Słuch. Otiatryczny epizod Vincenta van Gogha, czyli obcięcie ucha.

Transkrypt

1 Słuch KWARTALNIK INFORMACYJNO-POPULARNO-NAUKOWY DLA LEKARZY ISSN Wydawca: GEERS Akustyka Słuchu Sp. z o.o. GRUDZIEŃ Nr 4/2009 (70) SPIS TREŚCI 1 Prof. zw. tyt. med. J. Bożydar Latkowski Otiatryczny epizod Vincenta van Gogha, czyli obcięcie ucha. Samookaleczenie czy 4 Mgr Katarzyna Trzpil 5 parametrów słyszenia 5 Rainer Hüls Dokąd zmierza rynek aparatów słuchowych. Krytyczna analiza niemieckiego rynku 8 CIEKAWE INFORMACJE Palenie a utrata słuchu Palenie i nadwaga szkodzą słuchowi 10 ABC AUDIOPROTETYKA Niemiecki Zielony Krzyż Recruitment Hyperakusis Wrażliwość słuchu na różnicowanie natężenia dźwięków oraz próg różnicowania natężenia dźwięków Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego Roku 2010 Redakcja Słuchu składa najserdeczniejsze życzenia wszelkiej pomyślności swoim Czytelnikom i Sympatykom Prof. zw. tyt. med. J. Bożydar Latkowski Otiatryczny epizod Vincenta van Gogha, czyli obcięcie ucha. Samookaleczenie czy REDAKCJA dr Bogdan Hoffmann mgr Grzegorz Lorens mgr inż. Tomasz Poremski Konsultant medyczny: prof. zw. tyt. med. Bożydar Latkowski Sekretarz redakcji: mgr Katarzyna Trzpil Siedziba: Łódź ul. Narutowicza 130 tel. (0-42) fax. (0-42) Katarzyna.Trzpil@geers.pl Redakcja pozwala na przedruki materiałów pod warunkiem podania źródła Nakład 7500 egz. DTP i druk: 101 studio DTP - Firma Tęgi W Zundert, małym mieście na północy Holandii, w marcu 1853 r. przyszedł na świat chłopczyk w rodzinie pastora van Gogha, któremu dano na imię Vincent. Dzieciństwo małego chłopca nie było ciekawe. Już w szkole podstawowej ojciec musiał odebrać go ze szkoły, ponieważ był nieposłuszny, złośliwy, skory do kłótni, uparty, dając posłuch jedynie własnym wyimaginowanym projektom i zachciankom. Dylemat, czym ma się zająć w przyszłości dorastający młodzieniec, został rozwiązany przez bliskiego krewnego z Hagi, który zajmował się handlem dziełami sztuki. I tak Vincent po raz pierwszy zetknął się z galerią obrazów, które zrobiły na nim niezwykłe wrażenie. Ale przedtem przyszła kolejna nieszczęśliwa miłość i głęboka depresja, a następnie związanie się na długi czas z przygodnie spotkaną w Hadze prostytutką Sien, która jako Sarrow stała się jego modelką. Jest to bardzo tragiczny okres życia van Gogha. Sien przepijała pieniądze przesyłane mu przez brata, zachodziła kilkakrotnie w ciążę (prawdopodobnie nie zawsze z Vincentem), który po urodzeniu przez nią szóstego dziecka przeniósł się do Paryża. Tutaj osobiście zetknął się z takimi impresjonistami jak Monet, Pissarro, Cezanne, Gauguin, ale także Renoir, Delacroix, Toulouse-Lautrec i wielu innych.

2 Słuch Artyści ci wywarli tak wielki wpływ na twórczość van Gogha, że sam w przyszłości stał się prekursorem nowego kierunku w malarstwie, jakim był ekspresjonizm, czyli widzenie świata nie takim, jakim jest w rzeczywistości, a takim jakim widzi go artysta na podstawie wizji i swoich duchowych przeżyć w nawiązywaniu do karykatury czy groteski. I dlatego właśnie niebo może być zielone, drzewa żółte, domy niebieskie, a twarze pomarańczowe. W Paryżu Toulouse-Lautrec i van Gogh byli inicjatorami tego nowego kierunku, a van Gogh zawarł znajomość z Gauguinem, malowali razem bardzo dużo, ale też w tym czasie pojawił się tragiczny symptom uzależnienia absynt. Wreszcie młody van Gogh miał dość Paryża. Chce widzieć słońce, morze, kwitnące sady, odczuwać ciepły podmuch mistralu wiejącego od Morza Śródziemnego. Bez grosza, jak święty turecki, wspierany finansowo przez brata, wyjeżdża na południe Francji do Arles pięknie położonego wśród wzgórz pokrytych soczystą zielenią winnic uprawianych w dolinie Rodanu. Przyjeżdża tu także jego przyjaciel Gauguin i razem wynajmują dom, który pomalowany na żółto zamienia się w ich pracownię. Będąc kilka lat temu w Arles nie mogłem odnaleźć żółtego domu. Malowali dużo, a czas między twórczą pracą spędzali w barach przy absyncie lub w jednym z tutejszych domów publicznych, gdzie Vincent upatrzył sobie często odwiedzaną Rachelę. Tutaj w Arles powstały znane później obrazy takie, jak m. In. Słoneczniki (Ryc. 1). Ale także tutaj dotychczasowy tryb życia van Gogha i Gauguina został zakłócony tragicznym wydarzeniem. Pewnego dnia, kiedy siedzieli w barze i popijali swój ulubiony absynt, Vincent z błyszczącym wzrokiem zerwał się nagle z krzesła i rzucił szklanką absyntu w przyjaciela. Ten oblany absyntem