8 STUDIA MIEJSKIE. pod redakcj¹ Janusza S³odczyka i Moniki Paradowskiej

Transkrypt

1 KATEDRA GEOGRAFII EKONOMICZNEJ I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ WYDZIA EKONOMICZNY UNIWERSYTET OPOLSKI 8 STUDIA MIEJSKIE pod redakcj¹ Janusza S³odczyka i Moniki Paradowskiej WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO Opole 2012

2 Redaktor Naczelny Janusz Słodczyk REDAKTOR TEMATYCZNY Edyta Szafranek RADA NAUKOWA Wanda Maria Gaczek (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu) Alfonz Gajdos (Uniwersytet Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy) Adam Jelonek Sylwia Kaczmarek (Uniwersytet Łódzki) Andrzej Klasik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Stanisław Korenik (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) Barbara Lubicz-Miszewska (Uniwersytet Wrocławski) Tadeusz Markowski (Uniwersytet Łódzki) Jerzy Parysek (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Andrzej Rączaszek (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Tadeusz Siwek (Uniwersytet Ostrawski) Klaus Schöler (Uniwersytet w Poczdamie) Alicja Szajnowska-Wysocka (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Jacek Szlachta (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie) Daniela Szymańska (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) Grzegorz Węcławowicz (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk) Andrzej Zborowski (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) Tadeusz Zipser (Politechnika Wrocławska) Sekretarz redakcji Edyta Szafranek eszafranek@uni.opole.pl ADRES REDAKCJI Katedra Geografii Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Wydział Ekonomiczny Uniwersytet Opolski ul. Ozimska 46 a Opole Deklaracja o wersji pierwotnej Redakcja deklaruje, że wersją pierwotną (referencyjną) czasopisma jest wersja papierowa.

3 Spis treści Wprowadzenie (Janusz Słodczyk i Edyta Szafranek) Józef W. KOMOROWSKI, Miasta wojewódzkie a miasta postwojewódzkie w Polsce zróżnicowanie i zmiany poziomu gospodarczego w pierwszej dekadzie XXI wieku Marek SOBCZYŃSKI, Justyna WOJTKIEWICZ, Kontrasty w przestrzeni Łodzi w oczach jej mieszkańców (analiza wybranych fragmentów miasta).. 25 Marian KACHNIARZ, Instytucjonalne formy współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego w zespołach miejskich Łukasz MIKUŁA, Metropolitalny wymiar polityki przestrzennej na przykładzie aglomeracji poznańskiej Bartosz MAJEWSKI, Koncepcja rozwoju sieci tramwajowej w północnych dzielnicach mieszkaniowo-usługowych Poznania Marian MACIEJUK, Rozwój budownictwa mieszkaniowego jako przejaw suburbanizacji na Dolnym Śląsku Sylwia NIZIO, Instytucjonalny kapitał społeczny Wrocławia na przykładzie organizacji pożytku publicznego Sylwia DOŁZBŁASZ, Problemy rozwoju miast pogórniczych na przykładzie Wałbrzycha Sławomir PYTEL, Sławomir SITEK, Przemiany społeczno-gospodarcze polskich gmin granicznych Barbara KONECKA-SZYDŁOWSKA, Zróżnicowanie małych miast województwa wielkopolskiego ze względu na poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Andrzej RACZYK, Zróżnicowanie przestrzenne poziomu zamożności mieszkańców miast Polski Maria MAZUR, Zróżnicowanie poziomu życia w miastach Polski Sławomir CZERWIŃSKI, Centra handlowe główne problemy badawcze.. 169

