Rzeczpospolita Polska PROKURATOR GENERALNY PG VIII TK 92/14 K 24/14 TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

Transkrypt

1 Rzeczpospolita Polska PROKURATOR GENERALNY Warszawa, dnia sierpnia 2015 r. PG VIII TK 92/14 K 24/14 TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY W związku z wnioskami: I. Rady Miejskiej w Kożuchowie o stwierdzenie, że: 1) art. 7 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w związku z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 1, 2 i 4 w związku z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nie uwzględnia mechanizmów kompensujących utracone dochody i koszty dodatkowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, 2) art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 79 ust. 1 w zw. z art. 10, art. 176 pkt 4 i 5 oraz art. 247 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakładają na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację,

2 2 3) art. 11a ust. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2013 r., poz. 856) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 230, poz. 1373) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakłada na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 4) art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 21 grudnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 291, poz. 1706) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim zwiększa obciążenia finansowe gmin bez zapewnienia środków kompensujących powstały w ten sposób uszczerbek, 5) art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 20 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 92, poz. 753 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim rozszerzają zakres zadań własnych gmin bez zapewnienia środków kompensujących wynikające stąd dodatkowe wydatki,

3 3 6) art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim przewidują udział gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie nieadekwatnym do zakresu nałożonych na nią zadań ; II. Rady Gminy Kolsko o stwierdzenie, że: 1) art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nie uwzględnia mechanizmów kompensujących utracone dochody i koszty dodatkowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, 2) art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1 oraz art. 247 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w związku z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakładają na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 3) art. 11a ust. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2013 r., poz. 856) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 230, poz. 1373) jest

4 4 niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakłada na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 4) art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 21 grudnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 291, poz. 1706) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim zwiększa obciążenia finansowe gmin bez zapewnienia środków kompensujących powstały w ten sposób uszczerbek, 5) art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182) w brzmieniu nadanym przez art. 20 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 92, poz. 753) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim rozszerzają zakres zadań własnych gmin bez zapewnienia środków kompensujących wynikające stąd dodatkowe wydatki, 6) art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2

5 5 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim przewidują udział gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie nieadekwatnym do zakresu nałożonych na nią zadań ; III. Rady Miejskiej w Nowej Soli o stwierdzenie, że: 1) art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nie uwzględnia mechanizmów kompensujących utracone dochody i koszty dodatkowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, 2) art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1 oraz art. 247 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakładają na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 3) art. 11a ust. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2013 r., poz. 856) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1373) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z

6 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakłada na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 4) art. 6 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 1 lit. a-b ustawy z dnia 19 września 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego oraz ustawy o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2008 r. Nr 182, poz. 1121) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakładają na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 5) art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182) w brzmieniu nadanym przez art. 20 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 92, poz. 753) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim rozszerzają zakres zadań własnych gmin bez zapewnienia środków kompensujących wynikające stąd dodatkowe wydatki, 6) art. 4 ust. 2 i 3, art. 7 ust. 1 oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim przewidują

7 7 udział gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie nieadekwatnym do zakresu nałożonych na nią zadań ; IV. Rady Powiatu Nowosolskiego o stwierdzenie, że: 1) art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nie uwzględnia mechanizmów kompensujących utracone dochody i koszty dodatkowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, 2) art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 21 grudnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 291, poz. 1706) z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim zwiększa obciążenia finansowe powiatu bez zapewnienia środków kompensujących powstały w ten sposób uszczerbek, 3) art. 130a ust. 5f ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 1018) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego - w zakresie,

8 8 w jakim zwiększa obciążenia finansowe powiatu bez zapewnienia środków kompensujących powstały w ten sposób uszczerbek finansowy, 4) art. 180 oraz art. 247 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim zwiększa obciążenia finansowe powiatu bez zapewnienia środków kompensujących powstały w ten sposób uszczerbek finansowy ; V. Rady Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim o stwierdzenie, że: 1) art. 7 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 1, 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nie uwzględnia mechanizmów kompensujących utracone dochody i koszty dodatkowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, 2) art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 79 ust. 1 w zw. z art. 10, art. 176 pkt 4 i 5 oraz art. 247 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakładają na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację,

