Czarnków, styczeń 2009 r.

Transkrypt

1 INFORMACJA Z WYKONANIA PLANU FINANSOWO - RZECZOWEGO AKTYWIZAJI BEZROBOTNYCH W 2008 r.. Czarnków, styczeń 2009 r. 1

2 2

3 I. Wykonanie planów i programów finansowo-rzeczowych aktywizacji osób bezrobotnych w 2008 roku. Według stanu na dzień r. środki finansowe na aktywizację osób bezrobotnych wyniosły 8.707,9 tys. zł łącznie ze środkami współfinansowanymi w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PO KL z projektu systemowego (3.377,7 tys. zł) oraz projektu konkursowego realizowanego przy budżecie Urzędu (50,0 tys. zł). W porównaniu do 2007 r. środki finansowe na aktywizację bezrobotnych były wyższe o tys. zł, tj. o 32,31% (2007 r ,5 tys. zł). Wydatki z powyższego tytułu wyniosły 8.707,8 tys. zł, tj. 100,0% planu finansowego. Znaczący udział środków na aktywne formy w 2008 r. pochodził z projektu systemowego współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki - Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, projekt pod tytułem Od bierności do aktywności na kwotę 3.377,7 tys. zł. Ze względu na terminowe i właściwe wykorzystanie środków na aktywizację osób bezrobotnych, członkowie Powiatowej Rady Zatrudnienia na posiedzeniu w dniu 03 listopada 2008 roku upoważnili Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy w Czarnkowie do dokonywania przesunięć środków w ramach poszczególnych zadań i programów. Przesunięcia takie były niezbędne. Nazwa zadania Wykonanie planu finansowego w 2008 roku Plan finansowy na rok (+) Zwiększenia ( -) Zmniejszenia Plan finansowy po zmianach Wykonanie za rok 2008 Razem: algorytm ,00 1. Prace interwencyjne ,35 2. Stypendia za staż ,37 3. Koszty przejazdu - staż ,22 4. Stypendia przygotowanie zawodowe ,45 5. Koszty przejazdu - przygotowanie zawodowe ,07 6. Szkolenia w tym : ,14 - koszty szkoleń ,00 - dodatki szkoleniowe ,90 - stypendia szkoleniowe ,27 - koszty dojazdów ,97 - badania lekarskie ,00 - koszty ubezpieczenia NW ,00 7. Roboty publiczne ,52 8. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,60 9.Wyposaż. i doposażenie stanowiska pracy , Prace społecznie użyteczne , Koszty przejazdu do miejsca zatrudnienia ,14 12.Opieka nad dzieckiem i osobą zależną ,80 Program "Rowy" ,00 1. Roboty publiczne ,77 2. Badania lekarskie ,00

4 3. Koszty przejazdu ,37 4. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,86 Program "Lepsza Droga" ,00 1. Roboty publiczne ,37 2. Badania lekarskie ,00 3. Koszty przejazdu do miejsca zatrudnienia ,29 4. Koszty przejazdu - staż ,40 5. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,94 Razem: rezerwa samorządu ,00 Program "Aktywna wieś ,00 1. Stypendium za staż ,38 2. Koszty szkolenia Koszty dojazdu - staż ,61 4. Stypendia szkoleniowe ,74 5. Dodatki szkoleniowe ,80 6. Stypendia przygotowanie zawodowe ,37 7.Koszty dojazdu-przygotowanie zawodowe ,50 8. Koszty przejazdu na szkolenia ,80 9. Prace interwencyjne , Roboty publiczne , Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,66 12.Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,00 Program "Start bez barier" ,00 1. Stypendium za staż ,01 2. Koszty dojazdu - staż ,96 3. Stypendia przygotowanie zawodowe ,09 4. Koszty dojazdu przygotowanie zawodowe ,26 5. Prace interwencyjne ,49 6. Roboty publiczne ,06 7. Koszty przejazdu do miejsca zatrudnienia ,06 8. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,00 9. Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,07 Razem: rezerwa Ministra ,00 Projekt systemowy EFS PO KL ,00 1. Stypendium za staż ,43 2. Koszty dojazdu - staż ,57 3. Stypendia przygotowanie zawodowe ,00 4. Koszty dojazdu- przygotowanie zawodowe ,00 5. Koszty szkoleń ,00 6. Stypendia szkoleniowe ,51 7. Dodatki szkoleniowe ,30 8. Badania lekarskie - szkolenia ,00 9. Koszty dojazdu - szkolenia , Koszty ubezpieczenia NNW ,00 11.Wyposażenie.i doposażenie stanowiska pracy , Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,00 Projekt EFS PO KL ,33 Ogółem: ,33 4

5 Struktura pochodzenia środków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu w 2007 r. i 2008 r. Kwota w tys. Kwota w tys. Lp. Pochodzenie środków zł zł I-XII 2007 I-XII 2008 rok rok I. Algorytm 3.743, ,8 II. Środki z rezerwy Ministra Pracy 879, ,0 Program Rowy 167,9 - Program Inwestycje w kwalifikacje deficytowe na rynku pracy 378,0 - Program Dobry Start 213,0 - Program Aktywna kobieta 121,0 - Program Aktywna wieś - 720,0 Program Start bez barier ,0 III Środki z rezerwy samorządu woj. Wielkopolskiego 1.738, ,1 Projekt systemowy EFS PO KL ,7 Program Rowy - 447,6 Program Lepsza droga - 184,8 Projekt Doświadczenie i kwalifikacje kluczem do sukces 2006/ ,3 - Projekt Praca Wracam 2006/ ,5 - Projekt Bierności STOP ,0 - Projekt Zdobywamy doświadczenie ,0 - Projekt Na własny rachunek ,7 - IV Środki z rezerwy marszałka dla projektów EFS SPO RZL 140,7 - V. Środki z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego; projekt konkursowy z EFS PO KL - projekt pt. WIEM Wiedza, Informacja, Edukacja - 50,0 Mieszkańców gminy Czarnków w ramach działania 9.5 (budżet) 2008 VI. Środki z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej; projekt konkursowy z EFS SPO RZL - projekt pt. Razem łatwiej w ramach Działania 1.6 (budżet) ,4 - Ogółem: 6.581, ,9 Podział środków w planie finansowym Funduszu Pracy za okres na realizację programów na rzecz przeciwdziałania bezrobociu. Nazwa - aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu łącznie z programami współfinansowanymi z EFS PO KL (FP i budżet) Plan finansowy za 2006 rok 5 w tys. zł. z jednym znakiem po przecinku Plan Plan Dynamika finansowy finansowy I-XII 2007 za 2007 rok za 2008 rok = 100% 6.037, , ,9 132,31 w tym : środki z algorytmu 3.053, , ,8 68,87 Ogółem : 6.037, , ,9 132,31