4 Contents Introduction (Janusz Słodczyk and Edyta Szafranek) Józef W. KOMOROWSKI, Voivode and post-voivode cities in Poland differentiation and changes of their economic level in the first decade of XXI century Marek SOBCZYŃSKI, Justyna WOJTKIEWICZ, Contrasts in the space of Łodz in the eyes of its inhabitants (analysis of selected parts of the city) Marian KACHNIARZ, Institutional forms of cooperation between self-government units in agglomeration areas Łukasz MIKUŁA, The metropolitan dimension of spatial policy the case of the Poznań agglomeration Bartosz MAJEWSKI, The conception of tramway-system development in Poznan s north residential-services districts Marian MACIEJUK, The development of residential housing as the symptom of suburbanization in Lower Silesia district Sylwia NIZIO, Institutional social capital of Wrocław on the example of the public benefit organizations Sylwia DOŁZBŁASZ, Development problems of post-mining cities Wałbrzych case study Sławomir PYTEL, Sławomir SITEK, Socio-economic transformation of polish border municipalities Barbara KONECKA-SZYDŁOWSKA, Differences among small towns of wielkopolska voivodeship in terms of socio-economic development Andrzej RACZYK, Spatial diversity of the affluence of polish citizens Maria MAZUR, Standard of living diversification in urban areas in Poland Sławomir CZERWIŃSKI, Shopping centres main problems research

5 Józef W. Komorowski Voivode and post-voivode cities in Poland differentiation and changes of their economic level in the first decade of XXI century Abstract: As a result of the new administrative division of Poland in 1999, 16 new big voivodeships were created replacing the old division with 48 administrative voivodship units. In these circumstances 33 cities lost their voivodship capital s position and affronted different, previously unknown, challenges resulting from the new functions of the cities now being lower in the towns hierarchy. The aim of this paper is to analyse the differences in the economic level between the post-voivodeship and actual new voivodeship cities. The analysis was done on the basis of the data derived from years 2000, 2005 and The author tries to analyse the process and answer the question: Did the distance between these two types of towns decrease during this period or did the distance increase? The analysis indicates different ways of managing the shock of loosing the function of voivodeship capital. Key words: economic development level, synthectic indicator of economic development level, central voivodeship cities versus post-voivodeship cities, differences of economic development level between cities Miasta wojewódzkie a miasta postwojewódzkie w Polsce zróżnicowanie i zmiany poziomu gospodarczego w pierwszej dekadzie XXI wieku Abstrakt: Miasta wojewódzkie i postwojewódzkie po reformie administracyjnej z 1999 r., a więc w okresie , były istotnie zróżnicowane zarówno pod względem poziomu gospodarczego, jak i pod względem dynamiki jego zmian w przestrzeni kraju. Założono, że ogólny dystans poziomu rozwoju gospodarczego, jaki dzieli miasta centralne stolice obecnych województw i miasta postwojewódzkie zmniejszał się, zwłaszcza po 2005 r., tj. po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, oraz że w przypadku wielu miast dystans ten mógł zmniejszyć się znacząco, dowodząc o pozytywnych efektach powziętych postanowień reformy i oczekiwań. Celem artykułu jest empiryczna weryfikacja stopnia i dynamiki zmian poziomu rozwoju gospodarczego ośrodków wojewódzkich w konfrontacji z miastami, które utraciły funkcje wojewódzkie. Oceny tej dokonuje się za pomocą analizy syntetycznych wskaźników poziomu gospodarczego kumulujących najważniejsze dziedziny funkcjonowania miast. Słowa kluczowe: poziom rozwoju gospodarczego, wskaźnik syntetyczny rozwoju gospodarczego, miasta postwojewódzkie, różnice poziomu rozwoju gospodarczego między miastami

