STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE GRODZICZNO. Na lata

Transkrypt

1 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE GRODZICZNO Na lata Grodziczno,

2 Spis treści WSTĘP... 4 I. DIAGNOZA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE GRODZICZNO Charakterystyka gminy Grodziczno Informacje ogólne Demografia Warunki zamieszkania Lokalny rynek pracy Struktura pracujących Wykształcenie Bezrobocie Pomoc społeczna Informacje ogólne Infrastruktura socjalna Rodzaje świadczeń Grupy wymagające wsparcia Osoby niepełnosprawne Osoby uzaleŝnione Osoby długotrwale bezrobotne Pozostałe grupy Infrastruktura społeczna Szkoły, ośrodki kultury i sportu Zabezpieczenie zdrowotne Organizacje pozarządowe II. UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH Ujęcie regionalne Podstawy prawne

3 III. ANALIZA PROBLEMÓW W ZAKRESIE POMOCY SPOŁECZNEJ W GMINIE GRODZICZNO IV. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE V. PRIORYTETY STRATEGII VI. ZGODNOŚCI STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI PLANISTYCZNYMI.. 82 VII. MONITORING STRATEGII 89 VIII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

4 Wstęp Podstawą prawną rozwiązywania problemów społecznych w gminie Grodziczno jest Ustawa o pomocy społecznej. Zgodnie z tą Ustawą do zadań własnych o charakterze obowiązkowym gminy naleŝy opracowanie i realizacja gminnej rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Identyfikacja głównych obszarów problemowych w sferze polityki społecznej w gminie Grodziczno dokonano na spotkaniu zespołu problemowego. Dokonując kolejnych przybliŝeń, na zasadzie konsensusu, wyodrębniono główne obszary problemowe. Dla poszczególnych problemów wyodrębniono priorytety, które są źródłami (przyczynami) tworzącymi te problemy. Ułatwi to sformułowanie celów strategicznych dla poszczególnych obszarów problemowych a następnie sferze społecznej jako całości. Formułowanie tych celów poprzedzono analizą moŝliwości oraz ograniczeń istniejących w samym systemie pomocy społecznej jak i poza nim. Analizę dokonały zespoły robocze z udziałem specjalistów z poszczególnych obszarów problemowych. Pozwoliło to określić rzeczywisty obraz realizacji i formułowania programów operacyjnych w gminie. Na spotkaniach z członkami poszczególnych grup roboczych, składających się ze specjalistów z danej dziedziny dokonano analizy problemów, celów oraz działań realizacyjnych w poszczególnych sferach. Praca w zespołach prowadzona była zgodnie z metodą MAPS (metoda aktywnego planowania strategicznego) oraz zespołowymi technikami rozwiązywania problemów. Podstawowe etapy pracy nad strategią w poszczególnych sferach obejmowała: 1. Przegląd istniejącej sytuacji (diagnoza stanu) w poszczególnych sferach. Na tym etapie planowania strategicznego następuje konfrontacja uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych w analizowanych sferach. 2. Drugim etapem prac było określenie problemów w poszczególnych sferach. Problemy musiały dotyczyć poszczególnej sfery w zakresie problematyki społecznej. 3. Formułowanie celów. W tym etapie dla kaŝdego zdefiniowanego celu przypisano mierniki oraz ich źródła. 4. W ostatnim etapie grupy robocze określają dla kaŝdego z celów zbiór działań (harmonogramy). 4

5 I. DIAGNOZA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE GRODZICZNO 1. Charakterystyka gminy Grodziczno 1.1. Informacje ogólne Gmina Grodziczno połoŝona jest w południowo - zachodniej części województwa warmińsko - mazurskiego, we wschodniej części powiatu nowomiejskiego. Graniczy z gminami: Lubawa, Nowe Miasto Lubawskie, Rybno, Lidzbark, Kurzętnik oraz Brzozie. Gmina Grodziczno dzieli się na 17 sołectw: Boleszyn, Grodziczno, Katlewo, Kowaliki, Kuligi, Linowiec, Lorki, Montowo, Mroczenko, Mroczno, Nowe Grodziczno, Ostaszewo, Rynek, Swiniarc, Trzcin, Zajączkowo oraz Zwiniarz (rys. 1). Na jej terenie mieszka osób (wg stanu na r.) (tabela 1). Źródło: Rys. 1. Gmina Grodziczno Gmina obejmuje ha (154 km 2 ) stanowi to 22,2% powierzchni powiatu nowomiejskiego. W tym uŝytki rolne stanowią ha, z czego na grunty orne przypada 5

6 ha, a na trwałe uŝytki zielone ha, grunty pod lasami i zadrzewieniami ha, grunty pod wodami 207 ha, uŝytki kopalne - 4 ha, tereny komunikacyjne 424 ha, tereny osiedlowe ha, nieuŝytki ha. Rys. 2. Powiat nowomiejski Wiodącą funkcją gminy jest funkcja rolna a uzupełniającą obsługa ruchu turystyczno - wypoczynkowego. Gmina Grodziczno wraz jedenastoma innymi gminami byłego województwa toruńskiego naleŝy do "Zielonych Płuc Polski", w/w tereny charakteryzują się bardzo wysokimi walorami przyrodniczymi oraz krajobrazowymi co sprzyja turystyce. Wyszczególnienie Podstawowe informacje o gminie Grodziczno Powierzchnia w km 2 Sołectwa Stan w dniu 31 XII 2002 as Miejscowości wiejskie Stan w dniu 1I 2003 ogółem Ludność w tym kobiety na 1 km 2 Tabela 1 Kobiety na 100 męŝczyzn Stan w dniu 31 XII 2002 Powiat nowomiejski Grodziczno w % Powiat Nowomiejski # # Grodziczno 22,2 22,1 18,1 14,5 14,0 # # Źródło: rocznik statystyczny GUS 6

