EUROPEJSKA OFENSYWA SUPER HORNETÓW [ANALIZA]

Transkrypt

1 aut. Juliusz Sabak EUROPEJSKA OFENSYWA SUPER HORNETÓW [ANALIZA] Wielozadaniowy myśliwiec Boeing F/A-18E/F Super Hornet zdaje się być w ostatnim czasie czarnym koniem europejskich przetargów. Podstawowy dziś myśliwiec amerykańskiej marynarki wojennej może być faworytem w walce o szwajcarski i fiński kontrakt na nowe samoloty mające zastąpić F/A-18C/D Hornet. W Niemczech pokonał natomiast, wraz z Eurofighterem, dotychczasowego faworyta czyli maszynę F-35 jako kandydat na następcę Tornado. Myśliwcem Boeinga interesują się też hiszpańskie siły powietrzne. Super Hornet oferowany jest również w polskim programie samolotu wielozadaniowego Harpia. Pierwszy Super Hornet, większy i bardziej zaawansowany następca pokładowych samolotów F/A-18C/D Hornet, wzbił się w powietrze w 1995 roku. Do służby w U.S. Navy F/A-18E/F weszły w 1999 roku, a więc dokładnie 20 lat temu, zastępując legendarne myśliwce F-14 Tomcat, znane wszystkim choćby z filmu Top Gun. Dziesięć lat później do Super Hornetów dołączył EA-18G Growler, specjalistyczny wariant do walki elektronicznej, który zastąpił w tej roli służące od czasów wojny wietnamskiej EA-6B Prowler. Pierwszym i jak dotąd jedynym zagranicznym odbiorcą obu typów jest Australia, która zdecydowała się w 2007 roku zastąpić 24 dwumiejscowymi F/A-18F Super Hornet wysłużone bombowce F-111 Aardvark, a niemal dziesięć lat później uzupełnić ich możliwości tuzinem Growlerów. Jednak w ostatnim czasie zainteresowanie myśliwcem pokładowym ze stajni Boeinga rośnie i to wcale nie wśród posiadaczy lotniskowców.

2 Porównanie pierwszej i ostatniej generacji F/A-18 podczas wspólnego lotu. Australijskie myśliwce F/A-18F Super Hornet (po lewej) i F/A-18A Hornet (po prawej). Fot. Robert Frola, flickr, Wikipedia Druga młodość Super Horneta? Koncern Boeing przez lata walczył o utrzymanie produkcji F/A-18E/F Super Hornet, przede wszystkim na potrzeby amerykańskich sił zbrojnych, konkurując, choć nie bezpośrednio, z F-35B/C. Opóźnienia i problemy z gotowością operacyjną JSF utrzymywały program pod parą, gdyż Super Hornet jest dziś koniem roboczym każdej uderzeniowej grupy bojowej amerykańskiej marynarki wojennej. Nie bez znaczenia była też zmiana władzy w Białym Domu i Pentagonie, która jest dziś Boeingowi znacznie bardziej przychylna, niż poprzednia administracja. Czytaj też: Rakiety Super Horneta przeciwko Su-22 Na tyle przychylna, że oczekując zamówień w 2017 roku firma zaprezentowała ulepszoną wersję myśliwca oznaczoną F-18E/F Super Hornet Block III, opartą na projekcie Advanced Super Hornet, którego celem było m. in. obniżenie sygnatury radarowej maszyny. Udało się to uzyskać bez istotnych zmian w płatowcu poprzez odpowiednie materiały i pokrycia, ale przede wszystkim dzięki przenoszeniu uzbrojenia w zasobniku podkadłubowym wykonanym w technologii zmniejszającej echo radarowe. Efektem ma być, zgodnie z deklaracjami producenta, poziom odbicia niższy niż w samolotach stealth pierwszej generacji, takich jak F-117.

