Alkohol metylowy [metanol, spirytus drzewny] Charakterystyka Pierwsza pomoc Amoniak Charakterystyka Pierwsza pomoc

Transkrypt

1 Alkohol metylowy [metanol, spirytus drzewny] Ciecz łatwopalna, Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. Metanol w warunkach normalnych jest bezbarwną cieczą o aromatycznym zapachu, podobnym do alkoholu etylowego. Alkohol metylowy jest silną trucizną Wdychanie przez człowieka par metanolu lub bezpośrednie jego spożycie, doprowadza do porażenia systemu nerwowego (działania narkotyczne), utraty wzroku a często doprowadza do śmierci. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić (wynieść) poszkodowaną osobę ze skażonego alkoholem metylowym środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem. Zatrucie inhalacyjne: zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie lub w razie potrzeby podać tlen najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Utrzymywać drożność dróg oddechowych. Okryć kocem. Zapewnić spokój i ciepło. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: natychmiast wywoływać wymioty, a następnie, po podaniu wodnej zawiesiny węgla aktywnego, wymioty wywołać ponownie. Jeżeli zatruty jest przytomny, alkalizować doustnie wodorowęglanem sodu (kwaśny węglan sodu). Przepłukać żołądek wodorowęglanem sodu i pozostawić go w żołądku. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez minut lub 0,9% roztworem soli kuchennej (najlepiej wyjałowionej), przy wywiniętych powiekach. Założyć opaskę higieniczną chroniącą przed światłem. Zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie przemija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Amoniak Gaz bezbarwny, silnie żrący, trujący i palny w każdej temperaturze. W zetknięciu z niektórymi substancjami stwarza zagrożenie wybuchowe. Jest lżejszy od powietrza, co sprzyja gromadzeniu się go w górnych partiach pomieszczeń. Działa silnie drażniąco na błony śluzowe dróg oddechowych, oczy i na skórę. Wywołuje przykre uczucie pieczenia w gardle, kaszel, ślinotok, nudności, łzawienie, bóle głowy. Przy wyższych stężeniach wywołuje obrzęk płuc, niewydolność krążenia, zapaść i śmierć. Roztwory wodne są żrące i trujące. W pierwszej kolejności wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego środowiska. Ratownicy muszą być bezwzględnie chronieni stosownymi ochronami osobistymi. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Utrzymywać drożność dróg oddechowych (głowę leżącego skręcić nieco w lewo, palcem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła, kontrolować, czy nie zapada się język). W przypadku występującej duszności podawać tlen. Nie stosować sztucznego oddychania. Można podać do oddychania pary kwasu octowego (przez 7% roztwór kwasu octowego przepuszczać strumień tlenu). Skażenie oczu: oparzone oczy przemywać bieżącą wodą co najmniej 15 minut. Następnie dokonać wielokrotnego przemywania oczu 0,9% roztworem wodnym soli kuchennej (NaCl). Skażenie skóry: zdjąć skażone ubranie, oparzoną skórę zmyć dużą ilością wody. W przypadku wystąpienia komplikacji zasięgnąć porady lekarskiej

2 Bejca do drewna Preparat ciekły, trudno palny. W ogniu wydzielają się szkodliwe gazy, pary i dymy. Może wywołać podrażnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych. Działa szkodliwie wskutek spożycia. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego bejcą do drewna środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem. Zatrucie inhalacyjne: w przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: przepłukać usta świeżą wodą. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością wody przez minut, przy wywiniętych powiekach. Przykryć oczy jałowym opatrunkiem. W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Benzyna standardowa W warunkach normalnych jest bezbarwną, przezroczystą cieczą o charakterystycznym zapachu dla mieszaniny węglowodorów alifatycznych i nasyconych aromatycznych. Wysoce łatwopalna. Tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. Nie rozpuszcza się w wodzie natomiast dobrze w rozpuszczalnikach organicznych, jak np.: w acetonie, alkoholu, eterze. Benzyna standardowa jest preparatem szkodliwym. Drażni błony śluzowe i skórę. W przypadku spożycia silnie podrażnia błony śluzowe przewodu pokarmowego, a po wchłonięciu zakłóca pracę serca, wątroby i nerek. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego benzyną standardową środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Ratujący powinni również zadbać o własne bezpieczeństwo. Zatrucie inhalacyjne: w przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: w razie połknięcia przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Nie wywoływać wymiotów. Groźba zachłyśnięcia się. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez minut przy wywiniętych powiekach. Zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

3 Butan Gaz skrajnie łatwo palny. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. Butan działa słabo drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. Z toksykologicznego punktu widzenia nie wykazuje żadnego działania chemicznego. Duszące działanie butanu jest proporcjonalne do stężenia w atmosferze, a tym samym do stopnia zmniejszenia się w niej zawartości tlenu. 1. Wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego butanem środowiska na świeże powietrze. Osoby ratujące muszą wchodzić do ubogiej w tlen atmosfery z aparatami oddechowymi. W razie potrzeby zastosować sztuczne oddychanie. 2. Skażoną skórę przemyć czystą wodą, a następnie wodą z mydłem. 3. Skażone oczy przemywać czystą wodą przy wywiniętych powiekach przez minut. 4. Do czasu transportu do szpitala zapewnić spokój, ciepło, świeże powietrze. Chlor Jest gazem o barwie zielonożółtej. Posiada ostry, duszący zapach. Jest cięższy od powietrza. Po wydostaniu się ze zbiornika szybko odparowuje tworząc ciężki obłok ścielący się tuż nad powierzchnią ziemi. Powoduje podrażnienia błon śluzowych oczu, nosa, górnych dróg oddechowych. Wywołuje łzawienie, kichanie, ślinotok i kaszel - połączone z bólami głowy i w okolicy mostka. Przy wyższych stężeniach występuje obrzęk płuc i śmierć. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego chlorem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem (ratujący muszą być wyposażeni w ochrony dróg oddechowych zapewniające dopływ świeżego powietrza oraz być połączeni liną, w ostateczności czas przebywania w skażonej atmosferze musi być ograniczony do czasu trwania zatrzymania oddechu). Zatrucie inhalacyjne: wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze. Utrzymywać drożność dróg oddechowych. W ciężkich zatruciach natychmiast podawać tlen. Zaleca się również wdychanie par alkoholu lub mieszaniny pary wodnej i alkoholu. Bezwzględnie zapewnić pomoc lekarską. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut lub 0,9% roztworem soli kuchennej (najlepiej wyjałowionej), przy wywiniętych powiekach. Zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Chlorek amonu W warunkach normalnych jest bezbarwnym, krystalicznym proszkiem lub występuje jako białe brykiety. Substancja stała, niepalna. W ogniu wydzielają się żrące i toksyczne gazy, pary i dymy. Chlorek amonu dobrze rozpuszcza się w wodzie i amoniaku, działa korodująco na większość metali z wyjątkiem ołowiu Chlorek amonu działa szkodliwie na organizm człowieka.

