publicznych w inwestycjach budowlanych Warszawa, 7-8 grudnia 2015 r. Copyright 2015 by
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz orzecznictwa Przedmowa Wprowadzenie Część I. Zagadnienia ogólne
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Przedmowa... Wprowadzenie... 1 Część I. Zagadnienia ogólne... 6 Rozdział I. Weksel charakterystyka ogólna... 6 XIII XXI 1. Uwagi ogólne... 6 2.
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIE PRAWNE. Uzasadnienie
Sygn. akt III CZP 76/14 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie z powództwa A. T. przeciwko C. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. o zapłatę na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w B. z
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt V CSK 519/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 28 kwietnia 2016 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Anna Owczarek SSN Władysław
Bardziej szczegółowoW toku analizy przepisów prawa dotyczących autonomii pacjentów w zakresie leczenia
RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-634333-X-09/ST 00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53 Pani Ewa Kopacz Minister Zdrowia W toku analizy przepisów
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów. Wykaz literatury. Wykaz orzecznictwa. Przedmowa. Wprowadzenie. Część I. Zagadnienia ogólne
Spis treści Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz orzecznictwa Przedmowa Wprowadzenie Część I. Zagadnienia ogólne Rozdział I. Weksel - charakterystyka ogólna ő 2. Pojęcie, rodzaje i funkcje weksla I. Pojęcie
Bardziej szczegółowoPrawo zamówień publicznych a FIDIC jako kodeks dobrych praktyk cz. V - wnioski
Bardzo rzadko znajdują się wyroki w zakresie postanowień umów korzystne dla wykonawcy, a i to wyłącznie w przypadku rażącego naruszenia przepisów prawa. I tak w wyroku ZA UZP z 17 stycznia 2006 r. sygn.
Bardziej szczegółowoPOLSKIE ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE WŁADANIA NIERUCHOMOŚCIAMI 1
POLSKIE ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE WŁADANIA NIERUCHOMOŚCIAMI 1 Orzeczenie TK z dnia 8 maja 1990 r. (K 1/90) Artykuł 7 Konstytucji RP ustanawia konstytucyjną, a więc wzmożoną ochronę własności, dopuszczając
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt IV CSK 81/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 5 września 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Anna Owczarek SSN Bogumiła
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 23/10
Uchwała z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 23/10 Sędzia SN Antoni Górski (przewodniczący) Sędzia SN Barbara Myszka (sprawozdawca) Sędzia SN Marek Sychowicz Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku "H.D.I.", sp.
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 359/11. Dnia 4 kwietnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :
Sygn. akt I CSK 359/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 4 kwietnia 2012 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) w sprawie z
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk SSN Hubert Wrzeszcz
Sygn. akt IV CK 691/04 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 maja 2005 r. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk SSN Hubert Wrzeszcz
Bardziej szczegółowoKary umowne w transporcie. Odszkodowanie czy zarobek dla zleceniodawców? RADCA PRAWNY PAWEŁ JUDEK
Kary umowne w transporcie Odszkodowanie czy zarobek dla zleceniodawców? RADCA PRAWNY PAWEŁ JUDEK Kara umowna w kodeksie cywilnym 2 Art. 483 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej
Bardziej szczegółowoZakaz konkurencji. www.pip.gov.pl
www.pip.gov.pl Zawarcie umowy Pracodawca, który prowadzi działalność jako podmiot gospodarczy, może zabezpieczyć swoje interesy przed ewentualnymi, niepożądanymi zachowaniami aktualnie zatrudnionych, jak
Bardziej szczegółowoGlosa do wyroku Sądu Najwyższego
Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2016 r., III CZP 19/16 Teza glosowanego wyroku: Upływ oznaczonego w umowie czasu trwania poręczenia nie wyłącza obowiązku poręczyciela zaspokojenia roszczenia,
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Marta Romańska SSN Karol Weitz (sprawozdawca)
Sygn. akt I CSK 125/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 stycznia 2016 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Marta Romańska SSN Karol Weitz (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
Sygn. akt IV CSK 449/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 kwietnia 2012 r. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) w sprawie z wniosku
Bardziej szczegółowoSpółka Restrukturyzacji Kopalń S.A.
S.A. L.dz. SRK/TZ/6027/15/KR Bytom, dnia 28.10.2015 r. wszystkim zainteresowanym dotyczy: odpowiedzi na pytania Wykonawcy oraz zmian w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia w postępowaniu o udzielenie
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. Sygn. akt III CZP 94/11. Dnia 16 lutego 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :
Sygn. akt III CZP 94/11 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 16 lutego 2012 r. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Iwona Koper SSN Dariusz Zawistowski w sprawie z wniosku Miasta
Bardziej szczegółowo6. Świadczenie antycypacyjne w systemie common law. Zarys problematyki I. Uwagi ogólne II. Występowanie tzw. anticipated contract cases...
