SAMORZĄD NARODOWOŚCI POLSKIEJ W 17-TEJ DZIELNICY BUDAPESZTU

Transkrypt

1 4350 OEM (ang. Original Equipment Manufacturer, dosłownie Producent Oryginalnego Wyposażenia) [organizacja sprzedająca pod własną marką produkty wytworzone przez inne firmy. Termin jest mylący, gdyż OEM nie zawsze jest wytwórcą nawet nie jest producentem, lecz czasem sprzedawcą sprzętu dla użytkownika końcowego, choć zdarza się też, że jest jego projektantem.] OEM (Original Equipment Manufacturer) [kifejezés arra a szituációra utal, amikor egy vállalat az eredeti gyártótól megvesz valamilyen terméket, majd mint sajátját adja tovább, gyakran valamilyen nagyobb termék részeként. Nem egyértelmű ugyanakkor, hogy ebben a helyzetben az eladó eredeti gyártót vagy a felvásárlót nevezzük OEMnek. Viszont ha valaki OEM terméket vásárol, akkor az azt jelenti, hogy gyári csomagolás nélküli termékről van szó. Általában, amikor mindez úgy történik, hogy a felvásárló vállalat a saját nevén hozza forgalomba a megvásárolt terméket, akkor a vásárló céget nevezzük így. Ez történt például, amikor az IBM a Tandontól floppymeghajtókat vásárolt és az IBM PC részeként árulta. A keresési adatbázis szerint ez a fogalomhasználat a modern, a fordított változat csak korábbról maradt meg.] oeuvre (fr.) [dzieło; oeuvres completes = dzieła wszystkie; ouevre posthume = dzieło wydane po śmierci kompozytora; zob. opus] (fr.) oeuvre; mű, műalkotás; egy író v. művész életműve, alkotásainak összessége OFDM (ang. Orthogonal Frequency-Division Multiplexing, Ortogonalne zwielokrotnianie w dziedzinie częstotliwości) [metoda modulacji polegająca na jednoczesnej transmisji wielu strumieni danych na ortogonalnych częstotliwościach nośnych. Rozłożenie transmisji o dużej przepływności na kilka wolniejszych strumieni umożliwia pracę systemu w kanałach, w których występuje zjawisko wielodrogowości. Jest szeroko stosowana w technice dostępu do internetu ADSL czy systemie telewizji cyfrowej DVB-T i DVB- T2.] OFDM Orthogonal Frequency Division Multiplexing (ortogonális frekvenciaosztásos multiplexelés) ofensywa [1. fr. offensive 'jw.' od łac. offensa 'uderzenie; obraza' z offendere 'uderzyć; obrazić (się)'; of- z ob- 'do; ku; przeciw'; fendere, zaczepne działania wojenne; natarcie w skali operacyjnej a. strategicznej. 2. natarcie dużych sił wojska na pozycje przeciwnika na całym froncie O lub na większym jego odcinku; 3. w niektórych grach zespołowych: grupa zawodników, których głównym zadaniem jest atakowanie przeciwnika; 4. zorganizowane wystąpienie przeciw komuś lub czemuś; 5. masowe pojawienie się czegoś] (lat.) offenzíva; (wojsk) támadás, előrenyomulás; támadó fellépés, eljárás ofensywa faszyzmu a fasizmus offenzívája ofensywa na całej linii támadás az egész vonalon ofensywnie támadóan ofensywność offentzivitás ofensywność demograficzny demográfiai offenzivitás ofensywny, -a, -e [1. dotyczący ofensywy na wojnie lub w sporcie; 2. zdecydowany i śmiały w działaniu] (lat.) offenzív-; támadó ofensywna wojna offenzív háború oferent [osoba lub instytucja składająca ofertę] ajánlkozó, pályázó oferma [lekcew. człowiek niezaradny lub niezdarny] (közb.) málészájú, mulya, mafla ofermowatość ügyetlenség, sutaság, esetlenség, lomposság ofermowaty, -a, -e (közb.) ügyetlen, suta, esetlen, lompos oferować [z łac. offerre 'ofiarować'; 1. proponować kupno, usługi, pomoc itp.; 2. proponować kupno, usługi, składać ofertę, wiążącą propozycję zawarcia umowy na podanych warunkach.] (a lat. offero, 'fölajánl' igéből) ajánlani, kínálni, ígérni, felajánlani oferować asortyment választékot kínálni oferować coś komuś ajánlani vmit vkinek oferować pracę munkát kínálni oferować swoje usługi felajánlja szolgálatait oferowany asortyment ajánlott árukínálat oferta [1. formalna propozycja zawarcia umowy, dokonania transakcji; 2. towary i usługi proponowane klientom] (propozycja) ajánlat, ajánlkozás, folyamodás; árajánlat; kínálat; kérvény, folyamodvány oferta cenowa árajánlat oferta eksportowa export ajánlat oferta listowna írásbeli ajánlat oferta nie wiążąca nem kötelező ajánlat oferta otwarta nyílt ajánlat oferta pracy állásajánlat oferta towarowa áruajánlat oferta wiążąca kötelező ajánlat ofertorium, offertorium [1. śrdw.łac. offerta 'ofiara' i offertorium 'śpiew liturgiczny przy ofiarowaniu chleba i wina w kośc.' z łac. offerre 'ofiarować'; Kośc. rz.kat. ofiarowanie

2 4350 chleba i wina we mszy; ofiarowanie chleba i wina w mszy św.; werset z psalmu lub stosowne zdanie odmawiane podczas każdej mszy św. po wyznaniu wiary, a przed ofiarowaniem chleba i wina] offertorium (a lat. offero, 'fölajánl' igéből); áldozat, felajánlás 1. a szentmise fölajánlási része a kenyér felajánlásától a super oblata oráció végéig. A II. Vat. Zsin. ( ) után az ~ imádságai az utolsó vacsorán is elhangzott húsvéti áldó imádságot idézik: Áldott vagy, Urunk, mindenség Istene a mise propriumának a felajánláskor imádkozott vagy énekelt tétele. A II. Vat. Zsin. ( ) megszüntette. A gregorián ének responzoriális formája A bizánci szertban megfelelője a bevonulás; Eredetileg a gyülekezet részéről az úrvacsora számára felajánlott kenyér és bor. A liturgia egyik része (offertoriumi imádság). A gyülekezet adakozása Isten dicsőségére és az egyház szükségleteire ofertoryjny, -a, -e offertoriumi (modlitwy ofertoryjne: offertoriumi imádságok) ofertowy, -a, -e ajánlati Office of National Drug Control Policy [Urząd ds. Krajowej Polityki Kontroli Narkotyków] The White House Office of National Drug Control Policy (ONDCP), országos kábítószer-politikai iroda [A Fehér Ház alá tartozó ONDCP-t 1988-ban hozta létre a kábítószerek elterjedése ellen hozott Anti-Drug Abuse Act. A szervezet célja az USÁ-n belül a tiltott drogok használatával, gyártásával és csempészetével, a drogokkal kapcsolatos bûnözéssel és erõszakkal, valamint a kábítószer-használat egészségügyi következményeivel kapcsolatos politikai irányelvek, prioritások és célkítûzések kidolgozása.] offline {przysł.}; bez połączenia {przysł.} [komp.] [zł.] offline (off-line) - kikapcsoltan, letöltve, tárolva a hálózattól függetlenül [1. az "online" szó ellentéte, vagyis a hálózattól független vagy élő hálózati kapcsolat nélküli dolgok jelzője (pl. "offline browsing": a saját gépünk háttértárolójára letöltött Web-oldalak böngészése); 2. közvetett együttműködés, hálózati összeköttetés nélkül: a munkánkhoz szükséges anyag gépünk tárolóiban letöltve, tárolva, tehát 'helyben' található] offline multimedia = tárolt multimédium (pl. CD-ROM) offline browsing = webfüggetlen böngészés, 'helybenböngészés' offline reading = webfüggetlen kiértékelés, letöltött, tárolt anyag olvasása offset [1. technika druku płaskiego; 2. maszyna drukująca tą techniką; 3. zasada w handlu zagranicznym, według której sprzedający lokuje zamówienia na rynku, na który skierowany jest produkt] (ang.) ofszet; (nyomdászat) többnyire színes síknyomási eljárás, amelynél a közbeiktatott vékony gumihengerről kerül a papírra a nymás offsetowy, -a, -e (nyomdászat) ofszetofiara [1. to, co się ofiarowuje komuś na jakiś cel; 2. wyrzeczenie się czegoś cennego dla kogoś lub ze względu na coś, np. w imię wartości patriotycznych lub religijnych; 3. osoba lub zwierzę bezradne wobec czyjejś przemocy, które doznały jakiejś szkody lub straciły życie; też: rzecz wskutek czegoś zniszczona; 4. lekcew. człowiek niezdarny lub niezaradny; 5. przedmiot lub żywa istota składane Bogu, bóstwom, nadprzyrodzonym mocom, np. w celu przebłagania ich lub odsunięcia niebezpieczeństwa; 6. podstawowy, obok modlitwy, akt kultu religijnego, występujący we wszystkich religiach, począwszy od pierwotnych do najbardziej rozwiniętych. Polega na składaniu darów bóstwu. Często łączony z ucztą religijną. 7. (osoba) w rozumieniu Polskiej Karty Praw Ofiary, jest to osoba fizyczna, której dobro chronione prawem zostało naruszone lub bezpośrednio zagrożone przez przestępstwo. Karta zalicza do ofiar również najbliższych takiej osoby] (lat.) offertórium, felajánlás (a mise egyik fő része); áldozat, v. áldozatbemutatás (latinul: sacrificium) az istentisztelet legnagyobb cselekménye, amellyel egy áldozati tárgyat teljes egészében Istennek ad az ember; áldozás, feláldozás, megajánlás, adomány; (egyh.) áldozat; 1. a mise, az istentisztelet egyik része: felajánlás, adakozás; 2. perselypénz [1. Az Ószövetségben szent dolog, ajándék, szent adomány. Csak később lett égőáldozat. Az áldozat egy rituális cselekmény, általa a bemutató ajándékot ajánl fel Istennek. Közösséget hozott létre a bemutató és Isten között. Sokan értelmezték úgy, hogy az Istennek szüksége is van az áldozatra, de a kiengesztelődést is szolgálhatja. Tulajdonukat ajánlották fel. A próféták az áldozat hamis lelkülete ellen küzdöttek (ez ugyanis lényegében bálvánnyá alacsonyította Istent). Anyaga szerint lehetett: étel-, véres-, ital- vagy illatáldozat. Szándéka szerint: engesztelő, építési, hála, béke, féltékenységi és tisztulási áldozat. Időpontja szerint: esti és reggeli áldozat. 2. Az Újszövetségben Jézus nem vetette el az ószövetségi áldozatot, de előbbre valónak tartotta a kibékülést. A Templom pusztulásának megjövendölésével az ószövetségi áldozat megszűnését, egy új

