Ilość pozycji na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, w/g państw.

Transkrypt

1 EUROPA Ilość pozycji na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, w/g państw. 1 / 37

2 Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, to lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (stan w lipcu 2012) 962 obiekty w 157 krajach, w tym 745 obiektów dziedzictwa kulturowego (K), 188 przyrodniczego (P) i 29 mieszanych (K, P). W sprawie wpisania danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 roku. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje. Jeżeli wniosek o wpisanie danego miejsca na listę nie zostanie uwzględniony, może być złożony ponownie. O objęciu danego obiektu ochroną UNESCO w ramach listy światowego dziedzictwa decyduje szereg kryteriów : sześć kryteriów dla obiektów dziedzictwa kulturowego i cztery dla przyrodniczego. Dany obiekt musi reprezentować "unikatową uniwersalną wartość" i spełniać przynajmniej jeden z poniższych warunków : Kryteria kulturowe 2 / 37

3 1. "reprezentować arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego" 2. "przedstawiać ważną wymianę ludzkich wartości, na przestrzeni dziejów lub w obszarze danego regionu świata, w zakresie rozwoju architektury lub technologii, w sztukach monumentalnych, urbanistyce lub projektowaniu krajobrazu" 3. "przedstawiać unikatowe albo przynajmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub istniejącej albo minionej cywilizacji" 4. "przedstawiać szczególny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego lub technologicznego albo krajobrazu ilustrującego ważny etap (lub etapy) w historii ludzkości" 5. "przedstawiać szczególny przykład tradycyjnego ludzkiego osadnictwa, zagospodarowania ziemi lub morza, reprezentatywny dla danej kultury (lub kultur), albo ludzkiej interakcji ze środowiskiem, szczególnie jeśli stało się ono zagrożone wskutek nieodwracalnej zmiany" 6. "pozostawać w bezpośrednim lub namacalnym związku z wydarzeniami lub żywą tradycją, pomysłowością lub wierzeniami albo z dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu (Komitet uznaje, że to kryterium powinno być stosowane w połączeniu z innymi kryteriami)" Kryteria przyrodnicze 3 / 37

4 1. "obejmować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze lub tereny szczególnego naturalnego piękna i o estetycznym znaczeniu" 2. "przedstawiać szczególne świadectwo ważnych etapów w historii planety, zawierające ślady dawnego życia, istotnych toczących się procesów geologicznych tworzących formy ukształtowania terenu lub istotne formacje geomorficzne lub fizjograficzne" 3. "przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt" 4. "obejmować najważniejsze środowiska przyrodnicze do ochrony różnorodności form życia, łącznie z zagrożonymi gatunkami o uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki i konserwacji przyrody." Oznaczenia : cyfra w nawiasie przy nazwie kraju oznacza liczbę wpisów na listę UNESCO w danym kraju, skrót K - kulturowe, P - przyrodnicze, rok wpisu na listę EUROPA 4 / 37

5 Albania (2) * zespół archeologiczny w Butrint (zagrożone) K Historyczne centra miast Berat i Gjirokastra K Andora (1) * Dolina Madriu-Perafita-Claror K / 37

6 Austria (8) * Zabytkowe centrum Salzburga K 1996 Pałac i ogrody Schönbrunn K 1996 Krajobraz kulturowy Hallstatt Dachstein Salzkammergut K 1997 Linia kolejowa na Przełęczy Semmering K 1998 Historyczne centrum Grazu K 1999 Krajobraz kulturowy Wachau K 2000 Zabytkowe centrum Wiednia K 2001 Krajobraz kulturowy Fertö/Jeziora Nezyderskiego (wspólnie z Węgrami) K / 37

