Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla Gminy Łambinowice SPIS TREŚCI

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP ODPADY AZBESTOWE RURY AZBESTOWO-CEMENTOWE W INSTALACJACH WODOCIĄGOWYCH 3 4. PRZEPISY PRAWNE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z WYROBAMI I ODPADAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST I OBOWIĄZKI Z NICH WYNIKAJĄCE4 5. SPOSOBY BEZPIECZNEGO USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST KIERUNKI I MOŻLIWOŚCI REALIZACJI ZADAŃ W ZAKRESIE USUWANIA I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW AZBESTOWYCH INFORMACJE O RODZAJU, ILOŚCI I MIEJSCACH WYSTĘPOWANIA ORAZ PRZEWIDYWANYCH TERMINACH I KOSZTACH USUNIĘCIA AZBESTU...9 1

2 1. WSTĘP W trakcie oceny stanu istniejącego na terenie Gminy Łambinowice, stwierdzono stosunkowo duże ilości materiałów azbestowych w istniejących budowlach i instalacjach na terenie gminy. Są to przede wszystkim pokrycia dachowe i izolacje oraz różnego rodzaju materiały ociepleniowe. W związku z opracowywaniem Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla Gminy Łambinowice sporządzono szczegółową inwentaryzację tego typu materiałów na terenie gminy. Samorząd gminny przeprowadził inwentaryzację ilości i miejsc występowania wyrobów zawierających azbest. Inwentaryzację taką przeprowadzono w oparciu o zgłoszenia osób fizycznych lub podmiotów prawnych - właścicieli nieruchomości, zawierające informacje, w których obiektach do budowy lub remontu wykorzystywany był lub jest azbest albo materiał zawierający azbest. Inwentaryzacja powinna być aktualizowana co roku do 31 stycznia. Inwentaryzacja taka jest nie tylko źródłem informacji, gdzie i w jakiej ilości występują wyroby zawierające azbest, ale pozwala także na monitorowanie sposobu demontażu i usuwania tych wyrobów, a następnie unieszkodliwianie, powstałych w ten sposób odpadów azbestowych. 2. ODPADY AZBESTOWE Azbest znany jest od kilku tysięcy lat, jednak szerokie jego zastosowanie nastąpiło dopiero w wyniku rewolucji przemysłowej w okresie ostatnich 100 lat. Azbest stosowany był w produkcji około wyrobów przemysłowych, przede wszystkim: do produkcji wyrobów budowlanych, szczególnie płyt dachowych i elewacyjnych, a także rur. Ze względu na swoje zalety, takie jak odporność na wysokie temperatury, działanie mrozu, działanie kwasów, substancji żrących, a także elastyczność był często stosowany jako cenny surowiec również na terenie Polski. Azbest jest określeniem zbiorczym kilku grup minerałów, ich podstawowym składnikiem są: tlenek krzemu i tlenki innych metali (magnezu, żelaza, glinu, wapnia, sodu), które występują w postaci wiązek włókien o różnej długości i średnicy. Różnice te są podstawą wyodrębnienia poszczególnych odmian azbestu, charakteryzujących się odmiennymi właściwościami fizykochemicznymi. Należy do nich najczęściej stosowany chryzotyl (z grupy serpentynu) oraz dwa minerały z grupy amfibolu - krokidiolit i amosyt. Na terenie kraju znajduje się ogółem tys. ton wyrobów zawierających azbest, w tym: tys. ton płyt azbestowo-cementowych ( tys. m 2 ), 600 tys. ton rur i innych wyrobów azbestowo-cementowych. Zabezpieczenie i usuwanie tak znacznych ilości wyrobów wiąże się z dużymi kosztami, które nawet w zakładanym okresie (30 lat) usuwania stanowić będą znaczne obciążenie finansowe. Trwałość płyt azbestowo-cementowych określa się na około 30 lat, natomiast okres eksploatacji innych wyrobów jest z reguły krótszy. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien, które są zawieszone w powietrzu. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby zawierające azbest nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Na występowanie i typ patologii wpływają m.in.: rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien i ich stężenie oraz czas trwania narażenia. Biologiczna agresywność pyłu azbestowego jest zależna od stopnia penetracji i liczby włókien, które uległy retencji w płucach, jak również od fizycznych i aerodynamicznych cech włókien. Szczególne znaczenie ma w tym przypadku średnica włókien. Włókna cienkie, o średnicy poniżej 3 mikrometrów, 2

