DREWNO NA OGRZEWANIU PODŁOGOWYM - CO, JAK I DLACZEGO?

Transkrypt

1 DREWNO NA OGRZEWANIU PODŁOGOWYM - CO, JAK I DLACZEGO? Ogrzewanie podłogowe ze względu na ekonomikę eksploatacji oraz najbardziej optymalny rozkład temperatury w pomieszczeniach, jest najlepszym rozwiązaniem w zakresie ogrzewania pomieszczeń. Budynki pasywne, energooszczędne oraz modernizowane w zakresie ocieplenia, w dodatku z niskotemperaturowym źródłem ciepła, to najbardziej właściwe miejsce na zastosowanie podłogówki. Drewno na podłogówce poza tym, że cieszy oko to daje komfort dla ciała i ducha. Jednak należy wiedzieć, że posadzka drewniana na podkładzie grzewczym, należy do najtrudniejszych w wyborze, przygotowaniu i wykonaniu. Optymalne wykorzystanie drewna - materiału o właściwościach termoizolacyjnych, jako przekaźnika ciepła, jest zadaniem złożonym, szczególnie w kontekście kurczliwości drewna wynikającej ze zmiany wilgotności powodowanej zmianą temperatury. Do wykonania takiej podłogi niezbędna jest dogłębna znajomość tematu, umożliwiająca dobór i zastosowanie odpowiednich materiałów wraz z techniką wykonania. Dla wielu posadzka ogrzewana kojarzy się bezpośrednio z gorącym grzejnikiem, a tak naprawdę, w dużym uproszczeniu, temperatura podłogi jest o tyle niższa o ile jej powierzchnia jest większa od porównywalnego grzejnika, w tych samych warunkach obciążenia cieplnego.

2 Uproszczony przykład, gdzie w pomieszczeniu o powierzchni 16m² zapotrzebowanie ciepła wynosi 800W co wymaga temperatury grzejnika 60 C (pow. 2m²), natomiast podłogę wystarczy rozgrzać do 25 C (pow. 16m²). Ogrzewanie podłogowe należy do ogrzewań płaszczyznowych, gdzie ciepło przekazywane jest do otoczenia z aktywnej części stanowiącej około 80% całej powierzchni grzejnej podłogi. Podłogówka ogrzewa pomieszczenie w większości poprzez promieniowanie, a w mniejszej części, ciepłem przenoszonym przez powietrze będące w ruchu. Udział promieniowania powiększa się ze wzrostem temperatury. Rozkład temperatury przy ogrzewaniu konwekcyjnym.

3 Rozkład temperatury przy ogrzewaniu podłogowym. Naturalnym jest fakt, iż bez różnicy temperatur między podłogą a pomieszczeniem nie będzie wymiany ciepła. Przy założeniu temperatury 20 C w pomieszczeniu i stałej temperaturze podłogi 27 C z każdego jej m² możemy uzyskać ok. 75W. W tej sytuacji podłoga o odkrytej aktywnej powierzchni 100m² przekaże ok. 7.5kW mocy cieplnej. Jeżeli to nie wystarczy dla zbilansowania strat ciepła, to kosztem komfortu cieplnego w kontakcie z podłogą, możemy podwyższyć jej temperaturę do ok. 30 C. Wówczas uzyskamy ok. 100W z każdego m² i analogicznie ok. 10kW z całej stumetrowej podłogi. Dodatkowo dla ograniczenia jej obciążenia podczas silnych mrozów, możemy zainstalować dodatkowy grzejnik wspomagający podłogę w tym trudnym dla niej okresie. Ogrzewanie podłogowe możemy bez problemu zainstalować w budynku o współczynniku przenikania ciepła ścian < 0,3W/m²K. Lepsze ocieplenie budynku, szczelność, rekuperacja to mniejsze zapotrzebowanie ciepła, tym samym niższa temperatura podłogi a w efekcie większe możliwości w jej wyborze. Całość zgodnie z zasadami, możliwościami i potrzebami powinien skonfigurować projektant ogrzewania.

4 Nomogram pozwala ocenić z jaką temperaturą podłogi będziemy mieli do czynienia przy jednostkowym zapotrzebowaniu cieplnym naszego budynku, w określonej temperaturze pomieszczeń. Przy obciążeniu cieplnym podłogi powyżej 100W/m² nie zaleca się posadzek drewnianych, w przedziale od 50W/m² do 100W/m² wybór należy ograniczyć do desek wielowarstwowych i drobnych mozaik natomiast poniżej 50W/m² można zainstalować każdy rodzaj drewnianych elementów posadzkowych, w tym stabilne drewno lite w formatach odpowiednich do mocy cieplnej podłogi. Bezwładność cieplna podłogówki wada, czy zaleta? Podłogówka postrzegana jest jako bezwładnościowa względem innych rodzajów ogrzewania. Jednak tu, ta bezwładność posiada dosyć szeroki przedział. Najbardziej bezwładnościowym jest rodzaj, gdzie przewody grzewcze zatopione są w grubych wylewkach, najmniej w przypadku elektrycznych folii grzewczych, umieszczonych tuż pod okładziną drewnianą. Przy zmiennych dobowo cenach energii, bezwładność ogrzewania ma swoją wartość,

5 natomiast przy stałych kosztach energii i inteligentnym sterowaniu, przewagę bierze niska bezwładność. Całość należy rozpatrywać w kontekście ciężkiej lub lekkiej konstrukcji budynku, sposobu ocieplenia oraz rodzaju używanej energii. Rodzaje ogrzewania podłogowego. 1) wodne z pompą ciepła, czerpiącą ciepło z gruntu, akwenów wodnych lub z powietrza. Ze względu na dużą bezwładność i niską temperaturę czynnika grzewczego, jest to najbezpieczniejszy rodzaj ogrzewania dla posadzek drewnianych, jednak ze względu na ograniczoną temperaturę, wymaga zastosowania okładzin o mniejszym oporze cieplnym, 2) wodne z kotła ma mniejszą bezwładność cieplną i niewielką utratę sprawności w przypadku podwyższania temperatury. Automatyczne sterowanie zabezpiecza przed wysoką temperaturą, dzięki temu nie ma zagrożenia dla podłóg z drewna. Tu występuje możliwość zainstalowania uzupełniających źródeł ciepła w postaci grzejników konwekcyjnych. 3) ogrzewanie elektryczne w postaci folii grzewczych, gdzie występuje równomierność w rozkładzie ciepła jest dobrym rozwiązaniem w przypadku podłóg pływających. Ze względu na niską bezwładność ogrzewania zaleca się stosować okładziny wielowarstwowe z drewna o wydłużonym czasie zmiany wilgotności. Ogrzewanie w postaci kabli jest odpowiednikiem ogrzewania wodnego. Natomiast ogrzewanie z zastosowaniem mat grzewczych, ze względu na miejscowo wyższą temperaturę, bliski kontakt z drewnem, oraz niską bezwładność, jest zaliczane do najtrudniejszych dla okładzin z drewna i ogranicza wybór do cienkich wielowarstwowych elementów łączonych na zamek. 4) wodne lub elektryczne w lekkiej konstrukcji podłóg drewnianych na legarach. Przewody grzewcze wraz z radiatorami ułożone między legarami pozwalają ogrzać ocieplone budynki nawet przy zastosowaniu desek dębowych grubości 28 mm lub sosnowych 20mm. Obie grubości mieszczą się w dopuszczalnej normą oporności 0,15 m²k/w. 5) wodne z zastosowaniem mat kapilarnych, o stosunkowo małej bezwładności, ze względu na niewielką grubość podkładu. Rozwiązanie korzystne dla drewna, ze względu na równomierny rozkład ciepła w podkładzie. Ograniczona moc cieplna zmusza do zastosowanie okładzin o niskim oporze cieplnym.

6 6) ogrzewanie wodne z funkcją chłodzenia w okresie letnim. W przypadku tego rodzaju ogrzewania, nie zaleca się okładzin z drewna ze względu na ograniczoną przenikalność cieplną oraz z powodu zagrożenia wilgotnością w pobliżu punktu rosy. Wilgotność powyżej 85% sprzyja kondensacji kapilarnej w materiałach higroskopijnych co powoduje wzrost wilgotności drewna, a to nie służy jakości i trwałości posadzki. Zalety ogrzewania podłogowego. - Ogrzewanie podłogowe jest najbardziej zbliżone do optymalnego. Daje ono równomierny rozkładzie temperatur, dzięki któremu odczuwamy lepszy komfort cieplny. - Niższa temperatura to wyższa wilgotność powietrza co w okresie zimy podwyższa komfort mikroklimatu wnętrza. - Mniejszy ruch powietrza nie powoduje spadku wilgotności drewna w takim stopniu jaki występuje przy ogrzewaniu konwekcyjnym, poza tym nie unosi kurzu a to zmniejsza reakcje alergiczne użytkowników, - Samoregulacja, polegająca na samoczynnej zmianie wydajności w wyniku zmiany temperatury wewnętrznej w pomieszczeniu (okresowe nasłonecznienie czy używanie urządzeń generujących ciepło, większa ilość osób w pomieszczeniu).tak dostarczona energia, w podobnej ilości zmniejsza obciążenie cieplne podłogi. Nie oznacza to jednak, że podłogówka schładza pomieszczenie w przypadku wzrostu temperatury. Po prostu ogranicza dostawę ciepła do czasu, kiedy inne źródła przestaną działać a temperatura w pomieszczeniu, z tytułu naturalnych strat ciepła, zejdzie do zakładanego poziomu. - Prezentowany rodzaj ogrzewania w porównaniu do ogrzewania konwekcyjnego, umożliwia obniżenie średniej temperatury w pomieszczeniach o około 2 C. Przekłada się to na oszczędność energii około 10-12%, - W porównaniu z ogrzewaniem konwencjonalnym (grzejnikowym) istnieje możliwość wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł ciepła: energia słoneczna, pompy ciepła, - Podłogówka skutecznie przeciwdziała powstawaniu wilgoci w ścianach zewnętrznych, ościeżach czy w narożach pomieszczeń. Wynika to z właściwości promieniowania, które nagrzewa ciała stałe bardziej niż otaczające je powietrze. W efekcie wilgoć

7 znajdująca się w powietrzu nie jest tak bardzo wchłaniana przez nieco cieplejszą powierzchnię przegrody zewnętrznej. Lekko zaróżowione powierzchnie ścian na rysunku obrazują właściwości promieniowania. Wady ogrzewania podłogowego - Duża bezwładność cieplna i związane z tym problemy z szybką regulacją temperatury pomieszczeń. - Wyższe (średnio o 30% koszty inwestycyjne). - Ograniczenia w aranżacji pomieszczeń. Powierzchnia podłogi musi być aktywna - odsłonięta, meble na nóżkach min 10cm nad podłogą. - Ograniczona temperatura powierzchni grzewczej, co w niektórych sytuacjach zmusza do zainstalowania uzupełniającego źródła ciepła w pomieszczeniach. - Czy trudność i wysoki koszt napraw instalacji wewnątrz podłogi jest wadą? W klasycznym ogrzewaniu rurki do grzejników biegną również pod podłogą. W tej sytuacji koszt i trudności w ewentualnej naprawie są porównywalne. Elementy składowe podłogi i ich właściwości. Izolacje. Hydroizolacje powinny być wykonane zgodnie z projektem budowlanym.

