CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ ZMIANY ZAUFANIA DO POLITYKÓW BS/49/49/98 KOMUNIKAT Z BADAŃ

Transkrypt

1 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ , UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT W A R S Z A W A TELEFAX , INTERNET: cbos@pol.pl BS/49/49/98 ZMIANY ZAUFANIA DO POLITYKÓW KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, KWIECIEŃ 98 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA

2 ZMIANY ZAUFANIA DO POLITYKÓW Marzec przyniósł znaczące zmiany w rankingu polityków. Na pozycję lidera powrócił Jacek Kuroń, do którego zaufanie deklaruje 74% ankietowanych. Drugie miejsce zajmuje, uwzględniona na naszej liście po kilkumiesięcznej przerwie, Hanna Gronkiewicz-Waltz (71%). Na trzecim miejscu znajduje się lider styczniowego rankingu prezydent Aleksander Kwaśniewski, któremu ufa 66% ankietowanych (o 9 punktów mniej niż w styczniu). Premier Jerzy Buzek cieszy się zaufaniem 55% badanych, natomiast nieznacznie wzrósł (z 18 do 21%) odsetek osób deklarujących do niego nieufność. Ogólnie rzecz biorąc, zmiany w postrzeganiu polityków wyrażają się przede wszystkim spadkiem zaufania do osób związanych z SLD - Leszka Millera, Włodzimierza Cimoszewicza oraz poprawą wizerunku większości przedstawicieli rządowej koalicji i działaczy prawicowych. Na uwagę zasługuje przede wszystkim znaczący wzrost notowań Hanny Suchockiej i Jana Olszewskiego. Największą nieufność badanych budzą Lech Wałęsa oraz liderzy najsilniejszych ugrupowań parlamentarnych: Leszek Balcerowicz, Marian Krzaklewski, Leszek Miller, a także Włodzimierz Cimoszewicz. Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (94), marca 98, reprezentatywna próba losowa dorosłych Polaków (N=1123).

3 Do wydarzeń poprzedzających realizację sondażu 1, a mogących kształtować stosunek do najważniejszych postaci życia politycznego i publicznego, należy zaliczyć: przyjęcie przez rząd projektu ustawy zakładającej utworzenie 12 województw, przedstawienie dokumentu Bilans otwarcia. Stan polskiej gospodarki, społeczeństwa i państwa na przełomie lat 1997/98, będącego krytycznym podsumowaniem działalności koalicji SLD-PSL, a także pojawienie się serii artykułów na temat niejasności w rozliczeniach pieniędzy po byłej PZPR i wszczęcie w tej sprawie postępowania wyjaśniającego. ZAUFANIE I NIEUFNOŚĆ Marzec przyniósł znaczące zmiany w rankingu polityków. Na pozycję lidera powrócił Jacek Kuroń. Zaufanie do niego deklaruje - podobnie jak w dwóch poprzednich badaniach - 74% respondentów. Drugie miejsce zajmuje, uwzględniona na naszej liście po kilkumiesięcznej przerwie, Hanna Gronkiewicz-Waltz (71%). W porównaniu z lipcem 97 zaufanie do niej zwiększyło się aż o 15 punktów procentowych. Tak dobrych notowań prezes NBP nie miała nawet w czasie ubiegania się o prezydenturę. Wydaje się, że wzrost zaufania do Hanny Gronkiewicz-Waltz należy wiązać z pozytywną oceną jej działalności jako szefa banku centralnego i ponownym wyborem na to stanowisko. Na trzecim miejscu sytuuje się lider styczniowego rankingu Aleksander Kwaśniewski. Obecnie zaufanie do niego deklaruje 66% ankietowanych (o 9 punktów mniej niż przed dwoma miesiącami). Spadek notowań prezydenta wyraża się także 5-punktowym wzrostem nieufności. 1 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (94) przeprowadzono w dniach marca 98 na 1123-osobowej reprezentatywnej próbie losowej dorosłych Polaków.