uchylił się przed uderzeniem i z pomocą osób znajdujących się w barze obezwładnili Vincenta, a następnie już nieco spokojniejszego odprowadzili do domu i ułożyli spać. Gauguin natomiast przenocował w hotelu, nie chcąc zakłócać spokoju Vincentowi. Następnego dnia wieczorem Gauguin, idąc przez plac, usłyszał za sobą jakieś kroki. Obejrzał się i zobaczył, że zbliża się van Gogh z brzytwą w ręku. Odwrócił się twarzą do niego i swoim surowym wzrokiem sparaliżował uspokoił Vincenta, który szybko uciekł do domu. Tutaj przerażony czynem, którego omal nie popełnił na przyjacielu w napadzie szału, uciął sobie brzytwą część lewej małżowiny. Ryc. 1. Słoneczniki (Dwanaście słoneczników w wazonie), Vincent van Gogh (Żródło: Silne krwawienie próbował tamować chustkami. Widok krwi uspokoił go nieco, owinął głowę ręcznikiem, nałożył duży baskijski beret i poszedł do domu publicznego, gdzie ofiarował Racheli kopertę z kawałkiem małżowiny. To pamiątka ode mnie powiedział i wrócił do żółtego domu i żółtego pokoju, aby położyć się spać. To niesamowite zdarzenie wzbudziło zainteresowanie całej dzielnicy. Odcięty fragment małżowiny stał się dla policji dowodem rzeczowym w dochodzeniu przeciwko Gauguinowi o próbę zamordowania Vincenta, zwłaszcza że podłoga i pościel były znacznie poplamione krwią. Sprawa jednak szybko się wyjaśniła. Ustalono, że było to samookaleczenie. Obudzony Vincent, patrząc na swoje mieszkanie, uświadomił sobie, że stracił przyjaciela. Dostał ataku szału i w kaftanie bezpieczeństwa został odwieziony do szpitala. Namalował wówczas m.in. Autoportret z obciętym uchem (Ryc. 2). 2

3 Rok założenia 1951 Ryc. 2. Autoportret z obciętym uchem, Vincent van Gogh (Żródło: Tu wyjaśnienie. Na płótnie Vincent ma opatrunek na prawym uchu, podczas gdy w rzeczywistości obciął sobie część lewej małżowiny. Wynika to z faktu, że malował, widząc swoją twarz w lustrze. Ostatnio historycy niemieccy opierając się na archiwalnych policyjnych protokołach, podali inną wersję dotyczącą uciętego ucha. Przyjaciele się pokłócili i Gauguin postanowił wyjechać z Arles, a jako znakomity szermierz zabrał w swoim bagażu szpadę. Kiedy Vincent próbował go zatrzymać siłą Gauguin broniąc się odciął mu małżowinę. W jednym z listów van Gogh napisał do przyjaciela chcąc utrzymać wersję o samookaleczeniu i uchronić go od procesu karnego: Jeśli ty będziesz cicho ja też będę milczał. Podczas 53 tygodni owego pobytu w szpitalu powstało 150 obrazów. Po wyjściu ze szpitala Vincent wrócił do Paryża i wspólnie z kochanym bratem Theo ustalili, że będzie przebywał w pobliskim Auvers cichym, małym miasteczku wśród pól pod opieką doktora Goucheta. Tutaj namalował swój ostatni obraz Kruki nad łanem zboża. W lipcu spotkał się z bratem w Paryżu i w następstwie różnicy zdań powrócił do Auvers przygnębiony, w stanie krańcowej depresji. Kilkanaście dni później zranił się śmiertelnie i umarł 29 lipca 1890 roku w wieku 37 lat. O chorobie van Gogha do dziś nie ma jednoznacznych wypowiedzi. W grę wchodzić mogą: a) pewna forma epilepsji (zmiany charakterologiczne), b) zakażenie kiłowe, c) alkoholizm (stałe nadużywanie absyntu) lub d) psychoza paranoidalna. To ostatnie rozpoznanie wydaje się najbardziej bliskie prawdy, ponieważ stan van Gogha ulegał na przemian zmianom od ataków silnego pobudzenia do depresji, często z próbami samookaleczenia (oparzenie dłoni nad lampą, obcięcie części małżowiny). Nikt jednak, mimo dokładnych studiów, nie wyjaśnił do dziś prawidłowego rozpoznania. I tak zapewne już pozostanie. A co z obrazami van Gogha uznanego kilkanaście lat po śmierci za jednego z najwybitniejszych malarzy XIX wieku? Van Gogh namalował przeszło 800 płócien mówiąc często: dziś są wyśmiewane, ale nadejdzie dzień, kiedy będą warte więcej niż farby, które kupiłem, aby je namalować. Wyjaśnienia wymaga jednak dość charakterystyczna kolorystyka obrazów Vincenta, w której istnieje dominacja żółcieni, np. Słoneczniki, żółto pomalowany dom i pokój w Arles, a także żółte łany zboża na ostatnim obrazie Vincenta. Uważam (jest to moja hipoteza), że na takie widzenie otoczenia mógł mieć wpływ u Vincenta absynt wypijany w dużych ilościach. Napój był przyrządzany z piołunu (Artemisia absinthym), w którego składzie znajduje się toksyczna santonina powodująca xantopię, czyli widzenie świata w kolorze żółtym. I jeszcze uwaga. Za życia malarza sprzedano tylko jeden jego obraz Czerwona winorośl. Z czasem dzięki pozytywnej krytyce obrazy van Gogha zaczęły być uznawane za znakomite dzieła. Niemal 100 lat po śmierci van Gogha w 1987 r. na aukcji w Nowym Yorku Irysy sprzedano za 53 mln. dolarów. Jak na ironię tyle właśnie tygodni van Gogh przebywał w szpitalu psychiatrycznym w Saint-Remy 1 mln. za każdy tydzień pobytu. Myślę, że nieznany z nazwiska miliarder kupił obraz z dwóch powodów. Albo chciał zaimponować w swoim środowisku posiadaniem w domu oryginalnego van Gogha, albo też przekazał obraz do muzeum i obniżył o taką wartość zobowiązania finansowe wobec państwa. 3