8 Poprawne działanie ogrzewania podłogowego zależy między innymi od prawidłowego wykonania izolacji cieplnej. Izolacja ta powinna być tak dobrana, aby straty strumienia ciepła skierowane ku dołowi nie przekraczały 10% a praktycznym ujęciu: - minimum 3 cm styropianu ( R > 0,75 m2k/w) w przypadku podłoga znajdująca się bezpośrednio nad pomieszczeniami ogrzewanymi. - minimum 8 cm styropianu ( R > 2,0 m2k/w) kiedy podłoga znajduje się nad pomieszczeniami nieogrzewanymi. - minimum 10 cm styropianu (R > 2,5 m2k/w) w sytuacji układania podłogi na gruncie. W przypadku wyższej temperatury czynnika grzewczego w rurkach lub ich zagęszczenia należy izolację odpowiednio polepszyć, poprzez zmianę grubości lub rodzaju materiału izolacyjnego. Budynki energooszczędne wymagają podwojenia skuteczności izolacji termicznej podłogi. O oporności cieplnej izolacji poza jej grubością decyduje współczynnik przewodności materiału z jakiego została wykonana. Poniżej porównanie różnych materiałów izolacyjnych Oprócz tradycyjnego styropianu do izolacji podłóg zaleca się styropian ekstrudowany, twardszy i mniej nasiąkliwy, posiadający bardzo niski współczynnik przewodności cieplnej od 0,021 do 0,026 W/mK. Poniżej prezentacja procentowego udziału strat ciepła do gruntu w odniesieniu do izolacji cieplnej podłogi, przy zmianie oporności drewnianej okładziny posadzkowej.

9 Powyższy wykres informuje, że ze wzrostem izolacyjności podłogi maleje procentowy udział strat przy wzroście oporności cieplnej okładziny drewnianej, co daje nam możliwość większego wyboru rodzaju posadzki. Jednak efektywność eksploatacyjna ma też swoje granice. Na izolację cieplną podłogi na gruncie w istotny sposób wpływa ocieplenie zewnętrznych ścian fundamentowych.

10 Patrząc na powyższy układ temperatur należy rozważyć, w których miejscach należy zainstalować odpowiednią izolację termiczną. Temat wymagający fachowej pomocy i kompromisu w kontekście kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych. Folia metalizowana, co jest faktem, a co mitem? W większości przypadków przewody grzewcze układa się na metalizowanej folii z geometrycznym nadrukiem, umożliwiającym równomierny rozkład w/w przewodów. Folia ułatwia ułożenie jastrychu, pełni funkcję rozdzielczą, jak również ma za zadanie ograniczyć przenikanie wody do izolacji w trakcie wykonywania wylewki, jak i wilgoci podczas jej osuszania. Natomiast wbrew obiegowym i marketingowym opiniom, folia metalizowana, nie pełni żadnej izolacji termicznej, wynikającej z ograniczenia promieniowania ciepła w dół. Po prostu, folia jest dociśnięta wylewką do izolacji termicznej, a więc nie ma przestrzeni powietrznej, w której promieniowanie jako takie może występować. Dla potwierdzenia powyższego przeprowadzono dwa proste testy, z wykorzystaniem stanowiska do badania podłogówki i kamery termowizyjnej. Test nr. 1. Podkład grzewczy temperaturze ok. 30 C. Połowę powierzchni podkładu osłonięto metalizowaną folią, po czym całość przykryto płytą styropianu grubości 20mm. Po pewnym czasie oceniono i zarejestrowano rozkład temperatur na powierzchni styropianu.

11 Rysunek obrazujący układ warstw w przeprowadzonym teście. Termowizyjny obraz wyników przeprowadzonego testu. Wynik: powierzchnia styropianu ma jednorodną temperaturę, bez względu na to, czy leży na folii metalizowanej, czy styka się bezpośrednio z podkładem grzewczym. Wniosek: folia metalizowana w bezpośrednim kontakcie płyty grzewczej z izolacją termiczną nie wpływa na ograniczenie przenikania ciepła. Test nr. 2. Podkład grzewczy temperaturze ok. 30 C. Połowę powierzchni podkładu osłonięto metalizowaną folią, po czym na całość położono ramkę z drewna z poprzeczką rozdzielającą część osłoniętą folią od części nieosłoniętej. Grubość ramki 22mm określała grubość warstwy powietrza między podkładem a styropianem. Na w/w ramkę położono płytę

12 styropianu grubości 20mm. Po pewnym czasie oceniono i zarejestrowano rozkład temperatur na powierzchni styropianu. Rysunek obrazujący układ warstw w przeprowadzonym teście. Termowizyjny obraz wyników przeprowadzonego testu. Wynik; powierzchnia styropianu ma niejednorodną temperaturę. Temperatura nad częścią z folią metalizowaną ma niższą wartość o ok. 2 C.

13 Wniosek: Folia metalizowana ogranicza promieniowanie ciepła w przypadku zachowania odległości między elementami emitującymi a odbierającymi ciepło. Elementy grzewcze. Układ grzewczy w konstrukcji podłogi powinien być wykonany w oparciu o zapotrzebowanie ciepła w odniesieniu do jego źródła z uwzględnieniem możliwości przemieszczania ciepła w stronę ogrzewanego pomieszczenia. Ilość ciepła jaką otrzyma podkład grzewczy zależy od możliwości przejmowania tego ciepła od rurek grzewczych, które mają potencjał cieplny zależny od temperatury i ilości wody jaka przepłynie w określonym czasie. W związku z tym, moc i efektywność cieplna podkładu grzewczego zależy od: temperatury im wyższa temperatura w rurkach, tym większa moc grzewcza podłogi. rozstawu przewodów grzewczych korzystnie jest zagęścić przewody grzewcze co wpływa na równomierność temperaturową i efektywność grzewczą podkładu przy niższej temperaturze czynnika grzewczego. Podwójne zagęszczenie rurek grzewczych nie powinno przekładać się na podwojenie długości obwodu grzewczego a na dwa oddzielne obiegi. Dłuższy obwód to mniejsza prędkość wody i wynikające z tego ograniczenia w dostawie ciepła. Długość obwodu i średnicę rurek należy skonfigurować z prędkością przepływu. sposobu ułożenia rurek grzewczych układ podwójnej meandry oraz spiralny zapewniają najbardziej równomierny rozkład temperatury w podkładzie a to w przypadku okładziny z drewna ma istotne znaczenie. regulacji - w przypadku okładzin drewnianych regulacja przepływu wody przy określonej temperaturze jest bezpieczniejsza od regulacji temperaturą. rodzaju wylewki anhydrytowa ze względu na grubość i przewodność cieplną materiału ma lepszą przenikalność cieplną od wylewki betonowej, natomiast ta druga daje bardziej równomierny rozkład ciepła, co drewnu bardziej odpowiada. Układy elektryczne rządzą się podobnymi zasadami w zakresie przekazywania energii, natomiast różnią się rozwiązaniami technicznymi. Renomowani producenci układów grzewczych zapewniają pełną obsługę w zakresie doboru, wykonania i obsługi ogrzewania. Rozkład temperatury.

14 Płaski rozkład temperatury jest najefektywniejszy w zakresie przekazywania ciepła, oraz z uwagi na wymagania komfortu cieplnego. W przypadku posadzek drewnianych ma znaczenie ze względu na ograniczoną odporność drewna na różnicę temperatur, przekładającą się na zmianę wilgotności i odkształcenia. Najpopularniejsze sposoby układania rur ogrzewania podłogowego: (a) meandrowy (serpentynowy); (b) meandrowy podwójny (c) ślimakowy (spiralny). Zwykle ślimakowy uznaje się za lepszy, ale meandrowy może być bardzo korzystny jako podwójny lub jeśli rury ułożone są tak, by bardziej gorąca część znalazła się przy ścianie zewnętrznej.

15 a układ meandrowy, ze względu na krańcowo różną temperaturę, nie zalecany pod posadzki drewniane b - meandrowy podwójny, wymagający stabilnych okładzin podłogowych zarówno z natury drewna jak i z konstrukcji elementu posadzkowego.

16 c - ślimakowy (spiralny), najbardziej odpowiedni pod posadzki drewniane, ze względu na najbardziej równomierny rozkład temperatury podkładu grzewczego. Emisyjność ciepła a kolor i gładkość powierzchni. Wiadomo, że matowe, ciemne kolory, lepiej emitują ciepło, co mogło by mieć odniesienie do czasu, kiedy podłoga grzeje. Analogicznie ciemne, matowe kolory lepiej pochłaniają ciepło, co odnosi się do nagrzewania podłogi ciepłem słonecznym. Jednak w chwili obecnej brakuje rzeczowych opracowań w tym zakresie, i temat emisji i chłonności ciepła w zależności od współczynnika emisyjności ciepła należy pozostawić jako nieokreślony w tym względzie. Wylewka - podkład grzewczy.