6 Marek Sobczyński, Justyna Wojtkiewicz Contrasts in the space of Lodz in the eyes of its inhabitants (analysis of selected parts of the city) Abstract: The turn of the twentieth and twenty-first century is a unique period in Polish history, which results from the economic and political changes taking part at this time. These processes, reflected their mark also in the city space of Lodz. One of the negative effects of the transformation is deepening the contrasts in the use of space, occurring already in the urban space. Several characteristic fragments of the city s downtown (surrounding areas of Wolności Square, Reymont Square and Niepodległości Square) were analyzed and the new luxury housing developments, both located in the centre (Barcinski Park) and on the rural outskirts (Nowosolna). A common feature of surveyed parts of the city is the appearance of very large contrasts between the old aesthetic forms of investing space and new buildings introduced in recent years. In addition to its own assessment of this phenomenon the authors try to objectify it, by examining the perception of new space by the users, residents, employees or customers visiting these contrasting objects. The scale of these contrasts in the opinion of the inhabitants of the city and the need for further changes in the urban space was analyzed and the direction of needed changes was determined. Key words: city, the contrasts in the urban space, perception, Lodz Kontrasty w przestrzeni Łodzi w oczach jej mieszkańców (analiza wybranych fragmentów miasta) Abstrakt: Przełom XX i XXI w. jest okresem wyjątkowym w dziejach Polski, co wynika z zachodzących w niej w owym czasie przemian ekonomicznych i politycznych. Zachodzące procesy odcisnęły swoje piętno także w przestrzeni Łodzi. Jednym z negatywnych skutków ubocznych transformacji jest pogłębianie się występujących już wcześniej w obszarze miasta kontrastów w zagospodarowaniu przestrzeni. Analizie poddano kilka charakterystycznych dla miasta fragmentów jego śródmieścia (otoczenie placów Wolności, Reymonta, Niepodległości) oraz nowych luksusowych osiedli mieszkaniowych, położonych zarówno w centrum (Barciński Park), jak i na ruralnych obrzeżach miasta (Nowosolna). Wspólną cechą badanych fragmentów miasta jest pojawienie się w nich bardzo dużych kontrastów estetycznych pomiędzy starymi formami zainwestowania przestrzeni a wprowadzaną w ostatnich latach nową zabudową. Poza własną oceną tego zjawiska autorzy starają się ją zobiektywizować poprzez badanie percepcji nowej przestrzeni przez jej użytkowników, a więc mieszkańców, pracowników lub klientów kontrastujących obiektów. Analizie poddano ocenę skali tych kontrastów w opinii mieszkańców miasta oraz potrzeby dalszych zmian w przestrzeni miasta i wyznaczenia ich kierunku. Słowa kluczowe: miasto, kontrasty w przestrzeni miejskiej, percepcja, Łódź Marian Kachniarz Institutional forms of cooperation between self-government units in agglomeration areas Abstract: Nature of many public services, providing by local government, frequently extend beyond the boundaries of administrative units. More efficient performance of these tasks requires at least coordination,

7 and sometimes also the institutional forms of cooperation. In the laws regulations, for all levels of government, are set the possibility of concluding by the LGUs, the various forms of agreements, unions, and finally the creation of joint municipal economic units. Despite this, one can notice the general tendency to atomization public service within the administrative units. We are relatively rare examples of smooth cooperation between units of the same level and between different levels of government. This situation creates problems especially in the agglomerations areas, in which there are strong connections between the functional and structural neighboring units. Analysis of the reasons of this phenomenon was dedicated to the second part of the article. Key words: territorial cooperation, self-government, agglomeration areas Instytucjonalne formy współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego w zespołach miejskich Abstrakt: Charakter wielu zadań publicznych wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) wykracza często poza granice administracyjne jednostek. Sprawniejsze i efektywniejsze wykonywanie takich zadań wymaga co najmniej koordynacji działań, a niejednokrotnie także instytucjonalnych form współpracy. W zapisach ustawowych dotyczących wszystkich szczebli samorządu zawarto możliwość zawierania przez JST różnych form porozumień, związków, czy w końcu tworzenia wspólnych podmiotów komunalnych. Pomimo tego można zauważyć generalną tendencję do atomizowania wykonywania usług publicznych w granicach administracyjnych jednostek. Stosunkowo rzadkie są przykłady sprawnej współpracy pomiędzy jednostkami tego samego szczebla, jak i pomiędzy różnymi szczeblami samorządu. Sytuacja taka stwarza problemy zwłaszcza na obszarze zespołów aglomeracyjnych, na terenie których występują silne powiązania funkcjonalne i strukturalne między sąsiadującymi jednostkami. Analizie przyczyn tego zjawiska poświęcono drugą część niniejszego artykułu. Słowa kluczowe: współpraca terytorialna, samorząd, zespoły miejskie Łukasz Mikuła The metropolitan dimension of spatial policy the case of the Poznan agglomeration Abstract: One of the key challenges of spatial policy in developed countries is the problem of integrated planning in highly urbanized areas. Problems related to the lack of coordination of local spatial policies are particularly important in areas of dynamic suburbanization and housing development, such as the Poznań Agglomeration. In Poland, however, there are no appropriate legal mechanisms that allow for proper integration of planning at the metropolitan level. In this situation the only way to overcome the problems of planning is the voluntary cooperation of local governments. In the Poznań Agglomeration one can observe only its origins, however, studies conducted by researchers and planners indicate a clear need for continuation and strengthening of this process Key words: spatial planning, metropolitan area, Poznań Agglomeration