9 9 3) art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 21 grudnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 291, poz. 1706) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim rozszerzają zakres zadań własnych gmin bez zapewnienia środków kompensujących wynikające stąd dodatkowe wydatki, 4) art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182) w brzmieniu nadanym przez art. 20 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 92, poz. 753) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim rozszerzają zakres zadań własnych gmin bez zapewnienia środków kompensujących wynikające stąd dodatkowe wydatki, 5) art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim przewidują udział gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie nieadekwatnym do zakresu nałożonych na nią zadań ;

10 10 VI. Rady Gminy Siedlisko o stwierdzenie, że: 1) art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nie uwzględnia mechanizmów kompensujących utracone dochody i koszty dodatkowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, 2) art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1 i art. 247 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakładają na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 3) art. 11a ust. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2013 r., poz. 856) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1373) jest niezgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim nakłada na gminę nowe zadania bez zapewnienia środków na ich realizację, 4) art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 21 grudnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 291, poz. 1706) jest niezgodny z art. 2

11 11 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim zwiększa obciążenia finansowe powiatu bez zapewnienia środków kompensujących powstały w ten sposób uszczerbek finansowy, 5) art. 4 ust. 2 i 3, art. 7 ust. 1 oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.) są niezgodne z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 i 4 w zw. z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607) - w zakresie, w jakim przewidują udział gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie nieadekwatnym do zakresu nałożonych na nią zadań - na podstawie art. 33 w związku z art. 27 pkt 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) - przedstawiam następujące stanowisko: przepisy art. 4 ust. 2 i 3, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 i art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 513 ze zm.) oraz: 1) art. 176 pkt 4 i 5, art. 180 pkt 13 i art. 247 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 332), 2) art. 11a ust. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r., poz. 856),

12 12 3) art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 121), 4) art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 163 ze zm.) - są zgodne z art. 167 ust. 1 i 4 w związku z art. 16 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 9 ust. 1, 2 i 4 w związku z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607 oraz z 2006 r. Nr 154, poz. 1107) i nie są niezgodne z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji. Ponadto postępowanie w pozostałym zakresie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). UZASADNIENIE Rady: Miejska w Kożuchowie, Gminy Kolsko, Miejska w Nowej Soli, Powiatu Nowosolskiego, Miejska w Bytomiu Odrzańskim i Gminy Siedlisko (dalej także: Wnioskodawcy) wniosły do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności art. 4 ust. 2 i 3, art. 7 ust. 1 oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 513 ze zm.) [dalej: ustawa o dochodach j.s.t.]; art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 79 ust. 1 w związku z art. 10, art. 176 pkt 4 i 5, art. 180 oraz art. 247 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 332) [dalej: ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej]; art. 11a ust. 5

13 13 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r., poz. 856) [dalej: ustawa o ochronie zwierząt]; art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 121) [dalej: ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych]; art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity - Dz. U. z 2015 r., poz. 163 ze zm.) [dalej: ustawa o pomocy społecznej]; art. 6 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264) [dalej: ustawa z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego] oraz z art. 130a ust. 5f ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, w brzmieniu nadanym temu przepisowi przez ustawę z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz ze zm.). [dalej: art. 130a ust. 5f ustawy - Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu nadanym przez ustawę zmieniającą z dnia 22 lipca 2010 r.], z powołanymi w petitum wniosku wzorcami konstytucyjnej kontroli, jak również z art. 9 ust. 1, 2 i 4 w związku z art. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607 oraz z 2006 r. Nr 154, poz.1107) [dalej: EKSL]. Zarządzeniami Prezesa Trybunału Konstytucyjnego wyżej wymienione wnioski połączono, w celu łącznego ich rozpoznania, pod wspólną sygnaturą akt K 24/14 - z uwagi na tożsamość przedmiotu sprawy (vide - pismo Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 października 2014 r. adresowane do Prokuratora Generalnego w trybie art. 27 pkt 5 oraz art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm. [dalej: ustawa o Trybunale Konstytucyjnym]). Wszystkie wnioski podlegały wstępnemu rozpoznaniu przez Trybunał Konstytucyjny na posiedzeniu niejawnym, zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

