Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego

Transkrypt

1 Kod ucznia Data urodzenia ucznia Dzień miesiąc rok Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów Instrukcja dla ucznia ETAP REJONOWY Rok szkolny 2016/ Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji. 2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem. Nie używaj korektora. 4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 28 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi. 5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź A : Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź: Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub brak odpowiedzi zero punktów. 6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora). 7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. 8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego. 9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi kolegów narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji. 10. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 80% punktów, czyli 40 punktów. 11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut. 12. Do końca przysługującego Ci czasu nie możesz opuścić sali, aby nie przeszkadzać innym uczniom. Życzymy Ci powodzenia! Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac) Imię i nazwisko ucznia Uczeń uzyskał:.. /50 pkt.

2 Część I 1. Wodór występuje w przyrodzie w postaci trzech izotopów: prot, deuter tryt. Wodór tworzy dwuatomowe cząsteczki, które mogą być wszystkimi kombinacjami atomów. Jaką maksymalną liczbę neutronów może zawierać taka cząsteczka? A. cztery C. trzy B. sześć D. dwa 2. Wskaż zdanie fałszywe. A. Istnieją pierwiastki, których wszystkie elektrony należą do powłoki walencyjnej. B. Nie wszystkie pierwiastki 18 grupy mają po osiem elektronów walencyjnych. C. Istnieje pierwiastek, którego atom nie posiada w jądrze neutronu. D. Istnieją dwa różne pierwiastki, których atomy mają identyczną konfigurację elektronową. 3. Który z procesów wypisanych niżej należy do reakcji endoenergetycznych? A. Reakcja sodu z wodą. B. Otrzymywanie tlenu z tlenku rtęci. C. Spalanie propanu. D. Reakcja magnezu z kwasem chlorowodorowym. 4. Z podanych niżej twierdzeń wybierz zdanie fałszywe. A. W wyniku reakcji but-1-enu z chlorem powstaje 1,4-dichloroetan. B. But-2-yn powoduje odbarwienie zakwaszonego roztworu KMnO 4. C. Propyn i pent-1-yn są homologami. D. Teflon otrzymuje się w wyniku polimeryzacji tetrafluoroetenu. 5. Poszczególne pierwiastki w związku o wzorze K 2 Cr 2 O 7 są połączone w stosunku masowym: A. 2 : 2 : 7 C. 39 : 52 : 56 B. 39 : 52 : 16 D. 78 : 104 : Który z podanych niżej pierwiastków może wykazywać najwyższą wartościowość względem tlenu? A. gal C. german B. arsen D. tellur 7. Wybierz zestaw soli, z których każda pochodzi od słabego kwasu. A. CaBr 2, Na 2 SO 3, K 2 SO 4 C. CaCl 2, Al(NO 3 ) 3, K 2 SO 4 B. Ca(NO 2 ) 2, Na 2 CO 3, K 2 SiO 3 D. Ca(NO 3 ) 2, Na 2 SO 3, K 2 CO 3 Strona 2 z 12

3 8. Z poniższego zestawu wybierz informacje, dotyczące zarówno kwasu siarkowego(vi) jak i kwasu solnego. I. Ciecz, bez barwy II. Właściwości higroskopijne III. Ulega dysocjacji elektrolitycznej IV. Właściwości żrące V. Występuje w żołądku ssaków Poprawny wybór to: A. I, III, V C. III, IV, V B. I, IV, V D. I, III, IV 9. Zmieszano pary substancji w podanym niżej stosunku molowym. W którym przypadku zawartość naczynia po reakcji ma ph>7? A. AgNO 3 i HBr w stosunku molowym 1 : 1 B. Ba(OH) 2 i H 2 SO 4 w stosunku molowym 1 : 1 C. Ca(OH) 2 i HCl w stosunku molowym 1 : 1 D. AgNO 3 i K 2 S w stosunku molowym 2 : Która para związków składa się z tej samej liczby atomów w cząsteczce? A. chloroetan i siarczan(vi) sodu C. chloropropen i azotan(v) wapnia B. buten i siarczan(iv) glinu D. dibromopropan i azotan(v) żelaza(ii) BRUDNOPIS DO CZĘŚCI I Strona 3 z 12