4 W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego chlorkiem amonu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zatrucie inhalacyjne: zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej. W razie potrzeby zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: doraźna pomoc przy ostrych zatruciach polega na płukaniu żołądka wodą z dodatkiem dużej ilości węgla aktywnego i tlenku magnezu, a następnie na podaniu środka przeczyszczającego. Skontaktować się z lekarzem. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach. Zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. W razie potrzeby skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Cyjanek potasu W warunkach normalnych jest białym, krystalicznym proszkiem rozpływającym się na powietrzu, o zapachu gorzkich migdałów. Pod wpływem kwasów mineralnych i organicznych oraz wilgoci, cyjanek potasu rozkłada się szybko z wydzieleniem silnie toksycznego cyjanowodoru, który tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Roztwory wodne mają odczyn silnie alkaiczny. Cyjanek potasu jest silną trucizną. Zatrucie może nastąpić na drodze pokarmowej, poprzez wdychanie par i płynów, a także przez wilgotną skórę lub zranienia. Działa szybko doprowadzając na ogół do śmierci. Dawka śmiertelna 2 mg/kg wagi człowieka. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego cyjankiem potasu środowiska na świeże powietrze. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Ratujący powinni pamiętać o własnym bezpieczeństwie. Zatrucie doustne: przytomnemu poszkodowanemu podawać wodę do przepłukania ust oraz do połknięcia 2-3 pigułek azotynu amylu (amylium nitrosum). W przypadku wywołania wymiotów nie dopuścić do ich zatrzymywania się w jamie ustnej. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Zatrucie inhalacyjne: zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej. Zapewnić drożność dróg oddechowych. W razie potrzeby zastosować sztuczne oddychanie i podawać czysty tlen. Ze względu na obecność cyjanowodoru w powietrzu wydechowym, nie może być stosowana metoda usta-usta. Roztworem azotynu(iii) amylu (amylium nitrosum) nasycić watę i trzymać ją pod nosem poszkodowanej osoby przez około pół minuty. Zabieg ten powtarzać co pół minuty. Zapewnić pomoc lekarską. Skażenie oczu: skażone oczy przemywać 2% roztworem węglanu sodu (natrii bicarbonici). Zapewnić pomoc okulisty. Skażenie skóry: ostrożnie zdjąć skażone ubranie. Ostrożnie oczyścić mechanicznie skażoną skórę (ratujący musi być stosownie zabezpieczony ochronami osobistymi), przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Zapewnić pomoc medyczną. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5 Czterochloroetylen Substancja ciekła, toksyczna, niepalna. W warunkach normalnych jest cieczą bezbarwną o zapachu eteru. Jest niepalny. W ogniu może wydzielać silnie trujące dymy. Drażni skórę i płuca. Jest z łatwością wchłaniany przez organizm, powodując zaburzenia działania układu nerwowego. Może uszkodzić wątrobę i nerki. Śmiertelna dawka dla człowieka to 4000 mg na 1 kg wagi ciała. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego tetrachloroetylenem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem. Ratujący muszą zadbać również o własne bezpieczeństwo. Zatrucie inhalacyjne: wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze. Utrzymywać drożność dróg oddechowych (głowę leżącego skręcić nieco w lewo, palcem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła, kontrolować, czy nie zapada się język). W przypadku występującej duszności podawać tlen. W razie konieczności zastosować sztuczne oddychanie. Przewieźć do szpitala. Zatrucie doustne: podać do wypicia 2 szklanki wody. Nie prowokować wymiotów, ponieważ może dojść do ciężkiego uszkodzenia płuc. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut lub 0,9% roztworem soli kuchennej (najlepiej wyjałowionej), przy wywiniętych powiekach. W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Denaturat [etanol skażony, spirytus skażony] Denaturat o mocy 92% jest preparatem łatwo palnym. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza. Denaturat o mocy 92% działa drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. Bakteriobójczy. Zapach odrażający. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego denaturatem środowiska. Zatrucie inhalacyjne: ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie i zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: przepłukać usta. Podać 1-2 szklanki wody do wypicia. U osoby przytomnej wywołać wymioty lub wykonać płukanie żołądka. Zapewnić spokój, leżenie i ciepło. W razie potrzeby zapewnić pomoc lekarską. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach. W przypadku konieczności zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Zasięgnąć porady dermatologa, gdy wystąpi podrażnienie skóry.