17 Przed wykonaniem wylewki należy dokonać próby ciśnieniowej instalacji, gdzie utrzymanie wartości 0,2 0,3MPa świadczy o jej szczelności. W pomieszczeniach mieszkalnych stosuje się podkłady pływające wykonane z betonu lub anhydrytu, których odporność obciążeniowa powinna być powyżej 1,5kN/m² Ze względów wytrzymałościowych pod podłogi pływające wystarczy beton klasy C 16/12, pod podłogi warstwowe, klejone do podkładu, jego wytrzymałość powinna mieć wielkość C 20/16, a pod elementy lite wytrzymałość powinna mieć wartość minimum C 25/20. Natomiast przewodność cieplna wskazuje na stosowanie mocniejszych - gęstszych betonów. Wykres wpływu gęstości betonu na przewodność cieplną. W dolnej części podkładu zatopione są przewody grzewcze. Kilkanaście mm nad przewodami grzewczymi zaleca się zainstalowanie zbrojenia w postaci siatek kratownic. W przypadku podłóg z litego drewna, zbrojenie przejmuje naprężenia rozciągające a w dodatku wpływa na równomierny rozkład ciepła w podkładzie, co poprawia jego przenikalność cieplną. Optymalna grubość wylewki betonowej wynosi 70mm. Zwiększenie grubości skutkuje zwiększoną bezwładnością ogrzewania oraz równomiernością w rozkładzie temperatury. Zmniejszenie grubości to spadek bezwładności i sztywności podkładu, ale i niejednorodny rozkład temperatury na powierzchni podkładu.

18 Cechy podkładów grzewczych na bazie cementu w zależności od receptury i wykonania: 1. wylewka cementowa, piaskowa z dużym udziałem drobnych frakcji ma wyższą oporność cieplną oraz wysoką higroskopijność, czego drewno nie lubi. 2. Wylewka bez plastyfikatora z powiększonym udziałem wody zarobowej, jest porowata, czyli słaba i oporna w przenoszeniu ciepła. 3. Wylewka gdzie obok czystego piasku zastosowano kruszywo 2-4 oraz zmniejszono ilość wody poprzez zastosowanie plastyfikatora poprawia urabialność co ułatwia zagęszczenie masy na sprężystym podkładzie jakim jest styropian lub inny rodzaj materiału izolacyjnego. Tak wykonany jastrych ma niewielką rozszerzalność termiczną, wysoką wytrzymałość, niższą oporność w przenikaniu ciepła i jest stabilna higroskopijnie. Podkład grzewczy na bazie cementu jest jastrychem pływającym, gdzie występuje skurcz betonu podczas jego wiązania oraz rozszerzalność termiczna podczas funkcjonowania. Wymaga to zastosowania dylatacji, które wykonujemy w przypadku: - styku z przegrodą pionową, - ograniczeń powierzchni (30m², 40m² - zbrojona), - ograniczenia długości boku (6m, 8m - zbrojona), - ograniczenia proporcji boków większej niż 1:2, - wydzielenia kształtnych powierzchni z niekształtnej płyty podłogi ( przejścia w drzwiach itp.), - rozdzielenia pól grzewczych. Pola należy kojarzyć nie tyle z obwodem grzewczym co z ich różną temperaturą. Dylatacje powinny mieć szerokość od 5 mm do 8 mm w zależności od dylatowanych powierzchni i być wypełnione pasami pianki polietylenowej. Rury grzewcze przechodzące przez dylatację powinny być zabezpieczone tulejami z rur ochronnych karbowanych (peszel). Sąsiadujące ze sobą pola grzewcze powinny być 18dublowane co kilkadziesiąt centymetrów, tzn. połączone krótkimi prętami stalowymi w peszlowych osłonkach. Podczas wykonywania jastrychu należy zaznaczyć kilka miejsc między rurkami, z których będzie można pobrać próbki betonu do pomiaru jego wilgotności.

19 Czerwoną linią przerywaną zaznaczono dylatacje

20 W przypadku posadzek drewnianych wielkość pól grzewczych należy postrzegać również poprzez pryzmat wydajności cieplnej podłogi i oporu cieplnego okładziny z drewna. W przypadku 100W/m² i R 0,1m²K/W temperatura podkładu będzie miała wartość ponad 40 C, natomiast przy obciążeniu cieplnym 50W/m² i R okładziny 0,05m²K/W temperatura podkładu będzie poniżej 30 C. Ta różnica przekłada się na wielkość odkształceń termicznych podkładu jak i odkształceń - naprężeń wynikających z kurczliwości drewna. W efekcie w niektórych przypadkach można pozwolić sobie na większą płaszczyznę bez dylatacji, aczkolwiek po uzgodnieniach z wykonawcą instalacji jak i wykonawcą posadzki drewnianej. Wylewka anhydrytowa powinna być wykonana zgodnie z zaleceniami producenta. Wykończenie podłogi Istotny wpływ na ilość ciepła jaka zostanie przekazana z podkładu grzewczego do pomieszczenia ma rodzaj posadzki właściwej i sposób wzajemnego zespolenia. Elementy drewniane w naturalnym wydaniu i swobodnym ułożeniu nie sprawdzają się na podłogówce. Drewno powinno być ujarzmione w konstrukcji elementu posadzkowego i wówczas może być układane jako podłoga pływająca, a w naturalnym wydaniu powinno być trwale przytwierdzone do stabilnego sztywnego podkładu.

21 Powyżej termografia dwóch elementów posadzkowych. Po lewej element przyklejony, po prawej ułożony swobodnie na wylewce. Jak widać połączenie klejowe daje wyższą o 0,9 C temperaturę i równomierny jej rozkład. Jeszcze większą różnicę wniesie zainstalowanie podkładu. Poniżej zdjęcie termograficzne, po lewej stronie element przyklejony po prawej z podkładem z tektury falistej. Tu widać różnicę temperatur o 1,5 C na niekorzyść posadzek pływających, co jest ich wadą. Posadzka pływająca. Elementy posadzek pływających, warstwowe lub kompozytowe, powinny być zaopatrzone w zamek pozwalający zespolić wzajemnie całą płytę posadzki. Ich oporność cieplna jest różna w zależności od grubości i rodzaju materiału oraz oporu cieplnego warstwy podkładu wygłuszającego. Wadą podłóg pływających jest ich niekorzystna akustyka i większa podatność na zmiany mikroklimatu wnętrza. Należy pamiętać o zaleceniach producenta w zakresie rozmieszczenia dylatacji wewnętrznych oraz o tym, że jest to podłoga pływająca, więc musi mieć możliwość w miarę swobodnego pęcznienia i kurczenia. Ciężkie meble,

22 szczególnie gdy są ustawione po przeciwległych stronach pomieszczenia, utrudniają pracę podłogi, co przekłada się na uszkodzenia zamków i szczeliny w okresie zimowym lub odkształcenia powierzchniowe latem. Temat dotyczy szczególnie pierwszego roku użytkowania podłogi w nowych budynkach. Posadzka zespolona z podkładem. Podłoga ogrzewana, zespolona z podkładem, to zespół trzech warstw podkład, spoina i okładzina drewniana. Spoina klejowa ma tu szczególne zadanie, musi trwale zespolić dwa różne materiały pracujące w ekstremalnych warunkach. Przy opornych okładzinach, cienkim podkładzie i szerokim rozstawie rurek układu meandrowego, temperatura spoiny przekracza 40 C. W takich warunkach spoina musi wytrwać przez wiele lat zachowując przez cały czas swoją wytrzymałość i elastyczność. Należy zadbać aby spoina była możliwie najpełniejsza, wówczas ciepło w większości przenika przez przewodzenie, które jest bardziej skuteczne od promieniowania. Podsumowując, jakość spoiny to jakość, trwałość i efektywność grzewcza całej podłogi. Do podłogówki zalecane są kleje poliuretanowe lub na bazie poliuretanu, oraz dobrej klasy kleje dyspersyjne. Elementy podłogowe - ocena w kontekście właściwości drewna. Wybór rodzaju elementów i gatunku drewna zależny jest od wielu czynników. Przewodność cieplna drewna jest pochodną jego gęstości w związku z tym im gęstsze twardsze drewno tym pełniejsza satysfakcja z jego zastosowania na podkładzie grzewczym. Jednak twarde, gęste drewno to trudne drewno (wyjątek merbau i doussie), które nie lubi zmian klimatycznych i napręża lub odkształca się stosownie do każdej zmiany wilgotności. Inną zależnością jest kurczliwość drewna w odniesieniu do jego barwy. Wszystkie jasne, twarde, gęste gatunki mają wyższy, niekorzystny współczynnik kurczliwości co też ogranicza wybór. Dodatkowo jasne drewno bardziej eksponuje swoją kurczliwość bardziej widoczne szczeliny. Stabilność odkształceniowa elementów z drewna wynika również z zachowania proporcji wymiarowych grubości do szerokości. Przykładem powyższego jest mozaika podłogowa o proporcjach 1:1. Im bardziej odbiegamy od tych proporcji tym bardziej musimy akceptować odkształcenia drewna.