6 Środki finansowe przyznane algorytmem w 2008 roku na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu w wysokości 2.577,8 tys. zł w porównaniu do roku 2007 uległy obniżeniu o kwotę 1.165,2 tys. zł, tj. o 31,13%. (2007 r ,0 tys. zł). Niższe środki finansowe przyznane algorytmem związane były głównie ze zmianą podziału środków finansowych Funduszu Pracy zgodnie z wydanym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2008 roku w sprawie algorytmu ustalania kwot środków Funduszu Pracy na finansowanie zadań w województwie (Dz. U. Nr 18 poz.114 z dnia 1 lutego 2008 roku). Przed zmianą rozporządzenia podział środków przedstawiał się następująco: 10 % - środków Funduszu Pracy było w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy, 30 % - środków Funduszu Pracy było w dyspozycji samorządu województwa, 60 % - środków Funduszu Pracy było w dyspozycji samorządu powiatu Po zmianie rozporządzenia podział środków przedstawia się następująco: 10 % - środków Funduszu Pracy jest nadal w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy, 50 % - środków Funduszu Pracy jest w dyspozycji samorządu województwa, 40 % - środków Funduszu Pracy jest w dyspozycji samorządu powiatu Rok Środki finansowe na aktywne formy ograniczania bezrobocia w tys. zł^ * Liczba bezrobotnych ogółem (stan na ) Kwota w zł. przypadająca na 1 bezrobotnego Dynamika (do kwoty na 1 bezrobotnego) 2007=100% ,8 ^ , ,5 * ,60 100,0 % , ,90 130,10% Wg stanu na dzień roku liczba osób bezrobotnych wynosiła osób, co w porównaniu do okresu analogicznego roku ubiegłego stanowi wzrost liczby osób bezrobotnych o 63 osoby, tj. o 1,70 % (2007 r osób bezrobotnych ). Środki finansowe na 1 osobę bezrobotną w 2008 roku wyniosły 2.304,90 zł co w porównaniu do 2007 roku stanowi wzrost o kwotę 533,30 zł na 1 osobę bezrobotną, tj. o 30,10%. Środki na aktywizację osób bezrobotnych w strukturze wydatków kształtowały się na poziomie od 44,72% w okresie od I-XII 2007 roku do 64,32% w okresie od I-XII 2008 roku. 6

7 Tabela nr 1 Struktura procentowa wydatków na poszczególne formy aktywizacji w latach Nazwa zadania 7 Wydatki 2007 rok Struktura procentowa Wydatki na 2008 Struktura procentow a Razem: algorytm ,00% ,00% 1. Prace interwencyjne ,02% ,65% 2. Stypendia za staż ,79% ,35% 3. Koszty przejazdu - staż ,88% ,58% 4. Stypendia przygotowanie zawodowe ,32% ,14% 5. Koszty przejazdu przygotowanie zawodowe ,13% ,16% 6. Szkolenia w tym : ,01% ,74% - koszty szkoleń dodatki szkoleniowe stypendia szkoleniowe koszty dojazdów badania lekarskie koszty ubezpieczenia NW Roboty publiczne ,85% ,89% 8. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,83% ,66% 9. Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,67% ,22% 10. Prace społecznie użyteczne ,10% ,43% 11. Koszty przejazdu do miejsca zatrudnienia 464 0,01% ,17% 12. Opieka nad dzieckiem i osoba zależną ,01% 13. Stypendium za okres nauki ,39% - - Program Rowy ,00% ,00% 1. Roboty publiczne ,23% ,35% 2. Badania lekarskie ,25% 3. Koszty przejazdu ,77% ,39% 4. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,01% Program Lepsza Droga ,00% 1. Roboty publiczne ,00% 2. Badania lekarskie ,36% 3. Koszty przejazdu do miejsca zatrudnienia ,97% 4. Koszty przejazdu - staż ,29% 5. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,38% Program Praca dla młodych ,00% Stypendium za staż ,80% Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,70% Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,50% - - Program Inwestycje w kwalifikacje deficytowe na rynku pracy ,00% Stypendium za staż ,51% Stypendia przygotowanie zawodowe ,83% Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,30% Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,38% Koszty szkolenia ,98% - - Program Aktywna kobieta ,00% Dodatki szkoleniowe ,93% Stypendia przygotowanie zawodowe ,82% Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,12% Koszty szkolenia ,13% - -