4 CZĘŚĆ II Informacja do zadań 11, 12 Wodór otrzymuje się w laboratorium między innymi w wyniku reakcji cynku z kwasem solnym. Zachodzi wówczas proces, który opisuje równanie reakcji: Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 Masy molowe pierwiastków wynoszą: M Zn =65g/mol, M Cl =35,5g/mol, M H = 1g/mol. przyznano ZADANIE 11 (1 pkt.) Na podstawie powyższego równania reakcji ustal: a) Stosunek molowy substratów. b) Stosunek masowy substratów. ZADANIE 12 (2 pkt.) przyznane punkty razem Do roztworu zawierającego 10 g kwasu solnego dodano 8 g cynku. Ustal, wykonując obliczenia, którego z substratów użyto w nadmiarze, oraz ile wynosi ten nadmiar. Odpowiedź:.. ZADANIE 13 (3 pkt.) przyznane punkty razem Uzupełnij tabelę wpisując wzory i nazwy systematyczne opisanych substancji Opis substancji Substancja stała. Występuje w przyrodzie m.in. jako składnik pancerzy skorupiaków. Wiąże się z tą substancją powstawanie stalaktytów i stalagmitów. Pochodna węglowodoru. Zawiera w cząsteczce atom pierwiastka, który w warunkach normalnych jest gazem o barwie żółto-zielonej. W wyniku polimeryzacji tego związku otrzymuje się m.in. wykładziny PCV. Ciało stałe z grupy soli. W wyniku gwałtownej reakcji z wodą powstaje gaz stosowany w palnikach do cięcia metali. Drugim produktem jest związek chemiczny, którego roztwór ma ph > 7. Wzór chemiczny Nazwa systematyczna Strona 4 z 12

5 Informacja do zadań 14, 15 W laboratorium tlen otrzymuje się zazwyczaj w wyniku reakcji rozkładu np: metoda I 2HgO 2Hg + O 2 metoda II 2KMnO 4 MnO 2 + K 2 MnO 4 + O 2 ZADANIE 14 (2 pkt.) przyznane punkty razem Którą metodą otrzymamy więcej tlenu zakładając, że użyjemy takiej samej masy substratu? Odpowiedź poprzyj obliczeniami. Więcej tlenu otrzymamy stosując metodę ZADANIE 15 (1 pkt.) przyznano Poniższe rysunki przedstawiają dwie metody zbierania gazów. Metoda A gaz Metoda B gaz Której z metod użyjesz do zebrania tlenu? Odpowiedź uzasadnij. Wybieram metodę.. Uzasadnienie:.... ZADANIE 16 (2 pkt.) przyznane punkty razem Oblicz masę molową pewnego węglowodoru wiedząc, że masa jego 3, cząsteczek wynosi 15 mg. Odpowiedź:. Strona 5 z 12

6 ZADANIE 17 (3 pkt.) przyznane punkty razem Reakcje spalania węglowodorów to procesy egzoenergetyczne. Obliczono, że w wyniku spalenia 1 mola etynu powstaje 1300 kj energii, zaś w wyniku spalenia 1 mola metanu 800 kj. Oblicz, ile gramów metanu należy spalić, aby otrzymać tyle samo energii co w wyniku spalenia 5 dm 3 etynu. Objętość była ustalona w warunkach normalnych. Odpowiedź:. ZADANIE 18 (1 pkt.) przyznano Oceń poprawność napisanych niżej twierdzeń. Wpisz literę P, jeśli uważasz zdanie za prawdziwe lub F, gdy sądzisz, że jest niezgodne z prawdą. l.p Twierdzenia Ocena P / F 1. Im wyższa temperatura, tym mniej CO 2 rozpuści się w wodzie, a roztwór będzie miał niższe ph. 2. W wyniku zmieszania jednakowych mas 5%-owego roztworu NaOH z 5%-owym roztworem HBr nie powstaje roztwór o ph równym W miarę dolewania kolejnych porcji roztworu kwasu siarkowego(vi) do roztworu KOH ph powstałej mieszaniny maleje. ZADANIE 19 (2 pkt.) 1 przyznane punkty razem Gal występuje w przyrodzie w postaci dwóch izotopów. Zawartość procentowa lżejszego - wynosi 60,2%. Oblicz liczbę masową drugiego izotopu, jeśli masa atomowa galu wynosi 69,72 u. Odpowiedź: Strona 6 z 12

7 Informacja do zadań 20, 21 W trzech zbiornikach znajdują się różne węglowodory. W poniższej tabeli zamieszczono wyniki prób prowadzonych w celu identyfikacji tych związków. węglowodór Reakcja z: zakwaszonym roztworem KMnO 4 wodorem I odbarwienie addycja 22,4 dm 3 wodoru na 0,5 mola węglowodoru II brak odbarwienia brak reakcji addycji III odbarwienie addycja 22,4 dm 3 wodoru na 1 mol węglowodoru przyznano ZADANIE 20 (1 pkt.) Na podstawie uzyskanych wyników ustal do jakich szeregów homologicznych należą węglowodory. Wpisz odpowiednio słowa: alkin, alken, alkan. I.. II. III.... ZADANIE 21 (2 pkt.) przyznane punkty razem Wykonaj poniższe polecenia pisząc odpowiednie równania reakcji. a) Spalania do tlenku węgla(ii) węglowodoru I, mającego pięć atomów węgla w cząsteczce... b) Polimeryzacji węglowodoru III mającego w cząsteczce cztery atomy węgla i wiązanie wielokrotne pomiędzy drugim i trzecim atomem węgla. Zastosuj wzory półstrukturalne... ZADANIE 22 (2 pkt.) przyznane punkty razem W jakim stosunku objętościowym należy zmieszać roztwór NaOH o stężeniu 6% i gęstości 1,1 g/cm 3 z roztworem NaOH o stężeniu 34% i gęstości 1,5 g/cm 3, aby otrzymać roztwór o stężeniu 12%/. Wykonaj niezbędne obliczenia. Podaj wynik jako stosunek najmniejszych liczb całkowitych. Odpowiedź: Strona 7 z 12

