PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY PŁUŻNICA NA LATA

Transkrypt

1 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY PŁUŻNICA NA LATA BYDGOSZCZ GRUDZIEŃ 2015

2 Gmina Płużnica Powiat Wąbrzeski Województwo Kujawsko- Pomorskie Wykonawca Pomorska Grupa Konsultingowa Spółka Akcyjna w Bydgoszczy Autor opracowania: dr inż. Marcin Duda Bydgoszcz 2015 Strona 1

3 Spis treści 1 Streszczenie dokumentu Wstęp Uwarunkowania strategiczne Plany zmierzające do budowy gospodarki niskoemisyjnej na szczeblu międzynarodowym Strategia Europa Strategie i plany na szczeblu państwowym Strategie i plany na poziomie lokalnym Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji Pozostałe plany i strategie lokalne Uwarunkowania lokalne Charakterystyka gminy Płużnica Ogólna charakterystyka gminy Zaopatrzenie w ciepło Zaopatrzenie w energię elektryczną Zaopatrzenie w paliwa gazowe Wskazanie obszarów problemowych Racjonalność i sposób wykorzystania energii w budynkach Transport Wykorzystanie małych źródeł energii odnawialnej Gospodarka odpadami Gospodarka ściekowa Stan świadomości mieszkańców oraz ich sytuacja ekonomiczna Organizacja i finansowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Struktury organizacyjne oraz zasoby ludzkie przeznaczone do realizacji planu Zaangażowani interesariusze Budżet i źródła finansowanie działań Środki na monitoring i ocenę realizacji Planu Ewaluacja osiąganych celów i sposób wprowadzania zmian w planie Inwentaryzacja emisji dwutlenku węgla Metodologia Wyniki obliczeń Emisja związana z działalnością samorządową Emisja z działalności społeczeństwa Emisja ogółem z terenu gminy Płużnica Zużycie energii na terenie gminy Płużnica Strona 2

4 6 Plan działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej Cele strategiczne i szczegółowe Działania o charakterze krótkoterminowym i średnioterminowym Cel szczegółowy 1: obniżenie zapotrzebowania na energię finalną w gminie Płużnica do Działanie 1.1. Termomodernizacja budynków w gminie Płużnica Działanie 1.2. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Płużnica Działanie 1.3. Budowa energooszczędnego oświetlenia ulicznego Działanie 1.4. Wymiana źródeł światła z tradycyjnych na energooszczędne Cel szczegółowy 2: zwiększenie wykorzystania energii z małych źródeł odnawialnych do 2020 roku Działanie 2.1 Wymiana indywidualnych źródeł ciepła na kotły wykorzystujący np. biomasę, pompy ciepła, kotły gazowe i inne Działanie 2.2 Zakup i montaż paneli fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych na budynkach administracji publicznej Działanie 2.3 Montaż paneli fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych na budynkach mieszkańców 88 Działanie 2.4 Budowa elektrowni fotowoltaicznej Cel szczegółowy 3: obniżenie emisji CO 2 w transporcie lokalnym do 2020 roku Działanie 3.1 Budowa ciągów pieszo-rowerowych Działanie 3.2 Poprawa stanu dróg gminnych - przebudowa (modernizacja) i budowa dróg gminnych Cel szczegółowy 4: obniżenie emisji gazów cieplarnianych z gospodarki ściekowej do 2020 roku Działanie 4.1 Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Płużnica Działanie 4.2 Przebudowa przepompowni ścieków na terenie gminy Płużnica Działanie 4.3. Budowa gminnej oczyszczalni ścieków Działanie 4.4. Przebudowa stacji uzdatniania wody Cel szczegółowy 5: podniesienie świadomości społecznej mieszkańców gminy Płużnica do 2020 roku Działanie 5.1 Stworzenie punktu informacyjnego o możliwości pozyskania środków na realizację działań objętych Planem Gospodarki Niskoemisyjnej Działanie 5.2 Zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży Wykaz działań/zadań i środki zaplanowane na cały okres objęty planem Załącznik 1 Opis możliwych Źródeł finansowania Spis rysunków Spis Tabel Strona 3

5 1 STRESZCZENIE DOKUMENTU (PGN) dla gminy Płużnica jest dokumentem strategicznym, który wyznacza kierunki rozwoju gospodarki niskoemisyjnej w gminie na lata Plan przedstawia zakres inwestycyjnych jak i nieinwestycyjnych działań przewidzianych do podjęcia w latach na terenie gminy Płużnica. Obszary w których przewidywane jest podjęcie działań to: wytwarzanie i dystrybucja energii, budownictwo, transport, gospodarka odpadami i gospodarka wodno-ściekowa, komunikacja z mieszkańcami i edukacja. Niniejszy Plan został opracowany w celu przedstawienia działań służących poprawie jakości powietrza na terenie gminy Płużnica w tym ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (CO2) i ograniczenia niskiej emisji poprzez racjonalizację wykorzystania energii i poprawę efektywności energetycznej. Na podstawie dostępnych informacji zdiagnozowane zostały obszary problemowe na terenie gminy Płużnica, a następnie rozważono i przeanalizowano szereg działań służących poprawie sytuacji. Część działań naprawczych zostało przyjętych do realizacji do 2020 roku i te działania zostały przedstawione w niniejszym Planie. Część działań w okresie krótko- i średnioterminowym była nie możliwa do realizacji ze względu na możliwości finansowe gminy oraz zakres możliwości wpływu przez gminę do realizacji tych działań gmina będzie dążyła w okresie dłuższym niż 2020 rok, a przy sprzyjających okolicznościach mogą one zostać zrealizowane wcześniej. zawiera wytyczne wdrażania planu, opisuje struktury potrzebne do realizacji planu oraz monitorowania zamierzonych celów. Jednak jego realizacja jest zależna od zaangażowania władz gminy Płużnica oraz wszystkich mieszkańców. Do wdrażania Planu oraz monitorowania osiągania zamierzonych celów planuje się mianowanie koordynatora ds. Planu gospodarki niskoemisyjnej, który będzie umocowany w strukturach urzędu. Nieodłączną częścią Planu jest bazowa inwentaryzacja emisji oraz referencyjna inwentaryzacja emisji. Bazową inwentaryzację emisji (BEI) wykonano dla 2014 roku. W Planie przedstawiono wyniki inwentaryzacji dla roku 2014, oraz najważniejsze elementy składowe inwentaryzacji dla sektora publicznego. W ramach wykonywania inwentaryzacji przekazano gminie Płużnica również bazę danych dot. emisji, która może posłużyć w przyszłości do zarządzania energią w gminie. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji Strona 4

6 ustalono, że w 2014 roku na terenie gminy Płużnica zużyto MWh energii, co przełożyło się na emisję Mg CO 2-eq. Celem strategicznym gminy Płużnica jest zrównoważony rozwój gminy w oparciu o gospodarkę niskoemisyjną, podniesienie standardu jakości życia i zamieszkania mieszkańców poprzez lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów, rozwój infrastruktury i ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Cel strategiczny będzie realizowany poprzez szereg działań w obszarze obniżenia zapotrzebowania na energię finalną, zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej z małych źródeł, transportu, gospodarki odpadami oraz wodno-ściekowej, a także podnoszenia świadomości społecznej mieszkańców. Planowane do przeprowadzenia działania w konsekwencji mogą przenieść 6 554,6 MWh oszczędności energii, wzrost wykorzystania OZE o 6057 MWh oraz oszczędzenie emisji CO 2 na poziomie 6 502,7 MG/rok co powoduje redukcję emisji o 24,2%. Strona 5

7 2 WSTĘP Na szczeblu prawa międzynarodowego i unijnego Polska podjęła zobowiązania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ramach tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego UE oraz strategii Europa Są to: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % w porównaniu z poziomem z roku 1990, zwiększenie do 20 % udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, zmniejszenia zużycia energii o 20% w stosunku do tzw. scenariuszu Business As Usual. Realizacja ww. celów wymagać będzie zatem podjęcia szeregu różnorodnych i szeroko zakrojonych działań, nie tylko bezpośrednio sprzyjających ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, ale również tych które wpływają na redukcję w sposób pośredni sprzyjając zmniejszeniu zużyciu paliw i energii. Jak wynika z opublikowanego 24 lutego 2011 r. raportu Banku Światowego Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w Polsce, krajowy potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych wynosi około 30% do roku 2030 w porównaniu do roku Realizacja tego potencjału może jednak nastąpić tylko w sytuacji współdziałania w ramach kluczowych sektorów gospodarczych (energetyka, transport, przemysł) oraz na różnych szczeblach administracyjnych nie tylko krajowym i europejskim, ale także w skali regionalnej i lokalnej (gminy oraz powiatu). W perspektywie krajowej, odpowiedzią na wyzwania w dziedzinie ochrony klimatu, jest opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Istotą programu jest podjęcie działań zmierzających do przestawienia gospodarki na gospodarkę niskoemisyjną. Zmiana ta powinna skutkować nie tylko korzyściami środowiskowymi, ale przynosić równocześnie korzyści ekonomiczne i społeczne. W przyjętym 16 sierpnia 2011 roku przez Radę Ministrów Założeniach Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, określono cele szczegółowe sprzyjające osiągnięciu wskazanego celu głównego, a są to: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, Strona 6

8 rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, promocja nowych wzorców konsumpcji. Na szczeblu lokalnym, zachętą do realizacji celów wynikających z pakietu klimatyczno-energetycznego, mają być działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełniącego rolę instytucji zarządzającej i wdrażającej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POiŚ) na lata Planuje się bowiem w sposób uprzywilejowany traktować gminy aplikujące o środki z programu krajowego POiŚ na lata oraz z programów regionalnych na lata , które będą posiadać opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. Strona 7

9 3 UWARUNKOWANIA STRATEGICZNE 3.1 Plany zmierzające do budowy gospodarki niskoemisyjnej na szczeblu międzynarodowym (PGN) dla gminy Płużnica przyczyni się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym Unii Europejskiej Strategia Europa 2020 Dokument ten określa drogę Unii Europejskiej na lata w kierunku inteligentnej i zrównoważonej gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu. Równoległa praca nad tymi priorytetami ma za zadanie wspomóc państwa członkowskie UE w uzyskaniu wzrostu zatrudnienia oraz zwiększeniu produktywności i spójności społecznej. UE wyznaczyła konkretny plan obejmujący pięć celów w zakresie zatrudnienia, innowacji, edukacji, włączenia społecznego oraz zmian klimatu/energii które należy osiągnąć do 2020 r. W każdym z tych obszarów wszystkie państwa członkowskie wyznaczyły z kolei własne cele krajowe. Konkretne działania na poziomie zarówno unijnym, jak i krajowym wzmacniają realizację strategii. Jednym z priorytetów tej strategii jest zrównoważony rozwój, co oznacza m.in.: budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny, ochronę środowiska naturalnego, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i zapobieganie utracie bioróżnorodności, wprowadzenie efektywnych, inteligentnych sieci energetycznych, pomaganie społeczeństwu w dokonywaniu świadomych wyborów. Unijne cele służące zapewnieniu zrównoważonego rozwoju obejmują: ograniczenie do 2020 r. emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w ogólnym zużyciu energii (dla Polski celem obligatoryjnym jest wzrost udziału OZE do 15%), dążenie do zwiększenia efektywności wykorzystania energii o 20%. Strona 8

10 Wyżej wymienione cele potocznie zwane są pakietem 3x20. Działania związane z realizacją ambitnych celów pakietu oraz innych inicjatyw spadają w dużej mierze na jednostki samorządu terytorialnego. To właśnie lokalne władze miast, w których żyje 75% mieszkańców Unii, i w których konsumuje się 80% energii przekładającej się na emisję gazów cieplarnianych, stoją przed największymi wyzwaniami, ale mogą też najwięcej zmienić. Władze lokalne, mogą odnieść największe sukcesy, korzystając ze zintegrowanego podejścia w zarządzaniu środowiskiem miejskim poprzez przyjmowanie długoterminowych i średnioterminowych planów działań i ich aktywną realizację. 3.2 Strategie i plany na szczeblu państwowym to dokument wdrażający na szczeblu lokalnym działań, które przyczynią się do wypełnienia założeń zawartych w dokumentach i jest z nimi zgodny: Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności ; Strategia Rozwoju Kraju 2020 Gospodarka, Sprawne Państwo ; - Aktywne społeczeństwo, Konkurencyjna Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego (KSRR); Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK); Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016; Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 roku (BEiŚ); Polityka Energetyczna Państwa do 2030 roku; Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2020 roku (KPD OZE); Krajowy Plan Działania w zakresie poprawy efektywności energetycznej; Polityka Transportowa Państwa na lata Strona 9

11 3.3 Strategie i plany na poziomie lokalnym Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 powstała w 2013 roku. Dokument stanowi kontynuację dotychczasowej myśli strategicznej, w szczególności w zakresie: misji rozwoju regionu; układu priorytetów rozwoju, głównych celów rozwojowych oraz większości celów operacyjnych. Strategia jest podstawą programową kolejnych regionalnych programów operacyjnych dla województwa oraz inspiracją dla działań lobbingowych w instytucjach krajowych zarządzających krajowymi programami operacyjnymi oraz krajowymi środkami finansowymi celem osiągnięcia części, leżących poza zasięgiem poziomu regionalnego, celów rozwojowych województwa. zaliczone: Misją przedstawioną w strategii jest: Kujawsko-pomorskie człowiek, rodzina, społeczeństwo Strategia opiera się na koncepcji czterech priorytetów strategicznych t.j: Konkurencyjna gospodarka Modernizacja przestrzeni wsi i miast Silna metropolia Nowoczesne społeczeństwo Strategia wyznacza 8 celów strategicznych dla województwa do których zostały Gospodarka i miejsca pracy Dostępność i spójność Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi Innowacyjność Nowoczesny sektor rolno-spożywczy Bezpieczeństwo Sprawne zarządzanie Tożsamość i dziedzictwo Strona 10

12 KUJAWSKO POMORSKIE. PLAN MODERNIZACJI Rys. 1 Schemat celów strategicznych wpisanych w priorytety województwa kujawsko-pomorskiego Plan Gospodarki niskoemisyjnej gminy Płużnica jest zgodny ze strategią województwa, w tym wdraża cele operacyjne celu strategicznego : Strona 11

13 Gospodarka i miejsca pracy 8. Rozwój gospodarczy w sektorze odnawialnych źródeł energii oraz Sprawne zarządzanie 10. Poprawa efektywności energetycznej 11. Propagowanie zrównoważonego zielonego budownictwa 12. Wspieranie rozwoju sieci gazowych istotnych dla zaopatrywania województwa 18. Rozwój całościowego systemu selektywnego zbierania odpadów i recyklingu odpadów Zapisy PGN dla Gminy Płużnica znajdują odzwierciedlenie w celu strategicznym: Sprawne zarządzanie. Cel ten łączy się bezpośrednio z ideą zrównoważonego rozwoju, która rozumiana jest jako racjonalne i oszczędne gospodarowanie zasobami ekonomicznymi i środowiskowymi, na rzecz przyszłych pokoleń. W ramach realizacji tego celu określono m.in. zasadę zwiększenia efektywności energetycznej i pozyskania energii z niskoemisyjnych źródeł w której szczególnie istotne są kwestie rozwoju energooszczędnego budownictwa oraz spełnianie minimalnych wymogów takich jak: efektywność energetyczna i oszczędność energii, zwłaszcza w odniesieniu do wszelkich projektów infrastrukturalnych, gdzie przewidziana jest budowa i modernizacja budynków oraz zapewnienie realnych mechanizmów preferencji dla projektów, maksymalizując oszczędność energii i efektywność energetyczną, co pobudza rozwój sektora budowlanego, zwiększa bezpieczeństwo energetyczne, zmniejsza emisję gazów cieplarnianych poprzez odzwierciedlenie w kryteriach wyboru projektów. Do osiągnięcia poprawy jakości środowiska przyczynią się działania podjęte przez Gminę Płużnica ukierunkowane na wsparcie gospodarki niskoemisyjnej, obejmujące poprawę efektywności energetycznej, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnej Pozostałe plany i strategie lokalne gminy Płużnica bierze pod uwagę zapisy planów i strategii tj.: Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Płużnica na lata z perspektywą na lata Strona 12

14 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Płużnica; Strategia Rozwoju Gminy Płużnica na lata UWARUNKOWANIA LOKALNE 4.1 Charakterystyka gminy Płużnica Ogólna charakterystyka gminy Gmina wiejska Płużnica położona jest w północnej części województwa kujawskopomorskiego, w powiecie wąbrzeskim. Ogólna powierzchnia obszaru gminy wynosi 119,33 km 2. Gmina Płużnica graniczy: na zachodzie z Gminą Lisewo i Stolno (powiat chełmiński), na północy z Gminą Grudziądz (powiat grudziądzki), na wschodzie z Gminą Radzyń Chełmiński (powiat grudziądzki) i Gminą Wąbrzeźno (powiat wąbrzeski), na południu - z Gminą Chełmża (powiat toruński). Siedziba władz gminy znajduje się w miejscowości Płużnica. W skład obszaru gminy wchodzi 20 wsi tworzących 20 sołectw. Pod względem fizycznogeograficznym teren gminy Płużnica leży w obrębie makroregionu Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie, w mezoregionie Pojezierze Chełmińskie. Jedynie niewielki fragment północnej części gminy znajduje się w mezoregionie Kotlina Grudziądzka należącego do makroregionu Doliny Dolnej Wisły. W północnej części gminy ze względu na dwudzielność położenia fizycznogeograficznego zaznacza się zróżnicowanie wszystkich komponentów środowiska geograficznego. Jednak przeważająca część obszaru gminy położona jest na polodowcowej wysoczyźnie morenowej. Na obszarze gminy Płużnica występuje stosunkowo niewiele obszarów objętych formami ochrony przyrody. Większe obszary cenne przyrodniczo położone są: na północny zachód od gminy Obszar Chronionego Krajobrazu Strefa Krawędziowa Doliny Wisły (którego niewielki fragment położony jest w granicach gminy Płużnica, w jej północnej części); na południowy wschód od gminy Obszar Chronionego Krajobrazu Kompleksu Strona 13

15 Torfowiskowo Jeziorno Leśnego Zgniłka-Wieczno-Wronie, którego fragmenty znajdują się w gminie Płużnica w rejonie jezior: Płużnickie oraz Wieczno Północne i Południowe, w południowej części gminy oraz w części wschodniej gminy. Obszar gminy Płużnica zajmuje powierzchnię ha. Podstawową formą użytkowania terenu gminy Płużnica jest użytkowanie rolnicze. Użytki rolne zajmują tutaj aż 86,4 % powierzchni jednostki. Grunty leśne i zadrzewienia zajmują jedynie 3,39 % powierzchni gminy. Grunty pod wodami stanowią 3,12 % powierzchni gminy. Stosunkowo duży odsetek powierzchni gminy zajmują nieużytki, jest to 3,02%. Rys. 2 Powierzchnie gruntów gminy Płużnica Gmina wiejska Płużnica ma typowy charakter rolniczy, należy ją zaliczać do gmin silnych rolniczo, charakteryzujących się wysokim wskaźnikiem bonitacyjnym gleb. Gmina Płużnica posiada szczególnie korzystne warunki glebowe i tradycje wysokiej kultury gospodarki rolniczej. Główne kierunki upraw gospodarstw indywidualnych to przede wszystkim zboża, uprawy przemysłowe oraz rzepak a także buraki cukrowe i ziemniaki. Na obszarze gminy Płużnica na powierzchni przeważają osady gliniaste i gliniastopiaszczysto. Na takiej skale macierzystej wykształciły się urodzajne gleby które są jednym Strona 14

16 z najcenniejszych zasobów przyrodniczych na terenie gminy. Zgodnie z podziałem, dokonanym przez IUNG w Puławach, gmina położona jest w zasięgu dwóch regionów glebowo-rolniczych, a mianowicie Regionu Radzyńskiego przeważająca część gminy i w Regionie Dolnej Wisły skrajnie północna część gminy. W Regionie Radzyńskim zdecydowanie przeważają gleby kompleksu pszennego dobrego i żytniego bardzo dobrego. Wykształcone gleby to przeważnie gleby brunatne powstałe z lekkich i średnich glin zwałowych. Rzeźba terenu jest niskofalista i niskopagórkowata. Występują tu korzystne warunki dla intensywnej uprawy wymagających roślin. Na terenie gminy Płużnica przeważają gleby o wysokiej przydatności rolniczej Pod względem wartości rolniczej największą powierzchnię zajmują gleby wysokich i średnich klas bonitacyjnych (IIIb, IVa), stanowią one łącznie 67% ogólnej powierzchni gruntów ornych. Analiza udziału poszczególnych klas bonitacyjnych gleb w strukturze użytków rolnych wskazuje na przewagę gruntów III klasy (53,4% powierzchni gruntów ornych) oraz IV klasy (42,8%). Pozostałe klasy mają niewielki udział, a grunty V i VI klasy zajmują łącznie tylko 3,1% powierzchni gruntów ornych. Wśród trwałych użytków zielonych zajmujących 5,5% powierzchni użytków rolnych przeważają użytki IV i V klasy. (na podst. Studium uwarunkowań i..) Rys. 3 Gmina Płużnica źródło: Targeo Auto mapa Strona 15

17 Rzeźba terenu Dominującą formą rzeźby terenu jest polodowcowa wysoczyzna morenowa, przeważnie płaska, a miejscami (np. w rejonie Działowa i Dąbrówki) falista. Zalega zazwyczaj w poziomie m n.p.m. Wysoczyznę morenową urozmaicają pagórki i wzgórza morenowe należące do formy krajeńsko-wąbrzeskiej ostatniego zlodowacenia. Swoją kumulację (123,1 m n.p.m.) osiągają na południe od Nowej Wsi Królewskiej. Ponadto wysoczyznę morenową urozmaicają niewielkie rynny polodowcowe i doliny wód roztopowych oraz zagłębienia wytopiskowe, najczęściej niewielkich rozmiarów. Najniżej położony punkt na terenie gminy znajduje się w rejonie Płąchaw (68,3 m n.p.m.) i w dolinie Wisły. Maksymalna deniwelacja wynosi więc ponad 55 m, a lokalne deniwelacje najwyższe są w rejonie strefy krawędziowej wysoczyzny w północnej części gminy i sięgają 30 m. Dna największych wytopisk wypełniają jeziora: Wieczno Północne i Południowe oraz Płużnickie, a dna pozostałych są często podmokłe lub wypełnione wodą w postaci niewielkich oczek wodnych. Dno rynny polodowcowej wypełnia Jezioro Wieldządzkie. Obszar gminy Płużnica jest w niewielkim stopniu przekształcony antropogenicznie. Na przeważającym obszarze jedynymi przekształceniami są zabiegi agrotechniczne stosowane na terenach upraw polowych. Koncentracja zabudowy, a tym samym największe przekształcenia powierzchni ziemi występują na terenach największych wsi: Płużnica, Mgowo, Nowa Wieś Królewska i Orłowo. (źródło: Studium uwarunkowań.) Hydrografia Pod względem hydrograficznym obszar gminy Płużnica znajduje się, w przeważającej części, w zlewni Strugi Toruńskiej uchodzącej do Wisły w Toruniu, za wyjątkiem północnej części gminy należącej do zlewni Kanału Głównego. Osią hydrograficzną obszaru gminy jest Struga Toruńska biorąca swój początek z niewielkich cieków w rejonie Wronia. Powszechnie jednak niesłusznie uznaje się, że Struga wypływa z jeziora Wieldządzkiego. Jej długość wynosi 54,4 km, a powierzchnia zlewni około 338,7 km 2. Struga jest niewielkim ciekiem o przepływie nie przekraczającym 0,1 m 3 /s. Na znacznych odcinkach wykazuje charakter rowu melioracyjnego, skrajnie nawet o okresowo zanikającym przepływie powierzchniowym (np. między jeziorami Wieczno Północne i Południowe). Struga zasilana jest przede wszystkim wodami opadowymi za pośrednictwem licznych rowów melioracyjnych. Rolniczy charakter zagospodarowania zlewni (90% powierzchni stanowią użytki rolne) decyduje o wysokim poziomie zanieczyszczenia wód Strugi oraz jezior, przez które przepływa. Strona 16