3 przenoszone są łatwiej i docierają do końcowych odcinków dróg oddechowych, podczas gdy włókna grube, o średnicy powyżej 5 mikrometrów, zatrzymują się w górnych odcinkach dróg oddechowych. 3. RURY AZBESTOWO-CEMENTOWE W INSTALACJACH WODOCIĄGOWYCH Dane dotyczące szkodliwego oddziaływania azbestu na zdrowie człowieka i działania rakotwórczego tego minerału odnoszą się do azbestu zawartego w powietrzu i do wziewnej drogi narażenia. Brak natomiast dowodów na analogiczny wpływ włókien azbestowych, dostających się do organizmu drogą pokarmową, w tym obecnych w wodzie przeznaczonej do spożycia. Azbest może przenikać do wody poprzez rozpuszczanie minerałów i rud, w których skład wchodzi - ze ścieków przemysłowych, z zanieczyszczeń atmosferycznych. Dotychczasowe badania epidemiologiczne nie wykazały ujemnego wpływu azbestu zawartego w wodzie przeznaczonej do spożycia na zdrowie ludzi. Nie stwierdzono zależności między obecnym w wodzie pitnej azbestem a zwiększoną zapadalnością na nowotwory złośliwe, w tym nowotwory przewodu pokarmowego. Badania, przeprowadzane głównie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, obejmujące duże populacje mieszkańców i długi (15-80 lat) czas obserwacji nie dostarczyły dowodów na wzrost ryzyka nowotworów złośliwych, wynikający z ekspozycji na włókna azbestowe zawarte w wodzie przeznaczonej do spożycia i korzystania z wodociągów zawierających przewody azbestowo-cementowe. Zależności takiej nie wykazano także w badaniach eksperymentalnych, podczas których pył azbestowy podawano zwierzętom doświadczalnym drogą pokarmową. Jakkolwiek większość wyników badań pochodzi z lat 80- tych i 90-tych ubiegłego stulecia, w ostatnim czasie nie pojawiły się żadne publikacje wyników nowych badań, podważających tę opinię. Tak więc ryzyko zdrowotne wynikające z ekspozycji na azbest związane jest z wdychaniem jego pyłu, a nie z narażeniem drogą pokarmową. Światowa Organizacja Zdrowia uznała, że wobec braku przekonujących dowodów na szkodliwość dla zdrowia azbestu zawartego w wodzie do spożycia, substancja ta nie wymaga ustalenia dopuszczalnego stężenia w wodzie (WHO Drinking Water Guidelines, 2004). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 203/2002 r., poz. 1718) obecnie już nieobowiązującym, dopuszczalne stężenie azbestu w wodzie do spożycia nie zostało określone i nie wymagało monitorowania, co było zgodne z Dyrektywą 98/83/EC, dotyczącą jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i wspomnianym wyżej stanowiskiem ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia. Zawartość azbestu w wodzie przesyłanej rurami azbestowo-cementowymi, pod warunkiem, że woda nie wykazuje właściwości korozyjnych w stosunku do cementu, na ogół nie różni się od naturalnego tła. Rury azbestowo-cementowe, stosowane w instalacjach wodociągowych, mogą być źródłem narażenia na azbest podczas usuwania awarii, ponieważ wiąże się to z odsłanianiem, odcinaniem i usuwaniem uszkodzonego odcinka przewodu i może powodować uwalnianie do atmosfery włókien azbestowych, jednak ekspozycja taka ma charakter krótkotrwały. Obecnie, w związku z zaprzestaniem produkcji rur azbestowo-cementowych nie mogą one już być instalowane w nowych lub poddawanych wymianie sieciach wodociągowych. Zgodnie z informacjami przedstawionymi powyżej, nie ma konieczności natychmiastowej wymiany rur azbestowo-cementowych w instalacjach wodociągowych. Wodociągi takie są czynne w wielu 3

4 krajach Europy. Z danych opublikowanych w czasopiśmie Water Science Technology w 2004 roku wynika, że w Holandii łączna długość przewodów azbestowo-cementowych w instalacjach wodociągowych wynosi ok km. Rury azbestowo-cementowe powinny być w miarę ich technicznego zużycia stopniowo zastępowane przewodami wykonanymi z innych materiałów. 4. PRZEPISY PRAWNE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z WYROBAMI I ODPADAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST I OBOWIĄZKI Z NICH WYNIKAJĄCE Zgodnie z ustawą z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 3/2004 r., poz. 20 tekst jednolity, ze zm.) na terenie Polski od 1997 roku obowiązuje zakaz, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie i przepisach odrębnych, wprowadzania na terytorium Polski: wyrobów zawierających azbest, azbestu, produkcji wyrobów zawierających azbest, obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. Do czasu zużycia lub do czasu, kiedy będą dostępne substytuty bezazbestowe, dopuszczono wprowadzanie, produkcję i obrót zawierających azbest chryzotylowy: diafragm do istniejących instalacji elektrolitycznych, wałów do ciągnienia szkła. Od 1 lutego 2005 roku zakaz produkcji, obrotu i importu dotyczy również wcześniej nieobjętych zakazem następujących wyrobów: płyty azbestowo-kauczukowe (PCN ex ), uszczelki z płyt azbestowo-kauczukowych (PCN ex ), azbest włóknisty (PCN ex ). Polskie prawodawstwo dopuszcza wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest w użytkowanych budynkach, instalacjach lub urządzeniach, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 roku. W sposób szczegółowy określa również wymagania dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami azbestowymi, obowiązki organów administracji, a także właścicieli i zarządców nieruchomości w tym zakresie oraz obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Obowiązki gminy i powiatu opracowanie, przyjęcie i aktualizacja planu gospodarki odpadami (z uwzględnieniem problematyki usuwania azbestu i wyrobów zawierającymi azbest), gromadzenie informacji przekazywanych przez osoby fizyczne (właścicieli i zarządców nieruchomości) o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, przedkładanie marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, w tym azbestu, zatwierdzanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi (w tym odpadami zawierającymi azbest), udzielanie zezwoleń na transport odpadów niebezpiecznych (w tym azbestu). Obowiązki właścicieli, zarządców lub użytkowników nieruchomości kontrola wyrobów zawierających azbest znajdujących się w obiektach, urządzeniach budowlanych, urządzeniach przemysłowych lub innych miejscach zawierających azbest, sporządzenie i przedłożenie organowi nadzoru budowlanego oceny stanu i dokumentacji miejsca zawierającego azbest, 4