7 W całkowitej liczbie ludności gminy kobiety stanowią 49,1%. W gminie Grodziczno na km 2 przypada 41 osób. Obszar gminy Grodziczno jest słabiej zaludniony niŝ obszar powiatu (62 osoby/1km 2 ) oraz obszar całego województwa (61 osób/1km 2 ). Niemniej jednak w porównaniu do gmin wiejskich województwa (średnia 26 osób/1km 2 ), obszar gminy charakteryzuje się znacznie większym zagęszczeniem ludności Demografia Społeczeństwo (ludność gminy) w procesie rozwoju lokalnego odgrywa rolę podmiotu tego procesu. Wynika to z rozstrzygania przez nie o kształcie ustroju i systemu gospodarczego oraz o charakterze i składzie organów władzy samorządowej, która decyduje o kierunku rozwoju. Z tego względu ocena sytuacji demograficznej jest jednym z czynników warunkującym moŝliwości i potrzeby rozwoju gminy. Do oceny tego stanu w gminie Grodziczno wybrano takie czynniki jak: płeć, migrację, strukturę wieku ludności, przyrost naturalny. Konfiguracja wyodrębnionych wskaźników wywierać będzie wpływ na przyszłą strukturę i dynamikę ludności na danym obszarze. Gminę Grodziczno zamieszkuje około 6382 mieszkańców według danych spisu powszechnego. Pod względem liczby ludności jest to najmniejsza gmina w powiecie nowomiejskim. Według danych Urzędu Statystycznego pomiędzy rokiem 1996 a 2003 liczba mieszkańców spadła o 46 osoby. Wynika z tego, Ŝe liczba mieszkańców w ostatnich latach nie ulegała większym wahaniom. Jest to zjawisko pozytywne Rys. 3. Zmiana liczby mieszkańców gminy Grodziczno w latach Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS 7

8 Natomiast według danych Urzędu Gminy w Grodzicznie uwzględniających zarówno pobyt stały jak i czasowy (według stan na dzień 31. XII. 2003) razem na terenie całej gminy zameldowanych było 6728 osób. Największa liczba mieszkańców jest w miejscowości Mroczno. Mieszkańcy tej miejscowości stanowią 18,3%wszytskich mieszkańców. Najmniej ludności występuje w miejscowości Jakubowo (tabela 3). Na liczbę mieszkańców gminy wpłynął wysoki przyrost naturalny (liczba urodzeń wyŝsza od liczby zgonów). Czynnikiem hamującym rozwój demograficzny było ujemne saldo migracji.. W latach w gminie występuje zjawisko dodatniego przyrostu naturalnego (największe 52 osoby wystąpiło w 2000, najmniejsze zaś w roku osób). Natomiast saldo migracji na przestrzeni lata była cały czas ujemne (tabela 4). Wykaz liczby osób zameldowanych na terenie gminy Grodziczno Tabela 3 Lp. Miejscowość struktura w % 1. Grodziczno ,4 2. Kowaliki ,3 3. N.Grodziczno ,8 4. Jakubkowo ,1 5. Montowo ,4 6. Białobłoty ,4 7 Lorki ,9 8. Zwiniarz ,4 9. Świniarc ,0 10. Katlewo ,9 11. Ostaszewo ,6 12. Rynek ,0 13. Trzcin ,1 14. Boleszyn ,8 15. Mroczno ,3 16. Mroczenko ,5 17. Linowiec ,5 18. Zajączkowo ,8 19. Kuligi ,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie W krajach o rozwiniętej gospodarce, zmniejszanie się liczby mieszkańców na terenach wiejskich spowodowane migracją, jest uznawane za zjawisko negatywne, ze względu na potrzeby i moŝliwości rozwojowe obszarów wiejskich. W polskich warunkach tereny wiejskie charakteryzują się duŝym bezrobociem wśród mieszkańców niezwiązanych z rolnictwem oraz 8

9 znacznymi nadwyŝkami siły roboczej w rolnictwie. W tej sytuacji odpływ mieszkańców z terenu gminy wydaje się zjawiskiem naturalnym. Osoby decydujące się na migrację czynią to w większości z przyczyn ekonomicznych. Wskaźniki demograficzne w latach Wyszczególnienie Przyrost naturalny Saldo migracji Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS Tabela 4 Z punktu widzenia przyszłych potrzeb rozwojowych gminy migracja jest zjawiskiem negatywnym, poniewaŝ utrzymywanie się migracji (głównie młodzieŝy) prowadzi do deformacji struktury demograficznej w gminie, co z kolei ograniczyć moŝe w przyszłości moŝliwości rozwojowe Rys. 4. Struktura mieszkańców gminy w latach Źródło: opracowanie własne, dane GUS przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym Struktura ludności pod względem wieku ma znaczenie ekonomiczne, poprzez rodzaj i rozmieszczenie działalności gospodarczej. Podstawowy podział społeczeństwa pod względem 9

10 wieku dzieli je na trzy grupy: ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym oraz poprodukcyjnym. W gminie Grodziczno na przestrzeni ostatnich siedmiu lat zaobserwować moŝna spadek liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym oraz wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym (rys. 4). Przy dodatnim przyroście naturalnym, jaki występuje na terenie gminy, wynika to najprawdopodobniej z migracji ludzi młodych. W grupie osób w wieku przedprodukcyjnym przewaŝają osoby w wieku 7 do 14 lat 14,0% (tabela 5). W gminie Grodziczno we wszystkich grupach wiekowych udział procentowy mieszkańców jest tylko nieznacznie większa niŝ średnio w powiecie. Blisko 30% mieszkańców gminy to osoby w wieku przedprodukcyjnym. Ludność w wieku przedprodukcyjnym Tabela 5 wyszczególnienie Ogółem Ludność w wieku przedprodukcyjnym razem Województwo Powiat nowomiejski Grodziczno w % Województwo ,0 3,1 4,6 11,9 5,4 Powiat nowomiejski ,9 3,8 5,5 13,2 5,4 Grodziczno ,8 4,3 5,5 14,0 6,0 Źródło: Roczniki Statystyczny 2003 Ludność w wieku produkcyjnym stanowi 55,5% wszystkich mieszkańców gminy. W powiecie składnik ten jest wyŝszy i stanowi prawie 58,6%. W przypadku powiatu wynosi 58,6%. Kobiety stanowią w gminie około 45,6% wszystkich osób w wieku produkcyjnym (tabela 6). Ludność w wieku produkcyjnym wyszczególnienie Ogółem Ludność w wieku produkcyjnym razem kobiety męŝczyźni Województwo Powiat nowomiejski Gmina Grodziczno w % Województwo ,9 48,4 51,6 Powiat nowomiejski ,6 47,3 52,7 Gmina Grodziczno ,5 45,6 54,4 Źródło: Rocznik statystyczny 2003 Tabela 6 10

11 Osoby w wieku poprodukcyjnym w przypadku gminy stanowią 14,7%. Liczba ta jest wyŝsza od danych dla powiatu nowomiejskiego. wyszczególnienie Ludność w wieku poprodukcyjnym Ogółem Ludność w wieku poprodukcyjnym Województwo Powiat nowomiejski Grodziczno w % Województwo ,1 Powiat nowomiejski ,5 Grodziczno ,7 Źródło: Rocznik statystyczny 2003 Tabela 7 Liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym stanowi 55,5% ogółu mieszkańców (rys. 5). W województwie ten wskaźnik wynosi 59,7% (w kraju 60%). Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi 29,8% ludności - w województwie 28,2 % (w kraju 25,5%), a w wieku poprodukcyjnym 14,7%, - w województwie 14,5% (kraj 14,5%). 14,70 29,8 55,50 przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Rys.5. Struktura wieku mieszkańców gminy Grodziczno (w %) Źródło: opracowanie własne, dane Rocznik statystyczny 2003 Struktura płci od kilku lat wykazuje nieznaczna przewagę liczby męŝczyzn nad liczbą kobiet, wynosząca. W grupie wieku produkcyjnego przewaŝają męŝczyźni. 11