23 Mnogość elementów w 1m² podłogi przekłada się na ilość drobnych szczelin, które kompensują pracę drewna. Tu przykładem jest klasyczna mozaika podłogowa. Każde drewno lepiej i to prawie dwukrotnie, przewodzi ciepło wzdłuż słoi. Tę właściwość można by zagospodarować, gdyby nie brać pod uwagę podwojonej pracy drewna. Coś za coś. Bruk drewniany pomimo bardzo dobrych właściwości w zakresie przewodzenia ciepła ma ograniczone zastosowanie na podkładach grzewczych ze względu kurczliwość w czterech kierunkach płaszczyzny podłogi. Przy posadzkach z litego drewna istotna jest podatność drewna na wypaczenia, czyli stosunek odkształceń stycznych do odkształceń promieniowych. Drewno o podobnych odkształceniach stycznych względem odkształceń promieniowych jest najbardziej odpowiednie na ogrzewanie podłogowe. Drewno jest materiałem sprężystym gdzie różnica RH wielkości 20%, w jego otoczeniu, wywołuje naprężenia bez odkształceń, powyżej tej wartości musimy się liczyć z odkształceniami plastycznymi krawędziowaniem albo szczelinami. Podłogi z drewna sezonowanego są o wiele bezpieczniejsze, gdyż zmiany wilgotności i temperatury nie są dla nich tak obce jak dla drewna niesezonowanego. Egzotyk z plantacji w wyniku kontrolowanej wegetacji ma mało ciekawą fakturę drewna ale dzięki równomiernemu rozkładowi słoi generuje jednorodne naprężenia i odkształcenia, przez co jest materiałem stabilniejszym i bardziej przewidywalnym. Modne ostatnio duże formaty drewnianych elementów podłogowych to kolejne ograniczenie w przypadku podłóg ogrzewanych. W prostym przekazie, im większy element tym bardziej widoczne efekty pracy drewna. W przypadku desek można zastosować rozwiązanie stosując elementy z łamaną krawędzią co maskuje odkształcenia skurczowe. Modna jest również rustykalność podłogi z drewna, jednak tu należy wziąć pod uwagę pewną zależność, iż rustykalność wynika z niejednorodności struktury drewna co w trudnych dla drewna warunkach, może się przełożyć na niejednorodność naprężeń a to z kolei, może być przyczyną miejscowych odkształceń lub uszkodzeń-pęknięć drewna.

24 Termo drewno, atrakcyjne pod względem wyglądu jest bardzo stabilne pod względem kurczliwości, jednak przegrzanie drewna podczas obróbki termicznej powoduje spadek przewodności cieplnej oraz pogarsza właściwości mechaniczne drewna. Szczególny przypadek to drewno teaku i palisandru, które pod wpływem długotrwałego działania wyższej temperatury, zmienia swoją barwę. W konstrukcjach podłóg, gdzie w/w drewno ma bliski kontakt z gorącą rurą, z biegiem czasu na powierzchni podłogi widać odwzorowanie układu grzewczego. Wydajność cieplna podłogi w pewnym stopniu zależy od wilgotności drewna, która wynika z wilgotności otoczenia, w którym się znajduje. Dobowe zmiany mikroklimatu nie mają tu większego znaczenia. Na zmianę wilgotności drewna wpływa odmienność mikroklimatu otoczenia w dłuższym czasie. Współczynnik przewodzenia ciepła (W/mK) w zależności od wilgotności drewna w %. Jak widać drewno nie jest materiałem łatwym, wymaga staranności w wyborze, szczególnie w podłogówce gdzie robi za grzejnik.

25 Właściwości drewna podłogowego. Lp. Gatunek Gęstość 12% kg/m3 Współczynnik kurczliwości %/1% Podatność na wypaczenia styczny/promień Twardość Janki MPa Współczynnik przewodzenia ciepła W/mK 1. Dąb 690 0,25 2,0 65 0,17 2. Jesion 720 0,20 1,6 76 0,17 3. Klon 630 0,17 2,7 67 0,16 4. Buk 730 0,24 2,0 78 0,17 5. Brzoza 650 0,17 1,2 46 0,16 6. Sosna 510 0,21 1,9 30 0,13 7. Świerk 460 0,29 2,0 18 0,12 8. Merbau 860 0,17 1,7 90 0,21 9. Doussie 750 0,20 1,4 75 0, Iroko 690 0,16 1,4 72 0, Teak 660 0,17 1,7 30 0, Bambus ,17 1,2 46 0,16-0, Jatoba 950 0,24 2, , Ipe ,29 1, , Wenge 860 0,33 1, ,21 Źródło: Atlas drewna podłogowego i PN-EN A1 2009r.

26 Jak widać właściwości drewna mają pewien przedział wartościowy, wynikający z jego natury jak i źródeł podających w/w właściwości. Obliczenia oparte o doświadczenie i zdrowy rozsądek pozwolą zbliżyć wartości obliczeniowe do rzeczywistych. Rodzaje okładzin ocena w zakresie materiału i konstrukcji. Elementy z litego drewna w postaci mozaiki, parkietu lub desek. Wybór w oparciu o właściwości drewna w odniesieniu do warunków cieplno-wilgotnościowych w jakich drewno będzie pracować. Im trudniejsze warunki pracy, trudniejsze drewno, tym mniejsze elementy. Deski masywne z twardego drewna, stabilizowane poprzecznie dają komfort posiadania solidnej podłogi bez obaw w zakresie trwałości z przenikalnością cieplną adekwatną do ich grubości. Istotą konstrukcji deski stabilizowanej jest umieszczenie drewnianych kołków - stabilizatorów w otworach wywierconych w dolnej części deski podłogowej. Kołki wkleja się przy zastosowaniu klejów poliwinylowych Rakoll, odpornych na wilgoć, nie powodujących żadnych skutków szkodliwych dla zdrowia. Poniżej jak to działa w porównaniu do zwykłej deski.

27 Przy niewielkim obciążeniu cieplnym i solidnym wykonaniu podłogi oraz dbałości o wilgotność w pomieszczeniach, klasyczne deski podłogowe nie ulegają żadnym odkształceniom. W mroźnym okresie zimowym wzrasta temperatura podłogi i naturalnie spada wilgotność powietrza. W efekcie deski wypaczają się uszkadzając spoinę klejową. Po powrocie do normalnej wilgotności, deski w znacznym stopniu wracają do swych kształtów, jednak spoina nie zawsze i nie w całości powróci do swoich wartości. W tej sytuacji pogarsza się przenikalność cieplna, a drewniane elementy podłogowe ulegają odkształceniom przy mniejszych zmianach wilgotności. Z biegiem czasu spoina może ulec pełnej degradacji.

28 Bezpieczniejszym rozwiązaniem są deski lite, masywne stabilizowane poprzecznie. W mroźnym okresie zimowym wzrasta temperatura podłogi i naturalnie spada wilgotność powietrza. W efekcie deski kurczą się w górnej części ale nie mogą się wypaczyć, ponieważ poprzecznie umieszczone stabilizatory skutecznie ograniczają odkształcenia. Po powrocie do normalnych warunków, znikają szczeliny a podłoga zachowuje swoje walory jakościowe. Spoina klejowa zachowuje swoje cieplno-mechaniczne właściwości. Elementy dwuwarstwowe klejone wyłącznie z twardego drewna posiadają dobre właściwości w zakresie przenikania ciepła, jednak zmiany wilgotności podłogi powodują powstawanie naprężeń objawiających się w postaci żeberkowania (cienka warstwa powierzchniowa < 2mm),

29 Elementy dwuwarstwowe jw. warstwą użytkową 6mm równie dobrze przewodzą ciepło. Odkształcenia powierzchniowe są mniej widoczne, jednak należy pamiętać o równomiernym zespoleniu z podkładem (brak warstwy przeciwprężnej). Elementy trójwarstwowe z cienkimi warstwami zewnętrznymi i grubszą, warstwą wewnętrzną wykonaną z delikatniejszego drewna (brzoza, sosna, świerk) posiadają gorsze parametry w przenikaniu ciepła, jednak ich konstrukcja jest odporniejsza na zmiany mikroklimatu. Na podkładach grzewczych najbardziej stabilne są elementy wielowarstwowe wykonane z warstw ułożonych krzyżowo o zbliżonej gęstości i grubości a tym samym jednorodności w generowaniu i znoszeniu naprężeń podczas zmiany wilgotności. Do nich należą elementy podłogowe wykonane z cienkowarstwowej sklejki oklejonej fornirem z drewna okładzinowego. Jednak produkt taki należy traktować jako jednorazowy, ze względu na brak możliwości cyklinowania, ponadto wadą tych produktów jest możliwość uwalniania formaldehydu, szczególnie podczas pracy grzewczej podłogi. Podłogi z prasowanego i klejonego bambusa charakteryzują się wysoką twardością oraz dobrą przenikalnością cieplną. Egzotyczność pochodzenia i wykonania zmusza do szukania produktu wykonanego przez dobrego producenta. Elementy podłogowe z zamkami mają swoją przewagę w zakresie powstawania szczelin przy typowych zmianach mikroklimatu. Przy większych zmianach wilgotności zamki mogą ulec uszkodzeniu z przeniesieniem uszkodzenia na płaszczyznę podłogi. Podłogi bez zamków, na wpust-wypust są bardziej odporne na ekstremalne warunki klimatyczne ponieważ mają możliwość skurczenia bez uszkodzenia. Klasyczne panele wykonane z produktów drewnopochodnych posiadają dobrą przenikalność cieplną odpowiednią do gęstości materiału i grubości. Ponieważ są to podłogi pływające ich minusem jest dodatkowy opór dla przenikania ciepła z tytułu przestrzeni powietrza i warstwy podkładowej oraz nieprzyjemna akustyka. Wszystkie rodzaje posadzek mają plusy i minusy, które przy wyborze należy wziąć pod uwagę. Wartości oporu cieplnego R okładzin posadzkowych z drewna wynikające, z normy PN-EN A1 2009r. R = grubość okładziny w m / λ współczynnik przewodności materiału