5 usuwanie wyrobów zawierających azbest zakwalifikowanych zgodnie z oceną do wymiany na skutek nadmiernego zużycia wyrobu lub jego uszkodzenia, sporządzenie (corocznie) planu kontroli jakości powietrza obejmującej pomiar stężenia azbestu, dla każdego pomieszczenia, w którym znajdują się instalacje lub urządzenia zawierające azbest lub wyroby zawierające azbest, przegląd i oznakowanie, w sposób przewidziany przez prawo, miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, sporządzenie inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest poprzez sporządzenie spisu z natury, sporządzenie i przedłożenie marszałkowi województwa (dot. przedsiębiorców) lub burmistrzowi gminy (dot. osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami) oraz coroczna aktualizacja informacji o: wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, wyrobach zawierających azbest, których wykorzystanie zastało zakończone, zgłoszenie właściwemu organowi architektoniczno-budowlanemu prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest zgodnie z przepisami budowlanymi. Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest uzyskanie pozwolenia, decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenie organowi informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (zależnie od ilości wytwarzanych odpadów), przeszkolenie przez uprawnioną instytucję zatrudnianych pracowników i osób kierujących lub nadzorujących, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz w zakresie przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, opracowanie przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, obejmującego w szczególności: identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, informacje o metodach wykonywania planowanych prac, zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza, posiadanie niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu, zgłoszenie prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. 5

6 zapewnienie warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania w sposób określony w 8 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004 r., poz. 649), złożenie właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub zarządcy nieruchomości, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. Warunkiem koniecznym bezpiecznego dla ludzi i środowiska użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest jest rzetelnie sporządzona inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest i ocena ich stanu, określająca, w zależności od rodzaju, stanu i sposobu zastosowania azbestu, stopień pilności wymiany wyrobów zawierających azbest. Od 2004 r. właściciele i zarządcy obiektów zobligowani są do przekazywania marszałkowi województwa i burmistrzowi informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania oraz informacji o wyrobach, których wykorzystanie zakończono. Przepisy w sposób bezpośredni nie precyzują, kto może być wykonawcą prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest, biorąc jednak pod uwagę obowiązki jakie postawiono przed wykonawcą, wnioskować należy, że tego typu prace powinna wykonywać wyspecjalizowana jednostka posiadająca stosowne zezwolenia oraz wyposażenie techniczne i socjalne zapewniające prowadzenie prac oraz odpowiednie zabezpieczenie pracowników i środowiska przez narażeniem na działanie azbestu. W przypadkach nieprzestrzegania nałożonych na jednostki organizacyjne i osoby fizyczne obowiązków w zakresie bezpiecznego wykorzystania i usuwania wyrobów zawierających azbest oraz obowiązków sprawozdawczości w tym zakresie mają zastosowanie zapisy tytułu VI ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U Nr 129/2006 r., poz. 902 tekst jednolity, ze zm.). Przewidują one w takich przypadkach odpowiedzialność karną tj. kary aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny orzekane na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz odpowiedzialność administracyjną poprzez wstrzymanie prowadzonej przez podmiot korzystający ze środowiska lub osobę fizyczną działalności powodującej pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrażającej życiu lub zdrowiu ludzi. Ponadto do odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko, w tym również powstałe w wyniku postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. 5. SPOSOBY BEZPIECZNEGO USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wydał rozporządzenie z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004 r., poz. 649). Z uwagi na rangę problemu w ciągu najbliższych lat polskie przepisy prawne dotyczące azbestu powinny być znowelizowane zgodnie z wymaganiami dyrektyw Unii Europejskiej. Niedopuszczalne jest demontowanie tego typu materiałów przez mieszkańców na własną rękę", ponieważ toksyczne właściwości materiałów zawierających włókna azbestowe pojawiają się w trakcie ich ścierania i pylenia, szczególnie przy nieumiejętnym demontażu i transporcie. Istotny jest 6