18 Na terenie gminy Płużnica znajdują się dwa duże i dwa średniej wielkości jeziora. Jezioro Wieczno Północne o powierzchni 147,6 ha i objętości wody 5420 tys. m 3 oraz Wieczno Południowe (leżące jedynie w części na terenie gminy) o powierzchni całkowitej 199,4 ha i objętości wody 4358 tys. m3 to potężne akweny wypełniające dna rozległych polodowcowych obniżeń wytopiskowych. Mają owalny kształt, mało urozmaiconą linie brzegową. Przed kilkudziesięciu laty stanowiły jeden akwen, lecz na skutek obniżenia lustra wody w wyniku prac melioracyjnych, dziś stanowią osobne zbiorniki wodne. Wieczno Północne w jednym Głęboczku wykazuje aż 18,3 m głębokości, jednak obydwa jeziora znajdują się w stadium zaawansowanej eutrofizacji (zarastania) i ich głębokość średnia jest niewielka (2,2 m Południowe i 3,7 m Północne). Brzegi jezior są przeważnie niskie, miejscami podmokłe, przez co dostępność brzegów jest utrudniona. Jeziora Płużnickie i Wieldządzkie są znacznie mniejsze. Jezioro Płużnickie o powierzchni 43,4 ha i objętości wody 439 tys. m 3 jest akwenem znajdującym się w stadium zaawansowanego zarastania (średnia głębokość wynosi 1,0 m). Jezioro Wieldządzkie wyróżnia się największą głębokością średnią (5,5 m), a maksymalna sięga 13,0 m. Powierzchnia jeziora wynosi 43,5 ha, a objętość wody 2385 tys. m 3. Jezioro jest wydłużone równoleżnikowo, a brzegi są stosunkowo łatwo dostępne. Nad brzegami jeziora rozwija się budownictwo turystyczne i rekreacyjne. Jezioro Wieldządzkie jest akwenem o stosunkowo dobrej dostępności brzegowej. Brzegi są płaskie lub średnio wysokie. Niewiele jest brzegów podmokłych. Pozostałe trzy jeziora charakteryzują się występowaniem brzegów niskich i podmokłych, co znacznie utrudnia ich dostępność. Poza tym dostęp utrudnia szeroki pas trzcin sięgający nawet 100 m szerokości. Pod tym względem wyróżnia się korzystnie zachodni brzeg jeziora Wieczno Północne. Ponadto na terenie gminy występuje duża ilość niewielkich oczek wodnych o powierzchni rzadko przekraczającej 1 ha. Szczególnie licznie występują w dnach rynien polodowcowych oraz zajmują dna zagłębień wytopiskowych. Stanowią obiekty retencji wód na terenach rolnych i decydują o bioróżnorodności tych terenów. (źródło: Studium uwarunkowań.) Klimat Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego. Klimat omawianego terenu nie różni się zdecydowanie od reszty Polski. Charakteryzuje go przejściowość Strona 17

19 i zmienność ze średnią roczną temperaturą 6,5 C i średnią roczną sumą opadów w granicach 530 mm. Okres wegetacji roślin trwa ok. 215 dni. Na terenie gminy Płużnica w ostatnich latach nie odnotowano wystąpienia zjawisk atmosferycznych o charakterze katastrofalnym. Nie ma na ten temat także danych archiwalnych. Teren ten w skali kraju i regionu nie jest specjalnie podatny na tego typu zjawiska, lecz nie można wykluczyć wystąpienia wiatru o znacznej sile np. huraganu, orkanu itp. (źródło: Studium uwarunkowań.) Tereny leśne Lasy i grunty leśne na terenie gminy Płużnica zajmują powierzchnię około 363 ha a wskaźnik lesistości gminy należy do najniższych na obszarze województwa kujawskopomorskiego. Rozmieszczenie kompleksów leśnych jest nierównomierne z uwagi na wysoką rolniczą przydatność gleb. W otoczeniu jezior Wieczno Północne i Południowe oraz Płużnickiego znajdują się lasy na siedliskach boru mieszanego, z większym udziałem wyższych klas wiekowych. W północnej części gminy w strefie krawędziowej doliny Wisły - występują lasy na siedliskach boru mieszanego świeżego i lasu mieszanego. Dominują tutaj drzewostany sosnowe z udziałem gatunków liściastych, przeważnie młodszych klas wiekowych. Szczegółowe zasady gospodarki leśnej, w której oprócz funkcji gospodarczych lasu dużą rolę odgrywa ich znaczenie ekologiczne zawarte są w planach urządzenia lasu Nadleśnictw Golub-Dobrzyń i Jamy. Część lasów na obszarze gminy została uznana za ochronne. Są to głównie lasy wodochronne w rejonie zachodniego brzegu jeziora Wieczno Południowe oraz między jeziorami Wieczno Północne a Płużnickim, jak również lasy glebochronne położone w strefie krawędziowej doliny Wisły, na północ od wsi Błędowo i Wiewiórki. (źródło: Studium uwarunkowań.) Obszary chronione Na terenie gminy Płużnica nie występują i nie są planowane ani proponowane obszary do objęcia ochroną w ramach europejskiej sieci ekologicznej Natura W gminie Płużnica występują formy prawnej ochrony przyrody: obszary chronionego krajobrazu Strona 18

20 pomniki przyrody użytki ekologiczne. Obszar Chronionego Krajobrazu Obszarami Chronionego Krajobrazu są tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Obszary chronionego krajobrazu wyznacza sejmik województwa. Część obszaru Gminy Płużnica położona jest w granicach dwóch obszarów chronionego krajobrazu. Część południowa gminy, a także niewielki teren w części wschodniej gminy leży w Obszarze Chronionego Krajobrazu Torfowiskowo-Jeziorno- Leśnego Zgniłka-Wieczno-Wronie. Natomiast północna część gminy znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Strefy Krawędziowej Doliny Wisły. Obszar Chronionego Krajobrazu Strefy Krawędziowej Doliny Wisły OChK zajmuje powierzchnię ha, rozciąga się na przestrzeni ok. 35 km. Poza strefą krawędziową basenów doliny Wisły: Chełmińskiego i Grudziądzkiego obszar obejmuje dodatkowo kompleks leśny otaczający Jezioro Rudnickie oraz znaczny kompleks leśny na północ od Dusocina (przy granicy z województwem pomorskim). Granice obszaru na południu i północy mają charakter otwarty i posiadają swoje przedłużenie na obszarach województwa pomorskiego i powiatu świeckiego. Powierzchnia obszaru charakteryzuje się dużą rozciągłością ze względu na strefę krawędziową doliny Wisły, jedynie w rejonie Grudziądza obszar znacznie rozszerza ponieważ włączono w jego zasięg kompleks lasu komunalnego Grudziądza wraz z Jeziorem Rudnickim. Obszar charakteryzuje się znacznym pokryciem lasami na poziomie 42 %. Celem ochrony obszaru jest ochrona istniejących form geomorfologicznych i naturalnego ukształtowania skarpy wiślanej w obrębie Kotliny Grudziądzkiej, Doliny Kwidzyńskiej, Pojezierza Chełmińskiego, ochrona roślin metodami biologicznymi, ochrona zieleni wiejskiej oraz kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego przez ochronę istniejących oraz formowanie nowych zadrzewień śródpolnych i przydrożnych, propagowanie nasadzeń gatunków rodzimych drzew i krzewów liściastych. Obszar Chronionego Krajobrazu Torfowiskowo-Jeziorno-Leśnego Zgniłka-Wieczno- Wronie Strona 19

21 OChK zajmuje powierzchnię ha. Obejmuje on zespół jezior na zachodzie, obszar leśny między Wroniem i Nielubrem oraz Bagno Zgniłka tworzące kompleks w kształcie litery U. Cały ten kompleks poprzez dolinę Strugi Wąbrzeskiej łączy się z doliną Drwęcy. OChK położony jest na terenie 5 jednostek administracyjnych. Przez obszar przebiegają: droga krajowa Toruń Olsztyn, drogi wojewódzkie Stolno Wąbrzeźno, Wąbrzeźno Chełmża, Golub Dobrzyń Wąbrzeźno oraz linia kolejowa zelektryfikowana dwutorowa Toruń Wąbrzeźno Iława. W wyniku analizy walorów przyrodniczych i źródeł zagrożeń ustalono granicę obszaru, które oparto wyraźnie o naturalne i antropogeniczne linie terenowe oraz granice administracyjne. Należy podkreślić, że granice obszaru mają bardzo urozmaicony przebieg. Wynika to z konieczności połączenia różnorodnych terenów: obrzeża jezior, kompleksów leśnych, terenów bagiennych i doliny cieków. Na południowym wschodzie granice posiadają swoje przedłużenie na Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Drwęcy. Obszar charakteryzuje się średnim pokryciem lasami 23,3%. Czynna ochrona ekosystemów tego OChK to racjonalna gospodarka leśna polegająca na zachowaniu różnorodności biologicznej siedlisk, ochrona roślin metodami biologicznymi, melioracje odwadniające, w tym regulowanie odpływu wody z sieci rowów (dopuszczalne tylko w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, jednak z bezwzględnym zachowaniem w stanie nienaruszonym terenów podmokłych, w tym torfowisk i obszarów wodno-błotnych oraz obszarów źródliskowych cieków). W przypadku stwierdzonego obniżenia poziomu wód gruntowych niekorzystnego dla racjonalnej gospodarki rolnej - zaleca się melioracje nawadniające. (źródło: Program ochrony środowiska.) Pomniki przyrody Na terenie Gminy Płużnica znajdują się następujące pomniki przyrody: grupa 3 drzew w parku w Józefkowie, grupa 7 drzew w parku w Józefkowie, dąb w oddz. 39a leśnictwa Wronie, aleja 361 drzew, w tym 309 jesionów i 25 kasztanowców wzdłuż drogi Płużnica - Orłowo, grupa 10 dębów szypułkowych w oddz. 39a leśnictwa Wronie, wyspa na jeziorze Wieczno odnoga bartoszewicka miejsce lęgowe ptaków, grupa 2 drzew: głóg jednoszyjkowy i wiąz szypułkowy w oddz. 49c leśnictwa Nielub, Strona 20

22 dąb szypułkowy w parku w Czaplach. W stosunku do znajdujących się na terenie gminy pomników przyrody (drzew) wprowadzono ochronę polegającą na stosowaniu zakazów: - wycinania, niszczenia lub uszkadzania drzew, - zrywania pączków, kwiatów, owoców i liści, - zanieczyszczania terenu i wzniecania ognia w pobliżu drzew, - umieszczania tablic, napisów i innych znaków, - wchodzenia na drzewa, - wznoszenia budowli w pobliżu drzew. W stosunku do pomnika przyrody - wyspy na jeziorze Wieczno Północne wprowadzono zakaz pobytu na wyspie w okresie lęgowym ptactwa, niszczenia roślinności wodnej, palenia ognisk oraz płoszenia bytujących ptaków. Użytki ekologiczne Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Na obszarze gminy znajduje się 7 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni 16,53 ha. Wszystkie użytki znajdują się na terenie Lasów Państwowych Ludność Na obszarze 119,33 km 2 na koniec 2014 r., w gminie Płużnica mieszkało osób w tym2 492 mężczyzn i kobiet. Gęstość zaludnienia (ludność na 1 km 2 ) w ostatnich latach ma wartość utrzymującą się na poziomie około 41 osób na 1 km 2. Na koniec 2014 r. udział ludności w wieku przedprodukcyjnym wyniósł ok. 19,5 % ludności ogółem gminy Płużnica, w wieku produkcyjnym wyniósł ok. 63,8 %, a w wieku poprodukcyjnym 16,7%. Strona 21

23 Tab. 1 Ludność gminy Płużnica. Stany na 31.XII. Ludność wg zamieszkania mieszkańcy gminy Płużnica Ogółem Mężczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS Tab. 2 Udział ludności gminy Płużnica wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym 26,3 19,5 w wieku produkcyjnym 60 63,8 w wieku poprodukcyjnym 13,7 16,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS Zasoby mieszkaniowe Na terenie gminy Płużnica infrastruktura budowlana różni się wiekiem, powierzchnią zabudowy, technologią wykonania, przeznaczeniem oraz wynikającą z podstawowych parametrów energochłonnością. Należy wyróżnić: budynki mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej, obiekty pod działalność usługowo-handlową i wytwórczą. Charakter zabudowy mieszkaniowej jest niejednolity. W ogólnej strukturze osadnictwa na terenie gminy Płużnica dominują następujące typy zabudowań: zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, intensywna zabudowa jednorodzinna, zabudowa jednorodzinna rozproszona. Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Płużnica wg form własności na koniec 2014 r.: 1411 mieszkań ogółem, 5631 izb, m 2 powierzchni użytkowej. Zasoby mieszkaniowe (komunalne) gminy Płużnica na koniec 2013 r.: 18 mieszkań ogółem, Strona 22

24 656 m 2 powierzchni użytkowej. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na koniec 2014 r.: 1 mieszkania: 81,2 m 2, na 1 osobę: 23,4 m 2. Tab. 3 Zasoby mieszkaniowe wg form własności gminy Płużnica w latach i 2014 Zasoby mieszkaniowe Ogółem Mieszkania Izby Powierzchnia użytkowa mieszkań w [m 2 ] Zasoby gminy (komunalne) Mieszkania (2013) Izby Powierzchnia użytkowa mieszkań w [m 2 ] (2013) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS Jak obrazuje powyższa tabela na terenie gminy Płużnica z roku na rok przybywa mieszkań ogółem, w 2000 roku liczba mieszkań wynosiła 1376, a na koniec 2014 r. mieszkań było W 2013r. gmina posiadała w swoich zasobach 18 mieszkań Szkolnictwo Na terenie gminy Płużnica funkcjonują 3 oddziały przedszkolne znajdujące się w przedszkolu w Płąchawach oraz w Płużnicy przyjmujących rocznie 58 dzieci (stan na 2014 r. wg Banku Danych Lokalnych GUS) co stanowi 44,6 % dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Na terenie gminy Płużnica w Mgowie i Orłowie znajdują się również 2 punkty przedszkolne przyjmujące łącznie 30 dzieci (stan na 2014 r. wg Banku Danych Lokalnych GUS). Na terenie gminy funkcjonuje szkoła podstawowa w Płużnicy do której na koniec 2014 roku uczęszczało łącznie 308 uczniów. Organem prowadzącym placówkę jest Gmina Płużnica. Królewskiej. W gminie funkcjonuje również gimnazjum, które zlokalizowane jest w Nowej Wsi Strona 23

25 Tab. 4 Liczba uczniów na terenie gminy Płużnica w latach Rodzaj szkolnictwa Ilość uczniów na rok Podstawowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS Instalacje techniczno-sanitarne mieszkań Na koniec 2014 r. na terenie gminy Płużnica mieszkania wyposażone były w instalacje techniczno-sanitarne jak poniżej. wodociąg mieszkań, ustęp spłukiwany mieszkań, łazienka mieszkań, centralne ogrzewanie 966 mieszkań, gaz sieciowy 0 mieszkań. Mieszkania wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań na koniec 2014 r. : wodociąg 97,4 % mieszkań, łazienka 87,2% mieszkań, centralne ogrzewanie 68,5 % mieszkań. Tab. 5 Korzystający z instalacji w [ % ] ludności gminy Płużnica w latach 2002 i 2014 Korzystający z instalacji w [ % ] ludności Ogółem Wodociąg 91,1 99,7 Kanalizacja 37,0 45,6 Gaz 0 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS Na terenie gminy w roku 2014 zostało zewidencjonowanych: - zbiorników bezodpływowych (szambo) przydomowych oczyszczalni ścieków budynków nie posiadających instalacji kanalizacyjnych 95 Pozostali mieszkańcy byli przyłączenie do kanalizacji zbiorczej Tab. 6 Długość czynnej sieci rozdzielczej gminy Płużnica w latach 2000 i 2014 Sieć rozdzielcza Ogółem Sieć wodociągowa [km] 190,0 192,3 Woda dostarczona [tys. m 3 ] 178,0 175,2 Sieć kanalizacyjna [km] 13,6 74,9 Strona 24

26 Ścieki odprowadzone [tys. m 3 ] 53,9 65,0 Sieć gazowa [km] 0 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS Charakterystyka infrastruktury Infrastruktura komunikacyjna Położenie Gminy Płużnica w sąsiedztwie Torunia, Grudziądza i Bydgoszczy warunkuje również jej dostępność transportową. Gmina posiada korzystne położenie na szlakach transportowych o znaczeniu międzynarodowym, krajowym i regionalnym. W północno-zachodniej części gminy znajduje się odcinek autostrady A1 o długości 2,959 km (od km do km ). Gmina Płużnica ma bardzo dogodny dostęp do autostrady, ponieważ w miejscowości Lisewo zlokalizowany jest zjazd z autostrady (ok. 6 km od centrum Płużnicy). Odcinek autostrady przebiegający przez gminę oddano do użytku w 2011 r. Przez teren Gminy Płużnica przebiegają 2 odcinki dróg wojewódzkich: nr 543 Paparzyn Szabda, oraz nr 548 Stolno Pląchoty. Odcinek drogi nr 543 znajduje się w północnej części gminy i biegnie z południowego - zachodu na północny - wschód przez miejscowości Płąchawy, Błędowo, Wiewiórki i Działowo. Odcinek drogi nr 548 znajduje się w południowej części gminy i biegnie z zachodu na wschód przez miejscowości Józefkowo, Czaple, Bartoszewice, Uciąż i Płużnica. Przez teren Gminy Płużnica przebiega 12 odcinków dróg powiatowych, o łącznej długości 54,840 km, co stanowi około 25 % wszystkich dróg powiatowych w powiecie wąbrzeskim. Wszystkie odcinki dróg powiatowych przebiegające przez Gminę Płużnica charakteryzują się złym stanem technicznym. W kolejnej tabeli przedstawiono wykaz dróg powiatowych na terenie Gminy Płużnica. Sieć dróg gminnych obejmuje drogi lokalne między poszczególnymi wsiami gminy. Umożliwiają one dojazd do przedsiębiorstw, pól uprawnych i gospodarstw. Potrzeby w zakresie dróg gminnych dotyczą przede wszystkim dalszej sukcesywnej modernizacji nawierzchni dróg, powierzchniowego utwardzania i wyrównywania nawierzchni, poszerzania jezdni i utwardzania poboczy, budowy chodników, modernizacji oświetlenia ulicznego, przepustów, modernizacji zatok, wprowadzania barier akustycznych, w tym w postaci naturalnej zieleni. Łączna długość dróg gminnych wynosi 98,6 km, w tym: Strona 25

27 30,73 km to drogi o nawierzchni bitumicznej, 36,37 km to drogi o nawierzchni ulepszonej (kruszywo), 21 km to drogi o nawierzchni żużlowej, 10,50 km to drogi gruntowe, Gmina w ramach posiadanych środków systematycznie realizuje inwestycje dotyczące poprawy stanu dróg gminnych. Tab. 7 Wykaz dróg gminnych Drogi z numerami działek w km lp nowy nr nazwa odcinka drogi C Płąchawy-gr. Gminy grudziądz ( Wałdowo) 1, C Płąchawy-Błedowo do dr. Pow.1703C 2, C Wiewiórki - Błędowo od dr woj , C Wiewiórki-gr. Gminy Grudziądz(Daszkowo) 2, C Błedowo -Goryń od drogi woj.543 1, C Błedowo- gr. Gminy Grudziądz( Hanowo) 2, C Mgowo-Wieldządz od dr. Pow. 1705C do C 1, C Wieldządz - Nowa Wieś Królewska 1, C Nowa Wieś Król.-gr. Gminy-Radz. Chełm.- Gawłowice 2, C Nowa Wieś Król.-Uciąż 2, C Nowa Wieś Król. -gr. Gmina Wąbrzeźno (Wronie) 1, C Pólko-Bągart 1, C Nowa Wieś Król.od dr. Pow 1707C do dr gm c 0, C Czaple- Nowa Wieś król.od dr woj.548 3, C Wieldządz Czapelki 2, C Czapelki- Czaple od dr pow 1706C do dr gm C 1, C Uciąż - Wronie od dr pow do dr gm 010 1, C Uciąż od drogi pow 1707C do dr woj 548 1, C Orłowo-gr. Gminy Lisewo( Drzonowo) 3, C Orlowo-Ostrowo wybudowanie do gr. Gminy Chełmża 1, C Płużnica do grg. Gm. Lisewo (Drzonowo) 2, C Józefkowo- Płużnica od dr woj. 548 do dr pow 1716C 1, C Józefkowo- Bielawy gr gm Lisewo 1, C Wieldządz - Wieldządz zabudowania od dr pow 1701C 1, C Kotnowo -gr gm. Lisewo ( Mgoszcz) 2, C Wieldzadz-Błedowo-Kotnowo 2, C Dąbrówka- od dr pow1703c do dr pow 1701C 2, C Dąbrówka- gr. Gminy Lisewo (Malankowo) 0, C Czaple - Michałki od drogi woj. 548 do dr pow 1707C 1, C Wiewiórki - gr. Gminy Radz. Chełm. (Zielnowo) 2, C Czaple od dr pow 1706C do dr gm C 3, C Józefkowo - gr gm Lisewo (Mgoszcz) 0,480 Strona 26

28 C Błędowo - gr gm Grudziądz (Wałdowo Szlacheckie) 3, C Płużnica od dr pow 1703C do dr woj , C Dąbrówka od dr. Pow. 1701C 0, C Wieldządz (Przybysz) od dr. Pow. 1706C 1, C Płużnica od dr. Gm C do dr. Pow. 1702C 1, C od dr woj. 548 kościół do Bielaw 3, C od dr pow 1703 do oczyszczalni 0, C od dr pow 1703 do Wieldządza 1, C od dr pow 1703 do dr gm C 1, C od dr. gm do Mgoszcza 1, C od gr. Gminy Stolno do autostrady 1, C od dr gm C do dr pow , C od dr pow 1705 do dr pow , C od dr pow do zabudowań 0, C od dr gm C do zabudowań 0, C od dr woj. 548 do centrum 1, C od dr pow 1718 do gr gm W-no 0, C od dr pow 1718 do jeziora 1, C od dr gm C do jeziora 2, C Orłowo do gr. Gminy Płuznica 1, C Wiewiórki od dr woj. 543 do gr. Gminy 1, C od dr woj. 548 Wieldządz 2,010 Na podstawie danych UG Płużnica Przez teren gminy przebiegała linia kolejowa Chełmża Mełno, której nawierzchnie (torowiska) zostały rozebrane. Grunty, na których zlokalizowana była linia kolejowa zostały przejęte przez Gminę Płużnica w użytkowanie wieczyste od PKP. Wzdłuż trasy znajdują się ciekawe zespoły budynków kolejowych, wymagające jednak generalnej modernizacji. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się w Wąbrzeźnie, Kornatowie, Gorzuchowo oraz Wałdowie Szlacheckim. Zaopatrzenie w wodę Mieszkańcy gminy Płużnica w wodę zaopatrywani są z sieci wodociągowej, wodociągów zagrodowych i studni kopanych. Wszystkie wsie w gminie posiadają sieć wodociągową. Długość czynnej sieci rozdzielczej wynosi 192,3 km. Zwodociągowanie gminy wynosi 99,7%. W gminie funkcjonują następujące wodociągi: Mgowo, Józefkowo, Płużnica, Ostrowo, Płąchawy, Wieldządz, Wiewiórki, Pólko, Uciąż, Bągart, Bielawy, Błędowo, Goryń, Działowo, Bartoszewice, Czaple, Dąbrówka, Orłowo. Strona 27

29 Na terenie gminy funkcjonują dwie stacje uzdatniania wody w m. Mgowo i Płużnica. Na SUW Mgowo znajdują się 3 studnie głębinowe, a w Płużnicy 2 studnie. SUW Mgowo jest stacją po modernizacji - po wymianie wszystkich urządzeń, którą zakończono w 2011 r. Stan techniczny sieci jest zadowalający, chociaż cześć wodociągu wykonana jest jeszcze z rur azbestowych, których konieczna jest wymiana. Jednostką organizacyjną zajmującą się eksploatacją systemów wodociągowych jest Gmina Płużnica. Obecnie, poza niewielką ilością poboru wody z ujęć własnych (studnie kopane) znajdujących się w gospodarstwach wiejskich, poprzez wykonanie sieci wodociągowych cały obszar gminy Płużnica objęty jest dostawą wody pochodzącej z wodociągu. Na terenie gminy Płużnica znajdują się dwa ujęcia wody zasilające wodociąg gminny. Wydajność ujęć wynosi: w miejscowości Płużnica 6,17 m 3 /d oraz w miejscowości Mgowo 200 m 3 /d. Gospodarka ściekowa W porównaniu do istniejącej sieci wodociągowej sieć kanalizacji sanitarnej istnieje w ograniczonym zakresie. Część miejscowości położonych w gminie Płużnica włączone są do aglomeracji Wąbrzeźno wieś Błędowo, Bartoszewice, Czaple, Dąbrówka, Działowo, Goryń, Kotnowo, Mgowo, Nowa Wieś Królewska, część Ostrowa, Orłowo, Płużnica, Uciąż, Wieldządz. Ścieki z tych miejscowości trafiają na oczyszczalnię ścieków w Wąbrzeźnie. Ścieki powstałe na pozostałym terenie trafiają na oczyszczalnię ścieków w Płużnicy. Oczyszczalnia w Płużnicy jest oczyszczalnią mechaniczno-biologicznej działającą i obsługującą miejscowość: Płużnica o RLM <2000. Zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym oczyszczalnia w Płużnicy posiada zezwolenie na zrzut ścieku w ilości Q śr = 87,5 m 3 /d, Q max = 111,4 m 3 /d, Q max = 13,8 m 3 /h. W przyszłości planowana jest modernizacja budynku jak i technologii oczyszczania ścieku. Miejscowości Płąchawy, Wiewiórki, Bągart, Pólko, Uciąż, Ostrowo, Bielawy oraz Józefkowo posiadają rozproszoną zabudowę, w związku z powyższym brak ekonomicznego uzasadnienia dotyczącego budowy zbiorczej kanalizacji sanitarnej w tych miejscowościach. Uzasadnionym rozwiązaniem jest stosowanie w tych miejscowościach przydomowych oczyszczalni ścieków. Aktualnie gospodarka ściekowa w gminie obejmuje 3 rodzaje rozwiązań: - system kanalizacji zbiorczej połączony z oczyszczalnią ścieków w Wąbrzeźnie oraz w Płużnicy, Strona 28

