Życie Buddy otoczone jest wielu legendami i podaniami uzasadniającymi niektóre rysy jego nauki.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Życie Buddy otoczone jest wielu legendami i podaniami uzasadniającymi niektóre rysy jego nauki."

Kinga Duda
8 lat temu
Przeglądów:

1 BUDDYZM A CHRZEŚCIJAŃSTWO (1) W V wieku przed Chr. Indie przeżywały okres religijnej reformacji. Jej wynikiem było powstanie dwóch nowych religii: dżinizmu nie posiadającego dziś większego znaczenia, i buddyzmu liczącego obecnie około pół miliarda wyznawców. Twórca buddyzmu był synem króla niewielkiego państewka na granicy indyjsko-nepalskiej. Budda urodzony około 560 r. przed Chr. zmarł około 480 r.; według tradycji cejlońskiej nirwanę osiągnął w 543 r. i dlatego w Indiach obchodzono 2500-lecie jego nirwany w 1956 r. Przez 29 lat żył na ojcowskim dworze w przepychu królewskim. Posługując się imieniem rodowym Gautama opuścił żonę, uciekł z domu i w czasie kilku lat poznał życie ascetów bramińskich. Ani bogactwo, ani umartwienia nie przyniosły mu szczęścia. Wówczas stał się Buddą, to znaczy Przebudzonym", Oświeconym". Misję swą rozpoczął od nawrócenia w Benares swych pięciu towarzyszy. Tam wprawił w ruch tzw. koło nauki" symbol buddyzmu wygłaszając słynne kazanie w Benares, zawierające istotę nauki nowej religii. Do osiemdziesiątego roku życia wędrował po północnych Indiach nauczając, dokonując wielu cudów, pozyskując wyznawców świeckich oraz mnichów i mniszki. Życie Buddy otoczone jest wielu legendami i podaniami uzasadniającymi niektóre rysy jego nauki. Nauka Buddy szerzyła się bardzo szybko po subkontynencie indyjskim, głoszona przez młodych jego wyznawców. W III w. przed Chr. protektorem buddyzmu był cesarz Asioka, który edyktami rytami w kamieniu wzywał do przestrzegania etyki Buddy. W następnych stuleciach buddyzm został wyparty z Indii, ale stał się religią światową. Pojawiły się w nim dwa odłamy. Buddyzm oparty na świętych księgach Tipitaka przyjął nazwę Mnajana ( mały wóz" do zbawienia), gdyż przeznaczony jest jedynie dla mnichów. Oprócz Sri Lanki (Cejlonu) istnieje on w Birmie, Tajlandii (Syjamie), Kambodży i liczy kilkadziesiąt milionów wyznawców.

Twórca buddyzmu był synem króla niewielkiego państewka na granicy indyjsko-nepalskiej. Budda urodzony około 560 r. przed Chr. zmarł około 480 r.; według tradycji cejlońskiej nirwanę osiągnął w 543 r.

