Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla Gminy Bądkowo na lata

Transkrypt

1 EKODIALOG Maciej Mikulski ul. Za Siedmioma Górami Zalesie Górne tel.: azbest@ekodialog.pl Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla Gminy Bądkowo na lata Program dofinansowany ze środków Ministerstwa Gospodarki

2 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla Gminy Bądkowo na lata skład autorski: mgr inż. Maciej Mikulski mgr inż. Katarzyna Suprun inż. Anna Krysińska 2

3 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Spis treści 1. Wprowadzenie Cel i zadania programu Charakterystyka azbestu Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego Uwarunkowania prawne użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest Zasady bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest Gospodarowanie odpadami w postaci wyrobów zawierających azbest Informacje o gmine Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbestowych na terenie Gminy Bądkowo Szacunkowy koszt usunięcia wyrobów zawierających azbest wraz z jego harmonogramem Wskaźniki realizacji Programu Finansowanie demontażu, transportu i unieszkodliwiania wyrobów zawierających azbest Analiza wpływu Programu na środowisko i zdrowie człowieka Bibliografia Załączniki

4 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Wprowadzenie Możliwość wykorzystania azbestu w różnorodny sposób zdecydowała o jego obecności w wielu dziedzinach gospodarki. Około 80% azbestu sprowadzanego do Polski wykorzystywano w branży budowlanej do produkcji płyt azbestowo-cementowych, które stosowano w charakterze pokryć dachowych oraz okładzin elewacyjnych budynków. Najczęściej stosowanym typem azbestu, był powszechnie wykorzystywany w latach siedemdziesiątych azbest chryzotylowy. Badania nad oddziaływaniem produkcji i stosowania wyrobów zawierających azbest dowiodły jego negatywnego wpływu na środowisko oraz zdrowie ludzi. Biorąc pod uwagę ten fakt, począwszy od lat osiemdziesiątych, ograniczono stosowanie azbestu w gospodarce. Wynikiem przeprowadzonej w 1997 roku regulacji zakazującej stosowania azbestu było opracowanie w 2002 roku ogólnopolskiego Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, który w swoich założeniach miał oczyszczenie kraju z azbestu z terminem końcowym do 2032 roku. W roku 2009 ww. dokument został uaktualniony w postaci Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata (zwanego dalej POKzA). Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 14 lipca 2009 (Uchwała Nr 122/2009 z dnia 14 lipca 2009 roku w sprawie ustanowienia programu wieloletniego Program Oczyszczania Kraju z Azbestu zmieniona uchwałą nr 39/2010 z 15 marca 2010 r.) jednostki samorządu terytorialnego zostały zobligowane do opracowania programów usuwania wyrobów zawierających azbest. Dokumenty muszą zawierać i wspomagać opracowane plany działania w zakresie usuwania azbestu w skali gminy. Program opracowany do usuwania wyrobów zawierających azbest dla Gminy Bądkowo na lata (zwany dalej Programem), oraz poprzedzająca jego przygotowanie inwentaryzacja, umożliwiły dokładne oszacowanie ilości znajdujących się na terenie gminy wyrobów azbestowych, także pod względem ilościowym oraz jakościowym (stan wyrobów). Dzięki temu możliwe jest opracowanie harmonogramu bezpiecznego pozbywania się wyrobów azbestowych. Program prezentuje również możliwości finansowe wspierania tych zadań, a także wyjaśnia jakie niebezpieczeństwo wynika z niewłaściwego postępowania z tego typu wyrobami. 4

5 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Niniejszy Program stanowić ma część realizacji harmonogramu stopniowego pozbywania się wyrobów zawierających azbest z obrębu Polski zapisanego w POKzA na szczeblu lokalnym terytorium gminy Bądkowo. Do opracowania Programu posłużyły wyniki inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest na terenie gminy, wykonanej w r. 5

