Opracowała: dr inż. Teresa Rucińska

Transkrypt

1 Biskupin z lotu ptaka Autor: Miron Bogacki/Michał Dąbski Zrekonstruowana brama osady w Biskupinie. Zdjęcie na licencji Creative Commons Attribution ShareAlike 2.5. Autor: Fazer Opracowała: dr inż. Teresa Rucińska

2 Biskupioska ulica Autor: Krzysztof Stanisz Wnętrze chaty

3 Drewno - to surowiec otrzymywany ze ściętych drzew i formowany przez obróbkę w różnego rodzaju sortymenty. Drewno zajmuje przestrzeo pomiędzy rdzeniem, a warstwą łyka i kory.

4 Podstawowymi pierwiastkami wchodzącymi w skład drewna są: węgiel (49,5%), tlen (43,8%), wodór (6,0%), azot (0,2%) i inne. Tworzą one związki organiczne: celulozę, hemicelulozę, ligninę, są to związki podstawowe. nie/drzewa.php

5 Ponadto w drewnie występują też: cukier, białko, skrobia, garbniki, olejki eteryczne, guma, oraz substancje mineralne, które po spaleniu dają popiół. Skład chemiczny zależy od rodzaju drzewa, klimatu, gleby itp.

6 Właściwości fizyczne drewna: barwa drewna krajowego nie odznacza się tak duża intensywnością, jak niektórych gatunków egzotycznych (mahoo, palisander). Drewno z drzew krajowych ma barwę od jasnożółtej do brązowej. gęstośd objętościowa drewna - zależy od jego wilgotności, rodzaju drzewa z którego jest otrzymane.

7 Tabela 1. Średnia gęstośd objętościowa wybranych gatunków drewna w stanie powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%) Gatunek Gęstośd objętościowa [kg/m 3 ] Gatunek Gęstośd objętościowa [kg/m 3 ] Sosna 520 Jesion 750 Świerk 470 Buk 730 Jodła 450 Olcha 530 Modrzew 590 Brzoza 650 Dąb 690 Klon 660 Wiąz 680 Topola 450 Grab 830 Lipa 530 Średnia gęstośd objętościowa drewna w stanie suchym jest od 30 do 40 kg/m 3 niższa niż w stanie powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%)

8 higroskopijnośd - to skłonnośd materiału do wchłaniania wilgoci z powietrza. Drewno zawsze wchłania wilgod lub oddaje ją do pomieszczenia tak długo, aż osiągnie stan równowagi pomiędzy własną wilgotnością a wilgotnością otoczenia. Drewno stosowane w miejscach o dużej wilgotności powinno byd zabezpieczone przed jej wchłanianiem.

9 połysk - związany jest z twardością drewna i gładkością powierzchni. Połysk najbardziej jest widoczny w przekroju promieniowym rysunek drewna - różni się w zależności od przekroju, barwy drewna, wielkości przyrostów, sęków itp. zapach - każdy gatunek drewna ma swój specyficzny zapach. Pochodzi on od znajdujących się w drewnie żywic, olejków eterycznych, garbników itp.

10 przewodnośd cieplna - drewno źle przewodzi ciepło, zatem jest dobrym izolatorem. Oczywiście współczynniki przewodności cieplnej zależą od rodzaju drzewa i stopnia wilgotności drewna. Rodzaj drewna Jodła Świerk Sosna Modrzew Buk Jesion Dąb Klon Współczynnik przewodzenia ciepła [W/(m. K)] 0,107 0,130 (w=10 15%) 0,088 0,104 (w=12%) 0,139 0,128 0,151 0,174 0,128 0,197 (w=10 15%) 0,140 Tabela 2. Współczynniki przewodzenia ciepła w kierunku prostopadłym do włókien wybranych rodzajów drewna o wilgotności 15%

11 wilgotnośd - zależy od warunków w jakich drewno się znajduje i ma znaczny wpływ na pozostałe właściwości drewna. Bezpośrednio po ścięciu wilgotnośd drewna wynosi ponad 35%, ale może byd znacznie większa. Drewno w stanie określanym jako powietrzno-suche (wyschnięte na wolnym powietrzu) ma wilgotnośd około 15 18%, przechowywane w suchych pomieszczeniach - ma wilgotnośd 8 13%.

12 Duża wilgotnośd drewna bywa powodem paczenia się wyrobów, stwarza warunki sprzyjające rozwojowi grzyba. Gdyby jednak drewno zostało wysuszone do wilgotności 0% stałoby się materiałem łatwo pękającym i kruchym. Praktycznie nie byłoby można wykonad z takiego drewna żadnej konstrukcji czy przedmiotów użytkowych.

13 skurcz i pęcznienie - drewno wilgotne podczas suszenia zawsze kurczy się, podczas nasiąkania wodą pęcznieje. Podczas skurczu drewno pęka i paczy się. Dlatego konstrukcje drewniane (więźby, ramy okienne, listwy boazeryjne itp.) powinny byd przygotowywane z drewna już wysuszonego, do takiej wilgotności, w jakiej będzie ono użytkowane.