3 4351 szövetség létrejöttét jelentette be. Saját halálát mindenkiért való áldozatnak mondta. Halála engesztelő áldozat, megváltás. Az Eucharisztia is áldozat jellegű. Pál apostol levelei, és János írásai is ilyen értelemben tanítanak.]; ajándék, pénzáldozat; szenvedő alany, (zsarg.) balek, tehetetlen, élhetetlen, ügyetlen, mafla Ofiary [te były składane przez wiele narodów. Ani historia, ani antropologia nie potrafią wytłumaczyć ich początku. ST podaje je jako coś już istniejącego. Z nazw sądzić można, że przynoszącym ofiary chodziło o przebłaganie Boga za przestępstwo, zjednanie Go sobie, albo i wielbienie Go. Pierwszymi ofiarodawcami byli w biblijnych czasach Kain i Abel. Ci byli synami Adama i Ewy, którzy obrazili Boga i dlatego po rodzicach przejęli poczucie winy wobec Boga i którego ofiarami chcieli przeprosić. Przelew krwi grał ważną rolę w ofiarach. Krew była symbolem miłości, bólu i życia. Dlatego ofiara Abla była przyjęta, ponieważ w niej ofiarowane były zwierzęta, które musiały dać swoją krew, w której było życie. Kaina ofiara nie była mile widziana u Boga, bo składała się z roślin, które nie czują bólu i nie mają krwi. W ofiarach ich nie widać także ich natury. Abel był człowiekiem, który rozumiał istotę życia, nawet życia duchowego i chciał zadowolić Stwórcę, a Kain był naturą niższą, krnąbrną wobec Boga i lekceważącą Go. On nie przepraszał Boga, ani pytał, czy ma naprawić zło, ale ze złości (która była w jego naturze) zabił brata swego. To symbolizuje ciągłą walkę ducha z ciałem, tego co pociąga do góry, do wieczności, z tym, co poniża i oddala od Boga. Ofiary składali Noe, Abraham, Jakub, Job. Dokładny opis i sposób składania ofiar podał Mojżesz podczas wędrówki Izraelitów po pustyni. Głównymi ofiarami były: ofiara za grzech, przebłagalna, ofiara całopalna, ofiara spokojna, pojednania, ofiara śniednia, pokarmowa, ofiara za występek, zadość uczynienia, podobna do ofiary za grzech. 1. Ofiara za grzech, przebłagalna, była najważniejszą z ofiar. Człowiek najpierw musi się oczyścić z grzechu, zanim będzie miał prawo zbliżyć się do Boga. Ofiar tych było cztery: ofiara za najwyższego kapłana, za całą społeczność, za księcia, za zwykłego człowieka z ludu. Przy niej grzesznik przyprowadzał ofiarę (kozę, owcę, byka); po czym wkładał ręce na głowę zwierzęcia, aby przez to symbolicznie przenieść na nie swój grzech. Następną czynnością było zabicie zwierzęcia, przy czym krew spuszczano do specjalnego naczynia, a krwią tą (kapłan pomazywał rogi ołtarza). Po tych czynnościach spalano łój zwierzęcia na ołtarzu, a resztę (tzn. mięso, wnętrzności i skórę) spalano poza obozem. Ofiara ta wskazuje na Chrystusa dźwigającego grzech ludzi. Ofiara ta nie była ofiarą przyjemnego zapachu, ale stoi w związku z sądem, gdzie sądzony został nie człowiek, który popełnił grzech, ale Jezus Chrystus, który grzechy wziął na Siebie, o czym mówią proroctwa ksiąg Starego Testamentu. 2. Ofiara całopalna była ofiarą wonną dla Jahwe. Postępowano przy niej podobnie jak u poprzedniej, z tym, że kapłani pokrapiali krwią ołtarz, a całe zwierzę zostało pocięte na części, które po obmyciu układano na ołtarzu i całość spalano. Ofiara ta wskazuje na Chrystusa, który będąc bez skazy, ofiarował się za ludzi, upodobnił się do człowieka dla dania ofiary za niego. Człowiek na tę ofiarę nie nadawał się, bo nie ma człowieka bez skazy. Przyniósł ją za niego Chrystus. 3. Ofiara spokojna, pojednania jest ofiarą pokoju i dziękczynienia, dlatego także wonną dla Jahwe. Używano do niej zwierząt (kozy, owce, bydło) bez braku. Postępowano z nią podobnie jak z ofiarą całopalną, z tym że tylko tłuszcz (najcenniejszą część) spalano, tzn. poświęcano Bogu, a mięso ofiarowujący spożywali z rodzinami. Ofiara ta wskazuje na wielkie dzieło pojednania człowieka z Bogiem, dokonane przez Jezusa Chrystusa. Chrystus jest pokojem. 4. Ofiara śniednia, pokarmowa, była jedyną ofiarą, przy której nie było przelewu krwi. Składała się z mąki pszennej, białej (symbol doskonałości), oliwy (symbol Ducha Świętego), kadzideł (symbol modlitwy i uwielbienia) i soli (symbol ochrony przed zepsuciem, trwałość). Reszty nie spalano, ale dawano kapłanowi. Ofiarę całopalną składano codziennie dwa razy: rano i wieczorem. Przy każdej ofiarowywano jednego baranka. Ofiarę śniednią, pokarmową, składano także codziennie w połączeniu z całopalną. Obok tych ofiar były inne, specjalne, jak ofiary przy święceniach, za arcykapłana, ofiary za nieświadome przestępstwa, po wyzdrowieniu z trądu, ofiary ubogich, za znalezionego zabitego, którego zabójcy nie można było ustalić, ofiara za nazyrejczyka i inne.] áldozat, áldozatok [Vallásos kultikus cselekmény valamely istenség tiszteletére, amelynél az ember a személyes tulajdonát képező tárgyat önként odaadja az istenségnek; ezt az áldozatot a szertartás során felemésztik, hogy ezáltal az istenséggel jóindulatú kapcsolatba kerüljenek, vagy ezt megújítsák, illetve kifejezzék azt; hitet, bűnbánatot vagy imádást is kifejez; a fő szándék az áldozatban az, hogy az istenség jóakaratát biztosítsa; ősidők óta ismeretes (1Móz 4,4; 8,20-22; 12,7-8; 13,4.18; 15,4kk; 26,25; Jób 1,5; 42,7-9); a jeruzsálemi templom felépítése előtt az áldozatot a családfők mutatták be; a templom Kr. u. 70-ben történt lerombolása óta a zsidók nem mutattak be áldozatot; a Mózes által előírt áldozatoknál csak bizonyos állatok és szárnyasok húsát lehetett áldozatul bemutatni. A sokféle különböző áldozatra vonatkozó bibliai előírás abból a szükségből fakadt, hogy az áldozatot bemutató bűneitől megtisztuljon, vagy az istentiszteleten résztvevő személynek az a kívánsága, hogy Istennel közösségre jusson. Az áldozatok az állat- és növényvilágból kerültek ki. Az áldozatok különböző nemei: bűnért való áldozat, tudatlanságból eredő nem szándékos vagy tévedésből esett bűnökért (3Móz 4,1-35; 6,17-23); vétekért való áldozat engesztelést és helyreállítást jelentett a nem szándékos bűnökért, hamis esküért és a felebaráttal szembeni nem megfelelő viselkedésért; az engesztelő áldozat jelképezte az Istennel való

4 4352 helyes, bensőséges viszonyt; sokszor kísérte az áldozatokat az étel- és italáldozat (2Móz 29,40kk); felemelt és meglóbált áldozat, amelynél az áldozati állat szegyét és lapockáját megszentelték (2Móz 29,24-28; 3Móz 7,14); égőáldozat minden reggel és este (2Móz 29,28-42; 3Móz 1). Valamennyi ószövetségi áldozat Krisztusra, és az Ő minden emberért bemutatott végérvényes áldozatára mutat (Zsid 9,11kk).] ofiara Abrahama [najwyższe poświęcenie (Rdz 22,1-3): A po tych wydarzeniach Bóg wystawił Abrahama na próbę. Rzekł do niego: «Abrahamie!» A gdy on odpowiedział: «Oto jestem» powiedział: «Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jakie ci wskażę». Nazajutrz rano Abraham osiodłał swego osła, zabrał z sobą dwóch swych ludzi i syna Izaaka, narąbał drzewa do spalenia ofiary i ruszył w drogę do miejscowości, o której mu Bóg powiedział.] Ábrahám áldozata [az a bibliai jelenet, melyben az Úr próbára teszi Ábrahám hitét, kérve, áldozza fel a fiát, Izsákot. Ábrahám ezt meg is tenné, de az Úr megakadályozza tettének végrehajtását.] ofiara bezkrowawa vértelen áldozat ofiara całopalna tűzáldozat, engesztelő áldozat, áldozati állat engesztelő áldozat: olyan áldozat, mely eltörli a bűnt és helyreállítja az életközösséget Isten és az ember között. - I. Az ÓSz-ben. A héb. 'hattát' szó értelme: bűn, tágabb értelemben: az, ami a bűnt eltörli (Szám 19,9: tisztító víz; vö. 8,7), mindenekelőtt a bűnért való áldozat. Ugyanakkor a héb. 'asam' más jogainak megsértésére utal, de tágabb értelemben azt is jelöli, amivel ez a sérelem jóvátehető (1Sám 6,3: jóvátétel). Így az engesztelő áldozat egyben jóvátételi áldozat is volt Jahve v. egy embertárs jogait ért sérelem jóvátételéért (Lev 14,21.25). - II. Az ÚSz egyetlen tökéletes engesztelő áldozata Krisztus keresztáldozata. ofiara całopalna (spalana w całości) (lat.) holocaustum; egészen elégő áldozat ofiara cywilna (wojsk) polgári áldozat ofiara dziękczynna hálaadó áldozat ofiara intrygi az intrika v. ármánykodás áldozata Ofiara krzyżowa keresztáldozat [Jézus kereszthalála, az új szövetség egyetlen és tökéletes áldozata. - A keresztáldozat Jézus Krisztusnak, az emberiség megváltójának a kereszten beteljesedett önátadása, az Atya előtt az engesztelés és dicsőítés felülmúlhatatlan és kedves áldozata. A keresztáldozat a megváltás ára. Oltára a kereszt. Az áldozat és az áldozatot bemutató ugyanaz: Jézus, az Isten Fia, az emberiség örök főpapja (vö. Zsid f.). - Előképei: Izsák föláldozása, a húsvéti bárány, szentségi elővételezése az utolsó vacsora, megjelenítése a szentmise.] ofiara mszy świętej szentmiseáldozat ofiara na cel społeczny társadalmi célra szánt v. közcélú adomány ofiara nieostrożności a vigyázatlanság áldozata ofiara z człowieka [tę formę mordu rytualnego praktykowano w wielu starożytnych kulturach, zwłaszcza w Mezoameryce i na Bliskim Wschodzie.] emberáldozat [az ember feláldozása istennek, életének kioltása és tetemének elégetése révén. A mózesi törvény szigorúan tiltja az emberáldozatot (3Móz 18,21; 20,2-3) ] ofiara z konia lóáldozat ofiara zabobonu a babona áldozata ofiarnie önmegtagadóan, lemondóan, önfeláldozóan, önfeledten, odaadóan ofiarność bőkezűség, áldozatkészség, adakozókészség, szolgálatkészség; önfeláldozás, jótékonyság ofiarność społeczeństwa a társadalom bőkezűsége, áldozatkészsége ofiarny, -a, -e [1. skłonny do poświęceń; też: świadczący o takiej postawie; 2. związany ze składaniem ofiar] áldozó, áldozatos, áldozati; áldozatkész, szolgálatkész, önfeláldozó, önmegtagadó, lemondó; adakozó, bőkezű, jótékony, jótevő, könyörületes, ofiarna praca önfeláldozó, önmegtagadó v. áldozatkész munka ofiarodawca [ten, kto ofiarowuje coś komuś lub na coś], ofiarodawczyni adakozó, ajándékozó, adományozó, áldozatot vállaló (ffi/nő) ofiarować (ofiaruje) ofiarowywać [1. dać coś komuś bezinteresownie; 2. zadeklarować swoje przychylne uczucia; 3. wystąpić z gotowością zrobienia czegoś dla kogoś; 4. poświęcić coś komuś lub jakiejś ważnej sprawie, idei; 5. złożyć ofiarę z czegoś lub kogoś Bogu, bóstwu, nadprzyrodzonym mocom] áldozni, áldozatot bemutatni, feláldozni; ajánlani, felajánlani, kínálni; ajándékozni, adni, adományozni; javasolni ofiarować co na pamiątkę emlékbe v. emlékül adni, ajándékozni vmit ofiarować co komu w dowód pamięci megemlékezésül ajándékozni v. emlékbe ad vkinek vmit ofiarować coś feláldozni vmit ofiarować dzieło művét ajánlja, dedikálja ofiarować komu swe usługi felajánlja, felkínálja vkinek szolgálatait ofiarować komu swoje pośrednictwo felajánlja, kínálja vkinek közbenjárását ofiarować plac na budowę szpitala telket adni v. adományozni kórházépítés céljára