4 Słuch mgr Katarzyna Trzpil Kierownik działu marketingu firmy GEERS Akustyka Słuchu Sp. z o.o. Vademecum wiedzy o niedosłuchu (Kontynuacja artykułu rozpoczętego w nr 3/2009 Słuchu) 5 parametrów słyszenia Większość osób uważa, że niedosłuch odczuwany jest prawie zawsze jako za ciche słyszenie i wystarczy jedynie wzmocnić dźwięki, aby mogły być dobrze słyszane. Niestety, nie jest to takie proste. Zaburzenia procesu słyszenia mogą być bardzo skomplikowane. Kiedy słuch się pogarsza, wiele parametrów tj. czułość słyszenia, zakres dynamiki słyszenia, rozdzielczość częstotliwościowa, rozdzielczość czasowa, słyszenie obuuszne, przestaje prawidłowo funkcjonować. U większości osób występują jednocześnie różne rodzaje ubytku słuchu. Drugi parametr zakres dynamiki słyszenia Obszar pomiędzy najcichszymi dźwiękami, które słyszymy i najgłośniejszymi, które ucho jest w stanie tolerować, nosi nazwę dynamiki słyszenia. Pomimo zaburzeń słuchu, które powodują, że dźwięki odbierane są za cicho lub niezrozumiale, może również występować bardzo duża wrażliwość na dźwięki głośne. W większości przypadków, przy zawężonej dynamice słyszenia, próg dyskomfortu zmienia się nieznacznie, w odróżnieniu do progu słyszenia. Oznacza to, że ubytek słuchu bardziej utrudnia słyszenie cichych niż głośnych dźwięków. Pierwszy parametr czułość słyszenia (utrata głośności) Największą poprawę zrozumienia mowy i słyszenia można osiągnąć w przypadku protezowania ubytku słuchu, gdzie objawem jest słyszenie wszystkiego zbyt cicho. Użycie aparatu słuchowego już po krótkim czasie prowadzi do polepszenia jakości odbioru dźwięków. Trzeci parametr rozdzielczość częstotliwościowa Rozdzielczość częstotliwościowa jest to zdolność do rozróżniania dwóch dźwięków pojawiających się w tym samym czasie. 4

5 Rok założenia 1951 Osoby dobrze słyszące nie zawsze potrafią rozróżnić dwa jednocześnie pojawiające się dźwięki, jeśli częstotliwości tych dźwięków są do siebie bardzo zbliżone. Tym bardziej u osób z uszkodzonym słuchem rozdzielczość częstotliwościowa ulega znacznemu ograniczeniu. Jest to m.in. przyczyna problemów ze zrozumieniem mowy w hałaśliwym otoczeniu. Czwarty parametr rozdzielczość czasowa Rozdzielczość czasowa jest to zdolność do rozróżniania dwóch dźwięków pojawiających się po sobie w krótkich odstępach czasu. Jeśli dźwięk pojawiający się jako pierwszy, zakłóca dźwięk, który po nim następuje, osoba niedosłysząca ma problemy ze zrozumieniem mowy, szczególnie w hałaśliwym otoczeniu. Piąty parametr słyszenie obuuszne (utrata zrozumiałości mowy) Słyszenie obuuszne pozwala na stałe porównywanie przez mózg niezależnie docierających do prawego i lewego ucha dźwięków. Gdy słuch jest uszkodzony, z uszu do mózgu nie dociera część informacji. Wynikiem tego, u osób z uszkodzonym słuchem występują problemy z lokalizacją źródła dźwięku oraz rozumieniem mowy w hałasie. Niedosłuch (odbiorczy) wpływa na wszystkie parametry słyszenia, nie tylko na jego czułość. Oznacza to, że zadaniem aparatu słuchowego jest nie tylko wzmacnianie dźwięków, ale również kompensacja pozostałych zaburzeń. Kontynuacja w następnym numerze Słuchu Rainer Hüls (ur. w 1947) jest wydawcą i redaktorem Audio Infos czasopisma dla audioprotetyków oraz Otology czasopisma dla lekarzy laryngologów. Autor książek: Schon gehört? (1997), Die Geschichte der Hörakustik (2000), Pssst! Haben Sie s gehört? (2003) und Der Markt für Hörsysteme (2004) Dokąd zmierza rynek aparatów słuchowych? Krytyczna analiza niemieckiego rynku * Niemiecki rynek ogarnięty został procesem globalizacji. Klarowne kiedyś i jednoznacznie zarysowane granice ulegają zatarciu. Niektóre trendy rozwojowe zagrażają stabilności i jakości zaopatrzenia w aparaty słuchowe. Dla audioprotetyki nastały niespokojne czasy. Producenci łączą się, zagraniczni inwestorzy przejmują niemieckie powiązania handlowe, audioprotetycy stają się producentami zaś producenci audioprotetykami, optycy dopasowują aparaty słuchowe, a audioprotetycy dopasowują okulary. Lekarze uczestniczą w branży audioprotetycznej, lub dopasowują aparaty słuchowe otrzymywane za pośrednictwem sprzedaży wysyłkowej. Między organizacjami związkowymi występują różnice i nieporozumienia; wygrywa europejski centralizm, a gotowość do honorowej współpracy znacznie zmalała. Firmy się wprawdzie rozwijają, ale przejmują bez zobowiązań (gratisowo) to, co inni wypracowali 5