2 Drugi kierunek buddyzmu, bardziej liberalny, zwie się mahajana ( wielki wóz" do zbawienia), gdyż przeznaczony jest nie tylko dla mnichów, ale także dla świeckich. Wprowadzono pewne formy kultu, a samego Buddę zaczęto uważać za boga, czcić jego relikwie i miejsca jego pamięci. Zwolennicy mahajany powoływali się na wielką liczbę sutr, czyli tekstów pouczeń Buddy, które dotąd były nieznane. Pierwsze tysiąclecie po Chr. cechuje się niezwykłym dynamizmem misyjnym buddyzmu mahajana. Objął on Indochiny, Indonezję, wschodni Turkiestan, Chiny, a stąd potem dotarł do Japonii i Korei. Od V w. po Chr. w łonie mahajany rosło zamiłowanie do obrzędów i ceremonii. Wyłoniła się trzecia faza buddyjskiej nauki o zbawieniu, która przeszła do historii jako trzeci wóz" pod nazwą mantrajana ( wóz formuł magicznych") lub wadżrajana ( wóz diamentowy"). Wyznawcy trzeciej odmiany buddyzmu zajmowali się głównie czynnościami magicznymi i święceniami; dostosowali się do kultów ludowych, przejmując kult bogini i obrzędy erotyczne. Mahajana i mantrajana w Tybecie przybrały w VII w. po Chr. swoistą postać lamaizmu; kapłani zwą się lamami ( wyższymi"). Po kilku wiekach duchowni stali się tu wielką potęgą, sprawując nie tylko władzę duchowną, ale i świecką, na czele z dalajlamą, którego uważa się za aktualne wcielenie Buddy. Z dwóch sekt lamaizmu (czerwonej i żółtej) zdecydowaną przewagę posiada żółta, której duchowni obowiązani są do celibatu i wyznaczają dalajlamą. Kult, rytualizm są bardzo rozbudowane. We wspaniałych świątyniach składa się ofiary niekrwawe nie tylko Buddzie i bogom, ale i demonom. Rozpowszechnione są młynki modlitewne poruszane ręką lub wodą, wprawiające w ruch pisane formułki modlitw; wprawianie w ruch takiego młynka uważa się za zasługę równą odmawianiu modlitwy. W XVI w. lamaizm nawrócił Mongolię, a później pozyskał syberyjskich Buriatów i Kałmuków. W XIX w. pod wpływem tłumaczeń ksiąg świętych w Europie zach. i Ameryce zaczęły powstawać gminy buddyjskie. W Niemczech mądrość buddyjską szerzyli Schopenhauer i Ryszard Wagner.

Zwolennicy mahajany powoływali się na wielką liczbę sutr, czyli tekstów pouczeń Buddy, które dotąd były nieznane. Pierwsze tysiąclecie po Chr.

3 Księgi święte Nauka Buddy spisana została w I w. przed Chr. w języku pali, jednym z dialektów środkowoindyjskich, a wcześniej, przez czterysta lat była przekazywana ustnie. Kanon palijski stanowi dużą bibliotekę. Dzieli się na trzy części zwane pitaka (kosze): kosz dyscypliny zakonnej" (vinaja-pitaka), kosz przypowieści" (sutta-pitaka) i kosz scholastycznej dogmatyki" (abhindhammapitaka). Dla poznania nauki Buddy najistotniejszy jest kosz pouczeń, przypowieści". Są to kazania Oświeconego", poezje i modlitwy oraz zbiór legend o wcieleniach Mistrza. Wiele tekstów posiada dużą wartość literacką, zwłaszcza poetycką. A przy tym podane są wzniosłe wskazania etyczne: Znieważył mnie, walczył ze mną, Ograbił i pokonał mnie": Kto myśl taką precz odrzuci, W tym zawiść sama wygaśnie. Zawsze tak było na świecie, Że wrogość nic nie zwycięży wrogości, Tylko miłość zawiść gasi, Bo takie jest wieczne prawo. Święte księgi mahajana mają inny charakter. Budda uważany jest tam za istotę pozaziemską, otoczony bywa tysiącami mnichów i bogów, czyni mnóstwo cudów. Do piękniejszych miejsc należy swoiste ślubowanie ludzi pobożnych, że jako bodhisattwi, a więc kandydaci na przyszłych buddów, zawsze będą czynić dobrze: Nadziemskie siły Odwieczne prawo świata (dharmd) rządzi wszystkim. Prawo świata jest dla buddystów tym, czym w innych religiach bywa stworzyciel i sędzia świata. Buddyzm nie wierzy w żadnego wiecznego boga, ale uznaje wiele przemijających bóstw. Świeccy czczą bóstwa dlatego, by uzyskać dobra ziemskie. Istnieje jednak przekonanie, że bogowie nie mają wpływu na losy

Dzieli się na trzy części zwane pitaka (kosze): kosz dyscypliny zakonnej" (vinaja-pitaka), kosz przypowieści" (sutta-pitaka) i kosz scholastycznej dogmatyki" (abhindhammapitaka).

