DOTYCHCZASOWY UDZIAŁ POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW W BUDOWIE ZAGRANICZNYCH ELEKTROWNI JĄDROWYCH

Transkrypt

1 DOTYCHCZASOWY UDZIAŁ POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW W BUDOWIE ZAGRANICZNYCH ELEKTROWNI JĄDROWYCH Jacek FALTYNOWICZ luty 2013 r

2 OMAWIAJĄC TEMAT NIE UNIKNĘ POCZĄTKU OD ADAMA I EWY ŚCIŚLEJ OD SŁÓW: EKSPERYMENTALNY, WODNY, ATOMOWY A WIĘC REAKTOR EWA Dopiero w 1955 r. w Związku Radzieckim uznano, że innym krajom wówczas socjalistycznym można zaproponować współpracę w tak zwanym POKOJOWYM WYKORZYSTANIU ENERGII JĄDROWEJ PROSZĘ MI WYBACZYĆ, ŻE ZATRZYMAM SIĘ NA TYCH PRAPOCZĄTKACH POLSKIEJ ENERGETYKI JĄDROWEJ, ALE TEN MOMENT DAŁ POCZĄTEK RÓWNIEŻ POLSKIEJ OBECNOŚCI POZA KRAJEM! - 2 -

3 WARTO W TYM MIEJSCU PRZYPOMNIEĆ, BO MAŁO KTO DZIŚ O TYM PAMIĘTA, ŻE ROSJANIE ZAPROPONOWALI NAM ZAKUP REAKTORA BADAWCZEGO ZA 15 mln USD A NASI PRZEDSTAWICIELE INSTYTUTU BADAŃ JĄDROWYCH WYNEGOCJOWALI 5,5 mln USD za gotowy reaktor ze wsadem paliwowym RAD BYŁBYM GDYBY KTOŚ LEPIEJ PAMIĘTAJĄCY TEN EPIZOD POWIEDZIAŁ JAK TEGO DOKONANO?! POWIEDZIAŁEM, ŻE: REAKTOR BADAWCZY EWA ZAPOCZĄTKOWAŁ NASZĄ OBECNOŚĆ ZAGRANICZNĄ W ENERGETYCE JĄDROWEJ?! - 3 -

4 PODTRZYMUJĘ TO TWIERDZENIE! OD 1958 r. REAKTOR EWA PRACOWAŁ BEZAWARYJNIE PRZEZ 37 lat ( został wyłączony 24 lutego 1995 r. ) DZIĘKI NIEMU ROZWINĘŁY SIĘ NOWE WÓWCZAS NIE TYLKO W POLSCE DZIAŁY NAUKOWO TECHNICZNE: - fizyka reaktorowa - inżynieria reaktorowa - elektronika jądrowa INSTYTUT BADAŃ JĄDROWYCH w Świerku i jego kadra stworzył ZNANE W ÓWCZESNYM ŚWIECIE CENTRUM BADAŃ NEUTRONOWYCH! MOŻE NIE WYTWORZONO MOCY WYKONAWCZYCH ALE NASZE DOKONANIA W DZIEDZINACH FIZYKI I TECHNIKI REAKTOROWEJ LICZYŁY SIĘ POZA GRANICAMI POLSKI - 4 -

5 W TYM MIEJSCU PRZYPOMNĘ DWA ARCHIWALNE ZDJĘCIA REAKTORA BADAWCZEGO EWA Zdjęcie z 1965 r. Zdjęcie z 1975 r. REAKTOR O MOCY 2 MW REAKTOR PO MODERNIZACJI DO MOCY 10 MW MOŻE WARTO TEŻ PRZYPOMNIEĆ, ŻE W LATACH 50-tych i 60-tych PODOBNE REAKTORY URUCHOMIONO W: LENINGRADZIE, OBNIŃSKU, AŁMA - ACIE, TASZKIEŃCIE I BUDAPESZCIE

6 W LATACH KIEDY BUDOWANO i w latach , kiedy modernizowano PIERWSZY POLSKI REAKTOR BADAWCZY MARIA o mocy 30 MW w oparciu o polski projekt Biura Studiów i Projektów Techniki Jądrowej PROATOM zaczęła się tworzyć grupa polskich przedsiębiorstw związanych z budownictwem jądrowym pośród tych firm była również ELEKTROBUDOWA Katowice odpowiedzialna za montaż urządzeń i układów elektrycznych - 6 -

7 PRAWDZIWĄ JEDNAK BAZĄ DLA FIRM, KTÓRE PO DZIEŃ DZISIEJSZY MAJĄ DO CZYNIENIA Z ENERGETYKĄ JĄDROWĄ BYŁ ŻARNOWIEC BUDOWA REALIZOWANA W LATACH: r., ZAMKNIĘTA w 1990 r. TU PRZYPOMNĘ JAK MIAŁA WYGLĄDAĆ PIERWSZA POLSKA ELEKTROWNIA JĄDROWA Z DWOMA BLOKAMI O MOCY 440 MW KAŻDY - 7 -