7 Belgia (10) * Domy beginek (béguinages) we Flandrii K 1998 Panorama view of the Grand Place La Grand-Place w Brukseli K 1998 Cztery Windy na Kanale Centralnym wraz z otoczeniem, La Louvi?re i Le Roeulx (prowincja Hainaut) K 1998 Miejskie wieże strażnicze (beffroi) we Flandrii, Walonii i północnej Francji (wspólnie z Francją) K Zabytkowe centrum Brugii K 2000 Główne rezydencje miejskie zaprojektowane przez Victora Hortę (Bruksela) K 2000 Neolityczne kopalnie krzemienia w Spiennes (Mons) K 2000 Katedra Notre-Dame w Tournai K 2000 Zabytkowy zespół: dom, pracownie i muzeum rodów Plantin i Moretus w Antwerpii K / 37

8 Pałac Stocleta w Brukseli K 2009 Białoruś (4) * Białowieski Park Narodowy (wspólnie z Polską) P Zespół zamkowy w Mirze K 2000 Architektoniczny, rezydencjonalny i kulturalny zespół rodu Radziwiłłów w Nieświeżu K 2005 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005 Bośnia i Hercegowina (2) * 8 / 37

9 Dzielnica Starego Mostu w Mostarze K 2005 Most Mehmeda Paszy Sokolovicia w Wiszegradzie K 2007 Bułgaria (9) * Cerkiew Bojańska koło Sofii K 1979 JeĽdziec Tracki z Madary K 1979 Zespół cerkwi wykutych w skale w Iwanowie K 1979 Grobowiec tracki z Kazanłyku K 1979 Zabytkowe miasto Nesebyr K 1983 Park Narodowy Pirinu P 1983 Monastyr Rilski K / 37

10 Rezerwat przyrody Srebyrna P 1983 Grobowiec tracki w Swesztari K 1985 Chorwacja (7) * Zabytkowe centrum Splitu wraz z pałacem Dioklecjana K 1979 Stare Miasto w Dubrowniku K Park Narodowy Jezior Plitwickich P Zespół bazylikalny Eufrazjana na Starym Mieście w Poreču K 1997 Zabytkowe miasto Trogir K 1997 Katedra św. Jakuba w Szybeniku K / 37

11 Krajobraz kulturowy wyspy Hvar (Równina Starego Gradu) K 2008 Cypr * * Zabytki archeologiczne w regionie Pafos (K) * Malowane kościoły w regionie Troodos (wpis rozszerzony w 2001) (K) * Stanowisko neolityczne Chirokitia (K) Czarnogóra (2) * Kotor - region przyrodniczy i kulturowo-historyczny K 1979 Park Narodowy Durmitor P / 37

12 Czechy (12) * Zabytkowe centrum miasta Český Krumlov K 1992 Zabytkowe centrum Pragi K 1992 Zabytkowe centrum miasta Telč K 1992 Sanktuarium pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena (Zelená Hora) K 1994 Kutná Hora - Stare Miasto z kościołem św. Barbary i katedra Mariacka w dzielnicy Sedlec K Krajobraz kulturowy posiadłości książąt Lichtenstein w regionie Lednice-Valtice K 1996 Ogrody i renesansowo-barokowy zamek biskupów ołomunieckich w Kromieryżu K 1998 Wieś Holaszowice z zespołem póľnobarokowej architektury K 1998 Litomyśl, renesansowo-barokowy zamek wraz z ogrodami K / 37

13 Kolumna św. Trójcy w Ołomuńcu K 2000 Willa Tugendhatów w Brnie według projektu Miesa van der Rohe K 2001 Dzielnica żydowska i bazylika św. Prokopa w Třebíč K 2003 Dania (4) (jeden w Grenlandii) * Jelling: kurhany, kamienie runiczne i kościół K 1994 Katedra w Roskilde K 1995 Fiord Ilulissat (Grenlandia) P Zamek Kronborg K / 37

14 Estonia (2) * Zabytkowe centrum Tallinna K 1997 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005 Finlandia (7) * Twierdza Suomenlinna K 1991 Zabytkowa dzielnica Raumy K 1991 Drewniany kościół w Petäjävesi K 1994 Fabryka ścieru i tektury w Verla K / 37