30 - zbiorniki wybieralne (szamba), - przydomowe oczyszczalnie ścieków. Liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków wyniosła w 2014 roku 2236 osób (45,6%). Ilość ścieków odprowadzonych do oczyszczalni ścieków w 2014 roku wyniosła 65 tys. m 3. Obecną gospodarkę wodno-ściekową na terenie gminy Płużnica ocenia się jako niezrównoważoną z uwagi na: - wysoki stopień zwodociągowania gminy (99,7%), - niski stopień skanalizowania (ok.45,6%), w tym duże zróżnicowanie w rozwoju sieci kanalizacyjnej, - małą (w stosunku do skali rozproszonej zabudowy), ilość oczyszczalni przydomowych. Na terenach nieskanalizowanych ścieki gromadzone są w tzw. szambach a następnie dowożone wozem asenizacyjnym do oczyszczalni ścieków. Jakość szamb jest niewystarczająca. Konieczne jest ich uszczelnianie. W gminie planowana jest także budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w zabudowie rozproszonej. Gospodarka odpadami Odpady komunalne unieszkodliwiane są poprzez deponowanie ich na składowisku odpadów stałych. Gmina Płużnica wchodzi w skład II Regionu Gospodarki Odpadami Chełmińsko-Wąbrzeskiego. Wszystkie odebrane w granicach Gminy Płużnica zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania muszą być odpowiednio przetworzone w Regionalnych Instalacjach Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) znajdujących się w tym regionie. Miejscem zagospodarowania odebranych z terenu Gminy Płużnica zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania mogą być: RIPOK Osnowo I w zakresie składowania odpadów, RIPOK Osnowo II w zakresie mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych oraz przetwarzania odpadów zielonych, Strona 29

31 RIPOK w Niedźwiedziu - w zakresie składowania odpadów, mechanicznobiologicznego przetwarzania odpadów komunalnych oraz przetwarzania odpadów zielonych Na terenie gminy Płużnica brak jest składowisk odpadów oraz instalacji służących do ich zagospodarowania. W 2014 roku z terenu gminy Płużnica zebrano 958 ton odpadów zmieszanych, w tym z gospodarstw domowych 958 ton (na podstawie danych GUS BDL). Stan powietrza atmosferycznego W rocznych przebiegach stężeń miesięcznych NO 2 zaznacza się dominacja sezonu zimowego nad letnim. Fakt takiej sezonowości stężeń dwutlenku azotu wskazuje na dominującą emisję tego zanieczyszczenia ze źródeł energetycznych. Na terenie gminy Płużnica poziom zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ocenia się jako dobry. Według przeprowadzonej klasyfikacji, w dwóch kategoriach - ze względu na ochronę zdrowia oraz ze względu na ochronę roślin, powiat wąbrzeski znalazł się w najkorzystniejszej klasie A. Dotyczy to zarówno klasyfikacji ogólnej, jak też klasyfikacji w poszczególnych wskaźnikach zanieczyszczeń. Oznacza to, że dla powiatu wąbrzeskiego nie ma potrzeby wykonania programu ochrony powietrza, co przewiduje art. 91, ust.1 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2008 nr 25, poz. 150 z późn. zm.) dla stref (powiatów) gdzie wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnego w co najmniej jednym wskaźniku. Oznacza to, że również dla obszaru gminy nie ma potrzeby planowania szczególnych działań ochronnych. Problem nadmiernej okresowo lub uciążliwej emisji zanieczyszczeń do powietrza występuje tylko lokalnie, w obszarach zwartej zabudowy jednorodzinnej (tzw. niska emisja, zadymienie). Celem kierunkowym Programu (do roku 2020) w zakresie ochrony powietrza jest utrzymanie jakości powietrza na obecnym poziomie (klasa A), a celem średniookresowym (do roku 2015) zminimalizowanie istniejących lokalnie uciążliwości związanych z emisją niską i nielicznymi zanieczyszczeniami przemysłowymi. Tab. 8. Kierunki działań: Kierunki działań/zadania Rola samorządu gminy Źródła finansowania Jednostki realizujące Promocja termomodernizacji budynków mieszkalnych i proekologicznych źródeł energii (kotły na biomasę, kotły gazowe pompy ciepła, kolektory słoneczne itp.), Inicjowanie, wspieranie, planowanie w stosunku do budynków użyteczności gminy. Środki własne inwestorów, budżet gminy, Właściciele nieruchomości Ograniczenie emisji ze źródeł Inicjowanie, wspieranie, zadanie budżet państwa, Zarz. Dróg Woj. Strona 30

32 komunikacyjnych modernizacja dróg Monitorowanie jakości powietrza na podstawie badań WIOŚ co dwa lata i w ramach kolejnych aktualizacji programu ochrony środowiska własne (drogi gminne) budżet powiatu, budżet gminy Zarz. Dróg.Pow. Samorząd gminy W ramach zadań własnych gminy Budżet gminy Urząd Gminy Zaopatrzenie w ciepło Na terenie gminy Płużnicy nie ma centralnego systemu ciepłowniczego. Większość gospodarstw domowych ogrzewana jest poprzez kotłownie lub indywidualne paleniska opalane głównie drewnem, miałem i węglem kamiennym. Budynki wielorodzinne ogrzewane są z kotłowni indywidualnych. Budynki użyteczności publicznej zlokalizowane na terenie gminy ogrzewane są przez indywidualne kotłownie opalane: olejem opałowym, węglem, miałem węglowym i pelletem. W budynkach mieszkalnych dominują indywidualne kotłownie opalane w ponad 42% drewnem. 57% opału stanowi obecnie miał i węgiel. Potrzeby cieplne mieszkańców gminy Płużnica zaspakajane są przez: energię cieplną z lokalnych kotłowni, opalanych węglem, energię cieplną z lokalnych kotłowni, opalanych drewnem, energię cieplną z indywidualnych źródeł energii Indywidualne budynki mieszkalne Indywidualne budynki mieszkalne w dużym stopniu posiadają własne kotłownie lub są ogrzewane piecami. Przeprowadzone badanie ankietowe wśród mieszkańców gminy pozwoliło oszacować zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania, strukturę zużycia wg. rodzajów opału i poziom jednostkowego zużycia ciepła. Charakterystykę zużycia opału przez mieszkańców domów ogrzewanych indywidualnie przedstawiono w poniższej tabeli. Wielkość zużycia opału w domach indywidualnie Rodzaj opału 2007 r r Miał ton ton ton węgiel kamienny ton ton ton Olej 121 ton 121 ton 121 ton Drewno ton ton ton Gaz 0 m 3 0 m 3 0 m 3 Strona 31

33 Struktura zużycia opału średnio w gospodarstwach domowych przedstawia się następująco: Rodzaj opału Struktura zużycia ciepła w budynkach mieszkalnych [%] 2007 r r r. Miał 21,0 19,7 19,26 węgiel kamienny 53,3 36,6 31,04 olej opałowy 1,0 1,0 1,0 Drewno 22,1 41,1 47,76 Gaz 1,0 1,0 1,0 Zgodnie z uzyskanymi danymi GUS za 2014 r. powierzchnia budynków mieszkaniowych wynosi m 2. Na tej podstawie szacuje się, że aktualne zapotrzebowanie na ciepło w nośnikach ciepła do ogrzewania budynków jednorodzinnych wynosi w skali roku. Odbiorcy energii cieplnej wg sposobu zasilania budynki mieszkalne ogrzewane indywidualne Rok Powierzchnia ogrzewana [m 2 ] Zużycie energii cieplnej w nośniku ciepła [GJ] Jednostkowe zapotrzebowanie na ciepło [GJ/m 2 ] ,36 1, ,4 1, ,08 1,32 Na terenie gminy Płużnica brak jest sieci cieplnej. Głównymi dostawcami energii cieplnej są niewielkie lokalne kotłownie. W gminie Płużnica brak jest sieci gazowej. W gminie znajduje się jedna instalacja fotowoltaiczna do wytwarzania energii elektrycznej przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii zainstalowana n budynku siedziby GOPS Budynki użyteczności publicznej Ważniejsze obiekty użyteczności publicznej i usług zasilane ze źródeł indywidualnych przedstawiono w poniższej tabeli. Tab. 9 Odbiorcy zasilani ze źródeł indywidualnych Lp. Nazwa obiektu Adres 1 Rok budowy Powierzchnia ogrzewana [m2] Urząd Gminy Płużnica Płużnica ,23 2 Szkoła Podstawowa w Płużnicy Płużnica 1997 nowa Rodzaj ogrzewania Olej opałowy Zużycie opału w latach w Mg/m3/MWh ,28 (2013/2014) ,56 (2014/2015) Olej opałowy ,80 Zużycie energii elektrycznej kwh Strona 32

34 część, I termomod ernizacja , II pelet (2014) ,07 (2013) ,20 (2014) ,62 (2015) 3 Gimnazjum Publiczne w Nowej Wsi Królewskiej Nowa Wieś Królewska ,33 Olej opałowy ,42 zł (2013/2014) kwh 4 Przedszkole w Płąchawach Płąchawy 1986 Olej opałowy 5 Przedszkole w Płużnicy Płużnica Budynek prywatny 6 Punkt Przedszkolny w Mgowie Mgowo Węgiel, piec kaflowy 73 kwh 7 Punkt Przedszkolny w Orłowie Orłowo Olej opałowy 8 Gminna Biblioteka w Płużnicy (mieści się w budynku remizo świetlicy w Płużnicy) Płużnica termomod ernizacja Olej opałowy 9 Biblioteka w Nowej wsi Królewskiej (w budynku Gimnazjum) Nowa Wieś Królewska Olej opałowy 10 Świetlica Wieldządz Termomod ernizacja Prąd, obecniedrzewo 4 m2 93 kwh 11 Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Płużnicy Płużnica Miał 5 t 2856,00 zł 12. Ośrodek Zdrowia w Płużnicy Płużnica Olej opałowy l 12277,63 zł 13 Ośrodek Zdrowia w Nowej Wsi Królewskiej Nowa Wieś Królewska Olej opałowy 9870 l ,54 zł 14 GOPS w Płużnicy Płużnica 1980 (stara siedziba) Termomod ernizacja 2015 nowa siedziba 125,10 Olej opałowy pelet 15 Centrum Edukacji Ekologicznej w Orłowie Orłowo Moderniza cja Olej opałowy ,49 (2013/2014) 5467 kwh 16 Świetlica Kotnowo węgiel 399,60 zł 13 kwh 17 Remiza Nowa Wieś Królewska Termomod ern pelet 18 Remiza Ostrowo węgiel 1600,00 zł Strona 33

35 19 Remiza Józefkowo ,04 20 Świetlica Józefkowo , kwh 21 Remiza Błędowo 2015 termomod ernizacja Świetlica Bielawy węgiel 199,28 zł 2273 kwh Świetlica Remizo-świetlica Bartoszewic e 101 Płużnica termomod ernizacja 974 węgiel Olej opałowy 26 Budynek poszkolny Wiewiórki 1967 termomod ernizacja 2014 Olej opałowy 27 Świetlica Wiewiórki Wiewiórki 1920 Kominek/pi ec kaflowy 28 Świetlica Działowo Działowo ,40 C.O. 1979,52 zł 47408,06 zł (2013/2014) 35168,51 zł (2014/2015) 5000 L 93 KWh 5 m 2 70KWh 29 Świetlica Dąbrówka Dąbrówka 1900 Piec kaflowy 4 T 55 KWh 30 Świetlica Mgowo Mgowo Piec kaflowy 2 T 35 KWh 31 Świetlica Czaple Czaple 110 Kominek 4 m 2 Źródło Urząd Gminy Oceny zużycia ciepła przez odbiorców zasilanych ze źródeł indywidualnych dokonano na podstawie zebranych ankiet i danych z Urzędu Gminy Zaopatrzenie w energię elektryczną Dostawcę energii elektrycznej wybieramy w ramach przetargu zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych. Obecnym dostawcą energii elektrycznej jest Ecoergia Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, a dystrybutorem jest firma Energa Operator S.A. Przez gminę przebiegają trzy odcinki linii energetycznych najwyższego napięcia (NN): 400 kv Węgrowo Płock, 220 kv Węgrowo Bydgoszcz, 220 kv Węgrowo Toruń. Teren Gminy Płużnica zasilany jest z GPZ-u Lisewo oraz GPZ-u Wąbrzeźno. W poniższej tabeli przedstawiono parametry techniczne tych punktów. Tab. 10 Parametry techniczne GPZ zasilających gminę Płużnica Nazwa GPZ/Napięcie Ilość transformatorów Moc transformatorów Lisewo 110 kv /15 kv 1 6,3 MVA Strona 34

36 Wąbrzeźno 110 kv /15 kv 2 T1 16MVA/T2 16MVA Główne Punkty Zasilania dostarczają energię do stacji transformatorowych 15/04 kv, których na terenie gminy jest 101. Na terenie Gminy Płużnica długość rozdzielczej napowietrznej sieci elektroenergetycznej wynosi 267,3 km, natomiast sieci kablowej 9,2 km. W kolejnej tabeli przedstawiono dane dotyczące długości rozdzielczej sieci elektroenergetycznej w podziale na wysokość napięcia. Natomiast rys. nr 4 przedstawia mapę sieci elektroenergetycznej NN, a rys. nr 5 sieci SN i WN na terenie gminy. Tab. 11 Długość linii WN.SN i nn na terenie gminy Płużnica Sieć energetyczna Napowietrzna [km] Kablowa NN 400 kv 8,7 - NN 220 kv 24,9 WN 110 kv 17,8 SN 15 kv 98,6 2,3 nn 0,4 kv 117,3 6,9 Strona 35

37 Rys. 4 Przebieg linii energetycznych najwyższego napięcia NN na terenie gminy Płużnica. Źródło ENERGA Operator S.A. w Toruniu Rys. 5 Przebieg sieci elektroenergetycznej średniego i wysokiego napięcia na terenie gminy Płużnica. Źródło ENERGA Operator S.A. w Toruniu Strona 36

38 Oświetlenie dróg Zgodnie z uzyskaną informacją z Urzędu Gminy w Płużnicy w 2014 r. na terenie gminy zainstalowanych było 320 punktów świetlnych przy ulicach i drogach publicznych. Charakterystykę oświetlenia przedstawiono w poniższej tabeli. Tab. 12 Charakterystyka oświetlenia ulicznego i drogowego w 2014 r. Jednostka 2014 r. Wielkość Liczba punktów oświetlenia drogowego szt. 320 Zużycie energii elektrycznej przez oświetlenie MWh 155,84 Jednostkowa średnia moc źródła światła Jednostkowe zużycie energii elektrycznej przez oświetlenie * wielkość po zmianie taryfy na C12w Opracowanie własne W/szt. 217 kwh/szt. 487 Oświetlenie uliczne i drogowe sterowane jest czujnikami zmierzchu Energia wiatrowa Zasób energetyczny wiatru na terenie gminy Do parametrów umożliwiających oszacowanie wielkości zasobów energetycznych wiatru są: prędkość wiatru i częstotliwość powtarzania się poszczególnych prędkości. Dla województwa kujawsko - pomorskiego nie opracowano jeszcze mapy zasobów wiatru. Oszacowanie zasobów energetycznych wiatru można opisać jedynie na podstawie ogólnej mapy opracowanej dla całego terytorium kraju przez prof. H. Lorenc. Strona 37

39 Rys. 6 Strefy energetyczne wiatru w Polsce wg H. Lorenc Z mapy tej, obejmującej 5 stref zasobów energii wiatru wynika, iż województwo kujawsko pomorskie znajduje się w znacznej części w III strefie, tj. warunków korzystnych charakteryzujących się średnioroczną prędkością wiatru 3 4 m/s. Natomiast południowa część województwa znajduje się w II strefie, tj. warunków bardzo korzystnych charakteryzujących się średnioroczną prędkością wiatru 3 5 m/s Przyjmuje się ogólnie, że strefy I III charakteryzują się korzystnymi warunkami dla rozwoju energetyki wiatrowej. Należy stwierdzić, iż województwo kujawsko pomorskie posiada korzystne warunki dla rozwoju energetyki wiatrowej pod względem zasobów energii wiatru. Z tych samych źródeł (badania H. Lorenc) wiadomo, iż średnia suma energii wiatru na powierzchnię 1 m 2 w rejonie gminy wynosi w granicach kwh/rok. Strona 38

40 Rys. 7 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc Analiza powyższej mapy przedstawiającej energię wiatru na 1 m 2 powierzchni wykazuje, iż woj. kujawsko pomorskie znajduje się w trzech strefach (spośród 9) energetycznych wiatru. Największa część woj. znajduje się w strefie charakteryzującej się energią wiatru w granicach kwh/m 2 /rok. Najbardziej korzystnymi warunkami energetycznymi wiatru charakteryzują się południowe i wschodnie fragmenty województwa znajdujące się w strefie energii rzędu kwh/m 2 /rok. Energia wiatru zależy również od warunków terenowych, tj. ukształtowania terenu i jego pokrycia. Czynniki te decydują o tzw. klasie szorstkości terenu. w woj. kujawsko pomorskim występują tereny o klasie szorstkości 0,5 3,5. Reasumując, pod względem zasobów energii wiatru najbardziej korzystnymi terenami dla rozwoju energii wiatrowej są obszary powiatów: mogileńskiego, częściowo nakielskiego, żnińskiego, brodnickiego, rypińskiego, włocławskiego i częściowo radziejowskiego. (Źródło Odnawialne źródła energii zasoby i możliwości wykorzystania na terenie województwa kujawsko pomorskiego). Strona 39

41 Przestrzenne możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, dla lokalizacji elektrowni wiatrowych ustalono kierunki zagospodarowania i użytkowania terenów farm elektrowni wiatrowych: Lokalizacja wiatraków i dróg dojazdowych wymaga uwzględnienia zasad obowiązujących dla rolniczej przestrzeni produkcyjnej i umożliwienia prowadzenia racjonalnej gospodarki rolnej. Lokalizacja wiatraków winna spełniać wymogi stawiane przeszkodom lotniczym i być zgodna z przepisami odrębnymi. Dla lokalizacji elektrowni wiatrowych zaleca się zachowanie minimalnych odległości od: a) dróg publicznych i linii kolejowych 200 m, b) linii elektroenergetycznych (niskiego i średniego napięcia 1 długość ramienia wirnika, wysokich i najwyższych napięć 3 długości ramienia wirnika), c) ściany lasu 200 m, d) brzegów rzek i jezior o powierzchni od 1 ha do 10 ha 200 m, e) akwenów wodnych powyżej 10 ha 500 m. Lokalizowanie obiektów elektrowni wiatrowych, dróg, sieci infrastruktury technicznej oraz linii i urządzeń elektroenergetycznych związanych z tymi elektrowniami na terenach rolniczej przestrzeni produkcyjnej winno uwzględniać ograniczenia wynikające z przepisów prawa powszechnego i odpowiednich norm. Elektrowni wiatrowych nie można lokalizować na terenach i obszarach objętych ochroną przyrody oraz na zabytkowych obiektach rejestrowych eksponowanych w terenie (np. grodziska). Tereny zabudowy gminnej, tereny zieleni gminnej oraz obszary chronione, są terenami wyłączonymi z możliwości lokalizacji siłowni wiatrowych. Potencjał zasobów energii wiatrowej Potencjał teoretyczny przyjmując powierzchnię całkowitą gminy ha, dla terenu gminy energię wiatru rzędu 1100 kwh/m 2 /rok, wskaźnika jednostkowego zapotrzebowania na powierzchnię = 10 ha /2MW przy obecnie stosowanych technologiach energię wiatru szacuje się na ,5 MWh. Strona 40

42 11933/10 x 3,14 x 50m x 50m x 1100 kwh/m 2 /rok/1000 = ,5 MWh/rok. Jest to potencjał energii niemożliwy do zastosowania, ponieważ oznacza on, iż pod elektrownie wiatrowe można przeznaczyć całą powierzchnię gminy. Obecnie na terenie Gminy Płużnica znajdują się 4 turbiny wiatrowe: w Płużnicy (2 szt.), Mgowie oraz w Bartoszewicach. W chwili obecnej toczą się również postępowania administracyjne dotyczące kolejnych inwestycji polegających na budowie elektrowni wiatrowych na terenie Gminy Płużnica. Obecnie inwestorzy prywatni prowadzą prace planistyczne dotyczące przygotowana budowy 58 elektrowni wiatrowych. W ramach jednej z farm, planowana jest budowa na terenie gminy Głównego Punktu Zasilającego przy napowietrznej linii wysokiego napięcia 110 kv. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Płużnica określono: strefy lokalizacji elektrowni wiatrowych i biogazowi o mocy powyżej 100 kw; strefy lokalizacji farm fotowoltaicznych i innych urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100 kw. Wykaz pracujących i planowanych do realizacji siłowni wiatrowych wg informacji uzyskanych z Urzędu Gminy przedstawiono w poniższej tabeli: Tab. 13 Wykaz pracujących i planowanych do uruchomienia siłowni wiatrowych Lp. miejscowość Nr. działki geodezyjnej Ilość moc [MW] Wybudowana [tak/nie] 1 Płużnica 244/9 1 1,5 Tak 2 Płużnica 237/5 1 1,5 Tak 3 Bartoszewice 154/3 1 1,5 Tak 4 Mgowo 5/3 1 1,5 Tak 5 Wieldządz 121/4 3 szt., 103/3 1 szt. 4 2,5 każda Nie 6 Kotnowo 36/2 1 szt. 44/5 1 szt 2 Do 2,5 Nie 7 Płużnica 8 Czaple 85/4 1 szt., 19 1 szt., 7/1-1 szt., szt., szt 13/2 1 szt., 36/4 1 szt., 59 1szt 32/1 1 szt 5 do 3 MW Nie 4 do 3 MW Nie 9 Wiewiórki 213/7 1 szt., szt 2 Do 3,2 MW Nie 10 Płąchawy 29/ KW Nie 11 Dąbrówka 7/1 1 szt kw Nie 12 Płużnica szt, szt., 310/4 1 szt 3 Nie 34,5 MW 13 Ostrowo 101/4 1 szt, 101/5 1 szt. 2 Nie Strona 41

43 14 Bielawy 6 1 szt., 11 1 szt., 13 1 szt., 14/2 1 szt., 17 1 szt., 40/1 1 szt., 67/3 1 8 Nie szt., 69/1 1 szt 15 Józefkowo 47/3 1 szt 1 Nie 16 Błędowo 77/1 1 szt., 79/4 1 szt., 173/4 2 szt., 223/3 1 szt., 223/4 1 szt. 8 Nie 246/1 1 szt szt. 17 Płąchawy 56 1 szt., 65 1 szt., 80/1 1 szt 3 Każda do 3 MW Nie 18 NWK szt 1 Nie 19 Bągart 114/4 4 Nie 20 Czaple 25 1 Do 850 kw Nie 21 Płużnica 244/8 1 szt., 237/3 1 szt 2 22 Bartoszewice Nowa Wieś Królewska Do 850 kw 154/3 1 szt., 5/3 1 szt. 2 Nie Nie Przyjmując dla terenu gminy energię wiatru rzędu 1100 kwh/m 2 /rok przy obecnie stosowanych technologiach z 66,7 MW mocy zainstalowanej można wygenerować, ok MWh. 3,14 x 50 x 50 x 1100 / 1000 / 2 = 4317,5 MWh/1MW mocy zainstalowanej 66,7/2 x 4317,5 MWh = MWh/rok Energia słoneczna do produkcji ciepła Energię słoneczną można wykorzystywać do celów grzewczych zamieniając promienie słoneczne w ciepło za pomocą tzw. kolektorów słonecznych. Ciepło to możemy wykorzystywać do przygotowywania ciepłej wody użytkowej, ogrzewania budynków, ogrzewania wody w basenach pływackich, czy podgrzewania wody w stawach hodowlanych. Jednym z praktycznych zastosowań ciepła z energii słonecznej może być również suszenie np. płodów rolnych czy owoców i warzyw. Energia słoneczna jest to energia odnawialna czysta, ponieważ jej produkcja nie wiąże się praktycznie z emisją do atmosfery szkodliwych substancji gazowych (CO 2, SO 2 ). Energia elektryczna potrzebna do pracy instalacji solarnej (pobieranej przez pompy, zawory i automatykę) stanowi tylko około 1 % przetworzonej energii słonecznej. Wykorzystanie energii słonecznej sprzyja ochronie środowiska, a zwłaszcza ochronie powietrza atmosferycznego i jest bardzo istotne z punktu widzenia problemu globalnego ocieplenia klimatu i wyczerpywania się źródeł paliw kopalnych. Strona 42