14 Najczęściej używa się do wykonania elementów konstrukcyjnych drewna w stanie powietrznosuchym). Rys. Paczenie się drewna przy wysychaniu na skutek anizotropii i skurczu

15 Intensywnośd pęcznienia czy kurczenia się zależy od przekroju drewna i wynosi w kierunku: stycznym 6 13%, promieniowym 3 5%, wzdłuż włókien 0,1 0,8% Rys. Wielkośd spęcznienia objętościowego dla wybranych gatunków drewna

16 Właściwości mechaniczne - drewno jest materiałem anizotropowym, jego wytrzymałośd na ściskanie, rozciąganie, zginanie zależy od kierunku działania sił w stosunku do włókien. Drewno znacznie łatwiej przenosi siły działające wzdłuż włókien (ma większa wytrzymałośd), wraz ze wzrostem kąta odchylenia tych sił od kierunku włókien wytrzymałośd drewna zmniejsza się. W zależności od osiąganej minimalnej wartości wytrzymałości mechanicznej drewno dzieli się na klasy.

17 Przykładowe wartości wytrzymałości drewna przy wilgotności 15% podaje poniższa tabela Cechy wytrzymałościowe drewna przy wilgotności 15% wzdłuż i w poprzek włókien Wytrzymałość Gatunek rozciąganie ściskanie zginanie drewna II II [MPa] Sosna Świerk 90 2,7 43 6,7 66 Jodła Modrzew 107 2, Dąb 90 8,8-9, Jesion Buk Grochodrzew 148 4, Grab ,5 66 8,5 107

18 Zmiana wilgotności drewna powoduje spadek wytrzymałości drewna. Jednak po przekroczeniu stanu nasycenia włókien ok. 30% wilgotności drewna, wytrzymałośd stabilizuje się. Rys. Wpływ wilgotności drewna na zmianę wytrzymałości: 1 wytrzymałośd na rozciąganie wzdłuż włókien, 2 wytrzymałośd na zginanie, 3 wytrzymałośd na ściskanie wzdłuż włókien, 4 wytrzymałośd na ścinanie wzdłuż włókien

19 Wytrzymałośd drewna uzależniona jest od jego gęstości objętościowej i stanu zawilgocenia. Rys. Wpływ gęstości objętościowej na wytrzymałośd drewna o wilgotności 15 % wg EMPA-Versuchen, LIGNUM; 1 na rozciąganie wzdłuż włókien, 2 na zginanie, 3 na ściskanie wzdłuż włókien.

20 twardośd - jest mierzona oporem stawianym przez drewno podczas wciskania stalowej kulki o ściśle określonej wielkości. Twardośd zależy od gatunku drzewa, z którego drewno pochodzi. Do gatunków twardych należą między innymi: Modrzew akacja buk dąb grab jesion jawor wiąz

21 Do najbardziej miękkich: lipa olcha osika topola. Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce, stąd często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z lipy).

22 Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce, stąd często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z lipy). Przykładowa twardośd mierzona metodą Janki (przy pomocy kulki metalowej o przekroju średnicowym 1 cm 2 dla niektórych gatunków drewna wynosi: świerk 28 MPa sosna MPa dąb MPa buk MPa jesion MPa grab 89 MPa

23 ścieralnośd - drewna twarde są najczęściej najodporniejsze na ścieranie. Ta cecha ma duże znaczenie przy wyborze drewna jako materiału do wykonania np. podłóg.

24 W budownictwie najczęściej używane są następujące gatunki drewna iglaste, stosowane są do wykonywania konstrukcji dachowych, stolarki budowlanej (okna, drzwi, schody itp.), desek podłogowych, sklejki itp. gatunki liściaste, najczęściej stosowane są do robót stolarskich, wykonywania podłóg i posadzek:

25 Gatunki drewna iglastego: Sosna (Pinus silvestris) Najlepsze właściwości ma drewno pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do 120 lat. Drewno: miękkie, zwyczajna łatwe w obróbce, sprężyste, dobrej wytrzymałości mechanicznej. Sosna

26 Świerk (Picea excelsa) Najlepsze właściwości ma drewno pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do 120 lat. Drewno: miękkie, o średniej wytrzymałości, sprężyste, trudne w obróbce (łatwo pęka, ma sporo sęków). Ze świerków rosnących w górach otrzymuje się lepsze drewno, niż z rosnących na nizinach. _pospolity Świerk

27 Jodła (Abies pectinata) Najlepsze właściwości ma drewno pozyskiwane z drzew stuletnich. Drewno: miękkie, o średnie wytrzymałości, giętkie i łupliwe. Ma sporo sęków, które wypadają z tarcicy. dła_pospolita

28 Modrzew (Larix europaea) Najlepsze właściwości ma drewno pozyskiwane z drzew w wieku lat. W Polsce rzadko stosowane, jest najlepszym (z punktu widzenia techniki) i najtrwalszym gatunkiem drewna.

29 Gatunki drewna liściastego Wiąz pospolity i brzost (Ulmus campestis), (Ulmus montana) Drewno: twarde, wytrzymałe, sprężyste. parzone łatwo daje się wyginad, trwałe na powietrzu i pod wodą.

30 Grab (Carpinus betulus) Drewno: o dobrych właściwościach mechanicznych, trudnościeralne, ciężkie.

31 Dąb (Quedrcus pedunculata) lub (Quedrcus sessiliflora) Najlepsze właściwości ma drewno pozyskiwane z drzew w wieku około 180 lat. Drewno: twarde, o dobrych parametrach wytrzymałościowych, odporne na ścieranie, często atakowane przez owady.

32 Jesion (Fraximus excelsior) Drewno: ciężkie, kwiatostany żeoskie; Barbara Łotocka wytrzymałe elastyczne, kwiatostany męskie; Barbara Łotocka po ścięciu łatwo je wygiąd. Zastosowane w warunkach suchych jest trwałe, w wilgotnych łatwo ulega zniszczeniu.

33 Buk (Fagus silvatica) Drewno: twarde, o dużej wytrzymałości, łatwe w obróbce. często atakowane przez owady. Najlepsze właściwości ma drewno pozyskiwane z drzew w wieku około 110 lat.