6 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Cel i zadania programu Głównym celem opracowania Programu jest usuwanie z terenu gminy Bądkowo azbestu przez przedstawienie harmonogramu stopniowego pozbywania się wyrobów zawierających azbest, co za tym idzie wyeliminowanie negatywnego oddziaływania azbestu na zdrowie ludzi oraz na stan środowiska na obszarach gminy. W Programie zawarte są następujące aspekty: analiza wyników inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest przeprowadzonej na terenie Gminy Bądkowo oraz harmonogram stopniowego usuwania wyrobów zawierających azbest na obszarze gminy; opracowanie wskazówek dotyczących usuwania wyrobów zawierających azbest wymogi prawne oraz ochrona zdrowia ludzkiego; opracowanie celów krótkookresowych oraz długookresowych w odniesieniu do działań związanych z usuwaniem azbestu z terenu Gminy Bądkowo; omówienie kosztów usuwania azbestu oraz źródeł finansowania tego działania, a także ich analiza w odniesieniu do możliwości pozyskania środków zewnętrznych przez Gminę Bądkowo oraz jej mieszkańców; edukacja mieszkańców w zakresie szkodliwości azbestu, obowiązków dotyczących postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oraz sposobów bezpiecznego ich usuwania i unieszkodliwiania; bieżący monitoring realizacji Programu i okresowe raportowanie jego realizacji władzom gminy oraz jej mieszkańcom; eliminacja możliwości powstawania dzikich wysypisk odpadów azbestowych; analiza oddziaływania Programu na środowisko. 6

7 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Charakterystyka azbestu Termin azbest jest wykorzystywany do określania minerałów włóknistych z grupy serpentynów (chryzotyl, antygoryt, lizardyt) i amfiboli (krokidolit, amosyt termolit, aktynolit i antofilit). Minerały te źle przewodzą ciepło i są względnie odporne na działanie czynników chemicznych. Różnią się między sobą budową i długością włókien oraz własnościami chorobotwórczymi. W przeszłości najpowszechniej stosowany był azbest chryzotylowy, czyli chryzotyl. Poniżej wymieniono fizyczne i chemiczne właściwości azbestu, dzięki którym zyskał zastosowanie w wielu różnych gałęziach gospodarki, takich jak budownictwo, energetyka, transport, czy przemysł chemiczny i są to: niepalność - temperatura topnienia chryzotylu wynosi C, amfiboli C; odporność na czynniki chemiczne (kwasy i zasady) - głównie w przypadku amfiboli; niskie przewodnictwo cieplne i elektryczne; wysoka wytrzymałość mechaniczna; łatwość łączenia się z innymi materiałami (cement, tworzywa sztuczne); możliwość przędzenia włókien; dobre właściwości sorpcyjne. Wyroby zawierające azbest dzielone są według dwóch klas przyjmując jako kryterium zawartość azbestu, stosowane spoiwo oraz gęstość objętościową wyrobu: Klasa I obejmuje wyroby o gęstości objętościowej niższej niż 1000 kg/m 3 tzw. miękkie", które zawierają więcej niż 20% (nawet do 100%) azbestu. Nie są one odporne na uszkodzenia mechaniczne, przez co uwalniają duże ilości włókien azbestowych do otoczenia. Wyroby miękkie znajdują zastosowanie w wyrobach tekstylnych, jako koce gaśnicze, płytki PCV, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe, w sprzęcie AGD oraz materiały i wykładziny cierne. Klasa II obejmuje wyroby o gęstości objętościowej większej niż 1000 kg/m 3 tzw. twarde", zawierające mniej niż 20% azbestu. Włókna azbestu w tych wyrobach są ze sobą 7