3 Wizja Super Hornet Block III. Ilustracja: Boeing Oczywiście, w misjach podczas których ważniejsza jest ilość przenoszonego uzbrojenia niż niska wykrywalność, Super Hornet Block III może nadal zabrać ponad 8 ton uzbrojenia i paliwa na 11 pylonach. Po raz pierwszy w tej wersji zaproponowano również zbiorniki konforemne na górnej powierzchni kadłuba, dzięki którym bez zmniejszania ilości przenoszonego uzbrojenia możliwe jest zwiększenie zasięgu o około 220 km, czyli o 20 do 30 minut lotu. O połowę względem standardowej wersji mają być też dłuższe resursy płatowca i głównych systemów. Równocześnie maszyna została wzbogacona w wiele innych, nowoczesnych rozwiązań. W kabinie zamiast dwóch ekranów wielofunkcyjnych, stosowanych dziś w Super Hornetach, maszyna będzie mieć pojedynczy ekran dotykowy o przekątnej ponad pół metra (254 mm x 483 mm). Samolot ma być zdolny do odbierania, przetwarzania i przesyłania informacji taktycznych oraz odbierania współrzędnych celu od samolotów F-35, EA-18G Growler i E-2D Hawkeye w czasie rzeczywistym, w sposób obniżający ryzyko wykrycia. W zakresie środków wykrywania i identyfikacji celów ma być wyposażony w zmodernizowany radar AN/APG-79 z anteną AESA i układ samoobrony AN/ALQ-214 IDECM. Pod kadłubem przewidziano podwieszanie zasobnika IRST (InfraRed Search and Track) typu AN/ASG-34. Umożliwia on optoelektroniczne (a więc pasywne i niewykrywalne) wykrywanie i identyfikację celów, ale również naprowadzanie na nie pocisków kierowanych powietrzepowietrze. Czytaj też: Kanada: pierwsze ex-australijskie F/A-18 już w 2019 roku Wymienione rozwiązania techniczne zostały już w większości przetestowane i w 2020 roku mogą trafić do maszyn seryjnie produkowanych. Większość z nich może też zostać dość łatwo zaimplementowana do F/A-18E/F starszych wersji. Jeśli U.S. Navy zdecyduje się na zakup nowych maszyn Super Hornet Block III będą one rozwiązaniem pomostowym do czasu osiągnięcia gotowości operacyjnej przez F-35C.

4 Kanadyjskie CF-188 Hornet. Czy zastąpią je Super Hornety? Fot. RCAF Od Kuwejtu do Kanady Nowe rozwiązania, ale też dobrze sprawdzona operacyjnie maszyna, to powody dla których Super Hornet zdaje się wzbudzać coraz większe zainteresowanie na świecie. Kolejnym powodem jest prosta wymiana generacyjna. Zakupem są zainteresowani nie tylko nowi użytkownicy, ale również kraje posiadające w swoim arsenale samoloty F/A-18 Hornet w starszych wariantach C i D, a nawet A i B pochodzących z początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Wśród tych użytkowników była wspomniana wcześniej Australia, w ich gronie nadal jest Kanada, Kuwejt, Malezja i grupa europejskich krajów - Finlandia, Hiszpania i Szwajcaria - o których za chwilę. Jeśli chodzi o pierwszą czwórkę, to Australia dysponująca zmodernizowanymi F/A-18A/B zakupiła 24 Super Hornety w dwumiejscowej wersji, aby zastąpić F-111 Aardvark, flota osiągnęła pełną gotowość w 2018 roku. Uzupełnia je 11 Growlerów, dostawy zakończyły się w 2017 roku. Natomiast same F/A-18A/B będą zastąpione przez F-35A. Z kolei Kuwejt w marcu 2018 roku podpisał z USA umowę na sumę 1,1 mld dolarów, dotyczącą uruchomienia montażu 28 maszyn. W czerwcu umowa ta została uzupełniona kolejną, o wartości 1,5 mld dolarów. Produkcja samolotów już się rozpoczęła. Malezja szuka następców dla wycofanych już myśliwców MiG-29 oraz F-5 i jest zainteresowana pozyskaniem 36 do 40 nowych samolotów w ramach programy MRCA. Wśród rozważanych opcji są maszyny europejskie: Eurofighter, Rafale i JAS39 Gripen oraz właśnie Super Hornet. Zaletą konstrukcji Boeinga w tym postępowaniu również może być fakt,, że Królewskie Malezyjskie Sił Powietrzne są już użytkownikiem ośmiu myśliwców F/A-18D Hornet. Czytaj też: Kolejny miliard dolarów na Super Hornety dla Kuwejtu Natomiast Kanada prowadziła negocjacje z koncernem Boeing, chcąc kupić samoloty 24 F/A-18E/F Super Hornet jako rozwiązanie pomostowe przed wyborem nowych myśliwców. W grudniu 2017 roku doszło jednak do ich gwałtownego załamania, gdy Amerykanie wnieśli skargę prawną, oskarżając