34 Olcha pospolita (Anulus glutinosa) Drewno: miękkie, łatwe w obróbce. często atakowane przez owady. mało odporne na zmienne warunki atmosferyczne. przy stałym przebywaniu pod wodą trwałe, dzięki dużej zawartości garbników.

35 Brzoza (Betula verrucosa) i (Betula pubescens): Drewno: o dobrych właściwościach mechanicznych małej odporności na grzyby.

36 www. wyrobyzdrewna.eu

37 drewno okrągłe - okorowany pieo bez wierzchołka i gałęzi. Drewno takie może byd zastosowane jako: słupy, pale, stemple, itp., drewno tartaczne. W zależności od średnicy pnia i jego długości (podział regulowany jest przepisami określonymi Polskimi Normami) rozróżniamy:

38 grubizna drewno o średnicy w najcieoszym koocu minimum 7 cm dłużyca grubizna o długości minimum 9,0 m dla gatunków iglastych; 6,0 m dla gatunków liściastych, kłoda grubizna o długości 2,50 m 8,90 m (iglasta) i 2,50 m 5,90 m (liściasta), wyrzynek grubizna o mniejszych długościach, żerdzie drewno o średnicy 7 14 cm

39 tarcica - jest to drewno przetarte w tartaku z drewna okrągłego. Ze względu na stopieo obróbki tarcicę dzielimy na: tarcicę nieobrzynaną o dwóch powierzchniach równoległych, krawędzie boczne pozostawione są bez obróbki. Otrzymywana jest przez przetarcie jednokrotne na trakach (piłach tartacznych). tarcicę obrzynaną o obrobionych czterech płaszczyznach i krawędziach czoła

40 Podstawowe wyroby z tarcicy W zależności od wymiarów otrzymanych elementów tarcicę dzielimy na sortymenty o nazwach: deski elementy o grubości od mm

41 bale elementy o grubości mm listwy elementy o przekroju poprzecznym od 12/24 do 29/70 mm krawędziaki (murłaty) elementy o przekroju 100*/ /180 mm

42 belki elementy o przekroju 120/ /280 [mm] tarcica podłogowa produkowana z drewna sosnowego, jodłowego lub świerkowego; stosowana (maks. gr. 50 mm) do układania podłóg w budynkach mieszkalnych, przemysłowych lub gospodarczych; jakośd tarcicy podłogowej określa się na podstawie dwóch klas I i II, według których drewno może mied określoną liczbę wad.

43 łaty to drewniane listwy o przekroju prostokątnym lub kwadratowym (od 32x32 [mm] do 90x90 [mm] lub od 32x50 [mm] do 75x150 [mm]) używane w konstrukcjach drewnianych, np. w więźbie dachowej do ułożenia pokrycia dachowego Łaty i kontr łaty,

44 Podział elementów konstrukcyjnych z drewna ze względu na rolę pełnioną w przenoszeniu obciążeo belka element nośny poziomy lub pochyły oparty na dwóch lub więcej podporach (ścianach, słupach, innych belkach); może mied przekrój jednolity lub złożony (np. z dwóch lub więcej łat, dwuteowy), belki mają zawsze większą wysokośd niż szerokośd i wykonywane są z drewna litego, klejonego lub profili łączonych,

45 podciąg belka, na której opierają się inne belki, słup pionowy element nośny, przenoszący obciążenia pionowe od spoczywających na nim belek, dachów, wiązarów; może mied przekrój prosty lub złożony, dźwigar wiązar wieloelementowy o znacznej wysokości, płaski lub przestrzenny, pełnościenny lub ażurowy, przenoszący obciążenia konstrukcji na podpory główne (ściany lub słupy). Budowany jest z desek lub materiałów drewnopochodnych.

46 Elementy więźby dachowej Do wykonania konstrukcji dachów należy stosowad drewno sosnowe lub świerkowe o wilgotności nie przekraczającej 20%. Drewno należy zabezpieczyd przed korozją biologiczną impregnując środkami grzybo- i owadobójczymi. Elementy więźby: krokwie belki biegnące równolegle do kierunku nachylenia połaci dachowej i dźwigające obciążenie z połaci; opierają się na ścianach zewnętrznych i (w miarę potrzeby) na płatwiach,

47 płatwie belki poziome, biegnące równolegle do kalenicy dachu, stanowiące podpory dla krokwi, oparte na słupkach, murłaty belki poziome leżące na murze (za ich pośrednictwem opiera się krokwie na ścianach murowanych lub betonowych), słupki elementy pionowe przenoszące obciążenie od płatwi na strop,

48 łaty elementy pomocnicze, stanowiące częśd rusztu służącego do zamocowania pokrycia dachowego; przybija się je do kontrłat lub bezpośrednio do krokwi, prostopadle do nich, a równolegle do okapu, kontrłaty elementy pomocnicze, służące do utworzenia pustki wentylacyjnej pod pokryciem; przybija się je równolegle do krokwi (bezpośrednio lub na deskowaniu)

49 Drewno konstrukcyjne jest podzielone na klasy wytrzymałości, różniące się właściwościami mechanicznymi. W najnowszej normie (PN-EN 338: 1999 Drewno konstrukcyjne klasy wytrzymałości) przyjęto następujące klasy wytrzymałości: dla drewna iglastego i topoli: C14, C16, C18, C22, C24, C27, C30, C35, C40, dla drewna liściastego (bez topoli): D30, D35, D40, D50, D60, D70. Liczba przy literze oznacza wytrzymałośd drewna na zginanie w N/mm 2 (MPa)

50 Drewno klejone warstwowo Drewno klejone (klejonka) - stosowane jako materiał konstrukcyjny pozwalający na wykonywanie przekryd o dużej rozpiętości, nawet ponad 100m (wiązar) oraz stosowany wtedy, gdy konieczna jest wysoka jednorodnośd materiału (np. stolarka okienna).