14 14 W szczególności Trybunał badał, czy przedmiotem wniosków są tylko te przepisy, które dotyczą spraw objętych zakresem działania Wnioskodawców (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Po analizie dopuszczalności kontroli kwestionowanych we wnioskach przepisów Sędzia Trybunału Konstytucyjnego, w postanowieniach z dnia 17 września 2014 r., w sprawach o sygn. akt Tw 4-10/14, odmówiła nadania wnioskom dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności niektórych zaskarżonych przepisów stwierdzając, że poza zakres ograniczonej rzeczowo legitymacji (art. 191 ust. 2 Konstytucji), która przysługuje Wnioskodawcom, wykraczają: - art. 3 pkt 3 i 3a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675) [wnioski Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko, Miejskiej w Nowej Soli, Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim i Gminy Siedlisko]; - art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 28 lit. a ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1588) [wnioski Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko, Miejskiej w Nowej Soli, Powiatu Nowosolskiego, Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim i Gminy Siedlisko]; - art. 40a ust. 1 i 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 260 ze zm.) oraz 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie obliczania maksymalnej stawki opłaty elektronicznej (Dz. U. Nr 77, poz. 417) [wniosek Rady Powiatu Nowosolskiego].

15 15 W odniesieniu do pozostałych zakwestionowanych przez Wnioskodawców przepisów wnioski zostały przekazane do merytorycznego rozpoznania, co jednocześnie oznacza, że pozostałe zaskarżone przepisy mieszczą się w zakresie, przysługującej Wnioskodawcom, ograniczonej rzeczowo legitymacji (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Brak legitymacji wnioskowej wskazanych wyżej podmiotów występuje także w odniesieniu do art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o dochodach j.s.t., ponieważ przepis ten odnosi się do województw, zaś żaden organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego wniosku w niniejszej sprawie nie złożył, co oznacza, że i w tej części (vide - wnioski Rad: Gminy Kolsko, Miejskiej w Nowej Soli oraz Gminy Siedlisko) postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, wobec niedopuszczalności wydania wyroku. W ocenie Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko, Miejskiej w Nowej Soli, Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim oraz Gminy Siedlisko (wszystkie te gminy wchodzą w skład powiatu nowosolskiego) określony w art. 4 ust. 2 i 3 ustawy o dochodach j.s.t. procentowe udziały gmin we wpływach podatkowych, a w konsekwencji - ustalana na podstawie wskaźników zawartych w art. 9 ust. 1 tej ustawy wielkość kwoty tych udziałów - są nieadekwatne do zakresu zadań nałożonych na jednostki samorządu terytorialnego, które reprezentują. Wniosek Rady Powiatu Nowosolskiego takiego zarzutu nie zawiera, ponieważ zaskarżone przepisy ustawy o dochodach j.s.t. odnoszą się tylko do gmin. Wysokość udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych przypadającą powiatom określa art. 5 ust. 2 i 3 ustawy o dochodach j.s.t., który to przepis Rada Powiatu Nowosolskiego nie zaskarżyła, zatem trzeba przyjąć, że to nie w wysokości tych udziałów Wnioskodawca ten upatruje naruszenia wskazanych w petitum wniosku wzorców konstytucyjnej kontroli.

