7.2. Ameryka Południowa

Transkrypt

1 7.2. Ameryka Południowa Ameryka Południowa Kraje andyjskie ZASIĘG REGIONU.Kraje andyjskie, czyli te, przez które biegną Andy, to: Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, Peru, Boliwia, Argentyna i Chile. Tylko w Chile Andy zajmują całe terytorium kraju, w Kolumbii, Ekwadorze, Peru i Boliwii blisko połowę, a w Argentynie i Wenezueli mniej niż 1/5. Wszystkim nadają szczególne piętno. ZARYS HISTORII. Andy zostały odkryte przez Europejczyków i szybko podbite między 1524 r. (dotarli tam Francisco Pizarro i Diego de Almagro) a 1552 r. (Pedro de Valdivia dopłynął wówczas do wyspy Chiloé i Zatoki Corcovado 118 ). Na obszarze Andów i terenów przylegających już w 1554 r. powstało ogromne Wicekrólestwo Peru. W 1717 r. wyodrębniono z niego Wicekrólestwo Nowej Granady (dzisiejszy Ekwador, Kolumbia i Wenezuela), a w 1776 r. Wicekrólestwo La Platy (dzisiejsza Boliwia, Argentyna, Paragwaj i Urugwaj). Pod koniec XVIII w. w koloniach hiszpańskich coraz powszechniej wybuchały bunty i powstania, a w latach wszystkie kraje uzyskały niepodległość. Potem między krajami regionu dochodziło zarówno do zbliżeń (Wielka Kolumbia, Konfederacja Peruwiańsko- -Boliwijska), jak i konfliktów (wojna o Pacyfik, wojna o Chaco). Ich spuścizną są terytoria sporne i rozmaite wzajemne animozje. CECHY PRZYRODNICZE. Andy to młode góry fałdowe. Jest to obszar aktywny sejsmicznie, co przejawia się częstymi trzęsieniami ziemi i ożywionym wulkanizmem. Góry ciągną się od wybrzeża Morza Karaibskiego i Przesmyku Panamskiego na północy po Ziemię Ognistą i Wyspę Stanów na południu. Mają ponad 9000 km długości i zmienną szerokość od kilkudziesięciu km na północy, do km na równiku i w Andach Patagońskich oraz km w Kolumbii i Boliwii. Na całej długości składają się z kilku równoległych łańcuchów górskich kordylier oraz rozdzielających je obniżeń dolin (valle). W Andach wznosi się najwyższy szczyt Ameryki i półkuli zachodniej Aconcagua (6960 m n.p.m.), a wiele innych szczytów ma wysokość ponad 6500 m 119.Góry biegną przez wszystkie strefy klimatyczne. Duża wysokość sprawia, że na strefowe zróżnicowanie klimatu nakłada się piętrowość klimatyczna. Obfite opady występują w Andach Północnych, na wschodnich stokach Andów Środkowych oraz zachodnich Andów Południowych. Skrajnie suche jest wnętrze Andów Środkowych Altiplano oraz ich zachodnie 118 Byli jednak tacy, którzy oglądali Andy wcześniej, m.in. w 1520 r. południowe Andy widział Ferdynand Magellan, przepływając cieśninę noszącą dziś jego imię. 119 Andyjski wulkan Llullaillaco (6723 m n.p.m.) jest najwyższym czynnym wulkanem Ziemi.

