Pracownia molekularnej biologii medycznej. Ul. Ceglarska 27, lok 11-12, Kraków

Transkrypt

1 NZOZ Biote21 Pracownia molekularnej biologii medycznej. W sprawie utworzenia specjalizacji Ul. Ceglarska 27, lok 11-12, Kraków biologia medyczna Sz.P. Warszawa, dnia roku. Prof. dr hab. Ekspert w zakresie biologii/biotechnologii medycznej. Sprawa dotyczy wniosków złożonych w Ministerstwie Zdrowia o utworzenie: specjalizacji biologia medyczna, mającej zastosowanie w ochronie zdrowia z dnia r (MZ-NS-ZM /EU/10), specjalizacji laboratoryjna biologia medyczna, znajdującej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej z dnia r. Szanowni Państwo, W związku z decyzją Departamentu Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwa Zdrowia (DNiSW MZ) w sprawie organizacji spotkania z udziałem konsultantów krajowych oraz innych ekspertów merytorycznych, właściwych dla dziedziny biologia medyczna i laboratoryjna biologia medyczna (list DNiSW MZ z dnia r załącznik nr 4 str.12), zwracam się z uprzejmą prośbą o wyznaczenie przedstawiciela Państwa Instytutu/ eksperta w zakresie biologii medycznej /biotechnologii medycznej, wyrażenie opinii w sprawie ustanowienia nowej dziedziny biologii medycznej i laboratoryjnej biologii medycznej oraz informacji na temat możliwości Państwa uczestnictwa w wyżej wymienionym spotkaniu przewidywanym wstępnie na dzień 14 września 2011r w Departamencie Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwa Zdrowia, gdzie chcielibyśmy omówić: potrzebę i możliwość powołania nowej dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia (biologii medycznej) i diagnostyce laboratoryjnej (laboratoryjnej biologii medycznej), możliwość powołania zespołu do spraw opracowania założeń do programu specjalizacji w biologii medycznej i laboratoryjnej biologii medycznej, potrzebę powołania konsultanta krajowego wyżej wymienionych dziedzin, jak również ustanowienia jednostek, zdolnych do prowadzenia szkoleń w zakresie tej specjalizacji, celem uporządkowania i sformalizowania zagadnień dotyczących biologii medycznej od strony ochrony zdrowia i diagnostyki laboratoryjnej, regulowanych specjalnymi rozporządzeniami Ministerstwa Zdrowia. W związku z prośbą DNiSW MZ (załącznik nr 4) o wytypowanie ekspertów w zakresie przedmiotów objętych dziedziną biologii medycznej, zwracamy się do Państwa o informację, na temat chęci Państwa uczestnictwa w proponowanym spotkaniu w charakterze ekspertów. Załącznik nr 1 i 2 Wprowadzenie do przedmiotowej sprawy. Załącznik nr 3 List DNiSW MZ w sprawie rozpoznania wniosku o utworzenie nowej specjalizacji. Załącznik nr 4 List DNiSW MZ w sprawie spotkania ekspertów w zakresie biologii medycznej. Z poważaniem; Adam Master Biote21 Adam Master NIP: PL , REGON: tel.: fax: biote21@biote21.com

2 Załącznik nr 1. Wprowadzenie do przedmiotowej sprawy. Jak wynika z informacji przesłanych przez Ministerstwo Zdrowia (MZ), wniosek rozpatrywany przez Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego MZ pod numerem MZ-NS-ZM /EU/10 z dnia r, zaopiniowany zostały odmownie przez konsultantów krajowych w dziedzinach pokrewnych, niemniej jednak Ministerstwo podjęło decyzję o dodatkowym spotkaniu w tej sprawie z ekspertami w zakresie biologii medycznej (zgodnie z wytycznymi przytoczonych poniżej wcześniejszych rozporządzeń ministra zdrowia). Nie bez znaczenia pozostają przedstawione poniżej mocne argumenty za utworzeniem wyżej wymienionej specjalizacji, zdecydowanie odrzucające argumenty przeciwko jej utworzeniu, głównie opiniujących konsultantów krajowych dziedzin pokrewnych (zainteresowanych utrzymaniem niektórych przedmiotów), którzy jak czytamy w liście DNiSW MZ uważają, że osoby posiadające tytuł zawodowy lub magistra inżyniera na kierunku biologia mogą ubiegać się o tytuł specjalisty m.in. w dziedzinie mikrobiologii i toksykologii, natomiast w odniesieniu do specjalizacji właściwych dla diagnostyki laboratoryjnej w dziedzinie laboratoryjnej genetyki medycznej i laboratoryjnej immunologii medycznej. Powyższa argumentacja wyraźnie nakłania biologów medycznych do zdobywania tytułu dla samego tytułu a nie dla rzeczywistej specjalizacji w biologii medycznej czy też biotechnologii medycznej, mającej powszechne zastosowanie w ochronie zdrowia, co oczywiście w żadnym przypadku nie mogło pozostać bez odpowiedzi ze strony osób zainteresowanych powstaniem rzeczywistej specjalizacji. To tak jakby lekarzom chirurgii powiedzieć że specjalizacja w chirurgii jest bezzasadna gdyż mogą się specjalizować w geriatrii i gerontologii zdobywając tytuł specjalisty. Jednym z powodów spotkania ekspertów jest również omówienie wykazanej poniżej sprzeczności w prawie, która wymusza działania w zakresie jego zmiany lub uznania nowej dziedziny. Spotkanie o którym mowa powyżej może być punktem zwrotnym w kierunku utworzenia specjalizacji, która od dawna wykorzystywana jest w ochronie zdrowia (w tym w rozwijającej się medycynie molekularnej będącej obszarem naszego zainteresowania), niemniej nie jest uwzględniona na liście MZ dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej, co powoduje szereg konsekwencji formalnoprawnych dla laboratoriów, absolwentów uczelni biologicznych i biomedycznych jak również rozwoju przedmiotów związanych z dziedziną biologii medycznej i biotechnologii medycznej. Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego MZ stara się rzetelnie i bezstronnie rozpoznać wniosek, stąd podjęta decyzja o zorganizowaniu spotkania i ewentualnej konfrontacji poglądów w tej sprawie, do której Państwa zapraszamy. Na spotkanie będziemy również chcieli zaprosić reprezentanta mediów, celem bezstronnego opisania przedstawianych stanowisk, niemniej decyzję ostateczną w sprawie zaproszonych gości podejmie DNiSW MZ, między innymi na podstawie naszych rekomendacji (strony zainteresowanej powstaniem specjalizacji). Wzrost rynku medycznego opartego na najnowszych technologiach biomedycznych wymaga od Instytucji Naukowych i Państwa Polskiego większego zaangażowania w kreowanie programów i struktur umożliwiających systematyczny i uporządkowany rozwój dziedzin takich jak np. biologia medyczna i kształcenie ustawiczne w zakresie najnowszych biotechnologii medycznych, co z pewnością przyczyni się nie tylko do rozwoju medycyny molekularnej i ogólnej poprawy zdrowia społeczeństwa ale również do poprawy kapitału gospodarczego, ludzkiego i społecznego, a przez to zwiększenia konkurencyjności naukowotechnologicznej Polski na arenie światowej. Nowa dziedzina kształcenia będzie nawiązywać do dynamicznie zmieniających się potrzeb rynku pracy, co w efekcie zwiększy atrakcyjność nauk ścisłych powiązanych biologią i biotechnologią, wpisując się jednocześnie doskonale w prowadzoną obecnie reformę nauki i szkolnictwa wyższego. str. 2z12

3 Informacje szczegółowe: Wniosek w sprawie utworzenia nowej specjalizacji zrodził się z potrzeby instytucjonalnego i prawnego usystematyzowania programów kształcenia i aktywności jednostek operujących na pograniczu biologii i medycyny, których głównym przedmiotem działalności jest a) wykorzystywanie najbardziej zaawansowanych, wysokorozdzielczych metod biologicznych w medycynie i diagnostyce laboratoryjnej, b) jak również tworzenie nowych wysokorozdzielczych bio-technologii medycznych, ze szczególnym naciskiem na kształcenie kadr zdolnych do opracowywania technologii przeznaczonych dla spersonalizowanej medycyny molekularnej. Jako pracodawca, szczególnie odczuwam brak specjalistów w zakresie tworzenia nowych biotechnologii medycznych, a wyniesione umiejętności absolwentów analityki medycznej czy też specjalistów w zakresie dotychczasowych dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia i diagnostyki laboratoryjnej (do zatrudniania których zmusza mnie ustawa o Diagnostyce Laboratoryjnej z dnia w zakresie 27 lipca 2001 r. -Dz.U. Nr 100, poz. 1083) daleko odbiegają od wiedzy wymaganej w naszym laboratorium molekularnej biologii medycznej, czego efektem jest konieczność prowadzenia niejednokrotnie kilkunasto-miesięcznego szkolenia pracownika, zanim taki specjalista zostanie dopuszczony do samodzielnej pracy i nie trzeba będzie korygować jego błędów analizy. Co więcej, zachodzą poważne konsekwencje formalno-prawne dla wielu publicznych i prywatnych placówek badawczych, naukowych i dydaktycznych wynikające np. z braku laboratoryjnej biologii medycznej jako dziedziny mającej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej (Art.2. p.5 Ustawy o Diagnostyce Laboratoryjnej z dnia w zakresie 27 lipca 2001 r. Dz.U. Nr 100, poz. 1083). Zgodnie z prawem, każde laboratorium, które prowadzi badania na materiale ludzkim, a na takim materiale pracuje wiele jednostek biologicznych i biomedycznych, podlega regulacjom prawnym zmuszającym takie laboratoria do rejestracji w KIDL i utworzenia ZOZ lub NZOZ, nawet jeśli nie wykonuje badań dla celów medycznych i nie przyjmuje pacjentów (interpretacja KRDL ustawy o diagnostyce laboratoryjnej z 2001r). Rejestracja KIDL i ZOZ/NZOZ wymaga podania szczegółów dotyczących profilu pracy laboratorium, którą niejednokrotnie jest biologia medyczna, jak ma to miejsce np. w naszym przypadku. Jednocześnie, działając zgodnie z 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004r. w sprawie wymagań jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne (Dz.U z późno zm.) kierownikiem laboratorium może być wyłącznie diagnosta laboratoryjny ze specjalizacją odpowiednią dla profilu tego laboratorium. Zatem, oczywistym jest, że przy braku możliwości specjalizacji w zakresie biologii medycznej i/lub laboratoryjnej biologii medycznej, każde laboratorium zajmujące się tą dziedziną (a jest ich w Polsce bardzo dużo) łamie prawo w zakresie 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004r. Powszechne przymykanie oka na laboratoria łamiące ten przepis, pod warunkiem zatrudniania kierownikiem laboratorium posiadającego uprawnienia (zwykle jest nim specjalista w zakresie analityki medycznej) może być traktowane co najmniej jako działanie na szkodę pacjenta, z wyraźnie zarysowanym interesem środowiska analityków medycznych (zatrudnianych na miejsca kierownicze o których bardzo często nie mają pojęcia). 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004r. został opracowany zapewne w interesie pacjenta, niemniej będzie miał zastosowanie pod warunkiem jego respektowania i umożliwienia faktycznej specjalizacji w zakresie dziedzin, które od dawna istnieją na rynku badań medycznych, niemniej z różnych powodów dotychczas nie zostały wpisane na listę Ministra Zdrowia. Tytuł specjalisty w zakresie biologii medycznej mającej zastosowanie w ochronie zdrowia i będącej od wielu lat specjalizacją np. w zakresie studiów doktoranckich Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie i wielu innych jednostek w tym str. 3z12

4 Biologii Medycznej Polskiej Akademii Nauk, niemniej pomimo szerokiego zastosowania w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej, inaczej niż ma to miejsce w przypadku fizyki medycznej, biologia medyczna nie została dotychczas umieszczona na liście dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009 r.) ani na liście dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. (Dz. U. z dnia 17 października 2002 r.) jak również zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2008r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz.U z dnia 27 listopada 2008r.). Obecny stan prawny uniemożliwia specjalizację zawodów biologicznych bezpośrednio w zakresie ich kompetencji, mimo że wykorzystywane są powszechnie w diagnostyce laboratoryjnej jak również ochronie zdrowia, w zakresie często zupełnie niepokrywającym się z podstawowym wykształceniem diagnostów laboratoryjnych (tytułu automatycznie przyznawanego analitykom medycznym), jak również nie pokrywającym się z przedmiotem wyszczególnionych dotąd w rozporządzeniach dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej jak również ochronie zdrowia. Obowiązujące prawo umożliwia jedynie przekwalifikowanie zawodów biologicznych w kierunku ściśle zdefiniowanych specjalizacji, wymienianych w kolejnych rozporządzeniach ministra zdrowia mających zastosowanie w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej, gdzie obowiązywały dotąd dwie podstawowe ścieżki dalszej specjalizacji biologów, biologów molekularnych, biotechnologów, biofizyków, biochemików, bioinformatyków, biologów systemowych oraz innych zawodów pokrewnych w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia: i. przekwalifikowanie w kierunku dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia. ii. przekwalifikowanie w kierunku dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, dla osób posiadających już uprawnienia diagnosty laboratoryjnego. Co więcej, na liście dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia widnieje np. "fizyka medyczna" (rozporządzenie z 2002r), zastanawia zatem fakt, dlaczego nikt dotąd nie umieścił na wspomnianej liście "biologii medycznej", której zastosowanie w ochronie zdrowia jest zdecydowanie bardziej powszechne i sztucznie podciągane pod zdefiniowane dotąd dziedziny pokrewne mające szczególne zastosowanie w ochronie zdrowia, zdefiniowane w kolejnych rozporządzeniach MZ. Przeglądając również program specjalizacji inżynierii medycznej (nowej dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia) nie znajdujemy nigdzie przedmiotu w zakresie bioinżynierii, która będąc częścią biologii medycznej nabiera szczególnego znaczenia w nowej medycynie spersonalizowanej. Podobnie jak w przypadku specjalizacji lekarzy i analityków medycznych, biolodzy/biotechnolodzy zwykle już od 2 roku studiów podstawowych wybierają dziedzinę specjalizacji, tak że biolog medyczny ma takie pojęcie o mikrobiologii a tym bardziej toksykologii jak neurochirurg o geriatrii i gerontologii. Celem specjalizacji jest wykształcenie specjalistów w danej dziedzinie a nie dziedzinie pokrewnej, za jaką można uznać mikrobiologię, immunologię czy też toksykologię. Celem wniosku o którym mowa jest między innymi zablokowanie patologicznego trendu prowadzenia specjalizacji dla samego tytułu specjalisty zamiast dziedziny będącej przedmiotem zainteresowania i wykształcenia str. 4z12