8 Program "Aktywna wieś ,00% 1. Stypendium za staż ,63% 2. Koszty dojazdu - staż ,44% 3. Stypendia szkoleniowe ,09% 4. Dodatki szkoleniowe ,13% 5. Stypendia przygotowanie zawodowe ,04% 6. Koszty dojazdu przygotowanie zawodowe ,47% 7. Koszty przejazdu na szkolenia ,17% 8. Prace interwencyjne ,82% 9. Roboty publiczne ,62% 10. Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,86% 11. Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,73% Program "Start bez barier" ,00% 1. Stypendium za staż ,04% 2. Koszty dojazdu - staż ,89% 3. Stypendia przygotowanie zawodowe ,73% 4. Koszty dojazdu przygotowanie zawodowe ,16% 5. Prace interwencyjne ,42% 6. Roboty publiczne ,95% 7. Koszty przejazdu do miejsca zatrudnienia ,01% 8.Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,83% 9. Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,97% 2007 Projekty EFS SPO RZL- działania 1.2 i 1.3 i Projekt systemowy EFS PO KL działanie ,00% ,00% 1. Stypendium za staż ,98% ,62% 2. Koszty dojazdu - staż 55,0 0,01% ,86% 3. Stypendia przygotowanie zawodowe ,40% ,11% 4. Koszty dojazdu przygotowanie zawodowe ,27% ,24% 5. Koszty szkoleń ,02% ,43% 6. Stypendia szkoleniowe ,39% ,64% 7. Dodatki szkoleniowe ,22% ,52% 8. Badania lekarskie - szkolenia ,19% 9. Koszty dojazdu - szkolenia ,19% ,12% 10. Koszty ubezpieczenia NW ,01% 11.Wyposażenie i doposażenie stanowiska pracy ,87% 12.Środki na podjęcie działalności gospodarczej ,42% ,39% 13.Inne- umowa zlecenie ,10% - - Projekt EFS PO KL Działanie ,00% Ogółem:

9 II. Analiza wykonania planu rzeczowego W ramach posiadanych środków zaplanowano objąć programami aktywizacyjnymi osób bezrobotnych, w tym kierowanych w 2008 r. W minionym roku zaktywizowano ogółem osób bezrobotnych, z których zostało skierowanych w 2008 r. (tj. o 5,07% więcej niż założono w planie osobowym tabela nr 2). W porównaniu do 2007 r. nastąpił spadek zaktywizowanych bezrobotnych o 353 osoby (z osób zaktywizowanych do osób). Wpływ na zmniejszenie liczby aktywizowanych osób miał m.in.: - znaczący wzrost liczby osób bezrobotnych, które w 2008 r. skorzystały z wsparcia w formie zwrotu kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania i powrotu do miejsca odbywania stażu, przygotowania zawodowego, szkolenia i miejsca pracy (w 2007 r. na ten instrument rynku pracy wydatkowano ,79 zł, natomiast w 2008 r ,27 zł, czyli o 173,06% więcej), - wzrost liczby udzielonych osobom bezrobotnym dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej (127 dotacji w 2007 r. w porównaniu do 149 dotacji w 2008 r.); średnia wysokość dotacji wyniosła ,39zł, - wzrost liczby utworzonych miejsc pracy w ramach refundacji zakładom pracy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla kierowanego bezrobotnego (80 miejsc pracy w 2007 r. w porównaniu do 100 miejsc pracy w 2008 r.); średnia wysokość refundacji wyniosła ,35 zł. Podobnie jak w 2007 r. najwięcej bezrobotnych objęto aktywizacją w formie stażu (730 osób), tj. osób bezrobotnych do 25 roku życia. W 2008 r. 149 osobom bezrobotnym wypłacono jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, tj. o 22 osoby więcej niż w 2007 r. Wykaz udzielonych w 2008 r. dotacji dla osób bezrobotnych na założenie własnej firmy z podziałem na rodzaj prowadzonej działalności przedstawia tabela nr 3. Dokonano refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia 100 nowych stanowiska pracy dla kierowanego bezrobotnego 53 zakładom pracy. Ogółem na nowo utworzonych stanowiskach pracy, łącznie z wymianą osób, zatrudnionych było 138 osób. Szkoleniami objęto łącznie 404 osoby. W 2008 r. zorganizowano następujące szkolenia grupowe: drwal-pilarz, brukarz, prawo jazdy (kat. C, CE, D) oraz kursy dokształcające kierowców (ADR, przewóz osób i rzeczy), szkolenie z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej, kurs spawania (metodą TIG, MAG, TIG 21/22 w aluminium), obsługa komputera i programów komputerowych (kadry i płace), kierowca operator wózka widłowego, opiekunka domowa, krawiec. Na indywidualne wnioski przeszkolono 33 osoby. W 2008 r. realizowano prace społecznie użyteczne - formę aktywizacji bezrobotnych, która stanowiła istotny element aktywnych form pomocy na rzecz osób w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy. Celem prac społecznie użytecznych była aktywizacja społeczno - zawodowa osób bezrobotnych, które nie uzyskują zasiłku dla bezrobotnych i korzystają ze świadczeń pomocy społecznej. Tą forma aktywizacji objęto 188 osób bezrobotnych. 9

10 Poniższy wykres przedstawia udział procentowy poszczególnych form wsparcia w ogóle aktywnych form, zrealizowanych przez Urząd w 2008 r.: prace interwencyjne staż przygotowanie zawodowe szkolenia roboty publiczne dotacje refundacja kosztów doposażenia i wyposażenia prace społecznie użyteczne W 2008 r. Powiatowy Urząd Pracy w Czarnkowie zrealizował następujące programy, na które pozyskał dodatkowe środków Funduszu Pracy z rezerwy Ministra Pracy i Polityki Społecznej: Aktywna wieś skierowanego do osób bezrobotnych z obszarów wiejskich. Programem objęto 177 osób pozostających bez zatrudnienia, w szczególności należących do grupy osób bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. W programie zrealizowano usługi oraz instrumenty rynku pracy, m.in.: poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy, staż i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, refundacja kosztów doposażenia i wyposażenia stanowiska pracy. Budżet programu wyniósł ,00 zł. Start bez barier skierowanego do osób bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Programem objęto 344 osoby bezrobotne. W programie zrealizowano usługi oraz instrumenty rynku pracy, m.in.: poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy, staż i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, refundacja kosztów doposażenia i wyposażenia stanowiska pracy. Budżet programu wyniósł ,00 zł. Powiatowy Urząd Pracy w Czarnkowie przystąpił także do realizacji wojewódzkiego programu Nie jesteś sam, w ramach których pozyskano: ,00 zł na realizację programu Rowy i aktywizację 65 osób bezrobotnych. W ramach osoby bezrobotne 61 osób zostało zatrudnionych w poszczególnych gminach w ramach robót publicznych. Wykonywały one prace związane z konserwacją urządzeń melioracji podstawowej na kanałach i ciekach; ,00 zł na realizację programu Lepsza Droga i aktywizację 30 osób bezrobotnych. W ramach programu 29 osób bezrobotnych zostało zatrudnionych w poszczególnych gminach w ramach robót publicznych. Wykonywały one prace związane z konserwacją nawierzchni, sprzątaniem i porządkowaniem poboczy dróg wojewódzkich na terenie powiatu. 10