44 Promieniowanie energii słonecznej na terenie gminy Na poniższej mapie przedstawiono roczne sumy promieniowania słonecznego i solarny potencjał energetyczny dla Polski w 2008 r. Rys. 8 Roczne sumy promieniowania słonecznego i solarny potencjał energetyczny dla polski w 2008 r. Stan istniejący energetyki słonecznej w gminie Zgodnie z danymi uzyskanymi z Urzędu Gminy, na terenie gminy Płużnica na obiektach będących własnością gminy znajduje się aktualnie jedna instalacje słoneczna (fotowoltaiczna) zainstalowana na budynku będącym siedzibą GOPS. Możliwość wykorzystania instalacji solarnych w gminie Płużnica Na szerokości geograficznej Gminy Płużnica najbardziej racjonalne i ekonomiczne uzasadnienie ma wykorzystanie kolektorów słonecznych do podgrzewania wody w jednorodzinnych i wielorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz obiektach użyteczności publicznej funkcjonujących cały rok. Podstawowym systemem jest instalacja słoneczna do przygotowywania ciepłej wody. Instalacja może być także zwymiarowana w taki sposób, aby służyła do przygotowywania Strona 43

45 ciepłej wody i ogrzewania pomieszczeń budynku (c.w.u. i c.o.). Na pewno żadnego ekonomicznego uzasadnienia nie ma stosowanie kolektorów słonecznych tylko do ogrzewania pomieszczeń i nie wykorzystywanie energii słonecznej w okresie największego napromieniowania. Z kolektorów słonecznych mogą korzystać zarówno mieszkańcy podłączeni do sieci ciepłowniczej, jak i odbiorcy korzystający z systemów indywidualnych. Prawidłowo zaprojektowana instalacja słoneczna do c.w.u. może zapewnić dostarczenie ok. 65 % potrzebnego ciepła w skali roku. Poniższy przykład 1 przedstawia sposób obliczenia spodziewanej ilości energii, uzyskanej w ciągu roku z instalacji solarnej, zbudowanej z 4 kolektorów płaskich o wymiarach panelu 1.0 m x 2.0 m rozwiązanie typowe dla domków jednorodzinnych. Całkowita powierzchnia instalacji solarnej: Asol = Aab x n = 2,0m 2 x 4 = 8,0 m 2 Ilość energii zaabsorbowanej w ciągu roku przez kolektory słoneczne: E c = η x Esol x Asol 0,75 x 1022 kwh/r x 8,0 = 6132 kwh Energia elektryczna pobierana przez instalację solarną w ciągu roku pracy: E str = Qe x t = 0,04 kw x 1700 h = 68 kwh Ilość energii zaabsorbowanej, po uwzględnieniu wkładu energii elektrycznej elektrycznej: E c.rz = Ec Estr = 6132 kwh 68 kwh = 6064 kwh Całkowity koszt energii zaoszczędzonej w ciągu roku, w stosunku do energii Kr = 6064 kwh/r x 0,39 zł/kwh = 2364,96 zł/rok Gdzie: Asol- całkowita powierzchnia instalacji solarnej Aab powierzchnia absorbera dla 1 panelu kolektora Ec ilość energii zaabsorbowanej w ciągu roku η średnia sprawność absorpcji dla kolektorów płaskich Esol ilość energii słonecznej na 1 m2 powierzchni Estr energia elektryczna pobierana przez instalację solarną Qel średni pobór mocy elektrycznej przez instalację solarną w roku Ec.rz ilość zaabsorbowanej energii po uwzględnieniu wkładu energii elektrycznej Kr całkowity koszt energii zaoszczędzonej w ciągu roku w stosunku do energii elektrycznej 1 Zasoby i możliwości wykorzystania OZE województwo Kujawsko Pomorskie Strona 44

46 Wynika stąd, że energia elektryczna potrzebna do pracy instalacji solarnej (pobieranej przez pompy, zawory i automatykę) stanowi tylko około 1 % przetworzonej energii słonecznej. Jest to więc jeden z najbardziej ekonomicznych i ekologicznych rodzajów energii. Aby budowa instalacji solarnej np. w domku jednorodzinnym była opłacalna, musi zakładać zainstalowanie minimum 6 do 8 m 2 powierzchni kolektorów słonecznych. Przy mniejszej powierzchni ilości energii uzyskanej w ciągu roku nie będą znaczące, a okres zwrotu kosztów znacznie się wydłuży. Wykorzystywanie energii słonecznej do przygotowania ciepłej wody użytkowej powinno być systematycznie rozwijane w budynkach indywidualnych, a przede wszystkim w nowym budownictwie. Na etapie projektowania nowego domu możliwe jest odpowiednie jego zorientowanie według kierunków świata, prawidłowe zaprojektowanie nachylenia połaci dachowych umożliwiając optymalne zainstalowanie odpowiedniej liczby kolektorów słonecznych do c.w.u. i ewentualnie c.o. Na tym etapie możliwe jest zaprojektowanie dostosowanego do odbioru ciepła słonecznego systemu ogrzewania pomieszczeń. Nakłady poniesione na instalacje solarne do ciepłej wody użytkowej zwracają się już po kilku latach eksploatacji. Wykorzystywanie energii słonecznej do przygotowania ciepłej wody użytkowej na terenie gminy Płużnica rekomenduje się dla następujących obiektów: budynki jednorodzinne budynki wielorodzinne posiadające instalację ciepłej wody budynki użyteczności publicznej użytkowane cały rok i posiadające instalację ciepłej wody Energia słoneczna do produkcji energii elektrycznej. Energia promieniowania słonecznego może być także zamieniana bezpośrednio w energię elektryczną za pomocą tzw. ogniw fotowoltaicznych. Wykorzystanie technologii fotowoltaicznej, jako metody pozyskania energii odnawialnej posiada wiele zalet i równocześnie stanowi niewyczerpalne źródło energii. Energia elektryczna z promieniowania słonecznego jest to energia odnawialna czysta, ponieważ jej produkcja nie wiąże się z emisją do atmosfery szkodliwych substancji gazowych (CO 2, SO 2 ). Każdy milion kilowatogodzin (kwh) energii wyprodukowanej w elektrowni słonecznej zmniejsza zanieczyszczenie środowiska o około 15 Mg związków Strona 45

47 siarki, 5 Mg związków azotu, 1500 Mg związków węgla, 160 Mg żużli i popiołów. Jak więc widać wykorzystanie energii słonecznej sprzyja ochronie środowiska, a zwłaszcza ochronie powietrza atmosferycznego i jest istotne z punktu widzenia problemu globalnego ocieplenia klimatu i wyczerpywania się źródeł paliw kopalnych. Z uwagi na szybki rozwój technologii w ostatnich latach obserwuje się znaczne obniżenie kosztów instalacji ogniw fotowoltaicznych, chociaż w dalszym ciągu ich koszt jest stosunkowo wysoki w porównaniu do innych źródeł energii zarówno odnawialnych jak i konwencjonalnych. Aktualnie na terenie gminy Płużnica jest jedna instalacja fotowoltaiczna produkująca energię elektryczną do sieci energetycznej zainstalowana w 2015 roku na budynku będącym siedzibą GOPS. Zgodnie z uzyskaną informacją z Urzędu Gminy, w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wyznaczono strefy lokalizacji farm fotowoltaicznych i innych urządzeń wytwarzających energię elektryczną z OZE o mocy powyżej 100 kw. umożliwia tworzenie instalacji OZE, w tym szczególnie farm fotowoltaicznych. Zgodnie z uzyskaną informacją z Urzędu Gminy planowana jest budowa elektrowni fotowoltaicznej wraz z infrastrukturą towarzyszącą o mocy nominalnej 1 MW do 3 ha na działce Ostrowo 35/3 oraz budowa elektrowni fotowoltaicznej wraz z infrastrukturą towarzyszącą o mocy nominalnej 1 MW do 1,80 ha na działce Ostrowo 16/2. Dla powyższych inwestycji nie wydano dotąd decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Gmina planuje również montaż paneli fotowoltaicznych na obiektach użyteczności publicznej o łącznej mocy 230kW. Zestawienie przedstawia poniższa tabela: Strona 46

48 Tab. 14 Wykaz obiektów planowanych do zainstalowania instalacji OZE Nazwa obiektu Adres OZE Instalacja fotowoltaiczna Kolektory solarne Urząd Gminy Płużnica Płużnica 10kW TAK Szkoła Podstawowa w Płużnicy Płużnica 10kW TAK Gimnazjum Publiczne w Nowej Wsi Królewskiej Nowa Wieś Królewska 10kW TAK Przedszkole w Płąchawach Płąchawy 10kW TAK Przedszkole w Płużnicy Płużnica 10kW TAK Punkt Przedszkolny w Mgowie Mgowo 10kW TAK Świetlica Wieldządz 10kW NIE Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Płużnicy Płużnica 10kW Ośrodek Zdrowia w Nowej Wsi Królewskiej Nowa Wieś Królewska 10kW TAK GOPS w Płużnicy Płużnica 10kW TAK Centrum Edukacji Ekologicznej w Orłowie Orłowo 10kW TAK Remizo-świetlica Kotnowo 10kW NIE Remizo-świetlica Nowa Wieś Królewska 10kW TAK Remizo-świetlica Ostrowo 10kW NIE Remizo-świetlica Józefkowo 10kW NIE Remizo-świetlica Błędowo 10kW NIE Świetlica Bielawy 10kW NIE Świetlica Bartoszewice 10kW NIE remizo-świetlica Płużnica 10kW TAK Remizo-świetlica Czaple 10kW NIE Świetlica Uciąż 10kW NIE Świetlica Działowo 10kW NIE Świetlica Dąbrówka 10kW NIE Dane UG Płużnica Polityka energetyczna Polski do 2030 r., w znacznie większym niż dotychczas stopniu zakłada wykorzystanie energii promieniowania słonecznego za pośrednictwem innowacyjnych technologii fotowoltaicznych. Wykorzystanie ogniw fotowoltaicznych w warunkach ekonomicznych naszego kraju do momentu uruchomienia bardziej atrakcyjnych ekonomicznie instrumentów wsparcia finansowego tego typu inwestycji, z powodu niskiej efektywności ekonomicznej, nie będą odgrywały istotnej roli w bilansie produkcji energii elektrycznej dla gminy. TAK Strona 47

49 4.1.4 Zaopatrzenie w paliwa gazowe Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia o średnicy 400 mm relacji Włocławek Gdańsk. Z zachodu na wschód przebiega również gazociąg dystrybucyjny wysokiego ciśnienia DN 300 PN 6,3 MPa relacji Lisewo Wąbrzeźno. Długość tego gazociągu na terenie gminy to 9,955 km. W 2015 roku gmina Płużnica wybudowała gazociąg średniego ciśnienia na trasie Lisewo-Józefkowo-Płużnica-Czaple-Bartoszewice. Powstał on w ramach projektu Budowa Płużnickiego Parku Inwestycyjnego. W 2016 roku rozpocznie się proces podłączania pierwszych gospodarstw domowych zainteresowanych korzystaniem z gazu ziemnego. 4.2 Wskazanie obszarów problemowych Wykonana analiza stanu aktualnego jak również analiza dokumentów strategicznych oraz rozprowadzonych ankiet wśród mieszkańców pozwala na identyfikację głównych obszarów problemowych w kontekście opracowania niniejszego planu. Zidentyfikowane obszary problemowe to: racjonalność i sposób wykorzystania energii w budynkach, transport, wykorzystanie małych źródeł energii odnawialnej, gospodarka ściekowa, stan świadomości mieszkańców oraz ich sytuacja ekonomiczna Racjonalność i sposób wykorzystania energii w budynkach Stan techniczny budynków na terenie gminy Płużnica jest niski lub bardzo niski, większość budynków w gminie nie została poddana termomodernizacji. W trakcie przeprowadzenia inwentaryzacji na terenie gminy określono, że brak ocieplenia ścian domów i dachów to blisko 90% budynków. Stolarka okienna została wymieniona na nową w 50% budynków, a ich stan jest oceniany jako dobry. Niezadowalający stan techniczny budynków powoduje zwiększenie zapotrzebowania na energię. Budynki gminne również wymagają termomodernizacji. W 2014 roku w Gminie Płużnica przeprowadzono termomodernizację budynków użyteczności publicznej - Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Płużnica edycja I. W ramach zadania wykonano: Strona 48

50 - Termomodernizację budynku Szkoły Podstawowej w Płużnicy ,00 zł - Termomodernizację budynku Szkoły w Wiewiórkach ,00 zł - Termomodernizację budynku Gimnazjum Publicznego w Nowej Wsi Królewskiej ,00 zł - Termomodernizację sali gimnastycznej w Płużnicy i Nowej Wsi Królewskiej ,00 zł. W ramach zadania wykonano wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, ocieplenie ścian nadziemia i fundamentowych, docieplenia stropów i stropodachów. Wykonano infrastrukturę monitoringu kotłowni oraz wymianę dachu na SP Płużnica Transport Położenie Gminy Płużnica w sąsiedztwie Torunia, Grudziądza i Bydgoszczy warunkuje również jej dostępność transportową. Gmina posiada korzystne położenie na szlakach transportowych o znaczeniu międzynarodowym, krajowym i regionalnym. W północno-zachodniej części gminy znajduje się odcinek autostrady A1 o długości 2,959 km (od km do km ). Gmina Płużnica ma bardzo dogodny dostęp do autostrady, ponieważ w miejscowości Lisewo zlokalizowany jest zjazd z autostrady (ok. 6 km od centrum Płużnicy). Odcinek autostrady przebiegający przez gminę oddano do użytku w 2011 r. Przez teren Gminy Płużnica przebiegają 2 odcinki dróg wojewódzkich: nr 543 Paparzyn Szabda oraz nr 548 Stolno Pląchoty. Odcinek drogi nr 543 znajduje się w północnej części gminy i biegnie z południowego - zachodu na północny - wschód przez miejscowości Płąchawy, Błędowo, Działowo i Wiewiórki. Odcinek drogi nr 548 znajduje się w południowej części gminy i biegnie z zachodu na wschód przez miejscowości Józefkowo, Czaple, Bartoszewice, Uciąż i Płużnica. Przez teren Gminy Płużnica przebiega 12 odcinków dróg powiatowych, o łącznej długości 54,840 km, co stanowi około 25 % wszystkich dróg powiatowych w powiecie wąbrzeskim. Wszystkie odcinki dróg powiatowych przebiegające przez Gminę Płużnica charakteryzują się złym stanem technicznym. Drogi gminne na terenie gminy Płużnica posiadają łączną długość 98,6 km w przeważającej części posiadają nawierzchnię gruntową. Odcinki dróg gminnych o nawierzchni twardej ulepszonej stanowią ok. 36% ogólnej długości dróg gminnych. Gmina Strona 49

51 w ramach posiadanych środków systematycznie realizuje inwestycje dotyczące poprawy stanu dróg gminnych. Przez teren gminy przebiegała linia kolejowa Chełmża Mełno, której nawierzchnie (torowiska) zostały rozebrane. Grunty, na których zlokalizowana była linia kolejowa zostały przejęte od PKP przez Gminę Płużnica w użytkowanie wieczyste. Wzdłuż trasy znajdują się ciekawe zespoły budynków kolejowych, wymagające jednak generalnej modernizacji. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się w Wąbrzeźnie, Kornatowie, Gorzuchowie oraz Wałdowie Szlacheckim Wykorzystanie małych źródeł energii odnawialnej Na terenie Gminy Płużnica rozpowszechnienie małych instalacji wytwórczych energii odnawialnej wśród mieszkańców gminy jest niskie i nie odbiega od standardów w innych regionach Polski. Część domów jednorodzinnych posiada zainstalowane kolektory słoneczne, a najbardziej rozpowszechnionym źródłem wytwarzania OZE jest drewno spalane w sposób mało wydajny w kotłach na paliwa stałe. Małe jednostki wytwarzania energii elektrycznej nie są użytkowane przez mieszkańców Gospodarka odpadami Odpady komunalne po uprzedniej ich selekcji na sortowni na frakcje, unieszkodliwiane są poprzez deponowanie ich na składowisku odpadów stałych. Na terenie gminy Płużnica nie ma żadnego składowiska odpadów. W 2014 roku z terenu gminy Płużnica zebrano 958 ton odpadów zmieszanych, w tym z gospodarstw domowych 958 ton Gospodarka ściekowa W porównaniu do istniejącej sieci wodociągowej sieć kanalizacji sanitarnej istnieje w ograniczonym zakresie. Aktualnie gospodarka ściekowa w gminie obejmuje 3 rodzaje rozwiązań: - system kanalizacji zbiorczej połączony z oczyszczalnią ścieków w Wąbrzeźnie i Płużnicy, - zbiorniki wybieralne (szamba), - przydomowe oczyszczalnie ścieków. Liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków wyniosła w 2014 roku 2236 osób (45,6%). Ilość ścieków odprowadzonych do oczyszczalni ścieków w 2014 roku wyniosła 65 tys. m 3. Strona 50

52 Obecną gospodarkę wodno-ściekową na terenie gminy Płużnica ocenia się jako niezrównoważoną z uwagi na: - wysoki stopień zwodociągowania gminy (99,7%), - niski stopień skanalizowania (ok.45,6%), w tym duże zróżnicowanie w rozwoju sieci kanalizacyjnej, - małą (w stosunku do skali rozproszonej zabudowy), ilość oczyszczalni przydomowych. Część miejscowości położonych w gminie Płużnica włączone są do aglomeracji Wąbrzeźno wieś Błędowo, Bartoszewice, Czaple, Dąbrówka, Działowo, Goryń, Kotnowo, Mgowo, Nowa Wieś Królewska, część Ostrowa, Orłowo, Płużnica, Uciąż, Wieldządz. Ścieki z tych miejscowości trafiają na oczyszczalnię ścieków w Wąbrzeźnie. Ścieki powstałe na pozostałym terenie trafiają na oczyszczalnię ścieków w Płużnicy. Miejscowości Płąchawy, Wiewiórki, Bągart, Pólko, Uciąż, Ostrowo, Bielawy oraz Józefkowo posiadają rozproszoną zabudowę, w związku z powyższym brak jest ekonomicznego uzasadnienia dotyczącego budowy zbiorczej kanalizacji sanitarnej w tych miejscowościach. Uzasadnionym rozwiązaniem jest stosowanie w tych miejscowościach przydomowych oczyszczalni ścieków. Na terenach nieskanalizowanych ścieki gromadzone są w tzw. szambach a następnie dowożone wozem asenizacyjnym do oczyszczalni ścieków. Jakość szamb jest niewystarczająca. Konieczne jest ich uszczelnianie. W gminie planowana jest także budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w zabudowie rozproszonej Stan świadomości mieszkańców oraz ich sytuacja ekonomiczna Stan świadomości mieszkańców dotyczący gospodarowania w sposób niskoemisyjny oraz z zachowaniem dobrego stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Płużnica jest niski i nie wystarczający. Mała ilość wypełnionych ankiet rozpowszechnionych wśród mieszkańców wskazuje na niskie zainteresowanie problemami dotyczącymi racjonalnego wykorzystania energii. Obecność oraz rozpoznawalność odnawialnych źródeł energii na terenie gminy jest dostateczne, co jest czynnikiem pozytywnym w podnoszeniu świadomości mieszkańców. Na małe zainteresowanie problemami związanymi z energią i zanieczyszczeniem środowiska poza niedostateczną świadomością wpływ ma także słabość ekonomiczna, szczególnie pewnych grup mieszkańców. Strona 51

53 4.3 Organizacja i finansowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Struktury organizacyjne oraz zasoby ludzkie przeznaczone do realizacji planu Odpowiedzialność za całościową realizację Planu Gospodarki Niskoemisyjnej gminy Płużnica do 2020 roku spoczywa na Wójcie Gminy Płużnica. Do koordynowania wdrażania planu przewiduje się powołanie w strukturach Urzędu Gminy w Płużnicy stanowiska koordynatora gospodarki niskoemisyjnej. Koordynator będzie odpowiedzialny za: koordynację wdrażania działań, monitoring wdrażania i efektów działania, aktualizacje planu, poszukiwanie wsparcia finansowego na wprowadzenie działań, dokonywanie referencyjnych inwentaryzacji emisji (MEI) w odstępie nie większym niż 3 lat, promocję działań, informacja o działaniach dla mediów i organizacji, współpracę z interesariuszami, prowadzenie zakładki na stronie internetowej gminy dot. wykorzystania energii i OZE, stworzenie oraz prowadzenie listy mailingowej dla mieszkańców i przedsiębiorców; przygotowanie corocznej broszury informacyjnej dot. wdrażania planu, prowadzenie punktu informacji dla mieszkańców dot. możliwości wsparcia dla inwestycji. Do kontroli prac oraz wyznaczania kierunków oraz priorytetów w realizacji założeń Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zamierza się powołać Radę ds. realizacji Gospodarki Niskoemisyjnej. Rada pełnić będzie funkcję kontrolno-doradczą. W skład rady wchodzić będą: Wójt Gminy Płużnica, Zastępca Wójta, koordynator ds. Gospodarki Niskoemisyjnej. Strona 52

54 Członkowie Rady będą spotykać się co najmniej raz na rok. Podczas spotkania koordynator przedstawi raport o stanie wdrożenia działań, o pracach i wskaźnikach zrealizowanych w roku poprzednim oraz przedstawi plan działań na kolejny okres (rok). Rada zatwierdza proponowany plan działań oraz wprowadza do niego zmiany. Rada podejmuje decyzje na drodze konsensusu z decydującym głosem należącym do wójta Zaangażowani interesariusze Współpraca z interesariuszami Dane na temat zużycia energii muszą dokładnie odzwierciedlać sytuację danej gminy. Według poradnika Porozumienia Burmistrzów inwentaryzacja powinna być wykonana szczegółowo, zwłaszcza w odniesieniu do jednostek gminnych. Dlatego opracowując bazę danych rozesłano zapytania do najważniejszych producentów, i konsumentów energii cieplnej, elektrycznej i paliwa gazowego w gminie. Ponadto przeprowadzono badania ankietowe wśród konsumentów indywidualnych na terenie gminy. Przedstawione w niniejszym Planie wyliczenia i wnioski są oparte na danych, jakie otrzymano w odpowiedzi na pisma i badanie ankietowe, danych przekazanych przez Urząd Gminy oraz danych GUS. Na podstawie powyższych danych określono również emisje w roku bazowym. Od interesariuszy uzyskano również informacje o planowanych lub przewidzianych działaniach, mogących przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w niniejszym Planie, które zostały uwzględnione w harmonogramie i dla których obliczono szacunkowy efekt ekologiczny i energetyczny. Nawiązano kontakt z głównymi odbiorcami energii i ciepła na terenie gminy Płużnica i wysłano pisma do jednostek publicznych oraz do strategicznych przedsiębiorców. Interesariusze to jednostki, grupy, czy też organizacje, na które PGN bezpośrednio, bądź pośrednio oddziałuje. Interesariuszami PGN są wszyscy mieszkańcy gminy Płużnica, instytucje publiczne i przedsiębiorstwa działające na terenie gminy. Dwie główne grupy interesariuszy to: jednostki gminne (interesariusze wewnętrzni): pracownicy Urzędu Gminy w Płużnicy, zakłady opieki zdrowotnej, samorządowe instytucje kultury. interesariusze zewnętrzni: mieszkańcy, instytucje publiczne, organizacje pozarządowe i inne nie będące jednostkami gminnymi. Współuczestnictwo interesariuszy w realizacji Planu Strona 53

55 Przed przystąpieniem do opracowania Planu przeprowadzono spotkania w celu ustalenia strategicznych działań, tak aby osiągnąć jak najwyższy poziom szczegółowych danych, które zostaną wprowadzone do bazy danych i będą podstawą dalszych wniosków i planowanych zamierzeń. Pozyskiwanie danych na potrzeby opracowania bazy danych przeprowadzono w oparciu o następujące działania: Powołano Zespół ds. Realizacji Projektu pn. Opracowanie Planu gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Płużnica. Ustalono adresy interesariuszy (przedsiębiorstw, instytucji i jednostek), do których należy skierować ankiety i pisma, z prośbą o przekazanie danych potrzebnych do opracowania Planu. Opracowano wzór ankiet dla społeczeństwa oraz dla przedsiębiorców, które rozesłano w wersji papierowej do przedsiębiorców oraz rozprowadzono wśród mieszkańców. Ankiety były również dostępne w Urzędzie Gminy. Mieszkańcy oraz przedsiębiorcy poinformowani zostali o możliwości przekazywania danych również drogą elektroniczną (na wskazany adres ), a także, w przypadku pytań lub uwag, o możliwości bezpośredniego kontaktu z wykonawcą Planu (problemem okazał się brak wiedzy społeczeństwa o celu prowadzonej ankietyzacji, a także o zużyciu poszczególnych paliw i mediów ). Wystosowano pisma do przedsiębiorców, instytucji i jednostek, z prośbą o przekazanie danych. Szczególny nacisk został położony na zarządców obiektów związanych z sektorem samorządu oraz na jednostki kluczowe dla zgromadzenia niezbędnych danych, np. dostawców energii elektrycznej, ciepła, gazu a także dużych odbiorców energii elektrycznej, ciepła i gazu, takich, jak zarządcy jednostek oświaty, służby zdrowia, czy mieszkalnictwa zbiorowego. Zorganizowano spotkania z interesariuszami, czyli jednostkami, organizacjami i mieszkańcami, na których Plan bezpośrednio, bądź pośrednio będzie oddziaływał. Celem spotkań było ustalenie sposobu i szczegółowości uzyskania danych potrzebnych do opracowania bazy danych, a także rozwiązanie problemów, głównie interpretacyjnych, które pojawiały się w trakcie prowadzenia prac nad utworzeniem Planu. Strona 54