8 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA mocno związane, także w przypadku mechanicznych uszkodzeń emisja azbestu do otoczenia jest nieznaczna. Ryzyko wystąpienia chorób wywołanych przez włókna azbestowe, wzrasta wraz ze zwiększeniem pylenia występującym przy obróbce lub rozbijaniu tego rodzaju wyrobów azbestowych, również przy zrzucaniu ich z wysokości w trakcie prac remontowych. Azbest w Polsce stosowany był do produkcji różnych grup wyrobów, m.in.: wyrobów azbestowo-cementowych - pokrycia dachowe, rury ciśnieniowe, rury i prostokątne profile kanałów wentylacyjnych, płyty i kształtki w wymiennikach ciepła; płyt elewacyjnych; kształtek elektrotechnicznych; mas torkretowych i tzw. miękkich izolacji ognioochronnych; wyrobów tekstylnych z azbestu - sznurów i mat; specjalnych uszczelek przemysłowych - wyłożenia antywibracyjne; materiałów i wykładzin ciernych - sprzęgła i hamulce (obecnie wstępujące w starszych dźwigach i windach, niekiedy w sprzęgłach napędów przemysłowych); mas ogniotrwałych, mas formierskich; filtrów przemysłowych; izolacji cieplnej. W Polsce, podobnie jak w całej Europie przeważającymi ilościowo rodzajami wyrobów azbestowo-cementowych były pokrycia dachowe. Rozróżnia się dwa rodzaje pokryć: płyty faliste oraz tzw. karo czyli płyty płaskie (Rys. nr 1). Powszechnie stosowano płyty faliste, rzadziej zaś znajdowały zastosowanie płaskie płyty azbestowo-cementowe prasowane występujące głównie w południowej Polsce. Płyty Karo są znacznie mniejsze od płyt falistych (najczęściej mm o grubości 6 mm). Na elewacjach stosowano głównie płyty płaskie. 8

9 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Rys. nr 1. Wyroby azbestowo cementowe: po lewej najpowszechniej stosowane płyty faliste, po prawej płyty płaskie tzw. Karo. Podczas remontów, modernizacji czy w wyniku zużycia, wyroby azbestowe po usunięciu stają się odpadem niebezpiecznym. Odpady zawierające azbest powstają również podczas wymiany płyt na dachach i elewacjach, przy likwidowaniu azbestowo-cementowych kształtek z kanałów wentylacyjnych i dymowych w najróżniejszych rodzajach budynków, oraz w czasie remontu lub modernizacji wymienników ciepła itd. 9

10 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego Azbest od 1997 roku figuruje w wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 sierpnia 1997r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia (Dz. U. z 1997 r. nr 105, poz. 671). Widnieje pod indeksem jako substancja o udowodnionym działaniu rakotwórczym, wywołująca zagrożenie zdrowia w następstwie narażenia na długotrwałe oddziaływanie na drogi oddechowe. W 1997 roku na terytorium Polski zakazano wprowadzania azbestu i wyrobów zawierających azbest, a także produkcji wyrobów zawierających azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. Kancerogenne działanie azbestu jest skutkiem wdychania jego włókien zawieszonych w powietrzu. Ryzyko zachorowań wynikające z wchłaniania pyłu drogą pokarmową jest znikome, czego dowiodły przeprowadzone dotychczas badania naukowe. Biologiczna agresywność pyłu azbestowego na organizm człowieka jest związana ze stopniem penetracji włókien azbestowych i ilością włókien dostających się do dolnej części układu oddechowego. Na występowanie i typ patologii wywołanych działaniem azbestu wpływają: rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien, stężenie włókien, czas trwania narażenia, kumulowana dawka pyłu azbestu w ciągu całego życia (określana iloczynem średniego stężenia pyłu i czasu trwania ekspozycji) oraz efektywność biologicznych mechanizmów oczyszczania układu oddechowego. Kluczowe znaczenie dla zdrowia ma średnica poszczególnych włókien azbestu, które dostały się w głąb organizmu, a ich długość odgrywa tu drugorzędną rolę. Największe zagrożenie stwarzają włókna, które przenikają do pęcherzyków płucnych, tzw. włókna respirabilne. Są to włókna o średnicy mniejszej niż 3 µm i długości powyżej 5 µm. Na rysunku 2 przedstawiono azbest pod mikroskopem elektronowym. 10