30 Rodzaj materiału posadzkowego Grubość Przewodność λ(w/mk) Opór cieplny R [m²k/w] Mozaika dąb, jesion 8mm 0,17 0,047 Mozaika merbau 8mm 0,21 0,380 Mozaika przemysłowa dąb, jesion 16mm 0,17 0,094 Mozaika przemysłowa merbau 14mm 0,21 0,067 Mozaika przemysłowa dąb, jesion 22mm 0,17 0,129 Mozaika przemysłowa merbau 20mm 0,21 0,095 Mozaika przemysłowa teak 12mm 0,16 0,075 Mozaika przemysłowa, deska teak 15mm 0,16 0,094 Mozaika przemysłowa sukupira 14mm 0,22 0,064 Lamparkiet, deska dąb, jesion 10mm 0,17 0,059 Parkiet, deska dąb, jesion 16mm 0,17 0,094 Parkiet, deska dąb, jesion 20mm 0,17 0,118 Parkiet, deska dąb,jesion 22mm 0,17 0,129 Parkiet, deska merbau 10mm 0,21 0,048 Parkiet, deska merbau, palisander 15mm 0,21 0,071 Parkiet, deska doussie 15mm 0,18 0,083 Parkiet, deska iroko 15mm 0,17 0,088 Parkiet, deska dwuwarstwowa dąb, jesion/dąb, jesion 11mm (3/8mm) 0,17/0,17 0,065 Parkiet, deska dwuwarstwowa merbau/dąb, jesion 11mm (3/8mm) 0,21/0,17 0,061 Parkiet, deska dwuwarstwowa dąb, jesion/sklejka 11mm (3/8mm) 0,17/0,16 0,067 Parkiet, deska dwuwarstwowa dąb, jesion/dąb, jesion 14mm (6/8mm) 0,17/0,17 0,082 Parkiet, deska dwuwarstwowa merbau/dąb, jesion 14mm (6/8mm) 0,21/0,17 0,076 Płytka ceramiczna 13mm 1,00 0,013 Powyższe dane mają wartości średnie. Różnice w oporności mogą wynikać z właściwości drewna, które jest materiałem niejednorodnym. Poniżej deklarowane wartości oporu cieplnego desek warstwowych czołowych polskich producentów. Barlinek. Deska trójwarstwowa o grubości 14 mm Deska trójwarstwowa o grubości 10 mm Gatunek Drewna Opór cieplny R (m 2 K/W) Przewodność cieplna λ(w/mk) Opór cieplny R (m 2 K/W) Przewodność cieplna λ(w/mk) Dąb 0,106 0,141 0,071 0,141 Buk 0,106 0,141 0,071 0,142 Brzoza 0,109 0,138 0,072 0,138 Jesion 0,106 0,141 0,071 0,141

31 Orzech 0,106 0,141 0,071 0,141 Czereśnia 0,109 0,138 0,072 0,138 Wiąz 0,107 0,140 0,071 0,141 Grab 0,103 0,145 0,069 0,146 Olcha 0,111 0,135 0,074 0,135 Klon 0,108 0,139 0,072 0,140 Akacja 0,106 0,142 0,070 0,142 Dąb czerwony 0,107 0,140 0,071 0,140 Balticwood Współczynnik komfortu dotyku. Jednym ze sposobów określania właściwości podłogi w zakresie komfortu dotyku jest tzw. współczynnik kontaktowy (b), który w/w właściwość określa w formie liczbowej. b = k c р gdzie k = przewodność p = gęstość c = ciepło właściwe Współczynnik mówi o szybkości i ilości ciepła oddawanego lub przekazywanego do bosej stopy. Wysoki współczynnik (beton, ceramika) daje nam dyskomfort przy różnicy temperatur, w kontakcie stopa - podłoga. Komfort w tym względzie daje nam drewno szczególnie miękkie (sosna). Całość należy oceniać w kontekście naszego, umiarkowanego klimatu jak i w funkcji grzewczej podłogi,

32 gdzie dąb bierze górę na drewnem sosnowym Współczynnik kontaktu dla różnych wykładzin podłogowych na podstawie przewodności, gęstości i ciepła właściwego Podłoga Współczynnik kontakt, b (kcal/m2 h 0,5 C) Stal 180 Beton, ceramika 25 Linoleum, 9 Drewno dębowe 7 Drewno sosnowe 4 Korek 2 źródło: Fanger, PO, Komfort cieplny: Analiza i wnioski w Inżynierii Środowiska, McGraw-Hill Book Company, 1970 Co nas najbardziej interesuje przy wyborze okładziny drewnianej na podłogówce? Przed wykonaniem podłogi ogrzewanej, najbardziej interesuje nas to, czy w czasie najniższej temperatury na zewnątrz nasza podłoga poradzi sobie z ogrzaniem naszych pomieszczeń, bez żadnych skutków ubocznych dla jej jakości. Istnieje prosta zależność, z której wynika, że przy większym zapotrzebowaniu na ciepło w pomieszczeniu musimy podnieść temperaturę powierzchni podłogi ale możemy to zrobić tylko do pewnego stopnia do 27 C. Dalej wchodzimy w strefę dyskomfortu w kontakcie ze zbyt ciepłą podłogą oraz w strefę zagrożenia dla jakości podłogi. W przypadku dobrze zaprojektowanej i tak wykonanej podłogi temperatura jej powierzchni w znacznej większości okresu grzewczego powinna oscylować w przedziale 22 C 25 C. Kilka szczegółów technicznych: 1. Jednostkową moc cieplną podłogi określamy w oparciu o maksymalne zapotrzebowanie ciepła w odniesieniu do jej aktywnej powierzchni. 2. Moc cieplna podłogi, w pomieszczeniu o zakładanej temperaturze, przypisana jest temperatura jej powierzchni. 3. Ilość ciepła (q) jaką może przepuścić okładzina drewniana zależy od jej oporności cieplnej (R - grubość i przewodność materiału) oraz różnicy temperatur pod okładziną i na jej powierzchni (t1-t2). 4. Znając jednostkową ilość ciepła jaka jest niezbędna do ogrzania mieszkania przy trudnych warunkach zewnętrznych, możemy sprawdzić czy powstała różnica nie zaszkodzi wybranej okładzinie podłogowej z drewna oraz spoinie, łączącej posadzkę z podkładem.

33 5. Możemy też sprawdzić czy zakładane źródło ciepła (pompa ciepła) jest w stanie podać wymaganą temperaturę czynnika grzewczego. 6. W rezultacie możemy dokonać zamiany okładziny, na taką, która spełni powyższe wymagania.

34 Powyżej graficzny układ trzech zależności: - gęstości strumienia ciepła. - oporu cieplnego okładziny podłogowej. - różnicy temperatur nad i pod okładziną. Poniżej grafika obrazująca układ temperatur, w drewnianych posadzkach na podkładach grzewczych. Rozpatrywane są podłogi ogrzewane w budynkach energooszczędnych, ocieplonych i nieocieplonych w okresie niskiej i średniej temperatury okresu zimowego. W budynkach niskoenergetycznych i pasywnych drewno czuje się na tyle bezpiecznie, że nie ma potrzeby rozpatrywania w zakresie zagrożeń dla posadzek drewnianych. We wszystkich przykładach wartości liczbowe mają charakter poglądowy. Dla porównania przyjęto normowy współczynnik przewodności ciepła dla drewna dębowego wartości 0,17W/mK. W rzeczywistości drewno nie jest materiałem jednorodnym, stąd też współczynnik może być nieco wyższy lub nieco niższy.. Również właściwości cieplne podkładu grzewczego są różne, szczególnie równomierność w rozkładzie temperatury. Ponadto należy uwzględnić opór spoiny klejowej, która przy współudziale pustek powietrznych różnicuje układ temperatur od 0,5 do 1,0 stopnia Celsjusza,

35 Przykład budynku energooszczędnego U ścian < 0,2 W/m²K. z cienką okładziną z drewna w okresie maksymalnego obciążenia cieplnego. Budynek energooszczędny gdzie podłoga drewniana znajduje się w komfortowych warunkach dając komfort cieplny użytkownikowi bez odczuwania ciepła pod stopami. Do grupy materiałów o podanej oporności cieplnej można zaliczyć klasyczną 8mm mozaikę podłogową z twardego drewna, dwuwarstwowe elementy z twardego drewna grubości 11mm, wielowarstwówki na sklejce grubości do 10mm oraz drobny parkiet dębowy grubości 10mm lub merbau grubości 11mm. Dwuwarstwowe parkiety lub deski z twardego drewna grubości 14mm oraz mozaiki czy elementy z litego drewna grubości 15mm wpłyną na podwyższenie temperatury wewnątrz podłogi, proporcjonalnie do różnicy w grubości.

36 Przykład budynku energooszczędnego U ścian < 0,2 W/m²K. z cienką okładziną z drewna w okresie średniego obciążenia cieplnego. Przeciętna temperatura zewnętrzna, panująca w znacznej ilości dni sezonu grzewczego, zmniejsza zapotrzebowanie ciepła a tym samym jeszcze mniej obciąża posadzkę drewnianą. Temperatura podłogi daje pełny komfort użytkowania, co nie zwalnia z dbałości o wilgotność wnętrza pomieszczeń.

37 Przykład budynku energooszczędnego U ścian < 0,2 W/m²K. z grubą okładziną z drewna w okresie maksymalnego obciążenia cieplnego. W grupie materiałów okładzinowych o podobnym R- oporze cieplnym, znajdują się mozaiki przemysłowe grubości 20mm, podobnej grubości parkiety i deski z litego drewna jak również elementy wielowarstwowe grubości około 15mm. W przypadku większych elementów litego drewna, znaczna różnica temperatur po obu ich stronach, zobowiązuje do zastosowania desek stabilizowanych poprzecznie. Dwukrotnie grubsza okładzina praktycznie nie zmienia komfortu w użytkowaniu podłogi. Temperatura jej powierzchni przy obciążeniu cieplnym j.w. jest minimalnie niższa (0,5 C), co wynika z równomierniejszego rozkładu temperatur. Jednak grubsza okładzina, to większy opór w przenikaniu ciepła, a to przekłada się na wyższą temperaturę pod okładziną oraz stosownie do grubości podkładu i rozstawu rurek grzewczych wyższej temperatury czynnika grzewczego. Różnica temperatur przy R 5,0m²K/W izolacji znikomo powiększy straty ciepła w stronę gruntu. Sprawność kotłów niewiele spadnie, natomiast w przypadku pomp ciepła spadnie ich efektywność cieplna COP. W tej sytuacji praktycznym rozwiązaniem jest zagęszczenie rur grzewczych. Tu przy niższej temperaturze czynnika grzewczego, otrzymujemy odpowiednio wyższą temperaturę powierzchni podkładu co przenosi się na temperaturę podłogi a w efekcie zbliżoną moc cieplną podłogi.