15 Cmentarzysko z epoki brązu w Sammallahdenmäki K 1999 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005 Archipelag Kvarken (dopisany do Pobrzeża Zachodniobałtyckiego w Szwecji z 2000) P 2006 Grecja (17) * Świątynia Apollina Epikuriosa w Bassaj K 1986 Stanowisko archeologiczne w Delfach K 1987 Akropol ateński K 1987 Góra Athos K 1988 Stanowisko archeologiczne w Epidauros K / 37

16 Wczesnochrześcijańskie i bizantyńskie zabytki w Salonikach K 1988 Klasztory Meteory K 1988 Średniowieczne miasto Rodos K 1988 Twierdza i miasto bizantyjskie w Mistrze K 1989 Stanowisko archeologiczne w Olimpii K 1989 Klasztory Dafni w Attyce, Osios Loukas w Beocji i Nea Moni na Chios K 1990 Wyspa Delos K 1990 Pythagorion i Herajon na wyspie Samos K 1992 Stanowiska archeologiczne w Werginie K 1996 Stanowiska archeologiczne w Mykenach i Tirynsie K 1996 Zabytkowe centrum (chora) z klasztorem św. Jana Teologa i Grotą Apokalipsy na wyspie Patmos K 1999 Stare miasto w Korfu K / 37

17 Hiszpania (41) (3 na Wyspach Kanaryjskich) * Zespół zabytkowy w Kordowie K Alhambra, ogrody Generalife, twierdza Albaicín w Grenadzie K Katedra w Burgos K 1984 Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem K 1984 Dzieła A. Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Mil?, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Familia, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell K Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii K Zespół zabytkowy w Segowii i akwedukt K 1985 Oviedo - zespół zabytkowy i kościoły z czasów królestwa Asturii K / 37

18 Zespół zabytkowy w Santiago de Compostela K 1985 Zespół zabytkowy w Ávili wraz z kościołami extra-muros K 1985 Architektura w stylu mudejar w Aragonii K Zespół zabytkowy w Toledo K 1986 Park Narodowy Garajonay P 1986 Zespół zabytkowy w Cáceres K 1986 Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli K 1987 Zespół zabytkowy w Salamance K 1988 Opactwo w Poblet K 1991 Zespół archeologiczny w Méridzie K 1993 Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe K / 37

19 Droga pielgrzymkowa do Santiago de Compostela (Droga św. Jakuba) K 1993 Park Narodowy Donana P 1994 Zabytkowe miasto warowne Cuenca K 1996 Giełda Jedwabiu (Lonja de la Seda) w Walencji K 1996 Kopalnie złota Las Medulas K 1997 Pałac Muzyki Katalońskiej (Palau de la Música Catalana) i szpital św. Pawła (Sant Pau) w Barcelonie K 1997 Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla K 1997 Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim K 1998 Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares K 1998 Ibiza, różnorodność biologiczna i kulturowa K P 1999 San Cristóbal de la Laguna na Wyspach Kanaryjskich K 1999 Stanowisko archeologiczne Atapuerca K / 37

20 Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí K 2000 Zespół archeologiczny Tarraco K 2000 Gaj palmowy w Elx K 2000 Rzymskie mury obronne w Lugo K 2000 Krajobraz kulturowy Aranjuezu K 2000 Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza K 2003 Most Biskajski K 2006 Park Narodowy Teide na Wyspach Kanaryjskich P 2007 Wieża Herkulesa K 2009 Holandia (8) (1 na Antylach Holenderskich) * 20 / 37

21 Schokland i okolice K 1995 Linia obronna Amsterdamu K 1996 Wiatraki w regionie Kinderdijk-Elshout K 1997 Strefa zabytkowa w Willemstad, centrum miasta i port (Antyle Holenderskie) K 1997 Woudagemaal - stacja pomp parowych K 1998 Droogmakerij de Beemster (Polder Beemster) K 1999 Rietveld Schröderhuis (Dom Schrödera Rietvelda) w Utrechcie K 2000 Morze Wattowe - wspólnie z Niemcami P 2009 Irlandia (2) * 21 / 37