51 Drewno klejone warstwowo otrzymuje się przez sklejenie wielu warstw tarcicy o równoległym przebiegu włókien w taki sposób, że wytworzone elementy mają lity przekrój prostokątny. Poszczególne warstwy mogą byd różnej grubości, z różnych gatunków drewna i o różnych klasach wytrzymałości. Rozróżniamy: drewno klejone warstwowo poziomo; płaszczyzna spoiny klejowej jest prostopadła do dłuższego boku przekroju poprzecznego,

52 drewno klejone warstwowo pionowo; płaszczyzna spoiny klejowej jest prostopadła do krótszego boku przekroju poprzecznego. Zalety drewna klejonego warstwowo: - bardzo wysoka wytrzymałośd i sztywnośd przy małym ciężarze, - wysoka stabilnośd kształtów i wymiarów, - minimalna skłonnośd do powstawania pęknięd, - brak skręcania belek także przy dużych przekrojach i długościach,

53 - ze względu na suszenie komorowe do wilgotności 8-12% z reguły nie jest potrzebna żadna chemiczna ochrona drewna (w zależności od rodzaju konstrukcji), - odpornośd na agresywne środowisko; doskonały materiał na konstrukcje, magazynów soli, środków chemicznych itp., - duża odpornośd ogniowa. Drewno klejone powstaje poprzez sklejenie ze sobą warstw drewna o grubości zwykle od 5 mm do 50 mm. Grubośd tych warstw zależy od przeznaczenia i od koniecznego promienia wygięcia elementu koocowego. Drewno klejone jest często w trakcie klejenia formowane w krzywizny, jakich nie można osiągnąd z drewna litego.

54 Poszczególne warstwy tworzą połączone wzdłużnie na złącze palczaste deski, z których usunięto części mające wady - pęknięcia, chore sęki itd.

55 Fornir - jest to cienki płat drewna o grubości do 5 mm. Cienkie forniry o grubości do 1 mm są używane do produkcji sklejki oraz jako okleiny (obłogi) drewna i płyt w celu nadania im ładniejszego, szlachetniejszego wyglądu. Forniry otrzymywane są przez skrawanie obwodowe, mimośrodowe lub płaskie większych kawałków drewna. Wybór techniki skrawania ma wpływ na rysunek w jaki układają się słoje.

56 Sklejka - płyta sklejona z nieparzystej liczby fornirów. Podczas klejenia kolejne warstwy forniru układa się tak, aby włókna przebiegały pod kątem prostym. Daje to znaczną poprawę parametrów mechanicznych sklejki. W budownictwie sklejkę stosuje się przede wszystkim przy wykonywaniu robót stolarskich i przy wykonywaniu deskowania elementów betonowych.

57 Sklejka suchotrwała Sklejka wodoodporna pokryta filmem fenolowym (szalunkowa) Sklejka wodoodporna Sklejka wodoodporna pokryta filmem fenolowym (szalunkowa) z nadrukiem

58 Sklejka wodoodporna pokryta filmem fenolowym z odciskiem siatki (antypoślizgowa) Sklejki lakierowane (lakierem bezbarwnym lub lakierobejcą)

59 RODZAJE SKLEJEK SUCHOTRWAŁE WODOODPORNE WODOODPORNE POKRYTE FILMEM FENOLOWYM SZALUNKOWE ANTYPOŚLIZGOWE Klej mocznikowoformaldehydowformaldehydowformaldehydowformaldehydowy fenolowo- fenolowo- fenolowo- Format [mm] 1550x1550; 1550x1550; 1550x3100; 1550x3100; 1550x x x2700* 1550x2500* 1550x1250; 1550x1250; 1550x2500*; 1550x2250* 1250x x x1550 Klasa jakości A, B, BB, BBB A, B, BB, BBB I I Rodzaj drewna brzoza, olcha; brzoza, olcha; brzoza, olcha brzoza, olcha Grubośd 3,2-40mm 3,2-40mm 6-30mm 9-30mm* 6-30mm 9-30mm* *Budowa sklejek jednorodna, jednorodna, jednorodna, mieszana mieszana mieszana jednorodna, mieszana Powierzchnie kalibrowane, kalibrowane, gładka/ z odciskiem gładka/gładka szlifowane szlifowane siatki Klasa higieniczności E1 E1 - - Grubośd forniru 1,1-2,5mm 1,1-2,5mm 1,1-2,5mm 1,1-2,5mm Wilgotnośd 5-12% 5-12% 5-12% 5-12% Gęstośd kg/m kg/m kg/m kg/m 3 Wytrzymałośd na zginanie wzdłuż włókien *MPa Wytrzymałośd na zginanie w poprzek włókien *MPa

60 Lignofol - materiał warstwowy ze sklejonych wodoodpornym klejem syntetycznym cienkich warstw drewna, charakteryzujący się dużą wytrzymałością i twardością. Jest stosowany m.in. do wyrobu części maszyn, szybowców. Lignofol fot. Ze względu na kierunek biegu włókien lignofol dzieli się na: - równoległo- włóknisty - krzyżowo- włóknisty - gwiaździsto- włóknisty Podstawowe dane techniczne: - gęstośd 1200 kg/m 3 - wytrzymałośd na ściskanie N/mm 2 - wytrzymałośd na zginanie 103 N/mm 2 - twardośd 118 N/mm 2 - odporny na działanie wody - odporny na czynniki chemiczne

61 Płyty pilśniowe - otrzymywane są z rozwłóknionej masy drewna (rozwłóknieniu poddaje się odpady tartaczne - ścinki, odpadki) sklejonej z równoczesnym sprasowaniem. W zależności od stopnia sprasowania i ewentualnego wykooczenia powierzchni rozróżniamy płyty pilśniowe: porowate, twarde, bardzo twarde.