6 Fenol Substancja toksyczna, palna. Pary fenolu tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe w granicach stężeń 1,3-9,5% obj. Pyły fenolu również tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Fenol jest najprostszym alkoholem organicznym. Wodne roztwory fenolu nazywane są karbolem lub kwasem karbolowym. W warunkach normalnych jest ciałem stałym, bezbarwnym tworzącym kryształy. Produkt przemysłowy jest zabarwiony na różne odcienie różu, od łagodnego do bardzo ciemnego. Silny antyseptyk, trujący. Fenol jest substancją żrącą i gwałtownie wchłania się przez nieuszkodzoną skórę. Wywołuje toksyczność ogólną w całym organizmie. Fenol jest bardzo dobrze wchłaniany przez organy ludzkie, zarówno drogą pokarmową, drogą oddechową, jak i przez skórę. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego fenolem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zatrucie inhalacyjne: zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: w razie zatrucia drogą pokarmową stosować łagodne środki neutralizujące: zawiesinę magnezji palonej, zawiesinę wodną węgla aktywnego, białka jaja rozmieszane z wodą, wodę wapienną. Osobie nieprzytomnej nie podawać do wypicia wody ani żadnych innych płynów. W razie rozległych oparzeń jamy ustnej nie wywoływać wymiotów. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez minut, przy wywiniętych powiekach. Niezwłocznie zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Formaldehyd w roztworze wodnym [formalina 38%] Trucizna ogólnoustrojowa, pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe, substancja rakotwórcza. Formalina jest określeniem wodnego roztworu aldehydu mrówkowego. W warunkach normalnych jest to bezbarwna ciecz, przezroczysta o ostrym zapachu. Formalina dobrze się miesza z wodą, alkoholem, eterem. Formalina służy do konserwowania preparatów organicznych. Wykorzystywana również do konserwacji w muzealnictwie. Roztwór formaldehydu formalina 38% wykazuje działanie żrące (lub drażniące w zależności od stężenia) i ogólnoustrojowe. Wywołuje oparzenia skóry I i II stopnia, przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Uszkadza organy wewnętrzne. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego formaliną środowiska. Ratujący muszą być chronieni pełnymi ochronami osobistymi. Zatrucie inhalacyjne: ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie i zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: natychmiast podać duże ilości wody do wypicia. Wywołać wymioty lub wykonać płukanie żołądka. Podać siarczan sodu lub węgiel aktywny po 1 łyżce na ćwierć litra wody. Zapewnić pomoc lekarską. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach. W przypadku konieczności zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Nie stosować do neutralizacji roztworów

7 zasadowych. Na oparzone miejsce założyć jałowy opatrunek. Zasięgnąć porady dermatologa, gdy wystąpi podrażnienie skóry. Kwas azotowy Czysty kwas azotowy jest bezbarwną cieczą. Podczas dłuższego przechowywania ulega częściowemu rozkładowi i zabarwia się na żółto lub brązowo; rozkład ten przyspiesza podwyższona temperatura i światło. Na powietrzu dymi, można zaobserwować wydzielanie brunatnego tlenku azotu(iv). Kwas azotowy jest mocnym kwasem, substancją niepalną. Posiada właściwości silnie utleniające. Kwas azotowy w zetknięciu z alkoholem etylowym i terpentyną wybucha. W reakcjach z metalami, niemetalami i wieloma związkami ulega redukcji do dwutlenku lub tlenku azotu, utleniając te metale (z wyjątkiem metali szlachetnych). Kwas azotowy należy do środków silnie szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. Na wszystkie tkanki działa silnie toksycznie, drażniąco oraz żrąco. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego kwasem azotowym środowiska na świeże powietrze. Zatrucie inhalacyjne: poszkodowaną osobę należy jak najszybciej usunąć ze skażonego kwasem azotowym środowiska i przenieść na świeże powietrze. Zdjąć skażoną odzież, ciepło okryć i zapewnić bezwzględny spokój (groźba obrzęku płuc). Należy utrzymywać drożność dróg oddechowych (głowę leżącego skręcić nieco w lewo), potem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła, kontrolować, czy nie zapada się język. Skontaktować się z centrum ratunkowym. Jak najszybciej zapewnić pomoc lekarską. Uwaga: W przypadku zastosowania metody usta-usta istnieje realne zagrożenie życia ratującego Zatrucie doustne: przy zatruciu doustnym osobie przytomnej należy natychmiast podać do wypicia duże ilości wody i mechanicznie prowokować wymioty. Czynność tę powtarzać kilkakrotnie. Następnie podawać białka z 2-3 jaj kurzych roztrzepanych z jak najmniejszą ilością wody lub mleka. Nie podawać sody (ponieważ wytwarzający się ditlenek węgla rozciąga ścianki żołądka, co grozi jego perforacją), nie płukać żołądka, nie powodować wymiotów. W razie rozległych oparzeń jamy ustnej nie wywoływać wymiotów, a żołądek płukać przez zgłębnik. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć oparzone kwasem azotowym oczy dużą ilością bieżącej wody, następnie roztworem 3% kwaśnego węglanu sodu, a dla złagodzenia bólu wpuścić 2-3 krople oleju rycynowego. Oczy osłonić gazą. Poszkodowanemu podawać leki przeciwbólowe. Zapewnić pomoc okulisty. Skażenie skóry: w przypadku oparzenia skóry należy zmyć ją obficie wodą, przemyć 3% roztworem kwaśnego węglanu sodowego, a na oparzenia nałożyć opatrunek z gazy z maścią borną lub zwilżony 3% roztworem taniny. Zapewnić pomoc lekarską. Kwas octowy Ciecz łatwopalna. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. Kwas octowy charakteryzuje się ostrym zapachem octu. Nieograniczenie rozpuszcza się w wodzie, alkoholu, chloroformie, glocerolu i eterze. Kwas octowy 80% i jego pary działają żrąco na żywą tkankę.

8 W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego kwasem octowym 80% środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zasięgnąć porady u lekarza lub w ośrodku toksykologicznym. Zatrucie inhalacyjne: w przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zaleca się inhalacje roztworem sody. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: w razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Stosować łagodne środki neutralizujące: zawiesinę magnezji palonej, zawiesinę wodną węgla aktywnego, mocną herbatę niesłodzoną, filiżankę czarnej kawy, białka jaja rozmieszane z wodą, wodę wapienną. Kwas należy rozcieńczyć 100-krotnie. Nie wywoływać wymiotów. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez minut, przy wywiniętych powiekach. Zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Kwas siarkowy W warunkach normalnych kwas siarkowy 92% jest bezbarwną oleistą cieczą, o właściwościach żrących. Kwas siarkowy dobrze rozpuszcza się w wodzie i miesza się z nią w każdym stosunku z wydzielaniem dużej ilości ciepła. Należy do środków silnie szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. Na wszystkie tkanki działa silnie drażniąco oraz żrąco. Wchłania się do organizmu przez drogi oddechowe i układ pokarmowy. Oblanie dużej powierzchni ciała kwasem 92% może spowodować wstrząs. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego kwasem siarkowym środowiska na świeże powietrze. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Zatrucie inhalacyjne: poszkodowaną osobę należy jak najszybciej usunąć ze skażonego środowiska kwasem siarkowym i przenieść na świeże powietrze. Zdjąć skażoną odzież, ciepło okryć i zapewnić bezwzględny spokój (groźba obrzęku płuc). Należy utrzymywać drożność dróg oddechowych (głowę leżącego skręcić nieco w lewo) potem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła, kontrolować czy nie zapada się język. Jak najszybciej zapewnić pomoc lekarską. Uwaga: w przypadku zastosowania metody usta usta istnieje realne zagrożenie życia ratującego. Zatrucie doustne: przy zatruciu doustnym osobie przytomnej należy natychmiast podać do wypicia duże ilości wody i mechanicznie prowokować wymioty. Czynność tę powtarzać kilkakrotnie. Następnie podawać białka z 2-3 jaj kurzych roztrzepanych z jak najmniejszą ilością wody lub mleka. Nie podawać sody (ponieważ wytwarzający się ditlenek węgla rozciąga ścianki żołądka co grozi jego perforacją). W razie rozległych oparzeń jamy ustnej nie wywoływać wymiotów a żołądek płukać przez zgłębnik. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: przemyć oparzone kwasem siarkowym oczy dużą ilością bieżącej wody, następnie roztworem 3% kwaśnego węglanu sodu, a dla złagodzenia bólu wpuścić 2-3 krople oleju rycynowego. Oczy osłonić gazą. Poszkodowanemu podawać leki przeciwbólowe.