5 4353 ofiarować pieniądze na ubogich szegények részére v. javára pénzt adni, ajándékozni v. felajánlani ofiarować utwór művét ajánlja, dedikálja ofiarować życie za ojczyznę életét feláldozza a hazáért ofiarować się ofiarowywać się [złożyć siebie w ofierze Bogu, bóstwu, nadprzyrodzonym mocom] felajánlja magát, ajánlkozni, kínálkozni; felajánlkozni, felkínálkozni; áldozni, feláldozza magát; (istennek) fogadalmat tenni, megfogadni ofiarować się komu z pomocą felajánlja, felkínálja vkinek a segítségét ofiarować się z pielgrzymką do Częstochowy fogadalomból elzarándokolt Czensztochovába ofiarować się z pożyczką kölcsönt kínálni, kész kölcsönt adni ofiarować się za ojczyznę feláldozza magát a hazáért ofiarował się ponieść śmierć za brata [pl. Baradlay Jenő] kész volt meghalni fivéréért (bátyjáért) ofiarowanie [w liturgii chrześcijańskiej: część mszy, w czasie której przynoszone są dary ofiarne na ołtarz] áldozat, adományozás, ajándékozás; (egyház) felajánlás, feláldozás ofiarowanie chleba a kenyér felajánlása Ofiarowanie Pańskie, Spotkanie Pańskie, gr. Hypa-pante oraz Heorte ton Kataroin (święto spotkania i oczyszczenia) święto chrześcijańskie, upamiętniające ofiarowanie Jezusa Chrystusa w Świątyni Jerozolimskiej, zgodnie z prawem Mojżeszowym, dawniej nazywane Oczyszczeniem Najświętszej Maryi Panny (w 40. dzień od Narodzenia Jezusa), czym nawiązywano do święta spotkania i święta oczyszczenia w tradycji starotestamentalnej i chrześcijańskiej. Február 2.: Gyertyaszentelő Boldogasszony [1. Jézus születése után 40 nappal, az ószövetségi törvénynek engedelmeskedve, József és Mária bemutatja Őt a Templomban, bemutatva a Törvény által előírt áldozatot. Erre a történetre emlékezve az Egyház gyertyát szentel, innen az ünnep elnevezése. A bulvársajtó és a kereskedelmi média számára február 2-a a medve kibújásának ünnepe. Valójában ez a nap a 40. Jézus születése után, már elnevezésében is rendkívül gazdag, s Jeruzsálemben már a 4. századtól ünnepelték. 2. Nevezik Mária tisztulásának (Purificatio), hiszen az ószövetségi törvény szerint ekkor kellett Máriának szülése utáni áldozatát bemutatnia Lev12). Ez az elnevezés, és az ünnep tartalma a 10. Századtól terjedt el nyugaton. A Keleti Egyház a Találkozás Hypapante néven nevezi, a Simeonnal (Lk2,25-35), és Anna próféta asszonnyal való találkozásra utalva (Lk2,34-38). Nevezik még Urunk bemutatása ünnepének is, hiszen a gyermek Jézust születése után 40 nappal mutatták be a Templomban, teljesítve a szintén ószövetségi előírásokat: minden elsőszülött fiúgyermek az Úrnak legyen szentelve! (Kiv13,2). 3. A Gyertyaszentelő Boldogasszony elnevezés pedig az ekkor végzett szertartásra utal, ami már a 4. Századtól elterjedt a Római Egyházban. Az elnevezések jelzik azt a szimbolikus és szakrális gazdagságot, amely az ünnep mögött meghúzódik.] ofiarowanie siebie Bogu zob. Oddanie siebie Bogu Isten önfeláldozása ofiarowanie wina kehely felajánlása ofiarowany, -a, -e felajánlott, feláldozott, áldozati ofiary były licznę i bardzo kosztowne számos és értékes ajándék v. adomány volt v. gyűlt össze ofiary składane na oltarzu ojczyzny áldozatok a haza oltárán oficer [w siłach zbrojnych: żołnierz w stopniu podporucznika lub wyższym; też w innych organizacjach o strukturze wojskowej: ten, kto ma stopień służbowy od podporucznika wzwyż] tiszt (ti.), katonatiszt (jestem oficerem)

6 4354 oficer celny vámtiszt oficer flagowy [1. specjalista w sztabie marynarki wojennej lub w sztabie zespołu okrętów, kierujący pracą jednej ze służb okrętowych; 2. adiutant dowódcy] a vezérhajó parancsnokának szárnysegédje oficer kawalerii lovastiszt oficer liniowy [oficer pełniący służbę na linii frontu] frontvonal tiszt oficer łącznik a. łącznikowy a. łączności összekötőtiszt oficer marynarki tengerésztiszt oficer nawigacyjny navigációs tiszt; vízi- v. légi járművön a navigációt irányító személy oficer ogniowy [zastępca dowódcy baterii na stanowiskach ogniowych baterii] tüzértiszt oficer policji rendőrtiszt oficer przyboczny [adiutant] hadsegéd oficer rezerwy tartalékos tiszt oficer służby czynnej (wojsko) tényleges katonatiszt oficer sztabowy törzstiszt oficer służby czynnej tényleges v. aktív tiszt oficer śledczy nyomozó; nyomozó tiszt oficer zawodowy hivatásos tiszt oficerek [wzgardliwie, rzadziej zdrobniale, o niskim rangą oficerze] tisztecske; (kártya) (fr. préference: előny) preferansz kettesben oficerki (közb.) magas, merev csizma oficerski, -a, -ie tiszti, katonatiszti oficerstwo tiszti rang; tisztikar oficerzyny nyomorult katonatiszt (megvetően) oficjalista [śrdw.łac. officialista 'służący; urzędnik'; 1. daw. mężczyzna zarządzający prywatnym majątkiem ziemskim; 2. daw. urzędnik, zwłaszcza sądowy; 3. dawn. osoba zatrudniona przy zarządzaniu majątkiem ziemskim (ekonom, pisarz prowentowy itp.); dawn. urzędnik (zwł. sądowy).] hivatalnok, tisztviselő oficjaliści czyli prywatni urzędnicy dworscy [(Jak czytamy u Zygmunta Glogera) Wyraz urzędnik, mający dzisiaj znaczenie członka służby państwowej, oznaczał w dawnej Polsce oficjalistę prywatnego. W archiwum byłej Komisyi Skarbu znaleźliśmy instrukcję polską z pierwszych lat XVI wieku yako urzędnyk robothi ma wicziegacz. W wieku XVII i XVIII widzimy w dobrach szlacheckich 4 główne szczeble w hierarchii urzędników prywatnych, a mianowicie: komisarz był kontrolerem i kasjerem całego klucza dóbr, złożonego z kilku lub kilkunastu wiosek i folwarków. Ekonom oznaczał rządcę na jednym folwarku, a jeżeli folwark był duży, to miał do pomocy podstarościego, który miał znaczenie dzisiejszego ekonoma. Najniższym oficjalistą był włodarz, zwany dzisiaj gumiennym, karbowym a na Litwie namiestnikiem.] (daw) udvari tisztviselők, magán hivatalnokok oficjalnie hivatalosan oficjalnie nie wiem o niczym hivatalosan semmiről sem tudok, semmiről sincs tudomásom oficjalny, -a, -e [łac. officialis 'urzędowy'; 1. zatwierdzony przez urząd, instytucję itp.; 2. odpowiadający ustalonym formom i regułom; 3. reprezentujący jakąś instytucję, urząd itp.; 4. sztywny w obejściu, zachowujący dystans; 5. wyrażający takie zachowanie; 6. ogłoszony, podany do wiadomości urzędowo; urzędowy; formalny; wymuszony, sztywny w obejściu, nienaturalny.] (lat.) officinális (növénynevek mellett: orvosi, orvosszerekhez tartozó); hivatalos, hivatali, szolgálati; (átv.) rideg, merev, ünnepélyes oficjalna część uroczystości az ünnepség hivatalos része oficjalna narzeczona gyűrűs menyasszony oficjalny rekord hiteles rekord oficjalny wynik hivatalos eredmény [Oficjalny wynik: Bronisław Komorowski prezydentem] oficjał [1. w Kościele katolickim: duchowny urzędnik przy biskupie, sprawujący w jego imieniu kościelną władzę sędziowską i przewodniczący w sądach biskupich; 2. daw. urzędnik w zaborze austriackim; 3. daw. sługa niższych urzędników municypalnych w starożytnym Rzymie; też: wyższy urzędnik cesarski piastujący ważny urząd; 4. daw.; zob. oficjel; 5. Kośc. rz.kat. mianowany przez biskupa duchowny, stojący na czele sądu duchownego; dawn. urzędnik w zaborze austriackim.] (lat.) officiális; egyházi bíró, akire a püspök átruházta a joghatóságát; az egyházmegyei bíróság elnöke (bírósági helynök); ; hivatalnok a középkorban a püspök mellett a világi ügyek