11 Tabela nr 2 Wykonanie osobowe aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu w 2008 r. Nazwa zadania plan osobowy wykonanie osobowe ogółem w tym skierowani w 2008 r. ogółem w tym skierowani w 2008 r. I. ALGORYTM Prace interwencyjne Staż Przygotowanie zawodowe w miejscu pracy Szkolenie Roboty publiczne Jednorazowe środki dla osób bezrobotnych na podjęcie działalności gospodarczej Refundacja kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska Prace społecznie użyteczne II Program wojewódzki "Nie jesteś sam" "ROWY", w tym: roboty publiczne jednorazowe środki dla osób bezrobotnych na podjęcie działalności gospodarczej "LEPSZA DROGA", w tym: roboty publiczne jednorazowe środki dla osób bezrobotnych na podjęcie działalności gospodarczej (w planie pierwotnie założono staż) III. Programy z rezerwy MPiPS "Aktywna wieś" staż przygotowanie zawodowe Prace interwencyjne Roboty publiczne jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej Refundacja kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska w tym: 2. "Start bez barier" staż przygotowanie zawodowe Prace interwencyjne Roboty publiczne jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej Refundacja kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska w tym: IV. PROJEKT SYSTEMOWY POKL w tym: staż przygotowanie zawodowe jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej Refundacja kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska Szkolenie OGÓŁEM

12 Środki na aktywizację osób bezrobotnych są limitowane na każdy rok, a sposób ich wydatkowania jest mierzony wskaźnikami efektywności. Średni wskaźnik efektywności jest mierzony stosunkiem liczby osób, które uzyskały zatrudnienie w okresie 3 miesięcy od zakończenia udziału w programie. W styczniu 2009 r. badano efektywność za okres od r. do r. Efektywności wynosi 51%. Największą efektywność uzyskano po zakończeniu przygotowania zawodowego w miejscu pracy (79%) i stażu (55%), a najniższa po pracach społecznie użytecznych (7%). Podstawowe wskaźniki efektywności za okres r r. Aktywna forma Liczba osób, które w okresie rozpoczęły udział w aktywnej formie przeciwdziałania bezrobociu Liczba osób z kolumny 2, które w okresie ukończyły aktywizację Liczba osób z kolumny 3, które w okresie 3 miesięcy od ukończenia aktywizacji zostały zatrudnione Efektywność w % prace interwencyjne % roboty publiczne % dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej % refundacja kosztów doposażenia/wyposażenia % miejsca pracy szkolenia % staże % przygotowanie zawodowe % prace społecznie użyteczne % Ogółem % Powiatowy Urząd Pracy w Czarnkowie zrealizował w 2008 r. następujące projekty współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 1. Projekt systemowy nr POKL /08 Od bierności do aktywności W odpowiedzi na zaproszenie, Powiatowy Urząd Pracy w Czarnkowie złożył wniosek o dofinansowanie projektu systemowego. W dniu r. została podpisana umowa ramowa na lata z Instytucją Pośredniczącą Wojewódzkim Urzędem Pracy w Poznaniu. Projekty systemowe wspierają powiatowe urzędy pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie. Działania zrealizowane w projekcie: - staże - do odbycia stażu skierowano 196 młodych osób. Średni okres odbywania stażu wynosił ponad 5 miesięcy. Odbycie stażu pozwoliło młodym ludziom na uzupełnienie kwalifikacji oraz zdobycie niezbędnego doświadczenia zawodowego, co przyczyniło się do wzrostu ich zdolności do zatrudnienia. 12