7 również sposób unieszkodliwienia powstających w procesie demontażu, rozbiórki itp., odpadów azbestowych. Odpady azbestowe stanowią odpad niebezpieczny, w związku z tym usuwanie wyrobów zawierających azbest przez przypadkowe i nieprofesjonalne firmy, zwiększa zagrożenie pyłem azbestowym dla mieszkańców. Z usuwaniem wyrobów zawierających azbest nierozerwalnie związany jest proces powstawania odpadów. Jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie. Dla orientacyjnego określenia potrzeb w zakresie przygotowania miejsc (składowisk) do ich składowania należy założyć ilość wyrobów z azbestem usuwanych w ustalonych przedziałach czasowych, a tym samym ilość powstających odpadów, w które przekształcają się demontowane wyroby. Na mocy ustaleń z negocjacji akcesyjnych istniejące wysypiska niespełniające wymagań dyrektywy zostaną zmodernizowane najpóźniej do 1 lipca 2012 roku. Nowe składowiska odpadów azbestowych powinny spełniać wymagania konstrukcyjne w momencie ich zakładania. Okres usuwania azbestu został rozłożony na lata Ze względu na to, że nie ma dowodów świadczących o tym, że azbest zastosowany do bodowy sieci wodociągowych jest szkodliwy dla zdrowia, zastępowanie rur azbestowo-cementowych w instalacjach ziemnych wyrobami bezazbestowymi powinno następować sukcesywnie, w miarę technicznego zużycia lub w przypadku woli wymiany na rury bezazbestowe. 6. KIERUNKI I MOŻLIWOŚCI REALIZACJI ZADAŃ W ZAKRESIE USUWANIA I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW AZBESTOWYCH W związku z wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004 r. poz. 649), do usuwania wyrobów zawierających azbest, zobowiązani są właściciele obiektów i nieruchomości. Z analizy informacji zebranych dotychczas przez gminę wynika, że w dużym stopniu obowiązek ten spoczywa na mieszkańcach wsi. Wieloletnie doświadczenie i praktyka pokazują, że praktycznie nie ma możliwości wyegzekwowania od osoby fizycznej podjęcia stosownych i zgodnych z prawem działań, w zakresie usuwania i unieszkodliwiania wyrobów azbestowych. Główny powód to koszt takich prac. Dlatego też wskazuje się burmistrza jako osobę najbardziej odpowiednią do wykonania tych robót na szczeblu każdej gminy. Osoba fizyczna nie może być wnioskodawcą do polskich funduszy proekologicznych (PFOŚiGW, WFOŚiGW), nie ma bowiem opracowanych procedur przyznawania publicznych środków z Funduszy Ochrony Środowiska osobom fizycznym. Usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest jest zadaniem długotrwałym i wymagającym zorganizowania wyspecjalizowanych firm i znacznych, jak na możliwości budżetowe gmin, środków finansowych. Zgodnie z zaleceniem Krajowego Programu Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest stosowanych na terytorium Polski, 2002 r., wszelkie prace związane z realizacją programów dotyczących usuwania odpadów azbestowych mogą być finansowane z udziałem polskich i unijnych funduszy pomocowych. Z funduszy unijnych zadanie: wymiana elementów konstrukcyjnych zawierających azbest w budynkach publicznych (poza celami mieszkaniowymi) w przypadku, gdy nie wymaga to przebudowy całego obiektu i po spełnieniu wymagań przekazania powstałych odpadów zawierających azbest podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie 7

8 działalności w zakresie gospodarki takimi odpadami" mieści się w priorytetach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Gmina Paczków powinna w ramach własnych środków budżetowych przeprowadzić szczegółową inwentaryzację miejsc występowania, ilości i stanu technicznego wyrobów zawierających azbest oraz przeprowadzić postępowanie przetargowe na usuwanie i demontaż wyrobów zawierających azbest, które wyłoni firmę posiadającą pozwolenie na wytwarzanie odpadów azbestowych (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004 r. poz. 649) właściciele nieruchomości sami nie mogą usuwać elementów zawierających azbest). Gmina może przygotować wstępnie i złożyć wniosek o dofinansowanie planowanych prac do Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W planie wydatków Powiatowego Funduszu zostaną przeznaczone środki na dofinansowanie przedsięwzięć związanych z usuwaniem odpadów azbestowych. W przypadku gmin, w których proces usuwania azbestu stanowić będzie istotny problem burmistrz może wystąpić także do WFOŚiGW o dofinansowanie. W celu uzyskania z PFOŚiGW dofinansowania kosztów transportu i unieszkodliwiania odpadów azbestowych powstałych przy likwidacji pokryć dachowych i elewacji zawierających azbest z budynków mieszkalnych i gospodarczych, gmina powinna: 1. Przedłożyć szczegółowy plan prac usuwania wyrobów zawierających azbest, opracowany przed rozpoczęciem prac demontażowych wraz z podaniem planowanego terminu rozpoczęcia i zakończenia prac demontażowych oraz orientacyjnych kosztów (przed rozpoczęciem prac demontażowych właściciel nieruchomości musi zgłosić zamiar przystąpienia do wykonania robót budowlanych i uzyskać pozwolenie na budowę, w trybie przepisów prawa budowlanego, w Wydziale Administracji Budowlanej i Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego). 2. Przeprowadzić postępowanie przetargowe na usuwanie i demontaż wyrobów zawierających azbest oraz unieszkodliwienie powstałych odpadów azbestowych. 3. Zapewnić wykonanie prac demontażowych przez Wykonawcę, który uzyskał pozwolenie, decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożył informację o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi. 4. Przedłożyć pisemne oświadczenie Wykonawcy prac demontażowych o prawidłowości ich usunięcia i unieszkodliwienia. Sukcesywne usuwanie materiałów zawierających azbest (z instalacji wodociągowej, z elewacji i pokryć dachowych) z budynków mieszkalnych i gospodarczych; ze szczególnym zwróceniem uwagi na prawidłowe postępowanie z odpadami azbestowymi w czasie ich usuwania, transportu i składowania, stworzenie systemu usuwania, odbioru i transportu odpadów azbestowych, z elewacji i pokryć dachowych, z budynków mieszkalnych i gospodarczych - gmina w zakresie osób fizycznych dofinansowanie, weryfikacja firm dopuszczonych do świadczenia usług w zakresie usuwania i transportu odpadów azbestowych, 8

9 kontrola usuwania azbestu przy usuwaniu materiałów azbestowych z budynków mieszkalnych oraz budynków użyteczności publicznej powstających w czasie prac remontowych na terenie gminy przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego (PINB). kontrola usuwania odpadów azbestowych na obiektach budowlanych powstających w czasie prac remontowych na terenie gminy przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego (PINB). 7. INFORMACJE O RODZAJU, ILOŚCI I MIEJSCACH WYSTĘPOWANIA ORAZ PRZEWIDYWANYCH TERMINACH I KOSZTACH USUNIĘCIA AZBESTU Na podstawie informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, zgłoszonych do Wójta Gminy Łambinowice, przez właścicieli i zarządców nieruchomości, określono ilości oraz miejsca występowania takich wyrobów na terenie Gminy Łambinowice - inwentaryzacja azbestu na terenie Gminy Łambinowice - stan na rok. Przewidywany całkowity koszt usunięcia azbestu z terenu Gminy Łambinowice wyniesie około ,00 zł, co przy założeniu okresu 25 lat (lata ), daje około ,00 zł/rok. Środki przeznaczone na ten cel przez gminę, pod warunkiem usuwania w każdym roku takiej samej ilości azbestu oraz dofinansowania na poziomie 50 %, powinny wynieść ok ,00 zł/rok. 9

