Definicja osadów ściekowych
|
|
- Ludwika Pawlak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ,,Komunalne osady ściekowe - problemy rolniczego wykorzystania. Definicja osadów ściekowych Zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. Nr 39/2007, poz. 251 z późn. zm.), przez komunalne osady ściekowe rozumie się pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych. Ilość powstających osadów uzależniona jest od: - zawartości zanieczyszczeń w ściekach, - technologii oczyszczania, - sposobu przeróbki osadu w celu stabilizacji, zmniejszenia masy i objętości osadu, - reagentów stosowanych w procesie oczyszczania ścieków i przeróbki osadów (zastosowanie reagentów, szczególnie do strącania fosforu powoduje wzrost ilości osadów o 25-35%) [5]. Szacowanie ilości powstających osadów. Wartość średniego wskaźnika krajowego ilości powstającego osadu przyjmuje się na poziomie 0,247 kg s.m./m 3 ścieków oczyszczonych wg KPOŚK [1]. Wartości obliczonych wskaźników w poszczególnych województwach są zróżnicowane średnia wynosi od 0,127 do 0,354 kg s.m./m 3. Wg innych źródeł [2], na etapie wstępnego, orientacyjnego bilansowania osadów powstających w miejskich, mechaniczno-biologicznych oczyszczalniach ścieków, można przyjmować średnie wartości wskaźników na poziomie: - 0,45 kg s.m. osadu /m 3 ścieków, - 70 g s.m. osadu/ 1 mieszkańca w ciągu doby, - 0,8 kg s.m./kg BZT 5. Właściwości osadów ściekowych: Wysokie uwodnienie (ponad 99% dla osadów surowych, 55-80% dla osadów odwodnionych, poniżej 10% po termicznym suszeniu). Wysoka zawartość związków organicznych (około % suchej masy dla osadów niestabilizowanych, 45-55% dla osadów ustabilizowanych). Wysoka zawartość związków azotu (2-7% s.m.), niższa związków fosforu i potasu. Zróżnicowana zawartość metali ciężkich (największa w przypadku oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w silnie uprzemysłowionych miastach). Zróżnicowany stopień zagrożenia sanitarnego największy dla osadów surowych wstępnych, najmniejszy dla osadów ustabilizowanych i zhigienizowanych [4]. Wśród wykrywanych w osadach ściekowych organizmów patogennych występują bakterie chorobotwórcze (pałeczka duru brzusznego, czerwonki, tężca, gruźlicy), grzyby (np. grzyby pleśniowe i dermofity), wirusy, pierwotniaki oraz jaja pasożytów (Ascaris glista ludzka, 1
2 Toxocara glista psia lub kocia, Trichuris włosogłówka). Zawartość składników nawozowych, takich jak azot, fosfor i wapń w osadzie jest 1,5 razy większa niż w dobrej jakości oborniku. Niższy natomiast jest poziom potasu i magnezu. Niektóre osady przemysłowe pochodzące z zakładowych oczyszczalni ścieków, szczególnie z przemysłu spożywczego oraz celulozowego, skórzanego i ceramicznego, mogą być poddawane odzyskowi metoda R10 (rozprowadzanie na powierzchni ziemi w celu nawożenia lub ulepszenia gleby), jeśli spełniają m.in. wymagania jak dla komunalnych osadów ściekowych określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz i zm. Dz. U. Nr 155/2002, poz. 1299). Warunki odzysku określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie procesu odzysku R10 (Dz. U. Nr 228, poz. 1685). Sposoby zagospodarowania osadów: Przyrodnicze wykorzystanie pod tym pojęciem rozumie się stosowanie osadów do nawożenia gleb i roślin oraz rekultywację gleb zdegradowanych i bezglebowych gruntów (np. utwory geologiczne pozbawione pokrywy glebowej wskutek robót ziemnych, erozji, zwałowiska i nasypy naturalnych mas ziemnych, składowiska odpadów). Ograniczenia w stosowaniu: skład chemiczny i sanitarny - do głównych cech, które dyskwalifikują osady do dalszego wykorzystania należy zwiększona zawartość metali ciężkich, silnie toksycznych związków chemicznych i organizmów chorobotwórczych; osady wytwarzane są w ciągu całego roku, natomiast możliwość ich zastosowania zależna jest od wegetacji roślin; wymaga odpowiedniego sytemu magazynowania i odpowiedniej liczby odbiorców; uwarunkowania techniczne związane z formą, w której są aplikowane osady osady odwodnione, nieodwodnione, wysuszone, po procesie kompostowania. Wapnowanie osadów ściekowych Metoda właściwa dla osadów zawierających metale ciężkie na poziomie pozwalającym na ich przyrodnicze wykorzystanie. Do osadów dodawane jest wapno palone w ilościach niezbędnych do higienizacji osadu. Dodawanie wapna powoduje stabilizację osadów i polepsza ich zdolność do odwadniania. Produkt końcowy można traktować jako nawóz, który służy do odkwaszania gleb poprawiający jej strukturę, jednocześnie dostarcza roślinom niezbędnych składników w ilościach porównywalnych z innymi nawozami organicznymi. 2
3 Kompostowanie osadów ściekowych Kompostowanie osadów powoduje ich stabilizację, zniszczenie organizmów chorobotwórczych, redukcję masy i uwodnienia. Substancja organiczna wykorzystywana jest jako materiał nawozowy, strukturotwórczy i rekultywacyjny. Stanowi cenny nawóz organiczny mogący zastąpić obornik. Kompostowanie może być stosowane jako proces końcowy uszlachetniania osadów, pozwalający na uzyskanie materiału o wysokich cechach jakościowych, który może być wykorzystany przyrodniczo (pod warunkiem spełnienia norm metali ciężkich). Kompostowanie pozwala na uzyskanie produktu dojrzałego, zhumifikowanego, całkowicie stabilnego, o zapachu ziemi i luźnej strukturze. Kompostowanie wymaga wymieszania osadu ze środkiem strukturotwórczym, np. trocinami. Korzystne dla procesu kompostowanie jest dodanie biopreparatów przyśpieszających rozkład biomasy. Najczęściej stosowaną metodą jest metoda pryzmowa. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, odzysk odpadów polegający na recyklingu organicznym poprzez kompostowanie, wymaga uzyskania zezwolenia właściwego organu na prowadzenie takiej działalności. Zgodnie z art. 2 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033) nawozy organiczne to nawozy wyprodukowane z substancji organicznej, w tym komposty. Jako nawóz kompost powinien spełniać wymagania jakościowe określone w rozporządzeniu z dnia 19 października 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 236, poz. 2369) [6]. Jeżeli kompost nie spełnia wymagań określonych ww. ustawie, nie jest produktem, lecz nadal jest odpadem. W związku z tym kompost ten, jako odpad (materiał po procesie kompostowania ex ) w wypadku zastosowania, musi odpowiadać warunkom odzysku R10 określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie procesu odzysku R10 (Dz. U. Nr 228, poz. 1685) [7]. Składowanie osadów W 2004 r. dominującym kierunkiem zagospodarowania osadów ściekowych było ich unieszkodliwianie poprzez składowanie. Według danych z KPGO 2010 było to ponad 41% masy osadów wytworzonych Obok przyczyn ekonomicznych (składowanie generowało najmniejsze koszty unieszkodliwiania osadów), przyczyną takiego stanu był brak możliwości skierowania osadów do odpowiednich instalacji (kompostowania lub termicznego przekształcania) oraz przekroczenia dopuszczalnych parametrów jakościowych osadu, które wykluczały bądź ograniczały możliwość zastosowania rolniczego lub do rekultywacji. 3