9 Zapewnić pomoc okulisty. Skażenie skóry: w przypadku oparzenia skóry, należy zmyć ją obficie wodą, przemyć 3% roztworem kwaśnego węglanu sodowego a na oparzenia nałożyć opatrunek z gazy z maścią borną lub zwilżony 3% roztworem taniny Zapewnić pomoc lekarską. Kwas solny Kwas solny jest substancją ciekłą, żrącą, wydzielającą trujące i żrące pary, działającym korodująco. W warunkach normalnych jest bezbarwną lub lekko żółtą cieczą, dymiącą na powietrzu. Mocny kwas bardzo czynny chemicznie. Kwas solny reaguje z większością metali z wydzielaniem wodoru, co stwarza zagrożenie wybuchem. Kwas solny 36% w kontakcie z żywą tkanką działa żrąco, powodując uszkodzenie skóry i błon śluzowych oczu, dróg oddechowych, układu pokarmowego. Doustna dawka śmiertelna wynosi 12-15g kwasu solnego stężonego. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego kwasem solnym środowiska na świeże powietrze. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zatrucie inhalacyjne: zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej. Zapewnić niezwłocznie pomoc medyczną. Skontaktować się z centrum toksykologicznym. Zatrucie doustne: doraźna pomoc przy ostrych zatruciach kwasem solnym 36% polega na stosowaniu łagodnych środków neutralizujących takich jak: zawiesina magnezji palonej, zawiesina wodna węgla aktywnego, mocna herbata niesłodzona, filiżanka czarnej kawy, białka jaja rozmieszane z wodą, woda wapienna. Kwas należy rozcieńczyć 100-krotnie. Zapewnić niezwłocznie pomoc medyczną. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach. Zapewnić fachową pomoc medyczną. Skażenie skóry: zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę (ratujący musi być stosownie zabezpieczony ochronami osobistymi), przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Ług sodowy W warunkach normalnych wodorotlenek sodowy jest białym lub bezbarwnym ciałem stałym rozpływającym się w powietrzu. Substancja ta nie ma zapachu. W przemyśle i handlu występuje pod nazwami: wodorotlenek sodowy, soda żrąca, soda kaustyczna, kaustyk. Stosowany jest w postaci roztworów wodnych, wodno-alkoholowych i alkoholowych. Taki roztwór nosi nazwę ługu sodowego. Rozpuszczaniu wodorotlenku sodowego w wodzie towarzyszy wydzielanie dużej ilości ciepła. Ług sodowy atakuje metale, takie jak: cyna, cynk i glin. W wyniku reakcji powstaje wodór, który z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową. W przypadku spożycia wystąpią natychmiast objawy silnego podrażnienia błon śluzowych przewodu pokarmowego, do perforacji narządów wewnętrznych włącznie, mogące być przyczyną zgonu, zakłócenia pracy organów wewnętrznych. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego ługiem sodowym środowiska. Zatrucie inhalacyjne: w przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. W razie

10 osłabienia i niemiarowości tętna podać podskórnie kofeinę lub kardiamid. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: w zatruciach doustnych podać mleko, 5% roztwór kwasu octowego, sok cytrynowy, świeże białko jaj, tlenek magnezu w dawce dwie łyżeczki na szklankę wody, a następnie ponownie podawać mleko. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: skażone oczy należy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą. Zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Olej napędowy Mieszanina węglowodorów i dodatków ulepszających. Substancja ciekła, palna, część składników z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. W skład olejów napędowych wchodzą węglowodory parafinowe, naftenowe, aromatyczne, i liczne inne związki organiczne oraz dodatki specjalne, o budowie uzależnionej od ich przeznaczenia. Oleje napędowe są stosowane do silników spalinowych z zapłonem samoczynnym. Składniki zawarte w olejach napędowych rozpuszczają lipidy ustrojowe (neurony i błony komórkowe), co w efekcie prowadzi do uszkodzenia i zahamowania czynności układu nerwowego, znieczulenia ogólnego, drgawek i śpiączki. Wyprowadzić (wynieść) poszkodowanego ze skażonego