6 Słuch i sfinansowali. Co się dzieje z naszą branżą? Według jednych w śpiącym rynku trzeba mocno zamieszać, jak to niedawno dziarsko oświadczył pewien nowicjusz z naszej branży, ale to jednak niezupełnie tak wygląda. Wielu audioprotetyków obawia się bowiem, że sprawy uległy zupełnemu pogmatwaniu ze szkodą dla wszystkich uczestników i mogą się wymknąć wszelkiej kontroli. Do przeszłości należą lata, w których zakładano nasz związek prezentujący interesy audioprotetyków, o których mogli decydować jedynie Wielcy w związku z merytorycznymi interesami naszej branży. Firmy przemysłowe grupowały się wokół owych centrów grawitacyjnych i dostarczały tego, czego od nich wymagano. W stratyfikacji zawodowej audioprotetycy stanowili niewielką, średnią klasę i wszyscy czuli się wzajemnie związani. Każdy znał każdego i wszystko można było w bezpośredniej rozmowie wyjaśnić, bez troski o to, że sekretarka przełączy telefon do szefa lub tego nie uczyni. A przede wszystkim wszyscy mieli te same cele. Agresywny marketing Niewielkie filie na niemieckim rynku, liczące od 10 do 20 sklepów, nie będą w stanie ewoluować i się przekształcać. Obejmują one w sumie jedynie 3,5% wszystkich miejsc pracy i mieszczą się tradycyjnie w średniej klasie tej dyscypliny zawodowej. To można jeszcze odnieść do średnich ekspozytur z więcej niż 20 i mniej niż 50 oddziałami. Są one również mocno związane ze środowiskiem i rozumiane są przeważnie jako regionalne znaki (logo) firmowe. W sumie obejmują one 7,5% wszystkich przedsiębiorstw. Cztery największe ekspozytury z więcej niż 100 oddziałami rozporządzają zupełnie innymi możliwościami rynkowymi. Aktualnie obejmują one w sumie 24% wszystkich przedsiębiorstw. Pewien niepokój wywołują firmy: Amplifon, Hal i Fielmann, gdyż oczekuje się od nich zdecydowanego ukierunkowania na ekspansję i agresywny marketing, którego w tych przedsiębiorstwach, jak dotąd, nie było. Związana z tym reklama być może przywołuje inwestorów, którzy jednak węszą w audioprotetyce potencjalne szybkie obroty i soczyste dywidendy. Tej pożądliwości nie należy nie doceniać. Zgodnie z Wirtschaftswoche, czasopismem poświęconym gospodarce, aktualnie Private Equity Kapital rozporządza 700 miliardami dolarów (!) które mogą być zainwestowane¹. Nastroje stały się nerwowe. Focus Hören AG kłuje w oczy lekarzy-laryngologów nagłówkiem Audioprotetycy robią kasę zagraniczni inwestorzy płacą najwyższe ceny za niemieckie przedsiębiorstwa audioprotetyczne i zarazem obiecuje im odpowiednie rozwiązanie pt.: Droga do sklepów audioprotetycznych. Tabela 1: Procentowy udział rynkowy firm audioprotetycznych z więcej niż 20 oddziałami 6

7 Rok założenia 1951 Lekarzy kusi się rzekomym rynkiem wysokich zysków, na którym, dzięki domniemanym wybujałym marżom, można bardzo dobrze zarobić. Prawdę mówiąc nie apeluje się tu do etosu zawodowego lekarza. Lekarze powinni zatem raczej zagwarantować sobie ekonomiczny współudział w zaopatrzeniu w aparaty słuchowe, nie wdając się już więcej w dyskusje z partnerem z przeszłości, czyli z audioprotetykiem. Tabela 2: Procentowy udział audioprotetyków zatrudnianych w firmach z ponad 20 oddziałami Na obiecany w 2007 roku wzrost obrotów o 80% we wszystkich sklepach Fokus Hören można oczekiwać z napięciem². Innym przykładem nowej agresywności w branży jest Fielmann: mianowicie Stuttgarter Nachrichten ( ) podaje, że wysokiej rangi współpracownik Fielmann AG wyszukał konkurencyjną filię Binder-Optik w Crailsheim i usiłował przejąć pracujący w niej personel. Fielmann nie wykazywał przy tym najmniejszych skrupułów, gdyż powoływał się na wyrok sądu w Stuttgarcie z 2000 roku, kiedy to nie widziano różnicy między telefonicznym a osobistym kontaktem przy poszukiwaniu pracowników. Powszechną praktyką jest zatem, że łowcy głów telefonują bezpośrednio do miejsca pracy. Jeżeli jest taka możliwość, można potencjalnego kandydata odwiedzić bezpośrednio w miejscu