12 Rys. 6. Liczba małŝeństw w gminie Grodziczno Źródło: opracowanie własne, dane Rocznik statystyczny 2003 Liczba zawieranych małŝeństw, świadcząca potencjalnie o wysokości wskaźnika urodzeń w przyszłości kształtuje się na poziomie 41 zawartych związków małŝeńskich. Posiada jednak tendencję malejącą ( 2000r. 44, 2003r. 30) (rysunek 6). 1.3.Warunki zamieszkania Do oceny warunków zamieszkania na obszarze gminy Grodziczno przeanalizowano następujące obszary: warunki mieszkaniowe, stan zagospodarowania w infrastrukturę techniczną, instytucje obsługi ludności Warunki mieszkaniowe. Przeciętnie w gminie na jeden lokal przypada 4,1 osoba, w przypadku powiatu 3,7 osoby (tabela 8). Wskaźnik ten dla województwa warmińskomazurskiego wynosi.3,4. Statystyczne mieszkanie w powiecie nowomiejskim posiada 4 izby oraz powierzchnie 75 m 2. Na jedną osobę przypada 20,3m 2. W gminie Grodziczno statystyczne mieszkanie posiada 4 izby oraz powierzchnie 83,1 m 2. Na jedną osobę przypada 20,3m 2, wskaźniki te są więc zbliŝone do średniej w powiecie. Tylko powierzchnia mieszkania jest znacznie większa. DuŜa liczba zabudowy mieszkaniowej w gminie pochodzi sprzed 1945 roku. W gminach wiejskich tego typu zabudowania dochodzą do 40%. Stan tych lokali mieszkalnych jest w róŝnym stanie, część z nich wymaga remontu. 12

13 Tabela 8 Zasoby mieszkaniowe zamieszkane i podstawowe wskaźniki warunków mieszkaniowych Wyszczególnienie Mieszkania zamieszkane razem w tys. w tym zamieszkane stale 1) w tys. Izby w tys. Powierzch nia uŝytkowa mieszkań w m 2 w tys. Ludność w mieszk. w tys. izb w 1 mieszk. Przeciętna liczba Osób w 1 mieszk. osób na 1 izbę 2) w mieszkaniach zamieszkanych stale Przeciętna powierzchnia uŝytkowa 1 mieszk. w m 2 powiat nowomiejski 11,9 11,7 46,3 880,6 43,2 3,95 3,68 0,9 75,0 20,3 Gmina miejska Gmina Grodziczno 1,6 1,5 6,4 127,0 6,2 4,1 4,1 0,9 83,1 20,3 Źródło: Spis powszechny 2002, WUS Olsztyn na 1 osobę (w m 2 ) 3) Własność mieszkań w gminie Grodziczno przedstawia się następująco: osoby fizyczne 91,6 %, w zarządzie gminy 2,8 %, do Skarb Państwa naleŝy 1,9 %, zakłady pracy dysponują 2,7 % wszystkich mieszkań, 1,0 % naleŝy do innych, nie prywatnych właścicieli. Tabela 9 Zasoby mieszkaniowe i podstawowe wskaźniki warunków mieszkaniowych w układzie porównawczym. Wyszczególnienie Ilość izb w Liczba osób Liczba osób w Przeciętna pow. mieszkaniu na 1 izbę mieszkaniu Mieszkania województwo 3,69 0,91 3,34 63,9 19,0 Gmina Grodziczno 4,15 0,98 3,46 82,8 19,5 Źródło: Narodowy Spis Powszechny rok 2002, opracowanie własne. Przeciętna pow. Na 1 osobę w mieszkaniu Mieszkańcy Gminy Grodziczno mają bardzo lepsze warunki mieszkaniowe w układzie porównawczym przeciętnej województwa. Mają najwyŝszą powierzchnię w przeliczeniu na jednego mieszkańca, przy czym liczba osób zamieszkujących wspólnie jest zbliŝona. wyszczególnienie ogółem Instytucje obsługi ludności Sklepy powierzchnia sprzedaŝowa w m 2 pracujący liczba ludności przypadającej na 1 sklep ogółem l Stacje paliw Tabela pracujący Powiat nowomiejski Grodziczno Źródło: Rocznik Statystyczny 2003, WUS Olsztyn. Zagospodarowanie mieszkań w infrastrukturę techniczną. Ponad 50% mieszkań z obszaru gminy podłączone jest do sieci wodociągowej (tabela 10). Gorsza sytuacja występuje w przypadku sieci kanalizacyjnej. Według danych spisu powszechnego brak mieszkań podłączonych do sieci kanalizacyjnej. 13

14 Ponad 68% mieszkań jest wyposaŝonych w łazienkę w tym 6% posiada ciepłą wodę bieŝącą. Najlepiej wyposaŝone są mieszkania prywatne. Jeśli chodzi o wyposaŝenie w gaz, to na terenie gminy Grodziczno metodą zaopatrywania w gaz z butli. Jest to równieŝ związane z ogólną sytuacją w Gminie, która nie jest zgazyfikowana, podobnie jak cały powiat nowomiejski. Tabela 10 Mieszkania zamieszkane według wyposaŝenia w instalacje według podregionów, powiatów i gmin W tym mieszkania wyposaŝone w: wodociąg ustęp spłukiwany centralne ogrzewanie Wyszczególnienie Ogółem razem w tym z sieci raze m w tym z odprowadzeniem do sieci łazienkę ciepłą wodę gaz z butli zbiorowe indywidualne w tysiącach Powiat Nowomiejski 11,9 11,1 8,7 9,5 3 9,4 8-10,8 1,5 5,9 Gmina Grodziczno 1,6 1,4 0,8 1,1-1,1 1-1,4 0 0,9 w % Powiat Nowomiejski ,2 73,1 79,8 25,2 79,0 67,2-90,8 12,6 49,6 Gmina Grodziczno , ,8-68,8 62,5-87,5 0 56,2 Źródło: Narodowy Spis Powszechny rok 2002, opracowanie własne. 14