5 kanadyjską firmę Bombardier o stosowanie cen dumpingowych dla samolotów pasażerskich sprzedawanych na rynku USA oraz korzystanie z niedozwolonego wsparcia rządowego. W zamian Kanadyjczycy odkupili więc 25 używanych F/A-18A/B Hornet od Australii. Rząd w Ottawie wciąż jednak szuka docelowego następcy dla ok. 76 CF-188. O kontrakt walczyć będą Saab (JAS 39 Gripen NG), Airbus (partner programu Eurofighter Typhoon), Lockheed Martin (F-16 i F-35A) oraz Boeing (F/A-18 Super Hornet i F-15 Advanced Eagle). W Europie w najbliższym czasie rozstrzygną się możliwe zakupy Super Hornetów w kilku krajach. Czytaj też: Rafale nie zastąpi kanadyjskich CF-18 Hornet Europejska ofensywa Super Hornetów Z wymienionych wcześniej krajów Szwajcaria i Finlandia są właśnie w trakcie realizacji przetargów, których celem jest wybór następcy F/A-18C/D Hornet. Szwajcaria chce pozyskać około 40 myśliwców, natomiast Finlandia planuje zakup 64 maszyn. W obu przypadkach finalizacja wyboru i zawarcie umowy planowane jest na rok 2020, a Super Hornety znalazły się w finałowej piątce, której skład jest identyczny: Eurofighter Typhoon, Dassault Rafale, Saab JAS-39 Gripen E, Lockheed Martin F-35A Lightning II i właśnie F/A-18E/F Super Hornet. Finlandia używa obecnie myśliwców F/A-18C/D Hornet. W programie HX-F rząd w Helsinkach chce pozyskać następców tych maszyn. Fot. Finish Air Force Poważnym atutem tego ostatniego jest doświadczenie sił zbrojnych wyniesione z użytkowania nieco starszej i mniejszej, ale jednak podobnej maszyny Hornet, jak też know-how koncernu Boeing zdobyte podczas wymiany wersji C/D na E/F w amerykańskiej marynarce wojennej. - Synergia przejścia z F/A-18C/D na E, F i G jest oczywistym benefitem, bo to właśnie zrobiła U.S. Navy. Są to fundamentalne oszczędności przekonywał Gene Cunningham, wiceprezes ds. sprzedaży globalnej w Boeing Defense, Space and Security w ubiegłorocznej rozmowie z Defence24.