4 Zmiana z dnia 12 czerwca 2007 r. do rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczenia odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. Nr 186, poz. 1553), zasadniczo nie dopuszcza do składowania nieprzetworzonych osadów ściekowych. Od 1 stycznia 2013 r. zaczną obowiązywać kryteria dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne (załącznik 4a do ww. rozporządzenia). Ustalono wartości graniczne dla ogólnego węgla organicznego, straty przy prażeniu i ciepła spalania. Kryteria te dotyczą odpadów o kodach: (ustabilizowane komunalne osady ściekowe), (szlamy z biologicznego oczyszczania ścieków przemysłowych), (szlamy z innego niż biologiczne oczyszczania ścieków przemysłowych), (odpady z mechanicznej obróbki odpadów) - oraz odpady z grupy 20. Suszenie i termiczne przekształcanie W wyniku termicznego suszenia osad przekształcany jest w produkt o zawartości około 90% s. m., który może być wykorzystywany jako nawóz organiczny lub paliwo energetyczne. Objętość mechanicznie odwodnionego osadu maleje wówczas 4-5 krotnie. Osad pozbawiony jest organizmów chorobotwórczych i jeśli nie zawiera nadmiernej koncentracji metali ciężkich, może być wykorzystywany przyrodniczo. Termiczne metody przekształcania osadów mogą w dużym stopniu rozwiązać problem ich unieszkodliwiania. Realizacja tego założenia wydaje się bardzo poważnym przedsięwzięciem, do wykonania którego potrzeba nowych zakładów termicznego unieszkodliwiania bądź wykorzystania istniejącej infrastruktury spalania paliw konwencjonalnych oraz przemysłu cementowego. Obecnie wiele oczyszczalni ścieków modernizuje tzw. ciągi osadowe, planując zastosowanie wariantu termicznego przekształcania osadów. Pierwsza taka instalacja została uruchomiona w Łomży, gdzie zastosowano proces spalania osadów w kotle rusztowym z jednoczesnym wykorzystaniem energii cieplnej ze spalania do procesów suszenia osadów. Podobne instalacje będą uruchomione np. w Radomiu, Warszawie i Kielcach. Wysuszone osady mogą mieć wartość opałową na poziomie: kj/kg s.m. (osad beztlenowo stabilizowany, mieszany wstępny plus wtórny), kj/kg s.m. (osad surowy mieszany, wstępny plus wtórny). 4
5 Sposoby zagospodarowania osadów ściekowych w Polsce. Rys. 1. Struktura gospodarki osadami ściekowymi wytworzonymi w Polsce w 2004 r. (dane na podstawie KPGO 2010) 5
6 Rys. 2 Sposób zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych wg danych GUS za 2005 r. 6
7 Rys. 3 Procentowy udział masy osadów w wybranych sposobach zagospodarowania osadów według danych GUS (lata ). Analizując sposoby unieszkodliwiania osadów w latach można zauważyć, że brak jest wyraźnego ograniczenia ilości ich składowania. Prognozy Na ilość wytwarzanych osadów mają wpływ również zmiany demograficzne oraz realizacja inwestycji z zakresu budowy i rozbudowy sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków. Przewiduje się stały wzrost stopnia skanalizowania kraju. Zgodnie z założeniami KPOŚK w 2015 r. systemy sieciowe obsługiwać będą: w aglomeracjach o RLM wynoszącym conajmniej 98% mieszkańców, w aglomeracjach o RLM wynoszącym conajmniej 90% mieszkańców, w aglomeracjach o RLM wynoszącym conajmniej 80% mieszkańców. 7
8 Zakłada się, że do 2015 r. wszystkie aglomeracje o RLM wynoszącym będą wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej. Prognozowana ilość suchej masy osadów ściekowych ustabilizowanych, które powstaną w komunalnych oczyszczalniach ścieków wyniesie 642,4 tys. Mg. Szacuje się, że w 2015 r. około 58 % ogólnej ilości osadów wytwarzanych w Polsce, powstanie w aglomeracjach o RLM powyżej W pozostałych przedziałach aglomeracji wielkości te będą wynosić odpowiednio: około 29% w aglomeracjach o RLM i około 13% w aglomeracjach o RLM Opierając się o powyższe założenia i prognozy demograficzne, szacuje się, że ilości osadów ściekowych, które zostaną wytworzone w Polsce do 2018 r. będą następujące: r. 612,8 tys. Mg s.m r. 642,4 tys. Mg s.m r. 706,6 tys. Mg s.m. W perspektywie do 2018 r. podstawowe cele w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi są następujące [KPGO ]: - ograniczenie składowania osadów, - zwiększenie ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, - maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego, zgodnie z celami przedstawionymi poniżej. 8
9 Rys. 4 Zmiany w strukturze odzysku i unieszkodliwiania osadów z komunalnych oczyszczalni ścieków w perspektywie do 2018 r. Priorytetowym sposobem postępowania z osadami jest ich wykorzystanie w sposób niepowodujący negatywnego oddziaływania na ludzi i środowisko. Obowiązujące regulacje prawne w zakresie gospodarki komunalnymi osadami ściekowymi i problemy związane z ich stosowaniem I. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. Nr 39/2007, poz. 251 z późn. zm.) wskazuje sposoby wykorzystania komunalnych osadów ściekowych Zgodnie z art. 43 ust. 1 osady ściekowe mogą być stosowane: 9
10 w rolnictwie (rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, włączając w to uprawy przeznaczone do produkcji pasz), do rekultywacji terenów (w tym gruntów na cele rolne), do dostosowania gruntów do określonych potrzeb, wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy, do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz. Odzysk komunalnych osadów ściekowych odbywa się z zachowaniem następujących warunków (przedstawione kursywą komentarze dotyczą doświadczeń WIOŚ na terenie województwa świętokrzyskiego): Jeśli są ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, w szczególności przez poddanie ich obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, który obniża podatność komunalnego osadu ściekowego na zagniwanie i eliminuje zagrożenie dla środowiska lub zdrowia ludzi (art. 43 ust. 2 ustawy o odpadach). Przepis nie podaje parametrów osadów ustabilizowanych, co w praktyce prowadzi do stosowania osadów podatnych na zagniwanie (zawierających dużo substancji organicznych > 55% s.m.). W konsekwencji zastosowanie takich osadów powoduje znaczne uciążliwości odorowe i protesty mieszkańców przeciwko ich wykorzystywaniu. Spotykana zawartość substancji organicznych w stosowanych osadach ściekowych wynosiła 69 % s.m., a nawet 87,32% s.m. Jeśli osady ściekowe nie są w pełni ustabilizowane, to nie powinny być traktowane jak ustabilizowane komunalne osady ściekowe i tym samym nie podlegają pod przepisy art. 43 ustawy o odpadach. Przed stosowaniem komunalne osady ściekowe oraz grunty, na których mają one być stosowane, powinny być poddane badaniom przez wytwórcę komunalnych osadów ściekowych (art. 43 ust. 3 ustawy o odpadach). Użytkownicy oczyszczalni podpisują umowy z przedsiębiorcami, którzy zajmują się odbiorem i transportem osadów (często zlecanym podmiotom trzecim) oraz zagospodarowaniem osadów (rozprowadzenie po powierzchni gruntu i przeoranie). W podpisywanych umowach znajdują się zapisy: - wykonawca przejmuje na siebie całkowitą odpowiedzialność prawną i finansową wynikającą z przepisów ochrony środowiska, związaną z gospodarczym wykorzystaniem osadów ściekowych w wyznaczonym miejscu; 10
11 - w umowach często nie jest określane kto wykonuje badania gleby, a zapisy dotyczące zagospodarowania odpadów są ogólne. Niektóre umowy zawierają zapisy zobowiązujące wprost firmę zajmującą się zagospodarowaniem osadów do wykonania badań gruntów i przekazania ich wytwórcy osadów. W praktyce przeprowadzenie badań gruntów zleca zawsze podmiot wykonujący usługę zagospodarowania osadów, który zajmuje się wyszukiwaniem gruntów, na których osady mają być stosowane; - W umowach natomiast zawsze znajdują się zapisy dotyczące wykonywania badań osadów ściekowych przez wytwórcę osadów. Zgodnie z art. 25 ustawy o odpadach wytwórca może zlecieć wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadów. Przeniesienie odpowiedzialności w myśl ustawy o odpadach ma miejsce w przypadku przekazywania odpadów posiadaczowi, który ma zezwolenie na gospodarowanie odpadami lub jest wpisany do rejestru. Komunalne osady ściekowe mogą być przekazywane właścicielowi, dzierżawcy lub innej osobie władającej nieruchomością, na której mają być stosowane, wyłącznie przez wytwórcę tych osadów (art. 43 ust. 1a ustawy o odpadach). W praktyce przedsiębiorcy zajmujący się zagospodarowaniem osadów ściekowych zawierają umowy z właścicielami gruntu. W umowie właściciel przekazuje w nieodpłatne użytkowanie grunty w celu przygotowania ich pod np. pod uprawę roślin na cele przemysłowe. Ponadto w treści umowy są zapisy dotyczące wykonywania badań gruntów przez podmiot przejmujący we władanie nieruchomość, np.: Firma XXXX zobowiązuje się wykonać na własny koszt badanie gruntów w celu ustalenia dopuszczalnej dawki nawożenia ustabilizowanymi komunalnymi osadami ściekowymi pod uprawę roślin energetycznych, a następnie na swój koszt dostarczyć odpowiednią ilość osadów ściekowych na wskazany w umowie teren. Wykonaniem prac związanych z rozprowadzeniem na powierzchni gruntu osadów i ich przeoraniem zajmuje się podmiot przejmujący we władanie nieruchomość od właściciela gruntu lub obowiązek ten przekazywany jest na właściciela gruntu (na podstawie zapisów w umowie). Wytwórca komunalnych osadów ściekowych jest obowiązany do przekazywania właścicielowi, dzierżawcy lub innej osobie władającej nieruchomością, na której komunalne osady ściekowe mają być stosowane, wyników badań oraz informacji o dawkach tego osadu, które można stosować na poszczególnych gruntach (art. 43 ust. 4 ustawy o odpadach). 11