7 4355 ellátására; (dawno) (wojsk) irodatiszt, (segéd) tisztviselő oficjant [zob. celebrans; officians dpn. officiantis 'pomagający'] (lat.) celebritas; híresség, előkelőség; miséző pap, celebráns oficjum [officium 'grzeczność; powinność; służba; funkcja; urząd'; 1. w Kościele katolickim: urząd kościelny; też: obowiązki wchodzące w zakres tego urzędu; 2. w Kościele katolickim i Kościołach wschodnich: odmawianie brewiarza przez duchownych; też: zbiór modlitw odmawianych w różnych porach dnia; 3. średniowieczne widowisko o tematyce religijnej; 4. urząd kośc. z jego obowiązkami; spełnienie jakiejś czynności liturgicznej; kongregacja papieska zajmująca się sprawami wiary i obyczajów; odmawianie brewiarza; (oficja dialogowane) śrdw. widowiska o tematyce religijnej.] (lat.) officium; kötelesség, hivatal oficyna (łac. officina, warsztat) [1. śrdw.łac. officinalis 'z magazynu' od officina 'magazyn' z łac. 'warsztat' od opficina 'jp.' od opifex 'majster, rzemieślnik'; op- od opus; boczna a. tylna część budynku, wychodząca na podwórze; (o. drukarska) drukarnia, wydawniczy zakład drukarski (XV-XVIII w.); dawn. budynek wolno stojący w pobliżu pałacu, dworu, mieszczący kuchnie, piekarnie, niekiedy mieszkania oficjalistów. 2. boczne skrzydło kamienicy lub budynek stojący za kamienicą frontową; 3. skrzydło pałacu lub budynek w pobliżu pałacu czy dworu, zwykle o przeznaczeniu gospodarczym; 4. wydawnictwo instytucja organizująca proces wydawniczy; 5. drukarnia w XV XVIII w.] (lat.) officina; műhely (a gyógyszertárnak az a része, ahol a közönséget kiszolgálják), melléképület, alagsor ofiklejda [dawny dęty blaszany instrument muzyczny] ofikleid (fúvós hangszer) Ofir (miejsce popiołu) [1. Syn Joktana, potomka Sema; osiadł, jak się przypuszcza w Arabii. 2. Nie wiadomo, gdzie to miejsce było (w Arabii, Indiach, czy w Afryce). Salomon sprowadzał stamtąd złoto, kosztowne kamienie, i drewno sandałowe. 3. miejscowość o trudnym do określenia położeniu, odległa od Palestyny, bogata w złoto.] OFÍR (vörös; gazdag, zsíros; termékeny vidék; a gazdagság földje) [1. Joktán fia (1Móz 10,23; 1Krón 1,23). 2. Az az ország, amelyben Ofír leszármazottai laktak, Arábia délnyugati részén, gazdag aranylelőhely. Fontos állomása azoknak a hajóknak, amelyek Indiából jöttek és ébenfát, majmokat, pávákat és szantálfát szállítottak (1Kir 10, ; Jób 22,24; 28,16; 2Krón 8,18). Lásd még: UFÁZ.] ofici (także znani jako Ofianie lub Serpentynianie /z (gr.) ὄφιανοι, ὄφις = wąż/) [gnostyckie sekty w Syrii i Egipcie ok. 100 po Chr. Członkowie tych sekt czcili węża z Księgi Rodzaju jako symbol gnozy (poznania), którą tyran Yaldabaoth (demiurg) chciał ukryć przed Adamem i Ewą.] (gör.) ophiták, ofiták (ophiták, ophianusok, héberül naaszenusok), kígyótisztelők, kígyóimádók [1. Gnosztikus szekta, amely a paradicsomi kígyót imádta, mint az igaz Isten eszközét, amely igaz istenismeretre vezette az embert. 2. A kereszténység őskorában több oly gnosztikus párt, melyek a szirés hellén gnosztikusok között mintegy átmenetet alkottak. A párt keletkezését talán a Krisztus előtti századra, de legalább is az apostoli századra tehetni. rendszerük Egyiptomban, hol a kereszténységgel érintkezésbe jöttek, képződött ki, még pedig a zsidósággal nyilt ellentétben. Az ofiták közül némelyek, tekintettel a paradicsomi kigyóra, mely a zsidók istenének tervét Ádám elcsábítása által meghiusította, különös vallásos isteni tiszteletben részesítették a kigyót; mások szerint a zsidók által tisztelt alsóbb rendű isten, a Jaldabaóth, azaz a kaosz szülöttje boszankodva tekint alá az anyag messze lent fekvő iszapjára, ebben haragos arca visszatükröződik, e kép megelevenül s kigyószellemmé (ophiomorphos), sátánná alakul.] ofita [członek ugrupowania chrześcijańskiego z II w. w Egipcie, czczącego Węża, który skusił Ewę] ofita; kígyóimádó oflis [wąska, obła powierzchnia na bokach tarcicy; oblina] szűk, ovális felület a deszka v. palánk oldalán Ofni, Chofni (walczący na pięści) [syn Helego] HOFNI (a tenyér, ököl, ökölvívó; erős) [Éli (1) főpap féktelen, elvetemült fia (1Sám 1,3; 2,34; 4,4.17).] ofrankować ofrankowywać [1. daw. uiścić z góry opłatę za przesyłkę pocztową lub bagaż; 2. uiścić opłatę za przesyłkę listową lub bagażową] bérmentesíteni, bélyeget tenni; szállítási költséget v. fuvardíjat előre kifizetni ofrankować list levelet bérmentesíteni, levélre bélyeget tenni v. ragasztani ofrankowanie bérmentesítés ofrankowany, -a, -e bérmentve oftalmia [zapalenie spojówek lub gałek ocznych] (gör.) oftalmia; szemgyulladás oftalmiczny, -a, -e szem-

8 4356 oftalmolog [specjalista w zakresie oftalmologii] szemorvos, szemész (orvos) oftalmologia [zob. okulistyka] oftalmológia; szemészet oftalmometr [przyrząd do wymierzania krzywizn powierzchni optycznych oka z odbitych od nich obrazów] (gör.) oftalmométer; a szemlencse görbületét mérő készülék oftalmoskop [przyrząd do badania dna oka przez otwór źrenicy] (gör.) oftalmoszkóp; szemtükör a szem belsejének vizsgálatára oftalmoskopowy, -a, -e (gör.) oftalmoszkópofuknąć, ofukać ofukiwać [pot. odezwać się do kogoś nieprzyjemnym głosem, strofująco] (kogo) ráförmedni, ráripakodni, megfeddni, rendre utasítani, rákiáltani, megszidni, leszidni, korholni, elhallgattani, szavába vágni ofuknąć kogo rákiáltani vkire, megszidni, leszidni vkit ofuknąć się megharagszik, mérges lesz ofuknąć się na kogo megharagszik, mérges lesz vkire ofultać się [(ziemia rybnicko-raciborska) popluć się, pobrudzić się jedzeniem] [Słowniczek języka śląskiego] leköpködik egymást; leköpi v. leeszi magát; bepiszkolja magát étellel ogałacać (zob. ogołacać) lemezteleníteni, (z czego) kifosztani (vkit) oganiać (zob. ogonić) elhajtani, űzni, elűzni, elkergetni oganiać kogo elhajtani vkit oganiać się védekezni vmi ellen; elkergetni, elhesegetni vmit oganiać się kogo elhajtani vkit oganiać się od kogo/czego védekezni vki/vmi ellen oganiać się od much elkergeti magáról a legyeket ogar [węg. agár. 1. gończy pies myśliwski o długich uszach i czarnej, podpalanej sierści; 2. grupa ras psów gończych używanych, zwł. dawniej, do tropienia, osaczania a. napędzania zwierzyny na myśliwego (ogary polskie do końca XIX w., ang. Harriery do szczucia zajęcy, Beagle do polowań pieszych, dziś jeszcze używane w Brytanii Foxhoundy do zbiorowych łowów konnych parfors na lisy).] agár, vizsla ogar polski [1. jedna z ras psów gończych. Pies myśliwski. 2. pies myśliwski o krótkiej, czarnej lub ciemnoszarej sierści] lengyel vizsla ogarek [mały, niedopalony do końca kawałek świecy, papierosa, knota itp.] vminek el nem égett vége v. csonkja; mécses, csavart gyertya ogarek papierosa cigarettavég, szivarvég; (közb.) csikk ogarek świecy gyertyacsonk ogarnąć ogarniać [1. opasać ramionami; 2. otoczyć ze wszystkich stron; 3. objąć swoim zasięgiem; 4. o uczuciach, wrażeniach: opanować; 5. zdać sobie z czegoś sprawę; 6. pot. niezbyt dokładnie posprzątać] körülvenni, bekeríteni; átfogni, felölelni, (epidemia) elhatalmasodni; (átv.) hatalmába keríteni, elragadni, elfogni, úrrá lesz vmin, elönteni; megigazítani, megpiszkálni, elrendezni ogarnęło go nienymowne wzruszenie kimondhatatlan meghatottság vett erőt rajta ogarnąć ognisko megigazítani, megpiszkálni a tüzet ogarnąć rozumem (átv.) ésszel felfogni, megérteni ogarnąć spojrzeniem (átv.) tekintetével felfogja v. végigméri ogarnąć sprawę az ügyet megéretni ogarnąć wzrokiem (átv.) áttekinteni ogarnął mnie smutek szomorúság fogott el ogarnął go sen elfogta az álom, elálmosodott ogarnął ją niewytłumaczony smutek érthetetlen v. megmagyarázhatatlan szomorúság fogta el ogarnął ją ramionami i tułił do siebie karjaival átölelte őt és magához szorította ogarnęła mnie niepokonana senność elnyomhatatlan álmosság vett erőt rajtam ogarnia go gniew elfutja a pulykaméreg ogarnia go rozpacz elfogja az elkeseredés, a kétségbeesés ogarnia go strach elfogja a félelem v. a rettegés ogarnia go tęsktnota elfogja a vágyakozás ogarnąć się ogarniać się [pot. doprowadzić swój wygląd do porządku] rendesen öltözik, jó holmit vesz fel magára; kijavítja ruházatát (csak felszólító módban) ogarnięty, -a, -e körülvett, bekerített; átfogott, felölelt, (epidemia) elhatalmasodott; (átv.) hatalmába kerített, elragadott, elfogott, úrrá lett

9 vmin, elöntött; megigazított, megpiszkált, elrendezett ogarnirować díszíteni, köríteni (ételt) 4357 ogary grają a vadászkutyák csaholnak ogieniek [niewielki ogień; ogienek, płomyk, ognik] tüzecske ogień [1. płomienie i żar powstające podczas palenia się czegoś; 2. płomienie ogarniające dużą przestrzeń, budynek, las itp.; 3. zapalony stos drewna; 4. strzały z broni palnej; 5. gwałtowne uczucie; 6. wypieki na twarzy; 7. podniesiona temperatura ciała lub uczucie gorąca; 8. upał; 9. blask; 10. płonący lub świecący przedmiot; 11. nowotwór łagodny skóry powstający zaraz po narodzinach lub we wczesnym dzieciństwie] tűz, láng łagodny ogniu: lassú tűzön); (átv.) fellángolás, lelkesedés; tűz, égő tűzrakás, tűzvész, lángok; (wojsk) tűz, tüzelés; tűz, fény, villanás, csillogás (drágakőnél) ogień [często używany jako symbol czystości i sądu. Wyraża się w sądzie nad tym, co jest przeciw świętości Boga, w oczyszczaniu, niszczeniu złego. Bóg mówił do Mojżesza w płomieniu ognistym; wyrażał chwałę Swą w ogniu. Podczas dnia Pańskiego gwiazdy się w ogniu rozsypią. Ogień spalał ofiary. Nadab i Abihu ofiarowali obcy ogień, za co pożarci zostali przez ogień od Boga. Chrześcijanie są chrzczeni ogniem (oczyszczeni Boską siłą). Czytamy również o jeziorze ognistym, przed którym Bóg ostrzega każdego człowieka, podobnie jak ostrzegał przed upadkiem, potopem, upadkiem Sodomy itd.] TŰZ [Ez a világító elem Isten jelenlétének a jelképe (Ez 1,27) és az ítélet eszköze (1Móz 19,24) volt. A szent sátor előtt bemutatott első áldozatot az Úr színe elől jött tűz emésztette meg (3Móz 9,24). "Idegen tűz"-nek az oltárra vitele tilos volt (3Móz 10,1-2). A tüzet felhasználták főzésre (Jn 21,9), fűtésre (Jn 18,18), valamint hulladék és selejtes dolgok megsemmisítésére (Jn 15,6). Próbája egy dolog valódi voltának (1Kor 3,12-15) és az ítélet jelképe (Jel 1,14).] ogień armatni ágyutűz ogień artyleryjski tüzérségi tűz, ágyútűz, tüzelés ogień bengalski bengáli fény, bengáli tűz; görögtűz, tüzijáték ogień buzuje a tűz lángol ogień działowy ágyutűz, ágyuval való tüzelés ogień flankowy (wojsko) oldaltűz, oldalozó tűz ogień gaśnie a tűz kialszik ogień grecki [daw. płynny środek zapalający stosowany przez wojska bizantyjskie i greckie w celach obronnych i zaczepnych] görög tűz ogień huczy w komienię pattog v. ropog v. duruzsol a tűz a kandallóban ogień huraganowy pergőtűz ogień i woda tűz és víz; ég és föld ogień kartaczowy kartácstűz ogień kominowy kéménytűz ogień koncentryczny (wojsko) összpontosított tűz ogień krzyżowy [obstrzał tego samego celu prowadzony jednocześnie z różnych stron] kereszttűz ogień namiętności a szenvedély tüze ogień ofiarny, wieczny [ogień palony ku czci Boga, bóstwa, nieustannie podtrzymywany] örökké égő, áldozati tűz ogień pała ég a tűz ogień rozpalić meggyújtani a tüzet, tüzet gyújtani ogień strawił całe jego mienie a tűz elemésztette egész vagyonát ogień szerzy się a tűz elharapódzik ogień tleje a tűz parázslik v. izzik ogień trawi drzewo a tűz felemészti a fát ogień tryska z oczu árad szeméből a lelkesedés, a hév; tüzed okád tekintete ogień tyralierski előőrstűz ogień w kominku kéménytűz; tűz a kandallóban ogień walk a. walki a harc tüze ogień wieczny zob. potępienie örök tűz ogień wygasł a tűz kialudt; kialaudt a tűz ogień zagasł v. zgasł a tűz kialudt ogień zaporowy [ogień z artylerii i moździerzy otwierany jednocześnie, prowadzony z