środowiska. Zdjąć i usunąć skażoną odzież. W razie potrzeby rozpocząć sztuczne oddychanie lub z przerwami podawać tlen z 5% dodatkiem dwutlenku węgla. Podawać środki pobudzające ośrodek oddechowy. Utrzymać drożność dróg oddechowych. W razie potrzeby prowokować wymioty. Obmywać skażoną skórę i oczy wodą przez 15 minut. Okryć kocem i zapewnić spokój. Olej opałowy Mieszanina węglowodorów i innych związków organicznych. Część składników olejów jest szkodliwa dla zdrowia a nawet toksyczna o właściwościach rakotwórczych. Część lżejszych węglowodorów z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Oleje opałowe w warunkach normalnych są substancjami o konsystencji cieczy lub ciała stałego, barwy brunatnej lub czarnej. Oleje opałowe są stosowane jako paliwo grzewcze. Składniki zawarte w oleju opałowym z łatwością dostają się do ustroju człowieka, poprzez drogi oddechowe, przewód pokarmowy i skórę. Wyprowadzić (wynieść) poszkodowanego ze skażonego środowiska. Zdjąć i usunąć skażoną odzież. W razie potrzeby rozpocząć sztuczne oddychanie lub z przerwami podawać tlen z 5% dodatkiem dwutlenku węgla. Podawać środki pobudzające ośrodek oddechowy. Utrzymać drożność dróg oddechowych. W razie potrzeby prowokować wymioty. Obmywać skażoną skórę i oczy wodą przez 15 minut. Okryć kocem i zapewnić spokój.

11 Podchloryn Sodu Żrący, silny utleniacz. W warunkach naturalnych podchloryn sodu jest białą, nietrwałą substancją stałą, rozkładającą się wybuchowo. Bardziej trwały jest w postaci roztworu wodnego, który charakteryzuje się ostrym, duszącym zapachem chloru. Najczęściej występuje w postaci rozcieńczonego roztworu wodnego. Na organizm ludzki działa żrąco. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić (wynieść) poszkodowaną osobę ze skażonego podchlorynem sodu środowiska na świeże powietrze. Zatrucie inhalacyjne: Jeżeli osoba poszkodowana nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: podawać do wypicia kurze jaja, mleko magnezjowe, zawiesinę wodorotlenku glinowego. Nie prowokować wymiotów. Nieprzytomnej osobie nigdy nie podawać nic doustnie. Wypłukać usta wodą. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie skóry: zdjąć skażoną odzież. Skażoną powierzchnię ciała zmyć dużą ilością wody. Propan Gaz skrajnie łatwopalny. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. W warunkach naturalnych jest to bezbarwny gaz, cięższy od powietrza, o charakterystycznym zapachu. Propan rozpuszcza się w wodzie oraz w alkoholu i eterze. Posiada zdolność do tworzenia roztworów z olejami mineralnymi. Substancja chemicznie stabilna. Nie działa na metale korodująco. Propan występuje w gazie ziemnym i ropie naftowej. Propan działa słabo drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. W wyższych stężeniach wykazuje działanie narkotyczne. Z toksykologicznego punktu widzenia nie wykazuje żadnego działania chemicznego. Duszące działanie propanu jest proporcjonalne do stężenia w atmosferze, a tym samym do stopnia zmniejszenia się w niej zawartości tlenu. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego propanem środowiska na świeże powietrze. Osoby ratujące muszą wchodzić do ubogiej w tlen atmosfery z aparatami oddechowymi. W razie potrzeby zastosować sztuczne oddychanie. Skażoną skórę przemyć czystą wodą, a następnie wodą z mydłem. Skażone oczy przemywać czystą wodą przy wywiniętych powiekach przez minut. Do czasu transportu do szpitala zapewnić spokój, ciepło, świeże powietrze. Rtęć Substancja ciekła, niepalna. Pod wpływem wysokiej temperatury wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy. Substancja szkodliwa. Ostre zatrucie parami rtęci wywołuje zapalenie płuc i oskrzeli prowadzące niekiedy do śmiertelnej niewydolności oddechowej. Inne objawy to: krwotoczne zapalenie jelit, niewydolność krążenia, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Uszkodzeniu ulegają również nerki i układ nerwowy. Spożycie związków rtęci powoduje ślinotok, wymioty, krwawą biegunkę, martwicę błony śluzowej jelit.