22 Zespół zabytków archeologicznych w dolinie Brú na Bóinne (Newgrange, Knowth, Dowth) K Zespół klasztorny na wyspie Skellig Michael K 1996 Islandia (2) * Park Narodowy Pingvellir K 2004 Wyspa Surtsey P 2008 Litwa (4) * Stare Miasto w Wilnie K / 37

23 Mierzeja Kurońska - wspólnie z Rosją K 2000 Stanowisko archeologiczne w Kiernowie (Kernave) K 2004 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005 Luksemburg (1) * Zabytkowe dzielnice miasta Luksemburg wraz z fortyfikacjami K 1994 Łotwa (2) * Stare Miasto w Rydze K / 37

24 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005 Macedonia (1) * Miasto Ochryda z jeziorem K P 1980 Malta (3) * Valletta K 1980 Hypogeum hal Saflieni K 1980 Świątynie megalityczne na Malcie i Gozo -?gantija,?a?ar Qim, Mnajdra, Ta'?a?rat, Skorba, Tarxien K / 37

25 Mołdawia (1) * Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005 Norwegia (7) * Bryggen - szereg zabytkowych budynków w Bergen K 1979 Urnes stavkirke - kościół klepkowy w Urnes K 1979 Miasto R?ros K 1980 Rysunki naskalne z Alty P / 37

26 Vega?yan - archipelag Vega K 2004 Południk Struvego (K) - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005 Fiordy zachodniej Norwegii - Geirangerfjord i N?r?yfjord P 2005 Portugalia (13) (2 na Azorach, 1 na Maderze) * Historyczne centrum Angra do Heroísmo na Azorach K 1983 Klasztor dos Jeronimos i wieża Belém w Lizbonie K 1983 Klasztor w Batalha K 1983 Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomarze K 1983 Historyczne centrum Évory K / 37

27 Opactwo Cystersów w Alcobaça K 1989 Krajobraz kulturowy w Sintrze K 1995 Historyczne centrum Porto K 1996 Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa K 1998 Lasy wawrzynowe na Maderze P 1999 Alto Douro - region winny górnego Duero K 2001 Historyczne centrum Guimar?es K 2001 Krajobrazy winnic na wyspie Pico (Azory) K 2004 Rosja (część europejska) (15) * 27 / 37

28 Zabytkowe centrum Sankt Peterbsburga i pobliskie zabytki K 1990 Cerkwie na wyspie Kiży na jeziorze Onega K 1990 Kreml moskiewski i Plac Czerwony w Moskwie K 1990 Zabytki historyczne Nowogrodu Wielkiego i okolic K 1992 Zespół historyczny, kulturalny i naturalny Wysp Sołowieckich K 1992 Zabytki Władymira i Suzdalu oraz cerkiew Borysa i Gleba w Kidekszy K 1992 Siergijew Posad - zespół architektoniczny Ławry Troicko-Siergiejewskiej K 1993 Cerkiew Wniebowstąpienia w Kołomieńskie K 1994 Dziewicze lasy Komi P 1995 Zespół architektoniczny i zabytkowy Kremla w Kazaniu K 2000 Zespół monastyru Terapontowskiego K 2000 Mierzeja Kurońska - wspólnie z Litwą K / 37

29 Zespół klasztoru Nowodziewiczego K 2004 Zabytkowe centrum Jarosławia nad Wołgą K 2005 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Szwecją i Ukrainą K 2005 Rumunia (7) * Delta Dunaju P 1991 Wioski z kościołami obronnymi w Siedmiogrodzie K Monastyr w Horezu K 1993 Malowane cerkwie północnej Mołdawii K 1993 Stare Miasto Sighişoary K / 37

30 Zespół drewnianych cerkwi z Marmaroszu K 1999 Fortece dackie w górach Orăştie K 1999 San Marino (1) * Historyczne centrum San Marino i góra Monte Titano K 2008 Serbia (4) * Zabytkowe miasto Stari Ras z monastyrem Sopoćani K 1979 Monastyr Studenica K / 37