10 Tabela 1. Zestawienie zbiorcze ilości i przewidywanego kosztu usunięcia azbestu w Gminie Łambinowice Lp. Sołectwo Ilość 1) [m 2 ] Ciężar [Mg] Przewidywany koszt usunięcia azbestu 3,4) [zł] 1. Bielice 5 715,00 80, ,00 2. Budzieszowice 5 160,00 72, ,00 3. Drogoszów 3 270,00 45, ,00 4. Jasienica Dolne 1 740,00 24, ,00 5. Lasocice 2 560,00 35, ,00 6. Łambinowice 1 301,00 18, ,00 7. Malerzowice 1 820,00 25, ,00 8. Mańkowice 1 460,00 20, ,00 9. Piątkowice 1 130,00 15, , Sowin 3 079,00 43, , Szadurczyce 4 550,00 63, , Wierzbie 2 319,00 32, ,00 RAZEM ,00 477, ,00 1) 1 Mg płyt azbestowych 70 m 2, 2) 1 mb sieci wodociągowej = 14 kg = 0,014 Mg 3) Średni koszt usunięcia 1 m 2 płyty azbestowo-cementowej 30 zł/m 2 4) Koszt klasycznej wymiany rurociągu wodociągowego na rury PE 110 mm bez kosztów odtworzenia nawierzchni wynosi w KNR ok zł za odcinek 100 m 10

11 WYKORZYSTANE MATERIAŁY 1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 156/2006 r., poz tekst jednolity, ze zm.) Zgodnie z art. 30 ust. 3 ustawy: właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych, objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1 ww. artykułu, jeżeli ich realizacja może naruszyć ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować: zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, pogorszenie stanu środowiska lub dóbr kultury, pogorszenie warunków zdrowotnych - sanitarnych, wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich. 2. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 3/2004 r., poz. 20 tekst jednolity ze zm.). Ustawa zakazuje, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie i przepisach odrębnych, wprowadzania na terytorium Polski: wyrobów zawierających azbest, azbestu, produkcji wyrobów zawierających azbest, obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. Do czasu zużycia lub do czasu, kiedy będą dostępne substytuty bezazbestowe, dopuszczono wprowadzanie, produkcję i obrót zawierających azbest chryzotylowy: diafragm do istniejących instalacji elektrolitycznych, wałów do ciągnienia szkła. Od 1 lutego 2005 r. zakaz produkcji, obrotu i importu dotyczy również wcześniej nieobjętych zakazem następujących wyrobów: płyty azbestowo-kauczukowe (PCN ex ), uszczelki z płyt azbestowo-kauczukowych (PCN ex ), azbest włóknisty (PCN ex ). 3. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 108/2005 r., poz tekst jednolity, ze zm.) Ustawa określa warunki przewozu odpadów niebezpiecznych na składowisko. Pojazdy powinny być zaopatrzone w świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu materiałów niebezpiecznych wydane przez upoważnioną stację kontroli pojazdów. 4. Ustawa z dnia 12 maja 2000 r. o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (Dz. U. Nr 48/2000 r., poz. 550, ze zm.) Ustawa określa zasady i formy wspierania rozwoju regionalnego oraz zasady współdziałania w tym zakresie Rady Ministrów oraz organów administracji rządowej z samorządem terytorialnym, a w szczególności: instytucje wspierające rozwój regionalny, tryb prowadzenia działań z zakresu wspierania rozwoju regionalnego, zasady zawierania i wykonywania kontraktu wojewódzkiego. 5. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11/2001 r., poz. 84, ze zm.). Ustawa reguluje problematykę dotycząca substancji i preparatów chemicznych, w tym niebezpiecznych oraz określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko. 6. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62/2001 r., poz. 628, ze zm.). Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawa określa zasady postępowania z odpadami, w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa określa obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym m.in. odpadów niebezpiecznych. Ustawa reguluje postępowanie w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania, w tym składowania odpadów, a także wymagania techniczne i organizacyjne dotyczące składowisk odpadów. Ustawa wprowadza obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Określa m.in. zakres planów gospodarki odpadami, sposób ich opiniowania i sposób monitorowania, zasadę spójności 11

12 planu z planem wyższego szczebla oraz określa rodzaj odpadów, które powinny być ujęte na każdym szczeblu ich opracowania. 6. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 129/2006 r., poz tekst jednolity, ze zm.). Zgodnie z art. 1 ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju. Ustawa zawiera szereg istotnych i ważnych postanowień dotyczących m. in.: - państwowego monitoringu środowiska, jako systemu pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku, - opracowania prognoz oddziaływania na środowisko, w tym gospodarki odpadami, a także programów wojewódzkich, zmierzających do przestrzegania standardów jakości środowiska, - ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem, sposobu postępowania z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska, - kar i odpowiedzialności za nieprzestrzeganie zasad i przepisów dotyczących ochrony środowiska, - przeciwdziałania zanieczyszczeniom w tym: konieczność oznaczenia instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest oraz miejsc, w których on się znajduje, konieczność dokumentowania informacji dotyczącej m.in. występowania azbestu. 7. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100/2001 r., poz. 1085, ze zm.). Ustawa reguluje tryb postępowania oraz obowiązki podmiotów określanych ustawą. W art. 54 ustawa odnosi się do odpowiednich zapisów ustawy z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, modyfikując i rozszerzając jej ustalenia dotyczące wykonawców prac polegających na usuwaniu i transporcie wyrobów zawierających azbest (odpadów niebezpiecznych). Ustawa równocześnie udziela delegacji ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, dla określenia w drodze rozporządzenia i w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw środowiska-sposobów i warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest. 8. Ustawa z dnia 28 października 2002 r., o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199/2002 r., poz. 1671, ze zm.) Ustawa reguluje zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w tych sprawach. Przewóz materiałów niebezpiecznych w kraju określają przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Przepisy umowy ADR oraz ustawy określają warunki załadunku i wyładunku oraz przewozu odpadów niebezpiecznych. Wymagane są świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu materiałów niebezpiecznych wydane przez upoważnioną stację kontroli pojazdów oraz szkolenie kierowcy pojazdów w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. 9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. - w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112/2001 r., poz. 1206) W rozporządzeniu zamieszczono rodzaje odpadów zawierających azbest na liście odpadów niebezpiecznych w wymienionych niżej grupach i podgrupach z przypisanym kodem klasyfikacyjnym: * Odpady azbestowe z elektrolizy, * Odpady z przetwarzania azbestu, * Odpady zawierające azbest (z hutnictwa szkła), * Odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo - azbestowych, * Opakowania z metali zawierające niebezpieczne, porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi, * Okładziny hamulcowe zawierające azbest, 12

13 * Zużyte urządzenia zawierające azbest, * Materiały izolacyjne zawierające azbest, * Materiały konstrukcyjne zawierające azbest. 10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz. U. Nr 152/2001 r., poz. 1737) 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175/2002 r., poz. 1439). 12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nie selektywny (Dz. U. Nr 191/2002 r., poz. 1595). 13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217/2002 r., poz. 1833). 14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 1/2003 r., poz. 12). 15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu i sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220/2002 r., poz. 1858). 16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236/2002 r. poz. 1986). 17. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 237/2002 r., poz ze zm.). 18. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2003 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 55/2003 r., poz. 477) 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61/2003 r., poz. 549). 20. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120/2003 r., poz. 1126). 21. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192/2003 r., poz. 1876). Do 31 grudnia 2032 r. można wykorzystywać azbest uwzględniając okres gwarancji wyrobów oraz wyniki kontroli i oceny stanu wyrobów. W przypadku widocznych uszkodzeń lub zużycia wyrobu należy usunąć wyrób zawierający azbest. Dla każdego pomieszczenia, w którym znajdują się instalacje lub urządzenia zawierające azbest należy corocznie sporządzić plan kontroli jakości powietrza. W przypadku pomieszczeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest, należy umieścić: instrukcję bezpiecznego postępowania, oznakowanie (załącznik nr 1 do rozporządzenia). Przed każdym oczyszczaniem pomieszczeń, instalacji lub urządzeń 13

14 zawierających azbest należy sporządzić: projekt techniczny usuwania lub wymiany wyrobów zawierających azbest oraz, harmonogram prac. Do 29 maja 2004 r. miejsca, w których był lub jest wykorzystywany azbest, należało poddać: przeglądom, w celu stwierdzenia obecności azbestu oraz oznakowaniu. W planach sytuacyjnych terenu należy zaznaczyć miejsca obecnie występującego azbestu. Do 29 maja 2004 r. należało przeprowadzić inwentaryzację zastosowanych wyrobów zawierających azbest. Z inwentaryzacji należy sporządzić w dwa egz. informacji: o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania (załącznik nr 2 do rozporządzenia) oraz o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone (załącznik nr 3 do rozporządzenia). Jeden egzemplarz informacji należy przedłożyć wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta - w przypadku osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą lub wojewodzie (marszałkowi województwa od 2008 r. wg 55) ) - w pozostałych przypadkach. Do 31 stycznia każdego roku informacja podlega corocznej aktualizacji. 22. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004 r. poz. 649). Bezpieczne użytkowanie wyrobów zawierających azbest o gęstości 1000 kg/m 3 jest możliwe po stwierdzeniu braku widocznych uszkodzeń mogących stwarzać warunki dla emisji azbestu do otoczenia. Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości, a także obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, przeprowadza kontrole stanu tych wyrobów w terminach wynikających z oceny stanu tych wyrobów (nie są wymagane specjalne uprawnienia). Do 6 listopada 2004 r. należało dokonać pierwszej kontroli. Z kontroli tych powinni sporządzić (w 2 egz.) ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest (wg wzoru załącznik nr 1 do rozporządzenia). Jeden egzemplarz oceny powinni przechowywać z dokumentacją miejsca zawierającego azbest, a drugi złożyć do właściwego organu nadzoru budowlanego w terminie 30 od daty sporządzenia oceny. Celem bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest należy: zabezpieczyć wyroby zawierające azbest, nie zakwalifikowane w ocenie do wymiany, przez: zabudowę (zamknięcie) przestrzeni, w której znajdują się wyroby zawierające azbest, szczelną przegrodą bez naruszenia samego wyrobu lub, pokrywanie wyrobów lub powierzchni zawierających azbest szczelną powłoką z głęboko penetrujących środków wiążących azbest, posiadających odpowiednią aprobatę techniczną, wyeliminować jakąkolwiek obróbkę mechaniczną przy pracach zabezpieczających. Wykonawca prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest obowiązany jest do: uzyskania odpowiednich decyzji (zezwolenie, pozwolenie, decyzja) albo złożenia informacji, o których mowa w ustawie o odpadach, w zakresie odpadów azbestowych (niebezpiecznych); odpowiedniego przeszkolenia pracowników w zakresie BHP przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz przestrzegania procedur bezpiecznego postępowania; opracowania szczegółowego planu prac; posiadania niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego; zgłoszenia (przed przystąpieniem do prac) organowi nadzoru budowlanego i okręgowemu inspektorowi pracy; złożenia właścicielowi oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego. Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości obowiązany jest zgłosić prace polegające na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest do administracji architektoniczno-budowlanej. Wyroby zawierające azbest zakwalifikowane zgodnie z oceną do wymiany na skutek nadmiernego zużycia lub uszkodzone powinny być usunięte. Usuwanie wyrobów zawierających azbest o gęstości < 1000 kg/m 3 lub zawierających krokydolit powinno odbywać się pod stałym nadzorem technicznym, a prawidłowość prowadzenia prac potwierdza się wynikiem badania jakości powietrza przeprowadzonego przez akredytowane laboratorium. Wyroby i odpady zawierające azbest należy oznakować (wg wzoru załącznik nr 2 do rozporządzenia). 23. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie okresowych badań lekarskich pracowników zatrudnionych w zakładach, które stosowały azbest w produkcji 14