pracy. Można sobie wyobrazić następująca sytuację: podczas, gdy audioprotetyk zajmuje się ważnymi sprawami zawodowymi w swoim sklepie-matce, konkurencja bez zgody i wiedzy właściciela wchodzi do jego filii i spokojnie kaptuje pracownika! Szczególnie irytuje fakt, że najczęściej chodzi tu o personel, który był przez całe lata kształcony i zainwestowano w niego dużo czasu i pieniędzy. Właściciel firmy Binder- -Optik AG, dr Helmut Baur zyskał w sądzie w Stuttgarcie, jak podają Stuttgarter Nachrichten, przynajmniej to, że jeżeli Fielmann będzie kontynuował tego rodzaju praktyki na terytorium firmy Binder-Optik, grozi mu kara w wysokości Fielmann jednak wcale się taką groźbą nie przejął i ze wstydem wycofał w nadziei, że całe to wydarzenie szybko zostanie zapomniane. Zamiast tego skierował sprawę do sądu (Bundesgerichtshof) w Karlsruhe. Czy to mają być te nowe zasady etyczne, na które branża powinna się przestawić? * Źródło: Audio Infos, tłum. B. Hoffmann Kontynuacja w następnym numerze Słuchu 7

8 Słuch Ciekawe informacje Prawdopodobieństwo, że nałogowi palacze cierpieć będą na niedosłuch jest o 70-procent większe niż wśród osób niepalących. Takie są wyniki badań przeprowadzonych wśród osób. Jednak inne badania nie potwierdzają takiej zależności. Pierwsze wymienione badania zostały przeprowadzone w USA i opublikowane w Journal of the American Medical Association w czerwcu 1998 roku. Sugerowały, że ryzyko niedosłuchu rośnie z każdym wypalonym papierosem. W wielu przypadkach problemy związane ze słuchem rosną proporcjonalnie wraz z intensywnością i czasem trwania okresu palenia papierosów. Generalnie, palacze mają o 1,69 razy większe prawdopodobieństwo uszkodzenia słuchu. Nałogowi palacze we wszystkich grupach wiekowych, poza najstarszymi, mają w konsekwencji o 1,30 razy większe prawdopodobieństwo utraty słuchu. Wyższe występowanie utraty słuchu wśród palaczy jest takie same, jeżeli uwzględni się takie czynniki, jak hałas w miejscu pracy, wiek i styl życia. Zgodnie z tymi badaniami 25,9% palaczy cierpi na utratę słuchu w najmłodszej grupie wiekowej tj. w grupie latków, w porównaniu z 16,1% osób niepalących. 22,7% byłych palaczy cierpi na utratę słuchu. Ten sam trend konstatujemy w wyższych grupach wiekowych. 8 Palenie a utrata słuchu Badania te wykazały, że wśród biernych palaczy ryzyko niedosłuchu również wzrasta. Prawdopodobieństwo utraty słuchu osoby niepalącej przebywającej pod wspólnym dachem z osobą palącą, jest o 1,94 większe w porównaniu z osobami, które takiej styczności nie mają. Badaniami objęto osoby w wieku od 18 do 92 lat. W śród osób badanych 46% to osoby niepalące, 39,3% to dawni palacze i 14,7% to nałogowi palacze. Nałogowi palacze palili dziennie przeciętnie 17,5 papierosów. Na podstawie najnowszych badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Wisconsin-Madison w USA nie można było wykazać jakiejkolwiek zależności między paleniem a utratą słuchu w którejkolwiek kategorii palaczy. Pomijając kwestię ewentualnej zależności zachodzącej między paleniem a ubytkiem słuchu, wiele innych badań wykazało szkodliwość palenia papierosów na zdrowie. Źródło: Cigarette Smoking and Hearing Loss The Epidemiology of Hearing Loss Study, Journal of the American Medical Association, Juni 1998, Bd. 279, i Serum Cotinine Level and Incident Hearing Loss: A Case-Control Study, Archives of Otolaryngology, Head and Neck Surgery, November 2004, Bd. 130, S

9 Rok założenia 1951 Belgia, 19 stycznia 2009 Palenie i nadwaga szkodzą słuchowi Pomijając kwestię ewentualnej zależności zachodzącej między paleniem a ubytkiem słuchu, wiele innych badań wykazało szkodliwość palenia papierosów na zdrowie. Badacze z uniwersytetu w Antwerpii w Belgii, wykryli, że osoby które dłużej niż jeden rok regularnie paliły, gorzej słyszą, w porównaniu z osobami, które nigdy nie sięgnęły po papierosa. Z badań tych wynika, że im częściej się pali (liczba lat razy dzienna liczba paczek papierosów) tym większy ubytek słuchu. Dalej okazało się, że zachodzi wśród badanych osób bezpośredni związek między wagą a ubytkiem słychu. Im większy jest BMI (Body Mass Index) tym większy zachodzi związek z powstaniem niedosłuchu. Palenie i nadwaga wpływają niekorzystnie na krążenie krwi w organizmie, co wpływa negatywnie na zaopatrzenie słuchu w tlen. To zaś może w konsekwencji spowodować utratę słuchu. Są to wyniki uzyskane z największych badań dotyczących utraty słuchu związane z procesami starzenia. W sumie zbadano i zebrano odpowiedzi na przygotowane pytania od osób w wieku od 53 do 67 lat pochodzących z siedmiu europejskich krajów. Dokładnie zbadano stan fizyczny, jak też przeprowadzono testy słuchowe a następnie uzyskano odpowiedzi na ankietę. Ankieta uwzględniała zarówno historię choroby jak też wpływ hałasu oraz środowisko, w którym przebywali badani. Badacze założyli, że nadwaga i palenie są dwoma czynnikami, które wpływają na nasz zmysł słuchu i potencjalnie oddziaływują na utratę słuchu. Ponadto hałas jest także głównym powodem niedosłuchu. Źródła: RNID, CBC News. Hear-it, 19. stycznia

