Progress Report Covering the project activities from 01/04/2015 to 30/09/2016

Transkrypt

1 LIFE Project Number LIFE11 NAT/PL/423 Progress Report Covering the project activities from 01/04/2015 to 30/09/2016 Reporting Date 28/10/2016 LIFE+ PROJECT NAME or Acronym Ochrona torfowisk alkalicznych w młodoglacjalnym krajobrazie Polski północnej (AlkFens_PL) Conservation and restoration of alkaline fens in the young-glacial landscape of northern Poland (AlkFens_PL) Project location Polska Data Project Project start date: 01/09/2012 Project end date: 31/03/2017 Extension date: 31/06/2018 Total budget EC contribution: (%) of eligible costs 50 Name Beneficiary Contact person Postal address Data Beneficiary KLUB PRZYRODNIKÓW Mrs Magdalena Makles Ul. 1 maja 22, PL Świebodzin Telephone , Fax: Project Website magdalena.makles.kp@gmail.com

2 1. Table of contents 2. List of key-words and abbreviations Executive summary General progress Assessment as to whether the project objectives and work plan are still viable Problems encountered Administrative part Technical part ACTIONS Działanie A1: Przygotowanie dokumentacji projektowo technicznej oraz uzyskanie niezbędnych pozwoleń i decyzji administracyjnych, uzgodnienie w zakresie wykupu gruntów Działanie A2: Sporządzenie projektów planów ochrony istniejących i projektowanych rezerwatów wraz z planami zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 w granicach obiektów w województwie pomorskim (RDOŚ Gdańsk) Działanie A3: Sporządzenie projektów planów ochrony istniejących i projektowanych rezerwatów wraz z planami zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 w granicach obiektów dla pozostałych obszarów realizacji projektu Działanie A4: Sporządzenie uproszczonych dokumentacji do planów zarządzania obszarem w tym planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 w granicach obiektów Działanie B1: Zakup ziemi na cele przyrodnicze Działanie C1: Budowa zastawek na terenie województwa warmińsko mazurskiego (RDOS Olsztyn) Działanie C2: Budowa zastawek na pozostałym terenie realizacji projektu Działanie C3: Koszenie przygotowawcze w celu przywrócenia użytkowania ekstensywnego na terenie województwa warmińsko mazurskiego (RDOŚ Olsztyn) Działanie C6: Usunięcie drzew i krzewów na terenie województwa warmińsko mazurskiego (RDOS Olsztyn) Działanie C4: Koszenie przygotowawcze w celu przywrócenia użytkowania ekstensywnego na pozostałym terenie realizacji projektu Działanie C7: Usunięcie drzew i krzewów na pozostałym terenie realizacji projektu Działanie C5: Optymalizacja warunków wodnych zakłóconych przez działalność bobrów Działanie C8: Wzmocnienie populacji i reintrodukcja (namnażanie i wprowadzanie do siedliska 7230) Saxifraga hirculus Działanie D1: Monitoring fitosocjologiczny i hydrologiczny w wybranych, modelowych obiektach Działanie D2: Ocena możliwości akumulacji węgla przez torfowiska alkaliczne Działanie E1: Przygotowanie materiałów promocyjnych i informacyjnych oraz logotypu projektu, tablic informacyjnych oraz strony internetowej projektu Działanie E3: Przygotowanie i druk raportu dla laików i naukowego Działanie F1: Ogólne zarządzanie projektem Działanie F2: Przygotowanie After LIFE Conservation Plan Działanie E2: Organizacja serii warsztatów/seminariów i opracowanie Podręcznika Dobrych Praktyk w ochronie torfowisk alkalicznych Działanie F3: Tworzenie sieci z innymi projektami Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 2

3 5.2. Envisaged progress until next report Impact Indirect impacts Outside LIFE Financial part Costs incurred Costs per action DELIVERABLES i MILESTONES Annexes Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 3