8 KOORDYNACJA CAŁOŚCI PRAC PROJEKTOWYCH W ŻARNOWCU zajął się warszawski ENERGOPROJEKT, który także odpowiadał za projekty: maszynowni, układu wody chłodzącej, układów elektrycznych i AKPiA, gospodarek i obiektów pomocniczych oraz hydrotechnicznych. ENERGOPROJEKT opracowywał także raport bezpieczeństwa jądrowego i współpracował z LOATEP -em Leningrad odpowiedzialnym za projekt reaktorowni i obiekty gospodarki paliwem jądrowym. W latach 80-tych powołano w Gdańsku oddział ENERGOPROJEKTU zajmujący się adaptacją dokumentacji radzieckiej do warunków i norm polskich. DZISIAJ gdański ENERGOPROJEKT nie istnieje, a warszawski ma się dobrze i najpewniej odegra znaczącą rolę w budowie pierwszej / drugiej polskiej elektrowni jądrowej podobnie jak ENERGOPROJEKT Kraków odpowiedzialny za projekty związane z wyprowadzeniem mocy z elektrowni Żarnowiec - 8 -

9 UTWORZONO WTEDY, LUB WYSPECJALIZOWANO GRUPĘ FIRM BUDOWLANO - MONTAŻOWYCH Generalnym Wykonawcą został ENERGOBUD Warszawa dziś nie istnieje, jest taka niewielka Sp. z o.o., ale w Otwocku pod Warszawą; Głównymi wykonawcami robót budowlano - montażowych byli: ENERGOBLOK Wybrzeże odpowiedzialny za roboty budowlane od 2004 r. w likwidacji, a jego dokumenty przechowuje w archiwum Spółka ARCHET NAUSEA ENERGOMONTAŻ PÓŁNOC odpowiedzialny za montaż części mechanicznej NA SZCZĘŚCIE MA SIĘ DOBRZE I JESZCZE DO PRAC TEJ FIRMY WRÓCĘ ELEKTROBUDOWA KATOWICE odpowiedzialna za montaż elektryczny, O NAS POWIEM WIĘCEJ, BO SKĄD INĄD ZNAM TĘ FIRMĘ! OBREL odpowiedzialny za laboratoryjne badanie materiałów w tym głównie: betonów dziś mylony z ośrodkiem wypoczynkowym BREL w Chorwacji - 9 -

10 UTWORZONO LUB WYSPECJALIZOWANO GRUPĘ FIRM ODPOWIEDZIALNĄ ZA MONTAŻ I DOSTAWĘ URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH Generalnym Dostawcą został MEGADEX Warszawa, dziś jako: Elektrim - Megadex - radzi sobie na obszarze województwa mazowieckiego Głównymi polskimi dostawcami urządzeń technologicznych mieli być: ZAMECH Elbląg dostawca turbin. Później wykupiony przez ABB, następnie od ABB część kupił francuski ALSTOM, część producent przekładni MAAG ze Szwajcarii i fragment kupiła firma SCANA z Norwegii. Turbin nie produkują. DOLMEL Wrocław dostawca generatorów. Później wykupiony przez ABB, sprzedany polskiej Spółce Dozamel, z której powstała obecna Spółka DFME Dolnośląska Fabryka Maszyn Elektrycznych Sp. z o.o. ELTA Łódź dostawca transformatorów blokowych. Kupiona przez ABB trzyma się dzielnie

11 RAFAKO Racibórz dostawca stabilizatorów ciśnienia i wytwornic pary DZIŚ MA SIĘ BARDZO DOBRZE będąc generalnym wykonawcą bloków energetycznych i producentem szerokiej gamy kotłów na parametry nadkrytyczne i kotłów fluidalnych. STABILIZATOR CIŚNIENIA PRZYGOTOWANY DO TRANSPORTU NA BUDOWĘ

12 FAKOP Sosnowiec dostawca wymienników ciepła do układów pomocniczych reaktora. Firma ta JUŻ w 1978 r. WYPRODUKOWAŁA i WYEKSPORTOWAŁA DO ZWIĄZKU RADZIECKIEGO WYMIENNIK CIEPŁA OBIEGU PIERWOTNEGO. Później kupiona przez grupę FOSTER WHEELER znaczącego dostawcę technologii i urządzeń dla światowej elektroenergetyki. Firma budowała m.in. kocioł w nowym bloku elektrowni ŁAGISZA. METALCHEM Opole dostawca zbiorników awaryjnego chłodzenia reaktora i zbiorników roztworu kwasu bornego. Firma upadła po powodzi w 1997 r. podzielona między różne spółki, z których część we współpracy z Politechniką Opolską zajmuje się produkcją zbiorników dla obiektów energetyki jądrowej. ZUT ZGODA Świętochłowice dostawca awaryjnych silników dieslowskich. Firma upadła, zlikwidowana. MAWENT Malbork dostawca wentylatorów Firma w 2005 r. wykupiona przez norweską firmę NYBORG AS, obecnie występuje pod nazwą NYBORG MAWENT

13 CHEMAR Kielce dostawca rurociągów i armatury Od 1999 r. firma uległa podziałowi: CHEMAR SA zajmuje się dystrybucją i obrotem energią elektryczną i paliwami gazowymi, CHEMAR Armatura produkuje: zawory, zasuwy, odkuwki dla energetyki. ELWO Pszczyna dostawca urządzeń stacji demineralizacji wody Firma upadła w 2009 r. Od Syndyka odkupił ją śląski biznesmen Ryszard Szajter. Spółka zajmuje się głównie produkcją elektrofiltrów. ZUP Nysa dostawca skraplaczy Firma upadła. Powstała na jej bazie Spółka Mega zajmuje się produkcją naczep, przyczep i zabudów samochodów ciężarowych. IASE Wrocław dostawca aparatury kontrolno pomiarowej Firma ma się dobrze prowadząc autoryzację obiektów energetycznych

14 Z POBIEŻNEGO / Z KONIECZNOŚCI CZASOWEJ / PRZEGLĄDU WYNIKA, IŻ NIEWIELE FIRM W LATACH 80-tych XX w. zaangażowanych w energetykę jądrową mogłoby dzisiaj kontynuować tą pracę TAK NAPRAWDĘ WYMIENIĆ MOŻNA TYLKO: ENERGOPROJEKT Warszawa i ENERGOPROJEKT Kraków ENERGOMONTAŻ PÓŁNOC Gdynia ELEKTROBUDOWA Katowice ELTA Łódź RAFAKO Racibórz IASE Wrocław

15 ALE WRÓĆMY JESZCZE DO LAT 70-tych i 80-tych XX wieku OTO W 1976 r. rozpoczęto budowę Elektrowni Jądrowej Paksz o mocy 4 x 440 MW na Węgrzech. Polski BUDIMEX był wykonawcą sporego zakresu robót budowlanych, instalacji pierwotnego i wtórnego obiegu wody oraz instalacji aparatury kontrolno pomiarowej. W latach na tej budowie pracowało w szczycie 250-ciu pracowników ELEKTROBUDOWY Katowice wykonując roboty montażowe instalacji elektrycznych reaktora i maszynowni bloków nr 2, 3 i 4. Także pomiary i rozruch

16 NATOMIAST W LATACH budowano elektrownię jądrową KOZŁODUJ w BUŁGARII ( 6 bloków po 1000 MW ). TU TEŻ PRACOWAŁY POLSKIE FIRMY w latach : ELEKTROBUDOWA KATOWICE prowadziła roboty montażowe instalacji elektrycznych - grupą ponad 100 pracowników. W tych samych latach na budowie w Kozłoduju pracował ENERGOMONTAŻ z podobną liczebnie grupą. 4 starsze reaktory w tej elektrowni wyłączono przed 2007 r. ( przed przystąpieniem Bułgarii do Unii Europejskiej. Pracują 2 bloki po 1000 MW z licencją do 2017 i 2019 r

17 W LATACH budowano pierwsze 2 bloki po 1000 MW w elektrowni jądrowej CHMIELNICKI na Ukrainie. W budowie tej również brały udział polskie firmy: ENERGOMONTAŻ i ELEKTROBUDOWA realizując między innymi: węzeł zasilania potrzeb własnych na bloku nr 2 i montaż instalacji słaboprądowych i teletechnicznych

18 PÓŹNIEJ W TRAKCIE ZMIAN USTROJOWYCH Z RÓŻNYCH CHOĆ WEDŁUG MNIE OCZYWISTYCH WZGLĘDÓW POLSKIE FIRMY BYŁY NIEMILE WIDZIANE NA BUDOWACH W BYŁYCH KRAJACH SOCJALISTYCZNYCH, STĄD ZWROT ZAINTERESOWAŃ TYCH FIRM NA WSPÓŁPRACĘ Z LICZĄCYMI SIĘ NA ŚWIECIE FIRMAMI ZWIĄZANYMI Z ENERGETYKĄ JĄDROWĄ PRAWIDŁOWO POWINIENEM POWIEDZIEĆ PRÓBAMI DOSTANIA SIĘ NA PODWYKONASTWO DO TAKICH FIRM JAK: francuska: AREVA, lub konsorcjum ATMEA ( joint venture AREVY i MITSUBISHI ) amerykańsko japońska: WESTINGHOUSE TOSHIBA i GENERAL ELEKTRIC HITACHI NUCLEAR ENERGY japońska: MITSUBISHI HEAVY INDUSTRIES koreańska: KOREAN POWER ELEKTRIC CORPORATION kanadyjska: ATOMIC ENERGY OF CANADA LIMITED czy nawet rosyjski: ROSENERGOATOM

19 CZY MOŻE TO SIĘ UDAĆ NASZYM FIRMOM?! POLIGONEM DOŚWIADCZALNYM W TYM WZGLĘDZIE JEST BUDOWA 3-go bloku o mocy 1600 MW w fińskiej elektrowni jądrowej OLKILUOTO 3. W pewnej fazie budowy w latach pracowało tam ponad 1600 polskich inżynierów, techników i robotników. A PRZEZ 2,5 roku kierownikiem robót budowlanych był NASZ RODAK inżynier ZBIGNIEW WEGNER

20 NA BUDOWIE OLKILUOTO 3 PRACOWAŁY NASTĘPUJĄCE FIRMY: ZT-B POLBAU Sp. z o.o. z Opola Zatrudnienie ponad 400 osób. Wartość kontraktu: 50,0 mln euro, byli podwykonawcami niemieckiego koncernu HEITKAMD. Wykonywali roboty zbrojarskobetoniarskie przy budynku maszynowni i pompowni i obiektach pomocniczych reaktora

21 ENERGOMONTAŻ PÓŁNOC S.A. GDYNIA jako podwykonawca niemieckiej firmy BABCOCK NOELL NUCLEAR GmbH Firma polska zabezpieczyła: wykonanie, transport i montaż stalowej wykładziny OBUDOWY BEZPIECZEŃSTWA REAKTORA. Konstrukcja miała średnicę 65 m i wysokość 46 m z grubością ścianek: 6 mm i wagą 880 ton. TU TRANSPORT KONSTRUKCJI MORZEM NA PLAC BUDOWY DO FINLANDII

22 MONTAŻ STALOWEGO FRAGMENTU OBUDOWY REAKTORA W OLKILUOTO

23 OCZYWIŚCIE NA BUDOWIE TEJ PRACOWAŁA W LATACH ELEKTROBUDOWA KATOWICE wykonując grupą ponad 400 osób: - montaż instalacji elektrycznych - kabli i urządzeń rozdzielczych - aparatury kontrolno rozdzielczej i automatyki - rurek impaktowych - rozruch części elektrycznej reaktorami Wartość kontraktu ponad 40 mln euro. POZA WYMIENIONYMI FIRMAMI NA TEJ BUDOWIE PRACOWAŁY: ERBUD Sp. z o.o. z RYBNIKA RAFAMET S.A. z KUŹNI RACIBORSKIEJ FORMAT LAMBDA Sp. z o.o. z WARSZAWY

24 PONADTO NA ZAGRANICZNYCH BUDOWACH ZWIĄZANYCH Z ENERGETYKĄ JĄDROWĄ PRACOWAŁ: ERBUD INTERNATIONAL Sp. z o.o. z TORUNIA przy budowie Zakładu Wzbogacania Uranu w PIERRELATE / FRANCJA /. Firma ta na zlecenie AREVY wykonywała w latach 2006 / 2008 roboty zbrojarsko betoniarskie. Fragment tej budowy

25 DLA PORZĄDKU ODNOTOWAĆ TEŻ TRZEBA PRACĘ 32 POLSKICH SPECJALISTÓW PRZY BUDOWIE ELEKTROWNI JĄDROWEJ FLAMANVILLE we Francji (na bloku o mocy 1600 MW) wykonywali tą pracę na zlecenie firmy ATMANCO będącej podwykonawcą francuskiego koncernu budowlanego BOUYGUES. NA TYM MÓGŁBYM ZAKOŃCZYĆ SWOJE WYSTĄPIENIE, ALE PROSZĘ POZWOLIĆ MI NA KILKA ZDAŃ POINTY

26 NIE JEST PROSTĄ SPRAWĄ DOSTANIE SIĘ W OBSZAR BUDOWNICTWA JĄDROWEGO BOWIEM: należy przejść pełną certyfikację według przepisów i norm kraju i firmy dostarczającej technologię jądrową; posiadać pełną certyfikację norm ISO; wdrożyć system zapewnienia jakości robót; sporo wydać na szkolenie pracowników; zabezpieczyć dobrze przygotowaną kadrę ze znajomością języka obowiązującego na budowie elektrowni jądrowej I PO L ATA C H L I C Z Y Ć NA Z Y S K I D Z I Ę K U J Ę Z A U WA G Ę!