56 Do interesariuszy skierowano prośbę o przekazanie informacji o planowanych lub przewidywanych działaniach, które miałyby zostać uwzględnione w Planie, a których realizacja przyczyniłaby się do osiągnięcia celów określonych w Planie. W obszarach działań, dla których nie odnotowano pełnego zakresu inwentaryzacji w bazie danych wprowadzono dane zebrane metodą top-down, które poddano ekstrapolacji. Dane dla obszaru gminy uzyskano z dokumentów strategicznych oraz danych GUS. Przeprowadzono szkolenia pracowników Urzędu Gminy, dotyczące Planu oraz zasad funkcjonowania i wprowadzania danych do bazy danych. Jest to działanie istotne z punktu widzenia dalszego funkcjonowania bazy danych i wdrażania działań ujętych w Planie. W dalszej kolejności współuczestnictwo interesariuszy polegać będzie na realizacji przewidzianych w Planie działań, a także na przekazywaniu danych do okresowej inwentaryzacji źródeł emisji oraz ewentualnym proponowaniu działań w przypadku konieczności podjęcia działań dodatkowych. Głównym beneficjentem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej są mieszkańcy gminy Płużnica. Jednocześnie władze gminy nie mogą brać odpowiedzialności za podjęcie działań przez mieszkańców. Władze gminy będą wspierały oraz zachęcały mieszkańców do podjęcia działań poprzez prowadzenie spotkań, rozsyłanie informacji, zamieszczanie tekstów w prasie oraz prowadzenie punktu informacyjnego dla mieszkańców. Bezpośrednim ośrodkiem komunikacji organów gminy z mieszkańcami będą zarządzający jednostkami pomocniczymi gminy czyli sołtysi. Sołtysi wyposażeni zostaną w ankiety do raportowania prowadzenia działań na obszarze sołectw, będą informowani każdorazowo o rozpoczęciu działań zawartych w planie, oraz dorocznie otrzymają broszurę o efektach realizacji planu. Do sołtysów zostaną przekazane informacje o możliwości pozyskania środków na działania oraz o istnieniu punktu do którego należy się zgłaszać w Urzędzie Gminy w celu pozyskania szczegółowych informacji. Interesariuszami są również lokalni przedsiębiorcy, prowadzący działalność gospodarczą na terenie gminy Płużnica. Część działań podjętych przez gminę będzie dotyczyło jednostek organizacyjnych gminy. Ich zadaniem będzie współpraca przy prowadzeniu działań ich dotyczących oraz raportowanie o ich wdrażaniu i efektach. Jednostki organizacyjne będą ponadto informować oraz prowadzić działania promocyjne wszystkich działań PGN. Strona 55

57 Za bezpośrednie wdrażanie działań będą odpowiedzialni pracownicy Urzędu Gminy a koordynator Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zostanie wybrany wśród tych pracowników. Zadaniem referatów będzie gromadzenie i udostępnianie danych koordynatorowi w zakresie potrzebnym do opracowania referencyjnych inwentaryzacji emisji i monitorowania wdrażania oraz efektów działań zawartych w PGN. Pozostałe referaty urzędu będą wspomagały koordynatora w realizacji promocji oraz działań. Strona 56

58 Instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe zewnętrze będą brały aktywny udział w realizacji PGN poprzez promocję działań gminy Płużnica, wsparcie merytoryczne, pomoc przy poszukiwaniu finansowania zewnętrznego oraz realizację działań edukacyjnych na terenie gminy przy wykorzystaniu ich budżetów w ramach zadań własnych. Wykaz interesariuszy przedstawia tabela Tab. 15 Wykaz interesariuszy L.p. Nazwa Miejscowość Kod Poczta 1 Urząd Gminy w Płużnicy Płużnica Płużnica 2 Szkoła Podstawowa w Płużnicy Płużnica 3 Gimnazjum Publiczne w Nowej Wsi Królewskiej Nowa Wieś Królewska 4 Przedszkole w Płąchawach Płąchawy Płużnica Płużnica Płużnica 5 Przedszkole w Płużnicy Płużnica Płużnica 6 Punkt Przedszkolny w Mgowie Mgowo Płużnica 7 Punkt Przedszkolny w Orłowie Orłowo Płużnica 8 9 Gminna Biblioteka Publiczna w Płużnicy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Płużnicy Płużnica Płużnica 10 GOPS w Płużnicy Płużnica Płużnica Płużnica Płużnica Budżet i źródła finansowanie działań Przy poszczególnych działaniach podano szacunkowe koszty ich wdrożenia. Finansowanie działań będzie pochodziło z różnych źródeł i będzie realizowane w miarę pozyskiwania środków. Część środków będzie pochodziło z budżetu gminy natomiast większość planowanych środków będzie pozyskanych z programów zewnętrznych. Działania edukacyjne będą prowadzone przy udziale organizacji pozarządowych i częściowo z ich środków przeznaczonych na działalność statutową. Koordynator Planu Gospodarki Niskoemisyjnej będzie zabiegał o pozyskanie finansowania na zaplanowane działania. Ponieważ nie można szczegółowo zaplanować w budżecie gminy wszystkich wydatków z wyprzedzeniem do roku 2020, dlatego kwoty przewidziane na realizację poszczególnych zadań należy traktować jako szacunkowe zapotrzebowanie na finansowanie, a nie planowane kwoty do wydatkowania. Kwoty te powinny zostać uwzględnione w Wieloletniej Prognozie Finansowej (zgodnie z wymogami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. Strona 57

59 o finansach publicznych Dz. U nr 157 poz z późn. zm.) oraz zgodnie z wymogami NFOŚiGW dla PGN. Dla planowanych działań określono potencjalne źródła finansowania. Możliwe do wykorzystania źródła finansowania (poza budżetem gminy), to przede wszystkim: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata , Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , Program Horizon 2020, Programy priorytetowe Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: - KAWKA - Poprawa jakości powietrza, - BOCIAN rozproszone, odnawialne źródła energii, - LEMUR energooszczędne budynki użyteczności publicznej, - PROSUMENT dofinansowanie z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji OZE, - Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych, - Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach, - RYŚ dofinansowanie na termomodernizację budynków, Środki Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu, Program Finansowania Energii Zrównoważonej w Polsce (POLSeff), Fundusz Remontów i Termomodernizacji Banku Gospodarstwa Krajowego, Środki z Banku Ochrony Środowiska (BOŚ) i Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Możliwość pozyskania środków zostało bardziej szczegółowo opisane w Załączniku nr Środki na monitoring i ocenę realizacji Planu Prowadzenie stałego monitoringu PGN jest konieczne dla śledzenia postępów we wdrażaniu działań i osiąganiu założonych celów oraz reagowaniu na zagrożenia Strona 58

60 dla realizacji planu. Monitoring działań oraz ocena efektów będzie prowadzona przez koordynatora ds. Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w oparciu o wykaz działań i mierników zapisanych w planie oraz o bazę danych sporządzoną przy wykonywaniu bazowej i referencyjnej inwentaryzacji emisji. Koordynator będzie corocznie gromadził dane dot. mienia komunalnego i je raportował do wójta, co posłuży też m.in. do monitorowania wydatków gminy na cele pozyskania energii. Koordynator co najmniej raz w roku będzie sprawdzał zgodność realizacji działań zawartych w planie zapisanych na dany rok ze stanem faktycznym i raportował stopień ich realizacji do wójta. Opis postępów realizacji zadań będzie także publicznie dostępny na stronie internetowej gminy Płużnica oraz w formie skróconej broszury publikowany corocznie i przekazywany interesariuszom (co najmniej sołtysom). Koordynator będzie odpowiedzialny także za sporządzenie referencyjnych inwentaryzacji emisji (MEI) w odstępie nie większym niż 3 lata, tj. co najmniej 2-óch MEI, w tym jedna na koniec okresu realizacji planu podsumowująca efekty Ewaluacja osiąganych celów i sposób wprowadzania zmian w planie jest dokumentem planistycznym, który bazuje na dokonanej inwentaryzacji i przedstawia planowane działania do roku 2020 w oparciu o aktualne przepisy prawne i stan wiedzy technicznej. W okresie do 2020 roku technologie związane z wykorzystywaniem energii mogą ulec zmianom. Podobnie potrzeby gminy Płużnica mogą ewaluować, a stan prawny może narzucać gminie więcej obowiązków względem obszaru gminy oraz współpracy regionalnej. Niezbędne jest więc dokonywanie koniecznych zmian w planie oraz sprawdzanie oraz korekcja zakładanych celów. Zakładane cele należy sprawdzać w stosunku do celów szczegółowych ze względu na możliwość zmiany identyfikatorów ogólnych do roku W przypadku wykrycia niemożliwości osiągnięcia celu, nawet w późniejszym terminie niż zakłada to harmonogram należy usunąć działanie z listy oraz dokonać modyfikacji zakładanego celu. W przypadku nieosiągania mierników zadań ciągłych należy zanotować działania osiągnięte oraz zmodyfikować cel na kolejne lata lub wdrożyć działania wspomagające osiągnięcie celu. W przypadku osiągnięcia wyniku lepszego niż zakładany cel roczny dla działania, można podnieść cel długoterminowy. Przy dokonywaniu ewaluacji celów oraz dopisywaniu działań podjętych przez gminę należy zaznaczyć co zostało zmienione, kiedy oraz wpływ działania na osiągnięcie celu szczegółowego. Strona 59

61 5 INWENTARYZACJA EMISJI DWUTLENKU WĘGLA 5.1 Metodologia Określenie wielkości emisji CO 2 realizowano w następujący sposób: 1. zebranie danych dla poszczególnych grup źródeł w sektorze publicznym: - faktury za zakup energii elektrycznej, paliw do ogrzewania, paliw transportowych, - dane z umów na odbiór ciepła. 2. zebranie danych o dostarczonej energii i od dystrybutorów energii elektrycznej dla obszaru gminy, 3. oszacowanie zapotrzebowania na ciepło z pozostałych paliw kopalnych w poszczególnych grupach odbiorców, 4. oszacowanie zużycia paliw transportowych, 5. oszacowanie zużycia paliw w produkcji ciepła, 6. oszacowanie wielkości emisji pozostałych gazów cieplarnianych, 7. przeliczenie pozyskanych wartości za pomocą wskaźników emisji na emisję CO 2e, 8. określenie wielkości produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Dane dotyczące emisji CO 2 uzyskano na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji obiektów publicznych oraz ankietyzacji społeczeństwa na terenie gminy. Podstawą merytoryczną niniejszego Planu gospodarki niskoemisyjnej jest inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych do powietrza. W celu sporządzenia inwentaryzacji wykorzystano wytyczne Porozumienia Burmistrzów How to develop a Sustainable Energy Action Plan (SEAP). Dokument ten, dostępny na stronach Porozumienia ( określa ramy oraz podstawowe założenia dla wykonania inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych do powietrza. Zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów działaniami objęto zużycie energii i związaną z nim emisję CO2 w następujących sektorach: - obiekty komunalne, - budynki mieszkalne, - oświetlenie uliczne, - transport. Strona 60

62 Przy sporządzaniu niniejszego Planu rozesłano zapytania do najważniejszych producentów i konsumentów energii elektrycznej i paliwa gazowego w gminie. Ponadto przeprowadzono badania ankietowe wśród konsumentów indywidualnych na terenie gminy. Poniższe wyliczenia i wnioski są oparte na danych, jakie otrzymano w odpowiedzi na pisma i badanie ankietowe, danych przekazanych przez Urząd Gminy w Płużnicy oraz danych GUS. Na podstawie powyższych danych określono również emisje w roku bazowym. Jako rok bazowy, w stosunku, do którego gmina będzie ograniczać emisje CO 2, przyjęto rok W celu obliczenia emisji określono zużycie nośników energii finalnej na obszarze gminy, w podziale na poszczególne obszary. Pod pojęciem nośników energii rozumie się paliwa, energię elektryczną oraz ciepło sieciowe w bezpośrednim zużyciu. W celu oszacowania wielkości emisji gazów cieplarnianych przyjęto następujące założenia metodologiczne: - zasięg terytorialny inwentaryzacji: - inwentaryzacja obejmuje obszar w granicach administracyjnych gminy Płużnica. Do obliczenia emisji przyjęto zużycie energii finalnej w obrębie granic gminy. - zakres inwentaryzacji: - inwentaryzacją objęte zostały emisje gazów cieplarnianych wynikające z zużycia energii finalnej na terenie gminy. Poprzez zużycie energii finalnej rozumie się zużycie: - energii cieplnej (na potrzeby ogrzewania i c.w.u.), - energii paliw (transport), - energii elektrycznej, - wskaźniki emisji: - dla określenia wielkości emisji przyjęto wskaźniki, zgodne z rzeczywistymi wskaźnikami dla obszaru gminy. Do określenia emisji terenu gminy Płużnica zastosowano standardowe wskaźniki emisji obejmujące całość emisji CO 2 wynikłej z końcowego zużycia energii na terenie gminy. Wskaźniki te bazują na zawartości węgla w poszczególnych paliwach, a najważniejszym gazem cieplarnianym jest CO 2. Emisje CH 4 (metanu) i N 2 O (podtlenku azotu), zgodnie z poradnikiem SEAP pominięto. Wskaźniki zostały przyjęte z KOBiZE. Są to wartości średnie z lat 2011, 2012 i Ponadto do obliczeń przyjęto przedstawione w SEAP standardowe wskaźniki emisji (źródło: IPCC, 2006) dla najczęściej stosowanych typów paliw. Nie uzgodniono z gminą stosowania innych wskaźników, które byłyby bardziej odpowiednie Strona 61

63 dla lokalnego charakteru gminy. Zgodnie z poradnikiem SEAP jeżeli gmina zdecyduje się na standardowe wskaźniki emisji, inwentaryzacją wystarczy objąć emisje CO 2, gdyż w tym przypadku znaczenie pozostałych gazów cieplarnianych jest niewielkie. A zatem, wielkość emisji określano w tonach CO 2 (Mg CO 2 ), które określają sumaryczny wpływ wszystkich gazów cieplarnianych na ocieplenie atmosfery, w stosunku do wybranego gazu referencyjnego tj. CO 2. Emisje CH 4 i N 2 O zostały uwzględnione w inwentaryzacji w obszarach dotyczących odpadów i oczyszczalni ścieków. Celem inwentaryzacji było określenie wielkości emisji oraz zużycia energii z obszaru gminy, tak aby możliwe było zaprojektowanie działań służących ograniczeniu emisji i zużycia energii przez władze lokalne. Inwentaryzacja bazowa (BEI) została przygotowana dla roku Dane z lat wcześniejszych są niepełne lub trudno weryfikowalne. Przy wykonywaniu inwentaryzacji posłużono się wytycznymi Porozumienia Między Burmistrzami w zakresie opracowania planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). Tab. 16 Przyjęte do obliczeń wskaźniki emisji Lp Rodzaj nośnika energii Wartość opałowa Wskaźnik emisji CO Gaz sieciowy PBP propan 7,43[%], butan 15,93[%], powietrze 76,64[%] 24,80 MJ/m3 2 LPG 47,31 MJ/kg 58,40 kg/gj 1,45 kg/m3 0,210 Mg/MWh 62,44 kg/gj 0,225 Mg/MWh 3. Benzyna 44,80 MJ/kg 68,61 kg/gj 0,247 Mg/MWh 4. Olej napędowy 43,33 MJ/kg 73,33 kg/gj 0,264 Mg/MWh 5. Koks 28,20 MJ/kg 6. Węgiel 28,20 MJ/kg 6. Drewno opałowe 15,60 MJ/kg 106,00 kg/gj 0,382 Mg/MWh 106,00 kg/gj 0,385 Mg/MWh 109,76 kg/gj 0,395 Mg/MWh 7. Energia elektryczna 0,984 Mg/MWh Obliczenia wielkości emisji wykonano za pomocą arkuszy kalkulacyjnych. Do obliczeń wykorzystano następujący wzór obliczeniowy: E CO2 = C x EF gdzie: E CO2 - oznacza wielkość emisji CO 2 w MgCO 2, C - oznacza zużycie energii (elektrycznej, paliwa) w MWh, EF - oznacza wskaźnik emisji CO 2 w MgCO 2 /MWh. Sposób zbierania danych Strona 62

64 Proces sporządzania inwentaryzacji emisji może być ogólnie opisany, jako proces zbierania odpowiednich danych, a następnie wprowadzania tych danych do narzędzia inwentaryzacji emisji PIGN. W tym celu wykorzystano dwie metody zbierania danych emisji. Metodologia bottom-up polegająca na zbieraniu danych u źródła. Każda jednostka podlegająca inwentaryzacji podaje dane, które później agreguje się w taki sposób, aby dane były reprezentatywne dla większej populacji lub obszaru. Metodologia ta zwiększa prawdopodobieństwo popełnienia błędu przy analizie i obróbce danych oraz niepewność, czy cała docelowa populacja została ujęta w zestawieniu. Metodologia top-down polega na pozyskiwaniu zagregowanych danych dla większej jednostki obszaru lub populacji. Jakość danych jest wtedy generalnie lepsza, ponieważ jest mała ilość źródeł danych. Jeżeli zagregowane dane nie są reprezentatywne dla danego obszaru lub populacji, należy tak je przekształcić, aby jak najwierniej obrazowały zaistniałą sytuację. Głównym defektem tej metody jest mała rozdzielczość danych, która może ukryć trendy, mogące pojawić się przy większej rozdzielczości. Przygotowanie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Płużnica poprzedzono procesem inwentaryzacji z wykorzystaniem ankietyzacji. Inwentaryzacja szczegółowa dotyczyła głównie obiektów należących do gminy. W przypadku obiektów należących do osób prywatnych, ze względu na całkowitą dobrowolność w przekazywaniu danych, inwentaryzacja może być obarczona błędami. Proces inwentaryzacji (zbierania danych) zrealizowany został poprzez rozprowadzenie na terenie gminy formularzy ankiety na podstawie upoważnień udzielonych przez Wójta Gminy Płużnica. Inwentaryzacja prowadzona była w okresie maj - lipiec 2015 r. i obejmowała obszary: - społeczeństwo (budynki wielorodzinne w sektorze komunalnym) wysłane zostały pisma do zarządców, - przedsiębiorcy rozprowadzona została ankieta dla przedsiębiorcy, - dostawcy energii elektrycznej, ciepła i gazu wysłano pisma z prośbą o przekazanie danych, - jednostki publiczne (służba zdrowia, szkolnictwo, gospodarka mieszkaniowa, itp.) wysłano pisma z prośbą o przekazanie danych, - pojazdy samochodowe na terenie gminy wystąpiono z pismem do Starostwa Powiatowego z prośbą o przekazanie danych, - obiekty należące do gminy wystąpiono z prośbą o przekazanie danych do Urzędu Gminy. Strona 63

65 W przypadku sektora społeczeństwa przeprowadzono akcję informacyjno-edukacyjną dla mieszkańców i przedsiębiorców gminy, połączoną z ankietyzacją, dotyczącą negatywnego oddziaływania niskiej emisji na stan jakości powietrza w gminie oraz sposobu jej ograniczenia. Proces ankietyzacji zakładał dobrowolne i niezobowiązujące wypełnianie ankiet. Mieszkańcy i przedsiębiorcy mieli również możliwość udzielenia odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie drogą elektroniczną oraz on-line. Mieli oni dużo czasu do namysłu, wypełnienia ankiety i jej złożenia w Urzędzie Gminy lub elektronicznie na wskazany adres , a w przypadku gdy pojawiły się pytania, pod numerem telefonu podanym na ankiecie dostępny był pracownik firmy, który udzielał informacji i pomagał wypełniać ankietę. Jednym z celów przeprowadzenia procesu ankietyzacji wśród mieszkańców gminy było zidentyfikowanie funkcjonujących systemów grzewczych oraz rozpoznanie planów i potrzeb mieszkańców w zakresie modernizacji budynków i wymiany źródeł ogrzewania. Proces inwentaryzacji budynków mieszkalnych polegał również na ocenie obiektu z zewnątrz (za pośrednictwem narzędzi internetowych) i wypełnieniu przez mieszkańców karty ankietowej (zakres zgodny z informacjami ujętymi w bazie danych). Dane z kart ankietowych były nanoszone do bazy danych inwentaryzacji emisji. W związku z faktem, iż ani gmina, ani powiat nie dysponują bazą budynków z przyporządkowanymi do nich powierzchniami, nie istnieje możliwość przypisania powierzchni budynków z rejestrów publicznych do kolejnych numerów adresowych. W związku z faktem, iż inwentaryzacja prowadzona była z zewnątrz nie ma możliwości określenia instalacji OZE. Dla budynków użyteczności publicznej kontaktowano się z zarządcami by otrzymać informacje. W zakresie podmiotów gospodarczych, uznano, iż drobne usługi np. tłumaczenia, biura rachunkowe, prowadzone w budynkach mieszkalnych, lub jedynie przypisanie adresu firmowego do lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, nie stanowią podstawy do klasyfikacji powierzchni jako gospodarcza, zwłaszcza, że nie ma możliwości oszacowania jej wielkości z zewnątrz budynku. W zestawieniu nie ujęto budynków gospodarczych, gdyż są z natury nie ogrzewane. Większość danych związanych z aktywnością samorządu lokalnego zyskano na podstawie faktur za dostawy energii, zakupu paliw czy odbioru odpadów. Dla grupy społeczeństwa, źródła danych są bardziej zdywersyfikowane i obejmują dane uzyskane od dostawców prądu, stosowanych ankietach oraz szacunkach eksperckich. Strona 64

66 Inwentaryzacją objęte są wszystkie emisje gazów cieplarnianych wynikające ze zużycia energii finalnej na terenie gminy, a także szacunki dotyczące emisji z wytworzonych w danym roku odpadów. Uzasadnienie wyboru roku bazowego Zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów zalecanym rokiem bazowym jest rok 1990, natomiast dopuszcza się wybór innego roku, dla którego miasto dysponuje pełnym zestawem wiarygodnych danych do określenia emisji. W trakcie prowadzenia inwentaryzacji źródeł emisji problemem okazał się brak danych dla lat wcześniejszych niż 2014, co wynika z archiwizacji danych prowadzonych głównie przez jednostki w sektorze publicznym. Podobnie społeczeństwo również nie gromadzi danych o zużyciu energii, ciepła czy opału. Podczas opracowywania danych z inwentaryzacji zaobserwowano, że poszczególne jednostki przekazywały dane dotyczące zużyć niekompletne, a braki dla każdej z jednostek dotyczyły różnych lat. Gmina Płużnica jako rok bazowy wykazała rok Dane z powyższego opracowania posłużyły do uzupełnienia danych uzyskanych w wyniku ankietyzacji. W celu obliczenia emisji określono zużycie nośników energii finalnej na obszarze gminy, w podziale na poszczególne obszary. Pod pojęciem nośników energii rozumie się paliwa, energię elektryczną oraz ciepło sieciowe w bezpośrednim zużyciu. Ogólne zasady opracowania bazy danych Do określania wielkości emisji w roku bazowym oraz w latach zastosowano metodologię i narzędzia wypracowane w ramach własnych doświadczeń. Obliczenia wielkości emisji wykonano za pomocą programu własnego opartego na prostym w użyciu arkuszu kalkulacyjnym, który przelicza dane wejściowe (ilość zużytych paliw, energii oraz wytworzonych odpadów) na wielkości emisji gazów cieplarnianych za pomocą krajowych wskaźników emisji lub lokalnych wskaźników emisji. W tym miejscu należy zaznaczyć, że opracowana baza danych jest integralną częścią Planu i zawiera informacje uzyskane z przeprowadzonej inwentaryzacji źródeł emisji, źródeł energetycznych, zużyć poszczególnych mediów i surowców energetycznych, wykorzystywanych instalacji OZE, itp. grupy: Narzędzie, którym się posłużono przy inwentaryzacji zostało podzielone na dwie - pierwsza grupa związana jest z aktywnością samorządu lokalnego, Strona 65