62 porowate - podczas klejenia, płyty poddane są tylko podwyższonej temperaturze (bez podniesionego ciśnienia), otrzymany materiał jest porowaty i miękki. Płyty używane są do izolacji akustycznych w miejscach nie narażonych na działanie wilgoci. Grubośd płyt - 9,5 25,0 mm

63 porowate bitumowane - płyty te stosuje się do izolacji cieplnej i akustycznej dachów, ścian i podłóg - wszędzie tam, gdzie potrzebna jest izolacja o podwyższonej odporności na wilgod. Sztywne i lekkie arkusze płyt, o dużych wymiarach są łatwe w montażu.

64 twarde - podczas klejenia poddane są obróbce termicznej pod ciśnieniem. Używane są do robót stolarskich jako okładziny np. skrzydeł drzwiowych. Płyty są produkowane o grubości 2,4-6,4 mm. bardzo twarde - proces produkcji przebiega analogicznie jak płyt twardych. Płyty dodatkowo nasączane są olejem lub żywicami, albo mają wierzchnią powierzchnię pokrytą emalią. Przeznaczone są do robót stolarskich.

65 Płyty wiórowe - produkowane są z odpadów tartacznych rozdrobnionych do postaci wiórów. Cząsteczki drewna zespala się przy pomocy kleju podczas obróbki termicznej pod ciśnieniem. Płyty produkowane są z okleiną zewnętrznej powierzchni lub bez okleiny. Jako okleiną można zastosowad fornir naturalny lub fornir (laminat) z żywic syntetycznych. Płyty są produkowane o grubości od 10 56mm. Stosowane przy robotach stolarskich, meblarstwie, budownictwie.

66 Płyty wiórkowo cementowe otrzymuje się je z wełny drzew iglastych, którą poddaje się mineralizacji w roztworze chlorku wapnia, następnie miesza z cementem portlandzkim 32,5, formuje i prasuje pod ciśnieniem. Są one: niepalne, ulegają jedynie zwęgleniu podczas palenia, są odporne na działanie wilgoci. Płyty wiórkowo -cementowe stosuje się: do izolacji cieplnej, dźwiękowej ścian, stropów i dachów, na warstwy pod posadzki w celu tłumienia dźwięków wywołanych uderzeniem

67 Płyty MDF i HDF - są to płyty drewnopochodne nowszej generacji. Produkowane z włókien drzewnych klejonych w podniesionej temperaturze pod ciśnieniem. Otrzymany materiał ma jednorodny przekrój. Jest twardy, może byd produkowany w okleinach naturalnych (fornir) lub sztucznych albo tylko pokryty lakierem. Stosowany jest do produkcji: paneli podłogowych, płyt dla przemysłu meblarskiego, do robót stolarskich, oprócz płyt, z masy można wytłaczad elementy do dekoracyjnego wykooczenia powierzchni (np. listwy o różnym profilu).

68 Płyta OSB - to jest płyta drewnopochodna opracowana specjalnie dla budownictwa, tak zwana płyta o ukierunkowanych wiórach płaskich. Zawiera ponad 90% drewna. Składa się z trzech warstw. W warstwie górnej i dolnej wióry o wymiarach 100x0,6 mm kierunkowo umieszczone są wzdłuż długości płyty natomiast w warstwie środkowej w poprzek płyty. Wysokie parametry techniczne płyt OSB wynikają z: zachowania włóknistości drewna, zazębiania się długich wiórów, przez natryskiwanie wiórów specjalnym klejem i emulsją parafinową w tzw. zaklejarkach uzyskuje się dużą odpornośd na wpływy warunków atmosferycznych.

69 Zastosowanie płyt OSB - w budownictwie szkieletowym na poszycie ścian zewnętrznych i wewnętrznych oraz poszycie podłóg i dachu. W ofercie handlowej znajdują się płyty OSB w następujących rodzajach: wodoodporne OSB-3 - grub.12,15,18,22 mm szalunkowe - grub.16,18,22 mm antypoślizgowe - grub.16,18,22 mm

70 Zastosowanie płyt OSB

71 Materiały podłogowe deski podłogowe - tarcica podłogowa, to deski o szerokości mm, długości 3,0-5,5 m i grubości 28, 32, 38, 45, 50 mm. Najczęściej spotykane są deski z iglastych gatunków drzew.

72 EKO deska podłogowa czterostronnie strugana, sucha o średniej wilgotności 12%. Wymiary: szerokośd mm grubośd mm, długości desek głównie od mm, łączenie na własne pióro i wpust, na indywidualne zlecenie możliwośd przygotowania deski w innych długościach.

73 EKO deska podłogowa produkowana jest w pełni z naturalnego drewna sosnowego i świerkowego, dzięki temu pomieszczenie uzyskuje naturalny, ekologiczny wygląd i zdrowy mikroklimat.

74 deszczułki posadzkowe (parkiet) - produkowane są najczęściej z liściastych gatunków drzew. Deszczułki mają: grubośd od mm, szerokośd mm, długośd mm. Produkowane są o różnych kształtach przekroju, który umożliwia łączenie na styk, wpust i pióro na dwóch lub czterech krawędziach.