12 Wytwórcy osadów ściekowych zlecają wykonywanie badań osadów jednostkom akredytowanym. Zastrzeżenia dotyczą głównie częstotliwości wykonywania badań osadów. Często też do badań dołączane są tzw. opinie nieakredytowane, które mówią ogólnie o przydatności i stosowaniu osadów przy spełnianiu wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych ( Dz. U. Nr 134, poz. 114). W opiniach tych nie jest określana dawka osadu możliwa do zastosowania (ze względu na zawartość metali ciężkich) oraz wartość nawozowa (przy stosowaniu w rolnictwie). Podawane są jedynie ogólne możliwości zastosowania osadu. Podmiot, który stosuje osady ściekowe sam ustala dawkę. W rzeczywistości przy ustalaniu dawki osadu brana jest pod uwagę tylko zawartość suchej masy, a pomijana jest zawartość metali ciężkich. Właściciel, dzierżawca lub inna osoba władająca nieruchomością, na której komunalne osady ściekowe mają zostać zastosowane, jest zwolniona z obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub obowiązku rejestracji, o którym mowa w art. 33 ust. 5 oraz prowadzenia ewidencji tych odpadów. Zwolnienie dotyczy: stosowania osadów na cele rolne do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz. Zwolnienie to nie dotyczy: wykorzystania osadów do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne, do dostosowania gruntów do określonych potrzeb, wynikających z planów gospodarki odpadami i planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy (art. 43 ust. 5 ustawy o odpadach). W przypadku, gdy osady ściekowe zostały zastosowane na gruntach w dawce powodującej przekroczenie obowiązujących standardów jakości gleby, brak jest możliwości uznania tego stanu za szkodę w środowisku, w świetle ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493), jeśli władający nieruchomością jest zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na odzysk. Przepisy ww. ustawy stosuje się do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub do szkody w środowisku spowodowanych przez działalność podmiotu korzystającego ze środowiska stwarzającą ryzyko szkody 12
13 w środowisku. Do takiej działalności zalicza się m.in. działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wymagającą uzyskania zezwolenia. Zgodnie z art. 362 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. Nr 25/2008, poz. 150), jeżeli podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia lub przywrócenia środowiska do stanu właściwego. W razie braku możliwości nałożenia obowiązku podjęcia powyższych działań, organ ochrony środowiska może zobowiązać podmiot korzystający ze środowiska do uiszczenia na rzecz właściwego gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, kwoty pieniężnej odpowiadającej wysokości szkód wynikłych z naruszenia stanu środowiska. W tym przypadku właściwym organem będzie starosta. Ponadto, w przypadku osób fizycznych będzie miał tu zastosowanie art. 363 ustawy POŚ - wójt, burmistrz lub prezydenta miasta może, w drodze decyzji, nakazać osobie fizycznej, której działalność negatywnie oddziałuje na środowisko, wykonanie w określonym czasie czynności zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko. Brak obowiązku prowadzenia ewidencji stosowanych osadów przez podmiot władający nieruchomością może prowadzić do braku możliwości ustalenia faktycznej ilości zastosowanych osadów i źródła pochodzenia osadów. W trakcie kontroli WIOŚ okazywane są do wglądu wyniki badań osadów z danej oczyszczalni ścieków, jednak nie ma pewności, że badania te dotyczą zastosowanych osadów (konieczne przeprowadzenie badań własnych zgodnie z obowiązująca metodyką referencyjną). Zgodnie z art. 43 ust. 6 ustawy o odpadach stosowanie komunalnych osadów jest zakazane: na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody, na wewnętrznych terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody, w pasie gruntów o szerokości 50 m bezpośrednio przylegających do brzegów jezior i cieków, na terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych, na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem, na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabo gliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu, na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%, na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych, 13
14 na terenach objętych pozostałymi formami ochrony przyrody, jeśli osady ściekowe zostały wytworzone poza tymi terenami, na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęć wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności, na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa, z wyjątkiem drzew owocowych, na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne bezpośrednio spotykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym w ciastu 18 miesięcy poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów, na gruntach wykorzystywanych na pastwiska i łąki, na gruntach wykorzystywanych do upraw pod osłonami. Najczęściej naruszanym przepisem jest stosowanie osadów ściekowych na: - terenach objętych pozostałymi formami ochrony przyrody, innymi niż parki narodowe i rezerwaty przyrody, jeśli osady ściekowe zostały wytworzone poza tymi terenami. Blisko 62% powierzchni województwa świętokrzyskiego objęte jest różnymi formami ochrony, w tym: oprócz Świętokrzyskiego Parku Narodowego, jest 68 rezerwatów przyrody, 9 parków krajobrazowych i 18 obszarów chronionego krajobrazu. Obszar Natura 2000 stanowi ok. 10% terenu województwa. Niektóre gminy znajdują się w całości na terenie obszarów chronionego krajobrazu. Osady ściekowe, które mają być wykorzystywane na tych terenach muszą być również wytworzone na tych terenach. W praktyce często pochodzą spoza tych obszarów. W przypadku obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych należy podkreślić, że zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity: Dz. U. Nr 239/2005, poz z późn. zm.), obszar ochronny ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej na podstawie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza. Plan gospodarowania wodami zostanie opracowany do końca 2009 r. Jeśli dla zbiornika wód podziemnych taki obszar ochronny nie został ustanowiony, to przepis nie ma zastosowania. Na terenie województwa świętokrzyskiego żaden zbiornik wód podziemnych nie ma ustanowionej strefy ochronnej, mimo, że dla części z jest opracowana dokumentacja hydrogeologiczna. Zgodnie z art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o odpadach : - komunalne osady ściekowe powinny być poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu na obszarze tego województwa, na którym zostały wytworzone, lub w miejscach najbliżej położonych miejsca ich wytworzenia, 14