8 ZADANIE 23 (4 pkt.) przyznane punkty razem Poniższy diagram zawiera schematy siedmiu przemian. Na + A NaOH + B C + CuBr 2 + E F + D S + G H + + B BaO + A Ba(OH) 2 H 2 SO 3 Ustal jakie substancje kryją się pod literami zapisanymi tłustym drukiem i napisz równania reakcji zachodzących pomiędzy podanymi niżej substancjami. a) H + G. b) Ba(OH) 2 + D. c) F + H 2 SO 3. d) B + G. Strona 8 z 12

9 ZADANIE 24 (3 pkt.) przyznane punkty razem Przeprowadzono doświadczenia przedstawione przy pomocy schematycznych rysunków. Ca Li Ba(OH) 2 SiO 2 I II III IV HBr H 2 O H 2 SO 4 H 2 O Mg(NO 3 ) 2 HCl MgCO 3 H 2 S V VI VII VIII K 3 PO 4 H 2 SO 4 HCl CuSO 4 Pomyśl, jakie objawy towarzyszą reakcjom w poszczególnych naczyniach. Może reakcja nie zachodzi. Zaznacz kółkiem wybrane pola lub je zamaluj. Numer naczynia Reakcja nie zaszła w naczyniach: Osad wytrącił się w naczyniach: Gaz wydzielił się w naczyniach: I II III IV V VI VII VIII ZADANIE 25 (2 pkt.) przyznane punkty razem Mieszaninę etanu i etenu o łącznej objętości 0,2 dm 3 przepuszczono przez 25 cm 3 wody bromowej o stężeniu 2%. Nastąpiło odbarwienie wody bromowej. Gęstość roztworu bromu wynosi 1,06 g/cm 3. Oblicz zawartość poszczególnych składników mieszaniny w procentach objętościowych. W obliczeniach wykorzystaj objętość molową gazów w warunkach normalnych. Odpowiedź: Strona 9 z 12

10 ZADANIE 26 (3 pkt.) przyznane punkty razem Zmieszano roztwory podanych niżej substancji tak, aby substraty znajdowały się w tych mieszaninach w określonym stosunku molowym. Uzupełnij tabelę wpisując wzory wszystkich jonów, które są obecne w powstałych mieszaninach. Uwaga! Nie uwzględniaj znikomej dysocjacji wody, osadów, ani hydrolizy soli. l.p. Zmieszane substancje Stosunek molowy Jony obecne w roztworze 1 Ba(OH) 2 i H 2 SO 4 2 : 1. 2 Mg(OH) 2 i HBr 1 : 3 3 K 3 PO 4 i CaCl 2 2 : 3 ZADANIE 27 (2 pkt.) przyznane punkty razem Masz do dyspozycji substraty: etan, eten, chlor. Zapisz równania reakcji obrazujących dwa różne typy reakcji stosując wzory półstrukturalne. a) Reakcja addycji: b) Reakcja substytucji: ZADANIE 28 (4 pkt.) przyznane punkty razem W tabeli zapisano obserwacje zanotowane podczas wykonywania doświadczeń. Zapisz równania reakcji cząsteczkowe i jonowe-skrócone tych przemian. Dośw. obserwacje Równania reakcji 1 Brunatny osad tlenku żelaza(iii) uległ roztworzeniu w kwasie siarkowym(vi). Zapis cząsteczkowy:.. Zapis jonowy-skrócony: 2 W wyniku działania kwasu solnego na węglan magnezu wydzielił się bezbarwny gaz. Zapis cząsteczkowy:.. Zapis jonowy-skrócony: Strona 10 z 12

11 BRUDNOPIS DO CZĘŚĆI II Strona 11 z 12

12 KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych) Kod ucznia Numer zadania Odpowiedzi Liczba punktów (wypełnia komisja) Data urodzenia ucznia 1 2 dzień miesiąc rok (wypełnia komisja) 7 Suma punktów za zadania zamknięte Suma punktów za zadania otwarte Suma punktów za cały arkusz Podsumowanie części II Nr zad (pkt.) Przyznane punkty Strona 12 z 12