6 Czytaj też: Pięć propozycji w szwajcarskiej Harpii W przypadku Finlandii mowa jest nie tylko o myśliwcach Super Hornet w wersji jedno i dwumiejscowej, ale również o samolotach walki elektronicznej E/A-18G Growler. Wynika to z bardzo precyzyjnie wymienionych zadań, jakie ma realizować HX-F. Poza tym fińskie ministerstwo gospodarki domaga się co najmniej 30% udziału własnego przemysłu w produkcji. Obie strony mają w tym zakresie doświadczenie, gdyż w latach fińskie zakłady zmontowały 57 spośród 62 zakupionych samolotów. Czytaj też: Finlandia zainteresowana EA-18G Growler [News Defence24.pl] Super Hornety są też brane pod uwagę jako następcy hiszpańskich EF-18A/B, fot. Ejército del Aire Ministerio de Defensa España Trzeci z europejskich użytkowników Hornetów to Hiszpania, posiadająca 85 myśliwców EF-18A/B Hornet, będących w służbie od 1986 roku. Około dwudziestu z nich powinno zostać wycofanych ze służby w ciągu najwyżej pięciu lat, a reszta może pozostać w użytku przez kolejną dekadę. Hiszpańskie ministerstwo obrony chce pozyskać nowe samoloty bojowe w ramach europejskiego programu Future Combat Air System prowadzonego przez Francję i Niemcy, którego celem jest stworzenie następcy Eurofightera, jednak jest to proces rozpisany na kilkanaście lat, jeśli nie dwie dekady. Z racji tego starsze egzemplarze myśliwców EF-18 Hornet mają być na bieżąco zastępowane nowymi samolotami. W tej roli de facto ścierają się trzy koncepcje: ciesząca się dość umiarkowanym poparciem koncepcja zakupu kolejnych maszyn Eurofighter Typhoon w wersji Tranche 3, przejścia z Hornetów na F/A-18E/F Super Hornet lub też pozyskanie F-35A Lightning II. Siły powietrzne są zwolennikiem tej ostatniej opcji, ale jest ona również najbardziej kosztowna, choć należy mieć na

7 uwadze, że nierozwiązaną kwestią jest także wymiana samolotów pionowego startu i lądowania AV-8B Harrier II hiszpańskiej marynarki wojennej. A tu jedyną dostępną opcją na rynku pozostaje F-35B. Wracając jednak do potrzeb samych sił powietrznych Hiszpanii, to ze względu na wspomnianą wcześniej synergię relatywnie mało skomplikowanym rozwiązaniem byłoby wdrożenie F/A-18E/F Super Hornet. Decyzja musi zapaść w najbliższych latach, aby zachowana była ciągłość realizacji możliwości operacyjnych. Do tej pory jedynym użytkownikiem poza USA, który otrzymał Super Hornety jest Australia. Fot. Bidgee, Wikipedia, CC BY-SA 3.0 au Niemieckie zwycięstwo nad F-35 Niemcy to kraj, który zainteresowany jest pozyskaniem maszyn F/A-18E/F Super Hornet, a być może również EA-18G Growler, w ramach programu mającego na celu zastąpienie maszyn Panavia Tornado IDS/ECR. Niemcy zrezygnowały z możliwości zakupu F-35, którego długo uważano za faworyta. Jest to decyzja związana zarówno z kwestiami kosztów i dostępności floty, jak też z kwestiami politycznoprzemysłowymi. Chodzi zarówno o gest wobec USA, jak też nie wprowadzania do Luftwaffe konkurenta dla Future Combat Air System, czyli francusko-niemieckiego programu maszyny 6. generacji. Paryż obawia się, że przyjęcie F-35 mogłoby opóźnić rozwój tego projektu i zmniejszyć zaangażowanie Niemiec. Czytaj też: Luftwaffe dostanie ponad 100 nowych myśliwców? Łącznie planowane jest pozyskanie dla Luftwaffe około 100 maszyn i dość prawdopodobnie jest podzielenie tej puli pomiędzy nowe wersje Eurofightera i Super Hornety, a być może również Growlery (wg Wall Street Journal niemieckie ministerstwo obrony chce kupić 45 amerykańskich samolotów).

