Fizjologia i Regulacja Metabolizmu. Jarosław Szczepanik. Instytut Biologii Eksperymentalnej i Biotechnologii Roślin
|
|
- Jacek Chmiel
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 GOSPODARKA WODNA I MINERALNA Fizjologia i Regulacja Metabolizmu Jarosław Szczepanik Instytut Biologii Eksperymentalnej i Biotechnologii Roślin
2 Plan prezentacji 1 Woda właściwości i funkcje w roślinie Właściwości wody Ciśnienie i potencjał wody w komórce roślinnej Pobieranie wody 2 Transport wody Ksylem Mechanizmy transportu wody w ksylemie Gospodarka wodna roślin 3 Gospodarka mineralna roślin Nutrienty i ich pobieranie Gospodarka azotowa Mikoryza
3 Woda właściwości i funkcje w roślinie Transport wody Właściwości wody cząsteczka polarna otoczki hydratacyjne wiązania wodorowe dobry rozpuszczalnik duża pojemność cieplna adhezja wysoka kohezja wysokie napięcie powierzchniowe zjawiska kapilarne J. Szczepanik BiBS, FiRM: Woda i nutrienty Gospodarka mineralna roślin
4 Woda w życiu roślin Poza funkcjami, jakie spełnia u innych organizmów (rozpuszczalnik, środowisko reakcji, hydratacja makromolekuł, termoregulacja), kilka funkcji specyficznych dla roślin: funkcja szkieletowa (ciśnienie turgorowe) umożliwianie wzrostu elongacyjnego komórek i tkanek ZAWARTOŚĆ WODY W TKANKACH I KOMÓRKACH ROŚLINNYCH: nasiona 5 15% drewno 50% korzenie i liście 70 90% cytoplazma do 95% chloroplasty, mitochondria 50%
5 Przemieszczanie się wody w roślinie DYFUZJA wyrównywanie różnicy stężeń nieefektywna: dla komórki (50 µm) 2,5 s; dla 1 m 32 lata! OSMOZA selektywna dyfuzja przez błony selektywnie przepuszczalne przemieszcza się sam rozpuszczalnik PRZEPŁYW MASOWY przepływ ciśnieniowy w przypadku przepływu przez cylinder, szybkość zależna od jego średnicy
6 Osmoza na codzień posolone warzywa pokrywają się warstwą wody na skutek osmozy zbyt wczesne posolenie wodnistych warzyw, taich jak ogórek czy rzodkiewki, sprawia, że tracą zbyt dużo wody i więdną
7 Ciśnienie turgorowe (turgor) ciśnienie wywierane przez protoplast na ścianę komórkową utrzymywane dzięki centralnej wakoli wysoka elastyczność ściany komórkowej: potrafi wytrzymać ciśnienie od 1 12 MPa (większość roślin) do 100 MPa (glony) bez zmiany kształtu dla porównania, ciśnienie w oponie samochodowej 0,2 MPa, w instalacji hydraulicznej 0,3 MPa, w wodzie na głębokości 5 m 0,05 MPa za tak dużą wytrzymałość ściany odpowiada jej budowa!
8 Ciśnienie hydrostatyczne i osmotyczne CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE wynika z ciężaru cieczy w polu grawitacyjnym zależy od głębokości i gęstości roztworu nie zależy od wielkości i kształtu zbiornika/komórki CIŚNIENIE OSMOTYCZNE różnica ciśnień wywieranych na półprzepuszczalną membranę przez ciecze po obu jej stronach zależy od różnicy stężeń po obu stronach błony oraz temperatury w przypadku mieszaniny substancji, ciśnienie osmotyczne rotworu jest wypadkową ciśnienia dla substancji składowych
9 Potencjał wody DEFINICJA Różnica energii swobodnej wody w danym miejscu i wody czystej przypadająca na jeden mol wody, która może być zamieniona na pracę przepływu wody (molarna entalpia swobodna cząsteczek wody w układzie). Przepływ wody następuje samorzutnie z miejsca o wyższym do miejsca o niższym potencjale wody. Jeżeli potencjały wodne są równe w dwóch miejscach, następuje stan równowagi wodnej. Potencjał wody = Ψ [Pa lub J m -3 ]
10 Potencjał wody SKŁADOWE POTENCJAŁU WODY potencjał osmotyczny (Ψ s ) zawsze ujemny; wynika z ciśnienia osmotycznego; im więcej substancji rozpuszczonych, tym niższy (będzie pochłaniać wodę z zewnątrz) potencjał ciśnieniowy (Ψ p ) dodatni dla nadciśnienia, ujemny dla podciśnienia potencjał grawitacyjny (Ψ g ) wzrasta z wysokością potencjał matrycowy (Ψ m ) wynika z wiązania wody w koloidach i na powierzchni ciał stałych; bardzo niski (ujemny) w glebie i suchych nasionach; w komórce zerowy potencjał pary wodnej (Ψ v ) zależny od wilgotności otoczenia POTENCJAŁ WODY W DANYM UKŁADZIE JEST SUMĄ WSZYSTKICH WYMIENIONYCH SKŁADOWYCH!
11 Potencjał wody na poziomie komórki zwiększanie zawartości substancji osmotycznie czynnych obniża Ψ doprowadzenie wody do układu podwyższa potencjał wody POTENCJAŁ WODY KOMÓRKI (Ψ K ) I OTOCZENIA (Ψ R ) roztwór izotoniczny: Ψ K = Ψ R roztwór hipotoniczny: Ψ K > Ψ R roztwór hipertoniczny: Ψ K < Ψ R
12 Plazmoliza efekt umieszczenia komórki w roztworze hipertonicznym do pewnego stopnia efekt ten neutralizuje ciśnienie turgorowe plamoliza graniczna moment, w którym turgor nie jest już w stanie przeciwstawić sie utracie wody Taiz i Zeiger, 2006
13 Czujniki ciśnienia osmotycznego Zmiany ciśnienia osmotycznego w komórce to preludium wielu stresów, stąd wszystkie eukarionty posiadają białka pełniące funkcję czujników stresu osmotycznego (poniżej nadekspresja AtHK1 histidine kinase osmosensing system u rzodkiewnika (kolumny 2 i 3; dzikie kolumna 1) po 14-dniowej suszy (góra) lub działaniu 0,6 M NaCl (dół); liczby w nawiasach procent ocalałych osobników). Urao i Yamaguchi-Shinozaki, 2002
14 Stosunki wodne w całej roślinie potencjał wody w glebie wyższy niż w roślinie potencjał wody w atmosferze wyższy niż w roślinie stąd naturalnym jest przepływ z gleby do atmosfery w roślinie najniższy potencjał wody mają części narażone na jej utratę (liście) liście tracą 99% pobranej wody poprzez transpirację!