12 Pojawia się również pieczenie w przełyku. Podobnie jak w zatruciu drogą oddechową uszkodzone zostają nerki. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego parami rtęci środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zatrucie inhalacyjne: zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej. Jak najszybciej zapewnić pomoc medyczną. Nie wolno stosować oddychania metodą usta-usta z powodu zagrożenia ratownika. Zatrucie doustne: doraźna pomoc przy ostrych zatruciach polega na płukaniu żołądka wodą z dodatkiem dużej ilości węgla aktywnego i tlenku magnezu, a następnie na podaniu środka przeczyszczającego. Skażenie oczu: przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach. Zapewnić pomoc medyczną. W przypadku problemów ze wzrokiem zapewnić pomoc okulisty. Skażenie skóry: zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę (ratujący musi być stosownie zabezpieczony ochronami osobistymi), przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Zapewnić pomoc medyczną. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Tlenek węgla [czad] Gaz skrajnie łatwo palny. Tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Nieco lżejszy od powietrza gromadzi się w całej objętości pomieszczeń. Tlenek węgla jest od niepamiętnych czasów na pierwszym lub drugim miejscu wśród przyczyn zatruć ludzi, tuż za lekami. Śmiertelność w wyniku zatruć tym gazem jest bardzo wysoka i wynosi 18-22%, i to już w samym miejscu zatrucia. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego tlenkiem węgla środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem. Ratujący muszą bezwzględnie zadbać o własne bezpieczeństwo. Zatrucie inhalacyjne: wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze. W razie potrzeby natychmiast rozpocząć sztuczne oddychanie lub z przerwami podawać tlen. W razie możliwości zastosować respirator automatyczny. Jak najszybciej odwieźć do szpitala. Wodorotlenek sodu W warunkach normalnych wodorotlenek sodowy jest białym lub bezbarwnym ciałem stałym rozpływającym się w powietrzu. Substancja ta nie ma zapachu. W przemyśle i handlu występuje pod nazwami: wodorotlenek sodowy, soda żrąca, soda kaustyczna, kaustyk. Stosowany jest w postaci roztworów wodnych, wodno-alkoholowych i alkoholowych. Taki roztwór nosi nazwę ługu sodowego. Rozpuszczaniu wodorotlenku sodowego w wodzie towarzyszy wydzielanie dużej ilości ciepła. Wodorotlenek sodu jest substancją nie palną, nie podtrzymuje palenia i nie tworzy mieszanin wybuchowych z powietrzem. Jedynie w środowisku wilgotnym jego kontakt z niektórymi metalami (glin, cynk) powoduje powstanie wodoru, tworząc mieszaninę wybuchową z powietrzem. W przypadku wystąpienia możliwości tworzenia się gazu wybuchowego starać się szybko rozcieńczyć wodorotlenek dużą ilością wody. W przypadku spożycia wystąpią natychmiast objawy silnego podrażnienia błon śluzowych przewodu

13 pokarmowego, do perforacji narządów wewnętrznych włącznie, mogące być przyczyną zgonu. Wystąpią zakłócenia w pracy organów wewnętrznych. W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego pyłem wodorotlenku sodu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zatrucie inhalacyjne: w przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. W razie osłabienia i niemiarowości tętna podać podskórnie kofeinę lub kardiamid. Zapewnić pomoc lekarską. Zatrucie doustne: w zatruciach doustnych podać mleko, 5% roztwór kwasu octowego, sok cytrynowy, świeże białko jaj, tlenek magnezu w dawce dwie łyżeczki na szklankę wody, a następnie ponownie podawać mleko. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. Skażenie oczu: skażone oczy należy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą. Zapewnić pomoc okulisty. ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.