16 16 Z kolei przepis art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy o dochodach j.s.t. narusza, zdaniem już wszystkich Wnioskodawców (także Rady Powiatu Nowosolskiego), wskazane we wnioskach wzorce konstytucyjnej kontroli dlatego, że pominięto w jego treści mechanizmy kompensujące jednostkom samorządu terytorialnego koszty dodatkowych zadań oraz dochody utracone wskutek zmian legislacyjnych, zaś [k]onsekwencją tego pominięcia jest sytuacja, w której j.s.t. nie są w stanie zapewnić efektywnego finansowania stale rozszerzanego przez ustawodawcę zakresu zadań własnych. Wzrost obciążeń finansowych samorządów, który na skutek regulacji uchwalonych w latach osiągnął poziom przewyższający 10 mld zł doprowadził m.in. do istotnego zadłużenia podsektora samorządowego ( ). Niewydolność finansowa samorządu - pogłębiana przez działania ustawodawcy - godzi z kolei w jego zdolność do samodzielnego i odpowiedzialnego wykonywania zadań publicznych, a więc w art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP. Wykonywanie tych zadań przez j.s.t. we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność nie jest bowiem możliwe bez zapewnienia adekwatnych środków na ich realizację. Brak tych środków prowadzi więc do istotnego ograniczenia samodzielności zdecentralizowanej administracji publicznej, godząc w samą istotę samorządu (uzasadnienie wniosków Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko i Miejskiej w Nowej Soli, s ; uzasadnienie wniosku Rady Powiatu Nowosolskiego, s.14, uzasadnienie wniosku Rady Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim, s. 15 oraz uzasadnienie wniosku Rady Gminy Siedlisko, s ). Odnosząc się w dalszym ciągu do art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy o dochodach j.s.t., Wnioskodawcy stwierdzili, że [s]ubwencja ogólna stanowi - w obecnej postaci wyraźnie niewystarczający, bo ujęty zbyt wąsko - instrument realizacji tego konstytucyjnego obowiązku (obowiązku zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego udziału w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań - przyp. wł.), przy czym Rady: Miejska

17 17 w Kożuchowie, Gminy Kolsko, Miejska w Nowej Soli, Miejska w Bytomiu Odrzańskim oraz Gminy Siedlisko podniosły, że warunkiem legalności (i skuteczności) przekazania przez ustawodawcę gminom zadań, wykonywanych jako ich zadania własne jest zapewnienie gminom środków finansowych koniecznych do realizacji tych zadań, co wynika z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm., dalej: ustawa o samorządzie gminnym - przyp. wł.), będącego w istocie konkretyzacją konstytucyjnego obowiązku adresowanego do ustawodawcy w art. 167 ust. 1 i 4 ustawy zasadniczej. Sposobem na zapewnienie wspominanych środków finansowych jest albo zwiększenie dochodów własnych gminy, albo przyznanie subwencji; i tak na przykład w związku z zadaniami gminy w zakresie prowadzenia szkół przyznawana jest część oświatowa subwencji ogólnej (uzasadnienie wniosków Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko i Miejskiej w Nowej Soli, s ; uzasadnienie wniosku Rady Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim, s oraz uzasadnienie wniosku Rady Gminy Siedlisko, s ). Podobne argumenty zawarte zostały w uzasadnieniu wniosku Rady Powiatu Nowosolskiego (vide - s. 14), przy czym w tym przypadku jako konkretyzację obowiązku adresowanego do ustawodawcy w art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji wskazano art. 56 ust. 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r., poz. 595 ze zm., dalej: ustawa o samorządzie powiatowym). Jednocześnie Wnioskodawcy wskazali, że [z]akres normowania i stosowania obu norm, tj. normy rekonstruowanej na podstawie przepisów ustawy o dochodach j.s.t. oraz normy w nich pominiętej, jest istotnie zbliżony. Dla porównania tych zakresów konieczne jest jednak zastrzeżenie, że w celu zrekonstruowania przedmiotowych norm należy sięgnąć nie tylko do art. 7 ust. 1 ustawy, ale posiłkowo również do przepisów określających źródła dochodów

18 18 j.s.t. (art. 3) i sposoby ustalania wysokości poszczególnych części subwencji ogólnej (art a i art ). W rozumieniu powołanych przepisów, klasa zachowań powinnych (zakres normowania) obejmuje obowiązek ustalenia i wypłaty poszczególnych części subwencji ogólnej. Ich cechą wspólną - co przesądza o walorze <ogólności> subwencji i odróżnia ją od dotacji celowych - jest fakt, że nie są one z założenia przeznaczone na konkretne cele, a o ich wykorzystaniu decyduje organ stanowiący j.s.t. w formie uchwały budżetowej. Charakterystyka ta odpowiada charakterystyce zakresu normowania pominiętej w przepisie <rekompensującej> części subwencji. Tożsamy dla obu norm jest również zakres stosowania, czyli klasa sytuacji, w których aktualizuje się ww. obowiązek. W obu przypadkach ma to miejsce na gruncie ustawy budżetowej, która - zgodnie z art. 19 ustawy o dochodach j.s.t. - określa kwoty przeznaczone na części subwencji ogólnej dla j.s.t. Wymóg jakościowej tożsamości (daleko idącego podobieństwa) materii unormowanych i nieunormowanych w art. 7 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy o dochodach j.s.t. można zatem uznać za spełniony. Fakt ten przesądza, że na gruncie kwestionowanego przepisu mamy do czynienia z pominięciem, a nie z zaniechaniem prawodawczym (uzasadnienie wniosków Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko i Miejskiej w Nowej Soli, s. 19; uzasadnienie wniosku Rady Powiatu Nowosolskiego, s. 16, uzasadnienie wniosku Rady Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim, s. 17 oraz uzasadnienie wniosku Rady Gminy Siedlisko, s. 18). Z kolei zarzut niezgodności art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy o dochodach j.s.t. z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa Wnioskodawcy upatrują w występującym po stronie jednostek samorządu terytorialnego istotnym i trwałym niedoborze środków finansowych na wykonywanie zadań własnych.