13 - przygotowanie zawodowe w miejscu pracy - do odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy skierowano 64 osoby na okres ok. 5 miesięcy. Praktyczne wykonywanie zadań zawodowych na stanowisku pracy pozwoliło pracodawcy ocenić i sprawdzić przyszłego pracownika, a także wdrożyć go do pracy bez ponoszenia kosztów wynagrodzenia. - szkolenia szkoleniami grupowymi i indywidualnymi objęto łącznie 316 osób. Uczestnicy szkoleń podnieśli kwalifikacje zawodowe na szkoleniach zawodowych, szkoleniach z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej i innych szkoleniach ogólnych rozwijających kompetencje pracownicze. Część osób uczestniczyła w dwóch lub trzech szkoleniach. - jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej - wspieranie przedsiębiorczości wśród osób bezrobotnych jest jednym z najbardziej efektywnych działań publicznych służb zatrudnienia. W ramach projektu powstały 93 nowe mikroprzedsiębiorstwa stworzonych przez najbardziej aktywne osoby bezrobotne, które miały pomysł na własną działalność gospodarczą. - refundacja wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego 14 podmiotów gospodarczych otrzymało refundacje kosztów wyposażenia lub doposażenia nowych stanowisk pracy dla 26 osób bezrobotnych, skierowanych przez Urząd. Zgodnie z wymogami rozporządzenia Rady(WE) nr 1083/2006 prowadzone są działania informacyjno-promocyjne informujące społeczeństwo lokalne o współfinansowaniu projektu systemowego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Wykonano plakaty informacyjne, teczki, pieczątki opatrzone odpowiednimi logotypami, informatory dla pracodawców i poradnika dla osób bezrobotnych promujące usługi i instrumenty rynku pracy realizowane w ramach projektu systemowego. 2. Projekt konkursowy nr POKL /07 WIEM Wiedza, Informacja, Edukacja Mieszkańców gminy Czarnków Projekt WIEM Wiedza, Informacja, Edukacja Mieszkańców gminy Czarnków powstał z myślą o mieszkańcach gminy wiejskiej Czarnków, zarówno pracujących, jak i bezrobotnych, w wieku powyżej 39 roku życia, posiadających wykształcenie co najwyżej średnie. Celem projektu było podniesienie świadomości znaczenia edukacji i wykształcenia dla życia zawodowego oraz społecznego wśród mieszkańców gminy Czarnków; upowszechnienie idei kształcenia przez całe życie oraz zwiększenie dostępu do informacji na temat oferty edukacyjnej dla osób dorosłych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. W projekcie wzięły udział 34 osoby 14 osób pozostających bez pracy i 20 osób pracujących. W ramach projektu: a) zorganizowano i przeprowadzono warsztaty Odkryj swój potencjał, podczas których uczestnicy projektu poznali sposoby i style uczenia się, uzyskali informacje o ofercie edukacyjnej dla osób dorosłych, rozpoznali możliwości własnego rozwoju zawodowego i społecznego oraz opracowali Indywidualne Plany Rozwoju Zawodowego, b) zorganizowano i przeprowadzono indywidualne szkolenia zawodowe zgodne z opracowanym w trakcie warsztatów Indywidualnym Planem Rozwoju Zawodowego dla 15 uczestników, c) opracowano i wydano publikację Kształcenie i zdobywanie kwalifikacji przez osoby dorosłe na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Informator, d) zorganizowano konferencję podsumowującą doświadczenia Powiatowego Urzędu Pracy w Czarnkowie zdobyte w trakcie realizacji projektu. Do realizacji projektu udało się pozyskać partnera społecznego Fundację GĘBICZYN. W zadanie Rekrutacja uczestników projektu zaangażowali się wójt gminy Czarnków oraz sołtysi. 13

14 3. Wsparcie publicznych służb zatrudnienia w powiecie - projekt konkursowy POKL /08 Nowe wyzwania nowe działania Celem strategicznym projektu jest wzmocnienie publicznych służb zatrudnienia w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim. Cel ten osiągnięty przy pomocy celów szczegółowych projektu: - upowszechnienie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego w regionie, - tworzenie podstaw prowadzenia długofalowej polityki promocji zatrudnienia i aktywizacji lokalnego rynku pracy. W ramach projektu realizowane są następujące zadania: promocja projektu; dofinansowanie zatrudnienia pośredników i doradcy zawodowego (zatrudniono dwóch pośredników pracy oraz jednego doradcę zawodowego); szkolenia dla kluczowych pracowników pośredników pracy i doradców zawodowych; upowszechnianie usług pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego w formie targów pracy; przeprowadzenie diagnozy lokalnego rynku pracy. III. Informacja z poniesionych wydatków w 2008 roku na łagodzenie skutków bezrobocia Lp. I Wydatki Funduszu Pracy za okres od miesiąca stycznia do miesiąca grudnia 2008 r. wyniosły ,2 tys. zł, co w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego stanowi spadek wydatkowanych środków o kwotę 1.149,3tys. zł, tj. o 7,83% (I XII 2007 r ,5 tys. zł). W układzie poszczególnych form kwota wydatków, ich dynamika oraz struktura procentowa przedstawia się następująco: w tys. złotych z jednym znakiem po przecinku Treść Plan finansowy aktywnych form na 2007.oraz pozostałych wydatków Wydatki I-XII 2007 r. Struktura procentowa wydatków 14 Plan finansowy aktywnych form na 2008 r. oraz pozostałych wydatków Wydatki I-XII 2008 r. Struktura procentowa wydatków Dynamika wydatki I-XII 2007r. =100% Wydatki ogółem z tego: (zbiorczo poz.1+ poz.2 + poz.3+poz.4) 7.121, ,5 100, , ,2 100,0 92,17 Zasiłki dla osób bezrobotnych ogółem, ,1 51, ,3 30,84 55,10 w tym: Zasiłki dla bezrobotnych , ,7 - - Dodatki aktywizacyjne - 225, ,8 - - Stypendia za okres nauki ,8 - - Pozostałe wydatki fakultatywne Pozostałe wydatki fakultatywne poza limitem 539,5 539,5 3,67 655,1 655,1 4,84 120,80-2,8 0, Aktywne formy: 6.581, ,1 44, , ,8 64,32 132,58 - środki z algorytmu 3.447, , , ,8 - -

15 - środki z rezerwy Ministra Pracy 696,3 696, , ,0 - - Program Aktywna wieś ,0 720,0 - - Program Start bez barier , ,0 - - Program Rowy 162,1 162, Program Praca dla młodych Program Inwestycje w kwalifikacje deficytowe na rynku pracy Program Aktywna kobieta - środki z rezerwy samorządu woj. wielkopolskiego w tym: 175,5 175, ,6 300, ,1 58, ,4 632,4 - - Program Rowy ,6 447,6 - - Program Lepsza droga ,8 184, środki z rezerwy samorządu woj. wielkopolskiego projekty współfinansowane EFS SPO RZL/EFS PO KL (projekt systemowy ,7 tys. zł oraz projekt realizowany przy budżecie Urzędu Działanie ,0 tys. zł) 2.437, , , ,6 - - Lp. Projekty EFS SPO RZL/ EFS PO KL realizowane przez Urząd od I-XII 2007r. i w 2008r. Treść Ogółem projekty EFS SPO RZL/EFS PO KL : EFS PO KL Działanie 9.5 projekt WIEM - Wiedza, Informacja, Edukacja Mieszkańców gminy 1 Czarnków Okres realizacji: II-IX 2008 rok (budżet);kwota dofinansowania EFS PO KL Działanie 6.1. projekt systemowy Od bierności do aktywności 2 Okres realizacji ; kwota dofinansowania na 2008 rok EFS SPO RZL Działanie /2007 projekt Doświadczenie i 3. kwalifikacje kluczem do sukcesu ; kwota dofinansowania Plan finansowy na 2007 rok Wydatki I-XII 2007 rok Struktura procentowa wydatków 15 Plan finansowy na 2008 rok Wydatki I-XII 2008r. Struktura procentowa wydatków Dynamika wydatków I-XII /2007 =100% 2.437, , , ,6 100,0 140, ,0 49, , , ,3 388,