8 Atutem samolotów Boeinga jest również to, że łatwiej niż dla Eurofighterów będzie dla nich uzyskać od Amerykanów możliwość przenoszenia bomb atomowych B61 w ramach współdzielenia broni jądrowej w ramach NATO. Jest to o tyle istotne, że po 2025 roku wycofane mają być Tornado IDS, które są dostosowane do przenoszenia broni jądrowej. Growler może też zastąpić Tornado ECR jako specjalistyczny samolot walki elektronicznej i przełamywania obrony przeciwlotniczej.. EA-18G Growler uzbrojony w pociski antyradiolokacyjne HARM. Fot. U.S. Navy Super Szerszeń a sprawa polska Boeing F/A-18 Super Hornet jest również obecny jako element oferty w polskim programie Harpia, mającym na celu pozyskanie nowoczesnych samolotów bojowych w miejsce eksploatowanych obecnie Su-22 i MiG-29. Natomiast EF-18G Growler odpowiada na wymagania w zakresie pozyskania zdolności walki elektronicznej, jak również zwalczania systemów obrony przeciwlotniczej i dozoru elektronicznego przeciwnika. Jest to propozycja dotąd pozostająca nieco w cieniu innych graczy walczących o zamówienie polskiego MON. Boeing podkreśla jednak, iż rodzina F/A-18 Super Hornet i Growler to maszyny znacznie tańsze w zakupie i kosztach eksploatacji niż F-35, przy zbliżonych możliwościach operacyjnych. Nota bene, koncern proponuje również zaawansowane wersje F-15. Czytaj też: Program Harpia. Czy jesteśmy spóźnieni? [OPINIA]

9 F/A-18E Super Hornet tankujący maszynę EA-18G Growler. Fot. Mass Communication Specialist Seaman Michael Colemanberry/U.S. Navy Oczywiście, F/A-18E/F nie posiada takich zdolności stealth, jakimi dysponuje maszyna 5. generacji, ale też otwartą kwestią pozostaje to, czy są one nam potrzebne. Natomiast Super Hornety, a szczególnie Growlery, wprowadziłyby pewne nowe możliwości operacyjne, przede wszystkim w zakresie bardzo istotnych dla polskich sił zbrojnych walki elektronicznej i zwalczania systemów obrony powietrznej przeciwnika. Ciekawą dodatkową zdolnością jest możliwość wykorzystania Super Hornetów jako latających tankowców, dzięki wykorzystaniu specjalnych zasobników z sondą do przetaczania paliwa. Warto również powiedzieć, że F/A-18E/F są dostosowane do przenoszenia rakiet przeciwradarowych HARM i AARGM oraz pocisków skrzydlatych JASSM, a w przyszłości mają również przenosić oparte na nich pociski przeciwokrętowe LRASM. Są to systemy uzbrojenia, czy raczej możliwości operacyjne, które są obecnie bardzo potrzebne polskim siłom zbrojnym. Czytaj też: Kontrakt na drugą partię rakiet przeciwokrętowych LRASM

10 Super Hornety podczas akcji bojowej nad Afganistanem. Fot. Staff Sgt. Andy M. Kin/U.S. Air Force W zakresie realizowanych zadań Super Hornet mógłby stać się w Polsce między innymi następcą maszyn Su-22, które już co najmniej od dwóch dekad nie przystają do warunków współczesnego pola walki. Posiadane obecnie przez Siły Powietrzne RP samoloty F-16 Jastrząb występują w siłach zbrojnych w niedostatecznej liczbie i ich obciążenie zadaniami znacznie przekracza realne możliwości. Z tej perspektywy polskie ministerstwo obrony i Inspektorat Uzbrojenia powinny z uwagą obserwować decyzje podejmowane przez Niemcy i Finlandię, gdyż są to państwa, z którymi Polska może ściśle współpracować w przypadku konfliktu na wschodniej flance NATO. Przy tym oba te kraje, a także Szwajcaria, wyprzedzają nas w programach pozyskiwania nowych samolotów przynajmniej o kilka kroków, będąc już w fazie wyboru dostawcy a nie analizy potrzeb i możliwości. Czytaj też: Harpia - klucz do przełamania przewagi przeciwnika [OPINIA]