15 2. Lokalny rynek pracy 2.1. Struktura pracujących Większość ludności zamieszkującej gminę Grodziczno utrzymuje się z pracy (61,8%), natomiast pozostała ludność utrzymuje się z innych źródeł, w tym ze źródeł nie zarobkowych. Pod pojęciem nie zarobkowe źródła mieszczą się między innymi emerytury i renty. Z tych źródeł utrzymuje się 30,8% ludności gminy Grodziczno (tabela 11). wyszczególnienie ogółem Ludność według głównego źródła utrzymania, płci oraz grup wieku razem najemnej z pracy na rachunek własny z pozostałych źródeł w tym niezarobkowe gosp.rolne razem emerytura renta Tabela 11 nie ustalono gmina Grdziczno kobiety męŝczyźni w % gmina Grdziczno ,8 27,7 34,0 30,8 38,1 13,5 14,8 0,1 kobiety ,4 25,7 31,7 28,9 42,5 16,2 16,1 0,0 męŝczyźni ,0 29,7 36,3 32,6 33,9 10,9 13,6 0,2 Źródło: GUS 2002 NSP Z danych spisu powszechnego z roku 2002 wynika, Ŝe w powiecie nowomiejskim pracuje około 13,5 tys. osób (tabela 12). Daje to wskaźnik zatrudnienia 40,8%, czyli tyle procent osób w wieku ponad 15 lat ma zatrudnienie. W porównaniu do osób w wieku produkcyjnym wskaźnik ten wynosi 51,7%, w stosunku do ogółu mieszkańców powiatu wynosi on 30,4%. Wynika z tego, Ŝe jeden pracujący utrzymuje przeciętnie 3,28 osoby. Jest to wskaźnik zbliŝony, choć trochę lepszy od wskaźnika dla województwa, który wynosi 3,36. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat Tabela 12 Aktywni zawodowo Nieustalony Współczynnik Bierni Wskaźnik Stopa Ogółem status na aktywności zawodowo zatrudnienia bezrobocia razem pracujący bezrobotni rynku pracy zawodowej Wyszczególnienie w tysiącach w % Warmińsko-mazurskie 1142,4 608,8 437,2 171,5 496,3 37,3 55,1 39,6 28,2 Miasta 704,8 375,2 277,4 97,9 302,2 27,3 55,4 40,9 26,1 Wieś 437,6 233,6 159,9 73,7 194, ,6 37,4 31,6 Powiat nowomiejski 33,4 18,6 13,5 5,2 14,4 0,3 56,4 40,8 27,7 Źródło: GUS 2002 NSP Analizując pracujących w gospodarce narodowej wzięto pod uwagę tylko podmioty zatrudniające powyŝej 9 pracowników. W tej grupie podmiotów pracuje około 320 osób. 15

16 Wynika z tego, Ŝe w mikroprzedsiębiorstwach (do 9 pracowników) z terenu gminy pracuje około 140 osób. Największe zatrudnienie w gminie występuje w edukacji 51,5% wszystkich zatrudnionych (tabela 13). Na drugim miejscu pod względem zatrudnienia jest przemysł (12,7,0%). Tabela 13 Pracujący w gospodarce narodowej według wybranych sekcji EKD w 2002r w tym wyszczególnienie ogółem Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo osoby przemysł budownictwo handel transport, łączność edukacja Województwo warmińsko-mazurskie Powiat nowomiejski Gmina Grodziczno w % Województwo warmińsko-mazurskie 100 3,4 31,9 5,5 10,4 7,1 12,9 Powiat nowomiejski 100 3,2 46,3 1,6 9,5 4,1 15,0 Gmina Grodziczno 100 3,4 12,7 0,0 4,9 4,9 51,5 Źródło: Rocznik statystyczny GUS 2002 Najmniejsze zatrudnienie w gminie występuje w handlu oraz transporcie 4,9% ogółu zatrudnionych. NiŜszy od wojewódzkiej jest poziom zatrudnienia w handlu i naprawach. Jest to zjawisko negatywne, poniewaŝ zatrudnienie powinno dąŝyć do zwiększenia zatrudnienia w handlu i usługach, w tym w usługach budowlanych. W krajach wysoko rozwiniętych poziom zatrudnienia w tych działach gospodarki sięga 70%. Gmina Grodziczno charakteryzuje wyŝszym zatrudnieniem w szkolnictwie niŝ w powiecie i województwie. WyŜsze niŝ średnio w województwie jest równieŝ zatrudnienie w przemyśle. W gminie Grodziczno 59,1% zatrudnionych pracuje w sektorze publicznym (tabela 14). Tabela 14 Pracujący w gospodarce narodowej według wybranych według sektorów w 2003r 2003r wyszczególnienie liczba % Pracujący sektor publiczny ogółem ,1 Pracujący sektor prywatny ogółem ,9 Źródło: dane - Bank Danych Regionalnych 16

17 liczba Rys. 7. Zmiana liczby osób pracujących w gminie Grodziczno w latach Źródło: dane - Bank Danych Regionalnych Na przestrzeni ostatnich 8 lat liczba pracujących ulega zmianom. Są one zaleŝne od zmian koniunkturalnych w gospodarce polskiej. Trendy długookresowe wskazują, Ŝe liczba zatrudnionych nie będzie ulegać większym zmianom. W roku 2003 liczba pracujących była na poziomie roku Wykształcenie Cechą charakteryzującą mieszkańców danego regionu i waŝną w procesie rozwoju gospodarczego jest poziom wykształcenia mieszkańców. Od poziomu wykształcenia mieszkańców danego obszaru zaleŝy głównie wielkość bezrobocia na jej obszarze. Wynika to z faktu, Ŝe wśród osób bezrobotnych w całym regionie Warmii i Mazur, jak i równieŝ w gminie Grodziczno najmniejszą liczbę stanowią osoby z wykształceniem wyŝszym a największą mieszkańcy z wykształceniem podstawowym, zawodowym oraz niepełnym podstawowym. % , , ,7 10 3,0 3,0 0 wyŝsze średnie zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone podstawowe nieukończone Rys.8. Poziom wykształcenia mieszkańców w gminie Grodziczno w 2002 roku (w %) Źródło: GUS 2002 NSP 17