10 dużym natężeniem w celu odparcia ataku nieprzyjaciela] (wojsk) zárótűz ogień zgasić eloltani, kioltani a tüzet ogier [niekastrowany koń] csődör, mén oglądanie miasta a város megtekintése 4358 ogipsować gipszbe tenni, begipszelni ogląd [obejrzenie czegoś] felügyeleti látogatás, felülvizsgálat; (wojsk) szemle oglądać (zob. obejrzeć) [1. przypatrywać się komuś lub czemuś dokładnie; 2. zapoznawać się z czymś, patrząc na to; 3. spotykać kogoś] (kogo/co) nézni, nézegetni, megtekinteni, megnézni, megszemlélni, körülnézni, vizsgálni oglądać film na wideo (filmet nézni) videózni oglądać telewizję tévét nézni, tévézni oglądać wystawę kirakatot nézegetni oglądać zabytki z zaciekawieniem érdeklődéssel nézni a műemléket oglądać zgubę ojczyzny a haza vesztét nézni oglądać się [1. oglądać samego siebie; 2. obracając głowę w jakimś kierunku, spoglądać na kogoś lub na coś; 3. patrzeć w różne strony] körültekinteni, körülnézni; nézegetni; félrenézni oglądać się za siebie maga mögé néz, hátranéz, félvállról néz oglądalność [to jest to procent grupy docelowej oglądający dany program telewizyjny, reklamę, itp.] nézettség; oglądalność w Polsce; oglądalność TV [W Polsce oglądalność mierzona jest przez dwa ośrodki badawcze: AGB Nielsen Media Research oraz OBOP. Z uwagi na metodologię badań wyniki oglądalności są podawane dla każdej minuty. Oznacza to, że oglądalność programu jest średnią z jego minutowych oglądalności. Wg AGB w 2008 r. udział procentowy kanałów w widowni przedstawiał się następujaco: TVP1 22,63 %; TVP2 16,83; TVN 16,73; Polsat 15,42; TVP Info 4,32; TVN24 2,71; TV 4 1,83; TV Puls 0,8; Superstacja 0,21; Polsat News 0,07 %.] nézettség Lengyelországban oglądanie megtekintés, megnézés, megvizsgálás, látogatás oglądanie się szemlélődés, nézelődés, tekintgetés oględnie körültekintően, óvatosan, körültekintéssel, kesztyűs kézzel oględność körültekintés, óvatosság, megfontoltság, tapintatosság oględny, -a, -e [delikatny i ostrożny w zachowaniu, wydawaniu sądów itp.] körültekintő, óvatos, megfontolt, elővigyázatos, tapintatos oględziny [czynność dowodowa w procesie cywilnym i karnym, polegająca na zapoznaniu się przez organ procesowy z miejscem, ciałem osoby lub rzeczą, celem ujawnienia ich cech charakterystycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia o przedmiocie postępowania lub ujawnienia źródła dowodu] megvizsgálás, felülvizsgálat, látogatás; ellenőrzés; szemle oględziny lekarskie orvosi vizsgálat oględziny na miejscu zdarzenia helyszíni szemle, helyszínelés oględziny pośmiertne halott kémlés, halott vizsgálat oględziny zwłok halottszemle ogłada [umiejętność odpowiedniego zachowania się] jólneveltség, jó v. finom modor v. viselkedés; jó fellépés, simulékonyság, illemtudás; (gładkość) csiszoltság ogładzać (zob. ogłodzić) kiéheztetni, koplaltatni ogładzenie csiszolás, simítás ogładzić (ogładzę) ogładzać [1. wypolerować ze wszystkich stron; 2. nauczyć kogoś właściwego zachowania się] simítani, kisimítani, lesimítani; kicsiszolni, jó modorra tanítani v. nevelni; lecsiszolni ogładzić się simává válni, kisímulni; (átv.) kicsiszolódni, jómodort felvenni ogładzony, -a, -e csiszolt, sima; finom, jómodorú ogładzony budowlaniec jómodorú építőmunkás ogławiać (zob. ogłowić) fejelni ogławiać buraki répát fejelni ogłodzenie kiéheztetés, koplaltatás ogłodzony, -a, -e kiéheztetett, koplaltatott

11 4359 ogłosić (ogłoszę) ogłaszać [1. podać do publicznej wiadomości; 2. wydać coś w formie publikacji; 3. publicznie nadać komuś jakiś tytuł, godność] hirdetni, kihirdetni, közhírré tenni, bejelenteni, tudatni, kinyilvánítani, közzétenni, tanúsítani; kiadni, kinyomtatni; nyilvánosságra hozni ogłaszać strajk sztrájkot hirdetni, sztrájkba lépni ogłaszać zapisy felvételt hirdetni ogłosić aukcję árverést hirdetni ogłosić bankructwo bejelenteni a csődöt, csődöt mondani ogłosić a. ogłaszać coś (sajtóban) bejelenteni vmit ogłosić dekret rendeletet v. dekrétumot kibocsátani v. kihirdetni v. közzétenni ogłosić drukiem swe prace kiadja, nyomtatásban megjelenteti műveit ogłosić kogo prezydentem elnökké kiáltani ki vkit ogłosić konkurs pályázatot hirdetni ogłosić konkurs na co pályázatot hirdetni vmire ogłosić krucjatę keresztes hadjáratot hirdetni ogłosić licytację árverést hirdetni ogłosić niepodległość kihirdetni, kikiáltani a függetlenséget ogłosić niewypłacalność fizetésképtelenséget bejelenteni; csődbe kerülni, jutni ogłosić a. ogłaszać przetarg versenytárgyalásokat hirdetni ogłosić (proklamować) republikę köztársaságot kikiáltani ogłosić stan wojenny hadiállípotot kinyilvánítani v. kihirdetni ogłosić strajk sztrájkot hirdetni, sztrájkba lépni ogłosić upadłość bejelenteni a csődöt, csődöt mondani v. kinyilvánítani ogłosić ustawę w dzienniku urzędowym törvényt kihirdetni hivatalos lapban; törvényt a hivatalos lapban közzétenni ogłosić w gazecie újságban hirdetni ogłosić a. ogłaszać wynik erdményt kihirdetni ogłosić a. ogłaszać wyrok ítéletet kimondani v. kihirdetni ogłosić się ogłaszać się [1. podać wiadomość o sobie za pośrednictwem prasy, radia, plakatu itp.; 2. nadać sobie jakiś tytuł, godność] hirdeti magát, közzétenni ogłaszać się a. ogłosić się w gazecie hirdetni (újságban) ogłoszenia drobne apróhírdetések ogłoszenie (ogł.) [wiadomość o czymś umieszczona w miejscu publicznym w formie pisemnej lub rozpowszechniona przez środki przekazu] hirdetés, hirdetmény (hird.); kihirdetés, felkiáltás; kikiáltás; kinyilatkoztatás ogłoszenie bankructwa csődnyilatkozat ogłoszenie drobne apróhirdetés ogłoszenie matrymonialne házassági hirdetés ogłoszenie mieszkaniowe lakáshirdetés ogłoszenie reklamowe reklámhirdetés ogłoszenie stanu oblężenia az otromállapot kihirdetése ogłoszenie upadłości a csőd bejelentése; csődnyilatkozat ogłoszenie wyników eredményhirdetés ogłoszenie wyników zawodów versenyeredmények kihirdetése ogłoszenie wyroku ítélethirdetés; ítélet kihirdetése ogłoszeniodawca (köb.) hirdető (személy v. intézmény) ogłoszeniowy, -a, -e hirdetési ogłoszony, -a, -e kihírdetett, közhírré tett ogłowić ogławiać [1. odciąć liście wraz ze skróconym pędem roślin korzeniowych; 2. obciąć wierzchołki roślin w celu utrzymania ich wzrostu i przyśpieszenia owocowania; 3. usunąć męskie kwiatostany kukurydzy, aby nie dopuścić do zapylenia własnym pyłkiem; 4. obciąć wierzchołki lub konary i grubsze gałęzie niektórych drzew w celu umożliwienia pozostałym drzewom swobodnego rozwoju] fejelni ogłuchły, -a, -e megsüketült, süket ogłuchnąć [stać się głuchym] megsüketülni ogłuchnąć na jedno ucho félfülére megsüketül v. nagyot hall

12 4360 ogłuchnięcie megsüketülés ogłupieć [pot. stracić zdolność rozumowania] elbutulni, megbutulni; megbolondulni ogłupiający, -a, -e butító, elbutító ogłupiały, -a, -e [pot. taki, który stracił zdolność rozumowania] elbutult, megbutult; megbolondult ogłupieć [pot. stracić zdolność rozumowania] megbolondulni, elbutulni ogłupienie [utrata zdolności rozumowania] elbutítás, megbutítás; elbutulás ogłupić ogłupiać [pot. sprawić, że ktoś traci zdolność rozumowania] elbutítani, megbutítani; megbolondítani, elbolondítani ogłupić się ogłupiać się [pot. pozbawić się zdolności rozumowania] elbutulni, megbutulni, megbolondulni ogłuszająco fülsüketítően ogłuszający, -a, -e fülsüketítő; süketítő, fülharsogó, harsány; kábító ogłuszający halas fülsüketítő zaj ogłuszanie megsüketítés, elkábítás ogłuszenie (dźwiękiem) halláskáprázat, átmeneti hallásveszteség ogłuszyć ogłuszać [1. pozbawić kogoś możności słyszenia; 2. brzmiąc głośno, uniemożliwić słyszenie innych dźwięków; 3. uderzeniem pozbawić przytomności człowieka lub zwierzę; 4. przen. wywrzeć bardzo silne wrażenie] megsüketíteni, elbódítani, elkábítani ogłuszyć a. ogłuszać zwierzę állatot elkábítani (vágóhídon) ogłuszyć się ogłuszać się [wprowadzić się w stan zamroczenia] elbódulni ognia! (wojsk) tűz! ognić körülrohadni, átrohadni ognić się [o ranie, wrzodzie itp.: być w stanie zapalnym] (orv.) égni, tüzelni ognie bengalskie görögtűz ognie biją na mnie elönt a forróság ognie sztuczne tűzijáték Ogniem i Mieczem [Wracający z Krymu poseł księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, Jan Skrzetuski, ratuje życie pułkownikowi kozackiemu, Bohdanowi Chmielnickiemu. Tak rozpoczyna się historia opowiedziana przez Henryka Sienkiewicza.] Tűzzelvassal ognik [niewielki ogień; ogieniek, płomyk, ogienek] kis tűz, tüzecske ogniomistrz [stopień podoficerski w artylerii; też: podoficer mający ten stopień] tűzmester ognioodporność tűzállóság ognioodporność domów z drewna faházak tűzállósága ognioodporny, -a, -e [odporny na działanie wysokich temperatur, ognia, lecz mogący pod ich wpływem ulec zmianom w wyglądzie lub strukturze] tűzálló ognioszczelność tűzbiztosság, tűzállóság, tűzmentesség ognioszczelny, -a, -e [nieprzepuszczający ognia] tűzbiztos, tűzálló, tűzmentes, tűz ellen való ogniotrwałość tűzbizonság, tűzállóság ogniotrwały, -a, -e [odporny na działanie wysokich temperatur, ognia i nieulegający pod ich wpływem żadnym zmianom] tűzálló, éghetetlen, tűzbiztos ogniotrwała cegła tűzálló tégla ogniotrwała glina tűzálló agyag ogniotrwała kasa tűzálló szekrény v. pénzszekrény ogniotrwałe materiały tűzálló anyagok ogniowy, -a, -e [1. odnoszący się do ognia palenia się; 2. związany z niszczącym działaniem ognia; 3. chroniący przed ogniem; 4. odnoszący się do ognia bojowego] tűzognipiór [choroba skórna, łojotok owłosionej skóry głowy] (orv.) tejkiütés ognisko [1. stos drewna, chrustu itp. zapalony pod gołym niebem; 2. spotkanie towarzyskie odbywające się zwykle wieczorem przy palącym się stosie; 3. miejsce, w którym coś się skupia lub z którego coś się rozprzestrzenia; 4. ośrodek kulturalny lub oświatowy upowszechniający jakąś dziedzinę sztuki, nauki itp.; 5. punkt skupienia przechodzących przez soczewkę lub odbitych od zwierciadła promieni padających na nie równolegle do osi optycznej; 6. miejsce, w którym występują zmiany chorobowe; 7. daw. miejsce, na którym rozpala się ogień; też: ogień palący się w tym miejscu; 8. płonący stos, najczęściej z drewna lub innej substancji łatwopalnej. Dawniej używane do ogrzewania i gotowania, obecnie pełni rolę miejsca spotkań kulturalnych.] (átv.) tűzhely, tűz, tábortűz, (wojsk) tűzfészek; (med.) góc (orvosi), (fiz.) gyújtópont, fókusz; otthon, család ognisko choroby; ognisko chorobowe a betegség fészke v. góca ognisko czerwony tűzpiros, lángvörös ognisko domowe családi tűzhely, családi otthon ognisko elipsy az ellipszis gyújtópontja ognisko epidemii járványfészek ognisko konfliktu válsággóc ognisko kowalskie [najprostszy piec służący do nagrzewania materiału w rozżarzonym

13 4361 węglu lub koksie przed kuciem ręcznym] kocsácstűzhely ognisko kuchenne takaréktűzhely ognisko kuźnicze vashámor tüze v. tűzhelye ognisko niepokojów tűzfészek, a nyugtalanság központja ognisko oświaty oktatási v. közoktatási központ ognisko rodzinne házi tűzhely, otthon, ház, család ognisko soczewki a lencse gyújtőpontja v. fókusza ognisko stożkowej [1. mat. punkt leżący w płaszczyźnie krzywej stożkowej, mający tę własność, że stosunek odległości każdego punktu stożkowej od ogniska do odległości tego punktu od ustalonej prostej jest stały; 2. ognisko stożkowej, mat. punkt F leżący w płaszczyźnie danej krzywej stożkowej (stożkowa) taki, że dla dowolnego punktu P tej stożkowej zachodzi relacja: stosunek długości PF do odległości P od prostej zw. kierownicą jest wielkością stałą (zw. mimośrodem).] gyújtópont; fókusz ognisko trzęsienia ziemi [zob. hipocentrum] a földrengés fészke; hipocentrum [(ógörög υπόκεντρον, szó szerint a központ alatt ), vagy fókusz az a hely a Föld belsejében, ahol egy földrengés vagy föld alatti robbanás energiája felszabadul. A hipocentrum éppen a földrengés epicentruma alatt helyezkedik el az ún. fókuszmélységben.] ognisko wojny a háború tűzfészke ognisko zasycone wiórami strzeliło płomieniem a forgáccsal táplált tűz lángra lobbant ogniskować [1. skupiać w jednym punkcie wiązkę świetlną 2. gromadzić wokół czegoś lub kogoś] össszpontosítani, koncentrálni ogniskować się [skupiać się] koncentrálódni, összegyűlni ogniskowa [odległość ogniska optycznego od soczewki lub zwierciadła] gyújtótávolság, fókusztávolság ogniskowy, -a, -e fókuszogniskowy rozrost guzkowy wątroby (łac. hyperplasia hepatis nodularis, ang. focal nodular hyperplasia) [niezłośliwy guz wątroby występujący u około 0,3% populacji ludzkiej, swierdzany 6-8 krotnie częściej u kobiet zwykle w wieku lat, ściśle korelujący ze stosowaniem hormonów - antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej. Jest drugim pod względem częstości niezłośliwym guzem wątroby (według niektórych danych trzecim).] (lat.) hyperplasia hepatis nodularis;(ang.) focalis nodularis hyperplasia (FNH) [szabálytalan elrendeződésű hepatocyták, Kuppfer sejtek, epecsatornák, fibrosus septumok alkotják. Általában fiatal nőkben véletlenül kerül felfedezésre. A nagyra nőtt góc panaszt okozhat.] ognisto tűz-, tüzes (csak szóösszetételekben) ognistoczerwony, -a, -e tűzpiros, lángvörös ognistooki, -a, -ie tűzszemű ognistość tüzesség, hév, tűz ognistorudy, -a, -e [mający kolor intensywnie rudy] tűzpiros ognisty, -a, -e [1. pałający ogniem; 2. mający kolor czerwony o intensywnym odcieniu; 3. pełen temperamentu, namiętności; też: wyrażający takie cechy] tüzes, lángoló, forró, heves ognista kobieta tüzes nő ognista kula słońca a nap tűzgolyója v. tüzes golyója ogniste języki lángok v. tüzes nyelvek ogniste języki Ducha św. a Szentlélek lángjai ognisty koń tüzes paripa ognisty temperament heves temperamentum v. vérmérséklet ogniście, ognisto hevesen, tüzesen ogniwko kis láncszem ogniwo [1. jedno z kółek tworzących łańcuch; 2. to, co jednoczy kogoś lub coś; 3. składowa część jakiejś struktury organizacyjnej; 4. źródło stałego prądu elektrycznego] láncszem; (fiz.) elem; (átv.) kapocs, kötelék, kapcsolat; gócpont ogniwo filtru wszechprzepustowego mindent áteresztő szűrőtag ogniwo fotoelektryczne, słoneczne [zob. fotoogniwo] fotoelektromos elem, napelem ogniwo galwaniczne [1. ogniwo wytwarzające energię elektryczną w wyniku zachodzących w nim reakcji elektrochemicznych 2. ogniwo, w którym źródłem prądu są reakcje chemiczne zachodzące między elektrodą, a elektrolitem. Dwie elektrody zanurzone w elektrolicie (półogniwa) tworzą ogniwo galwaniczne. Różnica potencjałów elektrod to siła elektromotoryczna ogniwa (SEM).] galvánelem; (vegytan) a benne levő anyagok vegyi energiájából villamos energiát szolgáltató áramforrás; az első és másodrendű vezetők olyan kombinációja, mely zárt körben a kémiai munkaértéknek megfelelően elektromos áramot termel (a leghasznosabb elsőrendű vezetők a cink, réz, szén, míg a másodrendű vezetők többnyire hígított sav, rézgálicoldat, sóoldatok) (L. Galvani olasz természettudós nevéről)

14 4362 Ogniwo paliwowe zasilane bezpośrednio metanolem, DMFC (Direct-Methanol Fuel Cell) [rodzaj ogniwa paliwowego, w którym metanol (CH 3 OH) nie jest reformowany, lecz dostarczany bezpośrednio do ogniwa. Ogniwa zasilane metanolem są to zmodyfikowane ogniwa polimerowe (PEMFC).] DMFC Direct Methanol Fuel Cell (Toshiba technológia, pl. mobil telefonok feltöltésére) ogniwo suche [«ogniwo galwaniczne pierwotne, w którym elektrolit ma postać żelu] szárazelem ogniwo zasilające mikrofon mikrofonelem ogolenie borotválás ogolenie się megborotválkozás ogolić [usunąć zarost, włosy, ścinając je ostrym narzędziem przy samej skórze] borotválni, megborotválni ogolić kogoś megborotválni vkit ogolić całkowicie owłosienie łonowe a fanszőrzetet teljesen leborotválni ogolić się [ogolić samego siebie] megborotválkozni ogolony, -a, -e borotvált, megborotvált ogołocenie megfosztás, kifosztás ogołocić (ogołocę) ogołacać, ogałacać [zabrać komuś lub skądś wszystko] lemezteleníteni, lehúzni a ruhát (z czego); kifosztani, kirabolni (vkit); leveleitől megfosztani ogołocić z liści lombtalanítani ogołocić się ogołacać się, ogałacać się [1. pozbawić czegoś samego siebie; 2. zabrać wszystko sobie nawzajem] lemeztelenedni; megfosztja magát vmitől ogołocony, -a, -e kifosztott, mindenétől megfosztott, lemeztelenített, lekopasztott ogołocony z liści a leveleitől lekopasztott v. megfosztott; levéltelen ogon [1. u ryb, płazów, gadów i ssaków: tylna, zwężona i wydłużona część ciała; 2. futro, skóra lub pęk włosów z tej części ciała zwierząt; 3. u ptaków: pęk piór wyrastających z tylnej części ciała; 4. końcowa, zwężająca się część przedmiotu, urządzenia, stroju itp., będąca jego przedłużeniem; 5. pot. zwierzę hodowane w gospodarstwie rolnym; 6. pot. osoba chodząca za kimś w celu śledzenia go; 7. pot. epizodyczna rola sceniczna niepozwalająca aktorowi zaprezentować swych umiejętności] (u zwierząt) fark, farok; (u sukni) uszály; (átv.) slepp ogon, poła [Dolna cześć płaszcza, poniżej talii, składająca się z dwóch części bocznych, rozdzielonych rozporkiem. W żakietach, dolna cześć stanowi całość składająca się z przedniej i tylnej części. W damskiej odzieży można zaakcentować krótszą talię.] szárny [Bizonyos kabátfajták (pl. frakk) oldalt-hátul meghosszabbított része.] ogon jaskółczy (jaskółczy ogon, jaskółcze złącze) [1. połączenie dwóch elementów w ten sposób, że czop jednego elementu w kształcie trapezu wchodzi w gniazdo drugiego elementu; 2. termin stosowany w architekturze i budownictwie] fecsefark v. fecskefarok; (építészet) villáscsapolás, fecskefarok v. villásfarok; (wojsko) villában v. ékben való vonulás ogon komety [świetlista smuga utworzona z rozrzedzonych gazów i pyłu, ciagnąca się od jądra komety w stronę przeciwną niż Słońce] üstökös csóvája ogon koński lófarok ogon u działa [Część końcową lawety armatnej nazywano w wojsku polskiem ogonem działa. B. Gemb.] ágyútalp végének része ogonek [1. zdr. od u ryb, płazów, gadów i ssaków: tylna, zwężona i wydłużona część ciała; u ptaków: pęk piór wyrastających z tylnej części ciała; 2. pot. rząd ludzi stojących jeden za drugim i czekających na coś; 3. znaczek w kształcie odwróconego przecinka dopisywany u spodu niektórych liter, np. przy literach ą, ę; 4. krótka łodyżka utrzymująca owoc na gałęzi; 5. wąska część liścia, na której osadzona jest blaszka; 6. zdrobn. ogon, mały ogon; 7. kształt podobny do zakręconego ogona, zawijas; 8. znak diakrytyczny w postaci ogonka; 9. umieszczany pod literą; 10.kolejka (do kasy)] (zdr. od ogon) kis farok, farok; (liściowy) levélnyél, levélinda; szára vminek; (kolejka) sor ogonek liściowy lecélinda, levélnyél ogonek [kolejka] [Słowniczek języka śląskiego] kisvasút, vicinális ogoniasty, -a, -e farkos (farokkal ellátott); uszályos ogonić oganiać [1. pot. odpędzić muchy, komary itp.; 2. pot. ochronić kogoś lub coś,