67 - druga grupa związana jest aktywnością społeczeństwa. Każda z grup podzielona została na podgrupy źródeł, odpowiadające działaniom władz lokalnych i społeczeństwa, w celu ułatwienia zbiórki danych oraz wprowadzania danych do PGN. Podgrupy źródeł emisji wydzielone w związku z aktywnością samorządu lokalnego: - budynki administracji publicznej (w tym budownictwo socjalne), - transport, - oświetlenie publiczne, - gospodarka wodno-ściekowa, - gospodarka odpadami. Emisje związane z tą grupą odnoszą się do emisji, z którą samorząd jest bezpośrednio odpowiedzialny (np. Urząd Gminy, gminne jednostki organizacyjne). Podgrupy źródeł emisji wydzielone w związku z aktywnością społeczeństwa: - mieszkalnictwo, - handel i usługi, - przemysł - transport, - lokalna produkcja energii, - gospodarka odpadami. Emisje związane z tą grupą odnoszą się do pozostałych emisji gazów cieplarnianych, których źródłem jest działalność społeczeństwa i przedsiębiorstw w granicach administracyjnych gminy. Wykaz źródeł danych uwzględnione w inwentaryzacji bazowej W inwentaryzacji uwzględniono dane źródłowe za 2014 r. (rok bazowy) w zakresie: - zużycia energii elektrycznej, - zużycia paliw kopalnych (węgiel kamienny, gaz ziemny i olej opałowy), - zużycia paliw przeznaczonych do transportu, - zużycia biomasy i energii ze źródeł odnawialnych, - wytworzonych/składowanych odpadów, Strona 66

68 - gospodarki wodno-ściekowej. W celu zebrania danych posłużono się metodologią bottom-up oraz top-down. Dane pozyskano z materiałów udostępnionych przez Urząd Gminy, danych statystycznych GUS, dokumentów strategicznych i planistycznych gminy, danych pozyskanych z ankiet i odpowiedzi na zapytania. Dane pozyskane od samorządu lokalnego (metodologią bottom-up ): - zużycie energii elektrycznej w obiektach użyteczności publicznej (w tym budynki, oświetlenie publiczne itp.), określono na podstawie danych uzyskanych od Urzędu Gminy, - zużycie ciepła sieciowego na podstawie danych z jednostek gminnych, - zużycie paliw (gazu, węgla kamiennego, biomasy oleju napędowego) określono na podstawie odpowiedzi na zapytania, - zużycie paliw (pojazdy osobowe, dostawcze, autobusy i inne) przez pojazdy należące do gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych) określono na podstawie otrzymanych danych, - wytworzonych odpadów określono na podstawie otrzymanych odpowiedzi na zapytania i danych GUS, - gospodarki wodno-ściekowej, dane eksploatacyjne pozyskane z gminy. Dane pozyskane od społeczeństwa (metodologią top-down i bottom-up ): - zużycie energii elektrycznej określono na podstawie wypełnionych ankiet, danych od zarządców zasobami mieszkaniowymi i danych statystycznych publikowanych przez GUS, - zużycie paliw (gazu, węgla kamiennego, biomasy oleju napędowego) określono na podstawie danych wypełnionych ankiet oraz danych statystycznych publikowanych przez GUS, - zużycia paliw w transporcie oszacowano na podstawie danych statystycznych dotyczących struktury pojazdów zarejestrowanych w Polsce (GUS) oraz średnich długości pokonywanych przez pojazdy na terenie gminy i średniego spalania paliw (szacunki na podstawie danych Instytutu Transportu Samochodowego). Strona 67

69 Wskaźniki emisji Do określenia wielkości emisji przyjęto następujące wskaźniki: - dla paliw (węgiel kamienny, brunatny, koks, olej opałowy oraz gaz ziemny) zastosowano wskaźniki emisji stosowane w europejskim systemie handlu uprawnieniami do emisji CO 2, opracowane przez KOBiZE, - dla paliw płynnych stosowanych w transporcie (benzyna, olej napędowy) zastosowano wskaźniki emisji z raportu Krajowej Inwentaryzacji Gazów Cieplarnianych (wskaźniki uwzględniają emisję CO 2 ) - dla paliw odnawialnych (biomasa, biogaz) przyjęto wskaźnik emisji równy 0 Mg CO 2 (na jednostkę biomasy) przyjęto, że spalanie paliw odnawialnych jest neutralne pod względów emisji GHG, - dla energii elektrycznej przyjęto wskaźnik 0,982 Mg CO 2 /MWh (jest to wskaźnik reprezentatywny dla sektora energetyki zawodowej opartej na węglu kamiennym i brunatnym, z niewielkim udziałem biomasy określony przez KOBiZE). W celu zachowania porównań wielkości zużycia energii pomiędzy poszczególnymi latami przyjęto wskaźnik na stałym poziomie, - dla odpadów (dotyczy wyłącznie odpadów wytworzonych i zdeponowanych na składowiskach) przyjęto wskaźnik emisji 0,646 CO 2 /Mg odpadów wskaźnik określono na podstawie wieloletnich danych dla Polski, za KOBiZE (na podstawie raportów z inwentaryzacji gazów cieplarnianych). Unikanie podwójnego liczenia emisji W celu wyeliminowania możliwości podwójnego liczenia emisji zastosowano następujące środki: - podane przez jednostki samorządowe zużycie energii elektrycznej, ciepła oraz paliw zostało odjęte od wielkości globalnych przekazanych przez dostawców/dystrybutorów energii, paliw i danych GUS na obszarze gminy, - emisje z transportu dla grupy samorządowej zostały odjęte od oszacowanych emisji z transportu dla grupy społeczeństwa. Strona 68

70 5.2 Wyniki obliczeń Emisja związana z działalnością samorządową W tym punkcie przedstawiono zestawienie zbiorcze emisji CO 2 ze wszystkich zinwentaryzowanych obszarów związanych z działalnością samorządową. Przedstawiono informacje i dane dotyczące całkowitej energii zużytej oraz całkowitej emisji gazów cieplarnianych związanej z sektorem publicznym. Na sumę emisji CO 2 Mg/rok do środowiska największy wpływ na zużycie energii w gospodarce wodno ściekowej energia elektryczna stanowiące 49,8% całości. W tabeli przedstawiono porównanie emisji CO 2 z działalności samorządowej w roku bazowym Kolumny przedstawiają kolejno: całkowitą energię wytworzoną oraz pobraną przez dany obszar wyrażoną w megawatogodzinach na rok, całkowitą emisję związaną z wytworzeniem oraz pobraniem energii elektrycznej i cieplnej, udział procentowy poszczególnych obszarów w całości sektora. Tab. 17 Emisja związana z działalnością samorządową - Rok inwentaryzacji 2014 Źródło emisji/wytworzenia energii Zużycie energii elektrycznej budynki użyteczności publicznej Oświetlenie dróg i obiektów publicznych - energia elektryczna Ogrzewanie obiektów użyteczności publicznej (bez biomasy) Pojazdy użyteczności publicznej - paliwa Składowanie odpadów Gospodarka wodno-ściekowa - energia elektryczna Wytworzenie energii przez OZE (energia elektryczna i cieplna w tym biomasa) Całkowita energia pobrana i wytworzona Całkowita emisja CO 2 Udział źródła w emisji sumaryczn ej MWh/rok Mg/rok % 148,83 146,15 13,7 155,84 153,03 14,4 780,19 222,92 21,0 15,56 4,16 0,4 7,75 0,7 539,26 529,55 49,8 226,72 0,00 0,0 Suma 1866, ,56 100,0 Strona 69

71 Tab. 18 Zestawienie zużycia energii, wytworzonej energii i emisji CO 2 w sektorze użyteczności publicznej w roku 2014 Źródło emisji Zużycie/ Wytworzen ie łączne Jednos tka Zestawienie zużycia energii z paliw i wielkość emisji w sektorze użyteczności publicznej Zużycie energii elektrycznej - budynki oraz oświetlenie dróg i obiektów publicznych Spalanie gazu ziemnego - ogrzewanie budynków Zużycie ciepła sieciowego - ogrzewanie budynków Spalanie oleju opałowego - ogrzewanie budynków Spalanie węgla kamiennego - ogrzewanie budynków Spalanie biomasy - ogrzewanie budynków Spalanie gazu płynnego propan-butanu (LPG) - ogrzewanie budynków Spalanie oleju napędowego pojazdy Spalanie benzyn pojazdy Spalanie gazu płynnego propan-butan (LPG) - pojazdy Składowanie odpadów Gospodarka wodno-ściekowa - energia elektryczna Suma Całkow ita energi a MWh/ rok Całkow ita emisja CO2 Mg/ro k Udział w wielkośc i emisji lub wytworz eniu energii 304,67 MWh 304,67 299,19 28,1 0,00 m3 0,00 0,00 0,0 0,00 MWh 0,00 0,00 0,0 59,78 Mg 710,19 198,14 18,6 10,50 Mg 70,00 24,78 2,3 58,30 Mg 226,72 0,00 0,0 0,00 Mg 0,00 0,00 0,0 1,31 Mg 15,56 4,15 0,4 0,00 Mg 0,00 0,00 0,0 0,00 Mg 0,00 0,00 0,0 12,00 Mg 7,75 0,7 539,26 MWh 539,26 529,55 49,8 1866,4 0 % 1063, ,0 Budynki W tej podgrupie źródeł uwzględniono emisje wynikające z użytkowania budynków tj. ogrzewanie, zużycie energii elektrycznej oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Uwzględniono budynki położone na terenie gminy, należące do gminy lub te, w których gmina ma udziały, takie jak: - budynki administracyjne gminy, - budynki będące we władaniu gminy (np. świetlice wiejskie, budynki OSP), Strona 70

72 - szkoły, gimnazjum, biblioteki. Emisja CO 2 ze zużycia energii elektrycznej w oświetleniu obiektów publicznych w roku 2014 wynosiło około 146,15 Mg. Emisja CO 2 z energii na ogrzewanie budynków publicznych 222,92 Mg w 2014 wynikała przede wszystkim z zastosowania kotłów opalanych olejem opałowym oraz niewystarczającego poziomu prac termo-modernizacyjnych. Tab. 19 Zestawienie zużycia energii Lp. Nazwa obiektu Adres Rok budowy Powierzchnia ogrzewana [m2] 1 Urząd Gminy w Płużnicy Płużnica ,23 2 Szkoła Podstawowa w Płużnicy Płużnica 1997 nowa część, I termomod ernizacja , II Rodzaj ogrzewania Olej opałowy Olej opałowy pelet Zużycie opału w latach w Mg/m3/MWh ,28 (2013/2014) ,56 (2014/2015) ,80 (2014) ,07 (2013) ,20 (2014) ,62 (2015) Zużycie energii elektrycznej kwh 3 4 Gimnazjum Publiczne w Nowej Wsi Królewskiej Przedszkole w Płąchawach Nowa Wieś Królewska 5 Przedszkole w Płużnicy Płużnica Punkt Przedszkolny w Mgowie Punkt Przedszkolny w Orłowie Gminna Biblioteka w Płużnicy (mieści się w budynku remizo świetlicy w Płużnicy) Biblioteka w Nowej wsi Królewskiej (w budynku Gimnazjum) ,33 Płąchawy 1986 b.d. Budynek prywatny Mgowo b.d. b.d. Orłowo b.d. b.d. Płużnica Nowa Wieś Królewska 10 Świetlica Wieldządz Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Płużnicy Ośrodek Zdrowia w Płużnicy Ośrodek Zdrowia w Nowej Wsi Królewskiej termomod ernizacja b.d. Termomod ernizacja Olej opałowy ,42 zł (2013/2014) kwh Olej opałowy b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 128 Węgiel, piec kaflowy Olej opałowy Olej opałowy Olej opałowy Prąd, obecniedrzewo b.d. b.d. b.d. b.d. 73 kwh b.d. b.d. b.d. 4 m2 93 kwh Płużnica Miał 5 t 2856,00 zł Płużnica Nowa Wieś Królewska 14 GOPS w Płużnicy Płużnica (stara siedziba) Termomod Olej opałowy l 12277,63 zł Olej opałowy 125,10 Olej opałowy 9870 l ,54 zł b.d. b.d. Strona 71

73 15 Centrum Edukacji Ekologicznej w Orłowie Orłowo ernizacja 2015 nowa siedziba Moderniza cja pelet Olej opałowy ,49 (2013/2014) 5467 kwh 16 Świetlica Kotnowo węgiel 399,60 zł 17 Remiza Nowa Wieś Królewska Termomod ern kwh 107 pelet b.d. b.d. 18 Remiza Ostrowo węgiel 1600,00 zł b.d. 19 Remiza Józefkowo ,04 b.d. b.d. b.d. 20 Świetlica Józefkowo ,76 b.d. b.d kwh 21 Remiza Błędowo 2015 termomod ernizacja 252 b.d. b.d. b.d. 22 Biblioteka b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 23 Świetlica Bielawy węgiel 199,28 zł 2273 kwh 24 Świetlica Bartoszewic e 25 Remizo-świetlica Płużnica 26 Budynek poszkolny Wiewiórki b.d. 101 węgiel 1979,52 zł b.d termomod ernizacja 1967 termomod ernizacja b.d. 27 Świetlica Wiewiórki Wiewiórki 1920 b.d. Olej opałowy Olej opałowy Kominek/pi ec kaflowy 47408,06 zł (2013/2014) 35168,51 zł (2014/2015) b.d L 93 KWh 5 m 2 70KWh 28 Świetlica Działowo Działowo ,40 C.O. b.d. b.d. 29 Świetlica Dąbrówka Dąbrówka 1900 b.d. Piec kaflowy 4 T 55 KWh 30 Świetlica Mgowo Mgowo b.d. b.d. Piec kaflowy 2 T 35 KWh 31 Świetlica Czaple Czaple b.d. 110 Kominek 4 m 2 b.d. Dane UG w Płużnicy Pojazdy W tej podgrupie uwzględniono wyłącznie pojazdy będące w użytkowaniu OSP (pojazdy specjalne). Z tego względu w inwentaryzacji wydzielono następujące kategorie pojazdów: - osobowo- dostawcze, - specjalne głównie sprzęt OSP. Emisja z pojazdów w roku 2014 wyniosła 4,16 Mg CO 2 co stanowiło 0,4%. Strona 72

74 Oświetlenie publiczne W tej podgrupie uwzględniono całkowitą ilość energii zużytą na potrzeby przestrzeni publicznej, iluminacji budynków. Dla roku bazowego emisja CO 2 wynikająca z oświetlania ulic i budynków na terenie gminy wyniosła 153,03 MgCO 2 co stanowi ok. 14,6%. Tab. 20 Zestawienie zużycia energii, wytworzonej energii i emisji CO2 eq w grupie oświetlenie uliczne Lp Rodzaj oświetlenia Adres Zużycie energii Emisja CO 2 elektrycznej w MWh 1 Oświetlenie uliczne Bartoszewice1 1,95 1,91 2 Oświetlenie uliczne Bielawy 5,36 5,26 3 Oświetlenie uliczne Błędowo 1 5,84 5,74 4 Oświetlenie uliczne Błędowo 1 0,97 0,96 5 Oświetlenie uliczne Czaple 1 5,84 5,74 6 Oświetlenie uliczne Czaple 2 6,33 6,22 7 Oświetlenie uliczne Dąbrówka 3 1,46 1,43 8 Oświetlenie uliczne Dąbrówka 4 1,46 1,43 9 Oświetlenie uliczne Działowo 1 5,36 5,26 10 Oświetlenie uliczne Goryń 2 0,49 0,48 11 Oświetlenie uliczne Józefów 1 2,44 2,39 12 Oświetlenie uliczne Józefów 2 0,97 0,96 13 Oświetlenie uliczne Kotnowo 1 2,44 2,39 14 Oświetlenie uliczne Mgowo 5 7,31 7,17 15 Oświetlenie uliczne Nowa Wieś Królewska 12 2,92 2,87 16 Oświetlenie uliczne Nowa Wieś Królewska 4 5,36 5,26 17 Oświetlenie uliczne Nowa Wieś Królewska 13 0,97 0,96 18 Oświetlenie uliczne Orłowo 1 7,31 7,17 19 Oświetlenie uliczne Orłowo 2 0,97 0,96 20 Oświetlenie uliczne Ostrowo 1 0,97 0,96 21 Oświetlenie uliczne Płączawy 1 2,92 2,87 22 Oświetlenie uliczne Płączawy 4 4,38 4,30 23 Oświetlenie uliczne Płużnica 1 17,05 16,74 24 Oświetlenie uliczne Płużnica 1a 5,84 5,74 25 Oświetlenie uliczne Płużnica 1b 5,84 5,74 26 Oświetlenie uliczne Płużnica 3 3,90 3,83 27 Oświetlenie uliczne Płużnica 3a 0,97 0,96 28 Oświetlenie uliczne Płużnica 6 SKR 1,95 1,91 29 Oświetlenie uliczne Płużnica 7 HYDR. 27,76 27,26 30 Oświetlenie uliczne Uciąż 6,33 6,22 31 Oświetlenie uliczne Wieldządz 2 6,33 6,22 32 Oświetlenie uliczne Wieldządz 1 5,84 5,74 Gospodarka wodno-ściekowa W gospodarce wodno-ściekowej uwzględniono całkowitą ilość zużytej energii związanej z dostarczaniem wody na terenie gminy oraz odbiorem i transportem ścieków Strona 73

75 (przepompownie). Dla roku bazowego emisja z obszaru gospodarki wodno-ściekowej wyniosła 529,55 Mg CO 2 co stanowi 49,8%. Gospodarka odpadami W zakresie odpadów uwzględnia się odpady powstałe wskutek aktywności samorządu (uwzględnia się odpady powstałe w obiektach należących do gminy). Emisje określa się na podstawie ilości przekazanych do składowania odpadów (za wyjątkiem osadów ściekowych) jeżeli odpady przetwarzane były w inny sposób ich ilość nie jest brana pod uwagę (nie są wliczane do całkowitej emisji). Powoduje to znaczne zmiany w wielkości emisji z obszaru gospodarki odpadami jednostek gminnych, dlatego wielkość określoną dla tej podgrupy należy traktować, jako szacunkową, dającą przybliżony obraz emisji. Odpady nie są składowane na terenie gminy Emisja z działalności społeczeństwa W tym punkcie przedstawiono zestawienie zbiorcze emisji CO 2 ze wszystkich zinwentaryzowanych obszarów związanych z działalnością społeczeństwa. Przedstawiono informacje i dane dotyczące emisji gazów cieplarnianych w grupie społeczeństwa. Na sumę emisji CO 2 Mg/rok do środowiska największy wpływ ma użycie paliw w transporcie 32,9 % oraz ogrzewanie budynków mieszkalnych stanowiące 30,4 % całości. Na terenie gminy wyodrębniono następujące podgrupy źródeł emisji: - mieszkalnictwo obejmuje wszystkie budynki mieszkalne (jedno i wielorodzinne) na terenie gminy (z wyłączeniem budownictwa socjalnego, które ujęto w działalności samorządowej) oraz kotłownie lokalne, - budynki usługi obejmuje przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, - przemysł obejmuje przedsiębiorstwa klasyfikowane jako produkcyjne (z wyłączeniem instalacji objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych), - transport obejmuje ruch lokalny na terenie gminy, - odpady nie ujęto emisji, gdyż odpady nie są składowane na terenie gminy. Ponadto w ramach przeprowadzonej ankietyzacji uzyskano dane dotyczące posiadanych przez społeczeństwo gospodarstw rolnych. Dane wykorzystano do wyliczeń odpowiednich wskaźników emisji. Pominięto rolnictwo jako osobny obszar inwentaryzacji. W tabeli przedstawiono porównanie emisji CO 2 z sektora społeczeństwa w roku bazowym Strona 74

76 Kolumny przedstawiają kolejno: całkowitą energię wytworzoną oraz pobraną przez dany obszar wyrażoną w megawatogodzinach na rok, całkowitą emisję związaną z wytworzeniem oraz pobraniem energii elektrycznej i cieplnej, udział procentowy poszczególnych obszarów w całości sektora. Wnioski z przeprowadzonej analizy danych dotyczących poszczególnych obszarów. Tab. 21 Emisja z działalności społeczeństwa Rok inwentaryzacji 2014 Źródło emisji/wytworzenia energii Zużycie energii elektrycznej budynki mieszkalne Zużycie energii elektrycznej usługi Zużycie energii elektrycznej przemysł Ogrzewanie budynków mieszkalnych (bez biomasy) Ogrzewanie budynków usługi (bez biomasy) Ogrzewanie przemysł (bez biomasy) Pojazdy transport - paliwa w tym energia elektryczna dla pojazdów (społeczeństwo, usługi, przemysł) Składowanie odpadów (społeczeństwo, usługi, przemysł) Wytworzenie energii przez OZE (energia elektryczna i cieplna w tym biomasa) Suma Całkowita energia pobrana i wytworzona Całkowit a emisja CO 2 Udział źródła w emisji sumaryc znej MWh/rok Mg/rok % * 3793, ,73 14,6 618,65 607,51 2,4 3863, ,47 14, , ,14 25,6 450,74 158,62 0,6 749,23 254,53 1, , ,06 38,6 0,0 618,87 2, ,77 0,00 0, , ,93 100,0 Tab. 22 Zestawienie zużycia energii, wytworzonej energii i emisji CO2 w sektorze społeczeństwo ( w tym usługi i przemysł) w roku 2014 Źródło emisji Zestawienie zużycia energii z paliw i wielkość emisji Zużycie energii elektrycznej - budynki mieszkalne Zużycie energii elektrycznej usługi Zużycie/ Wytworzenie łączne Jedn ostka Całkowit a energia MWh/ rok Całkowita emisja CO2 Mg/rok % * Udział w wielkośc i emisji lub wytwor zeniu energii 3793,00 MWh 3793, ,73 14,6 618,65 MWh 618,65 607,51 2,4 Strona 75

77 Zużycie energii elektrycznej przemysł Spalanie gazu ziemnego - ogrzewanie budynków mieszkalnych Zużycie ciepła sieciowego - ogrzewanie budynków mieszkalnych Spalanie oleju opałowego - ogrzewanie budynków mieszkalnych Spalanie węgla kamiennego - ogrzewanie budynków mieszkalnych Spalanie biomasy - ogrzewanie budynków mieszkalnych Spalanie gazu płynnego propan-butanu (LPG) - ogrzewanie budynków mieszkalnych Spalanie gazu ziemnego - ogrzewanie usługi Zużycie ciepła sieciowego - ogrzewanie usługi Spalanie oleju opałowego - ogrzewanie usługi Spalanie węgla kamiennego - ogrzewanie usługi Spalanie biomasy - ogrzewanie usługi Spalanie gazu płynnego propan-butanu (LPG) - ogrzewanie usługi Spalanie gazu ziemnego - ogrzewanie przemysł Zużycie ciepła sieciowego - ogrzewanie przemysł Spalanie oleju opałowego - ogrzewanie przemysł Spalanie węgla kamiennego - ogrzewanie przemysł Spalanie biomasy - ogrzewanie przemysł Spalanie gazu płynnego propan-butanu (LPG) - ogrzewanie przemysł Spalanie oleju napędowego pojazdy Spalanie benzyn pojazdy Spalanie gazu płynnego propan-butan (LPG) pojazdy Zużycie energii elektrycznej pojazdy Składowanie odpadów Suma 3863,00 MWh 3863, ,47 14,8 0,00 m3 0,00 0,00 0,0 0,00 MWh 0,00 0,00 0,0 23,43 Mg 278,35 77,66 0,3 2743,00 Mg 18286, ,48 25,3 3494,00 Mg 13587,78 0,00 0,0 0,00 Mg 0,00 0,00 0,0 0,00 m3 0,00 0,00 0,0 0,00 MWh 0,00 0,00 0,0 0,00 Mg 0,00 0,00 0,0 66,50 Mg 443,33 156,94 0,6 76,77 Mg 298,55 0,00 0,0 0,29 Mg 7,41 1,68 0,0 0,00 m3 0,00 0,00 0,0 0,00 MWh 0,00 0,00 0,0 12,00 Mg 142,56 39,77 0,2 91,00 Mg 606,67 214,76 0,8 50,00 Mg 194,44 0,00 0,0 0,00 Mg 0,00 0,00 0,0 1627,21 Mg 19331, ,44 20,2 616,39 Mg 7362, ,25 7,2 496,80 Mg 12693, ,37 11,3 0,00 MWh 0,00 0,00 0,0 958,00 Mg 618,87 2, , ,93 100,0 Mieszkalnictwo W przypadku mieszkalnictwa o wielkości emisji CO 2 decyduje ilość zużytej energii elektrycznej oraz cieplnej do ogrzewania. Emisja CO 2 ze zużycia energii elektrycznej, ciepła Strona 76