18 Ludność gminy charakteryzuje się niskim poziomem wykształcenia (rys. 8). W Grodziczno osób z wyŝszym wykształceniem jest około 3,0%, natomiast w kraju wskaźnik ten wynosi około 10,2% (na podstawie danych GUS 2002 NSP), a w województwie warmińsko-mazurskim około 9%. Ludność w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia w latach 1988 i 2002 r. (w %) podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego podstawowe ukończone 3,9 8,4 33,0 42,1 zasadnicze zawodowe średnie i policealne 20,6 22,3 23,5 30,4 wyŝsze 5,4 8, Rys. 7. Wykształcenie ludności (powyŝej 15 lat) w województwie warmińskomazurskim (w %) Źródło: Spis powszechny, Olsztyn PrzewaŜająca grupa mieszkańców gminy posiada wykształcenie podstawowe 50,6%. W województwie wskaźnik ten wynosi około 33% Nieukończone wykształcenia podstawowe posiada 3% mieszkańców. Niski poziom wykształcenia mieszkańców gminy przyczynia się do wysokości stopy bezrobocia w gminie. Wynika to z faktu, Ŝe osoby o niŝszym wykształceniu mają mniejsze szanse na znalezienie zatrudnienia. W gminie wyŝsze wykształcenie według Narodowego Spisu Powszechnego posiadało 147 osoby. Z tego 90 to kobiety (tabela 15). Osoby te stanowią 3,0% mieszkańców w wieku powyŝej 13 lat. Wśród kobiet jest 3,6% osób z wyŝszym wykształceniem a wśród męŝczyzn 2,3%. Średnie wykształcenie posiada prawie 16% mieszkańców. Najwięcej osób posiada średnie wykształcenie zawodowe 10,9%. Wykształcenie ogólnokształcące posiada około 3,4% osób. Największa grupa mieszkańców gminy posiada wykształcenie podstawowe. Stanowią oni około 50,6% wszystkich mieszkańców powyŝej 13 roku Ŝycia. Wykształceniem zawodowe zasadnicze przewaŝa wśród męŝczyzn 35,1%, kobiety 20,1%. Niewiele większy jest natomiast wskaźnik procentowy wykształcenia kobiet (54,8%) odnośnie wykształcenia podstawowego ukończonego w stosunku do męŝczyzn(46,4%). 18

19 Tabela 15 Ludność Gminy Grodziczno w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia, miejsca zamieszkania średnie Wyszczególnienie Ogółem wyŝsze razem zawodowe Poziom wykształcenia ogólnokształcące zasadnicze podstawowe zawodowe ukończone podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego ogółem męŝczyźni kobiety w % ogółem 100 3,0 15,7 10,9 3,4 27,6 50,6 3,0 męŝczyźni 100 2,3 13,4 11,0 1,8 35,1 46,4 2,7 kobiety 100 3,6 18,1 10,9 5,0 20,1 54,8 3,4 Źródło: GUS 2002 NSP Poziom wykształcenia ludności zamieszkują głównie osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym. Zjawisko to jest bardzo typowe dla grup społecznych zamieszkujących tereny wiejskie Bezrobocie Gmina Grodziczno tak jak cały powiat nowomiejski zaliczana jest do obszarów zagroŝonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym. Na przestrzeni okresu liczba osób bezrobotnych w gminie nie spadła nigdy poniŝej 500 osób. Ponad połowę wszystkich bezrobotnych stanowią kobiety (najgorszy pod tym względem okazał się rok 2004, gdzie ponad 60% ogółu bezrobotnych to kobiety). W całym analizowanym okresie liczba bezrobotnych bez prawa do zasiłku wynosiła zawsze ponad 75% ogółu bezrobotnych (pod tym względem rok 2004 równieŝ okazał się najgorszy wskaźnik ten osiągnął bowiem wartość prawie 82%). Według stanu na dzień sytuacja przedstawia się nieco lepiej -49% ogółu bezrobotnych nie miało prawa do zasiłku. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych Tabela 16 Liczba bezrobotnych w gminie Grodziczno w latach gmina Grodziczno Powiat nowomiejski razem w tym bezrobotni bez razem w tym bezrobotni kobiety prawa do zasiłku kobiety bez prawa do zasiłku Źródło: PUP Nowe Miasto Lubawskie 19

20 W 2003 roku liczba bezrobotnych absolwentów wynosiła 21 osób (tzn. Ŝe co piaty bezrobotny absolwent z terenu całego powiatu pochodził z gminy Grodziczno). W 2001 liczba bezrobotnych absolwentów wynosiła 47, w osób, natomiast w 2003 roku 21 osób. Liczba bezrobotnych w gminie Grodziczno (stan na r.) Tabela 17 Wyszczególnienie gmina Grodziczno Powiat nowomiejski razem w tym kobiety razem w tym kobiety Liczba bezrobotnych zarejestrowanych Liczba bezrobotnych z prawem do zasiłku Liczba bezrobotnych bez prawa do zasiłku Liczba bezrobotnych absolwentów* *stan na Źródło: PUP Nowe Miasto Lubawskie Najwięcej osób bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem podstawowym i niepełnym oraz zasadniczym zawodowym (rys. 8). Odsetek osób, które ukończyły licea ogólnokształcące oraz studia wyŝsze jest marginalny (odpowiednio 4,6% ogółu bezrobotnych oraz 1,4%). podstawowe i niepełne zasadnicze zawodowe liceum ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe Liczba bezrobotnych wyŝsze Bezrobotni - gmina Grodziczno Bezrobotni powiat Rysunek 8. Liczba bezrobotnych w zaleŝności od poziomu wykształcenia w gminie Grodziczno według stanu na dzień Źródło: PUP Nowe Miasto Lubawskie W tym zdecydowana większość bezrobotnych z wykształcenie wyŝszym to kobiety (6 kobiet na 7 wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych z wykształceniem wyŝszym tab. 18). Podobna sytuacja występuje w całym powiecie nowomiejskim (prawie 74% ogółu 20

21 bezrobotnych z wyŝszym wykształceniem to kobiety). W gminie Grodziczno osoby z wykształceniem podstawowym i poniŝej oraz z wykształceniem zasadniczym zawodowym, stanowią ponad 78% ogółu bezrobotnych (w powiecie wskaźnik ten wynosi 66%). Bezrobotni wg poziomu wykształcenia (stan na r.) Tabela 18 gmina Grodziczno Powiat nowomiejski Wykształcenie razem w tym kobiety razem w tym kobiety wyŝsze policealne i średnie zawodowe liceum ogólnokształcące zasadnicze zawodowe podstawowe i niepełne RAZEM: Źródło: PUP Nowe Miasto Lubawskie Największa liczba bezrobotnych w gminie przynaleŝy do przedziału wieku lata oraz (obie te grupy wiekowe stanowią prawie 62% ogółu bezrobotnych). Grupy te przewaŝają równieŝ w powiatowej strukturze bezrobocia (stanowią one ponad 57% ogółu bezrobotnych tab.19). Bezrobotni według wieku (stan na r.) Bezrobotni w gminie Grodziczno Bezrobotni w powiecie nowomiejskim Wiek razem w tym kobiety razem w tym kobiety lat RAZEM: Źródło: PUP Nowe Miasto Lubawskie Tabela 19 21