15 (Dz. U. Nr 183/2004 r., poz. 1896) 24. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2004 r. w sprawie leczenia uzdrowiskowego osób zatrudnionych przy produkcji wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 185/2004 r., poz. 1920, ze zm.). 25. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257/2004 r., poz. 2573). 26. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280/2004 r., poz. 2771) Rozporządzenie określa azbest jako czynnik rakotwórczy dla ludzi. Szczegółowo określono również sposób prowadzenia rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym; sposób prowadzenia rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach; wzory dokumentów dotyczących narażenia pracowników na substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz sposób przechowywania i przekazywania tych dokumentów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych; szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym; warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. 27. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 279/2004 r., poz. 2758) 28. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 283/2004 r., poz. 2842) Zgodnie z 6 rozporządzenia okresowe pomiary emisji do powietrza prowadzi się dla instalacji albo urządzeń do produkcji lub obróbki wyrobów zawierających azbest, dopuszczonych do produkcji, obrotu i importu na podstawie przepisów o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, jeżeli ilość surowego azbestu zużywana w tych procesach przekracza 100 kg/rok. 29. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 stycznia 2005 r. w sprawie wzoru książeczki badań profilaktycznych dla osoby, która była lub jest zatrudniona w warunkach narażenia zawodowego w zakładach stosujących azbest w procesach technologicznych, sposobu jej wypełnienia i aktualizacji (Dz. U. Nr 13/2005 r., poz. 109). 30.Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. Nr 186/2005 r., poz. 1553). 31. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 września 2005 r. w sprawie leków związanych z chorobami wywołanymi pracą przy azbeście (Dz. U. Nr 189/2005 r., poz. 1603). 32. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 187/2005 r., poz. 1571). 33. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 października 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 212/2005 r., poz. 1769). 15

16 Rozporządzenie określa najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy pyłów zawierających azbest. 34. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216/2005 r., poz. 1824). Rozporządzenie określa obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracowników przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Pracodawca obowiązany jest stosować środki ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem pyłu zawierającego azbest, a przed przystąpieniem do prac sporządzić ich szczegółowy plan. Pracownicy zatrudnieni przy pracach w kontakcie z azbestem, pracodawcy i osoby kierujące takimi pracami powinni być przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z programem określonym w załączniku do rozporządzenia. 35. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 260/2005 r., poz. 2176) 36. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30/2006 r., poz. 213). Rozporządzenie określa wzory dokumentów stosowanych do prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów celem zapewnienia kontroli ich przemieszczania. Do prowadzenia ewidencji odpadów obowiązani są posiadacze odpadów, w tym także wytwórcy odpadów. Ewidencja winna być prowadzona z zastosowaniem następujących dokumentów: kart ewidencji odpadu, prowadzonej dla każdego rodzaju odpadu odrębnie, kart przekazania odpadu. Dokumenty sporządzone na potrzeby ewidencji odpadów przechowywać należy przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym sporządzono te dokumenty. Zgodnie z art. 37 ustawy o odpadach właściciel składowiska odpadów zobowiązany jest do sporządzenia na formularzu zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów oraz o sposobach gospodarowania nimi, które przekazuje się Marszałkowi Województwa właściwemu ze względu na miejsce unieszkodliwiania odpadów w terminie do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy. 37.Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2002 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2003 (M. P. Nr 49/2002 r., poz. 715) 38.Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2003 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2004 (M. P. Nr 50/2003 r., poz. 782) 39.Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. Nr 19, poz. 231) 40.Zarządzenie określa jako niedopuszczalny dodatek azbestu w materiałach budowlanych, z terminem obowiązywania od dnia 1 stycznia 1997 r. Wykaz aktów prawnych Unii Europejskiej dotyczących problematyki szkodliwości azbestu Wyszczególnione poniżej przepisy Unii Europejskiej regulują postępowanie ze szkodliwymi dla zdrowia ludzkiego substancjami chemicznymi, w rym również azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. Część tych regulacji dotyczy ochrony zdrowia osób zatrudnionych przy pracach w kontakcie z wyrobami zawierającymi szkodliwe materiały, wprowadzając szczegółowe ograniczenia i specjalne wymagania dla metod pracy oraz środków zabezpieczających ludzi. Druga część regulacji dotyczy ochrony środowiska, metod pomiarów zanieczyszczenia włóknami i pyłem azbestu, a także metod zabezpieczenia przed emisją tych szkodliwych substancji. Wiele zapisów w poszczególnych dyrektywach stanowią regulacje dotyczące obowiązków pracodawców w zakresie ochrony pracowników i otoczenia miejsca prac przed zagrożeniami, wynikającymi z możliwości uwalniania się pyłu i włókien azbestu, w czasie trwania robót przy produkcji, zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających te składniki. W aktach prawnych Unii Europejskiej dotyczących azbestu 16

17 znajdują się też wskazówki i wytyczne dla państw członkowskich dotyczące wprowadzania w życie przepisów regulujących problematykę azbestu, a także form i metod pomocy, szkolenia i kontroli - w celu stworzenia odpowiednich warunków dla sprawnego wdrożenia nowych przepisów. Wyszczególnienie aktów prawnych dotyczących problematyki azbestu 1. Konwencja Nr 162 Konferencji Ogólnej Międzynarodowej Organizacji Pracy z dnia 24 czerwca 1986 r. - dotycząca bezpieczeństwa w stosowaniu azbestu. 2. Zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 172 z dnia 24 czerwca 1986 r. - dotyczące ochrony pracowników przed działaniem azbestu. 3. Dyrektywa Rady Nr 80/1107/EWG z dnia 27 listopada 1980 r. - w sprawie ochrony osób narażonych na ekspozycję szkodliwych substancji (ze zmianami wynikającymi z dyrektywy Nr 91/322/EWG z dnia 29 maja 1991 r.). 4. Dyrektywa Rady Nr 83/477/EWG z dnia 19 września 1983 r. - o ochronie pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na działanie azbestu w pracy (znowel. Dyrektywą Rady Nr91/382/EWG). 5. Dyrektywa Rady Nr 90/394/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. - w sprawie ochrony pracowników przed narażeniem na z czynniki rakotwórcze w środowisku pracy (znowelizowana Dyrektywą Rady Nr 99/38/WE). 6. Dyrektywa Rady Nr 91/382/EWG z dnia 25 czerwca 1991 r. - o dopuszczalnym stężeniu włókien azbestu (uzupełnienie do Dyrektywy Nr 83/477/EWG). 7. Dyrektywa Rady Nr 94/33/EWG z dnia 22 czerwca 1994 r. - w sprawie ochrony młodocianych w miejscu pracy. 8. Dyrektywa Rady Nr 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. - w sprawie odpadów. 9. Dyrektywa Rady Nr 76/769/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. - w sprawie zasad prawa, przepisów i środków administracyjnych krajów członkowskich Wspólnoty Europejskie, jak również odnoszących się do ograniczeń w zakresie handlu i stosowania substancji niebezpiecznych. 10. Dyrektywa Rady Nr 83/478/EWG z dnia 19 września 1983 r. - w sprawie ujednolicenia ustawodawstwa, przepisów i postanowień krajów członkowskich. 11. Dyrektywa Rady Nr 85/610/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. -jako uzupełnienie do Dyrektywy Nr 76/769/EWG. 12. Dyrektywa Rady Nr 89/391/EWG a dnia 12 czerwca 1987 r. - o ochronie bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy. 13. Dyrektywa Rady Nr 87/217/EWG z dnia 19 marca 1987 r. - w sprawie zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczenia środowiska azbestem. 14. Dyrektywa Rady Nr 89/106/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. - w sprawie zbliżania ustawodawstwa, przepisów i postanowień administracyjnych krajów członkowskich, dotyczących produktów budowlanych. 15. Dyrektywa Rady Nr 91/659/EWG z dnia 3 grudnia 1991 r. - w sprawie zbliżania ustawodawstwa, przepisów i postanowień administracyjnych krajów członkowskich, dotyczących wprowadzania ograniczeń w zakresie rozprowadzania na rynku i stosowania niebezpiecznych substancji i wyrobów technicznego zastosowania 16. Dyrektywa Rady Nr 84/360/EWG z dnia 28 czerwca 1984 r. - w sprawie zanieczyszczeń środowiska przez zakłady przemysłowe. 17. Dyrektywa Rady Nr 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. - w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed niebezpieczeństwem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy. 18. Dyrektywa Rady 99/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. - w sprawie składowania odpadów. 19. Dyrektywa Rady 91/689/WE z dnia 12 grudnia 1991 r. - w sprawie odpadów niebezpiecznych. 20. Rozporządzenie Rady 259/93 z dnia l lutego 1993 r. - w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie Wspólnoty, do Wspólnoty i poza jej obszar. 21. Dyrektywa Rady 97/11/WE z dnia 3 marca 1997 r. nowelizująca Dyrektywę 85/337/EWG - w sprawie oceny oddziaływania niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć na środowisko. 22. Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. - w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli. 23. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny skutków oddziaływania na środowisku niektórych planów i programów. 24. Dyrektywa Rady 91/692/WE z dnia 23 grudnia 1991 r. w sprawie normalizacji i racjonalizacji sprawozdań dotyczących realizacji niektórych Dyrektyw Rady dotyczących środowiska. 17