19 19 Wnioskodawcy wskazali, że potrzeby wspólnoty samorządowej nie są należycie zaspokajane wskutek braku środków na ich realizację. Ma to miejsce zarówno w odniesieniu do zadań nakładanych na nie w drodze ustawy, jak i do zadań samodzielnie kreowanych w ramach konkretnej społeczności lokalnej. Co więcej, zadania należące do tej drugiej kategorii ulegają postępującej marginalizacji, ponieważ dochody własne przeznaczane są w pierwszej kolejności na realizację zadań obligatoryjnych, nałożonych przez ustawodawcę i wykonywanych przez samorząd jako własne. Z tego powodu sposób ukształtowania mechanizmu finansowania zadań własnych ma kluczowe znaczenie dla oceny adekwatności podziału zasobów publicznych odpowiednio do zadań oraz, iż [z] punktu widzenia art. 2 Konstytucji RP istotny jest również fakt, że reguły podziału publicznych zasobów finansowych między państwo i samorząd (a istotnym elementem tego podziału jest konstrukcja subwencji ogólnej) decydują o jakości wykonywania zadań publicznych przez poszczególne j.s.t. W konsekwencji podział ten w znaczącym stopniu przesądza o dostępie obywateli do świadczeń ze strony władzy publicznej. Jest to szczególnie ważne w świetle konstytucyjnie gwarantowanego udziału samorządu w wykonywaniu istotnej części zadań publicznych (art. 16 ust. 2), skoro zdolność do właściwej realizacji tych zadań zależy w znacznym stopniu od możliwości finansowych (uzasadnienie wniosków Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko i Miejskiej w Nowej Soli, s. 20; uzasadnienie wniosku Rady Powiatu Nowosolskiego, s. 17, uzasadnienie wniosku Rady Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim, s. 18 oraz uzasadnienie wniosku Rady Gminy Siedlisko, s. 19). W ocenie Wnioskodawców, następuje pogłębiająca się niekorzystna relacja długu do dochodów, która w 2011 r. we wszystkich gminach powiatu nowosolskiego przekroczyła poziom 30% oraz istotny spadek nadwyżki operacyjnej, która od 2007 r. w skali całego powiatu zmniejszyła się o ponad

20 20 7% (uzasadnienie wniosków Rad: Miejskiej w Kożuchowie, Gminy Kolsko, Miejskiej w Nowej Soli, Miejskiej w Bytomiu Odrzańskim oraz Gminy Siedlisko, tamże). Podobne wskaźniki, tyle że odnoszące się bezpośrednio do Powiatu Nowosolskiego zawiera uzasadnienie wniosku Rady Powiatu Nowosolskiego (vide - s. 16). Brak ogólnej klauzuli kompensacyjnej przesądza też, w ocenie wszystkich Wnioskodawców, o niespełnieniu przez zaskarżone przepisy wymogów przewidzianych w EKSL (art. 9 ust. 1, 2 i 4 w związku z art. 1 tej Karty). W piśmie z dnia 18 listopada 2014 r., skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego, Wnioskodawcy przedstawili dokumenty uzupełniające wnioski o szczegółowe wyliczenia dotyczące kosztów realizacji poszczególnych zadań nakładanych na daną jednostkę samorządu terytorialnego przez ustawy objęte zakresem petitum oraz ilości środków finansowych zapewnionych na realizację tych zadań z budżetu państwa (dalej: pismo uzupełniające). Przepisami, które, zdaniem Wnioskodawców, nałożyły na reprezentowane przez nich jednostki samorządu terytorialnego nowe obowiązki bez przyznania dodatkowego źródła dochodów własnych lub zwiększenia możliwości wykorzystywania dotychczasowego źródła tych dochodów (np. przez zwiększenie procentowego udziału samorządu w podatkach państwowych), albo na uwzględnieniu w systemie subwencjonowania lub dotowania samorządów elementu rekompensującego utracone dochody lub zwiększone wydatki są: - art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 79 ust. 1 w związku z art. 10, art. 176 pkt 4 i 5, art. 180 oraz art. 247 ust. 1 i 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; - art. 11a ust. 5 ustawy o ochronie zwierząt;

21 21 - art. 16 ust. 1b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; - art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy o pomocy społecznej; - art. 6 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego; - art. 130a ust. 5f ustawy - Prawo o ruchu drogowym, w brzmieniu nadanym przez ustawę zmieniającą z dnia 22 lipca 2010 r. Przepisy art. 4 ust. 2 i 3 ustawy o dochodach j.s.t. brzmią: 2. Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 39,34%, z zastrzeżeniem art Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze gminy, wynosi 6,71%.. Przepisy art. 7 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o dochodach j.s.t. brzmią: 1. Subwencja ogólna składa się z części: 1) dla gmin: a) wyrównawczej, b) równoważącej; 2) dla powiatów: a) wyrównawczej, b) równoważącej; 3) dla województw: a) wyrównawczej, b) regionalnej; 4) oświatowej - dla gmin, powiatów i województw.. Z kolei przepis art. 9 ust. 1 ustawy o dochodach j.s.t. brzmi: 1. Kwotę udziału gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, stanowiącego dochód budżetu państwa, ustala się mnożąc ogólną kwotę wpływów z tego podatku przez 0,3934, z zastrzeżeniem art. 89, i

22 22 wskaźnik równy udziałowi należnego w roku poprzedzającym rok bazowy podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze gminy, w ogólnej kwocie należnego podatku w tym samym roku.. Przepisy art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 9 ust. 1 ustawy o dochodach j.s.t. określają procentowy udział gmin we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych oraz sposób obliczania kwoty udziału gmin we wpływach z tych podatków. Natomiast przepis art. 7 ust. 1 ustawy o dochodach j.s.t. wskazuje, z jakich części składa się subwencja ogólna dla gmin (pkt 1), dla powiatów (pkt 2) oraz dla województw (pkt 3) oraz, że w skład subwencji ogólnej dla gmin, dla powiatów i dla województw wchodzi także część oświatowa (pkt 4). Treść zarzutów Wnioskodawców wskazuje, że brak odpowiednich mechanizmów kompensacyjnych łączą z konkretnymi wydatkami na nowe bądź zwiększone w porównaniu do dotychczasowych zadania własne, nałożone na gminy i powiaty przez powołane wyżej przepisy ustaw regulujących poszczególne sfery stosunków społecznych (np. rodzina i piecza zastępcza, ubezpieczenia społeczne, pomoc społeczna i inne). Trzeba mieć na względzie, że zadnia własne jednostek samorządu terytorialnego mogą być finansowane z różnych źródeł, między innymi, z dochodów własnych, w skład których wchodzą nie tylko udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych, ale też subwencja ogólna (dla gmin i powiatów - w części wyrównawczej, równoważącej i oświatowej), przy czym trzeba pamiętać, iż żadna z części subwencji ogólnej nie ma charakteru celowego (właściwego dotacjom), czyli nie stanowi transferu z budżetu państwa do budżetów tych jednostek dokonywanego z przeznaczeniem na konkretne cele (szerzej na ten temat w dalszej części niniejszego stanowiska), co oznacza, że zwiększone wydatki na realizację przez samorządy nowych lub zwiększonych zadań mogą