2 REGIONY WEWNĄTRZKONTYNENTALNE Ameryka Południowa stoki. W górach rozwinęły się różne formacje roślinne. Na północy rosną wilgotne, górskie lasy równikowe. Powyżej występują bujne zbiorowiska trawiaste páramo, a w Andach Środkowych ich miejsce zajmuje wysokogórska, półpustynna formacja puna oraz różne rodzaje pustyń. W Andach Południowych utrzymuje się mozaika

3 7.2. Ameryka Południowa 147 Park Narodowy El Cajas (Ekwador) (# Jerzy Makowski) różnych typów lasów, zastępowana przez wieczne śniegi i lodowce (m.in. Lądolód Patagoński). Na krańcu południowym roślinność przypomina tundrę. Przyroda Andów jest chroniona w licznych parkach narodowych. CECHY DEMOGRAFICZNE. W krajach andyjskich mieszka około 180 mln osób, w samych Andach jednak nie więcej niż 100 mln. Znaczący odsetek tej ludności stanowią Indianie. W Boliwii, Peru i Ekwadorze mieszka ich około 20 mln większość w Andach; w Chile około 1 mln, a w Kolumbii, Wenezueli i Argentynie po tysięcy. Najliczniejszą grupą mieszkańców są Metysi. Stanowią większość w Wenezueli, Kolumbii i Chile oraz znaczący odsetek ludności w Boliwii, Peru i Ekwadorze. W Argentynie dominuje ludność pochodzenia europejskiego. Kraje andyjskie są silnie zurbanizowane. Tylko w Boliwii i Ekwadorze odsetek ludności miejskiej wynosi 50 55%. W pozostałych krajach przekracza 70%, a w Argentynie sięga prawie 90%, chociaż w Andach Argentyńskich miast jest niewiele.

4 REGIONY WEWNĄTRZKONTYNENTALNE CECHY GOSPODARCZE. Andy obfitują w surowce mineralne i już w czasach kolonialnych ich eksploatacja odgrywała ogromną rolę. Do najcenniejszych należą złoża rud miedzi (we wszystkich krajach, zwłaszcza w Chile). Eksploatuje się też złoża rud litu (Chile) oraz cyny, antymonu, bizmutu, cynku i ołowiu (Boliwia, Peru), zawierające domieszki srebra i złota. Spośród surowców energetycznych najważniejsza jest ropa naftowa występująca w obrębie przedgórskich i śródgórskich zapadlisk. Oprócz górnictwa najważniejszą rolę odgrywa rolnictwo, praktykowane przez większość mieszkańców. Rolnictwo jest nastawione na zaopatrzenie miejscowej ludności, a niewielkie nadwyżki przeznaczane są na wymianę towarową. Uprawia się kukurydzę, jęczmień (rzadziej pszenicę), ziemniaki, rozmaite drzewa owocowe. Część terenów, często powyżej granicy upraw, wykorzystuje się jako pastwiska dla bydła, lam, alpak i owiec. Na plantacjach, od Wenezueli i Kolumbii po Boliwię, uprawia się m.in. krzewy kokainowe (część plantacji jest nielegalna), marihuanę, herbatę (Peru), w Kolumbii i Ekwadorze banany, a na wybrzeżu trzcinę cukrową, bawełnę, owoce, ryż, warzywa. We wszystkich krajach rośnie gospodarcze znaczenie turystyki. Obsługą ruchu turystycznego często zajmują się mieszkańcy wsi, uzyskując z tego tytułu dodatkowe dochody i przyczyniając się do odrodzenia rękodzieła dostarczającego turystom pamiątek. TURYSTYKA. Andy są ważnym regionem turystycznym o ogromnych walorach, pozwalających na praktykowanie rozmaitych typów turystyki, lecz bardzo słabo wykorzystywanym. W ciągu roku odwiedza je około 10 mln turystów. Poszczególne kraje regionu mają różny potencjał turystyczny. Najlepiej do przyjmowania turystów przygotowana jest Argentyna, znacznie słabiej Boliwia i Wenezuela. Prawie we wszystkich krajach najważniejszym regionem turystycznym są Andy. Góry już w XIX w. stały się obiektem zainteresowania alpinistów, gdy Whymper (1879 r.) zdobył szczyty wysokich wulkanów ekwadorskich, a Zurbrigen (1897 r.) wszedł na Aconcaguę. Zasłużyli się i Polacy, którzy podczas wypraw w latach i dokonali pierwszych wejść na kilka szczytów. Dziś góry są oblegane przez alpinistów i trekkerów. Najbardziej atrakcyjna jest Argentyna. Turyści dzielą tam swoje zainteresowania między Andy i ich przedgórza a obszary pozaandyjskie. W Wenezueli turystyczny cel to stolica Caracas (założona w 1567 r.) miasto w śródgórskiej dolinie Andów Karaibskich, u stóp Pico Avila (2215 m n.p.m.), na który można wjechać z miasta koleją linową. Centrum Caracas stanowi Plaza Bolívar, z siedzibą prezydenta Palacio Miraflores (XVII XVIII w.), katedrą (1664 r.) i uniwersytetem (1696 r.). Współczesne Caracas to nowoczesne miasto, o śmiałych rozwiązaniach urbanistycznych, komunikacyjnych i architektonicznych, świetnych hotelach, doskonałej kuchni, leżące blisko kąpielisk nad Morzem Karaibskim, tworzących strefę wypoczynkową miasta. W Andach Wenezuelskich najbardziej atrak-

5 7.2. Ameryka Południowa 149 cyjna jest Cordillera de Mérida, najwyższa w Wenezueli, o alpejskiej rzeźbie, z wiecznymi śniegami i lodowcami. Na wysokości ok m n.p.m. leży Mérida, renomowany ośrodek turystyczny Wenezueli, z najwyższą na świecie koleją linową na pobliski szczyt Pico Espejo (4765 m n.p.m.) i całoroczną stacją sportów zimowych. Na północy Andów Kolumbijskich turystyczną atrakcją jest masyw Sierra Nevada de Santa Marta (5775 m n.p.m.), okryty wiecznym śniegiem i lodowcami. Na jego północnych stokach znajduje się Park Narodowy Tairona z ruinami dawnego ośrodka indiańskiej kultury. W dolinie rzeki Cauca leży jedno z najpiękniejszych miast Kolumbii kolonialne Popayán, założone w 1536 r., z wieloma zabytkami, m.in. XVI-wieczną katedrą. Atrakcją są wielkanocne procesje. W najdłuższej w Kolumbii Kordylierze Wschodniej podziwia się silnie zlodzony masyw Sierra Nevada del Cocuy. Tłumy przyciąga Bogota. Kolonialne centrum największego dziś miasta w Andach tworzy Plac Bolivara z barokową katedrą (z 1572 r.). W uliczkach starego miasta wznoszą się liczne kościoły i stara mennica z XVIII w. Atrakcją są muzea, zwłaszcza Muzeum Złota, założone w 1939 r. W pobliżu, w dolinach śródgórskich znajdują się liczne miasta i osady z zachowaną architekturą kolonialną. Jednym z nich jest Zipaquira, osada górnicza z kościołem wykutym w złożu soli na głębokości 200 m. Kordyliera Środkowa jest najkrótszym i najwyższym pasmem Andów Kolumbijskich, z licznymi wulkanami, często odwiedzanymi przez trekkerów, cieplicami oraz terenami narciarskimi (Park Narodowy Los Nevados). Do miejsc szczególnie malowniczych należy źródłowy obszar czterech rzek: Magdaleny, Cauca, Patía i Caquetá, w Parku Narodowym Puracé. W pobliżu, na wulkanicznym płaskowyżu, leży miejscowość San Agustín, w której zachowały się wytwory kultury materialnej Indian (od VI w. p.n.e. do V w. n.e.) w postaci kamiennych posągów, ukrytych pod ziemią. Ponad 300 figur kilkumetrowej wysokości zlokalizowano na obszarze ok. 500 km 2. Quito stolica Ekwadoru leży u stóp czynnego, często dymiącego wulkanu Pichincha (4879 m n.p.m.). Z czasów kolonialnych zachowały się tam liczne zabytki: katedra, kościoły i klasztory z XVI i XVII w. perły architektury, pałac rządowy (XVIII w.) oraz założony w 1769 r. uniwersytet. Na północ, 25 km od stolicy, znajduje się pomnik równika z tablicą podającą szerokość geograficzną 0 0 0, w promieniu 50 km od stolicy gorące źródła, kilka rezerwatów przyrody, a nieco dalej znany wśród obserwatorów ptaków las Mindo-Nambillo. Interesujący jest indiański targ w Otavalo i sanktuarium w El Quinche. Z architektury kolonialnej (i wybornej kawy) słyną też Loja oraz Cuenca w południowej części Andów Ekwadorskich. W pobliżu Cuenca znajduje się ważne stanowisko archeologiczne Ingapirca, z inkaską fortecą i śladami wcześniejszych kultur. W Andach Ekwadorskich istnieje kilka parków narodowych.

6 REGIONY WEWNĄTRZKONTYNENTALNE Widok na Quito stolicę Ekwadoru (# Jerzy Makowski) Do Peru przyjeżdża co roku około 1 mln turystów większość w Andy Peruwiańskie i na wybrzeże, strukturalnie stanowiące część Andów. Większość turystów zaczyna od Limy, założonej przez Francisca Pizarra (1535 r.) na równinie nad Pacyfikiem. Z kolonialnej przeszłości zachowały się liczne zabytki architektoniczne, skupione w dzielnicy staromiejskiej kościoły i klasztory (m.in. katedra z 1555 r.) oraz liczne domy kolonialne z pięknymi patiami i drewnianymi balkonami. Wśród świątyń znajduje się sanktuarium św. Róży (z 1728 r.) miejsce dorocznych pielgrzymek. Liczne plaże: Miraflores, Las Cascadas, Agua Dulce, La Herraduna (Costa Verde) oraz Concha, Punta Hermosa i San Bartolomeo przyciągają głównie mieszkańców Limy. W Andach turyści odwiedzają Cuzco, dawną stolicę państwa Inków (założoną ok r.), leżącą na wysokości ok m n.p.m., zburzoną, ograbioną i spaloną podczas konkwisty. W czasach kolonii była ważnym ośrodkiem kultury Wicekrólestwa Peru.

7 7.2. Ameryka Południowa 151 Pomnik równika w Ekwadorze (# Jerzy Makowski) Cuzco obfituje w zabytki. Nad miastem górują mury inkaskiej twierdzy Sacsayhuaman. Cuzco jest bazą wypadową m.in. do leżących na północny zachód od miasta, w górach (2460 m n.p.m.), ruin Machu Picchu, inkaskiego miasta z XV w., odkrytych w 1911 r. Z Cuzco można się też wybrać w lasy Montanii (Park Narodowy Manú) i do Amazonii. Chętnie odwiedza się, zbudowane z białego tufu wulkanicznego, miasto Arequipa. W historycznym centrum znajduje się Plaza de Armas z katedrą z 1612 r., kilkakrotnie uszkodzoną przez trzęsienia ziemi. Unikatowym zabytkiem jest klasztor Santa Catalina ( ). Pobliskie sanktuarium Virgen de Chapi przyciąga pielgrzymów z Peru, Boliwii, Argentyny i Chile. Interesujące są również inne andyjskie miasta kolonialne, jak: Cajamarca, Ayacucho oraz Nazca, z zachowanymi w pobliżu ogromnymi rysunkami zwierząt i figur geometrycznych. Na wybrzeżu godne obejrzenia jest Trujillo. Wśród zabytków przyrody nieożywionej wyróżnia się kanion rzeki Colca, długości 100 km i głębokości 3400 m, oraz leżące na wysokości 3812 m n.p.m., na płaskowyżu Altiplano, jezioro Titicaca (8288 km 2 ). Na północy Andów Peruwiańskich największą atrakcją jest Cordillera Blanca z 12 okrytymi śniegiem sześciotysięcznikami, z lodowcami, polodowcowymi jeziorami i dolinami. To miejsce spotkań alpinistów i trekkerów z całego świata. La Paz w Boliwii ( m n.p.m.) jest najwyżej położoną stolicą na świecie. To m.in. przyciąga turystów. Miasto słynie z niezwykłej topografii. Ulicą turystów jest Sagarnaga, jedna z ważniejszych osi miasta, z licznymi hotelami, restauracjami, sklepami i sklepikami z pamiątkami. Od turystów roi się Rynek Czarownic, gdzie sprzedaje się talizmany i zioła na wszystkie możliwe choroby. Warte obejrzenia są muzea, w tym Muzeum Kokainy, oraz leżąca w pobliżu Valle de La Luna (Księżycowa Dolina) z fantastycznymi formami erozyjnymi. Chętnie odwiedzane są punkty widokowe, z których roztacza się piękny widok na położone amfiteatralnie miasto i okolicę.

8 REGIONY WEWNĄTRZKONTYNENTALNE Do interesujących miast boliwijskich należy też Potosí, w przeszłości dzięki kopalniom srebra najbogatsze miasto Ameryki. Dziś eksploatuje się cynę i przyjmuje turystów chcących podziwiać architekturę okresu kolonialnego. Warte obejrzenia jest Sucre konstytucyjna stolica Boliwii, jedno z najpiękniejszych miast tego kraju (lista UNESCO). Archeologicznym skarbem Boliwii są monumentalne ruiny Tiahuanaco z zagłębionymi w ziemi świątyniami i słynną Bramą Słońca (lista UNESCO). Wśród skarbów przyrody wyróżnia się ogromne solnisko Uyuní tafla soli o powierzchni ponad 10 tys. km 2, oraz sąsiednie słone jeziora. Miłośnicy raftingu wybierają się w doliny andyjskich rzek spływających w stronę nizin wschodnich. Andy Argentyńsko-Chilijskie są bardzo zróżnicowane krajobrazowo. Na północy znajduje się pustynna Wyżyna Puna z pasmami gór wulkanicznych i solniskami. Na zachodzie stoki opadają ku pustyni Atacama i wybrzeżom Pacyfiku, a na wschodzie ku równinom Gran Chaco. Ten obszar odwiedzają wytrawni turyści, korzystający z transportu publicznego, wynajmowanych samochodów lub wędrujący Katedra w mieście pielgrzymkowym El Quinche (Ekwador) (# Jerzy Makowski)

9 7.2. Ameryka Południowa 153 Cuenca (Ekwador). Stara katedra przy Parque Calderon (# Jerzy Makowski) pieszo, często drogami wytyczonymi jeszcze w czasach Inków. Na tych szlakach można podziwiać krajobrazy (Salar de Atacama), gejzery, jedną z największych dziur w Ziemi odkrywkową kopalnię rud miedzi w Chuquicamata, oraz kanion rzeki Grande z ruinami inkaskich twierdz, miasteczkami i wioskami indiańskimi z zabytkowymi kościółkami oraz większymi miastami położonymi u wylotu andyjskich dolin: San Salvador de Jujuy, Salta, San Miguel de Tucumán perłami architektury kolonialnej z XVI XVII w. W Chile, po zachodniej stronie Andów, wyrosły równie stare osady i miasta: San Pedro de Atacama, a na wybrzeżu oceanu: Arica miasto wiecznej wiosny, Antofagasta i La Serena miasto kościołów. Chętnie odwiedzana jest stolica Santiago de Chile miasto z zabytkami architektury. Atrakcją są muzea, m.in. Wyspy Wielkanocnej. W pobliżu, w wysokich Andach, znajdują się ośrodki sportów zimowych, uzdrowiska z wodami mineralnymi i cieplicami (m.in. Colina, Jahuel Resort), a w Cordillera de la Costa ośrodki wędkarstwa i sportów wodnych.

10 REGIONY WEWNĄTRZKONTYNENTALNE Chile to jeden z najstarszych krajów winiarskich w Ameryce. Pierwsze winnice powstały w XVI w. Winorośl sprowadzono z Europy. Tylko tamtejszych winnic nie spustoszyła w XIX w. zaraza (filoksera), co sprawiło, że chilijskie wina stały się pożądane w Europie. Pod koniec osiągnęła ponad 100 tysięcy hektarów, dzięki czemu Chile stało się 10. producentem win na świecie. Winnice zajmują stoki i doliny rzek spływających z Andów na wysokości od 400 do 1300 m n.p.m. W Chile istnieje 5 dużych regionów winiarskich: Atacama, Coquimbo, Aconcagua, Valle Central i Sur. Rozwija się tam turystyka winiarska. Projektantem i budowniczym Centralnej Kolei Transandyjskiej był Polak, Ernest Malinowski ( ). Kolej budowano w bardzo trudnych warunkach. Wykuto m.in. 63 tunele o łącznej długości ponad 6000 m i zbudowano ponad 30 mostów, wśród nich wiadukt Verrugas jeden z największych ówcześnie na świecie o wysokości 77 m i długości 175 m. Linia kolejowa wznosiła się na wysokość prawie 4817,8 m n.p.m. (miejscowość La Cima) i do 2005 r. była najwyżej położoną linią na świecie. Pierwszy odcinek linii (Callao Chicla), o długości 141 km, oddano do użytku w 1878 r. Do dzisiaj kolej transandyjska należy do największych atrakcji turystycznych. Ważnym centrum turystycznym jest Viña del Mar jedno z największych, luksusowych kąpielisk Ameryki Południowej, oraz odcinek wybrzeża Pacyfiku między Santo Domingo na północy a Papudo na południu z licznymi kąpieliskami. Na południe leży region Los Lagos chilijskie pojezierze z licznymi XX w. powierzchnia winnic jeziorami polodowcowymi, m.in. Llanquihue (740 km 2 ), w sąsiedztwie głównego grzbietu Andów zośnieżonymi stożkami czynnych wulkanów. W tym cennym przyrodniczo regionie utworzono pięć parków narodowych. W dwóch z nich znajdują się nowoczesne ośrodki sportów zimowych, gdzie można uprawiać narciarstwo, saneczkarstwo i alpinizm, a także myślistwo i wędkarstwo. Jeszcze dalej na południe, w Andach Patagońskich, znajduje się Park Narodowy Torres del Paine, piękny, trudno dostępny, z licznymi lodowcami, jeziorami polodowcowymi i monumentalnymi formacjami skalnymi. Więcej turystów przyciągają argentyńskie Andy Patagońskie. To dzikie, ośnieżone góry z powszechnie występującymi formami polodowcowymi, wielkimi lodowcami i rwącymi górskimi rzekami, pośród wiecznie zielonych lasów strefy umiarkowanej znakomite miejsca do uprawiania turystyki górskiej: wspinaczek, trekkingu, narciarstwa, a także myślistwa i wędkarstwa. Turyści odwiedzają zwłaszcza parki narodowe: Nahuel Huapi oraz Los Glaciares. Pierwszy, ze względu na urozmaicony krajobraz górski, liczne jeziora i lasy, porównywany jest do Szwajcarii. Znajduje się tam San Carlos de Bariloche największy w Argentynie ośrodek sportów zimowych. Park narodowy Los Glaciares utworzono już w 1937 r. W krajobrazie dominuje granitowy masyw Fitz Roy i wielkie lodowce (m.in. Viedma), polodowcowe jeziora (m.in. Argentino, 1400 km 2 ) oraz lasy liściaste. Turystycznym centrum parku jest miasto El Calafate. Ważnym ośrodkiem jest Mendoza nowoczesne miasto otoczone winnicami (przyciągające miłośników enoturystyki), leżące przy transandyjskiej linii kolejowej. Pobliskie pasma górskie stwarzają doskonałe warunki do rozwoju różnych form wypoczynku. Centrum regionu jest

11 7.2. Ameryka Południowa 155 miasto Las Cuevas, położone u stóp Aconcagui. Mniejszymi ośrodkami są Los Penitentes i Las Leñas. Ruch turystyczny koncentruje się także w andyjskich uzdrowiskach: Termas Villavicencio, Cacheuta i Pismanta. Wyspy Galápagos, czyli Wyspy Żółwie, są pochodzenia wulkanicznego. Leżą na równiku, około 1000 km na zachód od wybrzeża Ekwadoru i należą do tego państwa od 1832 r. Sławę zawdzięczają Karolowi Darwinowi i jego teorii ewolucji, choć wspomniana teoria z wyspami niewiele ma wspólnego. Archipelag składa się z ponad 200 wysp, z których 13 ma ponad 10 km 2,19 kilka km 2, a pozostałe to wyspiarski drobiazg poniżej 1 km 2, w tym nagie skały sterczące z wody. Całkowita powierzchnia archipelagu wynosi ok. 7,9 tys. km 2, a największa wyspa Isabela ma 4588 km 2 i 1707 m n.p.m. wysokości. Zaczarowane Wyspy, bo i taką nazwę nosił archipelag, wiodły od czasu przypadkowego odkrycia (1535 r.) spokojny żywot, przerywany wizytami piratów, a później wielorybników, łowców fok i obieżyświatów szukających wody i pożywienia, którego dostarczały żółwie. Podczas II wojny światowej mieściła się tam baza marynarki wojennej USA strzegąca Kanału Panamskiego. Nowy rozdział historii Galápagos otworzyło powstanie Parku Narodowego Galápagos (1959 r.), a następny to wpisanie wysp na listę UNESCO (1978 r.) i utworzenie Rezerwatu Morskiego Galápagos chroniącego ekosystem wód okalających wyspy (1998 r.). Światową sławę przynoszą wyspom liczne endemiczne gatunki zwierząt, chętnie oglądane przez turystów. Do najbardziej znanych należą: legwany morskie i lądowe, jaszczurki lawowe, gekony, żółw słoniowy (po hiszp. galæpago, któremu wyspy zawdzięczają nazwę), pingwin równikowy, galapagoski kormoran, kilkanaście gatunków zięb Darwina i kilkadziesiąt gatunków innych zwierząt. Na wyspach nie ma płazów ani ryb słodkowodnych, są natomiast zwierzęta zawleczone przez człowieka, m.in. kozy. Poza zwierzętami atrakcją są wulkaniczne krajobrazy ze stożkami wulkanów, potokami zakrzepłej lawy i tunelami lawowymi oraz wysokie klify i osobliwa roślinność. Archipelag zamieszkuje około osób, głównie na kilku wyspach. Najwięcej mieszkańców ma wyspa Santa Cruz, z miastem Puerto Ayora, gdzie mieści się Stacja Biologiczna im. Charlesa Darwina (CDRS) i główne biuro Parku Narodowego Galápagos. Stolica archipelagu Puerto Baquerizo Moreno leży na wyspie San Cristóbal. Na wyspie Baltra znajduje się główne lotnisko archipelagu, przyjmujące nawet duże samoloty pasażerskie, a na Isabeli nowoczesny kompleks wypoczynkowy. Podsumowanie ^ Kraje andyjskie są relatywnie mało popularne wśród turystów. ^ Przeważa turystyka indywidualna. Uprawiane są głównie różne odmiany turystyki kwalifikowanej. ^ Największym walorem są Andy. Atrakcyjne są także znajdujące się w nich pozostałości dawnych kultur, okresu kolonialnego oraz wyjątkowa struktura etniczna. ^ Do nowych trendów należy tendencja rozwoju ekoturystyki i coraz szersze włączanie tubylców do obsługi ruchu turystycznego.