16 wkład własny 140,9 140, EFS SPO RZL Działanie projekt Zdobywamy doświadczenie kwota dofinansowania wkład własny środki z algorytmu wkład własny środki z rezerwy marszałka EFS SPO RZL Działanie /2007 projekt Praca Wracam! kwota dofinansowania 350,0 350, ,9 43, ,6 84,6 149,5 149, wkład własny 51,1 51, EFS SPO RZL Działanie projekt Bierności STOP! kwota dofinansowania 600,0 600, wkład własny 204,2 204,2 - - EFS SPO RZL Działanie projekt Na własny rachunek - kwota dofinansowania wkład własny - środki z algorytmu wkład własny środki z rezerwy marszałka EFS SPO RZL Działanie 1.6 projekt Razem łatwiej kwota dofinansowania (budżet) ,7 250, ,1 30, ,1 56,1 79,4 79, wkład własny 6,9 6, EFS SPO RZL Działanie /2007 projekt Bądź 9. aktywna podnieś kwalifikacje i znajdź pracę! wkład własny Razem : projekty współfinansowane EFS SPO RZL/ PO KL kwota dofinansowania Razem : projekty współfinansowane EFS SPO RZL/ PO KL wkład własny Funduszu Pracy algorytm 1,7 1, , , , , ,5 619,

17 1. Zasiłki dla bezrobotnych Zasiłki dla bezrobotnych łącznie z dodatkami aktywizacyjnymi zajmowały dotychczas największą pozycję. Przez kolejne lata zauważano tendencje spadkowe. W roku 2007 nastąpił przełom w wydatkowaniu środków na zasiłki dla bezrobotnych. Znacząco obniżyła się stopa bezrobocia, a większe środki przeznaczone na aktywizację umożliwiły zaktywizowanie większej grupy osób bezrobotnych. Bardzo duży wpływ na zmniejszenie wydatków na zasiłki miały i nadal będą mieć środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. Urząd pozyskuje powyższe środki centralnie z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz regionalnie w drodze konkursów z samorządów województw. Mając większe środki do dyspozycji Urząd ma możliwość większego wpływu na obniżenie bezrobocia w swoim rejonie działania na lokalnym rynku pracy. W 2008 roku po raz pierwszy zniwelowała się różnica pomiędzy wydatkami na zasiłki dla bezrobotnych, a środkami przeznaczonymi na aktywne formy. Obecnie sytuacja za 2008 rok przedstawia się następująco: - wydatki na zasiłki dla bezrobotnych: 4.175,3 tys. zł - wydatki na aktywne formy: 8.707,8 tys. zł Porównanie danych struktury procentowej wydatków rok Nazwa rok Zasiłki dla bezrobotnych 51,59 % 30,84 % Aktywne formy 44,72 % 64,32% Przedstawiona powyżej struktura wydatków wskazuje na rosnący udział wydatkowanych kwot na aktywne formy do wydatków biernych wypłat zasiłków. Wydatki na wypłatę zasiłków dla bezrobotnych w porównaniu do 2007 roku uległy zmniejszeniu o kwotę 3.401,8 tys. zł, tj. o 44,90% (2008 r ,3 tys. zł; 2007 r ,1 tys. zł). Liczba zasiłkobiorców łącznie z dodatkami aktywizacyjnymi w przeliczeniu na pełny okres miesięczny wynosiła w okresie od I-XII 2008 roku osób, natomiast w okresie od I-XII 2007 roku osób, co stanowi w porównaniu do 2007 roku spadek o osób, tj. o 46,16%. - liczba zasiłkobiorców w przeliczeniu na pełny okres miesięczny w 2008 roku (miesięcznie 536 osób ) - liczba zasiłkobiorców w przeliczeniu na pełny okres miesięczny w 2007 roku (miesięcznie 995 osób ) W strukturze procentowej wydatków zasiłki dla bezrobotnych kształtują się w granicach od 51,59% w 2007 do 30,84% w 2008 roku. 17

18 2. Pozostałe wydatki fakultatywne Powiatowy Urząd Pracy dysponował również kwotą środków na wydatki fakultatywne w wysokości 655,1tys. zł. Wykonanie planu finansowego pozostałych wydatków fakultatywnych Treść Plan finansowy 2007 Wydatki 2007 roku Plan finansowy 2008 Wydatki 2008 roku Badania lekarskie, w tym: , Fundusz Pracy , Projekt EFS SPO RZL , Informacje o usługach i partnerach rynku pracy, w tym: , ,15 2 Fundusz Pracy 217,0 216, ,40 Projekt EFS SPO RZL / EFS PO KL , Projekt EFS PO KL ,96 Projekt EFS PO KL ,79 Opłaty pocztowe, wysyłka wezwań i zawiadomień w tym: , ,67 3 Fundusz Pracy , ,80 Projekty EFS SPO RZL , Usługi telekomunikacyjne ,87 4 Prowizje bankowe , ,49 5 Usługi internetowe , ,71 6 Druki karty rejestracyjne , Rozwój systemu informatycznego w tym : , ,13 Akcesoria komputerowe, materiały i wyposażenie , ,26 7 Wydatki inwestycyjne- informatyczne , ,11 Remonty i przeglądy komputerów , ,30 Papier do drukarek , ,46 8 Zakup kserokopiarek, niszczarek , Koszty audytu zewnętrznego , Koszty szkolenia pracowników urzędu pracy w tym : , ,57 10 Koszty szkolenia pracowników urzędu , ,02 Dojazdy ,55 11 Dodatki do wynagrodzeń , ,00 12 Koszty postępowania sądowego i egzekucyjnego , ,42 13 Klub Pracy , ,00 Poradnictwo zawodowe i materiały biurowe EFS 14 działanie , ,86 15 Składki KRUS , Opracowanie programu strategii rynku pracy ,00 Razem : , ,00 Środki finansowe przyznane decyzją Ministra Pracy i Polityki Społecznej na pozostałe zadania fakultatywne w wysokości 655,1 tys. zł dotyczyły m.in. opłat i prowizji bankowych dla banków pełniących zastępczą obsługę kasową wypłat zasiłków dla bezrobotnych, opłat pocztowych dot. wysyłania wezwań i zawiadomień bezrobotnym i pracodawcom, kosztów komunikowania się 18

19 z bezrobotnymi i pracodawcami, rozwoju i eksploatacji systemu teleinformatycznego i technologii cyfrowych w Urzędzie Pracy, finansowania dodatków do wynagrodzeń dla pośredników pracy i doradców zawodowych, szkoleń kadr organów zatrudnienia. W porównaniu do 2007 roku środki finansowe na pozostałe zadania fakultatywne zostały zwiększone o kwotę 115,6 tys. zł, tj. 21,43% (2007 r. 539,5 tys. zł, 2008 r. 655,1 tys. zł). W okresie od I-XII 2008 roku wydatkowano kwotę w wysokości ,00 zł, tj. 100,0% planu finansowego. IV. Wnioski 1. Podstawowym obligatoryjnym źródłem zasilania programów dla bezrobotnych były środki z Funduszu Pracy przyznane decyzją Ministra Pracy i Polityki Społecznej w oparciu o algorytm dla każdego powiatu. Pozostałe źródła finansowania były fakultatywne i pozyskiwane przez urząd pracy z innych źródeł tj. z rezerwy Ministra, rezerwy samorządu województwa wielkopolskiego programy współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i programy regionalne oraz w drodze konkursów. 2. W okresie od I-XII 2008 r. Urząd otrzymał środki w wysokości 8.707,9 tys. zł przyznane: a) algorytmem w wysokości 2.577,8 tys. zł., b) środki z rezerwy Ministra Pracy w wysokości 2.070,0 tys. zł, c) środki z rezerwy samorządu województwa wielkopolskiego: 4.010,1 tys. zł: - program regionalny pt Nie jesteś sam w wysokości 632,4 tys. zł (w ramach powyższego programu realizowane są podprojekty Rowy 447,6 tys. zł i Lepsza droga 184,8 tys. zł), - środki na działanie 6.1 EFS PO KL, projekt systemowy pod nazwą Od bierności do aktywności w wysokości 3.377,7 tys. zł, d) środki pozyskane w drodze konkursów z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego: 50,0 tys. zł na Działanie 9.5 EFS PO KL - projekt konkursowy pod nazwą Wiem, Wiedza Informacja, Edukacja Mieszkańców gminy Czarnków 3. Środki na aktywizację osób bezrobotnych w strukturze wydatków kształtowały się na poziomie od 44,72% w roku 2007 do 64,32% w roku Za 2008 r. Urząd na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu bez względu na źródło pochodzenia środków dysponował kwotą środków w wysokości 8.707,9 tys. zł (2007 r ,5 tys. zł), z czego wydatkował kwotę 8.707,8 tys. zł (2007 r ,1 tys. zł). 5. Środki przyznane algorytmem uległy w b.r. obniżeniu w porównaniu do roku 2007 o kwotę 1.165,2 tys. zł, tj. o 31,13%. (2007 r ,0 tys. zł). Niższe środki finansowe przyznane algorytmem związane były głównie ze zmianą podziału środków finansowych Funduszu Pracy zgodnie z wydanym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2008 roku w sprawie algorytmu ustalania kwot środków Funduszu Pracy na finansowanie zadań w województwie (Dz. U. Nr 18 poz.114 z dnia 01 lutego 2008 roku). 19

20 Przed zmianą rozporządzenia podział środków przedstawiał się następująco: 10 % - środków Funduszu Pracy było w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy, 30 % - środków Funduszu Pracy było w dyspozycji samorządu województwa, 60 % - środków Funduszu Pracy było w dyspozycji samorządu powiatu. Po zmianie rozporządzenia podział środków przedstawia się następująco: 10 %-środków Funduszu Pracy jest nadal w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy, 50 % - środków Funduszu Pracy jest w dyspozycji samorządu województwa, 40 - środków Funduszu Pracy jest w dyspozycji samorządu powiatu. 6. Liczba osób bezrobotnych w porównaniu do 2007 roku wzrosła o 63 osoby bezrobotne, co stanowi wzrost liczby osób bezrobotnych o 1,70 %. - wg stanu na dzień roku liczba osób bezrobotnych wynosiła 3778 osób, w tym 717 osób z prawem do zasiłku, - wg stanu na dzień roku liczba osób bezrobotnych wynosiła osób, w tym 483 osób z prawem do zasiłku. 7. Zmniejszyły się wydatki na wypłatę zasiłków dla bezrobotnych w porównaniu do 2007 roku o kwotę 3.401,8 tys. zł, tj. o 44,90% (2008 r ,3tys. zł, 2007 r ,1 tys. zł). Liczba zasiłkobiorców łącznie z dodatkami aktywizacyjnymi w 2008 roku w przeliczeniu na pełny okres miesięczny wynosiła w okresie I-XII 2008 roku osób bezrobotnych, co w porównaniu do 2007 roku stanowi spadek o osób, tj. 46,16% (2007 rok osób) - liczba zasiłkobiorców w przeliczeniu na pełny okres miesięczny za 2008 roku (średnio miesięcznie 536 osób) - liczba zasiłkobiorców w przeliczeniu na pełny okres miesięczny za 2007 roku (średnio miesięcznie 995 osób). W strukturze procentowej wydatków zasiłki dla bezrobotnych kształtują się w granicach od 51,59% w 2007 r. do 30,84 % w 2008 r. 8. W 2008 roku po raz pierwszy środki na aktywizację osób bezrobotnych w strukturze procentowej wydatków zajęły dominująca pozycję. Porównanie danych struktury procentowej wydatków za roku 2007 r r. Zasiłki dla bezrobotnych 51,59% 30,84% Aktywne formy 44,72% 64,32% 9. Odsetek pozostałych wydatków związany z obsługą bezrobotnych, wypłatą dodatków do wynagrodzeń dla pośredników pracy i doradców zawodowych, szkoleń kadr organów zatrudnienia, wydatków związanych z rozwojem infrastruktury, ochrony i bezpieczeństwa danych urzędu oraz rozwojem i eksploatacją systemu teleinformatycznego i technologii cyfrowych w Urzędzie Pracy kształtował się w strukturze wydatków w granicach od 3,67% w 2007 r. do 4,84% w 2008 r. Urząd za 2008 r. na zadania fakultatywne wydatkował kwotę w wysokości 655,1 tys. zł, tj. 100,0% planu finansowego. W porównaniu do 2007 roku środki finansowe na pozostałe zadania fakultatywne zostały zwiększone o kwotę 115,6 tys. zł, tj. 21,43% (2007 r. 539,5 tys. zł, w 2008 r. 655,1 tys. zł). 20