31 Średniowieczne zabytki Kosowa (m.in. Monastyr Visoki Dečani) (zagrożone) K Ruiny rzymskiego pałacu Galeriusza - Gamzigrad-Romuliana K 2007 Słowacja (7) * Bańska Szczawnica - średniowieczne miasto górnicze K 1993 Wilkoliniec - skansen architektury ludowej K 1993 Levoča, Zamek Spiski i związane z nim zabytki, Spiska Kapituła i kościół we wsi ehra K 1993 rozszerzono w 2009 Jaskinie Krasu Węgierskiego (Aggtelek) i Słowackiego Krasu (wpis rozszerzony w 2000 o Dobszyńską Jaskinię Lodową w Słowackim Raju) - wspólnie z Węgrami P Bardiów - średniowieczne miasto obronne; dobrze zachowany zespół miejski z dzielnicą żydowską K / 37

32 Karpackie lasy bukowe - wpis transgraniczny wraz z Ukrainą P 2007 Drewniane kościoły w słowackich Karpatach K 2008 Słowenia (1) * Jaskinie Szkocjańskie - system jaskiń krasowych znacznych rozmiarów P 1986 Szwajcaria (10) * Opactwo Sankt Gallen K 1983 Klasztor benedyktynów św. Jana w Müstair K / 37

33 Zespół zabytkowy w Bernie K 1983 Trzy zamki, mury i fortyfikacje miasta Bellinzona K 2000 Jungfrau-Aletsch-Bietschhorn P Monte San Giorgio P 2003 Winnice w Lavaux K 2007 Linie kolei retyckiej przez przełęcze Albula i Bernina (wpis transgraniczny z Włochami) K 2008 Szwajcarska arena tektoniczna Sardona P 2008 Układ urbanizacyjny miast zegarmistrzowskich La Chaux-de-Fonds / Le Locle K 2009 Szwecja (14) * Rezydencja królewska w Drottningholm K / 37

34 Osady wikingów w Birka i Hovgärden K 1993 Odlewnia żelaza w Engelsberg K 1993 Rysunki naskalne w Tanum K 1994 Cmentarz leśny w Skogskyrkogrden K 1994 Hanzeatyckie miasto Visby K 1995 Kraina Laponii K P 1996 Miasto-kościół Gammelstad w Lule? K 1996 Port morski w Karlskronie K 1998 Pobrzeże Zachodniobotnickie wraz z Archipelagiem Kvarken wraz z Finlandią P Krajobraz rolniczy południowej Olandii K 2000 Strefa górnicza Wielkiej Góry rudy Miedzianej w Falun K / 37

35 Radiostacja Varberg w Grimeton K 2004 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją i Ukrainą K 2005 Ukraina (4) * Ławra Pieczerska i Sobór Mądrości Bożej (Sofijski) w Kijowie K Stare Miasto we Lwowie K 1998 Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją i Szwecją K 2005 Karpackie lasy bukowe - wpis transgraniczny wraz ze Słowacją P 2007 Watykan (2) * 35 / 37

36 Historyczne centrum Rzymu, eksterytorialne posiadłości Watykanu w Rzymie i bazylika św. Pawła za Murami (San Paolo Fuori le Mura) - wspólnie z Włochami K Miasto Watykan K 1984 Węgry (8) * Budapeszt - panorama nabrzeży Dunaju (m.in. Góra Gellerta), dzielnica zamkowa w Budzie i Andrássy út K Wieś Hollókő K 1987 Jaskinie Krasu Węgierskiego (Aggtelek) i Słowackiego Krasu oraz Dobszyńska Lodowa Jaskinia w Słowackim Raju - wspólnie ze Słowacją P Opactwo benedyktyńskie w Pannonhalma i jego otoczenie K / 37

37 Puszta - Park Narodowy Hortobágy K 1999 Cmentarz wczesnochrześcijański w Pécsu K 2000 Krajobraz kulturowy Jeziora Fertö/Nezyderskiego - wspólnie z Austrią K 2001 Krajobraz kulturowy Tokaju K 2002 źródło : wikipedia 37 / 37