75 deszczułki posadzkowe (parkiet) Układ "cegiełka" Układ angielski" Układy jodełkowe Układ "jodełka francuska"

76 deszczułki posadzkowe (parkiet) Złącza ciesielskie na szerokośd Złącze na styk (złącze często wzmacnia się klejem) Złącze na nakładkę / na przylgę Złącze na wpust i pióro Złącze na wpust i pióro obce

77 Norma dokładnie określa cechy wymiarowe deszczułek, m.in.: grubośd nad wpustem: t 1 35% całkowitej grubości t elementu, grubośd wpustu: t 3 22% całkowitej grubości t elementu, grubośd części pod wypustem: t 4 22% całkowitej grubości t elementu, Deszczułka typu 1 1.Powierzchnia licowa elementu 2.Skos a 3.Rowki klejowe

78 DĄB ORIGINAL DĄB VERONA DĄB NATURA DĄB COMO JESION NATURA JATOBA NATAL MERBAU LAKIEROWANY MERBAU JAKARTA ORZECH EUROPEJSKI WOLIN COMFORT

79 Deska Tarasowa Bangkirai wacyjna.html Gatunek bardzo odporny na szkodliwe działanie warunków atmosferycznych, a także ataki grzybów i szkodników. Nie wymaga dodatkowej konserwacji, jednak dla zachowania naturalnej kolorystyki drewna zaleca się olejowanie tarasu. Pomaga to zapobiec naturalnemu procesowi patynowania powierzchni na kolor srebrno-szary. Jedną z cech charakterystycznych tego gatunku jest możliwośd występowania niewielkich otworów po szkodnikach (tzw. pinholes; maksymalnie 1-1,5 mm średnicy). Nie stanowią one jednak wady, gdyż owady żyją wyłącznie w drewnie żywym. Deska jest jednostronnie ryflowana co zdecydowanie ułatwia jej montaż, z drugiej zaś strony powierzchnia ryflowana nadaje walorów estetycznych. Deska występuje w wymiarze 25x145 w całej gamie długości.

80 płyty posadzki mozaikowej - produkowane są z liściastych gatunków drzew, z listewek o grubości 8-10 mm. Listewki układa się w zestawy o boku kwadratu, płyta złożona jest z 16 takich zestawów ułożonych w "kratkę" i naklejonych na papier. Parkiet mozaikowy układa się na twardym równym podłożu, na klej. Do podłoża przyklejana jest powierzchnia płyty bez papieru. Papier odkleja się po nawilżeniu go wodą po związaniu kleju z podłożem.

81 kostka brukowa drewniana - produkowane z drewna iglastego. Kostka miała kształt najczęściej graniastosłupa lub walca o wysokości od mm. Układana była w halach fabrycznych, magazynowych w taki sposób, że widoczny był przekrój poprzeczny drewna. Obecnie raczej nie stosowana. BRUK+D%C4%98BOWY+++Nowo%C5%9B%C4%87.html

82 Dociskanie i wyrównywanie do poziomu cegieł, używając listwy i młotka. Trzeba zwrócid uwagę na wypoziomowanie elementów. Układanie bruku Impregnowane ciśnieniowo elementy bruku pokrywane dodatkowo preparatem zabezpieczającym powierzchniowo.

83 panele podłogowe i ścienne - produkowane są z płyt HDF z bardzo cienką i twardą warstwą okleiny. Układane są na twardym, równym podłożu "na sucho". Panele łączone są na pióro i wpust. Rys. Krzysztof Rodak

84 Rys. Krzysztof Rodak Budowa paneli laminowanych zwykłych; od góry: odporna na ścieranie warstwa wierzchnia, papier dekoracyjny, płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa), warstwa przeciwprężna.

85 Rys. Krzysztof Rodak Budowa paneli laminowanych z dodatkową warstwą wyciszającą; od góry: odporna na ścieranie warstwa wierzchnia, papier dekoracyjny, impregnowane podkładki przeciwudarowe, płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa), warstwa wyciszająca, warstwa przeciwprężna

86 EKO deska obiciowa (boazeryjna): czterostronnie strugana, sucha, o średniej wilgotności 12%, własne pióro i wpust szerokośd mm grubośd 18mm ma, długości głównie od mm, na specjalne życzenie klienta możliwośd przygotowania deski w innych długościach. EKO deska obiciowa produkowana jest z drewna sosnowego i świerkowego, umożliwi nadanie wnętrzu ciepłego, przyjemnego klimatu dzięki naturalnemu wyglądowi drewna.

87 Pokrycia dachowe Gont skrawany (wiór) i gont łupany (dranica) stosowane są do krycia dachów w regionalnym i zabytkowym budownictwie drewnianym. Wykonuje się je z drewna drzew iglastych lub z drewna osikowego. Gont skrawany (wiór) Gont łupany (dranica)

88 Pokrycia dachowe z trzciny Współczesne strzechy robi się nie ze słomy, jak kiedyś, ale z trzciny, najlepiej jednorocznej, nie bardzo grubej i o wilgotności 15%. Grubośd strzechy z trzciny wynosi cm. Jest więc to doskonała izolacja termiczna (w zimie taka warstwa dobrze chroni przed chłodem, latem przed upałem) i akustyczna.