11 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Rys. nr 2. Włókna azbestu pod mikroskopem elektronowym Cienkie włókna o średnicy poniżej 3 µm z łatwością transportowane są do końcowych odcinków dróg oddechowych, podczas, gdy włókna grube, o średnicy powyżej 5 µm, zatrzymywane są w górnych partiach układu oddechowego. Skręcone włókna chryzotylu o dużej średnicy mają tendencję do zatrzymywania się wyżej niż igłowate włókna azbestów amfibolowych, które z łatwością przenikają do obrzeży płuca. Główne przyczyny uwalniania włókien z wyrobów azbestowych: a) korozja wyrobów zawierających azbest następuje gdy płyty azbestowo-cementowe tzw. eternit zawierające od 9,5% - 12,5% czystego azbestu osiągną wiek techniczny. Zwykle ma to miejsce po 30 latach użytkowania i ze skorodowanych wyrobów rozpoczyna się samoistne pylenie włókien azbestu. Innymi przyczynami emisji włókien azbestu jest połamanie lub popękanie płyt, a także korozja biologiczna, spowodowana obecnością glonów i mchów. na powierzchni płyty eternitowej. Wyroby zawierające azbest można zabezpieczyć przed korozja stosując impregnujące środki uszczelniające powierzchnię płyty eternitowej. b) uszkodzenia wyrobów zawierających azbest (łamanie, kruszenie, cięcie, szlifowanie itp.) - Powodowane przez czynniki atmosferyczne (wiatr, grad) bądź nieumiejętne postępowanie z wyrobami azbestowymi (nieprawidłowe użytkowanie i demontaż). 11

12 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Wykonując jakiekolwiek prace z tego typu wyrobami należy w jak największym stopniu obniżyć emisję pylenia włókien np. poprzez: - nawilżanie wyrobu przed oraz w trakcie demontażu, - zaniechanie w miarę możliwości obróbki i destrukcji mechanicznej demontowanego wyrobu, - unikanie stosowania narzędzi elektrycznych typu piła, wiertarka, gdyż znacznie zwiększają emisję pyłu do powietrza - posługiwanie się narzędziami ręcznymi zapatrzonymi w specjalnie wyprofilowane, wolnoobrotowe ostrza i mechanizm do odsysania pyłu. c) nieprawidłowe obchodzenie się z usuniętymi wyrobami zawierającymi azbest (odpadami azbestowymi) - nieprawidłowy transport, demontaż przez nieprzeszkolonych i nieuprawnionych pracowników jest często przyczyną pylenia włókien z wyrobów azbestowych. Zdarzają się też przykłady nieprawidłowego postępowania z wyrobami azbestowymi na własną rękę, gdzie odpady trafiają na tzw. dzikie wysypiska i zwykle wywożone są do lasów. Prawidłowo powinny one zostać przetransportowane i składowane pod okiem specjalistów, po wcześniejszym zabezpieczeniu przed pyleniem włókien. Według przepisów Kodeksu Karnego obowiązujących od 2005 roku za wyrzucanie wyrobów zawierających azbest w miejscach niedozwolonych przewidziane są sankcje karne w postaci grzywny i kary pozbawienia wolności do lat 3. d) emisja z eksploatowanych wyrobów zawierających azbest (np. wykładziny cierne w przemyśle samochodowym) Od 1997 roku na terenie Polski obowiązuje zakaz stosowania wyrobów zawierających azbest. Mimo to nadal zdarza się, że w niektórych gałęziach przemysłu z oszczędności używa się starych urządzeń i części zawierających azbest (np. klocki hamulcowe w starych samochodach). Włókna azbestu, które dostały się do układu oddechowego pozostają w tkance płucnej przez całe życie organizmu, wywołując po wielu latach zmiany chorobowe oraz ryzyka pojawienia się określonych nowotworów złośliwych. Jedną z chorób wywołanych azbestem jest azbestoza. To choroba płuc wywołana wieloletnim wdychaniem włókien 12

13 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA azbestowych i jest główną patologią zawodową pracowników zakładów przetwórstwa surowca. Zmiany patologiczne to śródmiąższowe zwłóknienie tkanki płucnej z obecnością ciałek lub włókien azbestowych. Objawia się narastającą dusznością podczas wysiłku, a podczas osłuchiwania płuc stetoskopem, nad ich dolnymi polami pojawiają się charakterystyczne trzeszczenia. Innymi groźnymi chorobami związanymi z azbestem są rak płuca i międzybłoniak opłucnej lub otrzewnej. Nowotwory te gwałtownie się rozwijają i mają agresywny przebieg. Rak płuc jest najpowszechniejszym nowotworem złośliwym powodowanym przez wszystkie typy azbestu. Najbardziej groźny dla zdrowia jest azbest niebieski (krokidolit) zawierający około 16 % włókien respirabilnych. U osób narażonych na działanie pyłów azbestowych ryzyko zachorowania jest zależne od stanu zdrowia człowieka, jego sposobu życia (palenia papierosów) oraz od wilgotności powietrza (wysychanie błon śluzowych). 13

14 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA Uwarunkowania prawne użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest Tematyka związana z azbestem przedstawiana jest szeroko w prawodawstwie polskim i europejskim. Około 50 aktów prawnych krajowych i kilkanaście dyrektyw Unii Europejskiej odnosi się do problematyki azbestowej. Szerokie ujęcie tej tematyki w ramach prawnych związane jest z dużym zagrożeniem jakie niesie ze sobą powszechne stosowanie wyrobów zawierających azbest. Załącznik nr 1 do Programu przedstawia wykaz obowiązujących aktów prawnych dotyczących postępowania z wyrobami zawierającymi azbest. Poniżej omówiono najważniejsze ustawy i rozporządzenia odnoszące się do problematyki azbestowej: Ustawy dotyczące problematyki azbestowej: a) Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z późn. zm.). Głównym założeniem Ustawy jest eliminacja z powszechnego użytku wyrobów azbestowych i zawierających azbest na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z ustawą produkcja płyt azbestowocementowych została zakończona we wszystkich zakładach do 28 września 1998 roku, a z dniem 28 marca 1999 roku nastąpił zakaz obrotu tymi płytami. Ustawa w szerokim ujęciu opisuje również uprawnienia (gł. opieki zdrowotnej) przysługujące pracownikom pracującym podczas produkcji azbestu oraz obecnie przy ich utylizacji, nakładając jednocześnie obowiązki na pracodawców w zakresie przeszkolenia i zapewnienia bezpiecznych warunków pracy pracownikom. Ponadto określa także główne założenia rozporządzeń regulujących bezpieczne użytkowanie, usuwanie, transport i oznakowanie wyrobów zawierających azbest. b) Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. Nr 0, poz. 21). W ustawie określono zasady postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadą zrównoważonego rozwoju, zapewniający ochronę zdrowia i życia ludzi oraz ochronę środowiska. Przedstawiono zasady dotyczące powstawania odpadów, ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz odzysku, utylizacji i magazynowania 14

15 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych, np. zawierających azbest. Opisane obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadów niebezpiecznych jasno precyzują sposób postępowania z odpadami azbestowymi. Unormowaniu prawnemu podlega całokształt spraw administracyjnych odnoszących się do postępowania z wyrobami azbestowymi i zawierającymi azbest, tj. zbieranie, transport, unieszkodliwianie, w tym magazynowanie. Szczegółowej regulacji w zakresie wymagań technicznych i organizacyjnych podlegają również składowiska odpadów zawierających azbest. c) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.). Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju. Ustawa zawiera szereg istotnych postanowień dotyczących m. in. państwowego monitoringu środowiska, jako systemów pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska, a także gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku, opracowania prognoz oddziaływania na środowisko, w tym gospodarki odpadami, a także programów wojewódzkich, zmierzających do przestrzegania standardów jakości środowiska, ochrony środowiska przed zanieczyszczeniami, sposobu postępowania z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska, a także kar i odpowiedzialności za nieprzestrzeganie zasad i przepisów dotyczących ochrony środowiska, konieczność oznaczania urządzeń lub instalacji, w których był lub jest wykorzystywany azbest oraz miejsc, w których on się znajduje. d) Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U nr 199 poz z późn. zm.). Ustawa określa zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w tych sprawach. Wskazuje, że przy przewozach materiałów niebezpiecznych w kraju obowiązują przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego 15