4 2. List of key-words and abbreviations AN Akt Notarialny DGLP Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych KP Klub Przyrodników PGL LP Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe PRŚK Program Rolno Środowiskowo Klimatyczny RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej KP MaSS Klub Przyrodników Management Support System KW Księga Wieczysta KC Kodeks Cywilny 3. Executive summary 3.1. General progress The project is currently in a phase in which the majority of actions are either completed or will be completed in the coming months. Since April, 2017 project staff will be significantly reduced and the time period II / II / 2018 team will consist of 5 persons for 2 full-time jobs. In the reporting period, there has been significant progress in the implementation of tasks: A3, B1, C2, C3, C5, C7, C8 - which are the backbone of concrete actions in the project. The scope of actions in a project in particular areas is included in Appendix No. 5. After the introduction of Annex No. 2 the project's objectives and the expected results become fully realistic to implement Assessment as to whether the project objectives and work plan are still viable In the Beneficiary s own opinion the project, its objectives, budget and expected results are viable within the schedule Problems encountered As widely described in the request for the introduction of a substantial change, during the project s realization in the north - eastern Poland we encountered difficulties in the areas managed by the State Forests. The contentious issue is the form of provision of land for execution of conservation measures. Form of the mutual, free of charge agreement between the Klub and the Forest Districts did not meet with the acceptance of the local Forest Districts and the Regional Directorate of State Forests - in Białystok and Olsztyn, which supervise and manage the Forest Districts on their territorial scope. This form of cooperation (mutual, free of charge agreement) has been practiced by the Klub in all previous projects (LIFE as well as financed by ERDF) and never met with objection from the Forest Districts. These problems have had an impact on the implementation of several actions: Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 4

5 A1 Preparation of construction designs for small dams and obtaining the necessary permits and administrative decisions, reconciliations with regard to land acquisition, A3 The drafting of conservation plans for existing and planned reserves, together with the conservation measures plans for the Natura 2000 sites, C1, C2 Construction of small dams, C3, C4 Preparatory mowing to restore the extensive use, C6, C7 The removal of trees and shrubs. Details are described briefly in the approved Midterm Report of the project and in the request for the introduction of significant changes in the project. Although the General Directorate of State Forests declared that by mid-may 2016 will develop and make available to public, the interpretation on terms and conditions for execution of conservation measures by entities other than State Forests on the territory of the State Treasury being managed by the State Forests. The interpretation was to include the procedures to be applied in such cases, in particular the ability to perform such activities on the basis of mutual, free of charge agreements with the Forest District (not involving the transfer of ownership for considered area managed by the State Forests to another entity). By the date of sending this Report, the interpretation has not been developed. The result is that most of the Forest Districts suspended negotiations with Klub until its publication. We are currently negotiating with two Forest Districts - Pomorze and Krynki. In recent days there has been change in the position of Regional Director of the Regional Directorate of State Forests in Białystok. The Klub is planning to occur in the coming days with the letter and begin talks with the new Director. Another aspect of the project in the north - eastern Poland is (surprisingly for us) the systematic imposition by the Regional Directorate of Environmental Protection in Bialystok obligation to elaboration environmental impact assessment reports for the construction of small dams. It is also hard to understand as it questions the conservation measures plans or conservation plans, which contain provisions on conservation measures in the form of restoration water regime in the area of occurrence of 7230 habitat, through the construction of small dams. Such repeated position of RDOŚ in Bialystok (completely different from the interpretation of the corresponding provisions in other RDOŚ eg. in Szczecin, Gdansk, Olsztyn, Gorzow Wielkopolski, which did not impose the obligation to prepare EIA Reports) prolongs the process of obtaining the necessary permits for approx. 1 vegetation period. We already included this fact in the request for the introduction of significant changes in the project, approved by the Commission on More than described in the letter for the introduction of significant change - the project is not noting other difficulties. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 5