89 Pokrycie z trzciny nie wymaga specjalnych zabiegów konserwacyjnych. Wystarczy co 5 lat zaimpregnowad taki dach przed ogniem i od czasu do czasu zmiatad z niego mech, inaczej będzie się pod nim utrzymywało zawilgocenie, które zapoczątkowuje butwienie strzechy. W razie potrzeby można wymienid zniszczony fragment (kolor nowego wyrówna się mniej więcej po roku).

90 Domy z drewna

91 Sosna fioska - idealna do budowy domów z bali Do budowy swych domów z bali HONKA używa tylko drewna z wysoce odpornej sosny nordyckiej. Ekstremalne fioskie warunki, w których rosną sosny, sprawiają, że ich wzrost jest powolny, a ich gospodarka wodna znacznie ograniczona. To drewno o wąskich słojach jest nadzwyczajnie odporne i posiada doskonałą stabilnośd wymiarową. W porównaniu z drewnem sosnowym z położonych bardziej na południe regionów sosna nordycka charakteryzuje się jeszcze lepszym wskaźnikiem izolacji termicznej.

92 WADY DREWNA - zawsze powodują obniżenie jego wartości albo mogą spowodowad jego dyskwalifikację, jako materiału. Zależą od różnych czynników: związane ze wzrostem drzewa to - sęki, rdzenie położone mimośrodowo, rdzenie podwójne, zawoje, skręt włókien, pęknięcia np. mrozowe itp..

93 Sęk skrzydlaty (tzw. skrzydlak) składa się z dwóch sęków podłużnych ułożonych symetrycznie względem osi tarcicy i zwężających się ku rdzeniowi. Sęki takie mogą stykad się w okolicy rdzenia, tworząc kształt litery V.

94 Drewno z felerem - wady drewna powstają w trakcie nieprawidłowego wzrostu lub chorób drzew. Jedne z nich dyskwalifikują drewno jako materiał konstrukcyjny, inne nie mają wpływu na jego wytrzymałośd, jedynie na wygląd. Zbyt duże przyrosty - widoczne są na poprzecznym przekroju elementu. Najlepsze jest drewno o wąskich i gęstych przyrostach (słojach). Drewno z dużymi przyrostami (szerszymi słojami) ma gorszą wytrzymałośd mechaniczną. Nie jest to poważna wada, raczej wskaźnik jakości drewna

95 Pęknięcie - przebiegające wzdłuż włókien drewna nie wyklucza go jako materiału do budowy konstrukcji. Groźne są pęknięcia przebiegające w poprzek włókien, takie, które powodują ich poprzeczne rozwarstwienie, oraz widoczne na całym przekroju elementu Sęk przechodzący - czyli taki, który przerasta element konstrukcyjny od jednej krawędzi do krawędzi przeciwległej. W miejscu jego przebiegu drewno jest osłabione i może pęknąd. Wada ta wyklucza stosowanie elementu w konstrukcji

96 Przeżywiczenie - plamy żywicy psują jedynie wygląd drewna. Nie jest to wada wykluczająca drewno jako materiał konstrukcyjny. Co więcej, element przeżywiczony ma nawet większą wytrzymałośd niż nieprzeżywiczony Huba - pozostawia na drewnie różowopomaraoczowe ślady. Przerost tego grzyba powoduje w drewnie zgniliznę miękką. Drewno z widocznymi przebarwieniami spowodowanymi przez hubę nadaje się tylko na opał

97 Sinizna - szaroniebieskie przebarwienie drewna głównie iglastego. Psuje wygląd drewna, ale nie obniża jego wytrzymałości. W niewielkim stopniu zwiększa nasiąkliwośd drewna. Drewno z sinizną może byd z powodzeniem stosowane w konstrukcjach Zakorek - fragment kory wrośnięty w drewno. Gdy jest niewielki, można go odciąd. Gdy zakorków na elemencie jest dużo, nadaje się on jedynie do spalenia. Uwaga! Fragmenty kory na powierzchni drewna konstrukcyjnego nie są wadą. Wystarczy je usunąd z powierzchni przed przystąpieniem do budowy

98 Chory sęk - czyli sęk, który nie jest trwale zrośnięty z drewnem lub, co gorsza, wypadł. Powstała dziura znacznie osłabia wytrzymałośd elementu konstrukcyjnego. Fragment z dziurą po sęku lub chorym sękiem można wyciąd. Z jednego elementu otrzymamy dwa krótsze, które można zastosowad w konstrukcji Skręt włókien - jest to wada budowy drewna. Fragment ze skręconymi włóknami to miejsce, które ma gorszą wytrzymałośd mechaniczną w stosunku do reszty elementu. Elementy z taką wadą nie nadają się na konstrukcję

99 Wady związane z procesami gnilnymi, zagrzybieniem podczas wzrostu drzewa albo po jego ścięciu, powodują zmianę zabarwienia, siniznę, zgniliznę czyli mursz. Przykłady grzybów rozwijających się na drewnie: grzyby powodujące szybki rozkład drewna na dużych powierzchniach: grzyb domowy właściwy stroczek domowy (Merulius lacrimans),

100 grzyb domowy biały, porzyca inspektowa (Poria vaporaria), grzyb piwniczny gnilica mózgowata (Coniophora cerebella), grzyb kopalniany krowiak łykowaty (Paxillus acheruntius); grzyby występujące "gniazdowo": grzyb podkładowy twardział łuskowaty (Lentinus lepideus),

101 grzyb słupowy siatkowiec płotowy (Lensites sepiaria) związane z żerowaniem owadów na drzewie lub drewnie, np.: spuszczel (Hylotrupes bajulus), trzpiennik olbrzym (Sirex gigas), rytel pospolity (Hylocoetus dermestoides), drwalnik paskowy (Xyloterus lineatus),

102 kołatek mieszkaniowy (Anobium pertinax) i meblowy (Anobium domesticus), świrak okrętowiec (Teredo navalis), raczek (Limmonoria lignorum)). Spuszczel pospolity: c)poczwarka, d)młody jeszcze nie wybarwiony chrząszcz, e) wybarwiony chrząszcz, f) wybarwiony chrząszcz (samica)

103 Drewno stoczone przez larwy spuszczela (średni stopieo zniszczenia). a) Chrząszcz w ruchu - w tle widoczne otwory wylotowe; b) otwory wylotowe chrząszczy kołatka domowego na powierzchni drewna.