15 - komunalne osady ściekowe mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu na obszarze województwa innego niż zostały wytworzone, jeżeli odległość od miejsca wytworzenia do instalacji przeznaczonej do odzysku lub unieszkodliwiania, lub miejsca przeznaczonego do tego samego odzysku jest mniejsza niż odległość do instalacji lub miejsca położonego na obszarze tego samego województwa. Zapisy zawarte w tym artykule traktowane są przez podmioty zajmujące się zagospodarowaniem osadów raczej jako sugestie a nie nakaz. Zgodnie z art. 69 a ust. 1 ustawy o odpadach kto poddaje odzyskowi lub unieszkodliwianiu komunalne osady ściekowe poza obszarem województw, o których mowa w art. 9 ust. 3 i 4, podlega karze grzywny. Artykuł 69 a nie został jednak wymieniony w art. 79 ustawy o odpadach, który mówi, że orzekanie w sprawach, o których mowa w art , następuje na zasadach i w trybie określonym w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. W związku z tym, w obecnym stanie prawnym postępowanie w trybie art. 69 a powinno toczyć się w oparciu o przepisy karne opinia ta wyrażona jest w postanowieniu Sądu Rejonowego w Opatowie z dnia 17 października 2007 r. Sygn. Akt II W 205/07. Jednocześnie niedopatrzeniem ustawodawcy jest umieszczenie tego artykułu w wykazie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2002 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 151, poz z późn. zm.). Mandat karny można nałożyć wyłącznie, na podstawie art. 75 ustawy o odpadach za: - stosowanie komunalnych osadów ściekowych nieustabilizowanych lub nieprzygotowanych odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, - nieprzeprowadzanie badań komunalnych osadów ściekowych, - nieprzeprowadzanie badań gruntów, na których osady mają być stosowane. Za ww. naruszenie przepisów grozi kara aresztu lub grzywny. Za naruszenia wymienione w tym artykule mandaty karne są nakładane głównie za brak badań osadów i gruntów. Natomiast co do nakładania mandatów za stosowanie osadów ściekowych nieustabilizowanych lub nieprzygotowanych odpowiednio do celu ich stosowania, sprawa nie jest jednoznaczna. Przepisy nie precyzują jakie parametry powinien mieć osad ustabilizowany. II. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz i zm. Dz. U. Nr 155/2002, poz. 1299) Zgodnie z rozporządzeniem komunalne osady ściekowe mogą być stosowane jeżeli: 15
16 zawartość w nich metali ciężkich nie przekracza ilości ustalonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia; w osadach stosowanych w rolnictwie i do rekultywacji gruntów na cele rolne nie wyizolowano bakterii z rodzaju Salmonella w 100g przeznaczonych do badań osadów; Nie jest podana norma dla osadów do pozostałych zastosowań, mimo że rozporządzenie obliguje do wykonywania takich analiz. łączna liczba żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp. w 1 kg s.m. przeznaczonych do badań osadów, w rolnictwie wynosi 0, a na pozostałe cele jest niewiększa niż 300 (dotyczy rekultywacji terenów, uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz oraz do dostosowania gruntów do określonych potrzeb); zawartość metali w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm), na którym osady mają być stosowane, nie przekroczy wartości określonych w załączniku 2 i 3; odczyn ph gleby użytkowanej rolniczo nie jest mniejszy niż 5,6; stosowanie osadów nie spowoduje pogorszenia jakości gleby oraz wód powierzchniowych i podziemnych. Przy stosowaniu komunalnych osadów ściekowych w rolnictwie dawkę osadu ściekowego ustala się dla każdej partii osobno. Wielkość dawki komunalnego osadu ściekowego zależy od rodzaju gruntu, sposobu jego użytkowania, jakości komunalnego osadu ściekowego i zapotrzebowania roślin na azot i fosfor. Ilość metali ciężkich, które mogą być wprowadzone z komunalnym osadem ściekowym w ciągu roku do gleby, średnio w okresie 10 lat, nie mogą przekroczyć: - ołowiu (Pb) 1000 g/ha/rok, - kadmu (Cd) 20 g/ha/rok, - rtęci (Hg) 10 g/ha/rok, - niklu (Ni) 200 g/ha/rok, - cynku (Zn) 5000 g/ha/rok, - miedzi (Cu) 1600 g/ha/rok, - chromu (Cr) 1000 g/ha/rok. Przy stosowaniu komunalnych osadów ściekowych stosuje się dawki ustalone w załączniku nr 4 do rozporządzenia (dotyczy ilości suchej masy w tonach). Zapisy dotyczące ustalania dawki osadu są nieprecyzyjne. Podmioty zajmujące się zagospodarowaniem osadów biorą głównie pod uwagę zawartość suchej masy w wykorzystywanym osadzie oraz sprawdzają tylko czy osad może być wykorzystywany w danym celu (zawartość metali ciężkich w osadzie). Nie biorą natomiast pod uwagę ograniczeń wynikających z dawek metali ciężkich jakie można wprowadzić do gleby. Dlatego dochodzi często do sytuacji, kiedy na 1 16
17 ha pola wywożone jest nawet do 1000 ton uwodnionego osadu, co daje nam np. 200 ton suchej masy w osadzie. Z zapisu w 3 ust. 3 rozporządzenia wynika, że ilość metali ciężkich powinna być wyliczana jako wartość średnia podawana w g/ha/rok, dla okresu rozliczeniowego 10 lat. W przypadku jednokrotnego zabiegu łatwiej jest sprawdzić czy dopuszczalna dawka nie została przekroczona, przy czym nie mamy pewności, czy w kolejnych latach osady nie będą na tym terenie ponownie zastosowane. Przy braku obowiązku prowadzenia ewidencji osadów (gdy nie jest wymagane zezwolenie na odzysk), nie jest możliwe ustalenie zastosowanej dawki. Przykład: Założenia: - zabieg jednokrotny, - powierzchnia gruntu 1ha, - osad stosowany do rekultywacji na cele nierolne, - zawartość wybranych metali w osadzie: - ołowiu w stosowanym osadzie: 60,46 g/mg s.m., - rtęci w stosowanym osadzie: 5,43 g/mg s.m., - dopuszczalna wartość z rozporządzenia: - dla ołowiu 1000 g/ha/rok średnio w okresie 10 lat, co dla okresu 10 lat daje łączną ilość g/ha/10 lat, - dla rtęci 10 g/ha/rok średnio w okresie 10 lat, co dla okresu 10 lat daje łączną ilość 100 g/ha/10 lat, - zawartość s.m. w osadzie 46,5%. Dopuszczalną dawkę osadu jaką można zastosować, wyrażoną w Mg s.m/ ha/10 lat, wyliczamy z ilorazu: dopuszczalna ilość metalu do przyjęcia w g/1ha/10 lat zawartość metalu w osadzie wg badań w g/mg s.m. uwzględniając zawartość Pb w osadzie daje nam wartość: : 60,45 = 165,4 Mg s.m./ha/10 lat, co daje na nam 355,7 Mg uwodnionych osadów/ha/10 lat, uwzględniając zawartość Hg w osadzie daje nam wartość: 100 : 5,43 = 18,4 Mg s.m./ha/10 lat, co daje na nam 39,6 Mg uwodnionych osadów/ha/10 lat. Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że: - maksymalna dawka osadu jaką możemy w tym przypadku zastosować jest ograniczona zawartością rtęci w osadzie., - przykład pokazuje, że wyliczenia należy przeprowadzać dla każdego metalu osobno, a najniższa wyliczona wartość s.m. jest jednocześnie dopuszczalną dawką możliwą do zastosowania, 17
18 - powyższy osad, ze względu na zawartość Hg nie może być stosowany w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne (wart. dop. 5 mg/kg s.m.), na pozostałe cele tak, - gdyby oceniać osad pod względem zawartości s.m, tak jak to robią zazwyczaj podmioty stosujące te osady, to ilość osadu zastosowana np. do rekultywacji terenów na cele nierolne mogła by wynosić 430 Mg osadu uwodnionego (przy dop. wart. do 200 Mg s.m./ha). Jednak przy uwzględnieniu ilości wprowadzanej Hg, ilość osadów nie może przekroczyć 39,6 Mg uwodnionych osadów/ha/10 lat. W 4 rozporządzenia zawarto zapisy dotyczące sposobu wprowadzenia do gruntu: - osady w postaci płynnej mogą być wprowadzane do gruntu tylko metodą iniekcji (wstrzykiwania) lub metoda natryskiwania, w tym hydroobsiewu, - osady ściekowe w postaci mazistej i ziemistej należy rozprowadzać równomiernie, na powierzchni gruntu i niezwłocznie z nim zmieszać. - osady ściekowe nie mogą być wykorzystywane podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi. We wszystkich zgłaszanych do WIOŚ interwencjach dotyczących przyrodniczego wykorzystania osadów ściekowych, głównym zarzutem były uciążliwości odorowe i sposób zagospodarowania osadów ściekowych. - Osady przywożono w dużych ilościach kilkaset Mg osadów uwodnionych / ha. - Nie mieszano osadów z glebą po przywiezieniu. - Osady składano w pryzmach lub dołach, a dopiero po pewnym czasie rozprowadzano za pomocą ciężkiego sprzętu, który najczęściej nie był przystosowany do tego typu prac. - Często awarie sprzętu powodowały opóźnienie prac agrotechnicznych, co przy niesprzyjających warunkach atmosferycznych zwiększało i przedłużało trwające uciążliwości odorowe. - Po zastosowaniu zbyt płytkiej orki osady w rezultacie nie były przemieszane z gruntem lecz tylko rozprowadzone po powierzchni. - Osady były też przywożone na teren, który nie był przygotowany do tego typu zabiegów, np. porośnięty samosiejkami drzew. - Wszelkie błędy popełniane przy zagospodarowania osadów powodowały znaczne protesty okolicznych mieszkańców, którzy z reguły nie zgadzali się na stosowanie osadów w pobliżu miejsca ich zamieszkania. - Protesty mieszkańców a nawet histeryczne zachowania związane były również z brakiem informacji na temat postępowania z osadami ściekowymi, możliwości ich wykorzystywania i realnych zagrożeń przy ich stosowaniu. Konieczna edukacja ekologiczna. 18
19 Propozycje zmian do ustawy o odpadach: - dotyczy zapisów w art. 9 ust. 3 i 4 Sprecyzować zapis dotyczący miejsca wykorzystania osadów. Obecna forma zapisu z wyrażeniami: powinny być i mogą być stanowi tylko sugestię a nie nakaz wprost. Zmiana pozwoli na sprecyzowanie kryteriów lokalizacji miejsca prowadzenia odzysku osadów ściekowych. - dotyczy zapisów w art. 43: 1. Powinien zostać wprowadzony obligatoryjny obowiązek uzyskania zezwolenia na prowadzenie odzysku osadów komunalnych (przy każdym sposobie wykorzystania przyrodniczego). Wówczas fakt przekroczenia standardów jakości gleby po zastosowaniu osadów ściekowych będzie mógł być rozpatrywany w myśl przepisów ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku. 2. Właściciel, dzierżawca lub inna osoba władająca nieruchomością, na której komunalne osady ściekowe mają zostać zastosowane, powinna być obowiązana do prowadzenia ewidencji tych osadów. Ułatwi to przeprowadzenie kontroli i sprawdzenie zastosowanych dawek. W ustawie o nawozach i nawożeniu zasadne byłoby wprowadzenie też obowiązku opracowywania planów nawozowych w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie i uprawie roślin (na inne cele). W obecnym stanie prawnym, w trakcie kontroli nie ma nigdy pewności, że na dane pole zostały przywiezione osady ze wskazanego źródła. 3. Właściciel, dzierżawca lub inna osoba władająca nieruchomością powinna być obowiązana do prowadzenia ewidencji działek, na których komunalne osady ściekowe były wykorzystane, z podaniem zastosowanych ilości osadów i ich parametrów. 4. Należy określić wprost, kto ponosi odpowiedzialność za prawidłowy sposób postępowania z osadami. - dotyczy art. 69 a ustawy o odpadach Umieścić art. 69 a w wykazie spraw, w których orzekanie następuje na zasadach i w trybie określonym w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. 19
20 Propozycje zmian do rozporządzenia w sprawie komunalnych osadów ściekowych: 1. Istnieje obowiązek badania osadów pod katem zawartości Salmonelli, jednak rozporządzenie nie określa sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia obecności bakterii w przypadku innego przyrodniczego wykorzystania niż rolne (w tym rekultywacja). Należy wprowadzić jednoznaczny zapis wykluczający takie osady z przyrodniczego wykorzystania. 2. Określić parametry dla osadu ustabilizowanego. Przepisy karne w ustawie o odpadach przewidują sankcje karne za stosowanie nieustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych. 3. Uprościć zapisy dotyczące określania dawek stosowanych osadów. 4. Wytwórca osadów ściekowych powinien dostarczać do odbiorcy zajmującego się zagospodarowaniem osadów informacje dotyczące źródła pochodzenia osadów (adres oczyszczalni), oświadczenie, że osad spełnia wszystkie stosowne wymagania jakościowe oraz informacje o rodzaju przeróbki osadu ściekowego. 5. Przy badaniach gruntu zakres badań poszerzyć o badanie zawartości azotu przyswajalnego w przeliczeniu na azot azotanowy jeśli osady będą wykorzystywane rolniczo (propozycja WIOŚ Mazowiecki). 6. Metodykę referencyjną badań osadów na zawartość ATT rozszerzyć o proces inkubacji (propozycja WIOŚ Mazowiecki, w związku ze znaczną rozpiętością wyników badań osadów z oczyszczalni Czajka od jaj ATT/ 1 kg s.m. osadu, w zależności od laboratorium, które wykonywało oznaczenie). W projekcie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 października 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie komunalnych osadów ściekowych podaje się: maksymalne ilości komunalnych osadów ściekowych, które mogą być stosowane w ciągu roku na jednostkę powierzchni, pod warunkiem przestrzegania dopuszczalnych ilości metali ciężkich w stosowanych osadach: - w rolnictwie oraz do rekultywacji na cele rolne 2 Mg s.m./ha/rok (obecnie w rolnictwie jest do 10 Mg s.m./ha dawka w ciągu 5 lat, a do rekultywacji na cele rolne 200 Mg s.m./ha, zabieg jednokrotny), - na pozostałe cele 10 Mg s.m./ha/rok (obecnie dawka wynosi 200 Mg s.m./ha jako zabieg jednorazowy lub 250 Mg s.m./ha na pierwsze trzy lata, a w kolejnych latach do 10 Mg s.m./ha). Zmiana korzystna, upraszcza wyliczenie dopuszczalnych do stosowania dawek komunalnych osadów ściekowych i zapobiega nadmiernej akumulacji metali ciężkich w glebie. Wprowadzono zapis ustalania dawki dla każdej partii stosowanych osadów osobno, wcześniej obowiązek dotyczył tylko wykorzystania w rolnictwie. W projekcie rozporządzenia skreśla się zapis dotyczący ilości metali ciężkich, które mogły być wprowadzone z komunalnym osadem ściekowym w ciągu roku do gleby, średnio w okresie 10 lat. 20
21 Wprowadzono natomiast zapis, że wielkość dawki komunalnego osadu ściekowego powinna być ustalona w taki sposób, aby jej zastosowanie na danym gruncie nie spowodowało przekroczenia w jego wierzchniej warstwie zawartości metali ciężkich ponad ilości ustalone w załączniku 2 i 3 do rozporządzenia. Zapis wydaje się zbyt ogólny. Nie określono metodyki sprawdzania tego warunku. Brak możliwości weryfikacji. 21
22 Lp. Warunki Cel stosowania osadów ściekowych stosowania w rolnictwie do rekultywacji do rekultywacji Inne cele: terenów na terenów na a) do uprawy roślin cele rolne cele nierolne przeznaczonych do produkcji kompostu oraz nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz, b) do dostosowania gruntów do określonych celów wynikających z planów gospodarki odpadami i planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy 1. Zawartość metali ciężkich w osadach [mg/kg s.m.] 2. Obecność bakterii z rodzaju Salmonella 3. Łączna liczba żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp. w 1 kg s.m. przeznaczonych do badań osadów Pb 500 Cd 10 Hg 5 Ni 100 Zn Cu 800 Cr Mogą być stosowane jeśli nie wyizolowano bakterii Salmonella w 100 g osadu Pb Cd 25 Hg 10 Ni 200 Zn Cu Cr Pb Cd 50 Hg 25 Ni 500 Zn 5000 Cu Cr Nie więcej niż 300 Istnieje obowiązek badania osadów pod tym kątem, jednak rozporządzenie nie określa parametrów, które będą kwalifikowały osad do wykorzystania. Jeśli zostaną wyizolowane w osadzie to co wtedy?
23 Lp. Warunki stosowania w rolnictwie do rekultywacji terenów na cele rolne 4. Zawartość metali ciężkich w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm) 5. Odczyn gleby ph Nie mniejszy niż 5,6 6. Badania gruntów, zakres i częstotliwość badań Zgodnie z załącznikiem 2 do rozporządzenia ph, zawartość metali ciężkich, zawartość fosforu przyswajalnego z częstotliwością 1 raz na rok 7. Postać osadów Płynna i ziemista 8. Dawka osadu Mg s.m./ha Ustalana dla każdej partii osobno - do 10 - dawka w ciągu 5 lat, - zabieg jednokrotny lub dwukrotny Cel stosowania osadów ściekowych do rekultywacji Inne cele terenów na cele nierolne Zgodnie z załącznikiem 3 do rozporządzenia. Ilości metali ciężkich w gruncie znacznie większe niż przy stosowaniu w rolnictwie oraz do rekultywacji terenów na cele rolne Istnieje obowiązek badania gruntów pod tym kątem, jednak rozporządzenie nie określa parametrów ph, zawartość metali ciężkich z częstotliwością 1 raz na 5 lat Płynna, ziemista lub mazista Brak takiego zapisu - 200, zależnie od pożądanej zawartości substancji organicznej w gruncie (do 3%) - zabieg jednokrotny z jedno- lub wielorazowym wprowadzeniem osadu - do zabieg jednokrotny z jedno- lub wielorazowym wprowadzeniem osadu do gruntu a) - do 250 dawka na pierwsze 3 lata, do 10 w kolejnych latach, - zabiegi wielokrotne, b) do 200, - zabieg jednokrotny z jedno- lub wielorazowym wprowadzeniem osadu do gruntu
Definicja osadów ściekowych
Przyrodnicze wykorzystanie WIOŚ Kielce Grudzień 2008 Opracowanie: Dorota Burzyńska-Kargul Urszula Suchenia St. inspektorzy ochrony środowiska WIOŚ Kielce Definicja osadów ściekowych Zgodnie z art. 3 ust.
Bardziej szczegółowoDz.U. 199 Nr 72 poz. 813
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 199 Nr 72 poz. 813 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 11 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione przy
Bardziej szczegółowoDyrektywa o osadach ściekowych
Dyrektywa o osadach ściekowych 03.10.2006..:: Dopłaty i Fundusze - Portal Informacyjny ::. Dyrektywa 86/278/EWG w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku wykorzystania osadów ściekowych
Bardziej szczegółowoOpinia. dotycząca możliwości wykorzystania komunalnych osadów ściekowych pochodzących z Oczyszczalni Ścieków w Małuszowie
Gdynia, dnia 08 sierpnia 2015 roku Opinia dotycząca możliwości wykorzystania komunalnych osadów ściekowych pochodzących z Oczyszczalni Ścieków w Małuszowie ZLECAJĄCY: Gmina Jawor ul. Rynek 1 59-400 Jawor
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.
Dz.U.10.137.924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych Na podstawie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3)
Dziennik Ustaw Nr 137 11129 Poz. 924 924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia
Bardziej szczegółowoSzkolenie z zakresu stosowania nawozów BLOK 5
Szkolenie z zakresu stosowania nawozów BLOK 5 opracowanie: Kierownik DAOR OSChR mgr inż. Krzysztof Skowronek Starszy Specjalista DAOR OSChR mgr inż.. Grażyna Sroka Program szkolenia Blok 5. Zasady stosowania
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 WZÓR KARTY EWIDENCJI ODPADU. KARTA EWIDENCJI ODPADU 1) Nr karty Rok kalendarzowy
WZÓR KARTY EWIDENCJI ODPADU Załącznik nr 1 Kod odpadu 2) Rodzaj odpadu 2) Procentowa zawartość PCB w odpadzie 3) Posiadacz 4) KARTA EWIDENCJI ODPADU 1) Nr karty Rok kalendarzowy Adres posiadacza 5) Miejsce
Bardziej szczegółowoOczyszczanie ścieków i zagospodarowanie osadów z małych (i/lub przydomowych) oczyszczalni ścieków przykład oczyszczalni ścieków w Czarnolesie
Optymalizacja rozwiązań gospodarki ściekowej dla obszarów poza aglomeracjami. Chmielno, 25-26 stycznia 2016 r. Oczyszczanie ścieków i zagospodarowanie osadów z małych (i/lub przydomowych) oczyszczalni
Bardziej szczegółowoObliczenie maksymalnej dopuszczalnej dawki ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych wytwarzanych na oczyszczalni ścieków w Trzebnicach.
Załącznik nr 11 do ZP/01/2019 Obliczenie maksymalnej dopuszczalnej dawki ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych wytwarzanych na oczyszczalni ścieków w Trzebnicach. Chocianów, lipiec 2019 rok 1.
Bardziej szczegółowoOpis przedmiotu zamówienia.
Opis przedmiotu zamówienia. Zadanie A Przedmiot zamówienia obejmuje unieszkodliwienie (lub odzysk) ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych, w zakresie: - załadunku w miejscu ich magazynowania na
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 25 kwietnia 2013 r. Poz. 330 OBWIESZCZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 8 kwietnia 2013 r.
MONITOR POLSKI DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 25 kwietnia 2013 r. Poz. 330 OBWIESZCZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 8 kwietnia 2013 r. o zmianie wykazu wymogów
Bardziej szczegółowo(Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu Art. 17 ust. 3)
Załącznik nr 9 Minimalne wymogi dotyczące nawozów i środków ochrony roślin 1. Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone - Wymóg 4 - dotyczy 8.2.10.5.1.4.1.2. Minimum requirements for fertilisers and pesticides
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 31 grudnia 2014 r. Poz. 1973 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 grudnia 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 31 grudnia 2014 r. Poz. 1973 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji
Bardziej szczegółowoZOFIA SADECKA, SYLWIA MYSZOGRAJ, MONIKA SUCHOWSKA-KISIELEWICZ* ASPEKTY PRAWNE PRZYRODNICZEGO WYKORZYSTANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 144 Nr 24 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2011 ZOFIA SADECKA, SYLWIA MYSZOGRAJ, MONIKA SUCHOWSKA-KISIELEWICZ* ASPEKTY PRAWNE PRZYRODNICZEGO WYKORZYSTANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r.
Dziennik Ustaw Nr 249 16950 Poz. 1674 1674 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r.
Dz.U.2010.249.1674 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych
Bardziej szczegółowoOpinia dotycząca przydatności nawozowej osadów ściekowych z przetwórstwa rybnego przetworzonych na urządzeniach firmy ECO FUTURE POLAND Sp z o.o.
Opinia dotycząca przydatności nawozowej osadów ściekowych z przetwórstwa rybnego przetworzonych na urządzeniach firmy ECO FUTURE POLAND Sp z o.o. ZLECAJĄCY: ECO FUTURE POLAND SP. Z O.O. Ul. Puławska 270/30
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1
Wzory dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów. Dz.U.2014.1973 z dnia 2014.12.31 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 31 grudnia 2014 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1 z dnia 12 grudnia
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr Poz ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA. z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych.
Dziennik Ustaw Nr 134 8568 Poz. 1140 1140 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych. Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001
Bardziej szczegółowo"Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania"
"Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania" Agnieszka RAJMUND 1), Marta BOŻYM 2) 1) Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Dolnośląski
Bardziej szczegółowoInstytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 10 ISSN 1899-3230 Rok V Warszawa Opole 2012 JOANNA GUZIAŁOWSKA-TIC * WILHELM JAN TIC ** Słowa
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw 2 Poz NIE TAK
Dziennik Ustaw 2 Poz. 1973 Załączniki do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. (poz. 1973) Załącznik nr 1 WZÓR KARTY PRZEKAZANIA ODPADÓW 2), 6) Nr karty 1) Rok KARTA PRZEKAZANIA
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów
Dziennik Ustaw z 2010 r. Nr 249 poz. 1673 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. z dnia 28 grudnia 2010
Bardziej szczegółowoWprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki
Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki Jacek Antonkiewicz 1, Marcin Pietrzykowski 2, Tomasz Czech 3 1Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... w sprawie komunalnych osadów ściekowych 2)
Projekt z dnia 16 sierpnia 2009 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... w sprawie komunalnych osadów ściekowych 2) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.
Bardziej szczegółowoLPO 4101-02-04/2013 P/13/168 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
LPO 4101-02-04/2013 P/13/168 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler jednostka kontrolowana P/13/168 Zagospodarowanie
Bardziej szczegółowoLp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA
Zestawienie standardów jakości środowiska oraz standardów emisyjnych Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA (IMISYJNE) [wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r.
Dz.U.10.249.1674 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych
Bardziej szczegółowoSzanse i metody zagospodarowania osadów ściekowych zgodnie z wymogami środowiskowymi
Szanse i metody zagospodarowania osadów ściekowych zgodnie z wymogami środowiskowymi Gospodarka osadowa - trendy i przepisy Dokumenty i przepisy Polityka Ekologiczna Państwa Krajowy Program Gospodarki
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia...2006 r. Projekt z dnia 16.01.2006 r. w sprawie warunków odzysku za pomocą procesu odzysku R10 Rozprowadzanie na powierzchni ziemi w celu nawożenia lub ulepszania
Bardziej szczegółowoOŚ PRIORYTETOWA V RPO WO 2014-2020 OCHRONA ŚRODOWISKA, DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I NATURALNEGO KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE
OŚ PRIORYTETOWA V RPO WO 2014-2020 OCHRONA ŚRODOWISKA, DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I NATURALNEGO KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa Działanie V Ochrona środowiska, dziedzictwa kulturowego i
Bardziej szczegółowoZWYKŁA DOBRA PRAKTYKA ROLNICZA IRENA DUER
ZWYKŁA DOBRA PRAKTYKA ROLNICZA IRENA DUER Zakres prezentacji Definicja ZDPR Podstawy prawne ZDPR Jaki jest cel upowszechniania ZDPR Kto ma obowiązek przestrzegać ZDPR Zakres ZDPR Kto kontroluje ZDPR Definicja
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 14 lutego 2006 r. (Dz. U. Nr 30, poz. 213 z dnia 24 lutego 2006 r.)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 14 lutego 2006 r. (Dz. U. Nr 30, poz. 213 z dnia 24 lutego 2006 r.) w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji Na podstawie art. 36 ust.
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21)
GOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21) Władysława Wilusz Kierownik Zespołu Gospodarki Odpadami PRZEPISY PRAWNE USTAWA O ODPADACH
Bardziej szczegółowoKOMUNALNE OSADY ŚCIEKOWE POCHODZENIE I WYKORZYSTANIE W UPRAWIE WIERZBY ENERGETYCZNEJ
KOMUNALNE OSADY ŚCIEKOWE POCHODZENIE I WYKORZYSTANIE W UPRAWIE WIERZBY ENERGETYCZNEJ dr inż. Andrzej Klasa, Katedra Chemii Rolnej i Ochrony Środowiska; Uniwersytet Warmińsko- Mazurski w Olsztynie Nieodłącznym
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
Bardziej szczegółowoLBY 4101-08-05/2013 P/13/168 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
LBY 4101-08-05/2013 P/13/168 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/13/168 Zagospodarowanie osadów powstających w oczyszczalniach
Bardziej szczegółowoRECYKLING ODPADÓW ZIELONYCH. Grzegorz Pilarski BEST-EKO Sp. z o.o.
RECYKLING ODPADÓW ZIELONYCH Grzegorz Pilarski BEST-EKO Sp. z o.o. BEST-EKO Sp. z o.o. jest eksploatatorem oczyszczalni ścieków Boguszowice w Rybniku przy ul. Rycerskiej 101, na której znajduje się instalacja
Bardziej szczegółowoNowy system gospodarowania odpadami komunalnymi - obowiązki wynikające ze nowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO WYDZIAŁ OCHRONY ŚRODOWISKA Nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi - obowiązki wynikające ze nowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Bardziej szczegółowoProgram priorytetowy NFOŚiGW Zagospodarowanie osadów ściekowych
Program priorytetowy NFOŚiGW Zagospodarowanie osadów ściekowych Katarzyna Paprocka Doradca Departament Ochrony Wód Warszawa, 29.09.2011 r. Cel programu Celem Programu jest przetworzenie osadów ściekowych
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:
PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.
Bardziej szczegółowoOCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA :
PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie osadów ściekowych
Program finansowania gospodarki osadowej Konferencja Modelowe rozwiązania w gospodarce osadowej, finansowanie XX Targi WOD-KAN Bydgoszcz Katarzyna Paprocka Doradca Departament Ochrony Wód Bydgoszcz, 23.05.2012
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu
Bardziej szczegółowoŚcieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Warszawa, 11 kwietnia 2014 r. Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Ustawa z dnia 18 lipca 2001
Bardziej szczegółowoEKOLOGISTYKA Z A J Ę C I A 2 M G R I N Ż. M A G D A L E N A G R A C Z Y K
EKOLOGISTYKA Z A J Ę C I A 2 M G R I N Ż. M A G D A L E N A G R A C Z Y K ĆWICZENIA 2 Charakterystyka wybranej działalności gospodarczej: 1. Stosowane surowce, materiały, półprodukty, wyroby ze szczególnym
Bardziej szczegółowoSUBSTANCJA POFERMENTACYJNA JAKO NAWÓZ. dr Alina Kowalczyk-Juśko Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu
SUBSTANCJA POFERMENTACYJNA JAKO NAWÓZ dr Alina Kowalczyk-Juśko Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu Komory fermentacyjne Faza ciekła: Pozostałość pofermentacyjna - związki
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) zmieniające rozporządzenie w sprawie komunalnych osadów ściekowych 2)
Projekt z dnia 27 lutego 2009 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia zmieniające rozporządzenie w sprawie komunalnych osadów ściekowych 2) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu
Bardziej szczegółowoOSADÓW ŚCIEKOWYCH. Zbigniew Grabowski. Warszawa 29.09.2011r. IV Forum Gospodarka osadami ściekowymi
TERMICZNE PRZEKSZTAŁCANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH NA PRZYKŁADZIE STUO W KRAKOWIE Zbigniew Grabowski Politechnika Krakowska Warszawa 29.09.2011r. IV Forum Gospodarka osadami ściekowymi Kpgo 2014 - projekt Istniejący
Bardziej szczegółowoThe management of sludge on the basis of sewage treatment plant in Kostrzyń
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska ISSN 1733-4381, vol. 15, issue 3 (2013), p. 63-70 http://awmep.org The management of sludge on the basis of sewage treatment plant in Kostrzyń Marta MAZURKIEWICZ
Bardziej szczegółowoDANE TECHNICZNE. - ustabilizowane komunalne osady ściekowe ( ) z terenu Oczyszczalni Ścieków w Kole, ul. Energetyczna 11, Koło.
DANE TECHNICZNE 1. Przedmiot zamówienia Przedmiotem zamówienia jest usługa polegająca na załadunku, wywozie i zagospodarowaniu odpadów typu: - ustabilizowane komunalne osady ściekowe (19 08 05) z terenu
Bardziej szczegółowoPRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA
PRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA Jest tak 2 Problem z uciążliwością zapachową w kraju Ilość skarg wpływających do WIOŚ i GIOŚ: 2010 r. - 1134 z zakresu zanieczyszczenia powietrza, w tym
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z
Bardziej szczegółowoNAWOŻENIE NAWOZAMI NATURALNYMI I ORGANICZNYMI
Starostwo Powiatowe w Kutnie Wydział Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Kutno, dnia 01.03.2017r. INFORMACJA NA TEMAT NAWOŻENIA W związku z licznymi doniesieniami dotyczącymi nieprawidłowości związanych
Bardziej szczegółowo11.01.2009 r. GRANULACJA OSADÓW W TEMPERATURZE 140 O C
11.01.2009 r. GRANULACJA OSADÓW W TEMPERATURZE 140 O C * Firma TUZAL Sp. z o.o. jako współautor i koordynator międzynarodowego Projektu pt.: SOILSTABSORBENT w programie europejskim EUREKA, Numer Projektu:
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 25 maja 2007 r. (Dz. U. z dnia 6 czerwca 2007 r.)
Dz.U.07.101.686 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz.
Bardziej szczegółowoZLECAJĄCY: ECO FUTURE POLAND SP. Z O.O. Ul. Puławska 270/ Warszawa
Ocena wyników analiz prób odpadów i ścieków wytworzonych w procesie przetwarzania z odpadów żywnościowych. ZLECAJĄCY: ECO FUTURE POLAND SP. Z O.O. Ul. Puławska 270/30 02-819 Warszawa Gdynia, styczeń 2014
Bardziej szczegółowoRegionalne Centrum Gospodarki Wodno Ściekowej S.A. Al. Piłsudskiego 12 43 100 Tychy www.rcgw.pl
ISTOTNE PROBLEMY GOSPODARKI WODNEJ - zanieczyszczenie wód powierzchniowych; - nieoczyszczone ścieki z gospodarstw domowych; -zanieczyszczenia odprowadzane do odbiorników z oczyszczalni ścieków komunalnych;
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
DEPARTAMENT ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZASOBÓW NATURALNYCH POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Anna Grapatyn-Korzeniowska Gdańsk, 16 marca 2010
Bardziej szczegółowoz dnia 8 grudnia 2010 r.
Dz.U.10.249.1674 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych
Bardziej szczegółowoUsuwanie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania oraz przykłady negatywnego wpływu składowania odpadów na środowisko
Usuwanie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania oraz przykłady negatywnego wpływu składowania odpadów na środowisko Sławomir Adamczyk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoWymagania dla procesów kompostowania, fermentacji i mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów Jędrczak Andrzej Szpadt Ryszard,
Wymagania dla procesów kompostowania, fermentacji i mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów Jędrczak Andrzej Szpadt Ryszard, Opracowanie na zamówienie Ministra Środowiska Zakres prezentacji Cele
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH NA OBSZARZE GMINY KROTOSZYN
osady ściekowe, przyrodnicze wykorzystanie, nawożenie Karolina JASIEWICZ* WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH NA OBSZARZE GMINY KROTOSZYN W pracy przedstawiono koncepcyjny projekt wykorzystania osadów ściekowych
Bardziej szczegółowoDobry klimat dla powiatów Gospodarka odpadami Gospodarka komunalna
Gospodarka odpadami Gospodarka komunalna Sabina Kowalska Magda Kozak Konsulting Inwestycyjny i Środowiskowy Sabina Kowalska Projekt realizowany przy wsparciu finansowym instrumentu finansowego LIFE+ Komisji
Bardziej szczegółowoWg stanu prawnego na dzień 26 lutego 2014 r.
Wykaz przepisów prawa krajowego, wdrażającego bezpośrednio lub pośrednio wymogi Dyrektywy Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany
Bardziej szczegółowoPrawne aspekty przyrodniczego wykorzystania osadów ściekowych Legal aspects of the environmental use of sewage sludge
Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZOHUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH Nr 4 Seria: Administracja i Zarządzanie 25 mgr inż. Wiesław Wieremiej dr hab. Beata Kuziemska, prof. UPH dr hab. Krystyna PieniakLendzion,
Bardziej szczegółowoKontrakt 3 Budowa suszarni osadów na terenie Oczyszczalni Ścieków w Opolu, cz. B
Kontrakt 3 Budowa suszarni osadów na terenie Oczyszczalni Ścieków w Opolu, cz. B realizowany w ramach Projektu TRIAS OPOLSKI ochrona zbiornika wód podziemnych dla aglomeracji Opole, Prószków i Tarnów Opolski
Bardziej szczegółowoPRZEDSIĘBIORSTWO EKOLOGPOL HENRYK DOMINIAK
PRZEDSIĘBIORSTWO EKOLOGPOL HENRYK DOMINIAK 72-010 Police http: www.ekologpol.republika.pl Tel. 091 3176 515 ul.piaskowa 61 e-mail: ekologpol@poczta.onet.pl Tel/fax 091 3178 866 Tel. kom. 0601 756 248 REGON:
Bardziej szczegółowoZasady przestrzegania przepisów ochrony środowiska w zakresie gospodarki odpadami
Zasady przestrzegania przepisów ochrony środowiska w zakresie gospodarki odpadami Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach ( tekst jednolity Dz. U. z 2010 roku, nr 185, poz. 1243 z późn.zm. ) 1.Obowiązki
Bardziej szczegółowoUwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska Katarzyna Kurowska Ścieki komunalne - definicja Istotnym warunkiem prawidłowej oceny wymagań, jakim
Bardziej szczegółowoDlaczego zmieniły się ceny odbioru osadów z przydomowych oczyszczalni ścieków?
Dlaczego zmieniły się ceny odbioru osadów z przydomowych oczyszczalni ścieków? Zarząd Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Brzegach Dolnych wyjaśnia wzrost cen na wywóz osadów
Bardziej szczegółowoSpis aktów prawnych funkcjonujących w Wydziale Ochrony Środowiska
ZAŁĄCZNIK NR 1 Spis aktów prawnych funkcjonujących w Wydziale Ochrony Środowiska Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jednolity z dnia 23 stycznia 2008r., Dz. U. z 2008r. Nr
Bardziej szczegółowoO F E R T A ... w odpowiedzi na zaproszenie do składania ofert w przetargu nieograniczonym na zadanie:
Załącznik nr 1... REGON: NIP:.. O F E R T A Ja niżej podpisany... działając w imieniu i na rzecz...... w odpowiedzi na zaproszenie do składania ofert w przetargu nieograniczonym na zadanie: Transport i
Bardziej szczegółowoKrajowy Program Gospodarki Odpadami
Krajowy Program Gospodarki Odpadami KPGO został sporządzony jako realizacja przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 365 i Nr 113, poz.
Bardziej szczegółowoRegiony gospodarowania odpadami komunalnymi definicja regionalnej instalacji. Katowice, 12 grudnia 2011 r.
Regiony gospodarowania odpadami komunalnymi definicja regionalnej instalacji Katowice, 12 grudnia 2011 r. Uwarunkowania ogólne hierarchia postępowania z odpadami Unieszkodliwianie Odzysk (w tym odzysk
Bardziej szczegółowoNiskoemisyjne kierunki zagospodarowania osadów ściekowych. Marcin Chełkowski,
Niskoemisyjne kierunki zagospodarowania osadów ściekowych Marcin Chełkowski, 05.02.2015 Osady ściekowe Różne rodzaje osadów ściekowych generowanych w procesie oczyszczania ścieków komunalnych. Źródło:
Bardziej szczegółowoZmiany prawne dotyczące aglomeracji
Zmiany prawne dotyczące aglomeracji Warszawa, 6 marca 2015 r. Marta Barszczewska Departament Zasobów Wodnych Ministerstwo Środowiska Zmiany w Prawie wodnym w zakresie aglomeracji art. 42 ust. 4 Prawa wodnego
Bardziej szczegółowoz dnia 13 lipca 2018 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw
U C H WA Ł A S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J z dnia 13 lipca 2018 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej
Bardziej szczegółowoProjekt planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014.
URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO WYDZIAŁ OCHRONY ŚRODOWISKA Projekt planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014. RAJCZA 17.02.2012 Gospodarka odpadami komunalnymi w UE-2009 rok (Eurostat)
Bardziej szczegółowoTabela nr 1.1. Ilość stałych odpadów komunalnych wywiezionych (zebranych) [tys. Mg]. Województwo 2000r 2001r dolnośląskie 1 510,
Załącznik 1 ZMIANY STANU GOSPODARKI ODPADAMI W POLSCE Województwo dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie Opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1. Wykaz najważniejszych aktów prawnych. Prawodawstwo polskie
Załącznik Nr 1 Wykaz najważniejszych aktów prawnych Prawodawstwo polskie Ustawy i Rozporządzenia o charakterze ogólnym Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627,
Bardziej szczegółowoZmiana ustawy o odpadach oraz zmiana niektórych ustaw
Zmiana ustawy o odpadach oraz zmiana niektórych ustaw USTAWA z dnia 3 marca 2000 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw. (Dz. U.2000.22.272 z dnia 31 marca 2000 r.) Art. 1. W ustawie
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego. Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na r.
Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na 11.10.2003 r. Regulacje ogólne dotyczące ochrony środowiska - Konstytucja Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach Na podstawie
Bardziej szczegółowoI. Zasady i obowiązki związane z gospodarowaniem odpadami wybrane z ustawy o odpadach 1
ZAŁĄCZNIK 1 WYBRANE WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z OCENY PRZEPISÓW PRAWNYCH I. Zasady i obowiązki związane z gospodarowaniem odpadami wybrane z ustawy o odpadach 1 1. W zakresie zasad gospodarowania odpadami ustawa
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach Na podstawie
Bardziej szczegółowoKozienicka Gospodarka Komunalna Sp. z o. o Kozienice ul. Przemysłowa 15 NIP ; REGON
ZAPROSZENIE DO ZŁOŻENIA OFERTY (67/2012/ZDZO) Kozienice dnia 30.10.2012 r. SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA Kozienicka Gospodarka Komunalna Sp. z o.o. zaprasza do złożenia oferty na odbiór, transport
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE. z dnia r. w sprawie sposobu wyznaczania obszarów i granic aglomeracji
Projekt z dnia 30 stycznia 2018 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ 1) z dnia... 2018 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszarów i granic aglomeracji Na podstawie art. 95
Bardziej szczegółowoNowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Projekty rozporządzeń wykonawczych Krystyna Szpadt XXXVIII Zjazd Krajowego Forum Dyrektorów Zakładów Oczyszczania Miast Wisła 26.05.2011 Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoUMOWA NA ODBIÓR OSADU/ projekt/
Zał. nr 3 UMOWA NA ODBIÓR OSADU/ projekt/ zawarta w dniu:.. r. pomiędzy: a: 1. Przedsiębiorstwem Usług Komunalnych Łagów Sp. z o.o., z siedzibą: ul. Rynek 62, 26 025 Łagów, NIP: 6572919724, REGON: 362649786,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 23 stycznia 2015 r. Poz. 132 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 20 stycznia 2015 r. w sprawie procesu odzysku R10 2)
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 23 stycznia 2015 r. Poz. 132 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 20 stycznia 2015 r. w sprawie procesu odzysku R10 2) Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoDr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej
OTRZYMYWANIE PALIWA GAZOWEGO NA DRODZE ZGAZOWANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH Dr Sebastian Werle, Prof. Ryszard K. Wilk Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Techniki Cieplnej Dlaczego termiczne przekształcanie
Bardziej szczegółowoWyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami
Wyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami doc. dr Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Plan krajowy w gospodarce
Bardziej szczegółowoObowiązki przedsiębiorcy w ochronie środowiska
Obowiązki przedsiębiorcy w ochronie środowiska Regulacji ekologicznych jest nie mniej niż podatkowych, jednak niewielu przedsiębiorców zdaje sobie sprawę, że podlegają wymogom ochrony środowiska. Nawet
Bardziej szczegółowo