6 4. ADMINISTRATIVE PART Poniższy opis jest jednocześnie opisem postępu realizacji działania F1, które pominięto w części 5. Technical part. W projekcie zatrudniony jest zespół składający się łącznie z 11 osób na (obecnie) 6,1 etatach (zakładane było 6,7 etatów): Manager projektu 2 osoby w łącznym wymiarze 0,8 etatu (Magdalena Makles 60%, Dorota Horabik 20%) Asystent merytoryczny (Hanna Garczyńska) 1 osoba 70% etatu Asystent techniczny (Renata Rybczyńska) 1 osoba 50% etatu Ekspert lokalny (Katarzyna Barańska, Filip Jarzombkowski, Katarzyna Kotowska, Ewa Gutowska) 4 osoby odpowiednio 80%, 50% i 2 x 60% etatu, Koordynator naukowy (Robert Stańko, Lesław Wołejko) 2 osoby po 60% etatu każda W związku z rozpoczęciem realizacji kolejnego projektu LIFE LIFE15 CCM/DE/138 nastąpiła zmiana przydziałów etatu koordynatora projektu z uwagi na powierzenie części obowiązków w nowym projekcie p. Magdalenie Makles. Taka zmiana nie wpływa na jakość wykonywania zadań w ramach projektu. Obecnie projekt jest w fazie, w której nie udziela się dużej ilości zamówień a rzeczowo większość działań została wykonana. Obecnie bardzo dużą rolę odgrywają zespół naukowy z ekspertami lokalnymi, którzy opracowują dokumenty planistyczne. Dlatego Beneficjent uznaje obecny podział etatów i obowiązków za prawidłowy: Podział etatu Wyjaśnienie Numer projektu pomiędzy projekty Magdalena Dorota Makles Horabik LIFE11 NAT/PL/423 60% 20% 80% - projekt po fazie, w której kontrola zarządcza projektu wymagała zatrudnienia koordynatora w pełnym wymiarze etatu. LIFE13 NAT/PL/024 20% 80% 100% - projekt w fazie, w której kontrola zarządcza wymaga zatrudnienia koordynatora w pełnym wymiarze etatu. LIFE15 CCM/DE/138 20% - 20% - funkcja administracyjna, projekt w fazie początkowej, gdzie nie rozpoczęły się jeszcze działania kluczowe wymagające większego zaangażowania. Płynny przepływ informacji na temat stanu realizacji odbywa się poprzez ciągły kontakt mailowy i telefoniczny członków zespołu. Umowy partnerskie zawarte pomiędzy Klubem Przyrodników i RDOŚ w Olsztynie oraz RDOŚ w Gdańsku zostały przedstawione wraz ze Sprawozdaniem Wstępnym w maju 2013 r. Obecnie z uwagi na podpisany w dniu r. Aneks nr 2 do Umowy o dofinansowanie Projektu trwa proces podpisywania aneksów do ww. umów partnerskich, które konsumują zmiany wprowadzone do projektu. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 6

7 Schemat organizacyjny Manager projektu Magdalena Makles Dorota Horabik Asystent merytoryczny Hanna Garczyńska Asystent techniczny Renata Rybczyńska Zespół naukowo - merytoryczny Robert Stańko, Lesław Wołejko Księgowa Maria Stankiewicz specjalista fitosocjolog Katarzyna Barańska Specjalista ds. ekologii torfowisk Filip Jarzombkowski Specjalista ds. ekologii torfowisk Katarzyna Kotowska Specjalista ds. ekologii torfowisk Ewa Gutowska RDOŚ Olsztyn Elwira Bałdyga RDOŚ Gdańsk Dorota Siemion 5. TECHNICAL PART 5.1. ACTIONS Działanie A1: Przygotowanie dokumentacji projektowo technicznej oraz uzyskanie niezbędnych pozwoleń i decyzji administracyjnych, uzgodnienie w zakresie wykupu gruntów Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Planowany termin zakończenia: IV kwartał 2015 Rzeczywisty termin zakończenia: III kwartał 2017 Zadanie jest podzielone na 3 części: 1. Przygotowanie dokumentacji projektowo technicznej dokumentacja projektowo techniczna została opracowana dla wszystkich obiektów. Ta część zadania została zakończona. 2. Uzyskanie niezbędnych pozwoleń i decyzji administracyjnych dla części obiektów leżących w północno wschodniej Polsce uzyskanie decyzji było niemożliwe z uwagi na brak uzgodnień co do formy udostępnienia gruntów pozostających w zarządzie Lasów Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 7