104 Wymienione grzyby, owady, małże są pasożytami drewna. Do szkodników żerujących na drzewie należy też objęty ochroną gatunkową kozioróg dębosz. Do ochrony drewna, zwłaszcza w budownictwie, należą takie przedsięwzięcia jak: nie używanie drewna pochodzącego z rozbiórki starych domów, nie malowanie drewna farbami olejnymi przed jego wysuszeniem,

105 wietrzenie pomieszczeo, w których drewno jest zastosowane, wykonanie poprawnej izolacji przeciwwilgociowej, wykonanie impregnacji preparatami grzybo- i pleśniobójczymi, wykonanie zabezpieczenia przeciwogniowego.

106 ZALETY DREWNA Do najważniejszych zalet drewna jako materiału budowlanego, należy zaliczyd: małą gęstośd kilkakrotnie mniejszą niż stali czy żelbetu (żużlobetonu). W stanie powietrzno suchym (15% wilgotności) średnia gęstośd objętościowa drewna waha się w granicach kg/m 3 ),

107 stosunkowo duża wytrzymałośd mechaniczna stosunek wytrzymałości do ciężaru własnego oraz sprężystości np. wytrzymałośd na rozciąganie podłużne drewna wynosi MPa, moduł sprężystości podłużnej (moduł Younga) dla drewna jest stosunkowo wysoki i wynosi dla drewna bezsęcznego GPa, dla tarcicy konstrukcyjnej 9-10 GPa. Dla porównania dla tworzywa sztucznego (np. PCV) ten sam moduł wynosi zaledwie 2,5 GPa,

108 stosunkowo duża udarnośd, czyli odpornośd na uderzenia. Właściwośd ta charakteryzuje wytrzymałośd drewna na obciążenia dynamiczne. Typowe gatunki drewna dla stolarki budowlanej (świerk, sosna) wykazują średnią udarnośd 40-70kJ/m 2, dobra izolacyjnośd termiczna (cieplna), szczególnie w poprzek włókien, np. dla drewna sosny wynosi 0,163 W/mK, dla powietrzno suchego drewna wynosi 0,13-0,47 W/mK,

109 odpornośd na działanie większości związków chemicznych, łatwośd obróbki elementów drewnianych przy użyciu stosunkowo prostych narzędzi i urządzeo, łatwośd połączenia na klej łączniki całopowierzchniowe oraz na płytki wielogwoździowe lub wieloklockowe (kolczaste), gwoździe, wkręty, blachy perforowane łączniki punktowe,

110 możliwośd wykonywania robót budowlanych zarówno latem jak i zimą, pochłanianie szkodliwych pól wytwarzanych przez otaczające nas urządzenia i sieci elektryczne i inne emitowanie promieniowania, nie ulega naładowaniu elektrostatycznemu (drewno jest wolne od elektrostatycznych ładunków) i tym samym nie przyciąga zanieczyszczeo,

111 Do innych zalet drewna zaliczyd można: naturalną odpornośd na działanie promieniowania cieplnego (niskie przewodnictwo cieplne i charakterystyczna zdolnośd do tworzenia izolującej warstwy węgla drzewnego), możliwośd dokładnego i solidnego wykonania domu,

112 dowolnośd w osiąganiu formy i funkcji domów, stosunkowo krótki czas realizacji budowy bez konieczności przerw technologicznych, mniejszy koszt budowy domu niż w budownictwie monolitycznym, łatwośd rozbiórki konstrukcji drewnianych i recykling,

113 duże możliwości właściwego zabezpieczenia przed korozją biologiczną (działaniem owadów, pleśni, grzybów, bakterii) poprzez impregnację i konserwację.

114 Chemiczne środki zabezpieczania drewna. W zależności od składu chemicznego, postaci i właściwości, środki impregnacyjne dzieli się na: solne (rozpuszczalne w wodzie), oleiste, rozpuszczalnikowe (rozpuszczalne w rozpuszczalnikach), Wodorozcieoczalne,

115 emulsje wodno-oleiste, emulsje wodno-rozpuszczalikowe, pasty. Sposoby zabezpieczania drewna: wnikanie kapilarne wnikanie impregnatu pod wpływem sił kapilarnych, nadają się roztwory wodne, preparaty oleiste i rozpuszczalnikowe.

116 wnikanie dyfuzyjne zachodzi w drewnie mokrym i polega na dyfuzji soli grzybobójczych z impregnatów o dużym stężeniu soli w głąb drewna zawierającego wodę o małym stężeniu soli, nadają się rozpuszczalne w wodzie preparaty w postaci proszków, past lub wodnych roztworów soli o dużym stężeniu,

117 impregnacja powierzchniowa przez: smarowanie, opryskiwanie, kąpiele. impregnacja głęboka: kąpiele zimne, kąpiele gorąco - zimne, nasycanie niskociśnieniowe hydrostatyczne, nasycanie próżniowe, nasycanie ciśnieniowo - próżniowe