15 4363 odpędzając coś od niego] elhajtani, űzni, elűzni, elkergetni ogonić się oganiać się [1. pot. odpędzić od siebie muchy, komary itp.; 2. pot. uwolnić się od kogoś lub od czegoś, co dręczy] elhajtja, űzi, elűzi, elkergeti a szúnyogokat v. legyeket; megszabadulni vmitől, ami gyötrő ogonowy, -a, -e farok-, farogonowe [Podarek przy kupnie jakiegokolwiek zwierzęcia dawany przez kupującego służbie, która go dozorowała.] (daw) ajándék vmilyen állat vásárlásakor a vevő részéről az állat őrzőjének Ogończyk wiązowiec (Satyrium w-album) [gatunek owada z rzędu motylii, z rodziny modraszkowatych (Lycaenidae)] W-betűs lepke (Satyrium w-album) [Satyrium w- album (Knoch, 1782) - w-betűs farkincásboglárka] ogorzałka (Aythya marila) [1. kaczka o popielatoszarym upierzeniu, żyjąca w północnej Europie, Azji i Ameryce; 2. objęta całkowitą ochroną gatunkową kaczka o popielatoszarym lub białym upierzeniu, zamieszkująca euroazjatyckie i północnoamerykańskie bagna i zbiorniki wodne; 3. drzewo z rodziny serecznikowatych, którego drewna używano dawniej do budowy tratw, dziś jachtów; balsa] vadkacsa; hegyi réce (Aythya marila) [a lúdalakúak rendjébe, ezen belül a récefélék (Anatidae) családjába és az Aythya nembe tartozó vízimadár] Ogorzałka wełnista (Ochroma lagopus Sw.) [popularnie nazywana balsą gatunek drzewa z rodziny wełniakowatych. Występuje w lasach Ameryki Południowej i Środkowej oraz na Antylach i Cejlonie. Jest często uprawiany wzdłuż atlantyckich wybrzeży Ameryki Południowej.] balsafa (Ochroma pyramidale, szinonimája O. lagopus) [gyorsan és magasra növő fafajta, kifejlett egyedei a 30 méteres magasságot is elérhetik] ogorzałość barnaság, napbarnított arcszín ogorzały, -a, -e [mający śniadą skórę wskutek częstego przebywania na słońcu] barna, barnás, napbarnított, lebarnult, lesült ogorzeć [nabrać śniadej cery wskutek częstego przebywania na słońcu] lesülni, megbarnulni, leégni (a napon) ogólniak (közb.) általánosan képző középiskola, gimi ogólnie [1. przez ogół, dla wszystkich; 2. biorąc pod uwagę całokształt] általában, általánosságban; általánosan ogólnie biorąc általában véve ogólnie przyjęty zwyczaj általában bevett v. általánosan elterjedt szokás ogólnie wiadomo köztudomású, általánosan ismeretes ogólnik [stwierdzenie wyrażające znaną wszystkim prawdę, banalną treść] közhely, általánosság, (czczy frazes) üres frázis, szólam ogólniki oklepane általánosságok, közhelyek ogólnikowo általában, általánosságban, felületesen ogólnikowy, -a, -e [mający charakter ogólnika] általános, felületes ogólnodostępny, -a, -e [dostępny dla wszystkich] mindenki számára hozzáférhető, nyilvános ogólnoeuropejski, -a, -ie [dotyczący całej Europy] összeurópai ogólnokrajowy, -a, -e [dotyczący całego kraju] országos Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej na Węgrzech Országos Lengyel Kisebbségi Önkormányzat ogólnokształcący, -a, -e [dający wykształcenie ogólne] általános, általános irányú v. műveltségű ogólnoludzki, -a, -ie [dotyczący wszystkich ludzi] általános emberi

16 4364 ogólnonarodowy, -a, -e [dotyczący całego narodu] össznépi, össznemzeti ogólnopaństwowy, -a, -e [dotyczący całego państwa] országos, az egész államot érintő, az egész országra vonatkozó v. tartozó ogólnopolityczny, -a, -e általános v. egyetemes politikai ogólnopolski, -a, -e [dotyczący całej Polski] összlengyel, országos lengyel ogólnopolska wystawa országos kiállítás Ogólnopolska Wystawa Fotograficzna "Polarne Widoki" Országos Fotográfiai Kiállítás ogólnopolski komitet (lengyel) országos bizottság Ogólnopolski Komitet Oporu (OKO) [założony 13 stycznia 1982 r. na spotkaniu ukrywających się członków Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Wśród działaczy można wymienić Eugeniusza Szumiejko, Andrzeja Konarskiego, Bogdana Borusewicza, Zbigniewa Bujaka (którego mit skończył się, kiedy został prezesem Głównego Urzędu Ceł), Władysława Frasyniuka, Stanisława Handzlika i Jerzego Milewskiego - zagranicznego przedstawiciela związku (który źle skończył, ale nie pamiętam jak).] Országos Ellenállási Bizottság ogólnopolski zjazd országos kongresszus Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny Országos Pedagógus Konferencia v. Kongresszus Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny Országos Szociológiai Konferencia v. Kongresszus Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) [centrala związkowa zrzeszająca branżowe federacje i ogólnokrajowe związki zawodowe, utworzona 24 listopada 1984, na mocy ustawy o związkach zawodowych z 26 października 1982, oznaczającej w praktyce delegalizację NSZZ Solidarność I innych niezależnych organizacji pracowniczych. OPZZ przystąpiło do Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego członek prokomunistycznej Światowej Federacji Związków Zawodowych. Do 1990 politycznie podporządkowanie PZPR, od 1991 wchodzi w skład SLD. - Skupia ponad 4 mln członków. Występuje w obronie socjalnych i pracowniczych uprawnień swoich członków, głównie pracowników przedsiębiorstw państwowych, a także w dużej mierze rencistów i emerytów. - Naczelnymi władzami OPZZ są: Zgromadzenie Związków Zawodowych, Rada oraz Komitet Wykonawczy. Przewodniczącym OPZZ byli: A. Miodowicz ( ), E. Spychalska ( ), J. Wiaderny.] Országos Szakszervezeti Egyetértés ogólność általánosság ogólnoświatowy, -a, -e világogólny, -a, -e [1. dotyczący ogółu osób; 2. obejmujący całokształt czegoś; 3. odnoszący się do wielu podobnych przedmiotów, zjawisk; 4. składający się ze szczegółów] általános, összes, össz-; egész, teljes ogólna suma fő, az egész összeg, az egész összeget kitevő ogólna wrażenie összbenyomás ogólna zebranie teljes ülés ogólne warunki dostaw általános szállítási feltételek ogólne wrażenie összbenyomás, összkép ogólne zamieszanie általános zavargás ogólny błąd ochrony (ang. GDF general protection fault) [w architekturze Intel x86 jest błędem pojawiającym się, gdy bieżąco wykonywany program komputerowy w jakiś sposób narusza zasady sprzętu, na którym jest wykonywany. Te zasady mają za zadanie chronić dane i inne programy przed oczywistymi i potencjalnie katastrofalnymi błędami wykonywania. Błędy, które powodują wystąpienie ogólnego błędu ochrony, są zazwyczaj nieodwracalne i uważa się, że najbezpieczniejszą reakcją na nie jest przerwanie programu.] GDF (General Protection Fault) [Általános védelmi hiba, amely akkor jelentkezik, ha egy alkalmazás a saját memóriaterületén kívülre címez, vagy nem létező adathoz fordul.] ogólny entuzjastyczny zryw do pracy a mindenkit magával ragadó munkalendület ogólny kryzys kapitalizmu a kapitalizmus általános válsága ogólny przepis általános előírás v. szabály ogół [1. zespół przedmiotów, zjawisk tworzących pewną całość; 2. zespół osób mających jakąś wspólną cechę, np. zawód, narodowość, zainteresowania; 3. wszyscy mieszkańcy danego kraju, okręgu, miasta itp] összesség, vminek az összessége v. teljessége v. egésze; köz, közösség, közönség, mindenki, minden ember; tömeg, összeg ogół członków a tagok összessége, tagság ogół mieszkańców összes lakosok ogół słuchaczy minden hallgató, a hallgatók összessége ogół spraw az összes ügy, az ügyek összessége ogół wydatków összkiadás

17 4365 ogółem [dodając wszystkie elementy] összesen, általában ogórczany, -a, -e [ogórkowy] (ogórkowy) uborkaogóreczek kis uborka, uborkácska Ogórecznik lekarski (Borago officinalis L.) [1. gatunek rośliny należący do rodziny ogórecznikowatych (szorstkolistnych). Pochodzi z krajów śródziemnomorskich. W Polsce uprawiany, czasami występuje w formie zdziczałej (efemerofit), jako chwast. 2. roślina roczna z rodziny szorstkolistnych. Pokryta jest odrastającymi szorstkimi włoskami. Łodyga wzniesiona 30-60cm. wysokości, w górze wiechowato rozgałęziona. Liście duże, jajowate. Kwiaty zebrane w ulistnione skrętki. Kielich prawie do podstawy podzielony na pięć wąskich łatek. Korona początkowo różowa potem niebieska o pięciu dużych zaostrzonych płatkach u podstawy zrośniętych w bardzo krótką rurkę z pięcioma białymi osklepkami. Odznacza się dużą miododajnością. Zakwita w połowie czerwca i kwitnie do połowy lipca.] borágó (Borago officinalis L.) [az érdeslevelűek (Boraginaceae) családjába tartozó fűszernövény; a magyar népnyelv uborkaszagú fűnek is nevezi. További népies nevei: borrach, borrágó, borvirág, báránynyelv, hegyes útifű, kerti ökörnyelv, pirítófű, ürömfű, ökörnyelv, tetűvirág.] ogórek małosolny [ogórek niezupełnie ukwaszony] sótlan v. sószegény uborka Ogórek siewny (Cucumis sativus L.) [gatunek ogórka z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Wywodzi się prawdopodobnie z gatunku Cucumis hardwickii dziko rosnącego u podnóża Himalajów. W Indiach uprawiany był już ok. 3 tys. lata temu, później został szeroko rozpowszechniony i obecnie znany jest we wszystkich strefach klimatycznych. Owoce ogórka siewnego wykorzystywane są powszechnie w kuchni wielu krajów. Nazwa odnosi się zarówno do rośliny płożącej, jak i jej cylindrycznych, jadalnych owoców.] uborka v. népiesen ugorka (Cucumis sativus) [1. a tökvirágúak (Cucurbitales) rendjébe, a tökfélék (Cucurbitaceae) családjába tartozó növényfaj. Ugyanabba a nemzetségbe tartozik, mint a sárgadinnye. Számos nemesített változata létezik. 2. Dinnye (Cucumis melo és Citrullus vulgaris, avatiach vagy abattichim), és uborka (Cucumis sativus, kishuin): a zsidók Egyiptomban ismerték meg, megkedvelhették, mert szabadulásukkor magukkal vitték és termesztették is (4 Móz 11,5 és Éz 1,8).] Ogórecznik lekarski borágó (Borago officinalis L.) ogórek, ogórki (Cucumis L.) [1. roślina warzywna o długiej, płożącej się łodydze i żółtych kwiatach; też: owoc tej rośliny o wydłużonym kształcie, pokryty zieloną skórką; 2. rodzaj roślin jednorocznych z rodziny dyniowatych] uborka ogórek kiszony savanyú uborka ogórek kwaszony, ogórki kwaszone kovászos uborka ogórek wężowy, ogórek sałatkowy kígyóuborka ogórki gruntowe [ogórki uprawiane bezpośrednio na grządkach, nie w szklarni] szabadföldi uborka ogórki kiszone, ogórki kwaszone kovászos uborka ogórki konserwowe ecetesuborka, csemegeuborka ogórki marynowane ecetes uborka ogórki puszkowe konzervuborka ogórkowaty, -a, -e [mający kształt ogórka] uborkaszerű ogórkowy, -a, -e [przymiotnik od: ogórek] uborkaograbić ograbiać [1. przemocą i bezprawnie zabrać cudzą własność; 2. zgarnąć grabiami siano, liście itp. dookoła czegoś] kirabolni, kifosztani; összegereblyézni ograbić coś kifosztani vmit ograbienie rablás, kifosztás; gereblyézés