38 Przykład budynku energooszczędnego U ścian < 0,2 W/m²K. z grubą okładziną z drewna w okresie średniego obciążenia cieplnego. Posadzka grubsza w przeciętnych warunkach zewnętrznych około 0 C korzystnie zmienia układ temperatur w konstrukcji podłogi, jednak różnice pozostają w podobnych proporcjach. Przykłady 3 i 4 skłaniają do zastanowienia czy nie warto w układ grzewczy budynku włączyć ogrzewania uzupełniającego. Takie rozwiązanie znacznie obniży temperaturę czynnika grzewczego podczas mrozów, a tym samym, umożliwi szerszy wybór elementów drewnianych, bez obawy o jakość podłogi i o straty ciepła.

39 Przykład budynku ocieplonego U ścian < 0,3 W/m²K. z cienką okładziną z drewna w okresie maksymalnego obciążenia cieplnego. Często spotykane posadzki w większości dzisiejszych budynków. Do grupy materiałów o podanej oporności cieplnej można zaliczyć klasyczną 8mm mozaikę podłogową z twardego drewna, dwuwarstwowe elementy z twardego drewna grubości 11mm, wielowarstwówki na sklejce grubości do 10mm oraz drobny parkiet dębowy grubości 10mm lub merbau grubości 11mm. Dwuwarstwowe parkiety lub deski z twardego drewna grubości 14mm oraz mozaiki czy elementy z litego drewna grubości 16 wpłyną na podwyższenie temperatury wewnątrz podłogi, proporcjonalnie do różnicy w grubości.

40 Przykład budynku ocieplonego U ścian < 0,3 W/m²K. z cienką okładziną z drewna w okresie średniego obciążenia cieplnego. Średnie, zimowe temperatury zajmujące większość okresu zimowego nie obciążają posadzki drewnianej zarówno od strony cieplnej jak i z tytułu odkształceń, szczelin, przy czym nie zwalnia to z dbałości o wilgotność pomieszczeń ok. 45%RH.

41 Przykład budynku ocieplonego U ścian < 0,3 W/m²K. z grubą okładziną z drewna w okresie maksymalnego obciążenia cieplnego. W grupie materiałów okładzinowych o podobnym R-0,1 m2k/w znajdują się mozaiki przemysłowe grubości 20mm, podobnej grubości parkiety i deski z litego drewna jak również elementy wielowarstwowe grubości około 15mm. W przypadku większych elementów z litego drewna, znaczna różnica temperatur po obu ich stronach, zobowiązuje do zastosowania desek stabilizowanych poprzecznie. Ponadto podwyższona grubość zmusza do podwyższenia temperatury czynnika grzewczego. Sprawność kotłów niewiele spadnie, natomiast w przypadku pomp ciepła spadnie ich efektywność cieplna COP. W tej sytuacji praktycznym rozwiązaniem jest zagęszczenie rur grzewczych. Tu przy niższej temperaturze czynnika grzewczego, otrzymujemy odpowiednio wyższą temperaturę powierzchni podkładu co przenosi się na temperaturę podłogi a w efekcie zbliżoną moc cieplną podłogi. Tak jak w przykładzie nr 4 warto w układ grzewczy budynku włączyć ogrzewanie uzupełniające w postaci grzejników konwekcyjnych, czy kominka. Takie rozwiązania znacznie obniżą temperaturę czynnika grzewczego podczas mrozów, a tym samym, umożliwią szerszy wybór elementów drewnianych, bez obawy o jakość podłogi i o straty ciepła.

42 Przykład budynku ocieplonego U ścian < 0,3 W/m²K. z grubą okładziną z drewna w okresie średniego obciążenia cieplnego. W tym okresie zimy posadzka drewniana znajduje się w średnich parametrach obciążenia, zarówno cieplnego jak i skurczowego. Elementy grubsze mają większą bezwładność klimatyczną, stąd też niewielkie wahania wilgotności nie przenoszą się na jakość podłogi.

43 Przykład w budynku nieocieplonego lub słabo ocieplonego U ścian > 0,3 W/m²K z cienką okładziną drewnianą w okresie maksymalnego obciążenia cieplnego. Przy cienkiej okładzinie z drewna, niska temperatura zewnętrzna w mniejszym stopniu obciąża układ grzewczy. Temperatura powierzchni podłogi wskazuje na konieczność nawilżania pomieszczeń. Różnica po obu stronach okładziny z drewna (5oC) narzuca stosowanie cienkich elementów wielowarstwowych. W grupie materiałów o podanej oporności cieplnej znajduje się klasyczna 8mm mozaika podłogowa z twardego drewna, dwuwarstwowe elementy z twardego drewna grubości 11mm, wielowarstwówki na sklejce grubości do 10mm. Dwuwarstwowe parkiety lub deski z twardego drewna grubości 14mm oraz mozaiki czy elementy z litego drewna grubości 16 wpłyną na podwyższenie temperatury wewnątrz podłogi, proporcjonalnie do różnicy w grubości. Wszystkie okładziny drewniane, powinny być solidnie, w pełnej płaszczyźnie przyklejone do mocnego lub wzmocnionego podkładu, co poprawia przenikalność cieplną podłogi. Dla odciążenia cieplnego podłogi zaleca się zainstalowanie dodatkowego ogrzewania np. grzejników konwekcyjnych, uruchamianych w okresie silnych mrozów. Elementów litych, poza mozaiką nie należy stosować przy tak dużym obciążeniu cieplnym podłogi.

44 Przykład w budynku nieocieplonego lub słabo ocieplonego U ścian > 0,3 W/m²K z cienką okładziną drewnianą w okresie średniego obciążenia cieplnego. Łagodne warunki zewnętrzne i cienka okładzina z drewna to ciepły odbiór optyczny (drewno) połączony efektywnością cieplną tego typu ogrzewania. Podsumowując, optymalne warunki oraz optymalne rozwiązanie techniczne przy zastosowaniu drewna na podłogówce w budynkach o podwyższonych stratach ciepła., Ze względu na cienką okładzinę posadzkową z drewna, dbałość o mikroklimat wnętrza powinna być sprawą nadrzędną, bez względu na warunki zewnętrzne.

45 Przykład w budynku nieocieplonego lub słabo ocieplonego U ścian > 0,3 W/m²K z grubą okładziną drewnianą w okresie maksymalnego obciążenia cieplnego. Maksymalnie obciążony układ grzewczy oraz okładzina drewniana. Należy wziąć pod uwagę straty ciepła w kierunku gruntu oraz niższą sprawność urządzeń grzewczych. Temperatura podłogi wskazuje na konieczność nawilżania pomieszczeń. Różnica temperatur po obu stronach okładziny około 12 C narzuca zastosowanie podłóg warstwowych, ewentualnie elementów w o małym formacie typu mozaika przemysłowa. Ponadto w trosce o dobrą kondycję podłogi litej, w przypadku bardzo niskiej temperatury zewnętrznej, należy uwzględnić alternatywne źródło ciepła. Jednokrotne kilkudniowe przegrzanie podłogi, grozi trwałym uszkodzeniem spoiny klejowej. Ze względu na wyższą temperaturę czynnika grzewczego, wzrastają straty w kierunku gruntu, stąd szczególna dbałość o wykonanie termoizolacji pod płytą grzewczą i wokół fundamentów. Uważne przyjrzenie się przekrojom podłogi prowadzi do wniosku, że duży opór cieplny okładziny powierzchniowej, przy ograniczonej mocy cieplnej, prowadzi do spadku temperatury podłogi. Natomiast przy większej mocy ogrzewania, która potrafi sprostać stratom ciepła w budynku, wyższa temperatura podłogi przyczynia się do wzrostu temperatury jastrychu i przegrzaniaszybszego starzenia spoiny. Jeżeli jednak zapotrzebowanie na ciepło jest większe, to należy zastosować inny system grzewczy, połączyć ogrzewanie podłogowe z innym typem ogrzewania albo ograniczyć straty ciepła w pomieszczeniu (np. poprzez docieplenie ścian). Jako

46 uzupełnienie ogrzewania podłogowego można w szczególności zastosować szczytowy grzejnik elektryczny, który będzie pracował tylko w czasie występowania niskich temperatur zewnętrznych. Przykład w budynku nieocieplonego lub słabo ocieplonego U ścian > 0,3 W/m²K. z grubą okładziną drewnianą w okresie średniego obciążenia cieplnego. Łagodne warunki zewnętrzne należy potraktować jako bliskie przeciętnym. W takim okresie grzewczym, dosyć gruba okładzina drewniana nie stanowi problemu w przekazywaniu ciepła do pomieszczenia. Nawilżanie stosownie do potrzeb, minimum 45%RH w powietrzu. Jednak warunki zewnętrzne ulegają zmianom i wówczas wracamy do sytuacji jak w opisie rysunku 11. Grubsze okładziny drewniane mają tę zaletę, iż przy mniejszym obciążeniu cieplnym są bardziej odporne na kilku czy kilkunastodniowe zmiany mikroklimatu wnętrza. Wynika to z ich większej bezwładności klimatycznej. Powyższe przykłady obrazują istotne zależności związane z dostosowaniem okładziny drewnianej do właściwości cieplnych budynku w sytuacji maksymalnego i przeciętnego obciążenia podłogi. W naszych warunkach klimatycznych, przeciętnie mamy kilkanaście mroźnych dni w całym okresie grzewczym. Wydawałoby się, że w tym czasie można podkręcić ogrzewanie i przetrwać ten trudny okres. Jednak te kilkanaście trudnych dla drewna dni może trwale

47 uszkodzić drewnianą posadzkę. Bezpieczniej w tym czasie skorzystać z uzupełniającego źródła ciepła i chociaż takie ciepło byłoby nieco droższe to i tak mniej kosztowne od naprawy podłogi. Poniżej w prostych porównaniach przedstawione są istotne zależności występujące przy posadzkach drewnianych zainstalowanych na podkładach grzewczych. Przykłady z podniesieniem temperatury powierzchni podkładu poprzez wzrost temperatury czynnika grzewczego, przy maksymalnym zagęszczeniu rurek grzewczych. Zapotrzebowanie ciepła wielkości około 50w/m². Przy większym obciążeniu cieplnym różnice temperatur będą nieco wzrastać, przy mniejszym, odpowiednio maleć. 1 porównanie: ceramika - drewno, taka sama grubość. Wniosek zamiana posadzki ceramicznej na drewnianą litą tej samej grubości wymaga podniesienia temperatury powierzchni podkładu grzewczego w granicach 2,5 C. 2 porównanie: deska cienka 10mm deska gruba 20mm.

48 Wniosek zamiana posadzki na dębowej grubości 10mm na posadzkę dębową grubości 20 mm wymaga podniesienia temperatury powierzchni podkładu grzewczego o ok. 3 C. 3 porównanie: deska warstwowa 14mm deska parkiet lity 20mm Wniosek zamiana posadzki z deski trójwarstwowej grubości 14mm na posadzkę dębową grubości 20mm i odwrotnie praktycznie nie wymaga zmiany temperatury powierzchni podkładu grzewczego. 4. porównanie: ceramika 10mm deska - parkiet lity grubości 20mm. Elementy krańcowo różne w zakresie przenikania ciepła. Wniosek zamiana posadzki ceramicznej grubości 10mm na dębową grubości 20mm wymaga podniesienia temperatury powierzchni podkładu grzewczego w granicach 5,4 C. Temperatura czynnika grzewczego na piecu czy pompie, we wszystkich przypadkach, będzie odpowiednio wyższa i różna w podobnych proporcjach. Izolacje termiczne należy skorygować odpowiednio do powiększonych strat wynikających z podwyższenia temperatury. W przypadku ogrzewania piecowego czy elektrycznego niewielkie zmiany

49 temperatury praktycznie nie wpływają na sprawność urządzeń, natomiast w przypadku pomp ciepła różnicę temperatur należy ocenić poprzez pryzmat COP. Przykłady z podniesieniem temperatury powierzchni podkładu poprzez zagęszczenie przewodów grzewczych. Większy rozstaw rurek grzewczych powoduje większą rozpiętość w temperaturze powierzchni podkładu grzewczego, która sięga kilku stopni Celsjusza. Zagęszczenie przewodów grzewczych przyczynia się do zbliżenia wartości średniej do wartości maksymalnej, przez co uzyskujemy wyższą temperaturę powierzchni podkładu grzewczego. W tej sytuacji zamiast płytek można zastosować okładzinę drewnianą grubości 8 mm i to bez podwyższania temperatury czynnika grzewczego. Wystarczy tylko zainwestować w instalację i odpowiednio zagęścić rurki grzewcze. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku zamiany desek grubości 8mm mm na deski grubości 16mm. Poniżej przykłady. Klasyczna konstrukcja podłogi ogrzewanej z okładziną ceramiczną i niskotemperaturowym zasilaniem w ocieplonym budynku gdzie U < 0,3W/m²K.

50 Konstrukcja podłogi ogrzewanej z cienką okładziną drewnianą. Zagęszczenie przewodów grzewczych ujednorodnia temperaturę powierzchni podkładu co przekłada się na podniesienie jego średniej temperatury. W efekcie przy tej samej temperaturze zasilania uzyskujemy podobne parametry cieplne posadzki drewnianej grubości 8 mm w odniesieniu do posadzki ceramicznej. W przypadku zmiany w wyborze okładziny dla zrównoważenia strat ciepła w dół, należy zwiększyć oporność lub grubość izolacji o około 10%. Typowe wykonanie podłogi ogrzewanej z okładziną drewnianą o niskim oporze cieplnym. Zmiana w wyborze grubości okładziny bez zmiany temperatury czynnika grzewczego zmusza do zagęszczenia przewodów grzewczych. Takie rozwiązanie pozwala na zachowanie parametrów cieplnych podłogi na poziomie podłogi z cienką posadzką drewnianą, ponadto równomierność w rozkładzie ciepła korzystnie wpływa na zachowania drewna. `Wyższa temperatura podkładu skłania do lepszego zabezpieczenia przed stratami ciepła w dół. Zagęszczenie przewodów ma dwa zadania - podwyższenie potencjału temperaturowego i potencjału w zakresie ilości ciepła. W sytuacji posadzek drewnianych i podkładów z zagęszczonymi przewodami grzewczymi należy pamiętać o zabezpieczeniach przed przegrzaniem podłogi.

51 Powyżej uproszczone rozważania teoretyczne, poniżej praktyczne testy wykonane na folii grzewczej o jednorodnej temperaturze 31 C na której zainstalowano kilka rodzajów okładzin z drewna. Temperatura pomieszczenia 22 C

52 Doświadczenie uwiarygodnia prezentację teoretyczną. Grube deski dębowe mają przenikalność cieplną podobną do cieńszych desek trójwarstwowych. Mamy tu również obraz stopniowania przenikalności cieplnej w zależności od grubości i rodzaju desek. Jak widać nie taki straszny diabeł jak go malują. W oparciu o przedstawione powyżej zależności i porównania możemy dobierać rodzaj posadzki drewnianej. Montaż Przed ułożeniem okładziny drewnianej podkład musi być dokładnie wysuszony. Osuszanie jastrychu anhydrytowego można rozpocząć po 7 dniach od wylania, natomiast w przypadku betonu po pełnym jego związaniu tzn. po 28 dniach od wykonania wylewki. Temperaturę czynnika grzewczego w trakcie osuszania należy stopniowo podwyższać (o 5 C) do czasu uzyskania maksymalnej temperatury 50 C. Po 20 dniach wygrzewania należy wyłączyć ogrzewanie na kilka dni, co pozwoli na równomierne rozproszenie wilgoci resztkowej. Po tym czasie należy ponownie włączyć ogrzewanie utrzymując temperaturę czynnika około 50 C przez kilka dni. Po wyłączeniu ogrzewania i ostudzeniu podkładu należy sprawdzić jego wilgotność. Jeżeli podkład nie osiągnie właściwej wilgotności po pierwszym cyklu, wygrzewanie w cyklach kilkudniowych należy prowadzić do skutku (przyczyna - duży odstęp między przewodami). Nie dopuszcza się stosowania gruntów zaporowych dla wilgoci w celu przyśpieszenia montażu podłogi, ponieważ może się to przyczynić do adhezyjnego oderwania spoiny klejowej od podkładu. Ponadto badania wykazały, że podkład betonowy bez gruntowania, z dyfuzyjną spoiną klejową, pozwala na współdziałanie jastrychu z okładziną drewnianą przy zmianach wilgotności wnętrza pomieszczeń przez co odporność całego zespołu na powyższe zmiany jest większa.

53 Dopuszczalna zawartość wilgoci w jastrychu zależna jest od jego grubości oraz grubości drewna, a jej ilość, w interakcji podkład drewno, nie powinna uszkodzić okładziny drewnianej. Pewność w działaniu dają wyniki pomiarów CM w przedziale od 1% CM do 1,5% CM, natomiast wagowo od 1,5% do 2% dla betonu i 0,3% dla anhydrytu. Emisja wilgoci z powierzchni w zakresie 50% 60% RH. Wilgotność jastrychu w przypadku podłogówki powinna mieć niższą wartość niż w przypadku pozostałych podkładów, a wynika to z niższego pułapu wilgotności całej konstrukcji podłogi. Źródło ciepła - rurki grzewcze umiejscowione we wnętrzu podkładów grzewczych, pozwalają na szybsze i bardziej równomierne ich wysuszenie względem wylewek nieogrzewanych. Uwaga. Sporządzenie protokołu wygrzania wylewki potwierdza tylko wykonanie pewnych czynności w zakresie osuszania, natomiast w żadnym stopniu nie świadczy o przygotowaniu wylewki do układania posadzki drewnianej. Zawsze należy sprawdzić czy wilgotność wylewki jest na właściwym poziomie. Profesjonalna obsługa wykonawcza wskazuje na korzystanie z kamery termowizyjnej, co pozwala na ocenę w zakresie równomiernego rozkładu rurek grzewczych jak i różnicy w rozkładzie temperatur. W niektórych sytuacjach przy pomocy kamery termowizyjnej można ocenić możliwości cieplne podkładu grzewczego i odpowiednio skorygować rodzaj okładziny przed wykonaniem posadzki. Można też znaleźć miejsca, skąd można pobrać próbkę do pomiaru wilgotności oraz miejsca, gdzie występują nieszczelności w instalacji grzewczej. Poniżej obraz termowizyjny podkładu grzewczego o dużym rozstawie rurek grzewczych a tym samym znacznym rozrzucie temperatur na jego powierzchni, co nie służy okładzinom z drewna.

54 Poniżej obraz termowizyjny podkładu grzewczego o mniejszym rozstawie rurek grzewczych z przełożeniem na mniejszy rozrzut temperatur na powierzchni wylewki a to dla drewna jest bardziej odpowiednie. W oparciu o powyższe możemy odpowiednio dobrać okładzinę posadzkową lub nabrać przekonania co do uprzedniego wyboru.

55 W przypadku zastosowania elementów podłogowych z litego drewna przed przystąpieniem do montażu w systemie klejowym, należy sprawdzić odporność powierzchni podkładu na ścinanie lub odrywanie. Wyniki pomiarów na ścinanie > 2,0N/mm² lub 1.5N/mm² w odporności na odrywanie pozwalają na bezpośrednie przystąpienie do montażu. Gorsze wyniki zobowiązują do zastosowania odpowiedniego systemu klejowego (klej + grunt wzmacniający) a w jeszcze gorszym przypadku zmuszają do naprawy powierzchniowostrukturalnej jastrychu. Mniejsze wymagania wytrzymałościowe stawiane są przed podłogami warstwowymi, gdzie drewno jest ujarzmione w swojej konstrukcji. Podłogi pływające stawiają jeszcze mniejsze wymagania wytrzymałościowe, istotna jest równość podkładu oraz jego strukturalna i powierzchniowa spójność. Kilka dni przed rozpoczęciem prac należy zadbać aby temperatura powierzchni podkładu mieściła się w przedziale C i w związku z tym w zależności od temperatury zewnętrznej, zredukować temperaturę ogrzewania lub je wyłączyć. Istotnym jest aby zachować optymalny zakres temperatury podkładu i otoczenia określany kartą techniczną kleju. Należy wiedzieć, że ze względu na specyfikę drewna w posadzkach ogrzewanych nie można go poprawnie zaaklimatyzować na budowie przed montażem a w związku z tym drewno powinno być dostarczone o odpowiedniej wilgotności i w takim stanie zamontowane. Drewno podczas klimatyzowania, czyli zmiany wilgotności wynikającej z dostosowywania się do nowych warunków, naturalnie się odkształca.

56 Z powyższego wynika jeszcze jedna zależność i tu uwaga dla specjalistów z doświadczeniem. Sytuacja ma miejsce, w okresie jesienno-zimowym, kiedy spada wilgotność w pomieszczeniu, co przekłada się na spadek wilgotności drewnianych elementów posadzkowych. Prawidłowa, zgodna z zasadami obróbka desek, gdzie prawa strona deski jest stroną licową będąca powierzchnią podłogi, jest bardziej odporna na odkształcenia. Natomiast bardziej podatna, lewa strona, jest ujarzmiona spoiną klejową, stąd też odkształcenia są minimalne. Rysunek poniżej obrazuje to zjawisko. Niska wilgotność w okresie zimowym Poniżej obraz zmian w sytuacji, kiedy lewa strona deski podłogowej jest stroną licową posadzki. Tu podatna na odkształcenia strona, ma dużo swobody w zakresie odkształceń skurczowych, co przejawia się wyłódkowaniem desek ze szczelinowaniem między nimi. Powyższa zależność występuje przy zastosowaniu elementów z litego drewna, bez względu czy są zamontowane na podkładach grzewczych czy klasycznych, nieogrzewanych.

57 Podstawowa sprawa przy drewnie to jego wilgotność. Nasze normy nie wyróżniają wilgotności drewna na podkładach grzewczych i przyjmują ogólne wartości od 7% do 11%. Britisch Standard 8201 zaleca wilgotność drewna w posadzkach ogrzewanych w zakresie 6% - 8%, a dolna, niższa o 1% wilgotność, wynika z wpływu podłogówki na zmianę układu wilgotności w pomieszczeniach. Latem w dobrze zaizolowanym budynku z podłogowym systemem grzewczym, wilgotność drewna podłogi wzrośnie do 9% - 10% a to, biorąc właściwości sprężyste drewna, w żaden sposób nie zaszkodzi posadzce. Uogólniając, można założyć, iż wilgotność okładzin drewnianych przed montażem na podkładach grzewczych, nie powinna przekroczyć 9%. Po ułożeniu okładziny drewnianej temperatura podłogi nie powinna ulegać zmianom przez okres 3 dni, po tym czasie temperatura zasilania może być podnoszona o 5 C dziennie do czasu osiągnięcia maksymalnej temperatury roboczej. Materiały użyte do układania podłogi na płycie grzewczej powinny być dopuszczone do stosowania w ogrzewaniu podłogowym i posiadać właściwy dla tych materiałów znak piktogram. Przed projektantem i wykonawcą podłogi stoi trudne zadanie aby umiejętnie pogodzić właściwości okładziny drewnianej ze zmiennością mikroklimatu jaka będzie jej towarzyszyć przez cały czas użytkowania. O ile projektantom czy wykonawcom tematy wilgotności są znane, to dla wielu użytkowników bardzo często są obce. Zaznajomienie się z tymi tematami pozwoli ustrzec się przed przykrymi i kosztownymi niespodziankami. Oddychanie ścian i regulacja mikroklimatu wnętrz. Oddychanie pomieszczeń poprzez ściany jest na tyle znikome, że w porównaniu do wentylacji, praktycznie nie uwzględniane. Natomiast oddychanie ścian zależy od tego z czego zostały wykonane, jak ocieplone i czym wyprawione. Poniżej dwa przykłady, w okresie letnim i zimowym.

58 Powyższe właściwości sąsiadów drewnianej podłogi należy rozpatrzyć w dwóch okresach. Pierwszy okres to czas wysychania nowego budynku, gdzie duży wpływ ma materiał z jakiego zostały wykonane ściany oraz rodzaj ich wyprawy a jeszcze większy ma sposób i czas ocieplenia. Najtrudniejszy do osuszenia jest budynek z betonu komórkowego, ocieplony styropianem tuż po wybudowaniu z wapienno-cementowym tynkiem wewnętrznym. Nowy budynek w początkowym okresie użytkowania. Wyprawa wapienno- cementowa oraz podobnego rodzaju fuga wprowadziła do wnętrza bardzo wiele wilgoci budowlanej, ponadto beton komórkowy pojawił się wraz z wilgocią technologiczną lub napływową (składowanie). Zewnętrzna izolacja termiczna ze styropianu, ułożona przed osuszeniem budynku, skutecznie ogranicza bezpośrednie przenikanie wilgoci na zewnątrz. W efekcie wilgoć uwalnia się po stronie wewnętrznej podwyższając wilgotność powietrza w pomieszczeniach z przeniesieniem na zawilgocenie posadzki drewnianej. Tu najbardziej narażone są podłogi olejowane, otwarte dyfuzyjnie. W tej sytuacji niezbędna jest kontrola mikroklimatu wnętrz w okresie letnim oraz bezpośrednio po włączeniu ogrzewania i korygowanie poprzez wietrzenie, wentylację czy zastosowanie osuszacza.

59 Najtrudniejszy jest pierwszy okres zimowy, który wymaga obserwacji wilgotności powietrza w pomieszczeniach i wzmożenie pracy wentylacji mechanicznej lub wietrzenie przy przekroczeniu wartości 55 60% RH. W późniejszych latach, w dobrze wybudowanym budynku nie powinno być problemu z nadmiarem wilgoci. Najłatwiej osuszyć budynek z ceramiki z tynkami gipsowymi wewnątrz, ocieplony wełną mineralną i z mineralnym tynkiem zewnętrznym. Budynki z ceramiki z tynkami gipsowymi, ocieplone wełną mineralną z wyprawą mineralną, jako budynki nowe posiadają o wiele mniej wilgoci w swojej masie i łatwiej mogą ją oddać.

60 Pierwszy okres letni użytkowania wymaga kontroli mikroklimatu i zapobieganiu jego nadmiarowi poprzez systematyczne wietrzenie lub przewietrzanie pomieszczeń. Pierwszy okres zimowy, na zasadzie profilaktyki, wymaga obserwacji wilgotności w pomieszczeniach, jednak niewielka ilość wilgoci w wyprawie tynkarskiej, tylko po włączeniu ogrzewania może podwyższyć parametry wilgotności. W późniejszym okresie wilgoć w ścianach, w miarę swobodnie przenika na zewnątrz.

61 Samoregulacja mikroklimatu wnętrz występuje po pełnym osuszeniu budynku. Po wysuszeniu budynku lepiej sprawują się wyprawy wapienno cementowe. Powyżej rysunek obrazujący pochłanianie wilgoci przez ściany, sufit i podłogi w okresie letnim, kiedy wilgotność powietrza z natury jest wyższa. Powszechnie stosowane wyprawy gipsowe mają stosunkowo niską możliwość pochłaniania wilgoci w przeciwieństwie do wypraw wapienno cementowych, które posiadają kilkukrotnie wyższe możliwości w pochłanianiu wilgoci. Dzięki temu pomieszczenia z wyprawką wapienno-cementową są bardziej efektywne w regulowaniu wilgotności w okresie letnim, jak również zgromadzić odpowiedni zapas wilgoci, niezbędny do utrzymania wilgotności pomieszczeń na pożądanym poziomie we wczesnym okresie jesienno-zimowym, po włączeniu ogrzewania.

62 Rysunek obrazujący przekazywanie wilgoci do pomieszczeń z nasyconych ścian, sufitu. Sytuacja ma miejsce po włączeniu ogrzewania, kiedy powietrze ma niższą wilgotność. W początkowej fazie, swój niewielki udział ma drewniana podłoga, jednak później sama wymaga ochrony w tym względzie. Należy wiedzieć, iż największy wpływ na utrzymanie odpowiedniego mikroklimatu pomieszczeń ma wentylacja, która latem i zimą powinna wymieniać powietrze w ilości zapewniającej jego czystość, z uwzględnieniem odpowiedniej dla danego okresu wilgotności względnej. Regulacja wilgotności w pomieszczeniach. W niedługim czasie inteligentne systemy klimatyzacji rozwiążą problemy z utrzymaniem zakładanego mikroklimatu wnętrz. Póki co, warto zapoznać się z podstawowymi zależnościami, które wpływają na stan wilgotności w pomieszczeniach, szczególnie kiedy posiadamy podłogę ogrzewaną z drewnianym wykończeniem. Nośnikiem wilgoci jest powietrze i poprzez wpływ na jego zachowanie możemy kształtować wilgotność w pomieszczeniach. Nieodzownym atrybutem właściwości powietrza jest jego temperatura i wynikający z niej stan nasycenia wilgocią określany mianem wilgotności względnej. Powietrze ciepłe potrafi utrzymać znacznie więcej ilości wilgoci niż powietrze zimne.

63 Różnica rośnie wraz z różnicą temperatury, stąd zimowe powietrze zewnętrzne, zawiera mniej wilgoci niż powietrze letnie. Rysunek dotyczący wymiany powietrza latem. W okresie letnim powietrze zewnętrzne posiada wyższą temperaturę a tym samym większą możliwość pochłaniania wilgoci. Kiedy takie powietrze znajdzie się w pomieszczeniu, gdzie panuje nieco niższa temperatura, staje się bardziej ociężałe i skłonne jest podzielić się wilgocią z otoczeniem, szczególnie z materiałami higroskopijnymi z których wykonane są podłogi, ściany, meble itp. W efekcie w/w elementy wnętrz uzyskują wyższą wilgotność. Rysunek dotyczący wymiany powietrza zimą.