4 świata ani na zbawienie. Zbawienie zdobywa człowiek własnymi siłami. Dla mnichów dawniej ważniejsi byli święci niż bogowie, którzy nic nie wiedzą. W późniejszym buddyzmie, mahajanie i wadżrajanie, bogom przyznano większe znaczenie i otoczono obrzędami. Późniejszy buddyzm cechuje duża liczba bóstw żeńskich towarzyszek buddów i pobożnych. W hinajanie najbardziej czczony jest Gautama Budda. Jego niezwykłe przymioty i czyny w tym życiu i poprzednich istnieniach opiewają pisma oraz kazania. W odłamie mahajanie sądzi się, że buddów jest tak wielu, jak ziaren piasku w Gangesie. Buddowie z ludzi o nadnaturalnej sile ducha wznoszą się bardzo wysoko, stają się nadziemskimi długowiecznymi istotami i w wyższych światach obdarzają wiernych łaską. W wadżrajanie buddowie uważani są za bogów. Oddaje się również cześć bodhisattwom, którzy oczekują na stanie się buddami. Żyją oni w wyższych światach l gotowi są służyć pomocą pobożnym. Kult W najdawniejszych czasach przy składaniu ofiar bogom buddyści korzystali prawdopodobnie z usług kapłanów bramińskich. Nie brali udziału jedynie przy składaniu ofiar krwawych, potępionych przez Buddę. Troską o dusze zajmowali się mnisi wędrowni lub żyjący w klasztorach. Mnisi zachowywali celibat, jedli tylko do południa użebrany pokarm, posiadali miskę żebraczą, brzytwę, igłę i sitko. Kandydat do zakonu porzucał świat przyjmując pierwsze święcenia, a po okresie przygotowania drugie. Mniszek w hinajanic jest niewiele. Często mnisi przyjmowali jeszcze trzecie święcenia, składając ślub bodhisattwy, a wiać kandydata na stanie się buddą. W wadżrajanie mnisi przekształcali się w kapłanów bez ślubu czystości. Ich zadaniem było przewodzenie obrzędom i czynnościom magicznym. Szacunkiem cieszą się wielcy czarownicy, z uwagi na cudowną moc i wiedzę tajemną.

W hinajanie najbardziej czczony jest Gautama Budda. Jego niezwykłe przymioty i czyny w tym życiu i poprzednich istnieniach opiewają pisma oraz kazania.

5 Buddyzm hinajana w kulcie ogranicza się w dniu nowiu i pełni do recytacji tekstów, kazań i spowiedzi; także do kultu relikwii i pomników Buddy. Czczono również symbole i posągi Oświeconego". Bardziej rozwinięty jest kult w mahajanie. Obrzędom towarzyszy bogaty ceremoniał, muzyka i kadzidło. Przyczyną rozwoju kultu jest przekonanie, że buddowie nawet po osiągnięciu nirwany mogą udzielać swej łaski. Najbardziej rozbudowane obrzędy znajdują się w wadżrajanie. Kontakt z mocami nadprzyrodzonymi trzeba nawiązać myślą, słowem i ciałem, czyli w medytacji, w wymawianiu formuł magicznych i wykonywaniu przepisanych gestów. Wprowadzono też obrzęd wtajemniczenia oraz tajemne obrzędy.

Przyczyną rozwoju kultu jest przekonanie, że buddowie nawet po osiągnięciu nirwany mogą udzielać swej łaski. Najbardziej rozbudowane obrzędy znajdują się w wadżrajanie.

Podobne dokumenty

BUDDYZM. Klaudia Kowalczyk 1a

BUDDYZM. Klaudia Kowalczyk 1a BUDDYZM Klaudia Kowalczyk 1a Buddyzm jest jedną z głównych religii świata, zarówno pod względem zasięgu geograficznego jak i wpływu socjo- kulturowego. Chociaż jest największą religią Wschodu, to jednak