21 10. W 2008 r. objęto aktywizacją zawodową osób bezrobotnych, co stanowi spadek o 353 osoby w porównaniu do 2007 roku. Natomiast osoby bezrobotne korzystały przez cały okres ze wsparcia finansowego kompleksowego. 11. W 2008 r. zanotowano znaczny wzrost zainteresowania bezrobotnych i pracodawców tworzeniem nowych stanowisk pracy. Udzielono bezrobotnym 149 dotacji na założenie własnej firmy, natomiast zakładom pracy zrefundowano koszty wyposażenia lub doposażenia 100 nowych stanowisk pracy. 21

22 Tabela nr 3 Wykaz udzielonych w 2008 r. dotacji dla osób bezrobotnych na założenie własnej firmy z podziałem na rodzaj prowadzonej działalności Lp. Rodzaj działalności gospodarczej Liczba udzielonych dotacji 1. Biuro projektowe z zakresu drogownictwa 1 2. Biuro projektów UE, doradztwo w zakresie prowadzania działalności gospodarczej i zarządzania 1 3. Biuro rachunkowe 1 4. Cięcie formowanie i wykańczanie kamienia 1 5. Diagnostyka samochodowa usługi motoryzacyjne 1 6. Działalność agencji reklamowych 1 7. Działalność agentów i brokerów ubezpieczeniowych 4 8. Działalność fotograficzna 2 9. Działalność pomocnicza związana z utrzymaniem porządku w budynkach Działalność usługowa wspomagająca transport lądowy Działalność usługowa związana z poprawą kondycji fizycznej Fryzjerstwo Gabinet odnowy biologicznej (promocja zdrowia) Handel Handel detaliczny odzieżą damską Handel pojazdami mechanicznymi, usługi mechaniki pojazdowej Kompleksowe wyposażenie obiektów zbiorowego żywienia Konserwacja i naprawa pojazdów Mechanika pojazdowa Myjnia samochodowa Naprawa i konserwacja elektronicznego sprzętu powszechnego użytku Naprawa i konserwacja urządzeń elektrycznych Naprawa obuwia i wyrobów skórzanych Nauka jazdy Obróbka mechaniczna elementów metalowych Organizacja szkoleń zawodowych Outsourcing informatyczny Placówki gastronomiczne (bar, restauracja) Poradnictwo dietetyczne Pozostała działalność gdzie indziej niesklasyfikowana Pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach Pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane Pozyskiwanie drewna Pracownia projektowa (architektura i budownictwo) Pranie i czyszczenie wyrobów Produkcja konstrukcji metalowych Produkcja pieczywa Produkcja układów i instalacji elektrycznych diagnostyka układów elektrycznych pojazdów Produkcja urządzeń, instrumentów oraz wyrobów medycznych, włączając dentystyczne Produkcja wyrobów stolarskich i ciesielskich (meble, wyroby z drewna) Projektowanie odzieży produkcja toreb ekologicznych telesupport online Roboty budowlane Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych Roboty związane z budowa dróg i autostrad Sklep meblowy 4 22

23 46. Sklep spożywczo-przemysłowy Sklep z dewocjonaliami Solarium Sprzedaż detaliczna Sprzedaż detaliczna artykułów używanych Sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli Sprzedaż detaliczna gazet sprzedaż detaliczna komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogramowań, prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach: naprawa i konserwacja komputerów i urządzeń peryferyjnych 54. Sprzedaż detaliczna kwiatów, roślin, nawozów Sprzedaż detaliczna odzieży prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet Sprzedaż detaliczna prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych 58. Sprzedaż hurtowa elektrycznych artykułów użytku domowego Sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów Sprzedaż oraz montaż stolarki drzwiowej, paneli ściennych schodów Sprzedaż oraz wypożyczalnia sukien ślubnych, wieczorowych Sprzedaż wyrobów tekstylnych Studio kosmetyczne Tynkowanie Usługi ogólnobudowlane Usługi graficzno- poligraficzne Usługi informatyczne dla firm i osób fizycznych Usługi spedycyjne Usługi stolarskie Usługi ślusarsko- spawalnicze Usługi tapicerskie, krawieckie Wykonywanie instalacji elektrycznych Wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych Wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych Wykonywanie usług i produktów w branży metalowej Zakład usług i napraw sprzętu rolniczego Zakład usług leśnych, tartak / usługi leśne i produkcja z drewna Zespół muzyczny RAZEM: