2# Źródłem informacji komputerowy system wsparcia. 8Case #1 Druga modernizacja myśliwca Hornet w ciągu całego cyklu życia

Transkrypt

1 8Case #1 Druga modernizacja myśliwca Hornet w ciągu całego cyklu życia 22 Źródłem informacji komputerowy system wsparcia 2# CTIS utrzymuje pojazdy AMV w ruchu

2 2#2011 Zdjęcia Matti Immonen Na lotnisku w Malmi, w Helsinkach N, E Tecnam OH-TPC przygotowuje się do pierwszych lotów szkoleniowych w Malmi latem 2011 r. Te dziewięć samolotów ma za sobą już w sumie ponad godzin lotów ćwiczebnych.

3 Chwila przerwy

4 Spis treści Wydarzenia > Zdjęcia Shutterstock, Antti Hentinen i Jari Saarentaus Artykuł redakcyjny > Eurosatory 2012, Paryż, Francja 7 > Wystawa Eurosatory, której głównym tematem są wojska lądowe, należy do najważniejszych wydarzeń w branży. Targi te przyciągają przedstawicieli sektora obronnego z całego świata. Wiele krajów redukuje swój budżet przeznaczony na cele obronne. Finlandia nie może być wyjątkiem. Heikki Allonen, dyrektor generalny, Patria Case # 1 > Military Flight Training 2012, Londyn, Wielka Brytania ITEC 2012, Londyn, Wielka Brytania > ITEC, International Training Exhibition and Conference to międzynarodowe targi i konferencja, podczas których szerokiej publiczności prezentuje się najnowszą wiedzę i technologię w zakresie szkolenia i symulacji. > Konferencja Military Flight Training w Londynie przyciąga przedstawicieli przemysłu i grup społecznych działających w tej dziedzinie. 8 Celem modernizacji jest zapewnienie sprawności myśliwców przez cały okres ich użytkowania. Sytuacja > 14 Przez noktowizor zobaczyliśmy poszukiwaną osobę, siedzącą na lodzie. Podpułkownik Anssi Vuolle, Dowództwo Wojsk Lądowych, Mikkeli Case # 2 > Klasyka > Produkcja pojazdów w Patrii rozpoczęła się już w latach czterdziestych, podczas wojny kontynuacyjnej. Opinie > W skrócie > Patria. Magazyn firmy Patria OYJ. Redaktor naczelna Birgitta Selonen, birgitta.selonen@patria.fi. Redakcja i układ graficzny: Otavamedia Oy, edytor Petteri Pohjonen, skład: Linda Halenius. Druk: NewPrint. Papier: okładka: 200g/m2 Galerie Art Silk, środek: 130g/m2 Galerie Art Silk. Komentarze, informacje dodatkowe i zamówienia: info@patria.fi. Zdjęcia na okładce: Matti Immonen, Antti Hentinen, Jari Saarentaus. 4 Patria Patria 5

5 Spis treści Wydarzenia > Zdjęcia Shutterstock, Antti Hentinen i Jari Saarentaus Artykuł redakcyjny > Eurosatory 2012, Paryż, Francja 7 > Wystawa Eurosatory, której głównym tematem są wojska lądowe, należy do najważniejszych wydarzeń w branży. Targi te przyciągają przedstawicieli sektora obronnego z całego świata. Wiele krajów redukuje swój budżet przeznaczony na cele obronne. Finlandia nie może być wyjątkiem. Heikki Allonen, dyrektor generalny, Patria Case # 1 > Military Flight Training 2012, Londyn, Wielka Brytania ITEC 2012, Londyn, Wielka Brytania > ITEC, International Training Exhibition and Conference to międzynarodowe targi i konferencja, podczas których szerokiej publiczności prezentuje się najnowszą wiedzę i technologię w zakresie szkolenia i symulacji. > Konferencja Military Flight Training w Londynie przyciąga przedstawicieli przemysłu i grup społecznych działających w tej dziedzinie. 8 Celem modernizacji jest zapewnienie sprawności myśliwców przez cały okres ich użytkowania. Sytuacja > 14 Przez noktowizor zobaczyliśmy poszukiwaną osobę, siedzącą na lodzie. Podpułkownik Anssi Vuolle, Dowództwo Wojsk Lądowych, Mikkeli Case # 2 > Klasyka > Produkcja pojazdów w Patrii rozpoczęła się już w latach czterdziestych, podczas wojny kontynuacyjnej. Opinie > W skrócie > Patria. Magazyn firmy Patria OYJ. Redaktor naczelna Birgitta Selonen, birgitta.selonen@patria.fi. Redakcja i układ graficzny: Otavamedia Oy, edytor Petteri Pohjonen, skład: Linda Halenius. Druk: NewPrint. Papier: okładka: 200g/m2 Galerie Art Silk, środek: 130g/m2 Galerie Art Silk. Komentarze, informacje dodatkowe i zamówienia: info@patria.fi. Zdjęcia na okładce: Matti Immonen, Antti Hentinen, Jari Saarentaus. 4 Patria Patria 5

6 Zdjęcie Antti Hentinen 6 Czy wiesz, że... > FAKTY Masa: maksymalna kg Maksymalna prędkość: 100 km/h opony: R 20. Wyposażone we wkładkę bezpieczeństwa, czyli Run Flat. System CtiS Central tyre inflation System Pojazdowi Patria AMV nie przeszkadzają w jeździe nawet uszkodzone opony czy trudny teren. Dzięki systemowi CTIS kierowca może zmienić ciśnienie w oponach, dostosowując je do panujących warunków i nie przerywając jazdy. Ciśnienie W oponach Wozu PAtriA AMV powinno być tym niższe, im miększa jest nawierzchnia, po której pojazd się porusza. W trakcie jazdy po piaszczystym terenie niskie ciśnienie poprawia znacząco mobilność. Na znajdującym się w kabinie panelu sterowania systemu CTIS, czyli Central Tyre Inflation System, należy zaznaczyć opcję podłoża: asfalt, drogę leśną lub piasek. W szczególnie trudnych warunkach, na przykład podczas wyjazdu na miękki, błotnisty brzeg lub podczas jazdy na pustyni, można zastosować wyjątkowo niskie ciśnienie w oponach. Jeżeli kierowca zapomni zmienić ustawienia, przemieszczając się z miękkiego podłoża na przykład na autostradę, to system wykryje automatycznie zmianę prędkości i dostosuje ciśnienie w oponach. Gdy któraś z opon zostanie uszkodzona, to system będzie stale pompował do niej powietrze, co pozwoli na dalszą jazdę. Jeżeli uszkodzenie opony okaże się tak poważne, że system CTIS nie będzie w stanie utrzymać ciśnienia na odpowiednim poziomie, to i tak będzie można kontynuować jazdę z pewnymi ograniczeniami dzięki znajdującej się w środku wkładce bezpieczeństwa. 6 Patria

7 Bez większego dramatyzmu W przemyśle obronnym zmiany odgrywają znaczącą rolę, ale na razie nie charakteryzują się dramatyzmem. W obecnej sytuacji gospodarczej to naturalne, że wiele krajów redukuje swój budżet przeznaczony na cele obronne, a wolne środki kierowane są na inne obszary społeczne. Finlandia nie może być wyjątkiem. Nasz kraj wybrał nowy parlament, posłowie nową komisję do spraw obronnych, a ministerstwo obrony otrzymało nowego szefa. Mamy rządową koalicję składającą się z przedstawicieli sześciu partii, a więc program rządowy zawiera wiele różnych punktów widzenia. Wierzę, że wraz z nowymi podmiotami pojawią się też nowe pomysły. W zeszłym roku Patria pozyskała duże zamówienia, które tworzą mocną podstawę działania naszej spółki. Dzięki temu już w tym roku zwiększył się nasz obrót. Zakupy na cele obronne stanowią zwykle bardzo długi proces, a istotne zmiany widać w opóźnieniach. Systemy wojskowe, a zwłaszcza platformy mają żywot trwający dziesiątki lat. Pojedyncze kontrakty negocjuje się nawet przez kilka lat. Tak więc w styczniu 2012 roku nie należy się spodziewać wielkich zmian, ponieważ wszystko odbywa się powoli. W świecie biznesu można przeprowadzać sprawnie wiele spraw, nawet jeżeli budżety na poziomie krajowym zostaną zmniejszone. Patria potrafi funkcjonować efektywnie jako partner, czego przykładem jest jej spółka córka Millog, świadcząca korzystnie usługi wsparcia przez cały okres użytkowania systemów wojsk lądowych w różnych obszarach działania. Gdy każda ze stron skupi się na swojej najważniejszej działalności, wtedy może osiągnąć jeszcze lepsze wyniki. Przez ostatnie miesiące niektóre kraje europejskie podejmowały dyskusję, w jaki sposób i na jakich podstawach będzie się oceniać w przyszłości przyznawanie licencji eksportowych dla przemysłu obronnego. Wymianę poglądów przyspieszyły ostatnie wydarzenia na Bliskim Wschodzie i w krajach arabskich. Mam nadzieję, że u nas w Finlandii zostaną wytyczone takie same kierunki jak w innych państwa UE. Działalność przemysłu obronnego nabiera coraz bardziej międzynarodowego charakteru, podobnie jak pozostałe branże przemysłowe. Wszyscy, którzy podążają ścieżką tego rozwoju, powinni się kierować tymi samymi regułami gry level playing field abyśmy mogli bez przeszkód prowadzić partnerską współpracę i ubiegać się o nowe zamówienia na równych zasadach. Patria także powinna wiedzieć, jak funkcjonować w rozmaitych sytuacjach. Możemy być dostawcą jednego podsystemu albo ponosić odpowiedzialność za systemową całość, składającą się z wielu elementów zakupionych gdzie indziej. Ze względu na zarządzanie działalnością i ryzykiem znalezienie właściwej roli będzie miało znaczenie zarówno dzisiaj, jak i w przyszłości. Artykuł redakcyjny > Zdjęcie Seppo Saarentola 7 Heikki Allonen, dyrektor generalny, Patria Patria 7

8 zadanie: Druga modernizacja myśliwca Hornet w ciągu całego cyklu życia Pod bramą zakładów PaTrII HallI, w Jämsä panuje cisza. Nagle gdzieś w oddali za czubkami sosen i dachami budynków rozlega się jakiś grzmot. Dźwięk ten narasta, wypełnia wszystko i zbliża się coraz bardziej. Wystarczy spojrzeć do góry i już widzimy na niebie myśliwiec wielozadaniowy F-18 Hornet, który niemal natychmiast znika za horyzontem. 9

9 Case # 1 > Ilpo Mattila Zdjęcia Ville Tuokko/Siły Powietrzne

10 P ilot testowy, który wzniósł się w powietrze na skrzydłach horneta, otrzymał to zadanie od kapitana Mikko Koli. Kapitan Koli pełni funkcję szefa Oddziału Lotów Próbnych w Centrum Testowym Sił Powietrznych w Halli i jako reprezentant wojska jest odpowiedzialny za akceptację funkcjonalności i poziomu bezpieczeństwa modernizacji MLU-2 myśliwca Hornet, czyli za program Mid -Life Upgrade. Przez rozpoczęciem instalacji seryjnej przeprowadza się dokładne badania funkcjonalności i poziomu bezpieczeństwa na tak zwanym etapie Validation & Verification. MLU-2 to już druga z kolei modernizacja, przeprowadzana w cyklu życia hornetów. Celem uaktualnień, zawierających między innymi nowe systemy i instalacje, jest zapewnienie dostępności i sprawności sprzętu lotniczego w zwykłych i nadzwyczajnych warunkach, przez cały okres użytkowania myśliwców. Patria brała udział w pracach modernizacyjnych MLU-1, wykonywanych w latach Fińskie Siły Powietrzne zamówiły wówczas także instalacje seryjne w ramach programu modernizacyjnego MLU-2, przewidzianego na lata Patria uczestniczy również jako podwykonawca firmy Boeing w pracach przebudowy maszyn na potrzeby testowania i akceptacji typu, poprzedzających instalacje seryjne. Faza projektowa MLU-2 rozpoczęła się już w roku Centrum Testowe przeprowadza czynności związane z weryfikacją i walidacją, wykorzystując do tego dwa hornety: zarówno jedno-, jak i dwumiejscowy. Mikko Koli pełni na co dzień rolę do- Celem modernizacji jest zapewnienie dostępności myśliwców i utrzymanie ich w sprawności zarówno w normalnych, jak i nadzwyczajnych warunkach wódcy zespołu lotniczego, a także sam wykonuje znaczną część lotów testowych w ramach MLU-2. Moim zadaniem jest sprawne koordynowanie lotów testowych, wykonywanie tych lotów oraz przygotowywanie raportów twierdzi kapitan Koli. W moim zespole znajduje się 2-3 lotników, około dziesięciu inżynierów i dwudziestu techników. Przygotowuję plany zadań dla lotników, kieruję badaniami i projektami lotów testowych w imieniu Oddziału Lotów Testowych. Mikko Koli wraz ze swoją załogą planuje punkty testowe, czyli badania do wykonania w powietrzu, pozwalające na sprawdzenie funkcjonowania nowych systemów. Laboratorium Patrii wspiera te badania na ziemi, współpracując ściśle z Siłami Powietrznymi. Codziennie dzwonimy do siebie wielokrotnie i uaktualniamy dane dotyczące przeprowadzania testów: sprawdzamy wyniki laboratoryjne, wyniki otrzymane po locie testowym i porównujemy je ze sobą. Trudnością w tej pracy jest szeroki zakres modyfikacji. Mamy do czynienia z nowymi systemami, które są dość skomplikowane pod względem technicznym. Zadaniem Centrum testowego Fińskich Sił Powietrznych podczas procesu akceptacji programu MLU-2 jest planowanie i realizowanie związanych z programem lotów testowych. Loty te przeprowadza w powietrzu i na ziemi zespół składający się z ponad trzydziestu fachowców. Kapitan mikko Koli Z Centrum testowego bierze udział w akceptacji programu MLU-2, wykonując wszechstronne zadania. Koordynuje plany lotów testowych, sam wykonuje loty próbne oraz sporządza raporty na temat osiągniętych wyników. SPeCjALiStyCzne umiejętności PAtrii WSPArCieM dla Sił PoWietrznyCH Podczas gdy Siły Powietrzne przygotowują się do modernizacji hornetów, Patria prowadzi badania, testuje i upewnia się, czy każda część systemu wraz z oprogramowaniem działa bez zarzutu i czy każdy element modyfikacji jest prawidłowy i znajduje się na właściwym miejscu. Patria wykonuje tę pracę na zlecenie producenta samolotu, Boeinga oraz US 10 Patria

11 W SKłAD ProgrAMu MLu-2 MYśliWCA HorneT WCHoDzi: Modernizacja systemów łączności i nawigacji. Kompatybilny system transmisji danych LINK 16. Unowocześnienie kabiny pilota i wyposażenie jej między innymi w nowe wyświetlacze. Modernizacja układu czujników i systemu ochrony własnej. Wprowadzenie nowej wersji pocisku AMRAAM z wbudowanym radarem. Wprowadzenie pocisków powietrze-ziemia. Uaktualnienia oprogramowania komputerowego na potrzeby nowych systemów. Zakupy części zamiennych i prace wzmacniające struktury samolotów. Nowy testowy system pomiarowy. Patria 11

12 współpraca sił powietrznych i Patrii przy pracach rozwojowych myśliwca Hornet przebiega bez zakłóceń. Jari Kärkelä z Patrii i inżynier, specjalista od lotów testowych, porucznik John Öström przeprowadzają badania systemu w samolocie objętym weryfikacją instalacji MLU-2. Navy, czyli amerykańskiej Marynarki Wojennej, która zaprojektowała zmiany w cyklu życia maszyn. Partnerami Patrii są Instytut Materiałowy Sił Powietrznych Finlandii oraz należące do niego Centrum Testowe. Na potrzeby modernizacji firmy Patria i Boeing stworzyły odpowiednie warunki do testowania w pomieszczeniach zakładu Halli, w Jämsä. Zanim przeprowadzi się weryfikację w powietrzu, nowe systemy montowane w samolocie zostaną wypróbowane w laboratorium testowym, symulującym całkowicie wnętrze myśliwca Hornet. Szef wsparcia technicznego Taisto Rinne mówi, że Patria posiada wybitne umiejętności, jeśli chodzi o testowanie dostarczanych przez US Navy oprogramowań do hornetów. Gdy tylko napotykamy na jakiś problem, to od razu widzimy, jak wielka jest wartość dogłębnej znajomości zagadnień. Takie rozwiązanie jest zdecydowanie lepsze, niż gdyby trzeba było przeprowadzać badania za oceanem. Wówczas nie udałoby się wykryć wszystkich problemów. Laboratorium testowe Hornet jest bardzo dokładne i można w nim przeprowadzać różne analizy. Po znalezieniu błędów przesyłamy do US Navy prośby o dokonanie zmian. Jeżeli stworzony przez Amerykanów program przejdzie nasze testy laboratoryjne, udzielamy zgody na instalowanie go w samolocie, a potem testowanie odbywa się w środowisku naturalnym. Weryfikacja i walidacja wymaga umiejętności w wielu dziedzinach. Trzeba znać się na elektronice, awionice, działaniu radarów, elektrotechnice i programowaniu, a także na strukturach samolotów. Gdy tylko napotykamy na jakiś problem, to od razu widzimy, jak wielka jest wartość dogłębnej znajomości zagadnień. Potrzebujemy profesjonalnych montażystów, którzy powinni znać wymogi obowiązujące w lotnictwie. Trzeba znać się na codziennej pracy przy samolotach oraz przyswoić sobie instrukcje montowania. Stale szkolimy nowych montażystów. W zeszłym roku przyjęliśmy dwudziestu nowych specjalistów. W tym roku także kontynuujemy nabór i szkolenia. Praca montażowa serii MLU-2 w hornetach będzie na pewno wymagała zaangażowania dziesiątek fachowców mówi Rinne. Do prac wykonywanych przez Patrię należą także uaktualnienia dokumentacji, takich jak instrukcja serwisowania, schematy, rysunki, instrukcje przeprowadzania testów, identyfikacja awarii i katalogi części zamiennych. urząd ds. LotniCtWA WojSkoWego zapewnia zdolność operacyjną W procesie walidacji i weryfikacji dużą rolę odgrywa także Urząd ds. Lotnictwa Wojskowego (SVY), który odpowiada za bezpieczeństwo lotów wojskowych. W programie MLU-2 urząd ten zapewnia zdolność operacyjną zmodyfikowanego horneta oraz bezpieczne wykorzystanie i utrzymanie sprzętu lotniczego. Inżynier dyplomowany Juha Pölkki twierdzi, że na potrzeby walidacji i weryfikacji sporządza się plan weryfikacji typu, który zatwierdza Urząd ds. Lotnictwa Wojskowego. Na poszczególnych etapach programu przeprowadzane są przeglądy przydatności do lotów w celu udzielenia pozwolenia na loty testowe. Gdy praca rozwojowa jest już zakończona, konfiguracja prowadząca do akceptacji typu zostaje zamrożona i zaczyna się właściwa część weryfikacji typu, nadzorowana przez Urząd ds. Kontroli Lotów. Dochodzi do tego także uzyskanie pozwoleń na loty maszyn znajdujących się w fazie akceptacji. Na podstawie przeprowadzonej weryfikacji Centrum Testowe wydaje dla każdej wyprodukowanej serii samolotów zaświadczenie o przydatności do lotów. Podczas kontroli Urząd ds. Lotnictwa Wojskowego sprawdza, czy maszyny mogą odbywać bezpiecznie loty oraz jak wygląda ich serwisowanie w zwykłych warunkach. Pölkki uważa, że współpraca z Patrią przy realizacji wielu wojskowych projektów lotniczych przebiega dobrze i cechuje ją profesjonalizm i znajomość zagadnień. 12 Patria

13 mid-life upgrade, CZyli mlu-2 jest drugą z kolei modernizacją, przeprowadzaną w całym cyklu życia hornetów. Dzięki programom MLU utrzymuje się, poprawia i rozwija sprawność hornetów, zapewniając tym samym ich funkcjonowanie przez cały okres użytkowania, kończący się w drugiej połowie lat dwudziestych XXI wieku. Ponadto w ramach programu MLU zostaną zrealizowane uaktualnienia, gwarantujące zdolność myśliwców do działania w środowisku międzynarodowym wraz z podmiotami lotnictwa wojskowego i cywilnego. Modernizacje utrzymują myśliwce Hornet w sprawności Od roku 1995 aż do końca lat dwudziestych XXI wieku, czyli przez cały okres służby, w myśliwcach wielozadaniowych Hornet należących do Sił Powietrznych zostaną przeprowadzone dwie modernizacje. Prace modernizacyjne wynikają z obowiązku długofalowego utrzymania i rozwoju zdolności operacyjnej lotnictwa wojskowego, nałożonego na Fińskie Siły Obronne w raportach na temat bezpieczeństwa i polityki obronnej Rady Państwa w latach dziewięćdziesiątych XX wieku i pierwszym dziesięcioleciu wieku XXI. Patria, która w związku z zakupem myśliwców Hornet przeprowadziła montaż finalny i testowanie pięćdziesięciu siedmiu jednomiejscowych maszyn F-18C, uczestniczy również w ich modernizacji. Głównym zadaniem zrealizowanego w latach programu MLU-1 była poprawa zdolności bojowej horneta w powietrzu. Maszyna została wówczas wyposażona w pocisk naprowadzany na podczerwień, zintegrowany z systemem celownika nahełmowego. Zakłada się, że modernizacja MLU-2 w hornetach zostanie przeprowadzona do końca roku Dzięki temu samoloty osiągną zdolność przenoszenia pocisków powietrzeziemia, stanowiące wsparcie dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Oprócz tego nadal będą prowadzone prace nad rozwojem zdolności bojowej w powietrzu oraz systemów łączności i ochrony własnej. W trakcie modernizacji MLU-2 zostaną też wykonane czynności wzmacniające struktury maszyn i przeprowadzone zakupy części zapasowych, które zapewnią dyspozycyjność hornetów przez ostatnie dziesięć lat ich użytkowania. Ponadto w ramach programu MLU zostaną zrealizowane uaktualnienia, gwarantujące zdolność myśliwców do działania w środowisku międzynarodowym wraz z podmiotami lotnictwa wojskowego i cywilnego. Nowy system transmisji danych LINK 16 jest użytkowany przez siły powietrzne wielu krajów, więc można go wykorzystywać między innymi podczas międzynarodowych ćwiczeń w lataniu. Dodatkowo systemy radiowe i łączności zainstalowane w hornetach są tak zmodernizowane, aby kooperacja z cywilnymi instytucjami zabezpieczającymi loty przebiegała bez zakłóceń. Patria 13