10 Słuch ABC audioprotetyka* Niemiecki Zielony Krzyż Niemiecki Zielony Krzyż (DKG) jest niezależnym, pozarządowym stowarzyszeniem użyteczności publicznej (e.v. stowarzyszeniem zarejestrowanym), zajmującym się wspieraniem zabezpieczeń związanych z profilaktyką zdrowotną oraz zapobieganiem potencjalnym zagrożeniom ludzi, zwierząt i roślin. Stowarzyszenie zostało założone w 1950 roku. Jego siedzibą jest Marburg nad rzeką Lahną w Hesji (Marburg an der Lahn). Niemiecki Zielony Krzyż wykonuje swoje zadania samodzielnie i niezależnie, we współpracy z agencjami publicznymi i prywatnymi. Podstawowe problemy są opracowywane przez rzeczoznawców naukowców i praktyków, zaś uzyskane przez nich wyniki są przekazywane społeczeństwu. Dzięki sukcesywnie wprowadzanej problematyce, szczególnie akcjom informującym, Niemiecki Zielony Krzyż ukazuje całemu narodowi, bądź poszczególnym grupom, szczególnie aktualne i palące problemy zdrowotne, inspiruje do aktywnego uczestnictwa w odpowiednich akcjach zapobiegawczych. Takimi tematami w przeszłych latach były na przykład Wczesne rozpoznanie chorych na cukrzycę, Uwaga wysokie ciśnienie, Lepiej słyszeć, Popierajmy szczepienia ochronne itd. Wspólnie z WHO Niemiecki Zielony Krzyż informuje społeczeństwo o aktualnych tematach Światowego Dnia Zdrowia, który obchodzony jest co roku 7 kwietnia. Również we współpracy z WHO magazyn WHO Word Health ukazuje się pod niemiecką nazwą Weltgesundheit.* Uświadamianie o wadze problematyki zdrowotnej jest zadaniem, które wymaga przezwyciężania sceptycyzmu, braku zrozumienia i braku zainteresowania. Niemiecki Zielony Krzyż z wielkim zaangażowaniem zajmuje się problematyką opieki zdrowotnej. Adres: Schumarkt 4 in Marburg an der Lahn. * Polska jest krajem członkowskim Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) od początku jej istnienia, to jest od 7 kwietnia 1948 r. Patrz: przypis. red. Recruitment = wyrównanie głośności. Ten rzadki fenomen występuje w przypadku niedosłuchu, którego przyczyną jest uszkodzenie komórek rzęsatych narządu Cortiego. Ciche dźwięki, w wyniku niedosłuchu, nie są słyszane wcale lub słyszane są źle; dźwięki trochę głośniejsze są słyszane jako przyjemnie głośne, jeżeli jednak stają się one jeszcze głośniejsze, niedosłyszący odbiera je, mimo uszkodzonego słuchu, jako równie głośne jak osoba normalnie słysząca. Niekiedy występuje nawet nadmierna wrażliwość na głośne tony i szumy (patrz hyperakusis). Recruitment jest typowym objawem uszkodzenia słuchu ucha wewnętrznego. W diagnostyce różnicowej jest ono dowodem na uszkodzenie komórek rzęsatych. W audiometrii stwierdza się recruitment, kiedy próg nieprzyjemnego słyszenia mieści się w normalnym zakresie. Obszar między progiem pobudliwości słuchowej i progiem nieprzyjemnego słyszenia w przypadku recruitmentu jest o wiele węższy niż u osób normalnie słyszących lub u niedosłyszących, u których nie występuje recruitment. Zawężenie zakresu dynamiki jest określane poprzez Metz Recruitment Test. Jednocześnie jest tak, że zwiększona wrażliwość słuchu na różnicowanie głośnych dźwięków powoduje, że osoba niedosłysząca z recruitmentem postrzega mniejsze wahania głośności niż osoba z normalnym słuchem. W skutek tego dochodzi do zniekształceń, które w konsekwencji obok pogorszenia słuchu, prowadzą do nieprawidłowego słyszenia: wprawdzie mowa i muzyka są przyjemnie głośne, ich brzmienie jednak jest nieprawidłowe, zaś język w rezultacie może być źle rozumiany. W związku z tym, przy występującym recruitmencie, często bywa utrudnione dopasowanie aparatu słuchowego. Typowym i często doświadczanym przykładem na wystąpienie zjawiska recruitment jest następująca historyjka. Niedosłysząca ciocia siedzi na tapczanie, zaś jej bratanica coś do niej mówi normalnym głosem. Ciocia w odpowiedzi prosi: Mów troszkę głośniej, wiesz przecież, że nie słyszę już tak dobrze. Bratanica powtarza trochę głośniej, zaś ciocia zaczyna pomstować: Nie musisz znowu od razu tak krzyczeć, prosiłam cię przecież byś mówiła tylko troszkę głośniej. (P) 10

11 Rok założenia 1951 Hyperakusis (od gr. typér ponad i gr. akouein słyszeć). Jeżeli występuje recruitment, niedosłyszący dźwięki ciche słyszy źle, jednak dźwięki głośne słyszy głośno, a często nawet nieprzyjemnie zbyt głośno. W wyniku zniekształceń, wysokie tony brzmią w uchu przenikliwie, zaś głębokie szumy odbierane są jako nieprzyjemnie huczące. Owe zbyt-głośne-słyszenie określa się jako hyperakusis. Hyperakusis może występować także przy prawie normalnym słuchu, jeżeli są uszkodzone zewnętrzne komórki rzęsate, hyperakusis jest jednak jeszcze tak mały, że nie występuje ubytek słuchu. W końcu występuje także ośrodkowe hyperakusis, to znaczy mające swoje miejsce w mózgu pacjent reaguje wtedy z ogromną drażliwością i wegetatywnymi reakcjami na nieprzyjemne szumy, tony i mowę. Występowanie hyperakusis bada się poprzez ustalenie progu nieprzyjemnego słyszenia. (P) IFHOH: patrz International Federation of Hard of Hearing People. Wrażliwość słuchu na różnicowanie natężenia dźwięków oraz próg różnicowania natężenia dźwięków Zdrowe ucho jest w stanie rozpoznać bardzo małe zmiany w natężeniu dźwięków. Na wrażliwość w rozpoznawaniu niewielkich zmian w natężeniu dźwięków wpływają liczne czynniki, m.in. wysokość tonu, natężenie dźwięku, czas trwania sygnału oraz ćwiczenia. Osoby wrażliwe muzycznie rozporządzają często większą wrażliwością słuchu na różnicowanie natężenia dźwięków niż osoby niemuzykalne. Miernikiem w różnicowaniu natężenia dźwięków jest próg różnicowania natężenia dźwięków, czyli najmniejsza postrzegalna zmiana w głośności danego sygnału. W przypadku niedosłuchu z recruitmentem, to znaczy przy uszkodzeniu słuchu w narządzie Cortiego, wrażliwość słuchu na różnicowanie natężenia dźwięków jest większa niż wśród osób z normalnym słuchem, gdyż zawężone jest pole słuchowe między progiem wrażliwości słuchowej i progiem nieprzyjemnego słyszenia jednak liczba rozpoznawalnych progów w zmianach natężenia dźwięków pozostaje ta sama. Niedosłyszący ci mogą zatem postrzegać małe zmiany w natężeniu głośności jak osoby normalnie słyszące lub niedosłyszący z niedosłuchem typu przewodzeniowego lub z niedosłuchem czuciowoodbiorczym. Z tego względu, w diagnostyce audiologicznej, ważne jest badanie wrażliwości słuchu na różnicowanie dźwięków. Przeprowadza się w związku z tym szczególnie 2 testy: 1. Test SISI (SISI = short increment sensitivity index). W czasie tego testu, w jednym tonie o czasie trwania 2 minut, systematycznie wprowadza się zmiany natężenia dźwięków 1dB, które wszystkie może słyszeć tylko niedosłyszący z niedosłuchem ślimakowym. Inni niedosłyszący słyszą mniejsze drgania, lub wcale ich nie słyszą. 2. Ustalenie progu różnicowania natężenia dźwięków (Test Lüschera), gdzie można porównać względem siebie różnicowanie dźwięków głośnych i cichych (di-differrenz-test wg Jergera). Na podstawie uzyskanych wyników z przeprowadzonych testów lekarz może określić czy uszkodzenie słuchu znajduje się w narządzie Cortiego np. w przypadku uszkodzonego słuchu spowodowanego długotrwałym hałasem. W przypadku niedosłuchu czuciowo-odbiorczego, np. w stwardnieniu rozsianym lub nerwiaka nerwu słuchowego, wrażliwość słuchu na różnicowanie dźwięków jest mniejsza niż wśród osób normalnie słyszących i tym samym o wiele mniejsza niż przy uszkodzeniu komórek rzęsatych. W konsekwencji, zmiany wrażliwości słuchu na różnicowanie natężenia dźwięków powodują, że normalne zależności między dźwiękami dla niedosłyszącego ulegają zmianie, nie są zgodne. W rezultacie dochodzi do zniekształceń w tym co niedosłyszący słyszy, co wprawdzie często jest słyszane, ale nie może być prawidłowo postrzegane (wyrównanie głośności, patrz recruitment). Wyrównywanie nieprawidłowego słyszenia za pomocą aparatu słuchowego jest o wiele trudniejsze niż kompensowanie utraty słuchu. (P) *Żródło: Peter Plath (red.) Lexikon der Hörschäden, Édition Harmsen,