22 3. Pomoc społeczna 3.1. Informacje ogólne Społecznej w Grodzicznie zatrudnia 8 osób, w tym 3 pracowników socjalnych, 3 pracowników wykonujących usługi opiekuńcze. Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej naleŝy: 1. opracowanie i realizacja gminnej rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. 2. sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej; 3. udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym; 4. przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych; 5. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych; 6. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego; 7. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom nie mającym dochodu i moŝliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia; 8. przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego; 9. opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub cięŝko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem; 10. praca socjalna; 11. organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 12. prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych; 13. tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną; 22

23 14. doŝywianie dzieci; 15. sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym; 16. kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu; 17. sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, równieŝ w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego; 18. utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników. Do zadań własnych gminy naleŝy: 1. przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych; 2. przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, poŝyczek oraz pomocy w naturze; 3. prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki; 4. podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych. Oprócz zadań własnych Społecznej spełnia zadania zlecone przez administracje rządową: 1. przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych; 2. opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia; 3. organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 4. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską Ŝywiołową lub ekologiczną; 5. prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 6. realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu Ŝycia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia. Do zadań własnych gminy (nieobowiązkowych) z zakresu pomocy społecznej naleŝy równieŝ Współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach. Jest to zgodne art. 17 ust. 2 pkt 5 ustawy o 23

24 pomocy społecznej (zmiana wprowadzona art. 138 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i rynku pracy ( dz. U. Nr 99, poz ) 3.2. Infrastruktura socjalna pomocy społecznej W skład infrastruktury socjalnej wchodzą między innymi następujące elementy: gminne domy pomocy społecznej, domy spokojnej starości, domy dziecka, rodzinne domy dziecka, środowiskowe domy samopomocy, w tym: powiatowe środowiskowe domy samopomocy, gminne środowiskowe domy samopomocy, dzienne domy pomocy, młodzieŝowe ośrodki wychowawcze, pogotowia opiekuńcze, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, świetlice terapeutyczne i socjoterapeutyczne, świetlice środowiskowe, ogniska wychowawcze, placówki poradnictwa specjalistycznego, ośrodki interwencji kryzysowej, punkty interwencji kryzysowej, mieszkania chronione, mieszkania rówieśnicze. Na terenie gminy znajduje się ponadgminny dom pomocy społecznej w Nowym Grodzicznie. Tabela 20 Charakterystyka Domu pomocy społecznej w Nowym Grodzicznie Lp. Rodzaj instytucji Nazwa i adres placówki Typ placówki Ilość miejsc Podmiot prowadzący Dom Pomocy Społecznej Dom dla osób Ponadgminny dom 1 Nowe Grodziczno 14 B starszych 46 Powiat nowomiejski pomocy społecznej Grodziczno Dom przystosowany do zamieszkania 46 osób mających do dyspozycji pokoje 1, 2, 3 i 4 - osobowe, nowocześnie wyposaŝone, dostosowane do indywidualnych potrzeb mieszkańców. Zapewniamy całodobowe świadczenie w zakresie usług opiekuńczo - terapeutycznych przez dobrze przygotowany personel Domu, świadczenia zdrowotne zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Usługi medyczne zapewniają lekarze interniści oraz specjaliści - neurolog, stomatolog, okulista, ginekolog.w ramach obowiązku podnoszenia sprawności mieszkańców zabezpiecza się uczestnictwo w rehabilitacji w formie ćwiczeń rehabilitacyjnych, masaŝu ręcznego, hydromasaŝu, gimnastyki i spacerów oraz zabiegów naświetlania i inhalacji. Mieszkańcy gminy mogą korzystać z infrastruktury znajdującej się na terenie powiatu nowomiejskiego zarządzanej przede wszystkim przez samorządy terytorialne W powiecie nowomiejskim działa 6 tego typu placówek (tab.21) 24

25 Tabela 21 Infrastruktura społeczna w powiecie nowomiejskim Lp. Rodzaj instytucji Nazwa i adres placówki Typ placówki Ilość miejsc Podmiot prowadzący 1 Dom dziecka Ośrodki interwencji kryzysowej Świetlica środowiskowa Świetlica środowiskowa Dom Dziecka Pacółtowo Nowe Miasto Lubawskie Ośrodek Interwencji Kryzysowej ul.korczaka Nowe Miasto Lubawskie Świetlica Nazaret im. Bł. Ks. S. Frelichowskiego ul. Kościelna 8a Nowe Miasto Lubawskie Świetlica Środowiskowa ul Rynek Biskupiec Pom. Placówka typu socjalizacyjne go interwencyjna Placówka wsparcia dziennego Placówka wsparcia dziennego 44 Powiat nowomiejski 8/2 pokoje/ Powiat nowomiejski 40 Akcja Katolicka Nowe Miasto Lubawskie 30 UG Biskupiec 5 Świetlica terapeutyczna socjoterapeutyczna Świetlica Terapeutyczno- Rehabilitacyjna TPD ul. Grunwaldzka Nowe M. Lub. wtz35@poczta onet.pl Placówka wsparcia dziennego 30 Zarząd Miejski TPD Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urząd Marszałkowski w Olsztynie /stan na dzień 30 czerwca 2003 r./ 3.3. Świadczenia z zakresu pomocy społecznej Świadczenia udzielane przez Społecznej w Grodzicznie moŝna podzielić na dwie grupy. Pierwszą grupę stanowią świadczenia z tytułu zadań zleconych gminie, a drugą zadania własne gminy. Zgodnie z Art. 36. Ustawy o pomocy społecznej świadczeniami z pomocy społecznej są: 1) świadczenia pienięŝne: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, zasiłek i poŝyczka na ekonomiczne usamodzielnienie, pomoc dla rodzin zastępczych, pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki, świadczenie pienięŝne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców; 2) świadczenia niepienięŝne: praca socjalna, bilet kredytowany, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki na ubezpieczenia społeczne, pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie, usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy, specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, mieszkanie chronione, pobyt i usługi w 25

26 domu pomocy społecznej, opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo wychowawczej, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych, szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez ośrodki adopcyjno-opiekuńcze. Ze świadczeń wynikających z zadań zleconych gminie korzystało w 2002 roku 401 osób (tabela 22). Pobrali ono ogółem 2886 świadczeń. W strukturze świadczeń największy udział procentowy biorąc pod uwagę liczbę osób korzystających z danego świadczenia mają zasiłki okresowe przyznane z powodu braku moŝliwości zatrudnienia. Korzystało z nich 144 osób, czyli prawie 36% wszystkich świadczeniobiorców. Pod względem wartościowym wypłaty z tytułu zasiłków okresowych przyznanych z powodu braku moŝliwości zatrudnienia stanowiły 14,2% wszystkich świadczeń. Natomiast największą część środków pochłonęły wypłaty z tytułu renty socjalnej 46,4%. Lp. Świadczenia udzielone w 2002 roku zadania zlecone gminie Rodzaj świadczenia Liczba osób % liczba świadczeń % liczba osób w rodzinach Tabela 22 % Kwota w zł % 1. Zasiłki stałe ogółem 12 3, ,0 53 3, ,8 2. Zasiłki stałe wyrównawcze 31 7, ,1 80 5, ,8 3. Zasiłek okresowy gwarantowany 4 1,0 41 1,4 10 0, ,3 4. Zasiłek okresowy specjalny 1 0,2 3 0,1 2 0, , Zasiłki okresowe przyznane z powodu braku moŝliwości zatrudnienia Zasiłki okresowe przyznane z powodu długotrwałej choroby , , , ,2 31 7, , , ,8 7. Zasiłki okresowe przyznane z powodu niepełnosprawności 8 2,0 46 1,6 30 2, ,7 8. Renta socjalna 71 17, , , , Macierzyński zasiłek okresowy dla matki dziecka Macierzyński zasiłek jednorazowy dla matki dziecka 34 8, , , ,3 34 8,5 34 1, , ,0 11. Zasiłki rodzinne 16 4, ,0 24 1, ,2 12. Zasiłki pielęgnacyjne 15 3, ,2 28 2, ,5 13. Razem , , ,0 26

27 Ze świadczeń wynikających z zadań zleconych gminie korzystało w 2003 roku 358 osób, czyli o 10% mniej w porównaniu do roku 2002 (tabela 23). Lp. Świadczenia udzielone w 2003 roku zadania zlecone gminie Rodzaj świadczenia Liczba osób % liczba świadczeń % liczba osób w rodzinach % Tabela 23 Kwota w zł 1. Zasiłki stałe ogółem 29 8, , , ,7 2. Zasiłki stałe wyrównawcze 37 10, , , ,1 3. Zasiłek okresowy gwarantowany 3 0,8 36 1,7 11 0, ,4 4. Zasiłek okresowy specjalny 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 % Zasiłki okresowe przyznane z powodu braku moŝliwości zatrudnienia Zasiłki okresowe przyznane z powodu długotrwałej choroby Zasiłki okresowe przyznane z powodu niepełnosprawności , , , ,2 10 2,8 23 1,1 36 2, ,2 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 8. Renta socjalna 80 22, , , , Macierzyński zasiłek okresowy dla matki dziecka Macierzyński zasiłek jednorazowy dla matki dziecka 30 8,4 86 4, , ,2 25 7,0 27 1, , ,9 12. Zasiłki rodzinne 17 4, ,6 31 2, ,1 13. Zasiłki pielęgnacyjne 20 5, ,5 34 2, ,2 14. Razem , , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie Pobrali ono ogółem 2113 świadczeń (mniej o prawie 25% w porównaniu do 2002 roku). W strukturze świadczeń największy udział procentowy biorąc pod uwagę liczbę osób korzystających z danego świadczenia miały podobnie jak w 2002 zasiłki okresowe przyznane z powodu braku moŝliwości zatrudnienia oraz renta socjalna. Korzystało z nich 107 osób, czyli prawie 30% (36% w 2002r.) wszystkich świadczeniobiorców. Pod względem wartościowym wypłaty z tytułu zasiłków okresowych przyznanych z powodu braku moŝliwości zatrudnienia stanowiły zaledwie 2,2% wszystkich świadczeń. Natomiast największą część środków pochłonęły wypłaty z tytułu renty socjalnej 47,9%. Dnia 27 czerwca 2003r. została ogłoszona ustawa o rencie socjalnej, która określa nowe zasady i tryb przyznawania oraz wypłaty renty socjalnej. (Dz. U. Nr 135, poz z 2003r.) Ustawa ta weszła w Ŝycie z dniem 1 października 2003r., z wyjątkiem art. 2 pkt 3 i art. 13 ust. 1 i 2 oraz art. 26 ust. 4 i 5. Zgodnie z art. 18 tej ustawy uchyla się art. 27a ustawy o pomocy społecznej, 27

28 który mówił o rencie socjalnej. Oznacza to, Ŝe Ośrodki Pomocy Społecznej wypłacały rentę socjalną tylko do dnia 30 września 2003r. Następnie przekazały dokumentację, o której mowa w art. 26 ust. 5 pkt 2 i 3 cytowanej ustawy, jednostkom organizacyjnym Zakładu ZUS, które to od 1 października 2003r. przyznają rentę socjalną. W związku ze zmiana finansowania i przyznawania świadczeń z zakresu zadań zleconych gminie wynikających z wejścia w Ŝycie ustawy o świadczeniach rodzinnych dane z roku 2004 nie są porównywalne do lat 2002 i Tabela 23a Świadczenia udzielone w 2004roku zadania zlecone gminie Lp. Rodzaj świadczenia Liczba osób % liczba świadczeń % 1. Zasiłki stałe ogółem 52 68, ,1 2. Macierzyński okresowy dla matki dziecka 24 31, ,9 Razem Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie Z tytułu zadań własnych gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej udzielono w 2002 roku świadczeń, a w około (tabela 24, 25). Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców gminy, średnio na jednego mieszkańca udzielono w ,3 świadczenia, a w 2003 roku 14,2. Ponad 90% świadczeń w obydwu latach stanowiły posiłki dla dzieci i młodzieŝy w okresie nauki. Z tej formy pomocy skorzystało 431 osób w 2002 oraz 552 osoby w Lp. 1. Rodzaj świadczenia posiłki (dla dzieci i młodzieŝy w okresie nauki) Świadczenia udzielone 2002 zadania własne gminy Liczba osób % liczba świadczeń % liczba osób w rodzinach % Kwota w zł Tabela , , , ,7 2. usługi opiekuńcze 3 0, ,2 4 0, ,7 3. zasiłki celowe i w naturze , , , ,6 4. poradnictwo specjalistyczne (liczba 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 rodzin) 5. pomoc w załatwieniu prac w urzędach 0 0,0 43 0,1 0 0,0 0 0,0 6. praca socjalna , , ,9 0 0,0 Razem , , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie Pod względem liczby osób, którym udzielono świadczeń na drugim miejscu są zasiłki celowe i w naturze ogółem. Z tej formy pomocy skorzystało w obydwu latach około 33% świadczeniobiorców. Struktura nakładów finansowych przedstawia się w podobny sposób, tzn na pierwszym miejscu są posiłki dla dzieci i młodzieŝy w okresie nauki, a na drugim % 28

29 miejscu są zasiłki celowe i w naturze łącznie z tytułu świadczeń udzielonych z tytułu zadań własnych gminy wydatkowano w 2003 roku zł a w 2002 roku złote. W 2003 roku nastąpił w porównaniu do roku 2002 wzrost wydatków z budŝetu gminy z tytułu świadczeń społecznych (zadania własne) o blisko 30%. W 2004 roku wydatki z tego tytułu wyniosły złotych. W 2004 roku pracą socjalna objęto 81 rodzin. Lp. 1. Rodzaj świadczenia posiłki (dla dzieci i młodzieŝy w okresie nauki) Świadczenia udzielone 2003 zadania własne gminy Liczba osób % liczba świadczeń % liczba osób w rodzinach % Kwota w zł Tabela , , , ,7 2. usługi opiekuńcze 3 0, ,1 4 0, ,2 3. zasiłki celowe i w naturze , , , ,1 poradnictwo 4. specjalistyczne (liczba rodzin) 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 5. pomoc w załatwieniu prac w urzędach 0 0,0 43 0,02 0 0,0 0 0,0 6. praca socjalna ,0 77 0, ,3 0 0,0 Razem , , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie 1 świadczenie niepienięŝne Najczęściej powodem udzielania świadczeń z zakresu pomocy społecznej w roku 2002 (biorąc pod uwagę liczbę rodzin) było bezrobocie. W roku 2002 z tego tytułu otrzymało pomoc 192 rodziny (co stanowi 29,5% objętych jakąkolwiek pomocą rodzin), w skład, których wchodziło 802 osób (33% objętych jakąkolwiek pomocą osób- tabela 26). Podobnie sytuacja przedstawiała się w 2003 roku. Lp. Rodzaj świadczenia Świadczenia udzielone 2004 zadania własne gminy Liczba osób % liczba świadczeń % liczba osób w rodzinach % % Tabela 25a Kwota w zł 1 zasiłki okresowe 127 8, , , ,1 2 posiłki (dla dzieci i młodzieŝy w okresie nauki) , , , ,6 3 usługi opiekuńcze 4 0, ,3 5 0, ,1 4 zasiłki celowe i w naturze , , , ,2 5 poradnictwo specjalistyczne (liczba rodzin) 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 6 praca socjalna , , ,1 0 0,0 Razem , , , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie % 29

30 Pomoc z tytułu bezrobocia otrzymało 208 rodzin, co stanowiło 31% wszystkich objętych pomocą rodzin. Liczba osób w rodzinach objętych pomocą z tytułu bezrobocia wynosiła 811 (34% wszystkich osób objętych pomocą). Drugim powodem przyznawania pomocy (zarówno w roku 2002 jak i 2003) było długotrwała choroba. Pozostałe znaczące powody wsparcia to bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm oraz niepełnosprawność (udziały procentowe pomocy udzielanej z tych tytułów osiągają podobnie jak powyŝej omawiane powody wielkości dwucyfrowe). Pozostałe powody takie jak: bezdomność, potrzeba ochrony macierzyństwa mają znaczenie marginalne. W 2004 najczęściej przyznawano pomoc z tytułu niepełnosprawności. Tabela 26 Powody przyznania świadczeń z pomocy społecznej Lp. powód przynania pomocy liczba rodzin % liczba osób w rodzinach % liczba rodzin % liczba osób w rodzinach 1. ubóstwo 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 % 2. sieroctwo 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 3. bezdomność 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 4. potrzeba ochrony macierzyństwa 34 5, ,0 30 4, ,6 5. bezrobocie , , , ,1 6. niepełnosprawność , , , ,6 7. długotrwała choroba , , , ,1 8. bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych 76 11, , , ,5 9. alkoholizm , , , ,1 10. narkomania 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 11. przemoc w rodzinie 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 12. Razem , , , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie 30

31 Powody przyznania świadczeń z pomocy społecznej w 2004 Tabela 26a 2004 Lp. powód przyznania pomocy liczba osób w liczba rodzin % % rodzinach 1. ubóstwo 0 0,0 0 0,0 2. sieroctwo 0 0,0 0 0,0 3. bezdomność 0 0,0 0 0,0 4. potrzeba ochrony macierzyństwa 98 20, ,5 5. bezrobocie 66 13, ,2 6. niepełnosprawność , ,9 7. długotrwała choroba 99 20, ,4 8. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych 90 18, ,7 9. alkoholizm 21 4,3 91 4,7 10. narkomania 0 0,0 0 0,0 11. przemoc w rodzinie 9 1,8 91 4,7 12. Razem , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie Pod względem liczby rodzin objętych świadczeniami pomocy społecznej 25,6% stanowią rodziny składające się z czterech osób (łącznie 113 rodziny tabela 27). Rodziny te przewaŝają równieŝ w strukturze liczby osób w rodzinach objętych pomocą 30,9% ogólnej liczby osób (łącznie 1461 osób). Liczba rodzin w 2004 wzrosła do 474. Tabela 27 Typy rodzin objętych pomocą społeczną w 2003 roku (liczba osób w rodzinie) 2003 Lp. liczba osób w rodzinie liczba rodzin % liczba osób w rodzinach % ,4 68 4, , , , , , , , , i więcej 17 3, ,1 Razem , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie 31

32 Tabela 27a Typy rodzin objętych pomocą społeczną w 2004 roku (liczba osób w rodzinie) 2004 Lp. liczba osób w rodzinie liczba rodzin % liczba osób w rodzinach % ,6 41 2, , , , , , , , , i więcej 65 13, ,8 Razem , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie Pod względem liczby dzieci w rodzinach objętych świadczeniami przewaŝają rodziny posiadające dwójka dzieci 34,1% ( w 2004 roku 31,2%). Niewiele ustępuje im liczba rodzin z jednym dzieckiem (tab. 28). Lp. Tabela 28 Typy rodzin objętych pomocą społeczną w 2003 roku (liczba dzieci w rodzinie) liczba dzieci w 2003 rodzinie liczba rodzin % liczba osób w rodzinach % , , , , , , , , , , ,0 48 3,5 7 7i więcej 6 2,0 69 5,1 Razem , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie Tabela 28a Typy rodzin objętych pomocą społeczną w 2004 roku (liczba dzieci w rodzinie) Lp. liczba dzieci w rodzinie liczba rodzin % 2004 liczba osób w rodzinach , , , , , , , , , , ,1 59 3,5 7 7i więcej 7 2,1 87 5,2 Razem , ,0 Źródło: Sprawozdania GOPS w Grodzicznie % 32