16 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) - Jednolity tekst Umowy ADR (Dz.U. z 2005r Nr 178, poz. 1481). Przepisy umowy ADR oraz ustawy określają warunki załadunku i wyładunku oraz przewozu odpadów niebezpiecznych na składowisko. Pojazdy powinny być zaopatrzone w świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu materiałów niebezpiecznych wydane przez upoważnioną stację kontroli pojazdów, zaś kierowcy pojazdów winni być przeszkoleni w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. Rozporządzenia dotyczące problematyki azbestowej: a) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 2004, Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. Nr 162, poz. 1089). W Rozporządzeniu określono szczegółowo obowiązki spoczywające na wykonawcach prac w zakresie bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, bezpieczne sposoby wykonania ww. czynności oraz właściwe przygotowanie i przeprowadzenie transportu odpadów azbestowych i zawierających azbest na wyznaczone w tym celu składowisko odpadów. Rozporządzenie precyzuje również kwestie administracyjne związane ze zgłoszeniem planowanych prac usuwania azbestu przez właściciela nieruchomości i wykonawcę robót właściwym organom. Ponadto Rozporządzenie nakłada obowiązek na właścicieli, użytkowników wieczystych oraz zarządców nieruchomości i każdego miejsca, obiektu, instalacji przemysłowej, czy urządzenia budowlanego zawierającego azbest przeprowadzania kontroli ich stanu. Częstotliwość kontroli określa się indywidualnie dla każdego wyrobu na podstawie oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest przedstawionej w Załączniku nr 1 do (w Programie - Załącznik nr 2). rozporządzenia b) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31). W rozporządzeniu 16

17 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA określono zasady wykorzystywania wyrobów zawierających azbest, używania i oczyszczania urządzeń oraz instalacji, w których aktualnie są lub były stosowane wyroby zawierające azbest. Nakłada również na właścicieli i zarządców nieruchomości obowiązek inwentaryzowania w wyznaczony sposób (Załącznik nr 2 do Rozporządzenia; w Programie - załącznik nr 3) wyrobów zawierających azbest znajdujących się w ich posiadaniu i przekazania opracowanych informacji na ten temat wójtowi gminy lub burmistrzowi miasta. Wyroby zawierające azbest, takie jak instalacje, urządzenia, użytkowane bez zabezpieczenia drogi oraz wyłączone z użytkowania, pozostawione w ziemi rury azbestowo-cementowe podlegają konieczności oznakowania. W Rozporządzeniu jednoznacznie wskazano, że końcowym terminem użytkowania azbestu i wyrobów zawierających azbest jest 31 grudnia 2032 r. c) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 roku w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. 2003, Nr 120, poz. 1126). Rozporządzenie określa zakres i formę informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (tzw. "plan bioz") oraz szczegółowy zakres rodzajów robót budowlanych, stwarzających zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (wyroby zawierające azbest). d) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 2004, Nr 71, poz. 649 z późn. zm.). Właściciel, zarządca lub użytkownik wieczysty nieruchomości, a także obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest przeprowadza kontrolę stanu tych wyrobów w terminach, które wynikają z oceny stanu tych wyrobów. Z przeprowadzonej okresowej oceny sporządza się w jednym egzemplarzu "Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest". Prace polegające na naprawie lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest mogą być wykonywane wyłącznie przez wykonawców posiadających odpowiednie wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz 17