15 Woda w glebie i jej dostępność dla roślin PODZIAŁ WODY GLEBOWEJ: woda grawitacyjna opadowa, przesiąkająca do głębszych warstw podłoża; dostępna dla roślin w ograniczonym stopniu woda kapilarna słabo związana z okruchami skały, zajmująca przestrzeń pomiędzy nimi; najbardziej dostępna dla roślin woda higroskopowa (higroskopijna) silnie związana na powierzchni okruchów; niedostępna dla roślin im drobniejsze ziarna, tym więcej wody higroskopowej: stąd iły i gliny w stanie uwodnionym są dla roślin paradoksalnie glebami suchymi przy dużych ziarnach więcej wody grawitacyjnej
16 Susza fizjologiczna sytuacja, w której woda jest niedostępna dla roślin pomimo jej obecności w glebie przyczyną wystąpienia suszy fizjologicznej mogą być niska temperatura, niedobór tlenu, wysoki potencjał osmotyczny roztworu glebowego zjawisko to jest szczególnie groźne zimą, wczesną wiosną i późną jesienią
17 Pobieranie wody korzeń za pobieranie wody odpowiadają włośniki u żyta włośniki to 70% powierzchni i 95% długości systemu korzeniowego (11000 km na skrzynię, 89 km przyrostu na dobę) Engvild i Rasmussen, 2004
18 Droga od włośnika do ksylemu jednocześnie trzy drogi: symplastowa, apoplastowa i transbłonowa (akwaporyny) pasemka Caspary ego wzmocniona ściana komórkowa większości komórek endodermy, wykluczająca drogę apoplastową komórki przepustowe endodermy drogą wejścia do perycyklu i dalej do ksylemu Taiz i Zeiger, 2006
19 Anoksja, więdnięcie i akwaporyny od dawna znany był fakt więdnięcia liści roślin rosnących w podłożu pozbawionych tlenu jednym z wyjaśnień jest zjawisko epinastii (omówione na wykładzie 1) wciąż jednak nie potrafiono powiązać tego zjawiska z transportem wody wyjaśnieniem okazało się zablokowanie oddychania w korzeniach, skutkujące wzrostem ph, i w konsekwencji, zamykaniem się akwaporyn, transbłonowych białek transportujących wodę Wpływ nawożenia tlenem na siewki cypryśnika po lewej roślina o zanurzonych w wodzie korzeniach bez nawozu, w środku roślina z gleby zasolonej bez nawozu, po prawej z gleby zasolonej nawożonej tlenem Liu i Li, 2007
20 Korzenie powietrzne Niektóre rośliny terenów podmokłych wykształciły tzw. korzenie oddechowe wystające ponad podłoże, które zapewniają swobodną wymianę gazową z powietrzem
21 Mangrowia (namorzyny)
22 Aerenchyma (tkanka powietrzna)
23 Ksylem Dahiya, 2003
24 Ksylem różnorodność budowy
25 Kawitacja, czyli zapowietrzanie się naczyń zbyt duża transpiracja lub mróz (susza fizjologiczna) prowadzi do powstania pęcherza w naczyniach zapowietrzone człony naczyń są wyłaczane z uzytkowania ochrona przed nadmierną transpiracją? cewki są bardziej odporne na zapowietrzanie, stąd iglaste występują często w środowisku o częstych okresach suszy fizjologicznej
26 Co napędza transport wody w naczyniach? TRANSPIRACJA (transpirational pull): słup wody podciągany na wysokość na skutek transpiracji (utraty wody w liściach) proces ten ma duże znaczenie u roślin drzewiastych u innych grup może być mniej znaczący; rośliny słonecznika hodowane w warunkach hamujących transpirację rozwijały się normalnie (brak transpiracji nie hamował transportu wody) transpiracja wywołuje w drewnie podciśnienie, uruchamiając tym samym bierny przepływ (przepływ masowy) od korzeni do liści
27 Aparaty szparkowe otwierają się do przestworów powietrznych w liściu wymiana gazowa (CO 2 :O 2 ) z komórkami zachodzi na zasadzie dyzfuzji jednocześnie tracona jest w procesie transpiracji para wodna stopień rozwarcia szparek podlega precyzyjnej regulacji hormonalnej transpiracja pozwala zassać wodę z podłoża, ale zbyt duża jej utrata jest dla rośliny niekorzystna przy zbyt dużym wysuszeniu rośliny zamykają szparki, nawet jesli ma to oznaczać czasowe zahamowanie fotosyntezy uzupełnienie wody i wzrost ciśnienia turgorowego komórek powodują ponowne otwarcie aparatów szparkowych
28 Aparaty szparkowe w okresach geologicznych o zwiększonym stężeniu CO 2 rośliny wytwarzają mniej aparatów szparkowych o większej powierzchni, aby ograniczyć straty wody
29 Regulacja rozwarcia aparatów szparkowych światło i hormony (ABA) głównymi regulatorami pracy szparek włókna celulozowe w ścianach komórek szparkowych zmieniają położenie w zależności od stopnia rozwarcia aparatów
30 Aparaty szparkowe jako ewolucyjny kompromis wielkość i liczba aparatów szparkowych to ewolucyjny kompromis pomiędzy zaopatrywaniem liścia w CO 2 a transpiracyjną utratą wody liść musi mieć jak największą powierzchnię aby maksymalnie wykorzystać padające światło przy określonych rozmiarach liścia liczba aparatów szparkowych powinna być jak największa, by dobrze zaopatrywać go w dwutlenek węgla, jednak w rzeczywistości jest ona znacznie niższa, gdyż zapobieganie utraty wody stanowi dla rośliny priorytet aparaty szparkowe są też miejscem ataku wielu patogenów (na zdjęciu bakterie)
31 Co napędza transport wody w naczyniach PARCIE KORZENIOWE (root pressure): nadciśnienie w korzeniach wypychające wodę do góry zauważalne przy niskiej transpiracji (np. wczesną wiosną lub przy wysokim nasyceniu powietrza parą wodną) wynika z akumulacji jonów w korzeniu (brak transpiracji nie usuwa ich stamtąd do ksylemu) jony transportowane są aktywnie przez błony komórkowe do w stronę systemu przewodzącego i kierowane do ksylemu generuje to różnicę potencjału wody pomiędzy miękiszem korzenia a ksylemem i przepływ masowy do ksylemu oraz pobranie przez korzenie nwej porcji wody z gleby w celu uzupełnienia strat (konieczna jest dobra wilgotność podłoża)
32 Gutacja i płacz roślin widocznym efektem parcia korzeniowego są gutacja (wykraplanie płynu ksylemowego przez hydatody zakończenia wiązek przewodzących w liściach pełniące rolę gruczołów wydzielniczych i będące przekształconymi aparatami szparkowymi) oraz płacz roślin (wypływ wody z uszkodzonych naczyń, np. z naciętej łodygi)
33 Co napędza transport wody w naczyniach? HIPOTEZA MÜNCHA współzaleznośc przepływu we floemie i ksylemie w przeciwnych kierunkach ubywająca w ksylemie dolnych partii rośliny woda jest uzupełniana poprzez przepływ z floemu, gdzie powraca w liściach, rozcieńczając roztwór asymilatów floem i ksylem nie są izolowane: wspóldziałają w tworzeniu gradientów ciśnienia napędzających transport uzupełnia poglądy na przepływ we floemie Starck, 2008
34 Co napędza przepływ wody w naczyniach? TEORIA KOHEZYJNO-TRANSPIRACYJNA: zakłada istnienie nieprzerwanego słupa wody w naczyniach utrzymującego się dzięki kohezji transpiracyjna utrata wody na powierzchni komórek liścia powoduje naprężenie błonki i podciągnięcie kolejnej porcji z podłoża energii procesowi dostarcza Słońce (ciepło parowania) opór jaki napotyka woda w ksylemie oraz grawitacja wymagają ciśnienia około 3 MPa przy transporcie na wysokość 100 m kawitacja przerywa miejscowo ciągłość słupa wody, uniemożliwiając przepływ teoria ta najlepiej tłumaczy przepływ wody w ksylemie
35 Transport wody na wysokość ciśnienie w drewnie wysokich drzew: 2 3 MPa siły kohezji wody znoszą ciśnienie do 130 MPa mamutowiec olbrzymi (Sequoiadendron giganteum) do 135 m: granica wysokości drzew szybkość przewodzenia wody w ksylemie: okrytozalążkowe 30 m/h; iglaste 3 m/h
36 Co napędza przepływ wody w ksylemie? najlepiej tłumaczy go teoria kohezyjno-transpiracyjna (największa zgodność z pomiarami ciśnienia) nie wyklucza to prawdziwości pozostałych wymienionych hipotez są również prawdziwe (hipoteza Müncha, transpiracja) lub działają w szczególnych warunkach (parcie korzeniowe)!
37 Gospodarowanie wodą ROŚLINY HYDROSTABILNE Nie wykazują dużych zmian zawartości wody w tkankach (sukulenty, drzewa) ROŚLINY HYDROLABILNE Zawartośc wody w tkankach może podlegać dużym wahaniom; specjalne przystosowania chroniące przed szokiem osmotycznym lub czasowe obumarcie (rośliny zielne siedlisk nasłonecznionych, trawy, rośliny pojkilohydryczne) ROŚLINY POJKILOHYDRYCZNE Wyrównują zawartośc wody z otoczeniem; często brak centralnej wakuoli; należą tu niektóre mchy i nieliczne nasienne; podobnie zachowują się grzyby, porosty, bakterie, wiele glonów) ROŚLINY HOMEOHYDRYCZNE Zawartośc wody różna od otoczenia; występuje centralna wakuola
38 Sukulenty rośliny siedlisk suchych szereg przystosowań anatomicznych redukujących transpiracyjną utratę wody (redukcja liści, łodyga jako organ asymilacyjny) oraz pozwalających na jej magazynowanie fotosynteza CAM (pozwala na zamknięcie aparatów szparkowych w ciągu dnia bez przerwania wiązania dwutlenku węgla przez RuBisCO)
39 Rośliny zmartwychwstające
40 Rośliny zmartwychwstające
41 Biegacze pustynne
42 Makro- i mikroelementy roślinne Makroelementy [% suchej masy] Mikroelementy [ppm suchej masy] Wodór 6,0 Chlor 100,0 Węgiel 45,0 Żelazo 100,0 Tlen 45,0 Magnez 50,0 Azot 1,5 Bor 20,0 Potas 1,0 Cynk 20,0 Wapń 0,5 Sód 10,0 Magnez 0,2 Miedź 6,0 Fosfor 0,2 Nikiel 0,2 Siarka 0,1 Molibden 0,1 Krzem 0,1
43 Reutylizacja minerałów w roślinie część minerałów podlega reutylizacji: nutrienty są transportowane z uszkodzonych lub starzejących się części rośliny i kierowane do innych organów; niedobór tych minerałów (np. Mg) nie objawia się natychmiast inne pierwiastki są tracone wraz ze starzeniem się kolejnych organów i nie migrują do innych części rośliny; roślina musi wciąż uzupełniać ich zapas, zaś ich niedobór zaznacza się bardzo szybko do drugiej grupy należą m.in.: S, Ca, Fe, Mn, B
44 Pobieranie jonów z gleby kationy ulegają absorpcji na powierzchni ujemnie naładowanych minerałów ilastych i są wymieniane przez roślinę na inne kationy (najczęściej protony), które powodują przedostanie się związanego dotychczas jonu do roztworu aniony pobierane są bezpośrednio z roztworu glebowego część minerałów może być pobierana przez liście (z atmosfery lub opryski), jednakże wydajność tego procesu jest bardzo niska
45 Pobieranie jonów a ph Optimum dla wiekszości pierwiastków to ph około 6,5
46 Torfowce mchy ogrodnika Torfowce (rodzaj Sphagnum) to mszaki aktywnie przekształcające środowisko tak, aby wyeliminować konkurencję ze strony roślin naczyniowych (są zatem przykładem tzw. rozszerzonego fenotypu). Są przystosowane do życia na obszarach o niskiej zawartości substancji mineralnych i nie dopuszczają do ich akumulacji zakwaszając środowisko (wypompowywanie protonów), co zmniejsza rozpuszczalność wielu nutrientów. ph wody na torfowiskach wysokich może wynosić nawet poniżej 4. Tylko nieliczne rośliny naczyniowe przystosowały się do życia w towarzystwie torfowców.
47 Dużo nie znaczy lepiej torfowiska nakredowe torfowiska nakredowe występują na podłożu bardzo bogatym w nutrienty mimo to zbiorowiska te są skrajnie ubogie gatunkowo (są zdominowane przez jeden gatunek kłoć wiechowatą (Cladium mariscus) przyczyną jest zbyt duże ph podłoża (uniemozliwia to pobranie wielu jonów) oraz właściwości mechaniczne kredy (podłoże ilaste, przez dużą część roku niedotlenione)
48 Mechanizmy pobierania jonów większość jonów pobierana na zasadzie kotransportu z innymi różne minerały mogą być pobierane przez różne strefy korzenia pobieranie i transport jonów to najczęściej proces aktywny wymagający dostarczenia energii z rozkładu ATP niektóre pary jonów to jony antagonistyczne (K/Ca, K/Mg, P/As, Fe/Mn) konkurują o miejsce aktywne enzymu/przenośnika
49 Chelatowanie jonów niektóre pierwiastki, zwłaszcza Fe, Zn, Cu są trudno dostępne (tworzą nierozpuszczalne sole, szczególnie w wysokim ph żelazo) niezbędne staje się wydzielenie do otoczenia substancji chelatujących (siderofory dla Fe), wiążących niedostępny kation żelazo może generować wolne rodniki jest przechowywane w komórkach w postaci związanej z fitoferrytyną
50 Minerały glebowe przedmiot konkurencji lub płaszczyzna współpracy także inne organizmy zasiedlające glebę korzystają z tych samych co rośliny składników mineralnych dotyczy to zwłaszcza grzybów i bakterii optimum ph przy jakim pobierają nutrienty często różne od roślinnego równie często jak do konkurencji dochodzi tu do współpracy
51 Wiązanie azotu atmosferycznego rośliny nie są w stanie przyswoić azotu atmosferycznego korzyzstają głównie z jonów amonowych oraz azotanów, redukowanych do jonów amonowych jedynymi diazotrofami (organizmami zdolnymi wiązać N 2 ) są mikroorganizmy: sinice, zielone bakterie siarkowe (morskie), bakterie z rodziny Azotobacteraceae, bakterie z grupy Rhizobium (grupa parafiletyczna, obejmuje przedstawicieli dwóch kladów: α-proteobakterii i β-proteobakterii), grzybopodone bakterie z rodzaju Frankia (promieniowce) w symbiozę z roślinami wchodzą tylko sinice, Rhizobium i Frankia
52 Wiązanie azotu atmosferycznego symbioza z sinicami różne grupy roślin
53 Wiązanie azotu atmosferycznego promieniowce kilka grup (rzędy Cucurbitales, Fagales, Rosales) wszystkie są blisko spokrewnione z bobowatymi
54 Wiązanie azotu atmosferycznego Rhizobium rodzina bobowatych (d. motylkowe) bakterie (pierwotnie glebowe) zasiedlają brodawki korzeniowe (zwabiane flawonoidami; w korzeniu indukują powstanie brodawki) środowisko wewnątrz brodawki ściśle kontrolowane (zwłaszcza poziom O 2 : bakterie potrzebują tlenu do oddychania ale jego nadmiar hamuje nitrogenazę; leghemoglobina!) ochrona przed bakteriami-oszustami brodawka, która nie wiąże azotu nie rozwija się i nie dostaje tlenu rośliny otrzymują jony amonowe i aminokwasy, a bakterie kwasy dikarboksylowe po zakończeniu kwitnienia brodawki obumierają, ich zawartość hydrolizowana
55 Ekologiczne znaczenie bobowatych obecność bobowatych przyczynia się do wzrostu zawartości azotu w glebie wykorzystanie rolnicze (płodozmian) gatunki inwazyjne (robinia) i wypieranie gatunków o niskich wymaganiach azotowych
56 Rośliny drapieżne rośliny drapieżne (kilka grup) żyją na siedliskach ubogich w azot i inne nutrienty (np. na torfowiskach) stawonogi sa dla nich przede wszystkim źródłem azotu różne strategie polowania (aktywne i bierne liście pułapkowe) rośliny drapieżne nie są heterotrofami! Są zielone = przeprowadzają fotosyntezę!
57 Mikoryza najczęstszy rodzaj symbiozy w przyrodzie grzybnia przedłużeniem systemu korzeniowego; tańsza w eksploatacji od korzeni grzyby znacznie efektywniej wychwytują nutrienty (np. P, Zn); syntetyzują również hormony dla rośliny w zamian roślina dostarcza grzybowi częśc asymilatów Dwa rodzaje mikoryzy: mikoryza arbuskularna grzyb wrasta pomiędzy komórki korzeni; dotyczy około 85% rodzin roślin naczyniowych, zaś ze strony grzybów głównie sprzężniowców (Glomeromycota) ektomikoryza grzyb oplata korzenie od zewnątrz, nie wnikając do środka; około 10% rodzin roślin naczyniowych (głównie drzewa), partnerem grzybowym zaś są rozmaite workowce i podstawczaki (ektomikoryza jest udziałem większości grzybów jadalnych)
58 Mikoryza wrzosowych rośliny z rzędu wrzosowych (Ericales) są szczególnie zależne od mikoryzy najczęściej zasiedlają obszary o podłożu ubogim w nutrienty, niejednokrotnie także kwaśnym (np. torfowiska) wiele komórek korzenia jest wypełniona grzybnią grzyby wchodzące w symbiozę z wrzosowymi są wyjątkowo wydajne w pobieraniu azotu Przekrój podłużny i poprzeczny przez korzeń Gaultheria shallon; nitkowate struktury to strzępki grzybów Peterson i in., 2004
59 Ponad 400 Ma mikoryzy mikoryza towarzyszy roślinom od momentu ich wyjścia na ląd! (najstarsze znane grzyby mikoryzowe ordowik (460 Ma)) obok stigmaria (korzenie widłaków drzewiastych) z grzybami mikoryzowymi (strzałki); wczesny karbon Krings i in., 2011
60 Mykoheterotrofia mikoryzowe oszustwo część roślin nawiązuje symbiozę mikoryzową nie dając nic w zamian czerpie całość (m. obligatoryjna) lub część (m. fakultatywna, miksotrofia) związków organicznych, żerując na grzybie mikoryzowym rośliny mykoheterotroficzne to przykłady epipasożytów pasożytując na grzybach mikoryzowych, pośrednio pasżytują na roślinach, z którymi dany grzyb związany jest uczciwą mikoryzą (na zdjęciu poniżej kiełkujący storczyk (u dołu) wytwarza połączenia z grzybnią będącą symbiontem siewki brzozy) Peterson i in., 2004
61 Woda właściwości i funkcje w roślinie Transport wody Gospodarka mineralna roślin Przykłady mykoheterotrofów ponad 400 gatunków z różnych grup systematycznych: watrobowce, przedrośla niektórych roślin zarodnikowych, Monotropaceae (wrzosowe), nieliczne gatunki innych rodzin roślin nasiennych oraz wiele storczyków storczyki są wybitnie zależne od grzybów wszystkie odżywiają się ich kosztem już podczas kiełkowania, część nie rezygnuje (przynajmniej częściowo) z pasożytnictwa do końca życia J. Szczepanik BiBS, FiRM: Woda i nutrienty
Budowa anatomiczna liścia roślin okrytonasiennych.
Organy wegetatywne roślin nasiennych: liście, pędy, korzenie. Budowa anatomiczna liścia roślin okrytonasiennych. Budowa morfologiczna liścia. Przekrój przez blaszkę liściową. Budowa anatomiczna liścia.
Bardziej szczegółowoYou created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com)
Żywienie roślin Nawożenie i problemy z nim związane Żywienie roślin Część składników do budowy swoich organizmów rośliny pobierają z powietrza (CO 2 ) Częściowo jednak pobierają je z roztworu glebowego
Bardziej szczegółowoSprawdź swoją wiedzę i umiejętności TKANKI ROŚLINNE. 1. Uzupełnij schemat ilustrujący hierarchiczną budowę organizmu roślin. komórka...
Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności TKANKI ROŚLINNE. 1. Uzupełnij schemat ilustrujący hierarchiczną budowę organizmu roślin. komórka...... organizm 2. Na rysunku komórki roślinnej wskaż i podpisz następujące
Bardziej szczegółowoTemat: Budowa i funkcje korzenia.
Temat: Budowa i funkcje korzenia. Korzeń to część podziemna organizmu roślinnego (organ wegetatywny) przystosowana do wypełniania określonych funkcji: Umocowania rośliny w podłożu. Pobierania z gleby wody
Bardziej szczegółowoTemat: Tkanki roślinne. 1. Tkanki miękiszowe.
Temat: Tkanki roślinne. 1. Tkanki miękiszowe. Są obecne we wszystkich organach rośliny i stanowią główną ich część. Należą do tkanek stałych, jednak nieraz dają początek wtórnym tkankom twórczym. Zbudowane
Bardziej szczegółowoKompleks sorpcyjny gleby frakcja gleby zawierająca naładowane elektrycznie cząstki koloidalne (glinokrzemiany, krzemiany, próchnicę).
Pobieranie i dystrybucja jonów Kompleks sorpcyjny gleby frakcja gleby zawierająca naładowane elektrycznie cząstki koloidalne (glinokrzemiany, krzemiany, próchnicę). Cząstki gleby stale tworzą kompleks
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowoczyli w czym pomagają grzyby mikoryzowe
czyli w czym pomagają grzyby mikoryzowe Mikoryza jest symbiotycznym, czyli wzajemnie korzystnym współżyciem grzybów i roślin. Oznacza to iż w tym związku oboje partnerzy odnoszą korzyści; grzyb jest odżywiany
Bardziej szczegółowoRegeneracja rzepaku: sprawdzone sposoby
.pl https://www..pl Regeneracja rzepaku: sprawdzone sposoby Autor: Wiesław Ciecierski Data: 12 kwietnia 2018 Przezimowanie rzepaku wiąże się z jego późniejszymi wymaganiami pokarmowymi. Aby je zaspokoić,
Bardziej szczegółowoMonika Bekalarska. Temat: Transport w roślinie.
Monika Bekalarska Temat: Transport w roślinie. 1) Tkanki przewodzące: jest to typowy przykład tkanki stałej niejednorodnej. Jej zadaniem jest przewodzenie wody z podziemnych części roślin do liści oraz
Bardziej szczegółowoWpływ soli drogowej na rośliny środowisk ruderalnych.
Wpływ soli drogowej na rośliny środowisk ruderalnych. Skład grupy: Kaja Kurasz, Barbara Kobak, Karolina Śliwka, Zuzanna Michowicz, Eryk Sowa, Sławomir Ziarko Opiekun projektu: Wojciech Stawarczyk Plan
Bardziej szczegółowoII BUDOWA I FUNKCJONOWANIE BAKTERII, PROTISTÓW, GRZYBÓW I WIRUSÓW
II BUDOWA I FUNKCJONOWANIE BAKTERII, PROTISTÓW, GRZYBÓW I WIRUSÓW Zadanie 1. Jeśli zdanie jest prawdziwe, wpisz literę P; jeśli fałszywe, wpisz literę F. Wśród bakterii są organizmy samożywne i cudzożywne.
Bardziej szczegółowoKomórka organizmy beztkankowe
Grupa a Komórka organizmy beztkankowe Poniższy test składa się z 12 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać
Bardziej szczegółowoNr zad. Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi
Nr zad. KLUCZ ODPOWIEDZI konkurs biologiczny ETAP SZKOLNY Max punktów 1. 3 pkt. A. Wpływ niedoboru pierwiastków/ N, P, K na wzrost/ rozwój tytoniu w kulturze wodnej. Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi
Bardziej szczegółowoDział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja
Wykaz obserwacji i doświadczeń ujętych w podstawie programowej przedmiotu przyroda i biologia Dział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja I klasa V na intensywność procesu fotosyntezy I klasa
Bardziej szczegółowoMakro- i mikroskładniki w dokarmianiu dolistnym kukurydzy
https://www. Makro- i mikroskładniki w dokarmianiu dolistnym kukurydzy Autor: mgr inż. Kamil Młynarczyk Data: 14 maja 2018 Kukurydza posiada jedne z największych potrzeb pokarmowych ze wszystkich zbóż.
Bardziej szczegółowoDobre nawożenie rzepaku siarką na start!
.pl https://www..pl Dobre nawożenie rzepaku siarką na start! Autor: Małgorzata Srebro Data: 19 marca 2018 Nawożenie rzepaku siarką oraz magnezem ma wpływ zarówno na wielkość, jak i jakość plonów. Rolnicy
Bardziej szczegółowoO/100 g gleby na rok, czyli około 60 kg K 2
POTAS niezbędny składnik pokarmowy rzepaku kształtujący wielkość i jakość plonu Potas w glebach Całkowita zawartość potasu w glebach wynosi od 0,1 do 3 % i z reguły jest tym niższa, im gleba jest lżejsza.
Bardziej szczegółowoNawożenie borówka amerykańska
Nawożenie borówka amerykańska Borówka amerykańska Jeśli borykasz się z problemem nawożenia borówki jak i jagody kamczackiej napisz do nas. Przygotujemy odpowiednie zalecenia nawozowe na dowolny okres roku
Bardziej szczegółowoBiostymulator rizosfery Weź to, co najlepsze dla korzeni. explorer 21
Biostymulator rizosfery Weź to, co najlepsze dla korzeni. 21 Działaj już od siewu Sukces w uprawie kukurydzy jest budowany już od pierwszych stadiów rozwoju. riorytetem jest stworzenie warunków do jak
Bardziej szczegółowoBez fosforu w kukurydzy ani rusz!
.pl https://www..pl Bez fosforu w kukurydzy ani rusz! Autor: mgr inż. Kamil Młynarczyk Data: 18 kwietnia 2018 Kukurydza posiada jedne z największych potrzeb pokarmowych ze wszystkich zbóż. Największe zapotrzebowanie
Bardziej szczegółowoNawożenie dolistne roślin w warunkach stresu suszy. Maciej Bachorowicz
Nawożenie dolistne roślin w warunkach stresu suszy Maciej Bachorowicz Co się działo w 2015 i 2018r? 3 Opady w 2015r. * Pomiar w okolicy Konina Suma opadów w 2015r. 400mm 4 Opady w 2015 i 2017r. * Pomiar
Bardziej szczegółowoNawożenie warzyw w uprawie polowej. Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice
Nawożenie warzyw w uprawie polowej Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice Roślinom do prawidłowego wzrostu i rozwoju niezbędne są pierwiastki chemiczne pobrane z gleby i powietrza, nazywane
Bardziej szczegółowoPraca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr III
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr III Poniższa praca składa się z 25 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań
Bardziej szczegółowoHormony roślinne ( i f t i o t h o or o m r on o y n )
Hormony roślinne (fitohormony) Hormony roślinne: To związki chemiczne syntetyzowane w pewnych częściach rośliny służące do "komunikacji" pomiędzy poszczególnymi jej częściami. Działają w bardzo małych
Bardziej szczegółowoUczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów
Temat Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się Sposoby oddychania Sposoby rozmnażania się Bakterie a wirusy Protisty Glony przedstawiciele trzech królestw Wymagania na
Bardziej szczegółowoKonkurs Biologiczny dla gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 2018/2019. Etap wojewódzki
Konkurs Biologiczny dla gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 2018/2019 Etap wojewódzki KLUCZ ODPOWIEDZI DO ZADAŃ ZAMKNIĘTYCH Numer pytania Odpowiedź 1 b 2 d 3 a 4 c 5 a 6 d 7
Bardziej szczegółowoTemat: Czym zajmuje się ekologia?
Temat: Czym zajmuje się ekologia? Z czym kojarzy Ci się pojęcie ekologia? Termin ekologia pochodzi z języka greckiego i utworzono go z dwóch wyrazów: oikos oznacza dom, środowisko lub miejsce życia; lógos
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa 15
Spis treści Przedmowa 15 Rozdział 1. Teoretyczne podstawy żywienia roślin (Andrzej Komosa) 19 1.1. Żywienie roślin przedmiot badań i związek z innymi naukami 19 1.2. Żywienie roślin czy nawożenie roślin
Bardziej szczegółowoSaletra amonowa. Skład: Azotu (N) 34%: Magnez (Mg) 0,2%
Saletra amonowa Azotu (N) 34%: Magnez (Mg) 0,2% Nawóz granulowany, klasa ziarnistości 1-3,15 mm. Saletra amonowa jest uniwersalnym nawozem azotowym. Można ją stosować pod wszystkie rośliny i na wszystkich
Bardziej szczegółowoRECYKLING ODPADÓW ZIELONYCH. Grzegorz Pilarski BEST-EKO Sp. z o.o.
RECYKLING ODPADÓW ZIELONYCH Grzegorz Pilarski BEST-EKO Sp. z o.o. BEST-EKO Sp. z o.o. jest eksploatatorem oczyszczalni ścieków Boguszowice w Rybniku przy ul. Rycerskiej 101, na której znajduje się instalacja
Bardziej szczegółowoZawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
Bardziej szczegółowoMetody poprawy jakości nasion buraka cukrowego
Metody poprawy jakości nasion buraka cukrowego Podlaski Sławomir Jubileusz 90-lecia urodzin Prof. dr hab. B. Geja i 90-lecia powstania Katedry Fizjologii Roślin Budowa handlowego nasienia buraka cukrowego
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w klasie I
Wymagania edukacyjne z biologii w klasie I Nr i temat lekcji Dział I Powitanie biologii 1. Historia i współczesność biologii 2. Źródła wiedzy biologicznej 3. Obserwacje 4. Klasyfikacja 5. Oznaczanie wymienia
Bardziej szczegółowoWpływ nawożenia buraka cukrowego na jakość surowca. Witold Grzebisz
Wpływ nawożenia buraka cukrowego na jakość surowca Witold Grzebisz Tematyka wykładu 1. Dynamika zawartości melasotworów? 2. Dynamika formowania plonu i akumulacji azotu. 3. Kontrola gospodarki azotem na
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany
Bardziej szczegółowoOCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI DZIĘKI NAJLEPSZYM ROLNICZYM PRAKTYKOM ŚRODOWISKOWYM W ZAKRESIE NAWOŻENIA
OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI DZIĘKI NAJLEPSZYM ROLNICZYM PRAKTYKOM ŚRODOWISKOWYM W ZAKRESIE NAWOŻENIA Lubań, 207 r. . Tak dużo nawozów jak jest to konieczne, tak mało jak to możliwe - nie ma innego racjonalnego
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w kl. V
Wymagania edukacyjne z biologii w kl. V Dział /tematyka Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca (1) (1+2) (1+2+3) (1+2+3+4) (1+2+3+4+5) I Biologia
Bardziej szczegółowo5 korzyści ze stosowania nawozów Bio Florin:
5 korzyści ze stosowania nawozów Bio Florin: 1. Silne i zdrowe rośliny. 2. Szybszy wzrost. 3. Intensywne kolory. 4. Większe przyrosty masy zielonej. 5. Dłuższe i obfitsze kwitnienie. BIO FLORIN UNIWERSALNY
Bardziej szczegółowoFizyczne działanie kwasów humusowych: poprawa napowietrzenia (rozluźnienia) gleby. poprawa struktury gleby (gruzełkowatość) zwiększona pojemność wodna
Szkolenie Ogrodnicze ProCam Polska Fizyczne działanie kwasów humusowych: poprawa napowietrzenia (rozluźnienia) gleby poprawa struktury gleby (gruzełkowatość) zwiększona pojemność wodna zapobieganie erozji
Bardziej szczegółowoZagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY
nr zad. max ilość punktów 1. 3 2. 5 KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY prawidłowe odpowiedzi punktacja uwagi A. Królestwo: bakterie B. Brak jadra komórkowego / obecność substancji jądrowej
Bardziej szczegółowoNawożenie sadu w okresie pozbiorczym
Nawożenie sadu w okresie pozbiorczym Autor: Tomasz Kodłubański Data: 9 listopada 2017 Jak ważna jest ochrona drzew w okresie pozbiorczym mogli się przekonać ci sadownicy, którzy zaniedbali podawania drzewom
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe
Bardziej szczegółowoNAWOZY SZYTE NA MIARĘ
NAWOZY SZYTE NA MIARĘ Vital RZEPAK jest wieloskładnikowym koncentratem do dolistnego dokarmiania rzepaku, gorczycy i roślin kapustnych o optymalnie dobranych składnikach pokarmowych niezbędnych do intensywnego
Bardziej szczegółowoWYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 1a. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 1a Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016 Nauczyciel: mgr Joanna Szasta Dział I Powitanie biologii 1. Historia i współczesność
Bardziej szczegółowoZJAWISKO DYFUZJI W ORGANIZMACH ŻYWYCH
Poniższa publikacja ma charakter instrukcji dla ucznia, przeznaczonej do uzupełnienia w wykropkowanych miejscach (.). W niektórych przypadkach należy dokonać wyboru jednej z podanych wersji odpowiedzi
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział I Powitanie biologii wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki.
PSO Biologia klasa I Nr i temat lekcji Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział I Powitanie biologii 1. Historia
Bardziej szczegółowoniezbędny składnik pokarmowy zbóż
POTAS niezbędny składnik pokarmowy zbóż kształtujący wielkość i jakość plonu ziarna Dostępność glebowych zasobów potasu dla roślin zbożowych Gleby zawierają duże zasoby potasu (K), nawet do 50 t/ha w warstwie
Bardziej szczegółowoBez siarki i azotu w uprawie rzepaku ani rusz!
https://www. Bez siarki i azotu w uprawie rzepaku ani rusz! Autor: mgr inż. Kamil Młynarczyk Data: 28 września 2018 Siarka i azot odgrywają najważniejszą rolę w budowaniu plonu w przypadku roślin z rodziny
Bardziej szczegółowoZabiegi regeneracyjne w zbożach: skuteczne sposoby
Zabiegi regeneracyjne w zbożach: skuteczne sposoby Autor: Katarzyna Szponar Data: 9 kwietnia 2018 Zabiegi regeneracyjne w zbożach są wręcz konieczne na wielu plantacjach zbóż ozimych. Mocne wysmalanie
Bardziej szczegółowoI. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki.
I. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki. Zaznacz prawidłową definicję komórki. A. jednostka budulcowa tylko bakterii i pierwotniaków B. podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna wszystkich organizmów
Bardziej szczegółowoDział I Powitanie biologii
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia
Bardziej szczegółowoMETABOLIZM. Zadanie 1. (3 pkt). Uzupełnij tabelę, wpisując w wolne kratki odpowiednio produkt oddychania tlenowego i produkty fermentacji alkoholowej.
Zadanie 1. (3 pkt). Uzupełnij tabelę, wpisując w wolne kratki odpowiednio produkt oddychania tlenowego i produkty fermentacji alkoholowej. Zadanie 3. (3 pkt). Schemat mechanizmu otwierania aparatu szparkowego.
Bardziej szczegółowoKonkurs Biologiczny etap szkolny
Konkurs Biologiczny etap szkolny KARTA ODPOWIEDZI Nr Max Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi zad. punktów 1. 3 pkt. 2. są pasożytami; 3. można je zniszczyć wysoką temperaturą; 4. rozmnażają się; 7. ulegają
Bardziej szczegółowoNieudane nawożenie jesienne- wysiej nawozy wieloskładnikowe wiosną!
https://www. Nieudane nawożenie jesienne- wysiej nawozy wieloskładnikowe wiosną! Autor: Małgorzata Srebro Data: 28 marca 2018 Tegoroczna mokra jesień w wielu regionach uniemożliwiła wjazd w pole z nawozami
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena
Bardziej szczegółowoKlucz odpowiedzi i kryteria oceniania etap szkolny 2014/2015 Biologia
Klucz i kryteria oceniania etap szkolny 2014/2015 Biologia 1. Litera Nazwa sposobu ułożenia liści na Przykład rośliny łodydze A naprzeciwległe jasnota/ fuksja B skrętolegle krwawnik/ trzykrotka C okółkowe
Bardziej szczegółowo1 p. za jeden poprawny merytorycznie przykład z wyjaśnieniem Rozwiązanie: przykładowe odpowiedzi Kaktusy liście przekształcone w kłujące ciernie
Model odpowiedzi i schemat punktowania do zadań stopnia wojewódzkiego Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Biologii dla uczniów szkół podstawowych województwa śląskiego w roku szkolnym 2018/2019 Za
Bardziej szczegółowoKukurydza: nawożenie mikroelementami
.pl https://www..pl Kukurydza: nawożenie mikroelementami Autor: Katarzyna Szponar Data: 28 maja 2017 Po okresie długotrwałych chłodów doczekaliśmy się w końcu wschodów kukurydzy. Przez tak długi okres
Bardziej szczegółowoJak obliczyć skład pożywki w oparciu o analizę wody - zalecenia
Samodzielna Pracownia Analiz Chemicznych Laboratorium Analiz Gleby i Roślin Jak obliczyć skład pożywki w oparciu o analizę wody zalecenia Autorzy: dr Waldemar Kowalczyk, mgr Anna Felczyńska Opracowanie
Bardziej szczegółowoWymagania na poszczególne oceny z biologii klasa I gimnazjum
Wymagania na poszczególne oceny z biologii klasa I gimnazjum Nr i temat Dział I Powitanie biologii 1. Historia i współczesność biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, podaje zakres badań pięciu dziedzin
Bardziej szczegółowoRozpuszczalne czarne granulki Właściwości fizyczne. Granulacja Ø 2-4 mm
Rozpuszczalne czarne granulki Właściwości fizyczne Granulacja Ø 2-4 mm Specjalistyczny nawóz bezchlorkowy zawierający w swoim składzie kwasy fulwowe i huminowe, azot, potas oraz dodatkowo siarkę, materię
Bardziej szczegółowoCzy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak
Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga ciało
Bardziej szczegółowo1.8. Funkcje biologiczne wody wynikają z jej właściwości fizycznych i chemicznych. Oceń
1 1.8. Funkcje biologiczne wody wynikają z jej właściwości fizycznych i chemicznych. Oceń każdą podaną w tabeli informację, wybierając Prawdę, jeśli jest ona prawdziwa, lub, jeśli jest fałszywa. 1) Ilość
Bardziej szczegółowoNowe nawozy dolistne co pojawiło się na rynku w 2017 roku?
.pl https://www..pl Nowe nawozy dolistne co pojawiło się na rynku w 2017 roku? Autor: Anna Banaszkiewicz Data: 29 grudnia 2017 Nawozy dolistne dostarczają niezbędne składniki pokarmowe bezpośrednio na
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak
Czy równowaga w przyrodzie i w chemii jest korzystna? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga
Bardziej szczegółowoNawożenie łąk pomaga zmaksymalizować ich wydajność!
.pl https://www..pl Nawożenie łąk pomaga zmaksymalizować ich wydajność! Autor: Karol Bogacz Data: 31 maja 2017 Nawożenie łąk pozwala na maksymalizację uzyskanego plonu masy oraz lepszą jakość koszonych
Bardziej szczegółowoOpracowanie składu pożywek nawozowych w oparciu o jakość wody
INSTYTUT OGRODNICTWA SKIERNIEWICE Opracowanie składu pożywek nawozowych w oparciu o jakość wody Autorzy: dr Jacek Dyśko, dr Waldemar Kowalczyk Opracowanie przygotowane w ramach zadania 4.5: Monitorowanie
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenie atmosfery i terenu wpływa pośrednio na rozwój lasu. Naruszona bowiem zostaje równowaga chemiczna i zmieniony odczyn ph w środowisku
Ochrona lasów Zanieczyszczenie atmosfery i terenu wpływa pośrednio na rozwój lasu. Naruszona bowiem zostaje równowaga chemiczna i zmieniony odczyn ph w środowisku glebowym. Działanie bezpośrednie, jak
Bardziej szczegółowoZainwestuj w rozwój systemu korzeniowego!
.pl https://www..pl Zainwestuj w rozwój systemu korzeniowego! Autor: Karol Bogacz Data: 20 kwietnia 2017 Fundamentem każdej rośliny uprawnej jest jej system korzeniowy. To właśnie od niego zależy ilość
Bardziej szczegółowoZnaczenie diagnostyki w robotach izolacyjno renowacyjnych cz.2
Znaczenie diagnostyki w robotach izolacyjno renowacyjnych cz.2 Autor: Ceresit Zawilgocenie strukturalne ścian budynku następuje w wyniku oddziaływania wód znajdujących się w glebie. Wody te powodują zawilgacanie
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział I Powitanie biologii wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki.
Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen z zajęć edukacyjnych wynikających z realizowanego programu nauczania BIOLOGIA KL.I Nr i temat lekcji
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I PÓŁROCZE wskazuje biologię jako określa przedmiot naukę o
Bardziej szczegółowoNawożenie sadów i plantacji jagodowych. Jacek Filipczak Instytut Ogrodnictwa
Nawożenie sadów i plantacji jagodowych Jacek Filipczak Instytut Ogrodnictwa 9 grudzień 2016 Kryteria diagnostyczne Analiza gleby. Analiza liści. Wizualna ocena roślin. Analiza gleby Oznaczenie odczynu
Bardziej szczegółowoSymbiozy korzeniowe. dr Joanna Kopcińska Katedra Botaniki Wydział Rolnictwa i Biologii, SGGW. zdeformowany włośnik. Fot. J.
Symbiozy korzeniowe dr Joanna Kopcińska Katedra Botaniki Wydział Rolnictwa i Biologii, SGGW Symbiozy korzeniowe: Fabaceae - ryzobia A zdeformowany włośnik B nić infekcyjna Fot. J. Kopcińska C Ryzobia,
Bardziej szczegółowoMIKORYZA DLACZEGO TAK?
MIKORYZA DLACZEGO TAK? MIKORYZA Jest związkiem prawdopodobnie symbiotycznym (albo przynajmniej nie pasożytniczym) pomiędzy korzeniami lub kłączami roślin zielonych i grzybem (wg Glossary fot Agroforestry:
Bardziej szczegółowoENDOTERAPIA Z ZASTOSOWANIEM MIKROINIEKCJI
ENDOTERAPIA Z ZASTOSOWANIEM MIKROINIEKCJI Opracowanie: arch. kraj. dr inż. Marzena Suchocka tel. 506 650 607 info@arboekspert.pl 1 WSTĘP Historia endoterapi sięga czasów Renesansu, kiedy to Leonardo Da
Bardziej szczegółowoTematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2
Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2 Nr lekcji Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową PSO, wymagania edukacyjne i podstawa programowa
Bardziej szczegółowoPotas niezbędny składnik pokarmowy zapewniający wysoki plon i dobrą jakość buraka cukrowego
Potas niezbędny składnik pokarmowy zapewniający wysoki plon i dobrą jakość buraka cukrowego Potas jest niezbędnym składnikiem do wytworzenia wysokiego plonu, w tym głównie cukru (sacharozy). Składnik ten
Bardziej szczegółowoTemperatura w strefie korzeni i zdrowie rośliny
Temperatura w strefie korzeni i zdrowie rośliny Istnieje wiele aspektów uprawy roślin decydujących o powodzeniu twojej pracy. Jednym z nich, najczęściej ignorowanym, jest temperatura strefy korzeni. W
Bardziej szczegółowoŻywienie roślin w ekologii
Żywienie roślin w ekologii Piotr HUSZCZA p.huszcza@naturalcrop.com Lubań, 10.03.2017r. Zalecenia NATURALCROP POLAND dla upraw ekologicznych C-N 40-12,5 ekologiczny nawóz organiczny o kontrolowanym uwalnianiu
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Biologia (klasa piąta)
Przedmiot: Biologia (klasa piąta) Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy piątej szkoły
Bardziej szczegółowoPraca objętościowa - pv (wymiana energii na sposób pracy) Ciepło reakcji Q (wymiana energii na sposób ciepła) Energia wewnętrzna
Energia - zdolność danego układu do wykonania dowolnej pracy. Potencjalna praca, którą układ może w przyszłości wykonać. Praca wykonana przez układ jak i przeniesienie energii może manifestować się na
Bardziej szczegółowoInstytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy Terenowa Stacja Doświadczalna w Toruniu. Agnieszka Kiniec
Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy Terenowa Stacja Doświadczalna w Toruniu M AŁO ZNANI SPRAWCY ZGNILIZN KORZENI BURAKA CUKROWEGO Agnieszka Kiniec RHIZOPUS ARRHIZUS RHIZOPUS STOLONIFER
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Dział I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka 2. Jak poznawać biologię? 3. Obserwacje mikroskopowe Poziom wymagań ocena dopuszczająca
Bardziej szczegółowoKATALOG PRODUKTÓW OGRODNICZYCH 2016. * Florovit - marka najczęściej używana w Polsce. Badanie DBM 2013.
KATALOG PRODUKTÓW OGRODNICZYCH 2016 * Florovit - marka najczęściej używana w Polsce. Badanie DBM 2013. SPIS TREŚCI AZOFOSKA UNIWERSALNE NAWOZY OGRODNICZE 3 str. NAWOZY MINERALNE GRANULOWANE 4 8 FLOROVIT
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Fizjologia roślin I. Plant physiology I
Biologia, I stopień, stacjonarne, 2017/2018, semestr IV KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Fizjologia roślin I Plant physiology I Koordynator Prof. dr hab. Andrzej Skoczowski Punktacja ECTS* 3 Zespół dydaktyczny
Bardziej szczegółowoHistoria roślin na Ziemi
Historia roślin na Ziemi Dr Joanna Piątkowska-Małecka Eon archaiczny 1 Eon archaiczny Dominują bakterie (gł. nitkowate formy) Pojawiają się najstarsze stromatolity Eon proterozoiczny (paleoproterozoik,
Bardziej szczegółowoJakimi składnikami dokarmiać rzepak jesienią?
https://www. Jakimi składnikami dokarmiać rzepak jesienią? Autor: agrofakt.pl Data: 8 listopada 2016 W kolejnym odcinku Akademii Nawożenia Intermag wraz z Janem Gurzyńskim, doradcą agrotechnicznym firmy
Bardziej szczegółowowww.terrasorbfoliar.pl 115% plonu Terra Sorb foliar to stymulator rozwoju roślin, zawierający w swoim składzie wolne aminokwasy w formie biologicznie aktywnej (L-α), które zwiększają w roślinach aktywność
Bardziej szczegółowoCel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem
Hospitacja diagnozująca Źródła informacji chemicznej Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem Opracowała: mgr Lilla Zmuda Matyja Arkusz Hospitacji Diagnozującej nr
Bardziej szczegółowoNajlepszy sposób zapewnienia zrównoważonego nawożenia
ajlepszy sposób zapewnienia zrównoważonego nawożenia Poznaj zalety nawozów ICL PKpluS awozy PKpluS zawierają w jednej granulce makroelementy: fosfor (P), potas (K) oraz siarkę (S), magnez (Mg) i wapń (Ca).
Bardziej szczegółowoKonkurs Przedmiotowy z biologii dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego finał 2013. Model odpowiedzi, kryteria przyznawania punktów.
Konkurs Przedmiotowy z biologii dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego finał 201 Model odpowiedzi, kryteria przyznawania punktów. Za rozwiązanie zadań z arkusza konkursowego można uzyskać 60 punktów.
Bardziej szczegółowo1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?
Tematy opisowe 1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? 2. Omów pomiar potencjału na granicy faz elektroda/roztwór elektrolitu. Podaj przykład, omów skale potencjału i elektrody
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM
KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM WŁASNOŚCI MATERII - Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności niezbędnych w dalszej nauce. - Wie, że substancja występuje w trzech stanach skupienia. - Wie,
Bardziej szczegółowoNawozy wieloskładnikowe sprawdź, który będzie najlepszy jesienią!
.pl https://www..pl Nawozy wieloskładnikowe sprawdź, który będzie najlepszy jesienią! Autor: Małgorzata Srebro Data: 23 lipca 2018 Rośliny ozime, w tym zboża i rzepak, powinny zostać dobrze zaopatrzone
Bardziej szczegółowoGlebowe choroby grzybowe bez szans!
Glebowe choroby grzybowe bez szans! Zdrowy start rośliny ze zdrowym systemem korzeniowym Trianum jest nietoksycznym biologicznym produktem firmy Koppert, który chroni uprawy przed takimi glebowymi patogenami
Bardziej szczegółowo