5 wielu biologów/biotechnologów. Biolodzy nie mogą być zmuszani do uzyskiwania tytułu w innych dziedzinach pokrewnych, ale specjalizować się w zakresie rzeczywistej dziedziny wykonywanej pracy zawodowej, którą niejednokrotnie jest biologia i jej przedmioty wykonywane na rzecz medycyny (biologia medyczna). Biolodzy medyczni i biotechnolodzy medyczni kształceni są na wielu uczelniach od wielu lat w Polsce i na świecie, podobnie jak inżynierowie medyczni i fizycy medyczni, którzy jednak mogą specjalizować się w swojej dziedzinie. Osobiście nie wyobrażam sobie wykonywania pracy w laboratorium biologii medycznej i specjalizacji w zakresie np. toksykologii, przy pełnym szacunku dla tej dziedziny. Co więcej, jako pracodawca nie mógłbym uznać dalszego kształcenia ustawicznego swoich pracowników np. w zakresie toksykologii, gdyż prowadzony przeze mnie zakład biologii medycznej nie odniósłby żadnych odczuwalnych korzyści z dalszego ich kształcenia np. w zakresie mikrobiologii. Jednym słowem takie kształcenie prócz tytułu nie wprowadzałoby żadnej wartości dodanej do potencjału ludzkiego naszego zakładu. Często podnoszoną kwestią przeciwników biologii medycznej/ biotechnologii medycznej jako dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia jest zawarcie jej treści w innych programach specjalizacji, co jest oczywistą nieprawdą i nadinterpretacją programów tych specjalizacji. W żadnej z dotychczas uznanych dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia nie ma takich przedmiotów jak zaawansowana bioinformatyka z programowaniem bioinformatycznym, które z pewnością znajdują zastosowanie w ochronie zdrowia a zwłaszcza medycynie molekularnej. W opublikowanych programach specjalizacji nie można również znaleźć przedmiotu biologii systemowej i integracyjnej człowieka, wielkoskalowej analizy proteomu i transkryptomu, spektrometrii masowej, czy też klasycznej biologii komórki wykorzystywanej choćby przy hodowli in vitro komórek do przeszczepów skórnych, bioinżynierii komórkowej i molekularnej związanej np. z rozwijającym się przemysłem inżynierii tkankowej i biomateriałowej, w tym opracowywania nowych biokomponentów hybrydowych wykorzystywanych następnie w trakcie zabiegów chirurgicznych. Z przedmiotów które obejmuje biologia medyczna, a których nie uwzględniono dotychczas w żadnej z dziedzin, wymienić można również: chronobiologię, proteomikę komórkową, regulację translacyjną i transkrypcyjną, specjalistyczną biochemię, różne formy technologii diagnostyki i terapii molekularnej (nie tylko genetycznej), jak również szereg przedmiotów pozostających poza bezpośrednim obszarem naszych zainteresowań a wymienianych przez różne instytuty biologii medycznej. Przyjmując pogląd przeciwników utworzenia biologii medycznej równie dobrze można byłoby stwierdzić, że niepotrzebnie powstała genetyka medyczna, gdyż jej treści zawarte są już w programie specjalizacji immunologii medycznej i mikrobiologii medycznej, co jest zgodne z prawdą. Wszystkie dziedziny mające zastosowanie w ochronie zdrowia zazębiają się choćby przez fakt przedmiotu zainteresowań jakim jest człowiek, niemniej każda z nich ma zupełnie inny punkt nacisku naukowego i technologicznego, co wyłącznie sprzyja rozwojowi całej medycyny. Przypomnieć należy również, że program specjalizacji biologii medycznej na najwyższym poziomie zaawansowania jeszcze nie powstał, i powinien zostać opracowany przez zespół ekspertów w dziedzinie biologii medycznej /biotechnologii medycznej. Twierdzenie zatem przeciwników postania specjalizacji o pokrywaniu się treści biologii medycznej z treścią specjalizacji wymienionych na bieżącej liście dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia jest bezzasadne. str. 5z12

6 Podstawa prawna przedmiotowego wniosku. Działając na rzecz rozwoju i podnoszenia poziomu i jakości ochrony zdrowia oraz diagnostyki laboratoryjnej, związanej z najnowszymi technologiami tworzącej się medycyny molekularnej, złożyliśmy w Ministerstwie Zdrowia wniosek uznania Biologii Medycznej/Biologii Molekularnej jako dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia jak również wniosek o uznanie Laboratoryjnej Biologii Medycznej jako dziedziny mającej zastosowanie diagnostyce laboratoryjnej: Treść przedmiotu i podstawy prawnej wniosku : Działając na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 kwietnia 2004r. w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2004 r.) jak również rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009 r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dziennik Ustaw Nr 62), zwanymi dalej rozporządzeniami, gdzie zapisano: Jeżeli dotychczasowe przepisy nie przewidywały uzyskiwania tytułu specjalisty w danej specjalności lub w danej specjalności nie ma wystarczającej liczby osób posiadających tytuł specjalisty, konsultant krajowy w danej dziedzinie lub w dziedzinie pokrewnej, jeżeli w danej dziedzinie nie ma powołanego konsultanta, wskazuje osoby, którym mogą być powierzone określone w rozporządzeniu obowiązki: 1) kierownika specjalizacji w tej specjalności, 2) członka Komisji, oraz wydaje zaświadczenie potwierdzające powierzenie tych obowiązków. 2. Osoby, o których mowa w ust. 1, muszą posiadać doświadczenie zawodowe i dorobek naukowy odpowiadający tej specjalności... ( Dz. U. z dnia 3 czerwca 2004 r.), [1] w niniejszym piśmie zgłasza się (zgodnie z wymienionymi powyżej rozporządzeniami) konieczność utworzenia specjalizacji w nowej dziedzinie biologii medycznej, mającej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, gdzie: a) dotychczasowe przepisy nie przewidywały uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinie biologii medycznej, b) nie został powołany konsultant krajowy, c) nie został powołany kierownik specjalizacji / członek Komisji, [2] wnioskuje się tym samym, o przeprowadzenie opisanych w przytoczonych powyżej rozporządzeniach procedur, umożliwiających zmianę rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009r polegającą na wprowadzeniu nowej dziedziny biologii medycznej mającej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, w tym rozszerzeniu tabeli załącznika nr 2 o nową dziedzinę w nazwie specjalizacji oraz kodzie specjalizacji biologia medyczna. Jednocześnie, działając na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. (Dz. U. z dnia 17 października 2002 r.) jak również Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2008r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz. U. z dnia 27 listopada 2008 r.), a w szczególności w zapisie: Jeżeli dotychczasowe przepisy nie przewidywały uzyskiwania tytułu specjalisty w danej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, minister właściwy do spraw zdrowia może powierzyć określone w rozporządzeniu obowiązki specjalisty w tej dziedzinie osobie legitymującej się dorobkiem naukowym i zawodowym w tej dziedzinie, na podstawie opinii Dyrektora Centrum wynikającej z oceny tego dorobku naukowego i zawodowego przez zespół ekspertów, o którym mowa w 8 ust. 1. [3] wnioskuje się o przeprowadzenie opisanych w przytoczonych powyżej rozporządzeniach procedur, umożliwiających zmianę rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2008r. polegającą na wprowadzeniu nowej dziedziny biologii medycznej mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, w tym str. 6z12

7 rozszerzeniu tabeli dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia o nową dziedzinę w nazwie specjalizacji oraz kodzie specjalizacji biologia medyczna, [4] wnioskuje się również o powołanie konsultanta krajowego w zakresie biologii medycznej, c) powołanie kierownika specjalizacji / członka Komisji specjalizacji biologia medyczna. Specjalizacja w zakresie biologii medycznej obok medycyny klinicznej w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie (i nie tylko) jest specjalnością studiów doktoranckich, która jednak nie doczekała się dotąd statusu specjalizacji mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, co ma swoje konsekwencje dla osób kończących tą specjalizację w postaci wykluczenia ze wszystkich możliwości rozwoju zawodowego, zdefiniowanego w ustawach i rozporządzeniach około zdrowotnych w tym ustawie o diagnostyce laboratoryjnej oraz rozporządzeniach dotyczących dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej oraz w ochronie zdrowia. Możliwość takiej specjalizacji oczekiwana jest od dawna przez nasze środowiska w tym biologów molekularnych, biotechnologów, biochemików, biofizyków, bioinformatyków, biologów systemowych oraz zawodów pokrewnych, których kompetencje są przejmowane i sztucznie podciągane pod dotychczas uznane dziedziny, blokując tym samym możliwość jej pełnego rozwoju na najwyższym poziomie technologicznym. Mimo, że specjaliści biologii medycznej pełnią kluczową i decydującą rolę w tworzeniu nowej innowacyjnej medycyny molekularnej na świecie, nie mają jednak możliwości specjalizacji w rozumieniu rozporządzeń powyżej przytoczonych w swoim zawodzie, co dodatkowo przy (unikatowych na skalę światową) znacznych ograniczeniach ustawowych w zakresie ich kompetencji (ustawa o diagnostyce laboratoryjnej KIDL z późniejszymi zmianami i rozporządzeniami) sprowadzającymi ich do roli podrzędnego personelu pomocniczego z pewnością będzie miało wpływ na znaczne opóźnienia naszego kraju w tej dziedzinie medycyny. W chwili obecnej grupy te, by móc pracować w branży medycznej muszą dokonywać przekwalifikowania w kierunku odbiegającym znacznie od specjalistycznego wykształcenia i spełniać wymogi stawiane głównie w oparciu o metody badań wykładane na studiach analityki medycznej, a to zupełnie inny zawód, prezentujący zupełnie inne kompetencje technologiczne wykorzystywane w diagnostyce laboratoryjnej (wystarczy porównać program studiów analityki medycznej i biologii molekularnej). W chwili obecnej obserwuje się wyjątkowo szkodliwy proceder, gdzie w laboratoriach diagnostycznych, analitycy medyczni nie mając żadnego przygotowania w zakresie zaawansowanej, wysokorozdzielczej technologii molekularnej (np. analizy proteomu, transkryptomu i zależności systemowych), automatycznie otrzymują uprawnienia diagnosty laboratoryjnego po ukończeniu studiów wyższych i prawo wykonywania analiz nawet tych których nie wykładano na studiach analityki medycznej, podczas gdy biolodzy molekularni faktycznie wykonujący, analizujący i opiniujący te badania nie mają uprawnień do ponoszenia odpowiedzialności w swojej pracy, więc zwykle dochodzi do sytuacji, w których analitycy podpisują wyniki badań których w ogóle nie rozumieją, jako osoby opiniujące (przykładem mogą być również interpretacje analiz sekwencyjnych, mikromacierzowych, białkowej spektrometrii masowej, badań predykcyjnych czy też analiz sekwencjonowania genomowego), stanowiących podstawę rozwijającej się medycyny molekularnej. To jest ewidentne działanie na szkodę pacjenta i nie może być dłużej akceptowane (takie rozwiązanie istniejącego stanu prawnego obowiązuje w zaledwie kilku krajach w kontekście całego świata). Stąd prośba o utworzenie nowej specjalizacji biologii medycznej, która umożliwi rozwój sporej grupy osób dotąd ewidentnie wykluczanych formalnie ze środowiska medycznego poszczególnymi regulacjami prawnymi, mimo że osoby te niejednokrotnie definiują kierunki rozwoju nowej medycyny molekularnej, określają str. 7z12

8 standardy analizy badań nowych technologii w diagnostyce i medycynie, co wynika z ich kompetencji nabytych na studiach kierunkowych. Przygotowanie programu specjalizacji w zakresie biologii medycznej/laboratoryjnej biologii medycznej nie stanowiłoby żadnego problemy, gdyż programy takie istnieją na wielu uczelniach zarówno w zakresie podstawowych studiów stacjonarnych jak również specjalizacji na studiach doktoranckich, prowadzonych przez uczelnie wyższe, na których istnieją jednocześnie kierunki biologiczne (biologii/biotechnologii/biofizyki/biochemii/biologii molekularnej) specjalizujące się w najnowszych technologiach molekularnych jak również kierunki medyczne w tym analityki medycznej. Jak wszystkie specjalizacje podyplomowe również w przypadku biologii medycznej powinna ona obejmować program szkolenia w zakresie najbardziej zaawansowanych metod i technologii stosowanych na całym świecie, tak by umożliwić wykształcenie kadry, która nie tylko będzie w stanie kierować laboratoriami biologii medycznej ale również skutecznie konkurować zarówno w świecie badań naukowych jak również tworzenia przyszłych, innowacyjnych technologii obejmujących zakresem tematykę biologii medycznej. Polska dysponuje szeregiem wybitnych specjalistów, którzy spełniają wymogi kompetencji opisanych w rozporządzeniach, gdzie z jednej strony muszą posiadać wykształcenie biologiczne, umożliwiające biegłe posługiwanie się najnowszymi zaawansowanymi technologiami molekularnymi, kierunkami rozwoju technologicznego na świecie, możliwościami ich implementacji w ochronie zdrowia, znającymi podstawy i zasady tworzenia technologii, ich walidacji i bezpiecznego stosowania laboratoryjnego, a z drugiej strony posiadającymi wykształcenie medyczne, dające kompetencje od strony procedur medycznych. Podsumowując, należy podkreślić, że dotychczas wymienione w rozporządzeniach Ministra Zdrowia dziedziny mające zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej oraz ochronie zdrowia zawierają jedynie wybrane elementy biologii medycznej, mimo że znajduje ona szerokie zastosowanie (nieusankcjonowane prawnie) w ochronie zdrowia. Biologia medyczna łączy w sobie wszystkie zagadnienia rozwijającej się medycyny molekularnej, obejmującej wielkoskalowe zależności strukturalne i funkcjonalne między genomem, transkryptomem, proteomem i metabolomem człowieka, stanowiące podstawę systemu kształcenia w naukach biologicznych - life science. Niniejszy wniosek jest konsekwencją dawno oczekiwanej specjalizacji, związanej ściśle z rozwojem medycyny molekularnej, co istotnie zwiększy uporządkowanie rzeczywistych kompetencji zawodowych w ochronie zdrowia, przede wszystkim DLA DOBRA PACJENTA. Pozostajemy do Państwa dyspozycji w zakresie Państwa zainteresowania wyżej wymienionym wmioskiem. Adres kontaktowy: Adam Master Ul. Ceglarska 27 lok 11-12, Kraków tel.: , fax: adam.master@biote21.com Aktualizowane informacje na temat biologii medycznej na tymczasowych stronach: Z wyrazami szacunku; Adam Master str. 8z12

9 Załącznik nr 2 Informacje historyczne związane z biologią medyczną: Dotychczas opublikowana lista dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia (rozporządzenie z 2008r): Fizjoterapia Fizyka medyczna Inżynieria medyczna Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna Psychologia kliniczna Neurologopedii Zdrowie publiczne Zdrowie środowiskowe Przemysł farmaceutyczny Radiofarmacja Surdologopedia Epidemiologia, Toksykologia Mikrobiologia Lista dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, której niniejszy wniosek dotyczy (rozporządzenie z 2009r): Laboratoryjna diagnostyka medyczna (kod specjalizacji: 020) Laboratoryjna hematologia medyczna 022 Laboratoryjna immunologia medyczna 023 Laboratoryjna transfuzjologia medyczna 025 Zdrowie publiczne (jak w tab.1) 008 Zdrowie środowiskowe (jak w tab.1) 009 Laboratoryjna hematologia medyczna dziedzina szczegółowa Cytomorfologia medyczna 027 Laboratoryjna parazytologia medyczna 028 Mikrobiologia medyczna 024 Epidemiologia 029 Laboratoryjna diagnostyka sadowa 034 Laboratoryjna genetyka medyczna 021 Laboratoryjna toksykologia medyczna 026 W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 kwietnia 2004 r., jak również rozporządzeniu zmieniającym z 2009r w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2004 r.), wymienione są dziedziny możliwych specjalizacji i podobnie jak miało to miejsce w opisanym powyżej rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, nie ma specjalizacji Biologia Medyczna, mimo że stanowi ona podstawę rozwijającej się medycyny molekularnej, której zakres tematyczny nie obejmuje żadnej z wymienionych powyżej specjalizacji. BIOLOGIA MEDYCZNA JAKO DYSCYPLINA WYSZCZEGÓLNIONA W 1999r PRZEZ KOMITET BADAŃ NAUKOWYCH: Termin biologia medyczna pojawia się w 1999r w wykazie dyscyplin naukowych według klasyfikacji KBN (uchwała nr 24/99 Komitetu Badań Naukowych z dnia 15 września 1999r.), gdzie wyszczególniono: 5/ Zespół Nauk Medycznych (P- 5): z dyscypliną P-5.2 biologia medyczna, w tym: anatomia, cytologia, fizjologia, embriologia, biochemia w medycynie, genetyka człowieka, histologia, immunologia medyczna, mikrobiologia lekarska, jak również 4/ Zespół Nauk Biologicznych, Nauk o Ziemi i Ochrony środowiska (P-4): P-4.1 biologia molekularna, biochemia, biofizyka, biotechnologia z inżynierią genetyczną,. Określenie biologia medyczna pojawia się ponownie w 2003r w wykazie dyscyplin naukowych według klasyfikacji KBN załączonym do uchwały nr 36/2003 Komitetu Badań Naukowych z dnia 18 września 2003r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych należących do właściwości poszczególnych zespołów Komitetu Badań Naukowych piątej kadencji, gdzie na podstawie art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o Komitecie Badań Naukowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 33, poz. 389 i z 2003 r. Nr 39, poz. 335) wyszczególniono pod numerem 57 dyscyplinę biologia medyczna. STANDARDY KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE BIOLOGII MEDYCZNEJ WG MINISTERSTWA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO: W załączniku nr 58 dotyczącym standardów kształcenia w zakresie lekarskiego kierunku studiów przedstawiono oficjalną definicję treści i spodziewanych efektów kształcenia w zakresie biologii medycznej, która została załączona do Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia miedzykierunkowe oraz makrokierunki (Dz. U. z dnia 13 września 2007 r.), zgodnie z art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.2). Załącznik nr 58 do wymienionego powyżej rozporządzenia zawiera uporządkowane kolejno: III. Ramowe treści kształcenia, 3. Treści i efekty kształcenia, A. Grupa treści podstawowych, 3. Kształcenie w zakresie biologii medycznej, gdzie zapisano: Treści kształcenia: Struktura i funkcje genów u Prokaryota i Eukaryota. Genetyka populacyjna. Genetyka rozwoju. Ekogenetyka. Elementy biotechnologii. Parazytologia lekarska - układ pasożyt - żywiciel. Cykle rozwojowe pasożytów człowieka. Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia genetycznej regulacji u wirusów i bakterii str. 9z12

10 - organizmów prokariotycznych o nieskomplikowanej budowie genomu; rozumienia złożonej budowy i funkcji genomu organizmów eukariotycznych; oceny wpływu zanieczyszczenia środowiska czynnikami mutagennymi i kancerogennymi na organizm człowieka; rozumienia oddziaływania mutagenów z genomem człowieka; wykorzystywania podstawowych metod biologii molekularnej; rozpoznawania najczęściej spotykanych pasożytów człowieka w oparciu o znajomość ich budowy, cykli życiowych oraz podstawowych objawów chorobowych przez nie wywołanych.. Kształcenie w zakresie biologii medycznej na kierunku lekarskim przewiduje 60 godzin. W załączniku nr 3 Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007r. dotyczącego standardów kształcenia w zakresie kierunku analityki medycznej, w rozdziale II Kwalifikacje absolwenta wymieniono biologię medyczną jako jedną z dziedzin, w których absolwent analityki medycznej powinien uzyskać kwalifikacje zawodowe: Absolwent jest przygotowany do pracy w: medycznych laboratoriach diagnostycznych; zakładach opieki zdrowotnej prowadzących badania kliniczne; instytutach naukowo-badawczych i ośrodkach badawczo-rozwojowych; jednostkach kontrolno-pomiarowych i laboratoriach z dziedziny biologii i genetyki medycznej, higieny ogólnej, kontroli i badania żywności oraz ochrony środowiska; urzędach i instytucjach państwowych oraz samorządowych działających w dziedzinie biologii medycznej i ochrony zdrowia. Z kolei w załączniku nr 12 Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007r. dotyczącego standardów kształcenia w zakresie kierunku biologia, w rozdziale III. Ramowe treści kształcenia, 3. Treści i efekty kształcenia, B. Grupa treści kierunkowych, 1. Kształcenie w zakresie biologii molekularnej i podstaw biotechnologii, stanowiącym podstawę naukowo-technologiczną biologii medycznej i rozwijającej się medycyny molekularnej, podkreślono zastosowanie tego kierunku w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej: Treści kształcenia: Molekularna organizacja komórki. Struktura i funkcje białek, kwasów nukleinowych, lipidów i węglowodanów. Budowa i funkcja enzymów. Metabolizm - lokalizacja, regulacja i integracja procesów komórkowych. Zaburzenia metabolizmu. Replikacja DNA. Mutacje i naprawa DNA. Rekombinacja genetyczna. Kod genetyczny. Ekspresja genów i jej regulacja. Metody analizy genetycznej. Chromosomowa teoria dziedziczenia. Dziedziczenie pozachromosomowe. Genomika i proteomika. Molekularne podstawy chorób dziedzicznych i nowotworowych. Inżynieria genetyczna i jej podstawowe narzędzia. Diagnostyka molekularna. Terapia genowa. Budowa i zróżnicowanie mikroorganizmów. Fizjologia drobnoustrojów. Wirusologia molekularna. Molekularne podstawy patogenezy mikroorganizmów. Molekularne i komórkowe podstawy odpowiedzi immunologicznej. Tolerancja i nadwrażliwość immunologiczna. Szczepienia i przeszczepy. Biotechnologia - wykorzystanie organizmów w medycynie, rolnictwie, przemyśle i ochronie środowiska. Organizmy modyfikowane genetycznie. Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: posługiwania się podstawowymi technikami biochemicznymi, genetycznymi, mikrobiologicznymi i immunologicznymi; rozumienia molekularnych podstaw funkcjonowania organizmów prokariotycznych i eukariotycznych; rozumienia możliwości wykorzystywania materiału biologicznego w medycynie, rolnictwie, przemyśle i ochronie środowiska. Natomiast w punkcie 13. Kształcenie w zakresie genetyki człowieka: Treści kształcenia: Budowa genomu człowieka. Metody badań stosowane w genetyce człowieka - różnice w stosunku do metod używanych w genetyce innych organizmów. Molekularne podstawy zaburzeń genetycznych u człowieka - metody ich wykrywania. Występowanie chorób genetycznych człowieka w różnych populacjach. Możliwości leczenia chorób genetycznych. Różnorodne praktyczne zastosowania metod genetyki molekularnej człowieka - zapłodnienie in vitro, diagnostyka prenatalna, medycyna sądowa. Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia specyfiki genomu człowieka i metod stosowanych w genetyce człowieka; rozumienia przyczyn zaburzeń genetycznych człowieka i możliwości ich leczenia; praktycznego wykorzystywania genetyki molekularnej człowieka. W załączniku nr 13 Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007r. dotyczącego standardów kształcenia w zakresie kierunku biotechnologia, w rozdziale III. Ramowe treści kształcenia, 3. Treści i efekty kształcenia, B. Grupa treści kierunkowych, 2. Kształcenie w zakresie biologicznych aspektów biotechnologii, stanowiącym podstawę naukowo-technologiczną biologii medycznej i rozwijającej się medycyny molekularnej, podobnie jak w przypadku kierunku biologia podkreślono zastosowanietej dziedziny w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej: Treści kształcenia: Izolacja, identyfikacja i określanie właściwości pojedynczych substancji biologicznie aktywnych. Właściwości enzymów i możliwości ich wykorzystania do prowadzenia procesów biotechnologicznych - analiza i przygotowanie do zastosowań przemysłowych i medycznych. Techniki molekularne i technologie wykorzystywane w badaniach materiału genetycznego: PCR, klonowanie i sekwencjonowanie DNA, analizy genowe i genomowe. Mikroorganizmy o znaczeniu przemysłowym. Techniki sterowania metabolizmem komórkowym u różnych organizmów.dodatkowo na studiach licencjackich: projektowanie i wykonywanie manipulacji na materiale genetycznym. Wykorzystywanie danych molekularnych w badaniach biologicznych i medycznych. Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia możliwości wykorzystania materiału biologicznego w biotechnologii - od pojedynczych cząsteczek, poprzez kompleksy cząsteczki, makrocząsteczki do organizmów jednokomórkowych i wielokomórkowych; stosowania podstawowych technik eksperymentalnych i laboratoryjnych biologii molekularnej. str. 10z12

11 Dotychczas wymienione w rozporządzeniach Ministra Zdrowia dziedziny mające zastosowanie w ochronie zdrowia zawierają jedynie wybrane elementy biologii medycznej, mimo że znajduje ona już szerokie zastosowanie (nieusankcjonowane prawnie) w ochronie zdrowia, podobnie jak Fizyka medyczna, którą jednak wpisano już na wspomnianą listę. Różne propozycje programowe specjalizacji obejmującej biologię medyczną znajdą Państwo również na stronach poszczególnych jednostek, prowadzących zakłady biologii medycznej lub biotechnologii medycznej, wymienionych w dziale: Użyteczne linki - biologia medyczna. Załącznik nr 3. str. 11z12

12 Załącznik nr 4. str. 12z12