18 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA posiadających zatrudnionych pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie wyrobów zawierających azbest. Wykonawcy tych prac powinni posiadać zezwolenie na prowadzenie działalności, w wyniku której powstają odpady niebezpieczne. Prace przy naprawie wyrobów zawierających azbest w obiektach i urządzeniach budowlanych lub prace mające na celu jego usunięcie z obiektu lub urządzenia budowlanego poprzedzone powinny być zgłoszeniem tego faktu właściwemu organowi terenowemu nadzoru budowlanego. Ponadto wykonawca prac polegających na zabezpieczaniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, miejsca, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a także z terenu prac jest obowiązany do zgłoszenia zamiaru przeprowadzenia tych prac właściwemu inspektorowi pracy oraz właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu w terminie minimum 7 dni przed rozpoczęciem prac. e) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 roku w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. 2005, Nr 216, poz. 1824). Pracodawca zatrudniający pracowników przy usuwaniu lub zabezpieczaniu wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest jest zobowiązany zapewnić ochronę pracowników przed szkodliwym działaniem włókien azbestu i pyłu zawierającego azbest, zwanych dalej "pyłem azbestu". Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników, którzy w związku z pracami, które wykonują, są lub mogą być narażeni na działanie pyłu azbestu, oraz osób kierujących takimi pracownikami i pracodawców powinno być przeprowadzone z uwzględnieniem programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest, który stanowi załącznik do rozporządzenia. Pracodawca zatrudniający pracowników przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest jest zobowiązany do podejmowania działań zmniejszających narażenie pracowników na działanie pyłu azbestu i do ograniczania jego stężenia w powietrzu co najmniej do wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia, określonej w przepisach dotyczących 18

19 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. f) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 września 2005 roku w sprawie leków związanych z chorobami wywołanymi pracą przy azbeście (Dz. U. 2005, Nr 189, poz. 1603). Rozporządzenie określa wykaz bezpłatnych leków związanych z chorobami wywołanymi pracą przy azbeście, sposób w jaki realizowane powinny być recepty oraz tryb rozliczania przez oddziały wojewódzkie NFZ z budżetem Państwa kosztów tych leków. g) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2009 roku w sprawie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o występowaniu substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. 2009, Nr 124, poz. 1033). Określa terminy oraz sposoby przedkładania marszałkowi województwa przez organy władz samorządowych informacji o rodzaju, ilości i miejscu występowania wyrobów zawierających azbest. h) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 roku w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. 2010, Nr 213, poz. 1397). Sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wymaga instalacja przetwarzania lub wydobywanie azbestu lub produktów zawierających azbest, w ilości nie niższej niż 200 ton rocznie, lub 50 ton rocznie materiałów ciernych w ilości gotowego produktu. i) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2002, Nr 217, poz. 1833, z późn, zm.) Rozporządzenie określa najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy pyłów zawierających azbest: pyły zawierające azbest chryzotyl - 1,0 mg/m 3, - włókna respirabilne - 0,2 włókien w cm 3, pyły zawierające azbest krokidolit - 0,5 mg/m 3, - włókna respirabilne - 0,2 włókien w cm 3. 19

20 DLA GMINY BĄDKOWO NA LATA j) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 roku w sprawie odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2010, Nr 16, poz. 87). Określa wartość odniesienia dla azbestu: uśredniona 2350 wł/m 3 w ciągu godziny i 250 wł/m 3 dla roku kalendarzowego. k) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. 2002, Nr 236, poz. 1986). Przepisy o przewozie drogowym materiałów niebezpiecznych stosuje się odpowiednio do transportu odpadów niebezpiecznych spełniających określone w tych przepisach kryteria klasyfikacyjne dla zaliczenia ich do jednej z klas towarów niebezpiecznych. Przy przewozach materiałów niebezpiecznych w kraju obowiązują przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) - Jednolity tekst umowy ADR (Dz. U. 2011, Nr 227, poz. 1367). Odpady zawierające azbest pochodzący z budowy, remontu i demontażu obiektów budowlanych oraz odpady izolacyjne zawierające azbest zgodnie z ADR zaliczone zostały do klasy 9 - różne materiały i przedmioty niebezpieczne, z czego wynikają określone wymagania przy ich transporcie. Posiadacz odpadów zawierających azbest, który prowadzi działalność w zakresie zbierania lub transportu odpadów zobowiązany jest do uzyskania zezwolenia na prowadzenie tej działalności. Zgodnie z Ustawą o odpadach zezwolenie wydaje, w drodze decyzji starosta, właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów. l) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001, Nr 112, poz. 1206). Na liście odpadów niebezpiecznych sklasyfikowane są następujące kody odpadów azbestowych: * - odpady azbestowe z elektrolizy * - odpady z przetwarzania azbestu * - odpady zawierające azbest (z hutnictwa szkła) * - odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo - azbestowych 20