18 4366 ograć ogrywać [1. zwyciężyć kogoś w jakiejś grze, często pozbawiając go przy tym pewnej sumy pieniędzy; 2. pot. sprawić, że coś, np. sztuka teatralna, utwór muzyczny, spowszednieje na skutek częstego grania; 3. środ. udoskonalić instrument muzyczny przez dłuższe używanie go] hangszert kijátszani; sokat játszani vmivel, elnyúzni vmit (játékban); megkopasztani, kifosztani vkit (kártyában), (játék közben) kifosztani ograć się [pot. o sztuce teatralnej, utworze muzycznym itp.: spowszednieć na skutek częstego grania] gyakori játék miatt sablonossá válni ogradzać (zob. ogrodzić) elkeríteni, bekeríteni ogradzać, ogrodzić coś bekeríteni vmit ogradzać ogród płotem kerítést húz a kert köré; kerítéssel veszi körül a kertet ogradzanie kerítés, körülkerítés, bekerítés; körülzárás ograniczać (zob. ograniczyć) korlátozni; elhatárolni ograniczać ruch forgalmat korlátozni ograniczać a. ograniczyć wywóz z kraju korlátozni az áruk országból történő kivitelét ograniczać się do czego szorítkozni vmire ograniczający, -a, -e korlátozó ograniczanie, ograniczenie korlátozás, csökkentés ograniczenia korlátozás, csökkentés ograniczenia dewizowe devizakorlátozás ograniczenia eksportowe exportkorlátozás ograniczenia handlu kereskedelem-korlátozás ograniczenia ilościowe mennyiségi korlátozás ograniczenia importowe importkorlátozás ograniczenie [1. norma, przepis, zarządzenie krępujące czyjąś swobodę działania; 2. brak szerszych horyzontów myślowych; 3. ograniczony charakter czegoś] korlátozás, korlátok közé szorítás, csökkentés; bekerítés ograniczenie częstotliwościowe (sygnału) sávvágó ograniczenie dewizowe devizakorlátozás ograniczenie ilościowe wywozu kiviteli mennyiségi korlátozás ograniczenie konsumpcji fogyasztáskorlátozás ograniczenie łąki plotem a rét elkerítése (kerítéssel) ograniczenie pasma częstotliwości frekvenciasáv-korlátozás ograniczenie prędkości sebességkorlátozás ograniczenie ruchu forgalomkorlátozás ograniczenie szumu vivőhullámú zajelnyomás; zajhatárolás ograniczenie umysłowe [najlżejsza postać niedorozwoju umysłowego] a gondolat korlátozása ograniczenie w użyciu prądu áramkorlátozás ograniczenie wolności [w polskim prawie karnym: kara wymierzana sprawcom wykroczeń i mniej groźnych przestępstw, polegająca m.in. na tym, że skazany pozostaje na wolności, ale nie może bez zgody sądu zmienić miejsca pobytu] a szabadság korlátozása ograniczenie wydatków kötségcsökkentés ograniczenie zaklóceń zavarhatárolás ograniczenie zbrojeń fegyverkorlátozás ogranicznik [1. coś co ogranicza, hamuje; 2. urządzenie ograniczające działanie jakiegoś mechanizmu] határoló, határolóerősítő ogranicznik szumu (zakłóceń) zajhatároló ogranicznik wartości chwilowej (sygnału) határoló, vágó ograniczoność korlátoltság, szűk látókör ograniczoność rozumu korlátolt értelem ograniczony, -a, -e [1. mający niewielki zakres; 2. niemający szerszych horyzontów myślowych] korlátozott, elhatárolt; (człowiek) korlátolt, határolt, szűk látókörű, (átv.) korlátolt (eszű), ostoba, buta; ograniczona poczytalność korlátolt beszámíthatóság ograniczona zdolność do podejmowania czynności a. działań prawnych korlátozott cselekvőképesség ograniczona zdolność prawna korlátozott jogképesség ograniczony umysł korlátolt ész, korlátolt gondolkozásmód ograniczony umysłowo szellemileg korlátolt, visszamaradott ograniczyć ograniczać [1. ująć w pewne granice przestrzenne; 2. zacieśnić zakres czegoś; 3. ograniczać: być granicą czegoś] határolni, elhatárolni; (zmniejszać) korlátolni, korlátozni, mérsékelni; elhatárolni ograniczyć swoje pragnienie mérsékli saját vágyait v. a vágyait ograniczyć wydatki do najkonieczniejszych a kiadásokat a legszükségesebbekre korlátozni ograniczyć się ograniczać się [1. zmniejszyć zakres swego działania, posiadania itp.; 2. zostać ograniczonym do czegoś; 3. zużyć coś w sposób oszczędny; 4. ograniczać się: być oszczędnym] korlátozza magát, korlátozódni, szorítkozni; megelégedni (megelégszik) vmivel ograniczyć się do czego szorítkozni (vmire);

19 4367 ograny, -a, -e [pozbawiony właściwego znaczenia, ekspresji przez zbyt częste powtarzanie] jól kijátszott; újra és újra v. állandóan játszott mű v. darab; kifosztott (ember kártyában) ograna sztuka újra és újra elővett színmű, reprízdarab ograne skrzypce kijátszott hegedű Ogrodnica [wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Środa Śląska.] Ogrodnica (lengyel falu) Ogrodnica niszczylistka (Phyllopertha horticola) [gatunek owada z rodziny żukowatych z rzędu chrząszczy] Kerti cserebogár (Phyllopertha horticola) Piotwowski Antoni: Ogrodniczka ogrodniczki [1. pot. spodnie na szelkach mające prostokątny napierśnik na wzór fartucha; 2. rodzaj spodni, bardzo często jeansowych, posiadających doszyty na przodzie do linii talii tzw. bawet fragment materiału przykrywający tors/biust, często z naszytą na wierzchu dużą kieszenią. Do bawetu umocowane są regulowane szelki.] kertészdadrág Ogrodnica niszczylistka (Phyllopertha horticola) ogrodnictwo [1. uprawa warzyw, drzew owocowych i roślin ozdobnych; 2. dział rolnictwa obejmujący warzywnictwo, sadownictwo oraz uprawę i hodowlę roślin ozdobnych; 3. wydział lub kierunek na wyższej uczelni, obejmujący studia w tym zakresie] kertészet, kertgazdaság; kertészkedés, kertművelés ogrodniczy, -a, -e kertészeti, kertész-, kerti ogrodniczy nóż kertészkés, kacorkés ogrodnik [1. (botanika) sadownik, hodowca; 2. (botanika) wśród znanych zawodów; 3. (ekonomia) uprawia zawodowo; 4. (Przysłowia) właściciel pazernego psa; 5. (Gastronomia) opływa w owoce i warzywa; 6. człowiek zajmujący sie ogrodnictwem] kertész (jestem ogrodnikiem); gyümölcstermelő, gyümölcstermesztő ogrodnictwo warzywne konyhakertészet ogrodniczka [kobieta zajmująca się zakładaniem i uprawą ogrodu] kertészlány, kerésznő ogrodowizna vetemény, konyhanövények; zöldségfélék ogrodowy, -a, -e kert-, kerti, kertes ogrodowy kwiat kerti virág ogrody i sady [ Ogrodem albo zagrodą nazywano miejsce ogrodzone, w którem zasiewano warzywa a ze zbóż zwykle jęczmień, rzadko dawniej w polu uprawiany.

20 4368 Część ogrodu zasadzona drzewami owocowemi nazywała się sadem.] (daw) konhykertek és gyümölcsösök ogrody wiszące [w starożytności: ozdobne ogrody babilońskie założone na wspartych o słupy tarasach] függőkert ogrodzenie [1. to, co ogradza jakiś teren, np. płot, parkan, mur; 2. ogrodzona przestrzeń] kerítés, palánk, sövény; (körülzáró) fal; karám ogrodzenie kortowe teniszpálya kerítése ogrodzenie murowane falkerítés ogrodzenie z drutu kolczastego szögesdrót kerítés ogrodzenie z kutego żelaza kovácsoltvas kerítés ogrodzenie z łat léckerítés, bekerítés ogrodzić ogradzać [1. zrobić dookoła czegoś ogrodzenie; 2. ogradzać: stanowić ogrodzenie] elkeríteni, bekeríteni, körülkeríteni, körülzárni ogrodzić kratą ráccsal bekeríteni ogrodzić się ogradzać się [ogrodzić swoją posiadłość] elkeríti magát ogrom [1. duże rozmiary czegoś; 2. wielka ilość czegoś; 3. o uczuciach, pojęciach, zjawiskach itp.: duży stopień nasilenia czegoś] tömérdek, rengeteg, roppant, sok; roppant nagyság v. nagysága vminek; rendkívül nagy sokadalom; hatalmas tömeg ogrom pracy rengeteg munka ogromnie nagyon, igen nagyon; rendkívül, roppant, roppantul ogromnie się przejął tym wypadkiem nagyon meghatotta őt ez az eset ogromnieć hatalmassá, óriássá válni ogromny, -a, -e [1. mający wielkie rozmiary; 2. znaczny pod względem ilości, wartości; 3. o uczuciach, pojęciach, zjawiskach itp.: występujący w wielkim natężeniu] hatalmas, igen nagy, roppant, mérhetetlen, óriási, nagy, túláradó ogród [teren zajęty pod uprawę roślin ozdobnych lub użytkowych z wyznaczonymi alejami, ścieżkami, grządkami itp.] kert [bekerített művelt terület, amely az ide ültetett növények fajtája, az utak, falak, támfalak, sövények, lépcsők, teraszok, medencék, kutak, szobrok stb. felhasználásával v. nélkülük is számos változatban alakítható] ogród aklimatyzacyjny fűvészkert ogród angielski, w stylu angielskim [ogród kształtowany na wzór naturalnego krajobrazu lub ogród w stylu sentymentalnym z ruinami, obeliskami, świątyniami itp.] angolkert ogród botaniczny [ogród, w którym hoduje się dla celów naukowych rośliny różnych stref klimatycznych i środowisk] botanikuskert, fűvészkert ogród bylinowy [zob. byliniarnia; ogród obsadzony ozdobnymi bylinami] örökzöldek kertje ogród dendrologiczny [zob. arboretum] arbotrétum Ogród Dendrologiczny Akademii Rolniczej w Poznaniu a Poznańi Mezőgazdasági Akadémia Arborétuma ogród dobrze utrzymany ápolt, rendeben tartott kert ogród działkowy telkes kert ogród folwarczny tanyai kert ogród francuski, w stylu francuskim [ogród, który charakteryzuje geometryczna kompozycja przestrzeni, strzyżona w geometryczne kształty zieleń, bogactwo urządzeń wodnych i rzeźb ogrodowych] franciakert ogród japoński [ogród krajobrazowy łączący typowe elementy pejzażu z akcentami architektonicznymi] japánkert ogród jarzynowy zöldségeskert ogród klastorny belső udvar ogród kwiatowy virágoskert ogród miczurynowski micsurinkert Ogród Oliwny zob. Getsemani [zob. ogrójec: miejsce na Górze Oliwnej w Jerozolimie, gdzie przebywał Jezus przed pojmaniem] kert az Olajfák hegyén (Gecsemáné-kert) ogród owocowy gyümölcsöskert, gyümölcskert ogród ozdobny díszkert ogród pomologiczny [zob. sad pomologiczny: teren, na którym uprawia się dla celów badawczych różne gatunki drzew i krzewów owocowych pochodzących z krajów o zbliżonym klimacie] gyümölcsös kert ogród przed domem előkert ogród renesansowy [ogród o układach geometrycznych osiowych lub wieloosiowych, w którym podstawę stanowiły kwatery stopniowo wzbogacane m.in. altanami, sadzawkami i fontannami] reneszánsz kert ogród romantyczny [rozległy ogród krajobrazowy, obejmujący łąki, pola, lasy, zabudowania