8 Metropolitalny wymiar polityki przestrzennej na przykładzie aglomeracji poznańskiej Abstrakt: Jednym z kluczowych wyzwań polityki przestrzennej w większości krajów rozwiniętych jest problem spójności planowania w obszarach wysoko zurbanizowanych. Problemy związane z brakiem koordynacji polityki przestrzennej jednostek lokalnych uwidaczniają się szczególnie na obszarach charakteryzujących się dynamicznym ruchem budowlanym i silnymi procesami suburbanizacji, takich jak m.in. aglomeracja poznańska. W Polsce nie istnieją jednak właściwe mechanizmy ustawowe, które pozwalają na odpowiednią integrację planowania na poziomie metropolitalnym. W tej sytuacji jedynym sposobem przezwyciężenia problemów planistycznych jest oddolna i dobrowolna współpraca samorządów lokalnych. W aglomeracji poznańskiej można zaobserwować dopiero jej początki, jednak prowadzone przez naukowców i urbanistów prace studialne wskazują na ewidentną konieczność pogłębienia tego procesu. Słowa kluczowe: planowanie przestrzenne, obszar metropolitalny, aglomeracja poznańska Bartosz Majewski The conception of tramway-system development in Poznan s north residential-services districts Abstract: This paper describes possibilities of tramway-system development in the north part of Poznan, according to the necessity of inculcate sustainable development in urbanizing city s space. The paper was made on the basis of current city s urban studies as well as based on the Author s conceptions. The analysis was made with reference to the main assumptions of Development Strategy for the City of Poznan up to year 2030, according to which it is necessary to aim at rational development of transport adopting sustainable option. Moreover, this Strategy provides strong preferences for public transport and, at the same time, introducing restrictions on car traffic. Key words: public transport development, accessibility of public transport, tramway to Naramowice, extension of PST line, organization of the connection s network Koncepcja rozwoju sieci tramwajowej w północnych dzielnicach mieszkaniowo-usługowych Poznania Abstrakt: Mając na uwadze konieczność wdrażania rozwoju zrównoważonego w urbanizującej się przestrzeni miasta przedstawiono w artykule możliwości rozwoju sieci tramwajowej w północnej części Poznania. Opracowanie wykonano na podstawie zarówno obowiązujących dokumentów planistycznych miasta, jak i badań oraz koncepcji własnych autora. Analiza została dokonana w odniesieniu do głównych zapisów Strategii rozwoju miasta Poznania do roku 2030, według której należy dążyć do racjonalnego rozwoju transportu, przyjmując opcję zrównoważoną. Program ten zakłada silne preferencje dla komunikacji zbiorowej przy jednoczesnym wprowadzaniu ograniczeń dla ruchu samochodowego. Słowa kluczowe: rozwój transportu publicznego, dostępność transportu publicznego, przedłużenie trasy PST, tramwaj do Naramowic, organizacja sieci połączeń