23 23 zostać pokryte ze wszystkich wspomnianych dochodów (poza dotacjami celowymi z budżetu państwa). Skoro zatem nowe lub zwiększone zadania mogą być finansowane (czy dofinansowywane) przez samorządy także z subwencji wyrównawczej lub z subwencji oświatowej ( nazwa części subwencji ogólnej jako subwencji oświatowej nie determinuje przeznaczenia pochodzących z niej środków, które mogą zostać wydatkowane na dowolny cel, według woli i potrzeb danej jednostki samorządu terytorialnego, vide - uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 lipca 2013 r., w sprawie o sygn. akt K 13/10, OTK ZU seria A nr 6/2013, poz. 77), to zarzuty Wnioskodawców w istocie dotyczą takiego mechanizmu finasowania przez gminy i powiaty zadań własnych określonego w art. 4 ust. 2 i 3, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 oraz art. 9 ust. 1 ustawy o dochodach j.s.t., a w którym nieuwzględniono nałożonych na gminy i powiaty nowych zadań lub zwiększenia zadań dotychczasowych, w związku z wejściem w życie zaskarżonych przepisów: art. 17 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 79 ust. 1 w związku z art. 10, art. 176 pkt 4 i 5, art. 180 oraz art. 247 ust. 1 i 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; art. 11a ust. 5 ustawy o ochronie zwierząt; art. 16 ust. 1b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; art. 17 ust. 1 pkt 19 i 20 ustawy o pomocy społecznej; art. 6 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego oraz w art. 130a ust. 5f ustawy - Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu nadanym przez ustawę zmieniającą z dnia 22 lipca 2010 r. Powyższe powoduje konieczność badania konstytucyjności zaskarżonych przez Wnioskodawców przepisów ustawy o dochodach j.s.t., regulujących mechanizm finansowania gmin i powiatów z jednoczesnym badaniem tych, zaskarżonych także przez Wnioskodawców, przepisów ustaw, które nakładają na gminy i powiaty obowiązek finansowania nowych albo zwiększonych zadań.

24 24 Rozważania merytoryczne należy rozpocząć od określenia mechanizmu finansowania jednostek samorządu terytorialnego (także źródeł dochodów tych jednostek), zatem od omówienia odpowiednich przepisów ustawy o dochodach j.s.t. Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych są, o czym wcześniej była mowa, jednymi ze źródeł dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego, które, wraz ze sposobem obliczania kwoty tych udziałów, są określone w art. 3 ust. 2, art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 9 ust. 1 ustawy o dochodach j.s.t. (art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 9 ust. 1 ustawy o dochodach zostały objęte przez Wnioskodawców zaskarżeniem). E. Ruśkowski i J. M. Salachna, wypowiadając się co do istoty udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych, stwierdzili, że [s]prowadza się (ona - przyp. wł.) do prawa czerpania przez określony podmiot publicznoprawny części dochodów z podatku przyznanego innemu podmiotowi prawa publicznego. Możliwe, a nawet czasami stosowane w praktyce, są nie tylko udziały j.s.t. w podatkach państwowych, lecz także udziały państwa w podatkach samorządowych. Czasami praktykuje się także udziały niektórych j.s.t. w podatkach stanowiących dochód innych j.s.t. (E. Ruśkowski i J. M. Salachna, Komentarz do art. 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Zdaniem tych samych Autorów, udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa to wypróbowana i dość powszechnie stosowana forma dochodów jednostek samorządu terytorialnego, traktowana jako metoda równoważenia budżetów samorządu terytorialnego (E. Ruśkowski i J. M. Salachna, Komentarz do art. 4 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,

25 25 Kolejnym przepisem ustawy o dochodach j.s.t. objętym zaskarżeniem przez Wnioskodawców jest art. 7 ust. 1, który wprowadza ( ) podział subwencji ogólnej na części, do otrzymywania których uprawnione są j.s.t. danego szczebla. Jest to ogólna regulacja, <porządkująca> katalog części subwencji ogólnej przewidzianych ustawą dla poszczególnych j.s.t. Ze szczegółowych zasad ustalania i podziału między jednostki części wymienionych w art. 7 u.d.j.s.t. ( ) wynika, iż: - wszystkie gminy, powiaty i województwa otrzymują część oświatową subwencji; - gminy, powiaty i województwa mogą otrzymywać część wyrównawczą subwencji; - gminy i powiaty mogą otrzymywać część równoważącą subwencji; - województwa mogą otrzymywać część regionalną subwencji. ( ) Artykuł 7 ust. 2 u.d.j.s.t. wprowadza także obowiązek dokonywania, przez jednostki wszystkich szczebli, wpłat do budżetu na zasadach określonych komentowaną ustawą (E. Ruśkowski, J. M. Salachna, Komentarz do art. 7 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, W tym miejscu należy podkreślić, że zaskarżone przez Wnioskodawców przepisy ustawy o dochodach j.s.t. nie wyczerpują problematyki związanej z finansowaniem zadań własnych gmin i powiatów (z systemem uzyskiwania dochodów przez te jednostki). Potrzebę posiłkowego uwzględniania w tym względzie przepisów określających źródła dochodów j.s.t. (art. 3 ustawy o dochodach j.s.t.) i sposoby ustalania wysokości poszczególnych części subwencji ogólnej (art a i art ustawy o dochodach j.s.t.) sygnalizowali już w uzasadnieniach wniosków sami Wnioskodawcy. Dodać do tego trzeba przepisy ustawy o dochodach j.s.t., w których jest mowa o dofinasowaniu z budżetu państwa

26 26 zadań własnych tych jednostek w formie dotacji celowych (art. 8 ust. 1 pkt 4 oraz art. 42 ust. 2). Ponadto, niektóre kwestie związane z zadaniami własnymi gmin i powiatów oraz finansowaniem tych zadań zostały uregulowane w ustawach określających kompetencje obu tych samorządów (gminnego i powiatowego), to znaczy, w ustawie o samorządzie gminnym, w ustawie o samorządzie powiatowym oraz w ustawach regulujących wydatki budżetu państwa, w szczególności, w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.) [dalej: ustawa o finansach publicznych] oraz w uchwalanych corocznie ustawach budżetowych (vide - art i art. 27 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. - Ustawa Budżetowa na rok 2015, Dz. U. z 2015 r., poz. 153, w których określono zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych oraz wykaz jednostek, dla których zaplanowano te dotacje [załączniki nr 8 i 9], jak również określono kwoty wpłat jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o dochodach j.s.t.). W art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zostały określone sprawy objęte zadaniami własnymi gmin, przy czym katalog tych spraw nie jest zamknięty. Z kolei przepisy art. 7 w ust. 2 i 3 ustawy o samorządzie gminnym brzmią: 2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy. 3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 ustawy o samorządzie gminnym brzmi:

27 27 4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 3, określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte porozumienia. 5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysługują odsetki w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.. A. Szewc wskazuje, że przepis art. 7 ustawy o samorządzie gminnym [p]odkreśla charakterystyczną cechę zadań własnych gminy jaką jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, czyli mieszkańców gminy, i wymienia najważniejsze z nich (ust. 1) oraz, że [w]yliczenie to nie jest kompletne, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę zwrotu <w szczególności>. Zadania własne gmin określone są bowiem również w innych ustawach - na przykład wypłata dodatków mieszkaniowych - art. 9a u.d.m. [ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r., poz. 966 ze zm. - przyp. wł.], czy prowadzenie działalności kulturalnej - w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 406 z późn. zm.) [A. Szewc, Komentarz do art. 7 ustawy o samorządzie gminnym, A. Szewc wskazuje też, że [a]rtykuł 7 ust. 2 stanowi podstawę podziału zadań własnych gminy na obowiązkowe i fakultatywne. <U podstaw tej regulacji leży próba zagwarantowania społecznościom lokalnym świadczeń publicznych na poziomie minimalnym. Realizacja obowiązku szkolnego, elementarne świadczenia z zakresu opieki społecznej to przykłady zadań, które każda gmina w cywilizowanym świecie powinna spełniać. Ustawodawca nie formułuje katalogu zadań obligatoryjnych. Odsyła w tym zakresie do prawa materialnego. Zgodnie z ust. 2 obowiązkowy charakter zadań własnych określają ustawy. Jeżeli zatem ustawodawca określi konkretne zadanie jako obowiązkowe, to wówczas na gminie (jej organach) ciąży obowiązek ich