4 - 2 - Tabela 1. Stosunek do polityków w marcu 98 w procentach Politycy Zaufanie Nieufność Obojętność Nieznajomość Średnia J. Kuroń ,04 H. Gronkiewicz-Waltz ,24 A. Kwaśniewski ,60 J. Buzek ,15 H. Suchocka ,50 B. Geremek ,78 M. Krzaklewski ,06 J. Olszewski ,13 W. Cimoszewicz ,16 L. Balcerowicz ,23 L. Wałęsa ,61 L. Miller ,36 J. Onyszkiewicz ,02 R. Bugaj ,15 M. Borowski ,23 J. Tomaszewski ,41 R. Jagieliński ,03 M. Płażyński ,72 A. Grześkowiak ,92 J. Kalinowski ,42 M. Pol ,46 A. Macierewicz ,64 R. Czarnecki ,65 J. Janiszewski ,13 Pominięto trudno powiedzieć. Badani określali swój stosunek do polityków posługując się 11-punktową skalą, na której punkty od -5 do -1 oznaczają nieufność, 0 - obojętność, a od 1 do 5 - zaufanie.

5 - 3 - Do polityków obdarzanych największym zaufaniem należy również Jerzy Buzek. Podobnie jak w styczniu, premier cieszy się zaufaniem 55% badanych, natomiast nieznacznie wzrósł (z 18 do 21%) odsetek osób deklarujących do niego nieufność. Po styczniowym spadku notowań poprawiło się postrzeganie większości polityków koalicji rządowej. Najbardziej polepszyły się oceny ministra sprawiedliwości - 11-punktowemu wzrostowi zaufania do Hanny Suchockiej towarzyszy 10-punktowy spadek nieufności. Obecnie zaufaniem darzy ją 51% badanych. Ponadto odnotowaliśmy niewielki wzrost zaufania do marszałków Sejmu i Senatu: Macieja Płażyńskiego i Alicji Grześkowiak (po 4 punkty), a także do ministrów Janusza Tomaszewskiego i Bronisława Geremka (po 3 punkty). Poziom zaufania do wicepremiera Leszka Balcerowicza i ministra Ryszarda Czarneckiego wprawdzie się nie zwiększył, jednak zmniejszyła się deklarowana do nich nieufność (odpowiednio o 6 i 4 punkty). Poprawiły się również notowania polityków prawicy: Jana Olszewskiego (8-punktowy wzrost zaufania) i Lecha Wałęsy (o 4 punkty, przy równoczesnym 6-punktowym spadku poziomu nieufności). Nieznacznie wzrosło także zaufanie do lidera ludowców Jarosława Kalinowskiego (o 3 punkty). Polepszeniu wizerunku większości polityków koalicji rządowej i ogólnie prawicy towarzyszy spadek zaufania do przedstawicieli opozycji, np. Włodzimierza Cimoszewicza, Leszka Millera (po 7 punktów) oraz Romana Jagielińskiego (o 6 punktów). Wydaje się, że zmiany zaufania do polityków, wyrażające się poprawą postrzegania reprezentantów koalicji oraz - ogólnie rzecz biorąc - prawicy, a także spadkiem notowań prezydenta i liderów SLD, należy traktować w znacznej mierze jako reakcję na nagłośnioną przez media sprawę przejęcia przez SdRP pieniędzy po byłej PZPR. Pogorszenie się wizerunku polityków SLD może być także związane z wyraźniejszym w ostatnim okresie manifestowaniem opozycji w stosunku do rządu przez to ugrupowanie, co może być niekiedy odbierane jako nadmierny, niekonstruktywny krytycyzm motywowany czysto politycznie.