Wstęp... Wykaz skrótów... Bibliografia... XIII XIX XXIII Rozdział I. Wprowadzenie do problematyki... 1 1. Świadczenie antycypacyjne w obrocie prawnym... 1 2. Wybrane ustalenia nauki o świadczeniu i ich
Bardziej szczegółowoP O S T A N O W I E N I E
Sygn. akt I CKN 354/97 P O S T A N O W I E N I E Dnia 5 grudnia 1997 r. Sąd Najwyższy Izba Cywilna w składzie następującym: Przewodniczący: SSN - M.Sychowicz Sędziowie: SN - Z.Kwaśniewski (spraw.) SN -
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
Sygn. akt II CSK 292/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 marca 2014 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt III CSK 111/07 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 listopada 2007 r. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Zbigniew
Bardziej szczegółowoWYBRANE ZAGADNIENIA PRAWA CYWILNEGO DOTYCZĄCE ZAWIERANIA UMÓW
OPRACOWANIE NA TEMAT: WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWA CYWILNEGO DOTYCZĄCE ZAWIERANIA UMÓW 1. Wprowadzenie Umowy to najważniejsze źródło powstawania stosunków prawnych z zakresu zobowiązań. Umowa jest czynnością
Bardziej szczegółowoCzy do znamion przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego (art k.k.) należy publiczność działania sprawcy?
PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 kwietnia 2012 r. BSA II - 4410-3/12 Sąd Najwyższy Izba Karna Na podstawie art. 60 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I UK 293/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 marca 2014 r. SSN Józef Iwulski (przewodniczący) SSN Maciej Pacuda SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 30 maja 2008 r., III CZP 43/08
Uchwała z dnia 30 maja 2008 r., III CZP 43/08 Sędzia SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) Sędzia SN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca) Sędzia SN Irena Gromska-Szuster Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoZZP-153/18 NA ZAKUP LEKÓW ANTYRETROWIRUSOWYCH
Warszawa, dnia 24/07/2018 ZZP.ZP.153/18.561.18 WYKONAWCY ZAKŁAD ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH PRZY MINISTRZE ZDROWIA UPRZEJMIE INFORMUJE, IŻ DO ZAMAWIAJĄCEGO WPŁYNĘŁY PISEMNE ZAPYTANIA DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA PROWADZONEGO
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. w sprawie z wniosku Skarbu Państwa Agencji Nieruchomości. przy uczestnictwie M.Ł., H.S., Gminy S. i Starosty Powiatu Ś.
Sygn. akt II CSK 266/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 3 grudnia 2009 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Marian Kocon SSN Krzysztof Strzelczyk w sprawie z wniosku
Bardziej szczegółowo1.1. Pojęcie prawa cywilnego 1.2. Stosunek cywilnoprawny 1.3. Zdarzenia powodujące powstanie stosunków cywilnoprawnych
Podstawy prawa cywilnego z umowami w administracji. (red.), (red.) Oddawany do rąk Czytelników podręcznik stanowi syntetyczny wykład podstawowych instytucji prawa cywilnego w odniesieniu do działalności
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska
Sygn. akt III CZP 46/15 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 27 sierpnia 2015 r. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska w sprawie
Bardziej szczegółowoW Y K O N A W C Y. Warszawa, dnia 30/05/2018 r. ZZP.ZP.87/
Warszawa, dnia 30/05/2018 r. ZZP.ZP.87/18.370.18 W Y K O N A W C Y Dotyczy: Zamówienia publicznego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego w sprawie: Zakup leków antyretrowirusowych. Części 1
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 21 stycznia 2011 r., III CZP 125/10
Uchwała z dnia 21 stycznia 2011 r., III CZP 125/10 Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Grzegorz Misiurek Sędzia SN Irena Gromska-Szuster Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CSK 358/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 18 lutego 2011 r. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk SSN Dariusz Dończyk
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
Sygn. akt IV CSK 21/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 października 2013 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Maria Szulc (sprawozdawca) w sprawie z wniosku
Bardziej szczegółowoII. Treść umowy III. Strony umowy IV. Przedmiot umowy Swoboda umów, w tym swoboda dokonywania zmian umów cywilnoprawnych... 11
Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Pozostałe źródła wykorzystane w pracy... XI XIII XIX XLIX LVII Wprowadzenie... 1 Rozdział I. Charakterystyka zamówień publicznych...
Bardziej szczegółowoWpis ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość nabytą w trybie uwłaszczenia
Rejent" * rok 7 * nr 2(70) luty 1997 r. Aleksander Oleszko Wpis ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość nabytą w trybie uwłaszczenia W praktyce wieczystoksięgowej dostrzeżono wątpliwości,
Bardziej szczegółowo