9 Marian Maciejuk The development of residential housing As the symptom of suburbanization in Lower Silesia district ABSTRACT: The recent years in Poland are characterized by intensive suburbanization processes of mediumsized towns and especially large agglomerations. It manifests itself in depopulation of central towns and the increase of population inhabiting suburban areas. The hereby article presents the results of studies regarding population development of four Lower Silesian towns and their surrounding districts. It refers to the towns of Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych and Wrocław. The analysis of suburban areas population development was performed in relation to new residential housing. The research confirmed close relation between residential housing and town surrounding areas suburbanization processes. Wrocław agglomeration suburban zone presents the quickest development. KEY WORDS: urbanization, suburbanization, urban sprawl, residential housing ROZWÓJ BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO JAKO PRZEJAW SUBURBANIZACJI NA DOLNYM ŚLĄSKU ABSTRAKT: Ostatnie lata w Polsce charakteryzują się nasilonymi procesami suburbanizacji miast średnich, a zwłaszcza dużych aglomeracji. Przejawia się to w wyludnianiu miast centralnych i wzroście liczby ludności strefy podmiejskiej. W niniejszym artykule omówiono wyniki badań rozwoju ludnościowego czterech miast Dolnego Śląska i otaczających je powiatów: Jeleniej Góry, Legnicy, Wałbrzycha i Wrocławia. Dokonano analizy rozwoju ludnościowego stref podmiejskich w powiązaniu z nowym budownictwem mieszkaniowym. Badania wykazały ścisły związek rozwoju budownictwa mieszkaniowego z procesami suburbanizacji stref podmiejskich. Najszybszy rozwój wykazuje strefa podmiejska aglomeracji wrocławskiej. SŁOWA KLUCZOWE: urbanizacja, suburbanizacja, urban sprawl, budownictwo mieszkaniowe Sylwia Nizio Institutional social capital of Wroclaw on the example of the public benefit organizations Abstract: The level of the social capital is one of affecting factors for dynamics of the development and the competitive position of the city. The research on this capital is applying mainly two of his dimensions: participatory active involvement in organizations and institutional number of organizations. An institutional dimension of the social capital is a subject of deliberations of this study. Data concerning the public benefit organization registered in Wroclaw in a year was used for this research. The researches were carrying out in two aspects temporary and spatial. Changes in the distribution of these organizations, as well as dynamics of the number of entities were being analyzed. They were seeking the relation between spatial distributions the organization and the functional structure of areas of the city with a high concentration of those organizations. An attempt to determine factors being able to affect the image of the species diversity of these organizations was also made. The analyses allowed to state how look like the spatial diversity of the public benefit organization in the space of the city of Wroclaw as well as what areas are characterized about the high concentration of these subjects by. Key words: social capital, the public benefits organizations, non-governmental organizations