12 ADRESY ODDZIAŁOW ZAJMUJĄCYCH SIĘ DOPASOWYWANIEM I SPRZEDAŻĄ APARATÓW SŁUCHOWYCH Biała Podlaska ul. Narutowicza 24A, /83/ Białystok ul. Stołeczna 25, /85/ Bielsko-Biała pl. Wolności 1, /33/ Bochnia ul. Kazimierza Wielkiego 13, /14/ Brzeg ul. Mleczna 3, /77/ Brzesko ul. Zielona 4, /14/ Bydgoszcz ul. Gimnazjalna 8, /52/ Bytom ul. Chrobrego 5, /32/ Chełm ul. Pijarska 3, /82/ Chojnice pl. Niepodległości 1-2, lok. nr 1, /52/ Cieszyn ul. Bielska 37, /33/ Częstochowa al. Kościuszki 14 A, /34/ Chełmno ul. Grudziądzka 25, /56/ Chorzów ul. Dąbrowskiego 52, /32/ Chrzanów ul. Broniewskiego 16 C, /32/ Chrzanów ul. Sokoła 19, /32/ Dąbrowa Górnicza ul. Królowej Jadwigi 23, /32/ Dębica ul. Rynek 50, /14/ Elbląg ul. Stary Rynek 48 A, /55/ Gdańsk ul. Bora Komorowskiego 43, /58/ Gdańsk ul. Stągiewna 1, /58/ Gdynia ul. Kartuska 14A, /58/ Gdynia ul. Zygmunta Augusta 6/50, /58/ Gliwice ul. Dubois 2, /32/ Gorzów Wlkp. ul. Wł. Łokietka 31, /95/ Gostynin ul. Wojska Polskiego 35, tel. 024/ Grodzisk Maz. ul. Kościelna 9, tel. /22/ Grudziądz ul. Wybickiego 5, /56/ Jastrzębie Zdrój ul. 1 Maja 25, /32/ Jelenia Góra ul. 1 Maja 55, /75/ Kalisz ul. Złota 1, /62/ Katowice ul. Wojewódzka 50, /32/ Kępno ul. Klińskiego 8, /62/ Kętrzyn ul. Daszyńskiego 31, /89/ Kielce ul. Paderewskiego 33, /41/ Kluczbork ul. Podwale 12, /77/ Kłodzko ul. Łąkowa 5, Koło ul. Toruńska 46, /63/ Kołobrzeg ul. Armii Krajowej 20a/11, /94/ Konin al. 1 Maja 12/18, /63/ Koszalin ul. Dworcowa 12, /94/ Kozienice ul. Sienkiewicza 28, /48/ Kraków ul. Dietla 46, /12/ Kraków al. Słowackiego 58, /12/ Kraków ul. Św. Marka 11, /12/ Kraków ul. Bohaterów Września 1 B, /12/ Kraków os. Handlowe 8, /12/ Kraków ul. Kalwaryjska 60, /12/ Kwidzyn ul. Piłsudskiego 48, /55/ Leżajsk ul. Leśna 22, /17/ Lidzbark Warm. ul. 11 listopada 15 (przychodnia), /89/ Limanowa ul. Kościuszki 19, /18/ Lublin ul. Głęboka 10 paw. 13, /81/ Lublin ul. Kowalska 4, /81/ Łomża al. Legionów 27, /86/ Łódź ul. Piotrkowska 289, /42/ Łódź ul. Więckowskiego 6, /42/ Łódź ul. Rzgowska 281/289, /42/ Malbork ul. Kotarbińskiego 10, /55/ Mielec ul. Żeromskiego 17, /17/ Morąg ul. Warmińska 23, /89/ Mrągowo ul. Królewiecka 58, /89/ Myślenice ul. Słowackiego 37 E, /12/ Nowy Sącz ul. Hoffmanowej 3, /18/ Olkusz ul. Króla K. Wielkiego 48, /32/ Olsztyn ul. Kościuszki 13, /89/ Opole ul. Wł. Reymonta 45/3, /77/ Ostrów Wlkp. ul. Kolejowa 26, /62/ Ostrzeszów ul. Piekary 9, /62/ Oświęcim ul. Dąbrowskiego 13 A, /33/ Oświęcim ul. Wysokie Brzegi 4, /33/ Pabianice ul. Reymonta 2, /42/ Pionki ul. Legionistów 38, /48/ Piotrków Tryb. ul. Kościelna 5, /44/ Płock ul. Nowy Rynek 11, /24/ Police ul. Wróblewskiego 1, /91/ Poznań ul. Głogowska 87, /61/ Poznań ul. Półwiejska 30, /61/ Poznań ul. Prusa 1, /61/ Poznań os. Rzeczypospolitej 6, /61/ Poznań os. Marysieńki 25, /61/ Przemyśl ul. Plac na Bramie 10, /16/ Pyskowice ul. Wojska Polskiego 10, Racibórz ul. Browarna 16/ 2, /32/ Radom ul. Wyszyńskiego 15, /48/ Rybnik ul. Staszica 1 A, /32/ Rzeszów ul. 3 Maja 20, /17/ Rzeszów ul. Batorego 18/9, /17/ Sanok ul. Kościuszki 31, /13/ Siedlce ul. 3 Maja 28, tel. /25/ Sieradz ul. Sarańska 6 F, /43/ Sosnowiec ul. Modrzejowska 20, /32/ Stalowa Wola ul. 1 Sierpnia 12, /15/ Stargard Sz. ul. Słowackiego 2, /91/ Starogard Gd. os. Kopernika 21, /58/ Strzyżów ul. Słowackiego 26 A, /17/ Suwałki ul. Noniewicza 93, /87/ Swarzędz ul. Cieszkowskiego 100/102, /61/ Szczecin al. Wyzwolenia 5, /91/ Szczecin ul. Bolesława Śmiałego 22, /91/ Szczecin ul. Leszczynowa 18-19, /91/ Świnoujście ul. Dąbrowskiego 1 D, /91/ Tarnów ul. Goldhammera 7/2, /14/ Tczew ul. Jana III Sobieskiego 40, /58/ Tomaszów Maz. ul. Jana Pawła II 6, /44/ Toruń ul. Szczytna 8, /56/ Turek ul. Łąkowa 4 A, /63/ Tychy ul. Czarnieckiego 6, /32/ Wałbrzych ul. Konopnickiej 10, /74/ Warszawa ul. Hoża 40, /22/ Warszawa al. KEN 103, /22/ Warszawa ul. Senatorska 22, /22/ Warszawa ul. Rakowiecka 2 B, /22/ Warszawa ul. Targowa 37, /22/ Wieluń ul. Sieradzka 56, /43/ Włocławek ul. Polskiej Organizacji Wojskowej 22 A, /54/ Wrocław ul. Św. Antoniego 21, /71/ Wrocław ul. Piłsudskiego 67, /71/ Września ul. Fabryczna 11, /61/ Zabrze ul. Goethego 30, /32/ Zamość ul. Staszica 35, /84/ Zduńska Wola ul. Łaska 43, /43/ Zgierz ul. Narutowicza 21, tel. /42/ Żywiec os. Młodych 1, /33/ W NIEMCZECH ponad 250 oddziałów; adres do korespondencji: Ursula Schuster, GEERS International GmbH, Otto-Hahn-Straße 35, D Dortmund, tel.: , fax: , schusteru@geers.de NA WĘGRZECH 15 oddziałów; adres do korespondencji: GEERS Hallókészülék Kft., H-1107 Budapest, Mázsa u. 9. tel.: , fax: , info@geers.hu, więcej informacji: W ROSJI 3 oddziały, więcej informacji: W SZWAJCARII ponad 30 oddziałów; adres do korespondencji: Hodlerstrasse 2, CH-9008 St. Gallen, tel.: , fax: