przychodzi na obłokach

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "przychodzi na obłokach"

Błażej Jastrzębski
5 lat temu
Przeglądów:

1 Oto Syn Człowieczy przychodzi na obłokach Michał Wilk DA Beczka - cykl wykładów otwartych Klasztor Dominikanów, Kraków 21 października 2018

2 1. Apokalypsis, apokalypteo

3 Objawienie Jezusa Chrystusa, które dał Mu Bóg, aby ukazać swym sługom, co musi stać się niebawem (Rev. 1:1 BTP)

6 Objawienie Jezusa Chrystusa, które dał Mu Bóg, aby ukazać swym sługom, co musi stać się niebawem (Rev. 1:1 BTP)

7 Objawienie Jezusa Chrystusa, które dał Mu Bóg, aby ukazać swym sługom, co musi stać się niebawem (Rev. 1:1 BTP)

8 2. Struktura literacka

16 3. Apokalipsa i apokaliptyka

26 Kryzys tradycji prorockiej

27 Apokaliptyka = nałożenie się na siebie kryzysu historii i proroctwa W odniesieniu do historii: do pewnego momentu prorocy potężnym głosem dawali odpowiedź wiary na różne wydarzenia historii, także te tragiczne (Achaz - Izajasz / wojna syro-efraimska / prośba asyrii o pomoc). I właśnie wtedy, gdy nadeszły najbardziej tragiczne chwile, tego głosu zabrakło. Nagle Izraelitom mogło się wydawać, że cała historia zbawienia została przekreślona. Historia nie jawiła się już jako miejsce, w którym Bóg działa cuda.

28 Nadzieja, Bóg historia

32 4. Kontekst historyczny

33 Kim jest autor Apokalipsy?

34 Kim jest autor Apokalipsy? Tradycja chrześcijańska utożsamia autora z Janem Ewangelistą (mówią o tym Justyn, Papiasz, Ireneusz, Orygenes i kilku innych Ojców Kościoła) Nie brakuje także świadectw tych, którzy już w starożytności uważali, że Jan Ewangelii i Jan Apokalipsy to dwie różne postacie (np. Dionizy, biskup Aleksandrii, czy rzymski prezbiter Gajusz)

35 Kim jest autor Apokalipsy? Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna W Efezie istniały dwa groby Janów, a z II wieku pochodzi świadectwo biskupa Papiasza, który ten pisze o niejakim Janie Prezbiterze nauczającym Ewangelii w Efezie. Euzebiusz jemu właśnie przypisuje autorstwo Apokalipsy. Możliwe zatem, że już w III wieku w Efezie jeden grób czczono jako miejsce pochówku Jana Ewangelisty, a drugi Jana Prezbitera, domniemanego autora Apokalipsy, a może także kanonicznych listów Jana, w których także pojawia się określenie Prezbiter.

36 Kim jest autor Apokalipsy? Autor Apokalipsy przedstawia się jako Jan (Ap 1,1.4.9) i podobnie jak inni apostołowie nazywa siebie sługą Boga (Ap 1,2), ale sam nigdy nie nazywa siebie apostołem ani uczniem Jezusa. Co więcej, opisując grono dwunastu apostołów w cudownej wizji Nowego Jeruzalem, pisze o nich jako o grupie zamkniętej, uformowanej i będącej już po tamtej stronie rzeczywistości. Nie wydaje się, by sam siebie zaliczał do tego grona.

Kim jest autor Apokalipsy? Ja osobiście uważam, że autorami Ewangelii Jana i Apokalipsy są dwie różne osoby. Stylistyka obydwu ksiąg i stosowane w nich strategie retoryczne są zupełnie różne.

37 Kim jest autor Apokalipsy? Ja osobiście uważam, że autorami Ewangelii Jana i Apokalipsy są dwie różne osoby. Stylistyka obydwu ksiąg i stosowane w nich strategie retoryczne są zupełnie różne. Przykład: Baranek I ujrzałem między tronem z czworgiem Zwierząt a kręgiem Starców stojącego Baranka (ἀρνίον) jakby zabitego, a miał siedem rogów i siedmioro oczu (Ap 5,6) Gdy zobaczył przechodzącego Jezusa, rzekł: «Oto Baranek Boży». ἀμνὸς τοῦ θεοῦ (J 1,36)

38 Gdzie jest Jan? Patmos FILM

39 Co Jan robił na Patmos? Autor Apokalipsy swoją sytuację opisuje w dość tajemniczy sposób: Ja, Jan, wasz brat i współuczestnik w ucisku, królestwie i wytrwałości w Jezusie, znajdowałem się na wyspie zwanej Patmos z powodu słowa Boga i świadectwa Jezusa (Ap 1,9). Jak rozumieć określenie współuczestnik w ucisku? Co oznacza: z powodu słowa Boga i świadectwa Jezusa? Czy Jan cierpi prześladowania czy raczej mówi ogólnie jakby ujął to święty Paweł o trudach życia znoszonych dla Ewangelii? A jeśli prześladowania, to jakiego typu i z jakiej przyczyny?

40 Co Jan robił na Patmos? Współczesne badania źródeł zwłaszcza te prowadzone w szkole niemieckiej pokazują, że prześladowania chrześcijan w pierwszym wieku miały raczej charakter wykluczenia społecznego i marginalizacji uczniów Chrystusa w codziennym życiu, a zwłaszcza w sferze zawodowogospodarczej. Na tym etapie historii sceny, jakie znamy z Quo vadis Sienkiewicza, były incydentami.

Co Jan robił na Patmos? A zatem może Jan był na zesłaniu? Niektórzy komentatorzy zwracają uwagę na fakt, że małe wyspy często pełniły rolę więzień dla zesłańców politycznych.

41 Co Jan robił na Patmos? A zatem może Jan był na zesłaniu? Niektórzy komentatorzy zwracają uwagę na fakt, że małe wyspy często pełniły rolę więzień dla zesłańców politycznych. Taką wyspą na pewno była leżąca nieopodal Gyaros. I faktycznie o domniemanym zesłaniu Jana piszą starożytni komentatorzy Ewangelii: Klemens z Aleksandrii, Orygenes czy wspomniany już Euzebiusz z Cezarei, który datuje zesłanie Jana na czasy cesarza Domicjana. W ten sposób rodzi się najbardziej chyba dziś znana tradycja dotycząca autora Apokalipsy.

42 Co Jan robił na Patmos? Jeśli jednak popatrzymy na sprawę bardziej krytycznie, pojawia się inne pytanie: czy prawdopodobne jest, by jakiegoś mało znaczącego wędrownego ewangelizatora żydowskiego dotknęła najwyższa kara zarezerwowana wyłącznie dla uzurpatorów politycznych? Czy wytacza się armatę przeciwko wróblowi? To mało prawdopodobne.

43 Co Jan robił na Patmos? Osobiście proponowałbym słowa z powodu słowa Boga i świadectwa Jezusa interpretować nie jako wzmiankę o prześladowaniu czy zesłaniu, ale jako informację, że Jan anonimowy wędrowny kaznodzieja przybył właśnie na Patmos, by tam dać świadectwo, czyli głosić słowo o Jezusie. Za sobą miał już podobne wizyty w Kościołach Azji Mniejszej, do których z Patmos napisze listy, odpowiadając na ich palące problemy. Jeśli popatrzymy na mapę i na kolejność wymienianych wspólnot, to zrozumiemy, że ta sekwencja dokładnie obrazuje drogę, jaką miał do przebycia przewożący pocztę posłaniec na koniu. Przeprawił się przez morza i następnie jechał właśnie od zachodniego południa, czyli od Patmos.

Kiedy Jan pisze Apokalipsę? Daty skrajne 1. Ap nie mogła powstać przed rokiem 65, gdyż chrześcijaństwo w Azji Mniejszej nie miało wtedy kształtu opisanego w Ap 2-

44 Kiedy Jan pisze Apokalipsę? Daty skrajne 1. Ap nie mogła powstać przed rokiem 65, gdyż chrześcijaństwo w Azji Mniejszej nie miało wtedy kształtu opisanego w Ap Nie mogła też powstać później niż w roku 120. Już pod koniec I wieku 1 Clem 34, 3 cytuje Ap 22,12. Później Apokalipsa jest cytowana we fragmentach z Papiasza, czyli w latach dwudziestych II wieku (Ap 1,9; 20,2.4.7).

45 Kiedy Jan pisze Apokalipsę? Dane historyczne Przy ustalaniu datacji Apokalipsy bierzemy pod uwagę następujące dane historczne: 1. Zarysowana struktura Kościołów (na poziomie liturgii, teologii, organizacji społecznej, wykształcone urzędy itd). 2. Prześladowania. (17,6). 3. Obraz miasta Rzym. Główna wskazówka wynikła z samej księgi to przedstawianie Rzymu pod kryptonimem Babilonu (14, 8; 16,19; 17, 5; 18, ). Nazwa Babilonu pojawia się dlatego, że tak jak Babilończycy w 586 r. przed Chr., tak Rzymianie w 70 r. po Chr. zdobyli Jerozolimę i zniszczyli świątynię. To wskazuje na powstanie Apokalipsy zdecydowanie po roku 70.

Kiedy Jan pisze Apokalipsę? Hipoteza 1: Apokalipsa powstaje za Nerona (54-68) Ap 13,18 podaje liczbę 666. Gematria, czyli suma cyfr Neron Cezar w spółgłoskach hebrajskich (NRON QSR) daje 666.

46 Kiedy Jan pisze Apokalipsę? Hipoteza 1: Apokalipsa powstaje za Nerona (54-68) Ap 13,18 podaje liczbę 666. Gematria, czyli suma cyfr Neron Cezar w spółgłoskach hebrajskich (NRON QSR) daje 666. Neron faktycznie był prześladowcą chrześcijan, a jego renoma usprawiedliwia powiązanie z potworem w rozdz. 13. tym bardziej, że rozdz. 18 opisuje wielki pożar Rzymu, który miał miejsce za jego czasów, w 64 roku i stał się okazją do prześladowania chrześcijan. Te przypuszczenia, popularne wśród uczonych przed stuleciem, obecnie są rzadsze W przekładach syryjskich tytuł wskazuje na czasy Nerona (54-68); Teofilakt w XI wieku wspomina raz Nerona, raz Trajana.

47 Kiedy Jan pisze Apokalipsę? Hipoteza 2: Apokalipsa powstaje ok. 95 roku za Domicjana Wzmianka o drogim zbożu w połączeniu z zakazem krzywdzenia oliwy i wina w 6,6, kojarzy się z sytuacją z czasów Domicjana. Nieurodzajowi na zboże miała towarzyszyć obfitość winogron, na co cesarz zareagował rozkazem wycięcia połowy winnic w prowincjach (Swetoniusz, Vit. Caes., Domitianus 7, 2 i inne źródła; lata 91-92). Divinus August za życia Ireneusz z Lyonu datuje Apokalipsę na koniec rządów Domicjana, który panował w latach (. 5, 30, 3). Na to potem powołał się Euzebiusz z Cezarei (dzięki czemu mamy tekst grecki Ireneusza, a nie tylko przekład łaciński:. 3, 18, 3; 5, 30. 3). O Domicjanie mówi też Orygenes (Hom. Matt. 16,6). Na czasy Domicjana wskazuje komentarz Wiktoryna (przy Ap 10, II i przy 17, 10). Potwierdza to Hieronim (Vir. ill. 9).

48 5. Mowa programowa Apokalipsy

50 Rzymski cesarz w Apokalipsie, a Epifanes w Księdze Daniela zostaną nazwani ohydą spustoszenia. Tragedia ale i nadzieja

51 Druga ważna rzecz Kilka motywów z Dn 7 zostało przeniesionych do Prologu Apokalipsy, ale te, które pozostały (zaznaczone na czerwono) będą rozwinięte w kolejnych rozdziałach Apokalipsy. Widzimy więc, że Jan czyta nam w Apokalipsie Stary Testament i całą żydowską tradycję prorocką i apokaliptyczną. Czyta, ale również twórczą ją reinterpretuje w kontekście osoby Jezusa Chrystusa. I tak w Księdze Daniela mamy dwie różne postacie: Najwyższy i ów tajemniczy jakby Syn Człowieczy. Ciekawe, że w Apokalipsie atrybuty Najwyższego (włosy białe jak śnieg i jak czysta wełna) są przeniesione na Syna Człowieczego. Syn przejmuje prerogatywy Boga Jahwe. To jest cudowne wyznanie wiary autora Apokalipsy w bóstwo Jezusa Chrystusa.

52 I trzecia sprawa Są w opisie tajemniczej postaci symbole celowo dwuznaczne. Na przykład świeczniki, pomiędzy którymi przechadza się Syn Człowieczy, i siedem gwiazd, które trzyma w ręce. Słusznie możemy odnosić ten symbol do siedmiu Kościołów. Jeden z komentatorów napisał, że tak jak przy tabernakulach kościołów całego świata płoną lampki wieczyste, które chrześcijanom przypominają o Bożej obecności, tak u Boga w jego wieczności płonie siedem lamp wieczystych, którego Najwyższemu przypominają o wszystkich wierzących. Z drugiej strony ciekawostką historyczną jest fakt, że po śmierci cesarza Domicjana (a właśnie za panowania tego cesarza mogła powstać Apokalipsa), wybito monetę, na której władca przedstawiony jako zasiadający na tronie świata i trzymający w ręku siedem gwiazd. Ewidentna prowokacja ze strony Jana. Niektóre symbole Apokalipsy jak się okazuje odnoszą się jednocześnie do rzeczywistości pozytywnej (i wtedy zazwyczaj wyrażają ważne prawdy o Kościele), jak i do ciemnej strony mocy (i wtedy ma miejsce mocna konfrontacja dwóch porządków: światowego i Bożego).

Podobne dokumenty

Ewangelia z wyspy Patmos

Ewangelia z wyspy Patmos Lekcja 1 na 5. stycznia 2019 Błogosławiony ten, który czyta, i ci, którzy słuchają słów proroctwa i zachowują to, co w nim jest napisane; czas bowiem jest bliski (Objawienie 1:3)