10 Instytucjonalny kapitał społeczny Wrocławia na przykładzie organizacji pożytku publicznego Abstrakt: Poziom kapitału społecznego jest jednym z czynników wpływających na dynamikę rozwoju oraz pozycję konkurencyjną miasta. Badania nad tym kapitałem dotyczą różnych jego aspektów, do których należy również zaliczyć zagadnienia związane ze strukturami organizacyjnymi. Analizowane są one w dwóch wymiarach: partycypacji aktywnego uczestnictwa w organizacjach oraz instytucjonalnym dotyczącym liczby organizacji. To właśnie wymiar instytucjonalny kapitału społecznego jest przedmiotem rozważań niniejszego opracowania. Do badań wykorzystano dane dotyczące organizacji pożytku publicznego (OPP) zarejestrowanych we Wrocławiu w latach Badania prowadzono w dwóch aspektach: czasowym i przestrzennym. Analizowano zmiany w liczbie i rozmieszczeniu OPP we Wrocławiu w latach Poszukiwano zależności pomiędzy lokalizacją organizacji, a strukturą funkcjonalno-użytkową obszarów miasta charakteryzujących się najwyższą koncentracją podmiotów OPP. Podjęto również próbę określenia czynników mogących mieć wpływ na rozmieszczenie tych organizacji. Przeprowadzone analizy pozwoliły stwierdzić, jak wygląda rozmieszczenie organizacji pożytku publicznego we Wrocławiu oraz czym charakteryzują się obszary o wysokiej koncentracji tych podmiotów. Słowa kluczowe: kapitał społeczny, organizacje pożytku publicznego, organizacje pozarządowe Sylwia Dołzbłasz Development problems of post-mining cities Wałbrzych case study Abstract: Most of post-mining cities after closure of mines have to deal with serious problems. Implementation of instruments aiming at elimination of negative results of mining industry liquidation in social, economic and spatial management sphere seems necessary. Defining a development strategy is the key issue. In this context analysis of alternative long term development path is very important. The aim of this paper was to analyse potentials as well as barriers for Wałbrzych development. Special focus was put on features resulting from mining heritage of the city, as use of natural and cultural potentials could create significant development factor for post-mining areas. The study aimed also to identify and analyse strategic options (based on TOWS matrix methodology) in particular fields important from the point of view of Wałbrzych development. Key words: post-mining areas, spatial management, development factors, SWOT Problemy rozwoju miast pogórniczych na przykładzie Wałbrzycha Abstrakt: Większość miast górniczych po zaprzestaniu działalności i zamknięciu kopalń musi się zmierzyć z szeregiem poważnych problemów. Konieczne są działania zapobiegające negatywnym skutkom likwidacji przemysłu górniczego w sferze społecznej, ekonomicznej oraz w zakresie gospodarki przestrzennej miasta. Kluczowym problemem jest wybór strategii rozwoju. W tym kontekście istotna jest analiza możliwych, alternatywnych ścieżek rozwoju w ujęciu długoterminowym. Celem artykułu była analiza istniejących potencjałów oraz barier rozwoju Wałbrzycha. Szczególnie skupiono się na cechach wynikających z górniczej przeszłości miasta. Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych może bowiem stanowić istotny czynnik rozwoju obszarów pogórniczych. Celem opracowania była także analiza wyróżnionego w macierzy

11 TOWS zbioru strategicznych opcji rozwoju w poszczególnych sferach, opracowanego po uwzględnieniu szans i zagrożeń dla rozwoju Wałbrzycha. Słowa kluczowe: teren pogórniczy, zagospodarowanie przestrzenne, czynniki rozwoju, SWOT Sławomir Pytel, Sławomir Sitek Socio-economic transformation of polish border municipalities Abstract: The purpose of this study is to assess changes connected with the social and economic development of some particular municipalities with a border crossing within their area. The study is an attempt to indicate differences in the shape of development processes dependent on the type of the border (points of contact of old and new EU countries, other countries). The distinctness of legal situations on both sides of the border as well as economic differences related to those result in diversity of the dynamics of the development in the municipalities. Depending on their disposition, factors such as differences in the value of the GDP and the price levels can be either stimulants or barriers of the development of such units. Key words: border, border areas, socio-economic development Przemiany społeczno-gospodarcze polskich gmin granicznych Abstrakt: Celem opracowania jest ocena przemian związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym wybranych gmin posiadających na swoim terenie przejścia graniczne. Praca jest próbą wskazania różnic w kształtowaniu się procesów rozwoju w zależności od typu pogranicza (styk starych i nowych państw UE, UE i inne kraje). Odmienność sytuacji prawnej po obu stronach granicy, a także związane z nimi różnice ekonomiczne stanowią przyczynę zróżnicowania dynamiki rozwoju gmin. Czynniki takie jak różnice w wartości PKB oraz w poziomie cen mogą w zależności od ich układu stać się zarówno stymulantami, jak i barierami rozwoju granicznych jednostek. Słowa kluczowe: granica, obszary przygraniczne, rozwój społeczno-gospodarczy Barbara Konecka-Szydłowska Differences among small towns of wielkopolska voivodeship in terms of socio-economic development Abstract: An analysis was made of a set of 89 small towns of Wielkopolska voivodeship in terms of their levels of socio-economic development. Five categories were examined: (1) population, (2) economy, (3) social infrastructure, (4) physical infrastructure and housing, and (5) human and social capital. The final stage of the analysis involved a classification of the small towns into five classes: of a very high, high, average, low, and very low level of socio-economic development in terms of the input variables considered. Key words: Wielkopolska, small towns, level of socio-economic development

12 Zróżnicowanie małych miast województwa wielkopolskiego ze względu na poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Abstrakt: W opracowaniu dokonano analizy zróżnicowania zbioru 89 małych miast województwa wielkopolskiego ze względu na poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. Badanie prowadzi się w układzie pięciu kategorii: 1. ludność, 2. gospodarka, 3. infrastruktura społeczna, 4. infrastruktura techniczna i mieszkalnictwo, 5. kapitał ludzki i społeczny. Końcowym etapem analizy jest klasyfikacja małych miast prowadząca do wydzielenia pięciu klas miast: o bardzo wysokim, wysokim, przeciętnym, niskim i bardzo niskim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego w zakresie analizowanych cech wyjściowych. Słowa kluczowe: Wielkopolska, małe miasta, poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Andrzej Raczyk Spatial diversity of the affluence of polish citizens Abstract: The purpose of this paper was to analyse spatial diversity in the level of affluence of Polish citizens, with particular focus on: identifying the scale and permanence of these diveristies, identifying general tendencies of their changes in the researched period, identifying the most important consequences resulting from the existing diversities regarding local development. The study covered all Polish cities. The time frame covered is from 2000 until In order to determine the level of affluence, the index of communes income from (participation in) personal income tax (PIT) was used and was compared to the national average income. The study revealed a high level of spatial diversity in the affluence of citizens. It was mainly connected with the dynamic economic developement of particular cities and had a relatively permanent character. Key words: profitability, affluence, cities, Poland, spatial diversity Zróżnicowanie przestrzenne poziomu zamożności mieszkańców miast Polski Abstrakt: Celem pracy była analiza zróżnicowań przestrzennych poziomu zamożności mieszkańców miast, w szczególności: określenie skali i trwałości tych zróżnicowań, określenie zasadniczych tendencji ich zmian w badanym okresie, wskazanie najważniejszych konsekwencji istniejących zróżnicowań z punktu widzenia rozwoju lokalnego. Badaniem objęto wszystkie miasta w Polsce. Horyzont czasowy pracy dotyczył lat Do określenia poziomu zamożności zastosowano wskaźnik dochodu gmin z tytułu udziału w podatkach od osób fizycznych (PIT) stanowiących dochód budżetu państwa, w relacji do średniej krajowej. Badanie wykazało bardzo duży poziom zróżnicowania przestrzennego zamożności mieszkańców miast. Wiązał się on przede wszystkim z dynamicznym rozwojem ekonomicznym poszczególnych jednostek i miał charakter względnie trwały. Słowa kluczowe: dochodowość, zamożność, poziom lokalny, Polska, zróżnicowania przestrzenne

13 Maria Mazur Standard of living diversification in urban areas in Poland Abstract: In Poland there is a large diversity of society s wealth resulting from differences in the development of regions, differences between urban and rural areas. The rate of development differed for the all size classes of cities, but the fastest growth rate was observed in large urban. Large cities had a better social and technical infrastructure, greater resources of the skilled labor, advanced urban functions, which contributed to their more efficient development. The goal of the studies is to examine how the economic development of urban areas affects the standard of living of their residents, because as it is known, the economic development is not always a guarantee of the social development. In the empirical studies were used the results of the research of European Union Statistics on Income and Living Condition (EU-SILC) concerned the years , conducted by the Central Statistical Office in Poland. There were compared, on the one hand, the main determinants of households living standard, i.e. the education and income level in different size classes of cities, on the other hand the level of meeting the essential material needs. Key words: standard of living, urban areas Zróżnicowanie poziomu życia w miastach Polski Abstrakt: W Polsce istnieje silne zróżnicowanie zamożności społeczeństwa wynikające ze zróżnicowanego rozwoju regionów, różnic pomiędzy miastem a wsią. W różnym tempie rozwijały się miasta różnej wielkości, przy czym najszybsze tempo rozwoju zaobserwowano w dużych aglomeracjach. Duże miasta posiadały lepszą infrastrukturę społeczną i techniczną, większe zasoby wykwalifikowanej siły roboczej, rozbudowane funkcje miejskie, co pozwalało na ich efektywniejszy rozwój. Celem artykułu jest zbadanie, w jakim stopniu rozwój ekonomiczny miast wpływa na poziom życia ich mieszkańców, ponieważ jak wiadomo rozwój gospodarczy nie zawsze jest gwarantem rozwoju społecznego. W badaniach empirycznych wykorzystano wyniki europejskiego badania warunków życia ludności (EU-SILC) z lat przeprowadzonego przez GUS. Porównano z jednej strony podstawowe determinanty poziomu życia gospodarstw domowych, tj. wykształcenie i dochody, w klasach miast różnej wielkości, z drugiej zaś poziom zaspokojenia istotnych potrzeb materialnych. Słowa kluczowe: poziom życia, miasta Sławomir Czerwiński Shopping centres main problems research Abstract: Shopping centres are not a recent form of commerce activity in urban areas. The very beginning of this kind of trade organization in United States goes back into the past as far as the first decades of the twentieth century. In the last decade of the same century, shopping centres reached the stage of maturity, both in America and in Europe. Nevertheless, new, multidimensional studies in this subject are still carried out and they are characterized with high dynamism. On the basis of extended literature survey, the author has decided to divide the entire research period into two phases. The first, fundamental one (until 1956) is a starting point of all studies, defining a genesis and evolution of the initial form of shopping centre concept.

14 The second, mature phase (after 1956), encounters a separation of four major research lines, i.e.: technical, localization, system-economical and behavioral. All the above mentioned parts work and interact with each other, creating a complex system of mutual dependencies, which undergoes permanent evolution under the influence of new, specialized research branches. Key words: shopping centre/center, shopping mall, mall, research trends, research periods literature Centra handlowe główne problemy badawcze Abstrakt: Jakkolwiek kształtowanie się centrów handlowych w przestrzeni zurbanizowanej nie stanowi nowego zjawiska, to jednak nadal badania nad fenomenem centrów handlowych stanowią bardzo istotny przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin naukowych. Na podstawie przeprowadzonej analizy literatury wyróżniono i scharakteryzowano dwa okresy badawcze. Pierwszy podstawowy (do 1956 roku) stanowi punkt wyjścia w badaniach, przedstawiając genezę i kształtowanie się pierwotnej formuły centrum handlowego. Drugi zaawansowany (po 1956 roku) obejmuje krystalizację czterech głównych nurtów badawczych określonych jako: techniczny, lokalizacyjny, ekonomiczno-organizacyjny i behawioralny. Pomiędzy nimi można zauważyć wiele wzajemnych i złożonych zależności, które ze względu na pojawianie się nowych wyspecjalizowanych płaszczyzn badawczych podlegają nieustannej ewolucji. Słowa kluczowe: centrum handlowe, okresy badawcze, nurty badawcze, literatura