6 - 4 - Tabela 2. Zmiany zaufania do polityków w procentach Wskazania respondentów według terminów badań Politycy XI XII I II IV V VI VII VIII X XI I III VII XI I III L. Balcerowicz M. Borowski R. Bugaj J. Buzek W. Cimoszewicz R. Czarnecki B. Geremek H. Gronkiewicz- Waltz A. Grześkowiak R. Jagieliński J. Janiszewski J. Kalinowski M. Krzaklewski J. Kuroń A. Kwaśniewski A. Macierewicz L. Miller J. Olszewski J. Onyszkiewicz M. Płażyński M. Pol H. Suchocka J. Tomaszewski L. Wałęsa

7 - 5 - Tabela 3. Zmiany nieufności do polityków w procentach Wskazania respondentów według terminów badań Politycy IV V VI VII VIII X XI I III VII XI I III L. Balcerowicz M. Borowski R. Bugaj J. Buzek W. Cimoszewicz R. Czarnecki B. Geremek H. Gronkiewicz-Waltz A. Grześkowiak R. Jagieliński J. Janiszewski J. Kalinowski M. Krzaklewski J. Kuroń A. Kwaśniewski A. Macierewicz L. Miller J. Olszewski J. Onyszkiewicz M. Płażyński M. Pol H. Suchocka J. Tomaszewski L. Wałęsa

8 - 6 - CBOS RYS. 1. ZNAJOMOŚĆ POLITYKÓW L. Wałęsa J. Kuroń A. Kwaśniewski J. Buzek M. Krzaklewski W. Cimoszewicz L. Balcerowicz H. Suchocka H. Gronkiewicz-Waltz J. Olszewski B. Geremek L. Miller 1% 99% 99% 98% 98% 98% 98% 97% 96% 94% 93% 93% R. Bugaj J. Onyszkiewicz A. Macierewicz M. Borowski R. Jagieliński J. Tomaszewski J. Kalinowski M. Płażyński R. Czarnecki M. Pol A. Grześkowiak 67% 65% 64% 64% 53% 49% 48% 47% 46% 44% 80% J. Janiszewski 30%

9 - 7 - Mimo pewnej poprawy notowań, Lech Wałęsa nadal spotyka się z największą nieufnością (43%). Do polityków postrzeganych jako najmniej wiarygodni należą ponadto: Leszek Balcerowicz, Leszek Miller, Marian Krzaklewski, Włodzimierz Cimoszewicz. ZNAJOMOŚĆ POLITYKÓW W społecznej świadomości utrwaliły się przede wszystkim nazwiska osób z długim stażem politycznym, pełniących obecnie lub w przeszłości najwyższe funkcje państwowe i publiczne. Zwraca uwagę powszechna znajomość premiera Jerzego Buzka, mimo że jeszcze przed kilkoma miesiącami był osobą zupełnie nieznaną. Nazwiska pozostałych członków rządu, z wyjątkiem tych, którzy wcześniej zajmowali wysokie stanowiska państwowe (jak Hanna Suchocka, Leszek Balcerowicz czy Bronisław Geremek), znane są społeczeństwu w znacznie mniejszym stopniu. Spośród osobistości życia publicznego umieszczonych na naszej liście zdecydowanie najmniej znany jest minister rolnictwa Jacek Janiszewski - nie zna go 70% badanych. Do mniej znanych polityków, których nazwiska brzmią obco dla więcej niż co drugiego respondenta, należą także: Alicja Grześkowiak, Marek Pol, Ryszard Czarnecki, Maciej Płażyński, Jarosław Kalinowski. Nadal dość tajemniczą osobą pozostaje wicepremier Janusz Tomaszewski, którego nieznajomość deklaruje blisko połowa ankietowanych. ŚREDNIE OCEN Stosunek do polityków badani określają za pomocą 11-punktowej skali, której jeden kraniec oznacza głęboką nieufność, drugi zaś - pełne zaufanie, natomiast jej środek - obojętność. Średnia ocen pozwala uchwycić nastawienie do polityków, przy uwzględnieniu natężenia deklarowanego do nich zaufania i nieufności, niezależnie od stopnia ich znajomości w społeczeństwie. W rankingu utworzonym na podstawie kryterium wysokości średnich ocen pierwszą pozycję zajmuje Hanna Gronkiewicz-Waltz, która budzi większą sympatię niż sytuujący się tuż za nią Jacek Kuroń. Kolejne miejsca zajmują prezydent Aleksander Kwaśniewski

10 - 8 - CBOS RYS.2. ŚREDNIE OCEN W MARCU 98 Hanna Gronkiewicz-Waltz 2,24 Jacek Kuroń Aleksander Kwaśniewski 1,60 2,04 Jerzy Buzek ,15 Janusz Onyszkiewicz 1,02 Alicja Grześkowiak Bronisław Geremek Maciej Płażyński Hanna Suchocka Marek Pol Jarosław Kalinowski 0,50 0,46 0,42 0,92 0,78 0,72 Janusz Tomaszewski 0,41 Marek Borowski 0,23 Ryszard Bugaj Jan Olszewski Jacek Janiszewski 0,15 0,13 0,13 Marian Krzaklewski ,06 Roman Jagieliński 0,03-0,61-0,64-0,16-0,23-0, ,65 Włodzimierz Cimoszewicz Leszek Balcerowicz Leszek Miller Lech Wałęsa Antoni Macierewicz Ryszard Czarnecki

11 - 9 - (ze stratą 0,6 punktu w stosunku do stycznia), premier Jerzy Buzek oraz Janusz Onyszkiewicz. Dobry wynik uzyskała także Alicja Grześkowiak, której średnia ocen wzrosła w ciągu ostatnich dwóch miesięcy o 0,79 punktu. Wyraźnie poprawiło się także postrzeganie innych polityków rządowej koalicji, przede wszystkim Hanny Suchockiej, a także Bronisława Geremka, Macieja Płażyńskiego, Mariana Krzaklewskiego, Leszka Balcerowicza, Ryszarda Czarneckiego. (Wyjątkiem jest Janusz Tomaszewski, który stracił 0,14 punktu.) Znaczący wzrost wartości średniej ocen uzyskali także Jan Olszewski i Lech Wałęsa, co świadczy o poprawie ich społecznego wizerunku. Znacznie pogorszyło się, wyrażone wartością średnich ocen, postrzeganie prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, a także Leszka Millera, Włodzimierza Cimoszewicza, Marka Borowskiego, Romana Jagielińskiego. W marcu najniższe średnie ocen uzyskali: Ryszard Czarnecki, Antoni Macierewicz, Lech Wałęsa. Nadal wyraźniej akcentowano niechęć niż sympatię do Leszka Balcerowicza. Do grona polityków, wobec których silniej wyrażano nieufność niż zaufanie (co odzwierciedla się w ujemnych wartościach średnich ocen), dołączyli Leszek Miller i Włodzimierz Cimoszewicz. Marzec przyniósł znaczące zmiany w rankingu polityków. Na pozycję lidera powrócił, zachowując wcześniej uzyskiwane oceny, Jacek Kuroń. Drugie miejsce zajęła, ciesząca się niewiele mniejszym społecznym zaufaniem, Hanna Gronkiewicz-Waltz. Na trzecim miejscu znalazł się lider styczniowego rankingu Aleksander Kwaśniewski, do którego zaufanie deklaruje 66% ankietowanych (o 9 punktów mniej niż w styczniu). Ogólnie rzecz biorąc, zmiany w postrzeganiu osobistości naszego życia politycznego wyrażają się spadkiem zaufania do polityków związanych z SLD (co koresponduje ze zmniejszeniem się poparcia dla tego ugrupowania w ostatnim okresie) i wzrostem notowań większości przedstawicieli koalicji rządowej oraz ogólnie działaczy prawicowych.