78 sieciowego i spalania węgla kamiennego oraz pozostałych paliw kopalnych w 2014 r wynosiła około: - energia elektryczna 3725 Mg, - ogrzewanie: paliwa kopalne 6551 Mg, Emisja ogółem CO 2 z grupy mieszkalnictwa w 2014 roku mimo zwiększenia powierzchni użytkowej budynków na terenie gminy zmniejsza się na terenie gminy w stosunku do lat wcześniejszych. Zmiany wielkości emisji uwarunkowane są przede wszystkim długością okresu grzewczego. Przeprowadzone działania termomodernizacyjne oraz wymiany źródeł ciepła na bardziej efektywne (o większej sprawności), przyczyniają się szczególności do ograniczenia zużycia węgla, a także do ograniczenia zużycia pozostałych paliw. Handel i usługi W tej podgrupie źródeł o wielkości emisji CO 2, tak jak w przypadku mieszkalnictwa, decyduje ilość zużytej energii elektrycznej oraz cieplnej (paliwa). W przypadku handlu, usług emisja CO 2 w roku bazowym 2014 wyniosła: - energia elektryczna 609 Mg, - ogrzewanie: paliwa kopalne 159 Mg. Przemysł W tej podgrupie źródeł o wielkości emisji CO 2, tak jak w przypadku mieszkalnictwa, decyduje ilość zużytej energii elektrycznej oraz cieplnej (paliwa). W przypadku przemysłu emisja CO 2 w roku bazowym 2014 wyniosła: - energia elektryczna 3793 Mg, - ogrzewanie: paliwa kopalne 255 Mg. Transport W tej podgrupie uwzględnia się wszystkie emisje związane ze zużyciem paliw silnikowych w pojazdach poruszających się po terenie gminy. Uwzględniono ruch lokalny oraz tranzytowy. Zgodnie z ogólnokrajowym trendem wzrasta ilość samochodów oraz intensywność ich użytkowania, co przekłada się na wzrost emisji z transportu. Jednocześnie średnia wieku pojazdów w Polsce ulega zmianie (jest coraz większy udział samochodów Strona 77

79 nie przekraczających 10 lat), zatem zmniejsza się średnie zużycie paliw. Źródłami emisji w tej grupie są procesy spalania benzyn, oleju napędowego oraz LPG, przy czym udział benzyn zmniejsza się na korzyść oleju napędowego i LPG. Szacowana emisja CO 2 w roku 2014 wyniosła 9876 Mg co stanowi 38,6%. Gospodarka odpadami W tej podgrupie uwzględnia się wszystkie emisje związane z gospodarką odpadami na terenie gminy. Szacowana emisja CO 2 w roku 2014 wyniosła 619 Mg, co stanowiło 2,4% Emisja ogółem z terenu gminy Płużnica Poniżej w tabeli przedstawiono podsumowanie emisji gazów cieplarnianych z terenu gminy Płużnica. Całkowita emisja CO 2 zawiera również emisję związaną z działalnością samorządu. Osobno wydzielono emisję związaną z aktywnością samorządu w celu podkreślenia stopnia jego odpowiedzialności w całkowitej emisji z terenu gminy. Tab. 23 Podsumowanie emisji gazów cieplarnianych z terenu gminy Płużnica Lp. Rodzaj Rok Całkowita emisja z terenu gminy w tym (w Mg): Emisja grupa samorząd Emisja grupa społeczeństwo Udział samorządu w emisji całkowitej 3,9% Całkowita emisja ekwiwalentu CO 2 z obszaru Gminy Płużnica w roku 2014 wyniosła Mg z czego działalność samorządu przyczyniła się w postaci emisji na poziomie Mg co stanowi ok. 3,9% całkowitej emisji z terenu Gminy. 5.3 Zużycie energii na terenie gminy Płużnica Poniżej w tabeli przedstawiono podsumowanie zużycia energii na terenie gminy Płużnica Tab. 24 Podsumowanie zużycia energii na terenie gminy Płużnica Lp. Rodzaj Rok Całkowite zużycie energii na terenie gminy w tym (w MWh): Emisja grupa samorząd Emisja grupa społeczeństwo Udział samorządu w zużyciu energii 2,2 Całkowite zużycie energii na terenie Gminy Płużnica w roku 2014 było na poziomie MWh na rok. Z czego za zużycie samorząd odpowiada na poziomie MWh, co stanowiło 2,2%. Strona 78

80 6 PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 6.1 Cele strategiczne i szczegółowe Cele Planu gospodarki niskoemisyjnej wpisują się w cele przyjęte na poziomie Unii Europejskiej, w zakresie transformacji gospodarki europejskiej w kierunku niskoemisyjnym. Wyznaczone cele szczegółowe na poziomie lokalnym dla gminy wpisują się w cel strategiczny. Celem strategicznym gminy Płużnica w zakresie gospodarki niskoemisyjnej do 2020 roku jest: Zrównoważony rozwój gminy w oparciu o gospodarkę niskoemisyjną, podniesienie standardu jakości życia i zamieszkania mieszkańców poprzez lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów, rozwój infrastruktury i ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Do realizacji celu strategicznego wyodrębnia się 5 celów szczegółowych, którymi są: Cel szczegółowy 1: obniżenie zapotrzebowania na energię finalną w gminie Płużnica do Cel szczegółowy 2: zwiększenie wykorzystania energii z małych źródeł odnawialnych do 2020 roku. Cel szczegółowy 3: obniżenie emisji CO 2-eq w transporcie lokalnym do 2020 roku. Cel szczegółowy 4: obniżenie emisji gazów cieplarnianych z gospodarki ściekowej do 2020 roku. Cel szczegółowy 5: podniesienie świadomości społecznej mieszkańców do 2020 roku. Celem w zakresie redukcji emisji CO 2 dla gminy Płużnica jest ok Mg CO 2 /rok. 6.2 Działania o charakterze krótkoterminowym i średnioterminowym Gmina Płużnica zakłada szereg działań o charakterze krótko- i długoterminowym, które doprowadzą do realizacji założeń i celów długookresowych oraz posłużą wypełnieniu Strona 79

81 celów strategicznych i szczegółowych. Realizacja celów i zobowiązań napotyka jednak na szereg ograniczeń, do których należy zaliczyć: brak właściwej kompetencji gmina nie może podejmować działań inwestorskich w przypadku obiektów osób prywatnych i przedsiębiorstw, władze gminy mogą prowadzić jedynie działania promocyjno-informacyjne, koordynujące i zachęcające nakierowane na realizacje inwestycji przez podmioty prywatne i organizacje zewnętrzne. możliwości finansowe budżet gminy musi pozostać zrównoważony dla bezpieczeństwa funkcjonowania, dlatego przy podejmowaniu działań ważne jest pozyskiwanie funduszy zewnętrznych, które odciążą budżet gminy oraz mieszkańców w myśl zasady że fundusze publiczne są środkami wszystkich obywateli, a ich wykorzystanie powinno być ściśle uzasadnione i efektywne. sprzeczny interes poszczególnych grup lub mieszkańców gminy, interes społeczny może być czasem sprzeczny z interesami prywatnymi dlatego ważna jest dyskusja oraz informowanie mieszkańców o przedsięwzięciach oraz wspólne podejmowanie decyzji. Poniżej zostały przedstawione i opisane działania krótko - i średnioterminowe służące realizacji poszczególnych celów strategicznych Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Płużnica Cel szczegółowy 1: obniżenie zapotrzebowania na energię finalną w gminie Płużnica do 2020 Działanie 1.1. Termomodernizacja budynków w gminie Płużnica W ramach działania termomodernizacji podlegać będą budynki mieszkalne oraz usługowe znajdujące się na terenie gminy Płużnica, które należą od osób prywatnych lub przedsiębiorstw. Gmina nie jest właścicielem budynków i nie może bezpośrednio odpowiadać za wykonanie działania, dlatego wykonanie działania jest uzależnione od zainteresowania mieszkańców. Urząd Gminy będzie wspomagać mieszkańców poprzez działania informacyjno-promocyjne oraz szkoleniowe (Działanie z 5-go celu szczegółowego). Zakłada się, że do 2020 roku ok. 450 budynków na terenie Płużnica zostanie poddanych termomodernizacji, termomodernizacja zostanie przeprowadzona w sposób całkowity lub częściowy, działaniu będą podlegać: Strona 80

82 wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w budynkach gdzie nie została wykonana; ocieplenie ścian; wymiana dachu gdzie konieczne, łącznie z ociepleniem stropodachu; docieplenie fundamentów, wymiana oświetlenia na energooszczędne; system zarządzania energią; rekuperacja; wymiana systemu grzewczego. Zakłada się, że w latach zostanie poddane termomodernizacji po 90 budynków rocznie, o łącznej powierzchni m 2. Działanie przyczyni się do obniżenia zapotrzebowania na energię finalną o 3375 MWh/rok (zakłada się ze zmniejszy się zapotrzebowanie budynków o 40%) i uniknięcia emisji o 1185 Mg CO 2-eq /rok w stosunku do 2014 roku. Monitoring oraz kontrola wykonywana będzie na podstawie dobrowolnej deklaracji mieszkańców do koordynatora wdrażania planu informacji od zarządu osiedla oraz na podstawie wywiadu przeprowadzanego przez koordynatora na terenie gminy. Koszt termomodernizacji przyjęto na poziomie 250 zł za m 2 powierzchni. Tab. 25 Plan modernizacji budynków w gminie Płużnica do roku Razem ilość budynków powierzchnia budynków [m2] obniżenie zapotrzebowania na energię finalną [MWh/rok] uniknięta emisja CO 2 w stosunku do BEI [Mg/rok] Tab. 26 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania Mieszkańcy inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny tys. zł Strona 81

83 miernik działania wykonanie termomodernizacji zmniejszenie zużycia energii po zakończeniu działania (na podstawie rachunków) obniżenie zapotrzebowania na energię finalną MWh t /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 1185 Mg/rok Finansowanie % - własne mieszkańców, 0-80% - NFOŚiGW, RPO Województwa Kujawsko- Pomorskiego, fundusz termomodernizacyjny, RYŚ Działanie 1.2. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Płużnica W ramach działania termomodernizacji podlegać będą budynki użyteczności publicznej znajdujące się na terenie gminy Płużnica. Gmina Płużnica jest właścicielem budynków i bezpośrednio odpowiada za wykonanie działania. W 2015 roku realizowano zadanie p.n. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Płużnica edycja II- Zwiększenie efektywności energetycznej w budynkach świetlic. Wartość zadania to kwota ,64 zł. W ramach zadania wykonano: Termomodernizację i rozbudowę remizo-świetlicy w Nowej Wsi Królewskiej, Termomodernizację i rozbudowę remizo-świetlicy w Błędowie, Termomodernizację świetlicy w Wieldządzu, Termomodernizację i rozbudowę budynku GCI w Płużnicy. W ramach działania w latach planowane jest wykonanie inwestycji: budowa przedszkola w Płużnicy (3 mln zł) budowa budynku socjalnego w miejscowości Goryń ,00 zł Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Płużnica III edycja kompleksowa modernizacja 3 budynków użyteczności publicznej: urzędu gminy, budynku rehabilitacji w Płużnicy i przedszkola w Płąchawach ,00 zł Budowa biblioteki publicznej w Płużnicy 2,5 mln Strona 82

84 Budowa świetlic w Mgowie, Działowie i Goryniu 1,5 mln Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Płużnica edycja IV kompleksowa modernizacja 10 budynków użyteczności publicznej :świetlice wiejskie w Kotnowie, Uciążu, Czaplach, Bielawach, Dąbrówce, Ostrowie, Bartoszewicach, Działowie, Józefkowie i Mgowie 2,225 mln. Zakłada się, że do 2020 na terenie gminy Płużnica w budynkach poddanych termomodernizacji, termomodernizacja zostanie przeprowadzona w sposób całkowity lub częściowy, działaniu będą podlegać: wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w budynkach gdzie nie została wykonana; ocieplenie ścian, fundamentów; wymiana oświetlenia na energooszczędne; system zarządzania energią; rekuperacja; wymiana dachu gdzie konieczne, łącznie z ociepleniem stropodachu; wymiana systemu grzewczego. Działanie przyczyni się do obniżenia zapotrzebowania na energię finalną o 122 MWh/rok (zakłada się ze zmniejszy się zapotrzebowanie budynków o 45%) i uniknięcia emisji o 43 Mg CO 2-eq /rok w stosunku do 2014 roku. Monitoring oraz kontrola wykonywana będzie na podstawie danych otrzymanych od gminy. Koszt termomodernizacji przyjęto na poziomie 250 zł za m 2 powierzchni. Tab. 27 Plan modernizacji budynków w gminie Płużnica do roku Razem ilość budynków powierzchnia budynków [m2] obniżenie zapotrzebowania na energię finalną [MWh/rok] 53,2 21,3 21,3 26,6 122 uniknięta emisja CO 2 w stosunku do BEI [Mg/rok] Tab. 28 Działanie 1.2- zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania Gmina Płużnica inwestycyjne ciągłe Harmonogram Strona 83

85 koszt łączny 4381 tys. zł miernik działania wykonanie termomodernizacji zmniejszenie zużycia energii po zakończeniu działania (na podstawie rachunków) obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 122 MWh t /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 43 Mg/rok Finansowanie % - środki własne gminy 0-80% - NFOŚiGW, RPO WK-P, fundusz termomodernizacyjny, RYŚ Strona 84

86 Działanie 1.3. Budowa energooszczędnego oświetlenia ulicznego Działanie będzie polegać na budowie nowych punktów oświetlenia w technologii energooszczędnej m.in. LED lub z zastosowaniem OZE. Koszt oprawy przyjęto na poziomie 7500 zł. W ramach działania w latach planowane są do wykonania roboty budowlane polegające na zakupie i montażu lamp drogowych w miejscowości Józefkowo Tab. 29 Budowa oświetlenia na terenie gminy Gmina Płużnica ilość punktów oświetlenia moc łączna punktó w [kw] energia zużyta w 2014 roku [MWh] szacowana moc po modernizacji [kw] koszt wymiany [tys. zł] obniżenie zapotrzebowa nia na energię finalną [MWh/rok] uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI ,5 155,84 20, Realizacja działania w pełnym zakresie pozwoli na zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o 109 MWh/rok. Realizacja działania spowoduje uniknięcie emisji ok. 107 CO 2 Mg/rok w stosunku do 2014 roku. Tab. 30 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania gmina Płużnica inwestycyjne jednorazowe Harmonogram koszt łączny 480 tys. zł miernik działania wymiana opraw oświetleniowych zmniejszenie zużycia energii na oświetlenie uliczne obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 109 MWh e /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 107 Mg/rok Finansowanie 100% - formuła ESCO (ewentualnie 20% - własne gminy, 80% - NFOŚiGW, RPO WK-P Strona 85

87 Działanie 1.4. Wymiana źródeł światła z tradycyjnych na energooszczędne Działanie będzie polegać na wymianie 200 źródłem światła na energooszczędne typu LED w budynkach będących własnością Gminy. W ramach działania przewiduje się: wymianę źródeł światła na energooszczędne lampy LED. Tab. 31 Wymiana źródeł światła w obiektach gminnych Gmina Płużnica ilość punktów oświetleni a energia zużyta w 2014 roku [MWh] koszt wymiany [tys. zł] obniżenie zapotrzebowania na energię finalną [MWh/rok] uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 200 8,8 7,5 6,8 6,6 Mieszkańcy , ,6 13,3 Realizacja działania w pełnym zakresie pozwoli na zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o 20,4 MWh/rok. Realizacja działania spowoduje uniknięcie emisji ok. 19,9 CO 2 Mg/rok w stosunku do 2014 roku. Tab. 32 Działanie 1.4- zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania gmina Płużnica/mieszkańcy inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny 22,5 tys. zł miernik działania wymiana źródeł światła zmniejszenie zużycia energii obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 20,4 MWh e /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 19,9 Mg/rok Finansowanie 100% - formuła ESCO (ewentualnie 37% - własne gminy, 63% - NFOŚiGW, RPO WK-P Strona 86

88 6.2.2 Cel szczegółowy 2: zwiększenie wykorzystania energii z małych źródeł odnawialnych do 2020 roku. Działanie 2.1 Wymiana indywidualnych źródeł ciepła na kotły wykorzystujący np. biomasę, pompy ciepła, kotły gazowe i inne. Działanie będzie polegało na wymianie indywidualnych źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych oraz usługowych na obszarze gminy Płużnica na kotły np. na biomasę lub pompy ciepła, kotły gazowe lub inne. Zakłada się, że w wyniku działań wspomaganych z funduszy zewnętrznych ze wsparciem promocyjno-informacyjnym gminy Płużnica wymianie ulegnie łącznie 20% kotłów węglowych szacuje się około 200 kotłów na terenie wiejskim. Nowe układy kotłownicze będą posiadały wyższą sprawność, podniosą komfort oraz bezpieczeństwo użytkowania. Działanie może być potencjalnie uzupełnione o budowę lokalnych kotłowni na terenach wiejskich o zwartej zabudowie. Tab. 33 Harmonogram wymiany kotłów na terenie gminy Płużnica Rok Razem ilość wymienionych kotłów koszt [tys. zł] ilość zaoszczędzonej energii [MWh] wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych [MWh] 376,8 376,8 376,8 376,8 376, uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 144,4 144,4 144,4 144,4 144,4 722 Tab. 34 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania mieszkańcy terenów gminy Płużnica inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny 1400 tys. zł miernik działania wymiana łącznie 200 kotłów obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 1210 MWh t Strona 87

89 wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych 1884 MWh t uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 722 Mg Finansowanie % - mieszkańcy gminy Płużnica, 0-70% - NFOŚiGW, dopłaty producentów kotłów, PROW Działanie 2.2 Zakup i montaż paneli fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych na budynkach administracji publicznej Działanie będzie polegało na instalacji paneli fotowoltaicznych na budynkach administracji publicznej. Planowane jest zamontowanie instalacji paneli fotowoltaicznych na 23 budynkach o łącznej mocy do 230 kw oraz kolektorów słonecznych na 12 budynkach. Działanie zmniejszy koszt zakupu energii przez gminę oraz doprowadzi do wzrostu produkcji energii odnawialnej o ok. 152 MWh/rok. Tab. 35 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania gmina Płużnica inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny tys. zł miernik działania obniżenie zapotrzebowania na energię finalną zainstalowanie paneli fotowoltaicznych o zakładanych mocach zakładana produkcja energii elektrycznej zainstalowanie kolektorów słonecznych wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych 152 MWh e /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 149 Mg/rok Działanie 2.3 Montaż paneli fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych na budynkach mieszkańców Działanie będzie polegało na montażu paneli fotowoltaicznych oraz kolektorów słonecznych na budynkach prywatnych i usługowych na terenie gminy Płużnica. Działanie zwiększy potencjał wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych na terenie gminy oraz Strona 88

90 zmniejszy koszty energii elektrycznej zakupionej przez mieszkańców. W ramach działania mieszkańcy zamontują panele fotowoltaiczne na 220 obiektach o łącznej mocy 1500 kw p, co przyczyni się do produkcji 1290 MWh energii ze źródeł odnawialnych. Gmina będzie prowadziła działania promocyjno-informacyjne na temat pozyskiwania środków na realizację działania. Tab. 36 Harmonogram instalacji paneli fotowoltaicznych u mieszkańców gminy Płużnica Rok Razem moc zainstalowanych paneli fotowoltaicznych łącznie [kwp] koszt [tys. zł] wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych [MWh] 240,0 240,0 270,0 270,0 270, uniknięta emisja CO 2-eq /rok [Mg] w stosunku do BEI 199,4 199,4 224,4 224,4 224, Tab. 37 Działanie 2.3 zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania mieszkańcy/gmina Płużnica inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny 7950 tys. zł miernik działania zainstalowanie paneli fotowoltaicznych o zakładanych mocach wzrost produkcji energii elektrycznej obniżenie zapotrzebowania na energię finalną - wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych 1290 MWh e uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 1264Mg Finansowanie 15-60% - własne mieszkańców, 40-85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW Działanie 2.4 Budowa elektrowni fotowoltaicznej Działanie będzie polegało na: budowie 5 farm fotowoltaicznych o mocy do 2 MW każda wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną. Strona 89

91 Tab. 38 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania Mieszkańcy gminy Płużnica inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny tys. zł miernik działania zainstalowanie farm wiatrowych o zakładanych mocach wzrost produkcji energii elektrycznej obniżenie zapotrzebowania na energię finalną - wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych 2646 MWh e uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 2598Mg uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do MEI - Finansowanie 15-60% - własne mieszkańców, 40-85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW Cel szczegółowy 3: obniżenie emisji CO2 w transporcie lokalnym do 2020 roku. Działanie 3.1 Budowa ciągów pieszo-rowerowych W ramach działania powstaną nowe ciągi dla ruchu pieszo-rowerowego dla mieszkańców gminy Płużnica dla zapewnienia mieszkańcom bezpieczeństwa. Działanie jest umotywowane niebezpieczeństwem jakim jest poruszanie się pieszo bądź rowerem i ma na celu umożliwić bezpieczne poruszanie się po drodze, co zwiększy również liczbę korzystających i zmniejszy liczbę samochodów w ruchu lokalnym, a także wspomoże ruch tranzytowy na terenie gminy. Gmina zakłada stworzenie spójnej sieci dla ruchu pieszorowerowego w oparciu o drogi lokalne oraz ciągi pieszo-rowerowe. W planach gminy planowana jest budowa ścieżki rowerowej północ-południe na terenie gminy Płużnica, na trasie Grudziądz-Toruń. Zakres przedmiotowy projektu obejmuje budowę ścieżki rowerowej o długości 15 km przebiegającej przez gminę Płużnica na trasie Orłowo-Ostrowo-Płużnica-Wieldządz-Mgowo. Przedmiotowa ścieżka jest częścią trasy rowerowej łączącej Grudziądz z Toruniem. Ponadto gmina planuje realizacje inwestycji p.n. Strona 90

92 Budowa ścieżek rowerowych przy drogach publicznych na terenie gminy Płużnica. Zakres przedmiotowy projektu obejmuje budowę ścieżek rowerowych o łącznej długości 30,3 km przebiegającej przez gminę Płużnica przy głównych drogach publicznych. Ścieżki rowerowe mają być zlokalizowane przy dwóch drogach wojewódzkich i jednej powiatowej. Planowane ścieżki rowerowe biegną ze wschodu na zachód i są uzupełnieniem planowanej ścieżki północ-południe. Ponadto planowana jest budowa ścieżki pieszo-rowerowej przy drodze nr 548 o długości 7,8 km. Tab. 39 Harmonogram budowy ciągów pieszo-rowerowych ciąg pieszorowerowy długość [km] koszt łączny [tys zł] Zmniejszenie zapotrzebow ania na energię w [MWh/rok] efekt uniknięcia emisji BEI/MEICO 2-eq [Mg/rok] Harmonogram Gmina Płużnica , , , Tab. 40 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny gmina Płużnica rodzaj działania inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny miernik działania budowa zakładanych odcinków tras średnia liczba korzystających (ankieta) obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 796,5 MWh/rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 199 Mg/rok Finansowanie 30% - własne gminy, 70% - RPO WK-P, PROW Strona 91

93 Działanie 3.2 Poprawa stanu dróg gminnych - przebudowa (modernizacja) i budowa dróg gminnych Działanie będzie polegało na remoncie dróg gminnych. Dzięki działaniu zmniejszy się spalanie pojazdów na trasach średnio o 0,15 dm 3 /100 km oraz spadnie emisja hałasu do otoczenia. Działanie doprowadzi do zmniejszenia kosztów na naprawę dróg ponoszonych przez gminę (drogi o złej i gruntowej nawierzchni wymagają ciągłych napraw) jak również zużycia paliw i emisji zanieczyszczeń przez maszyny i pojazdy, które służą do napraw i konserwacji dróg. W roku 2015 zrealizowano zadania: Przebudowa drogi gminnej Orłowo Ostrowo Nr C - Wartość robót: ,43 zł Utwardzenie drogi Wiewiórki Turznice Do 2020 roku gmina planuje wyremontować następujące odcinki dróg: Tab. 41 Drogi gminne przeznaczone do remontu do 2020 roku Lp. Odcinek Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Płąchawy Przebudowa osiedlowej drogi gminnej w miejscowości Mgowo etap I Przebudowa drogi gminnej w miejscowości Płużnica II etap przybliżona długość [km] 2, ,0 szacowany koszt [tys zł] uniknięta emisja CO2 19,0 18 (dokumentacja) 15,0 2,0 4 (dokumentacja) 4 Budowa chodnika w miejscowości Bartoszewice II etap 2,0 2 (dokumentacja) 15,0 5 Przebudowa drogi gminnej Nr C Wieldządz Czaple 2, ,3 Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości 6 Wieldządz 2,6 km ,5 Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości 7 Uciąż 2,0 km ,0 Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości 9 Błędowo 2,5 km ,8 Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości 10 Bielawy 1,5 km ,3 Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości 11 Czaple 1,5 km ,3 Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości 12 Goryń 1,0 km 500 7,5 Razem 21, ,6 Tab. 42 Działanie zestawienie 15,0 podmiot odpowiedzialny rodzaj działania gmina Płużnica inwestycyjne ciągłe Harmonogram Strona 92