14 NH90 Sytuacja > anssi Vuolle podpułkownik Heini Santos Zdjęcia Juho Kuva, Fińskie Siły Obronne, Pułk Jegrów z Utti, Tommi Toikander/ Pułk Jegrów z Utti, Shutterstock. Dowództwo Wojsk Lądowych, Mikkeli typ: śmigłowiec transportowy Prędkość maksymalna: 305 km/h Prędkość wznoszenia: 8,7 m/s długość: 19,56 m Wysokość: 5,23 m 15 śmigłowce dyżurują W utti Wyposażenie specjalistyczne wsparciem dla instytucji państwowych Utti, Kouvola j dzięki czemu zadania można wykonywać też w skrajnie złych warunkach pogodowych. ednym z trzech podstawowych zadań Sił zadania związane z dyżurowaniem. Na razie takich W lutym tego roku wykonywaliśmy zadanie na przykład z Helsinek do Rova- Obronnych oprócz obrony narodowej i zadań było około pięćdziesięciu. Podczas wypełnia- w okolicach Kuopio. Była wtedy bardzo zła pogo- niemi. Umożliwia to wykonanie zarządzania kryzysem międzynarodowym nia przez policję obowiązków związanych z kontro- da, lecieliśmy na miejsce w chmurze przy lodowa- zadania również w dalej poło- jest wsparcie działań innych instytucji lą, poszukiwaniem i monitorowaniem dostępne są tej temperaturze, potem zeszliśmy niżej i śledząc żonym miejscu i niezwłoczny również śmigłowce szkoleniowe MD500. noktowizorem ślady, znaleźliśmy poszukiwaną transport ewentualnych pacjen- Jako dowódca śmigłowca dyżurującego Vuolle osobę, siedzącą na lodzie. Temperatura jej ciała tów do lekarza. W razie potrzeby Obrony Wybrzeża, ale w miarę możliwości pracuje od roku Obecnie jest on także sze- spadła poniżej trzydziestu stopni, ale udało się możemy zatankować paliwo przy dodatkowej pomocy udzielają też Siły Obronne. fem Lotnictwa Wojsk Lądowych, co jest niezwy- nam przewieźć ją do punktu ratunkowego i ocalić. włączonych silnikach. Bierzemy udział w takich zadaniach, kłym, ale funkcjonalnym połączeniem. Dzięki Bez nowoczesnej technologii pewnie byśmy jej nie w których celowe i uzasadnione jest wykorzy- temu dowództwo ma wyobrażenie o zdolności znaleźli wspomina Vuolle jedno z zadań. stanie śmigłowców należących do Sił Obron- operacyjnej wyposażenia i personelu. państwowych. Pracę policji, ratownictwa i straży granicznej wspiera przede wszystkim Eskadra nych. Oczywiście, w razie potrzeby pomaga- do maszyny przymocowuje się 200-litrowy pojemnik, napełniany wodą z jeziora. Często przyczyną wykorzystania śmigłowca jest trudny teren lub pożar na dachu wysokiego budynku, dokąd nie dociera wysięgnik samochodu pożarniczego. 14 Patria Możemy lecieć bez tankowania nawet przez cztery godziny, Przez noktowizor zobaczyliśmy poszukiwaną osobę, siedzącą na lodzie. Bez nowoczesnej technologii pewnie byśmy jej nie znaleźli. eskadra PełnA SPeCjALiStóW Vuolle ocenia wysoko mocne silniki śmigłowca Załoga składająca się z pięciu Ratownik korzysta z telefonu Virve, połączo- NH90, z których nawet jeden w razie ciężkiej sy- osób musi mieć najwyższe umie- nego z innymi instytucjami, i w razie potrzeby tuacji pozwala na utrzymanie maszyny w powie- jętności i opanowaną do per- ma możliwość otrzymania porady u lekarzy my także na przykład w akcjach ratowniczych najlepszy W CieMnośCi podczas wielkich katastrof lub wypadków na Udzielanie pomocy polega głównie na gasze- trzu. W porównaniu z poprzednikami śmigłowce fekcji rutynę, od której nie ma specjalistów znajdujących się w śmigłowcach morzu mówi podpułkownik Anssi Vuolle niu pożarów i poszukiwaniu ludzi. Do maszyny te mają również dłuższy czas działania i zasięg. odstępstw nawet w najgorszych medycznych opowiada Vuolle. z dowództwa Wojsk Lądowych w Mikkeli. przymocowuje się 200-litrowy pojemnik, napeł- warunkach. Dowódca śmigłowca Dyżury wsparcia dla instytucji państwo- Śmigłowce wojskowe są wykorzystywane niany wodą z jeziora. Gaszenie ognia może być i nawigator dbają o poprawny lot, wych są utrzymywane przez całą dobę, przez w ratownictwie już od końca lat siedemdziesią- sterowane prędkością lotu. Przy dużej prędkości mistrz załadunku odpowiada za siedem dni w tygodniu. Podczas pełnienia tych ubiegłego stulecia. W akcji ratowniczej po woda rozpryskuje się równomiernie na ziemię, poszukiwania i obsługuje wycią- służby śmigłowiec wraz z załogą rusza najpóź- wypadku promu Estonia dostępne były cztery natomiast gdy maszyna zwolni, można skiero- garkę, ratownik udziela pomocy niej w ciągu trzydziestu minut od ogłoszenia maszyny. Po przejściu na emeryturę śmigłow- wać strumień wody na przykład na pojedyncze, na powierzchni ziemi i doprowa- alarmu. Poza służbą załoga dyżuruje w domu, ców transportowych Mi-8 główna odpowiedzial- palące się drzewo. Często przyczyną wykorzy- dza potrzebujących do śmigłow- a wtedy czas reakcji jest dłuższy. ność za wsparcie instytucji państwowych spo- stania śmigłowca jest trudny teren lub pożar na ca, a specjalista opieki medycznej To cenna procedura, która może być wy- czywa teraz na egzemplarzach NH90, które mają dachu wysokiego budynku, dokąd nie dociera zajmuje się leczeniem pacjentów. korzystana we wszystkich najważniejszych po szesnaście miejsc i są niezwykle zwrotne. wysięgnik samochodu pożarniczego. Współpracujemy z Instytu- zadaniach Sił Obronnych. Istotne jest, żeby Finlandia zamówiła dwadzieścia takich maszyn Dodatkową korzyść stanowi także nowoczesny tem Ratownictwa w okręgu Kymi korzystać z niej również w czasie pokoju. Za- i ulokowała je w miejscowości Utti. Do tej pory noktowizor zainstalowany w NH90, ponieważ i to on przedziela nam ratownika dania ratownicze stanowią dobre ćwiczenie wprowadzono do użytkowania 11 śmigłowców. ludzie często giną, a pomoc podczas ich szukania do realizacji zadań. My możemy dla załogi, więc z tego powodu także należą Maszyny NH90, wykorzystywane od lutego 2010 potrzebna jest również nocą. W skład wyposaże- znaleźć pacjenta, ale nie umieli- się społeczeństwu podziękowania za decyzję w działaniach wsparcia, pełnią niemal wyłącznie nia wchodzi kamera termowizyjna i reflektory, byśmy utrzymać go przy życiu. zakupu śmigłowców stwierdza Vuolle. Patria 15

15 NH90 Sytuacja > anssi Vuolle podpułkownik Heini Santos Zdjęcia Juho Kuva, Fińskie Siły Obronne, Pułk Jegrów z Utti, Tommi Toikander/ Pułk Jegrów z Utti, Shutterstock. Dowództwo Wojsk Lądowych, Mikkeli typ: śmigłowiec transportowy Prędkość maksymalna: 305 km/h Prędkość wznoszenia: 8,7 m/s długość: 19,56 m Wysokość: 5,23 m 15 śmigłowce dyżurują W utti Wyposażenie specjalistyczne wsparciem dla instytucji państwowych Utti, Kouvola j dzięki czemu zadania można wykonywać też w skrajnie złych warunkach pogodowych. ednym z trzech podstawowych zadań Sił zadania związane z dyżurowaniem. Na razie takich W lutym tego roku wykonywaliśmy zadanie na przykład z Helsinek do Rova- Obronnych oprócz obrony narodowej i zadań było około pięćdziesięciu. Podczas wypełnia- w okolicach Kuopio. Była wtedy bardzo zła pogo- niemi. Umożliwia to wykonanie zarządzania kryzysem międzynarodowym nia przez policję obowiązków związanych z kontro- da, lecieliśmy na miejsce w chmurze przy lodowa- zadania również w dalej poło- jest wsparcie działań innych instytucji lą, poszukiwaniem i monitorowaniem dostępne są tej temperaturze, potem zeszliśmy niżej i śledząc żonym miejscu i niezwłoczny również śmigłowce szkoleniowe MD500. noktowizorem ślady, znaleźliśmy poszukiwaną transport ewentualnych pacjen- Jako dowódca śmigłowca dyżurującego Vuolle osobę, siedzącą na lodzie. Temperatura jej ciała tów do lekarza. W razie potrzeby Obrony Wybrzeża, ale w miarę możliwości pracuje od roku Obecnie jest on także sze- spadła poniżej trzydziestu stopni, ale udało się możemy zatankować paliwo przy dodatkowej pomocy udzielają też Siły Obronne. fem Lotnictwa Wojsk Lądowych, co jest niezwy- nam przewieźć ją do punktu ratunkowego i ocalić. włączonych silnikach. Bierzemy udział w takich zadaniach, kłym, ale funkcjonalnym połączeniem. Dzięki Bez nowoczesnej technologii pewnie byśmy jej nie w których celowe i uzasadnione jest wykorzy- temu dowództwo ma wyobrażenie o zdolności znaleźli wspomina Vuolle jedno z zadań. stanie śmigłowców należących do Sił Obron- operacyjnej wyposażenia i personelu. państwowych. Pracę policji, ratownictwa i straży granicznej wspiera przede wszystkim Eskadra nych. Oczywiście, w razie potrzeby pomaga- do maszyny przymocowuje się 200-litrowy pojemnik, napełniany wodą z jeziora. Często przyczyną wykorzystania śmigłowca jest trudny teren lub pożar na dachu wysokiego budynku, dokąd nie dociera wysięgnik samochodu pożarniczego. 14 Patria Możemy lecieć bez tankowania nawet przez cztery godziny, Przez noktowizor zobaczyliśmy poszukiwaną osobę, siedzącą na lodzie. Bez nowoczesnej technologii pewnie byśmy jej nie znaleźli. eskadra PełnA SPeCjALiStóW Vuolle ocenia wysoko mocne silniki śmigłowca Załoga składająca się z pięciu Ratownik korzysta z telefonu Virve, połączo- NH90, z których nawet jeden w razie ciężkiej sy- osób musi mieć najwyższe umie- nego z innymi instytucjami, i w razie potrzeby tuacji pozwala na utrzymanie maszyny w powie- jętności i opanowaną do per- ma możliwość otrzymania porady u lekarzy my także na przykład w akcjach ratowniczych najlepszy W CieMnośCi podczas wielkich katastrof lub wypadków na Udzielanie pomocy polega głównie na gasze- trzu. W porównaniu z poprzednikami śmigłowce fekcji rutynę, od której nie ma specjalistów znajdujących się w śmigłowcach morzu mówi podpułkownik Anssi Vuolle niu pożarów i poszukiwaniu ludzi. Do maszyny te mają również dłuższy czas działania i zasięg. odstępstw nawet w najgorszych medycznych opowiada Vuolle. z dowództwa Wojsk Lądowych w Mikkeli. przymocowuje się 200-litrowy pojemnik, napeł- warunkach. Dowódca śmigłowca Dyżury wsparcia dla instytucji państwo- Śmigłowce wojskowe są wykorzystywane niany wodą z jeziora. Gaszenie ognia może być i nawigator dbają o poprawny lot, wych są utrzymywane przez całą dobę, przez w ratownictwie już od końca lat siedemdziesią- sterowane prędkością lotu. Przy dużej prędkości mistrz załadunku odpowiada za siedem dni w tygodniu. Podczas pełnienia tych ubiegłego stulecia. W akcji ratowniczej po woda rozpryskuje się równomiernie na ziemię, poszukiwania i obsługuje wycią- służby śmigłowiec wraz z załogą rusza najpóź- wypadku promu Estonia dostępne były cztery natomiast gdy maszyna zwolni, można skiero- garkę, ratownik udziela pomocy niej w ciągu trzydziestu minut od ogłoszenia maszyny. Po przejściu na emeryturę śmigłow- wać strumień wody na przykład na pojedyncze, na powierzchni ziemi i doprowa- alarmu. Poza służbą załoga dyżuruje w domu, ców transportowych Mi-8 główna odpowiedzial- palące się drzewo. Często przyczyną wykorzy- dza potrzebujących do śmigłow- a wtedy czas reakcji jest dłuższy. ność za wsparcie instytucji państwowych spo- stania śmigłowca jest trudny teren lub pożar na ca, a specjalista opieki medycznej To cenna procedura, która może być wy- czywa teraz na egzemplarzach NH90, które mają dachu wysokiego budynku, dokąd nie dociera zajmuje się leczeniem pacjentów. korzystana we wszystkich najważniejszych po szesnaście miejsc i są niezwykle zwrotne. wysięgnik samochodu pożarniczego. Współpracujemy z Instytu- zadaniach Sił Obronnych. Istotne jest, żeby Finlandia zamówiła dwadzieścia takich maszyn Dodatkową korzyść stanowi także nowoczesny tem Ratownictwa w okręgu Kymi korzystać z niej również w czasie pokoju. Za- i ulokowała je w miejscowości Utti. Do tej pory noktowizor zainstalowany w NH90, ponieważ i to on przedziela nam ratownika dania ratownicze stanowią dobre ćwiczenie wprowadzono do użytkowania 11 śmigłowców. ludzie często giną, a pomoc podczas ich szukania do realizacji zadań. My możemy dla załogi, więc z tego powodu także należą Maszyny NH90, wykorzystywane od lutego 2010 potrzebna jest również nocą. W skład wyposaże- znaleźć pacjenta, ale nie umieli- się społeczeństwu podziękowania za decyzję w działaniach wsparcia, pełnią niemal wyłącznie nia wchodzi kamera termowizyjna i reflektory, byśmy utrzymać go przy życiu. zakupu śmigłowców stwierdza Vuolle. Patria 15

16 Case # 2 > Heini Santos Zdjęcia Patria i Jari Saarentaus, Antti Hentinen 16 Patria

17 17 Podróż do Patrii ProdukCja Pojazdów w PaTrII rozpoczęła się już w latach czterdziestych XX wieku, kiedy to w Finlandii trwała wojna kontynuacyjna. W okolicach miasta Hämeenlinna wybudowano wtedy fabrykę samochodów Yhteissisu Oy. Mimo to że trzeba było niekiedy zaciskać pasa, zakład inwestował w rozwój produktu i własnych umiejętności, dzięki czemu przedsiębiorstwo odniosło prawdziwy sukces. Patria 17

18 początku lat czterdziestych ubiegłego na wieku wydawało się, że działania wojenne na wschodniej granicy Finlandii będą trwały długo. Dowództwo wojskowe obliczyło, że potrzeba co najmniej siedem tysięcy nowych pojazdów, by zastąpić zniszczony na froncie sprzęt. Zamówienie ich za granicą nie wchodziło w grę, więc postanowiono powołać spółkę, do której wszedł właściciel jedynej firmy produkującej samochody Oy Suomen Autoteollisuus Ab, a także państwo, wiodące przedsiębiorstwa przemysłu metalurgicznego i zakład wytwarza- Dowództwo wojskowe obliczyło, że potrzeba co najmniej siedem tysięcy nowych pojazdów, by zastąpić zniszczony na froncie sprzęt. jący opony samochodowe. Ustalono, że spółka będzie się nazywała Yleissisu ze względu na zamiar produkcji aut pod nazwą Sisu. Pierwszym dyrektorem fabryki został Tor Nessling, kierujący zakładem Oy Suomen Autoteollisuus. Ze względów wojskowych fabryka została ulokowana daleko od stolicy, w Hämeenlinnie, gdzie nie było ciężkiego przemysłu. Prowadziły tam jednak dość dobre drogi. W celu zdobycia kapitału początkowego wynegocjowano z Armią Fińską wiążące zamówienie na dwa tysiące samochodów ciężarowych Sisu-S21 oraz pięć tysięcy aut osobowych, które miały być dostarczone w ciągu trzech lat. Ostatecznie wojna się zakończyła, zanim jeszcze produkcja ruszyła pełną parą. Umowa z Armią Fińską została anulowana, a przyszłość spółki stanęła pod znakiem zapytania. Przygotowano już decyzję o zamknięciu fabryki, ale potem uznano, że dalsza działalność zakładu może być jednak korzystna dla gospodarki narodowej. W pierwszym roku 1946 zdołano wyprodukować jedynie sto czterdzieści siedem samochodów ciężarowych. Ich cena marek uważana była za wygórowaną, jeśli się brało pod uwagę właściwości i technikę pojazdu. Solidne podstawy Samochodu marki Vanaja Mimo trudności produkcję kontynuowano, a w roku 1948 zmieniono nazwę zakładu na 18 Patria

19 ProDukcja autobusów trwała prawie 40 lat. Pierwszy, jeszcze gorący samochód Pierwszy, wyprodukowany w Hämeenlinnie pojazd Sisu S-22/Sa-5 składał się niemal całkowicie z części dostarczonych przez Oy Suomen Autoteollisuus AB. Opuścił on wschodnią bramę hali montażowej 1 sierpnia 1945 r. Miał pełnić funkcję egzemplarza pokazowego i eksperymentalnego przed rozpoczęciem właściwej produkcji. W pojeździe zamontowano silnik benzynowy o mocy 90 koni mechanicznych oraz kabinę z miejscami dla kierowcy i dwojga pasażerów. Szkielet wykonany był z drewna i pokryty blachą. Masa własna samochodu wynosiła 3440 kg, nośność 4560 kg, szerokość 2,25 metra, a całkowita długość - 6,43 metra. Masa wozu przekraczała wartość dozwoloną do jazdy na drogach w pobliżu zakładu, dlatego w celu wykonania jazd próbnych trzeba było wystąpić o specjalną zgodę, którą otrzymano dopiero w listopadzie. Zakład wykorzystywał pojazd do własnych potrzeb aż do roku 1960, kiedy to został oddany na złom. Dział serwisowy miał Do dyspozycji specjalnie wyposażony pojazd, który jeździł do odległych miejscowości, w których znajdowały się wozy Vanaja. Vanajan Autotehdas Oy. Jednocześnie powstała nowa marka produkowanych samochodów o nazwie Vanaja. Przyszłość fabryki zabezpieczał nowy kontrakt od państwa na dostawę sześciuset pięćdziesięciu samochodów ciężarowych. Z poprzedniego zamówienia na siedem tysięcy pojazdów dla Sił Obronnych wyprodukowano jedynie dwieście dziewięćdziesiąt cztery. Pierwsze lata zakładu Vanajan Autotehdas nie były łatwe, ale powoli firma zaczęła generować dochód. Prawdziwy przełom nastąpił w roku 1951, kiedy to gospodarka znów stanęła na nogi, a przedsiębiorstwo zaczęło inwestować w dzia- Samochody Vanaja otrzymały żartobliwe przezwiska Łoś, Möhkö, Stodoła i Muros, co świadczyło, że projektanci i klienci mieli do nich emocjonalny stosunek. łalność marketingową w sektorze prywatnym. Rozpoczęto też wszechstronny rozwój produktu. W roku 1956 w zakładzie przeprowadzono szeroko zakrojoną rozbudowę. Uczestniczący w uroczystym otwarciu fiński piosenkarz i kompozytor Georg Malmstén i jego orkiestra gościli potem w fabryce wielokrotnie. Być może w ich repertuarze był także przebój Pamiętaj zawsze podczas jazdy. Samochody Vanaja otrzymały żartobliwe przezwiska Łoś, Möhkö, Stodoła i Muros, co świadczyło, że projektanci i klienci mieli do nich emocjonalny stosunek. Na przykład samochód Möhkö został tak nazwany ze względu na spłaszczony przód, co wynikało z ówczesnych przepisów dotyczących długości pojazdów oraz wyższej niż zwykle chłodnicy. Z kolei Muros-Vanaja wziął nazwę od projektanta Veikko Muronena. Atutem tych pojazdów stała się produkcja krajowa; sieć dróg w Finlandii była wtedy w złym stanie, a pojazdy Vanaja zostały wyposażone tak, by spełniały wysokie wymagania. Pod koniec lat sześćdziesiątych podejmowano liczne próby eksportu samochodów do Turcji, Jugosławii, Polski i Francji, ale dostawy miały niski poziom. Zgodnie ze swoim zwyczajem fabryka Vanajan Autotehdas Oy przyznawała swoim klientom honorowe odznaczenia. Pierwszym laureatem Patria 19

20 został w roku 1961 kierowca Toivo Laurento, który autobusem marki Vanaja przejechał kilometrów bez żadnych napraw silnika. W następnych latach odznaczono wiele osób, które tymi autobusami przebyły milion kilometrów. Jednym ze specjalnych pojazdów zaprojektowanych zgodnie z życzeniem odbiorcy był samochód ciężarowy z zamykaną przyczepą TB-68R do przewozu sera na zamówienie szwajcarskich i austriackich klientów. Dostawy sera zakończyły się jednak już tego samego roku, a pojazd znany jako Vanaja-Ser uległ zniszczeniu w wypadku. jazda na osiach SiSu W roku 1968 na życzenie inwestorów i właścicieli firmę Vanajan Autotehdas Oy połączono z Oy Suomen Jednym z niezwykłych pojazdów był samochód ciężarowy z całkowicie zabudowaną przyczepą, służący do przewozu sera żółtego. Autoteollisuus AB. Fuzją tą chciano zabezpieczyć inwestycje i utrzymać lokalne miejsca pracy w przemyśle motoryzacyjnym na terenie Hämeenlinny. Oba przedsiębiorstwa zyskały na tym połączeniu zarówno pod względem technicznym, jak gospodarczym, osiągając lepszą pozycję na wymagających, konkurencyjnych rynkach światowych. Zmieniły się marki, modele, produkcja i sposoby działania. Wytwarzano auta specjalistyczne, platformy pod dźwigi, autobusy, podwozia do tramwajów oraz uważane za najlepsze na świecie osie napędowe Sisu. W roku 1981, po upływie pięćdziesięciu lat działalności zakładu, zmieniono jego nazwę na Oy Sisu-Auto Ab. Produkcja następcy terenowej ciężarówki Proto, wytwarzanej już od połowy lat siedemdziesiątych, wozu Maasto-Sisu SA-150, czyli Masi zaczęła się w następnym roku, a kilka lat później rozpoczęto produkcję seryjną pojazdu opancerzonego Panssari-Sisu XA-180, czyli Pasi. Razem z gąsienicowym samochodami ciężarowymi Nasu oraz traktorami terminalowymi Veto-

21 Wówczas też zaczęły nabierać coraz większego znaczenia pojazdy wojskowe, które przybrały ostatecznie nazwę Patria. wóz Pasi i Dwa służące do usuwania min pojazdy Raisu podczas misji pokojowej ONZ w roku następca PasieGo. Patria podpisała umowy na dostawy ponad pojazdów Patria AMV. Gąsienicowy samochód ciężarowy Nasu, przystosowany do pracy w szczególnie ciężkich warunkach, doczekał się wielu wersji specjalnych. Zostały one przekazane fińskim Silom Obronnym oraz w niedużych ilościach także odbiorcom zagranicznym. Historia 1943 powstaje fabryka Yhteissisu Oy nazwa spółki zostaje zmieniona na Vanajan Autotehdas Oy fuzja fabryki Vanajan Autotehdas Oy z Oy Suomen Autoteollisuus Ab spółka otrzymuje nazwę Oy Sisu-Auto Ab firma Sisu Defence zostaje włączona do firmy Suomen Puolustusväline Oy (późniejszej Patria Industries Oy). koniec lat 90.w ramach koncernu Patria powstają różne sektory działalności biznesowej Patria Vehicles Oy i Patria Weapon Systems Oy zostają połączone w Patria Land & Armament Oy Patria Land & Armament Oy zostaje przekształcona w firmę Patria Land Services Oy. Powstaje spółka Patria Land Systems Oy. mestari pojazdy Pasi sprawiły, że umiejętności fińskich specjalistów stały się znane również za granicą. W sumie przez dwadzieścia lat wyprodukowano około 1300 sztuk wozów Pasi. Wówczas też zaczęły nabierać coraz większego znaczenia pojazdy wojskowe, które przybrały ostatecznie nazwę Patria. Prototyp następcy wozu Pasi, opancerzony pojazd kołowy Patria AMV 8x8 powstał w roku Pierwsze prototypy dostarczono fińskim Siłom Obronnym w roku 2003, po czym seria Patria AMV zaczęła zdobywać sławę także za granicą. Do tej pory fabryka podpisała już umowy na dostawy ponad tysiąca czterystu pojazdów AMV. Przejęty w pierwszych latach działalności fabryki model działania polegający na inwestowa- niu w rozwijanie własnych umiejętności widoczny jest wyraźnie także w planach Patrii na przyszłość; rynki międzynarodowe podkreślają, że coraz ważniejsze jest zarządzanie elektroniką i systemami specjalistycznymi pojazdów wojskowych oraz tworzenie własnego profilu produkcji poprzez fachowość i umiejętności specjalistyczne. Więcej na ten temat w publikacji: Olli Blomberg: Yhteissisusta Vanajan ja Sisun kautta Patriaan. (Od Yhteissisu poprzez Vanaja i Sisu do Patrii). Patria 21

22 Klasyka > Leila Uotila Zdjęcia Matti Immonen, Siły Powietrzne i Linda Halenius Papierowe mapy, karteczki zapisywane na kolanie i pamięć pilota. Przy pomocy tych narzędzi przygotowywano zadania dla załóg myśliwców jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Obecnie podczas planowania lotów oraz ich analizy wykorzystuje się system komputerowy siły Powietrzne podejmują decyzje zakupu F-18 Hornet i będącego własnością US Navy systemu wsparcia lotu oraz praw do jego rozwijania. Od początku lat 80. systemy do oglądania zapisów z lotu na taśmie wideo. 22 Patria

23 Przygotowywanie planu lotu i analiza komputerowa danych 23 System wsparcia (Mission Data System) myśliwców F-18 Hornet, należących do Fińskich Sił Powietrznych, składa się z wielu różnych elementów: między innymi z systemu planowania zadania, analizy zadania i danych serwisowych. System ten przyspiesza i ułatwia przygotowanie zadań oraz przekazywanie informacji. Dzięki niemu zbiera się także dane, które później można wykorzystać do różnych celów. System danych kartograficznych pozwala na przetwarzanie map tak, aby miały formę zrozumiałą dla komputerów pokładowych i innych części systemu wsparcia. Podczas planowania i przygotowywania zadań określa się cyfrowe parametry trasy, ilości paliwa, systemów broni, pozostałego wyposażenia oraz układów maszyny. Dane przenoszone są do pamięci systemów samolotowych. Dawniej podczas planowania lotów wykorzystywano mapy papierowe oraz kartki, na których ręcznie zaznaczano plany lotów, obszary ćwiczeń i tereny objęte zakazem lotu oraz dane taktyczne. Szczegółowa analiza zadania Dane zapisane w pamięci podczas lotu przenosi się po jego zakończeniu do systemu analizy lotu opracowanego przez Patrię i Fińskie Siły Powietrzne. W celu późniejszej analizy wykonania zadań można w dowolny sposób łączyć informacje dotyczące wartości lotu maszyny i jej położenia, dane z wyświetlaczy w kabinie, dane na temat łączności radiowej i o wykorzystaniu systemów broni oraz pozostałe. Dwadzieścia lat temu, gdy sam przygotowywałem się do zawodu pilota myśliwca w wojsku, analiza lotu polegała głównie na pamięci pilotów i ewentualnym zapisie na taśmie wideo. W szkoleniu pilotów bardzo ważne jest to, żeby można było przeanalizować sytuację na podstawie faktów dza Jyrki Myyryläinen, szef ds. rozwoju w Patrii. System danych serwisowych pobiera z jednostki pamięci zapisane podczas lotu informacje dotyczące techniki maszyny, takie jak stwierzgłoszenia awarii i dane na temat zmęczenia silnika i kadłuba. Informacje te można wykorzystać podczas zabezpieczania maszyny do lotu, a następnie przy jej serwisowaniu i utrzymaniu. rozwój coraz bardziej Skomplikowanych SyStemów System wsparcia pozwolił na przyspieszenie i ujednolicenie przygotowywania zadań lotu oraz zmniejszenie liczby popełnianych podczas nich błędów. Nadal jednak w trakcie przydzielania zadań na czas lotu wykorzystuje się tradycyjne metody, jak na przykład miniaturowe modele. W szkoleniu pilotów myśliwców starszej generacji najważniejsze było optymalne wykorzystanie samolotu w powietrznej walce, głównie wtedy gdy samoloty znajdowały się od siebie w widocznej odległości. Obecnie od pilota horneta wymaga się umiejętności obsługi różnych systemów broni oraz przetwarzania dużej ilości informacji. Podczas dużych operacji w powietrzu bezwzględnie potrzebne są skuteczne i przyjazne dla użytkownika systemy wsparcia. Wraz ze zmianą wymogów stawianych przez użytkownika oprogramowania w maszynie następuje stały rozwój różnych elementów systemu. Ponieważ robią się one coraz bardziej skomplikowane, a ilość danych rośnie, znaczenie systemu wsparcia nabiera coraz większego znaczenia. Ważną rolę odgrywają też rozwiązania sieciowe i bezpieczeństwa danych. Dwadzieścia lat temu analiza lotu polegała głównie na pamięci pilotów i ewentualnym zapisie na taśmie wideo. Podobny do systemu wsparcia w hornetach system działa częściowo w maszynach Hawk. Opracowuje się też dla śmigłowców NH90 i transportowców C-295M. Chodzi o to, żeby wszystkie systemy wsparcia mogły w przyszłości korzystać z tych samych materiałów źródłowych, na przykład map, i żeby dane z różnych samolotów były dostępne do przetworzenia w tym samym systemie opowiada Myyryläinen Pierwsze systemy wsparcia lotu w brygadach lotnictwa oddanie Do użytku wszystkich podsystemów w wersji komputerowej Przyjęcie Do użytku pierwszych hornetów i urządzeń z systemem wsparcia lotu oddanie Do użytku wersji podsystemów opracowanych w Finlandii.

24 Opinie > Zdjęcie Tommi Tuomi tuija Karanko Sekretarz generalna Fińskiego Stowarzyszenia Przedsiębiorstw Przemysłu Obronnego i Lotniczego W przyszłości coraz większe znaczenie będzie miała działalność międzynarodowa i sieć powiązań partnerskich. 24 Patria

25 25 > do granic wytrzymałości Reforma sił obronnych będzie miała także wpływ na przemysł obronny w Finlandii. Budżet na cele obronne jest tradycyjnie dzielony na trzy obszary: wynagrodzenia, działalność i zakupy materiałowe. W trakcie obecnej kadencji parlamentarnej planowane są znaczne oszczędności. Jak będą wyglądały w przyszłości zakupy materiałowe Fińskich Sił Obronnych? Przemysł czekają ciężkie czasy. Zakupy krajowe zostaną jeszcze bardziej ograniczone, a fińskie zakłady przemysłowe niekoniecznie znajdą dla siebie miejsce w zagranicznych przetargach w związku ze zmianą prawodawstwa o zamówieniach na rzecz obronności i bezpieczeństwa. Niektóre instytucje uważają, że zakupy materiałowe mogą być anulowane albo redukowane bez wpływu na zdolności Sił Obronnych lub kondycję przemysłu fińskiego działającego w tym obszarze. Mówiąc o reformie sił obronnych, politycy niechętnie wspominają redukcję zatrudnienia personelu zwolnienia są przecież trudnym tematem w dyskusjach politycznych. Ale trudno sobie wyobrazić konieczne oszczędności bez reorganizacji w strukturze zatrudnienia Sił Obronnych czy przedsiębiorstw działających w przemyśle obronnym. Niestety, prawdą jest, że różne elementy budżetu na cele obronne wzajemnie się wykluczają. Gdy inwestycje i działalność zostają ograniczone ze względu na koszty związane z wynagrodzeniem, tworzy się niebezpieczna sytuacja. Zmniejszenie godzin pływania, lotów i ćwiczeń w terenie powoduje także ograniczenie potrzeb w zakresie utrzymania i serwisowania maszyn i sprzętu wojskowego. Ma to również bezpośredni wpływ na przemysł krajowy. MiędzynArodoWA WSPółPrACA jako WArunek konieczny W Finlandii, nawet przy obecnym, niewielkim finansowaniu badań, technologii i rozwoju, udaje się utrzymywać i rozwijać zdolności do działania i tworzyć konkretne, cieszące się powodzeniem produkty eksportowe. Podczas gdy inne kraje także borykają się z niedoborem funduszy, dużego znaczenia nabierają międzynarodowe projekty rozwojowe. Aby można było w nich uczestniczyć, potrzebne jest finansowanie: najlepiej takie, które daje swobodę przy podejmowaniu decyzji. Najważniejszym warunkiem utrzymania w Finlandii zdolności działania i umiejętności w obszarze tworzenia systemów jest współpraca przemysłowa podejmowana w związku z zakupami zagranicznymi. Wraz z nową dyrektywą unijną, która weszła w życie w sierpniu tego roku, zmniejszą się jednak możliwości wykorzystania projektów offsetowych, które stały się już normalną praktyką. Jak duże będą to zmiany, okaże się dopiero po ogłoszeniu za kilka lat wytycznych przez Trybunał Unii Europejskiej. Być może programy offsetowe będą mogły być wykorzystywane, gdy uzasadni się je bezpieczeństwem narodowym. zmiany W ustawie i SuroWA rzeczywistość Teoretycznie dyrektywa dotycząca zakupów na rzecz obronności i bezpieczeństwa powinna otworzyć rynki europejskie dla wolnej konkurencji. Myśl ta jest godna poparcia, ale zapewne nie zostanie zrealizowana w praktyce. Prawdopodobnie duże kraje europejskie będą w przyszłości dokonywały zakupów głównie poprzez własne, krajowe przedsiębiorstwa. Finlandia jest producentem netto materiałów obronnych, więc otwarte rynki stanowią już teraz część codziennej praktyki. Krajowy przemysł obronny jest uzależniony od instytucji państwowych i finansowania z budżetu państwa. Przedsiębiorstwa nie funkcjonują wyłącznie dzięki zamówieniom wojskowym, więc muszą starać się dotrzeć na rynki zagraniczne. Dodatkowym wyzwaniem jest polityka eksportowa Finlandii, która może stawiać fiński przemysł w gorszej sytuacji konkurencyjnej w stosunku do innymi krajów europejskich. Patria 25

26 W skrócie > Zdjęcia Matti Immonen, Ville Tuokko/Siły Powietrzne i Patria Patria ma najnowocześniejszy w europie sprzęt do szkolenia lotników > Szkolenie pilotów zawodowych na samolotach Tecnam P2002 JF Szkoła lotnicza Patria Pilot Training, kształcąca pilotów zawodowych, posiada najnowocześniejszy w Europie sprzęt treningowy. Obiekt szkoleniowy działający na lotnisku Malmi w Helsinkach dysponuje spełniającym współczesne wymogi wyposażeniem: dziewięcioma samolotami Tecnam P2002 JF, wykorzystywanymi do szkolenia podstawowego pilotów, oraz trzema maszynami Cirrus SR22. Tecnamy zastąpiły siedem wysłużonych samolotów AS202 Bravo. Pod względem kosztów eksploatacyjnych i konstrukcji silnika tecnam reprezentuje aktualne kierunki rozwoju technicznego w lotnictwie. Samolot jest przyjazny dla środowiska i ma bardzo niski poziom hałasu oraz zużycia paliwa. Serwisem maszyny zajmuje się należący do spółki Patria Pilot Training nowy warsztat EASA PART 145, działający w budynku Patrii na lotnisku w Malmi. 26 Patria