94 koszt łączny 8273 tys. zł miernik działania przebudowa zakładanych odcinków dróg obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 654,4 MWh/rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 163,6 Mg/rok Finansowanie 20-50% - własne gminy, 50-80% - środki centralne, PROW, RPO WP Cel szczegółowy 4: obniżenie emisji gazów cieplarnianych z gospodarki ściekowej do 2020 roku. Działanie 4.1 Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Płużnica W ramach działania wybudowanych zostanie 100 sztuk przydomowych oczyszczalni ścieków. Tab. 43 Działanie zestawienie rodzaj działania inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny 2000 tys. zł miernik działania Budowa 100 przydomowych oczyszczalni ścieków zmniejszenie zużycia energii obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 100 MWh e /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 30 Mg/rok Działanie 4.2 Płużnica Przebudowa przepompowni ścieków na terenie gminy W ramach działania w 2015 roku wykonano przebudowę przepompowni ścieków w miejscowościach Goryń i Wieldządz. Wartość robót: ,00 zł Strona 93

95 Tab. 44 Działanie zestawienie rodzaj działania inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny 697tys. zł miernik działania Przebudowa przepompowni ścieków zmniejszenie zużycia energii obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 7,34 MWh e /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 7,2 Mg/rok Działanie 4.3. Budowa gminnej oczyszczalni ścieków Gmina Płużnica planuje budowę gminnej oczyszczalni ścieków Tab. 45 Działanie zestawienie rodzaj działania inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny tys. zł miernik działania Budowa oczyszczalni ścieków zmniejszenie zużycia energii obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 7,34 MWh e /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 7,2 Mg/rok Działanie 4.4. Przebudowa stacji uzdatniania wody Gmina Płużnica planuje przebudowę gminnej stacji uzdatniania wody Tab. 46 Działanie zestawienie rodzaj działania inwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny tys. zł miernik działania Przebudowa gminnej oczyszczalni ścieków zmniejszenie zużycia energii Strona 94

96 obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 7,34 MWh e /rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 7,2 Mg/rok Cel szczegółowy 5: podniesienie świadomości społecznej mieszkańców gminy Płużnica do 2020 roku Działania w zakresie podnoszenia świadomości społecznej są działaniami miękkimi, nieinwestycyjnymi, które nie prowadzą do bezpośredniej redukcji emisji CO 2 jednak wspomagają wypełnienie działań zakładanych do wypełnienia wśród mieszkańców. Zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów dla działań przewidziano wskaźnik redukcji emisji, jednak wskaźnik ten jest dublowany przez działania inwestycyjne dlatego suma unikniętej emisji w tym celu szczegółowym nie jest brana do obliczania celów dla gminy Płużnica. Działanie 5.1 Stworzenie punktu informacyjnego o możliwości pozyskania środków na realizację działań objętych Planem Gospodarki Niskoemisyjnej Punkt informacyjny o możliwościach pozyskania środków na realizację działań będzie znajdował się w Urzędzie Gminy Płużnica. Zadaniem punktu będzie informacja dla mieszkańców o wykonawcach oraz firmach zajmujących się instalacjami OZE oraz termomodernizacją oraz o programach i wsparciu zewnętrznym. Punkt informacyjny będzie prowadzony przez koordynatora ds. Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Na podstawie zainteresowania punktem oraz rozmów z mieszkańcami zbierane będą szczegółowe dane o realizacji zadań wśród mieszkańców. Utworzenie punktu, druk ulotek oraz broszur to koszt ok. 5 tys. zł rocznie, szacuje się że utworzenie punktu przyśpieszy pracę nad realizacją działań oraz przyczyni się do uniknięcia emisji CO 2-eq o około 40 Mg/rok. Tab. 47 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania Gmina Płużnica nieinwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny 25 tys. zł miernik działania ilość osób odwiedzających punkt w ciągu roku Strona 95

97 obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 150 MWh/rok zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł 80 MWh/rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI Finansowanie 40 Mg/rok 50% - środki własne gminy 50% - firmy i instytucje zewnętrzne Działanie 5.2 Zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży Działanie będzie polegało na prowadzeniu działań wśród dzieci i młodzieży w placówkach szkolnych na terenie gminy. Do współpracy będą zapraszane instytucje i stowarzyszenia działające w dziedzinie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, oszczędzania energii oraz zachowań ekologicznych. Środki na prowadzenie działań będą pochodziły zarówno ze środków własnych gminy, jak i środków własnych instytucji i stowarzyszeń oraz programów edukacyjnych zewnętrznych. Przewidywanym efektem działania jest przeprowadzenie co najmniej jednego spotkania na terenie gminy z ekspertami z dziedziny zrównoważonej energii w ciągu roku szkolnego. Planowane środki na realizację zadania to 5 tys. zł rocznie. Tab. 48 Działanie zestawienie podmiot odpowiedzialny rodzaj działania gmina Płużnica nieinwestycyjne ciągłe Harmonogram koszt łączny 25 tys. zł miernik działania ilość spotkań w placówkach szkolnych obniżenie zapotrzebowania na energię finalną 10 MWh/rok zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł 5 MWh/rok uniknięta emisja CO 2-eq w stosunku do BEI 11 Mg/rok Finansowanie środki własne gminy, stowarzyszeń i instytucji zewnętrznych W celu określenia efektu przeprowadzonych działań przyjęto następujące wskaźniki: Strona 96

98 ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych, ocieplenie dachu, wymiana okien modernizacja instalacji wewnętrznych (do poziomu osiągnięcia współczynnika przenikania zgodnego z aktualnymi normami) oszczędność energii cieplnej o 40%, wymiana źródła ciepła z kotła spalającego węgiel na nowoczesne na biomasę lub pompy ciepła- wzrost sprawności wytwarzania ciepła z 58% na 70%, wymiana źródeł oświetlenia w obiektach publicznych na nowe energooszczędne typu LED oszczędność energii elektrycznej o 70%, wymiana pomp w stacjach uzdatniania wody na energooszczędne oszczędność energii o 40%, roczna produkcja energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej: 800 kwh/kw p, budowa dróg dla rowerów ograniczenie zużycia energii przez pojazdy w ciągu roku o 15 MWh/km budowa stojaków i parkingów rowerowych ograniczenie zużycia energii przez pojazdy w ciągu roku o 0,5 MWh/stojak, modernizacja dróg gminnych ograniczenie zużycia energii przez pojazdy na skutek polepszenia nawierzchni drogi oraz zmniejszenie zużycia energii przez pojazdy remontujące drogi w ciągu roku o 30 MWh/km, remont dróg gminnych - ograniczenie zużycia energii przez pojazdy na skutek polepszenia nawierzchni drogi w ciągu roku o 2 MWh/km, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków - ograniczenie zużycia energii przez pojazdy odbierające ścieki w ciągu roku o 1 MWh/oczyszczalnię oraz ładunku zanieczyszczeń o 300 kg CO 2-eq /rok, W celu oszacowania przewidzianych kosztów, w zadaniach które nie mają jeszcze określonego finansowania przyjęto następujące wskaźniki: - średnia wysokość nakładów na jednostkę mocy ogniwa fotowoltaicznego: 5 000,00 zł/kw p, - wymiana źródeł światła z tradycyjnych na energooszczędne w budynkach użyteczności publicznej zł/1kw, Strona 97

99 - średnia wysokość nakładów na termomodernizację budynków mieszkalnych i usługowych 250 zł/m 2 pow. użytkowej, - wymiana źródeł światła z tradycyjnych na energooszczędne w budynkach mieszkalnych i usługowych 750 zł/budynek, - wymiana istniejących kotłów węglowych na kotły niskoemisyjne zł/szt., - kolektor słoneczny dla domu o powierzchni użytkowej 150 m zł, - panele fotowoltaiczne dla domu o powierzchni użytkowej 150 m zł, - budowa 1 km drogi dla rowerów zł, - budowa 1 przydomowej oczyszczalni ścieków z serwisowaniem zł, - modernizacja 1 km drogi gminnej około zł, Strona 98

100 dla Gminy Płużnica na lata Tab. 49 Harmonogram rzeczowo-finansowy Nazwa Jednostka realizująca Harmonogram Szacowany koszt [tys. zł] Szacowana oszczędność energii [MWh/rok] Szacowany wzrost wytwarzania energii z OZE [MWh/rok] Szacowana redukcja emisji do BEI CO 2-eq [ Mg/rok ] Przewidywane i możliwe źródło finansowania Działanie 1.1 Pełna lub częściowa termomodernizacja budynków mieszkalnych mieszkańcy gminy Płużnica % - własne mieszkańców, 0-80% - NFOŚiGW, RPO WK-P, fundusz termo modernizacyjny, RYŚ Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej 2015 Termomodernizacja i rozbudowa remizo-świetlicy w Nowej Wsi Królewskiej 2014/ Termomodernizacja i rozbudowa remizo-świetlicy w Błędowie RPO WK-P Działanie 1.2. Termomodernizacja świetlicy w Wieldządzu Termomodernizacja i rozbudowa budynku GCI w Płużnicy Remonty świetlic wiejskich Gmina Płużnica % - własne mieszkańców, 0-80% - NFOŚiGW, RPO WK-P, fundusz termo modernizacyjny, RYŚ Budowa przedszkola w Płużnicy Budowa budynku socjalnego w miejscowości Goryń 1013 Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Płużnica III edycja 741 Strona 99

101 dla Gminy Płużnica na lata Działanie 1.3 Budowa energooszczędnego oświetlenia ulicznego m.in. z wykorzystaniem lamp LED Gmina Płużnica % - formuła ESCO, (ewentualnie 20% - własne gminy, 80% - NFOŚiGW, RPO WK-P) 100% - formuła ESCO, (ewentualnie 20% - własne gminy, 80% - NFOŚiGW, Działanie 1.4 Działanie 2.1 Działanie 2.2 Działanie 2.3 Działanie 2.4 Działanie 3.1 Wymiana źródeł światła z tradycyjnych na energooszczędne Wymiana indywidualnych źródeł ciepła na kotły np. na biomasę, pompy ciepła, gaz lub inne Zakup i montaż paneli fotowoltaicznych na budynkach administracji publicznej Montaż paneli fotowoltaicznych na budynkach mieszkańców Budowa elektrowni fotowoltaicznych Budowa ciągów pieszo-rowerowych,,budowa ścieżki rowerowej północpołudnie na terenie gminy Płużnica, na trasie Grudziądz-Toruń Budowa ścieżek rowerowych przy drogach publicznych na terenie gmina Płużnica/mieszkańc y mieszkańcy gminy Płużnica ,5 20,4 19, gmina Płużnica mieszkańcy gminy Płużnica mieszkańcy gminy Płużnica Gmina Płużnica % - własne mieszkańców, 0-80% - NFOŚiGW, RPO WK-P, fundusz termo modernizacyjny % - własne mieszkańców, 0-70% - NFOŚiGW, dopłaty producentów kotłów, PROW 15% - własne gminy, 85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW 15-60% - własne mieszkańców, 40-85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW 15-60% - własne mieszkańców, 40-85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW 796, % - RPO WK-P, Strona 100

102 dla Gminy Płużnica na lata gminy Płużnica Budowa ścieżki rowerowej przy drodze nr Poprawa stanu dróg gminnychprzebudowa (modernizacja) i budowa dróg gminnych Przebudowa 2015 Przebudowa drogi gminnej Orłowo Ostrowo Nr C - Utwardzenie drogi Wiewiórki Turznice Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Płąchawy Działanie 3.2 Przebudowa osiedlowej drogi gminnej w miejscowości Mgowo etap I Przebudowa drogi gminnej w miejscowości Płużnica II etap Budowa chodnika w miejscowości Bartoszewice II etap Przebudowa drogi gminnej Nr C Wieldządz Czaple gmina Płużnica (dokum.) 654,4 163,6 15% - środki własne, 85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Wieldządz 4 (dokum.) Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Uciąż 2 (dokum.) Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Błędowo 800 Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Bielawy Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Czaple Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Goryń Strona 101

103 dla Gminy Płużnica na lata Działanie 4.1. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Płużnica Działanie Przebudowa przepompowni ścieków w 4.2. miejscowościach Goryń i Wieldządz gmina Płużnica Gmina Płużnica ,3 7,2 15% - środki własne, 85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW 15% - środki własne, 85% - NFOŚiGW, RPO WK-P, PROW Działanie Budowa oczyszczalni ścieków Gmina Płużnica Działanie Przebudowa stacji uzdatniania wody Gmina Płużnica Działanie 5.1 Stworzenie punktu informacyjnego o możliwości pozyskania środków na realizację działań objętych Planem Gospodarki Niskoemisyjnej Gmina Płużnica % - środki własne gminy, 50% - firmy i instytucje zewnętrzne Działanie 5.2 Zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży Razem Gmina Płużnica , ,7 środki własne gminy, stowarzyszeń i instytucji zewnętrznych Planowane do przeprowadzenia działania w konsekwencji mogą przenieść 6 554,6 MWh oszczędności energii, wzrost wykorzystania OZE o 6057 MWh oraz oszczędzenie emisji CO 2 na poziomie 6 502,7 MG/rok co powoduje redukcję emisji o 24,2%. Strona 102

104 dla Gminy Płużnica na lata Wykaz działań/zadań i środki zaplanowane na cały okres objęty planem Wykaz działań/zadań i środki zaplanowane na cały okres objęty planem, przedstawia się następująco: 1. Cele i zobowiązania wynikające z długoterminowej strategii (co najmniej do roku 2020), Działania w sektorze samorządu - Wymiana około 400 szt. źródeł światła z tradycyjnych na energooszczędne; - Budowa ścieżek dla pieszych i rowerzystów; - Budowa sieci wodociągowej; - Zakup i montaż paneli fotowoltaicznych na budynkach administracji publicznej; - Wymiana istniejących opraw drogowych na oprawy typu LED, ewentualnie montaż nowych lamp LED. Działania w sektorze społeczeństwa - Montaż 200 instalacji fotowoltaicznych na budynkach mieszkalnych społeczeństwa; - Termomodernizacja, około 450 budynków mieszkalnych, obejmującą modernizację instalacji grzewczych, ocieplenie, ścian, stropów, wymianę okien mające na celu ograniczenie zużycia energii; - Wymiana źródeł światła z tradycyjnych na energooszczędne w około 400 budynkach mieszkalnych i usługowych; - Wymiana 20 % istniejących kotłów węglowych (około 200 szt.) na kotły wykorzystujące np. biomasę, pompy ciepła, gaz lub inne; - Budowa 5 elektrowni fotowoltaicznej o mocy do 2 MW; - Budowa ciągów pieszo-rowerowych,,budowa ścieżki rowerowej północ-południe na terenie gminy Płużnica, na trasie Grudziądz-Toruń - 15 km, oraz Budowa ścieżek rowerowych przy drogach publicznych na terenie gminy Płużnica 30,3 km 2. Krótko/średnioterminowe działania/zadania (co najmniej okres 3-4 lat). Strona 103

105 dla Gminy Płużnica na lata Działania w sektorze samorządu: 1. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej: Termomodernizacja i rozbudowa remizo-świetlicy w Nowej Wsi Królewskiej Termomodernizacja i rozbudowa remizo-świetlicy w Błędowie Termomodernizacja świetlicy w Wieldządzu Termomodernizacja i rozbudowa budynku GCI w Płużnicy 2015; Budowa budynku socjalnego w miejscowości Goryń Przebudowa budynku Urzędu Gminy w Płużnicy Budowa przedszkola w miejscowości Płużnica Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Płużnica III edycja Remonty świetlic wiejskich Budowa energooszczędnego oświetlenia ulicznego m.in. z wykorzystaniem lamp LED w tym Budowa oświetlenia drogowego w miejscowościach 3. Modernizacja stacji uzdatniania wody na terenie Gminy Płużnica - Montaż instalacji OZE (fotowoltaicznych) na budynkach publicznych -- montaż paneli fotowoltaicznych na 23 budynkach użyteczności publicznej o lacznej mocy 230kW; - Przebudowa drogi gminnej Orłowo Ostrowo Nr C - Utwardzenie drogi Wiewiórki Turznice - Przebudowa drogi gminnej Nr C w miejscowości Płąchawy - Przebudowa osiedlowej drogi gminnej w miejscowości Mgowo etap I - Przebudowa drogi gminnej w miejscowości Płużnica II etap - Budowa chodnika w miejscowości Bartoszewice II etap - Przebudowa drogi gminnej Nr C Wieldządz Czaple - Budowa 50 szt. przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Płużnica CO2 (BEI). 3. Powiązania rekomendowanych działań/zadań z bazową inwentaryzacją emisji Strona 104

106 dla Gminy Płużnica na lata Z bazową inwentaryzacją emisji (BEI) związane są działania przewidziane dla sektora samorządu oraz społeczeństwa. 4. Działania nieinwestycyjne - Stworzenie punktu informacyjnego o możliwości pozyskania środków na realizację działań objętych Planem Gospodarki Niskoemisyjnej. - Zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży Tab. 50 Słownik pojęć i skrótów Pojęcie/skrót Analiza SWOT B(a)P Biogazownia CO2 CO2e, CO2eq Znaczenie SWOT jedna z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych, służąca do porządkowania informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego, jako uniwersalne narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej. Np. w naukach ekonomicznych jest stosowana do analizy wewnętrznego i zewnętrznego środowiska danej organizacji, (np. przedsiębiorstwa), analizy danego projektu, rozwiązania biznesowego itp. Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych): - S (Strengths) mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu, - W (Weaknesses) słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu, - O (Opportunities) szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany, - T (Threats) zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej. Benzo(a)piren przedstawiciel wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) Instalacja służąca do celowej produkcji biogazu z biomasy roślinnej, odchodów zwierzęcych, organicznych odpadów (np. z przemysłu spożywczego, odpadów poubojowych lub biologicznego osadu ze ścieków. Wyróżniamy trzy rodzaje biogazowni w zależności od rodzaju materii organicznej, jaka jest używana: - biogazownia na składowisku odpadów, - biogazownia przy oczyszczalni ścieków, - biogazownia rolnicza Dwutlenek węgla najważniejszy gaz cieplarniany Wskaźnikiem mierzącym obciążenie atmosfery jest ślad węglowy będący całkowitą sumą emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, organizację, wydarzenie, region lub produkt. Ślad węglowy obejmuje emisje sześciu gazów cieplarnianych wymienionych w protokole z Kioto: dwutlenku węgla (CO2), metanu (CH4), podtlenku azotu (N2O) oraz gazy fluorowane: fluorowęglowodory (HFC), perfluorowęglowodory (PFC) oraz sześciofluorek siarki (SF6). Miarą śladu węglowego jest tco2eq tona ekwiwalentu dwutlenku węgla. Różne gazy cieplarniane w niejednakowym stopniu przyczyniają się do globalnego ocieplenia, zaś ekwiwalent dwutlenku węgla pozwala porównywać emisje różnych gazów na wspólnej skali. Każdy z gazów cieplarnianych jest przeliczany na CO2eq poprzez pomnożenie jego emisji przez współczynnik określający potencjał tworzenia efektu cieplarnianego Strona 105

107 dla Gminy Płużnica na lata Emisja substancji do powietrza Fotowoltaika (PV) GUS Kolektory słoneczne kwh LED LPG Mg MW MWh OZE, oze, odnawialne źródła energii Panele fotowoltaiczne, ogniwa fotowoltaiczne,pv PGN, Plan Pompa ciepła PONE PM SEAP SOOS (ang. Global warming potential (GWP)). Wskaźnik ten został wprowadzony w celu ilościowej oceny wpływu poszczególnych gazów na efekt cieplarniany(zdolności pochłaniania promieniowania podczerwonego), odniesiony do dwutlenku węgla (GWP=1) w przyjętym horyzoncie czasowym (zazwyczaj 100 lat). GWP100 dla metanu wynosi 25 co oznacza, że tona (Mg) metanu odpowiada 25 tonom CO2eq, a jedna tona podtlenku azotu prawie 300 tonom CO2eq (GWP100=298). - wprowadzanie w sposób zorganizowany (poprzez emitory) lub niezorganizowany (z dróg, z hałd, składowisk, w wyniku pożarów lasów) substancji gazowych lub pyłowych do powietrza na skutek działalności człowieka lub ze źródeł naturalnych Słoneczna energia elektryczna, która stanowi jedno z najbardziej przyjaznych środowisku źródeł energii. Ponieważ promienie słoneczne są powszechnie dostępne i możliwa jest ich bezpośrednia konwersja na energię elektryczną stanowi realną alternatywą dla paliw kopalnych. Główny Urząd Statystyczny Urządzenia, które konwertują energię słoneczną na ciepło. Najczęściej są montowane w budynkach mieszkalnych i wykorzystywane do ogrzewania wody. -jednostka pracy, energii oraz ciepła, 1 kwh odpowiada ilości energii, jaką zużywa przez godzinę urządzenie o mocy 1000 watów, czyli jednego kilowata (kw). To jednostka wielokrotna jednostki energii - watosekundy (czyli dżula) w układzie SI - obecnie najbardziej energooszczędnym źródłem światła z ang. Light Emitting Diode. - mieszanina propanu i butanu. Używany jako gaz, ale przechowywany w pojemnikach pod ciśnieniem jest cieczą. Należy do najbardziej wszechstronnych źródeł energii z ang. Liquefied Petroleum Gas. Mega gram Mega Watt Maga wato godzina - 1 MWh = kwh. Źródła energii, których używanie nie powoduje ich długotrwałego deficytu. Zaliczają się do nich m.in.: wiatr, promienie słoneczne, pływy i fale morskie Instalacje często mylone z kolektorami słonecznymi. Podczas, gdy kolektory słoneczne przekształcają energię słoneczną w ciepło, panele fotowoltaiczne przekształcają energię słoneczną w elektryczną. Mogą zostać zintegrowane z budynkami np. ich fasadą czy dachem. Umieszczone na dachu wyglądają bardzo podobnie do kolektorów, jednak zwykle jest ich więcej. Urządzenie, dzięki któremu możliwy jest przepływ ciepła z obszaru chłodniejszego (grunt, woda, powietrze) do obszaru o wyższej temperaturze, jak np. wnętrze budynku. Wykorzystując ciepło zmagazynowane w gruncie, wodzie lub powietrzu, pozwala uniknąć spalania paliw kopalnych. Program Ograniczania Niskiej Emisji, polegający na wymianie starych kotłów, pieców węglowych na nowoczesne kotły węglowe, retortowe, gazowe, ogrzewanie elektryczne, zastosowanie alternatywnych źródeł energii lub podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej. Pył drobny, z ang. Particulate Matter Plan działań na rzecz zrównoważonej energii z ang. Sustainable Energy Action Plan Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko Strona 106

108 dla Gminy Płużnica na lata ZAŁĄCZNIK 1 OPIS MOŻLIWYCH ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA Program Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) Jedną z osi priorytetowych PO IiŚ zatwierdzonego na lata jest oś I: Zmniejszenie emisyjności gospodarki. Oś zakłada zakres wsparcia do: produkcja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE); sieci przesyłu i dystrybucji dla OZE; poprawa efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach; poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym; rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji, np. budowa inteligentnych sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia; inwestycje na rzecz ograniczenia strat energii (w tym sieci ciepłownicze i chłodnicze) kogeneracja. Program skierowany jest do: jednostek samorządu terytorialnego i działające w ich imieniu jednostki organizacyjne; jednostek administracji rządowej oraz podległe jej organy; organizacji pozarządowych; spółdzielni oraz wspólnot mieszkaniowych; przedsiębiorcy oraz podmioty świadczące usługi publiczne. Alokacja środków Unii Europejskiej wynosi 1,5 mld euro finansowana z Funduszu Spójności, planowane formy wsparcia to bezzwrotne oraz zwrotne dotacje z uwzględnieniem pomocy publicznej, a instytucją pośredniczącą jest Ministerstwo Gospodarki. Szczegółowe cele oraz wskaźniki rezultatu celu tematycznego nr 4: Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach zostały przedstawione poniżej. Do ubiegania się o środki z wyżej wymienionego celu wymagane są dokumenty planistyczne w tym Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. Strona 107

109 dla Gminy Płużnica na lata Rys. 9 Cele szczegółowe PO IiŚ na latach Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Dokument jest podstawowym instrumentem realizacji celów Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji Strategia Programu jest w pełni spójna z celami krajowymi wskazanymi w Strategii Rozwoju Kraju do 2020 roku i jednocześnie zachowuje synergię z celami Strategii Europa Program zawiera streszczenie analizy społeczno-gospodarczej regionu wraz z wynikającymi z niej głównymi wyzwaniami rozwojowymi dla województwa, opis priorytetów wraz z uzasadnieniem, syntetyczny opis wdrażania, a także szacunkowy plan finansowy. Celem głównym RPO WK-P jest uczynienie województwa kujawsko-pomorskiego konkurencyjnym i innowacyjnym regionem Europy oraz poprawa jakości życia jego mieszkańców. Projekt RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata zawiera oś priorytetową nr 3: Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie. Środki przeznaczone na daną oś wyniosą 282,23 mln euro, z czego 246,8 mln euro będzie pochodziło ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Oś Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie zakłada podjęcie działań: Strona 108