8 Państwowych. Dla tych obiektów procedury zostały wstrzymane na różnym etapie i mogą zostać ponownie wszczęte jak tylko uda się osiągnąć kompromis w sprawie formy współpracy. Realizacja tej części zadania dla obiektów nie pozostających w zarządzie PGL LP uległa wydłużeniu z uwagi na nakładania przez RDOŚ w Białymstoku obowiązku sporządzania Raportów z oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć polegających na budowie niewielkich urządzeń piętrzących wodę (zastawki drewniane o poziomie piętrzenia ok. kilkadziesiąt cm, nie powodujących zalewania terenu tj. nie powodujących stagnowania lustra wody powyżej poziomu gruntu). Wpływa to na całość procedury uzyskania niezbędnych pozwoleń znacząco ją wydłużając. Szczegóły opisano we wniosku o wprowadzenie istotnej zmiany w projekcie. 3. Uzgodnienia w zakresie wykupu gruntów wykupy (działanie B1) zostały zakończone. Ta część zadania została zakończona. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Ponad problemy opisane we wniosku o wprowadzenie istotnej zmiany w projekcie nie zanotowano innych trudności w realizacji zadania Działanie A2: Sporządzenie projektów planów ochrony istniejących i projektowanych rezerwatów wraz z planami zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 w granicach obiektów w województwie pomorskim (RDOŚ Gdańsk) Planowany termin rozpoczęcia: I kwartał 2013 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: I kwartał 2013 Planowany termin zakończenia: IV kwartał 2016 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2018 Zgodnie z Aneksem nr 2 do Umowy o dofinansowanie Projektu zadanie zostało przedłużone do I kwartału 2018 r. W związku z tym konieczne było podpisanie aneksu do Umowy Partnerskiej z RDOŚ w Gdańsku zmieniającego harmonogram realizacji zadań w ramach partnerstwa. Umowa została wysłana do RDOŚ w Gdańsku i oczekuje na podpis osób upoważnionych. W dniu r. Zarządzeniem z dnia r. ustanowiono plan ochrony dla rezerwatu MECHOWISKO RADOŚĆ (Dz. Urz. Województwa pomorskiego z dnia r, poz. 1089, załącznik nr 1). Rezerwat został powołany w 2013 r. przez RDOŚ w Gdańsku jako element projektu. W dniu r. Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia r. ustanowiono plan ochrony dla rezerwatu KRUSZYNEK (Dz. Urz. Województwa pomorskiego z dnia r., poz. 3770, załącznik nr 2). Obecnie trwa proces uzgodnień z właściwymi interesariuszami (urząd gminy, GDOŚ) projektu planu ochrony dla rezerwatu MECHOWISKA SULĘCZYŃSKIE. Proces ten przewiduje się, iż będzie jeszcze trwał ok. 3 miesięcy zanim zostanie oficjalnie ustanowiony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku. W dniu r. Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku powołano rezerwat przyrody MECHOWISKO KRĄG (Dz. Urz. Województwa Pomorskiego z dnia r., poz. 1767, załącznik nr 3). W dniu r. podpisano umowę z firmą FRUGILE Arkadiusz Gawroński na sporządzenie dokumentacji projektu Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 8

9 planu ochrony dla tego rezerwatu. Planowany termin oddania przedmiotu zamówienia to r.. W dniu r. podpisano umowę z firmą Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej o/gdynia na sporządzenie dokumentacji projektu planu ochrony dla rezerwatu SKOTAWSKIE ŁĄKI (rezerwat włączony do projektu na podstawie Aneksu nr 2 do Umowy o dofinansowanie Projektu). Planowany termin oddania przedmiotu zamówienia to r. W dniu r. Klub Przyrodników wysłał do RDOŚ w Gdańsku wniosek o powołanie rezerwatu na terenie mechowiska GOGOLEWKO wraz z dokumentacją przyrodniczą uzasadniającą konieczność powołania na tym terenie rezerwatu. RDOŚ niezwłocznie rozpoczął procedurę powoływania rezerwatu. Plan ochrony tego rezerwatu opracowuje obecnie Klub Przyrodników w ramach projektu. Jego przekazanie do RDOŚ planowane jest na II kwartał 2017 r. Po tym fakcie RDOŚ zgodnie z aneksem do umowy partnerskiej rozpocznie procedurę formalnego jego ustanawiania. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: W obiekcie Orle nie udało nam się w ogóle podjąć żadnych działań. Obiekt w 50% leży na dwóch działkach prywatnych. Są one własnością byłych małżonków i cena jaka została zaproponowana przez właścicieli jako cena wykupu dalece wykracza poza kwoty zaplanowane w projekcie i dalece poza kwoty rzeczywistej wartości rynkowej owych działek. Właściciele odmawiają także wykonania na ich terenie działań ochronnych (koszenie oraz budowa budowli piętrzących mających przywrócić właściwe warunki wodne dla siedliska 7230). Negocjacje podejmowano wielokrotnie tak przez pracowników Klubu jak i Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gdańsku. Jednakże dla obiektu Orle będącego częścią obszaru Natura 2000 Orle PLH został ustanowiony Zarządzeniem 34/2013 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia r. Plan Zadań Ochronnych, który w części dotyczącej ustalenia zakresu działań ochronnych wskazuje konieczność wykonania działań ochronnych (koszenie i przywrócenie właściwych warunków wodnych) w granicach ww. działek. Istnieje zatem mechanizm prawny obligujący do wykonania działań ochronnych, który zamierzamy wykorzystać na potrzeby zachowania siedliska na terenie działek prywatnych. Dodatkowo Partner RDOS w Gdańsku podjął starania utworzenia rezerwatu na części będącej własnością Skarbu Państwa pozostającej w zarządzie Nadleśnictwa Wejherowo a na części będącej własnością prywatną utworzyć otulinę rezerwatu. RDOŚ także nie wyklucza wszczęcia procedury wywłaszczenia właścicieli. Podsumowując, na zakładanych 5 nowych rezerwatów powołano jak dotąd 4 (Mechowisko Radość, Kruszynek, Mechowiska Sulęczyńskie i Mechowisko Krąg), piąty jest w trakcie powoływania (Gogolewko). Na 5 planowanych planów ochrony 2 są ustanowione (Mechowisko Radość, Kruszynek), jeden jest w trakcie uzgodnień (Mechowiska Sulęczyńskie) a 2 w trakcie opracowywania (Mechowisko Krąg, Skotawskie Łąki). Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 9

10 Działanie A3: Sporządzenie projektów planów ochrony istniejących i projektowanych rezerwatów wraz z planami zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 w granicach obiektów dla pozostałych obszarów realizacji projektu Planowany termin rozpoczęcia: I kwartał 2013 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: I kwartał 2013 Planowany termin zakończenia: IV kwartał 2014 Rzeczywisty termin zakończenia: III kwartał 2017 Tabela przedstawia projektowane rezerwaty, dla których przygotowane zostały projekty planów ochrony projektowanych rezerwatów i przekazane do właściwego miejscowo RDOŚ: Województwo Nazwa robocza rezerwatu Obszar Natura Lubuskie Torfowisko Pliszka Dolina Pliszki PLH Lubuskie Kosobudki Dolina Pliszki PLH Zachodniopomorskie Manowo Mechowisko Manowo PLH Zachodniopomorskie Kwiecko Dolina Radwi, Chocieli i Chotli PLH Zachodniopomorskie Nowa Studnica Uroczyska Puszczy Drawskiej PLH Wielkopolskie Wierzchołek Uroczyska Kujańskie PLH Podlaskie Kobyla Biel Ostoja Augustowska PLH Podlaskie Borsuki Ostoja Augustowska PLH Podlaskie Sawonia - Mostek Ostoja Augustowska PLH Podlaskie Dolina Rospudy Ostoja Augustowska PLH Pomorskie Gogolewko Dolina Słupi PLH Data przekazania dokumentacji do właściwego miejscowo RDOŚ ** -** * Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 10

11 Tabela przedstawiająca istniejące rezerwaty, dla których przygotowano projekt planu ochrony Województwo Nazwa rezerwatu Obszar Natura 2000 Data przekazania dokumentacji do właściwego miejscowo RDOŚ Zachodniopomorskie Bukowskie Uroczyska Puszczy Bagno Drawskiej PLH Lubuskie Dolina Ilanki Dolina Ilanki PLH Pomorskie Mechowisko Dolina Słupi **** Czaple PLH * data przekazania do RDOŚ w Gdańsku wniosku o utworzenie rezerwatu wraz z wstępną dokumentacją przyrodniczą terenu. Plan ochrony zostanie przygotowany po powołaniu rezerwatu. ** z uwagi na fakt, iż planowane rezerwaty w całości znajdują się na terenach zarządzanych przez PGL LP a ich stanowisko w sprawie powołania rezerwatów jest jednoznacznie negatywne nie przekazano do RDOŚ wniosków o utworzenie rezerwatów na tych terenach. **** planowana data przekazania do RDOŚ w Gdańsku pełnego projektu planu rezerwatu. Zgodnie z załącznikiem nr 13 dla większości obiektów informacje zawarte w dokumentacjach przekazanych do RDOŚ zostały wprowadzone do zarządzeń ustanawiających plany zadań ochronnych/planów ochrony tych obszarów. To w oparciu o te dane w większości zostały sformułowane zadania ochronne. W przypadku zatwierdzanych planów ochrony rezerwatów zapisy planów muszą uwzględniać zakres dotyczący obszarów Natura 2000 a w planach zadań ochronnych dla tych obszarów zawarto już odpowiednie zapisy dotyczące siedliska. Dla obiektów: Gogolewko, Skotawskie Łąki, Mechowiska Czaple, Zocie, Mechowisko Krąg, Jezioro Bukowskie obecnie trwają prace związane z opracowaniem odpowiednich dokumentacji planów ochrony przez pracowników Projektu. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Zgodnie z Aneksem nr 2 do Umowy o dofinansowanie realizację zadania wydłużono do III kwartału 2017 r. Wynika to z konieczności opracowania i zatwierdzenia przez RDOŚ w Gdańsku planów ochrony trzech rezerwatów (z czego dwa są istniejące Mechowisko Czaple i Skotawskie Łąki a jeden w trakcie powoływania - Gogolewko). Obecnie także trwają uzgodnienia z RDOŚ w Gorzowie Wielkopolskim (woj. lubuskie), w Poznaniu (woj. wielkopolskie), w Białymstoku (woj. podlaskie) oraz w Szczecinie (woj. zachodniopomorskie) mające na celu powołanie przez te instytucje ww. rezerwatów. RDOŚ w Poznaniu i RDOŚ w Białymstoku odniosły się jednakże bardzo krytycznie do idei utworzenia rezerwatów na proponowanych przez Klub Przyrodników terenach mimo, iż wraz z wnioskiem od utworzenie rezerwatów na tych terenach załączono dokumenty obszernie opisujące nadprzeciętne walory przyrodnicze tych terenów m.in. dolina Rospudy. Niestety nieprzychylność instytucji statutowo powołanej do ochrony przyrody stanowi duże utrudnienie na tym etapie Podsumowując, na zakładanych 11 planów ochrony rezerwatów opracowano 10 a kolejnych 4 jest w trakcie opracowywania. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 11

12 Działanie A4: Sporządzenie uproszczonych dokumentacji do planów zarządzania obszarem w tym planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 w granicach obiektów Planowany termin rozpoczęcia: I kwartał 2013 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: I kwartał 2013 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2015 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2017 Zadanie w większości swojego zakresu zostało już zrealizowane. Opracowano dokumentacje planów zarządzania siedliskiem 7230 w granicach obiektów zawierające szczegółowy opis przyrodniczy obszaru Natura 2000, opis obiektów projektu (historia geologiczna stratygrafia torfu, historia użytkowania wraz z historycznymi mapami), mapy roślinności (historyczne i aktualne), opis stanu zachowania siedliska (zdjęcia fitosocjologiczne, pomiary stratygrafii, badania chemizmu wody i jej właściwości fizycznych), opis zagrożeń, identyfikacja działań ochronnych wraz ze wskazaniem ich lokalizacji, terminów i kosztów wykonania, identyfikacja struktury własności i inne (np. wskazania do zmiany w SDF obszaru Natura 2000 jeśli taka zmiana jest konieczna). Będą one na bieżąco uzupełniane danymi zbieranymi w czasie realizacji projektu i w konsekwencji na zakończenie projektu staną się pełnym, najbardziej aktualnym źródłem wiedzy historycznej i aktualnej na temat siedliska 7230 w tych obszarach Natura Staną się także podstawową bibliografią na potrzeby Podręcznika Dobrych Praktyk w ochronie siedliska 7230 jaki planowany jest do opracowania w ramach projektu stanowiący de facto plan zarządzania (ochrony) siedliskiem w Polsce. Dane także posłużą jako wkład do planowanego do opracowania w ramach lustrzanego projektu Klubu dotyczącego siedliska 7230 na południu Polski (LIFE13 NAT/PL/024) Monografii siedliska Dodatkowo prace nad przygotowaniem Planów Zadań Ochronnych dla obszarów Natura 2000 są na bieżąco monitorowane wnosimy uwagi do opracowywanych dokumentów i proponujemy zapisy, które pozwalają na przeprowadzenie działań w ramach projektu niejako z urzędu a jednocześnie zapewniają ochronę siedliska 7230 w długofalowej perspektywie. Obecnie w ten sposób do Planów Zadań Ochronnych i Planów Ochrony zapisy dotyczące siedliska 7230 zostały wprowadzone w 21 z 30 obszarów Natura 2000, na terenie których realizowany jest projekt (ta część zadania nie jest objęta wskaźnikiem 53 dokumentacji przyrodniczych). Dla pozostałych 9 obszarów Natura 2000 są obecnie przygotowywane dokumentacje PZO lub plany ochrony. Dla tych obszarów Klub przekazał do właściwych miejscowo RDOŚ opracowaną w ramach zadania Dokumentacje w celu włączenia w przyszłości w dokumenty planistyczne dla tych obszarów. Zgodnie z załącznikiem nr 13 dla większości obiektów informacje zawarte w dokumentacji przekazanych do RDOŚ zostały wprowadzone do zarządzeń ustanawiających plany zadań ochronnych/planów ochrony tych obszarów. To w oparciu o te dane w większości zostały sformułowane zadania ochronne. W przypadku zatwierdzanych planów ochrony rezerwatów zapisy planów muszą uwzględniać zakres dotyczący obszarów Natura 2000 a w planach zadań ochronnych dla tych obszarów zawarto już odpowiednie zapisy dotyczące siedliska. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Brak znaczących problemów w realizacji zadania. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 12

13 Czas trwania realizacji zadania został wydłużony do I/2017 (pierwotnie planowano zakończenie zadania w I/2015) ze względu na wydłużenie trwania całości projektu. W okresie wydłużenia zbierane będą dodatkowe dane do opracowanych już dokumentacji a także monitorowane będzie opracowywanie planów zadań ochronnych dla pozostałych obszarów Natura Dodatkowo planuje się wspomóc RDOŚ w Olsztynie w ich opracowywaniu np. poprzez opracowanie pzo w części dotyczącej siedliska 7230 i przekazanie jej do Dyrekcji Działanie B1: Zakup ziemi na cele przyrodnicze Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Planowany termin zakończenia: IV kwartał 2015 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2016 Zadanie zostało w pełni zrealizowane. Od początku trwania projektu do dnia złożenia PR zakupiono następujące działki: Numer działki ewidencyjnej _ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_3.627 Numer aktu notarialnego/numer księgi wieczystej Data zawarcia aktu notarialnego Zakupiona powierzchnia [ha] Klauzula art. 26 PW* Dolina Pliszki (Kosobudki) Rep. A 1984/2013 ZG1S/ / ,4743 AN, KW Puszcza Augustowska (Rospuda) Rep. A nr 2121/ ,2600 AN, KW Rep. A nr 2121/ ,7200 AN, KW Rep. A nr 2114/ ,1100 AN, KW Rep. A nr 2114/ ,7200 AN, KW Rep. A nr 1697/ ,1100 AN, KW Rep. A nr 1697/ ,7000 AN, KW Rep. A nr 1697/ ,3000 AN, KW Rep. A nr 1711/ ,4400 AN, KW Rep. A nr 1711/ ,6100 AN, KW Rep. A nr 2707/ ,5200 AN, KW Rep. A nr 3184/ ,5200 AN, KW Rep. A nr 3184/ ,7200 AN, KW Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 13

14 200102_ AR_3.644 Rep. A nr 2753/ ,4200 AN, KW _ AR_3.645 Rep. A nr 1912/ ,7400 AN, KW _ AR_3.647 Rep. A nr 1704/ ,5100 AN, KW _ AR_3.648 Rep. A nr 1912/ ,6900 AN, KW _ AR_3.650 Rep. A nr 1711/ ,4800 AN, KW _ AR_3.657 Rep. A nr 2241/ ,9500 AN, KW _ AR_3.661 Rep. A nr 3184/ ,6600 AN, KW _ AR_3.662 Rep. A nr 2241/ ,8500 AN, KW _ AR_3.666 Rep. A nr 3184/ ,8300 AN, KW _ AR_3.677 Rep. A nr 2975/ ,0100 AN, KW _ AR_3.678/1 Rep. A nr 2714/ ,0100 AN, KW _ AR_3.678/2 Rep. A nr 2714/ ,6500 AN, KW _ AR_3.684 Rep. A nr 2975/ ,3500 AN, KW _ AR_3.704/1 Rep. A nr 2707/ ,0200 AN, KW _ AR_3.704/2 Rep. A nr 2707/ ,3400 AN, KW _ AR_3.714/1 Rep. A nr 1912/ ,2200 AN, KW _ AR_3.716/1 Rep. A nr 1912/ ,3900 AN, KW _ AR_3.753 Rep. A nr 2753/ ,3700 AN, KW _ AR_3.764 Rep. A nr 2753/ ,6300 AN, KW _ AR_3.771 Rep. A nr 2234/ ,7000 AN, KW _ AR_3.782 Rep. A nr 2234/ ,1400 AN, KW _ AR_3.795 Rep. A nr 2863/ ,0200 AN, KW _ AR_3.805 Rep. A nr 2753/ ,2300 AN, KW _ AR_3.808/2 Rep. A nr 2753/ ,3500 AN, KW _ AR_3.819 Rep. A nr 2884/ ,2600 AN, KW _ AR_3.822 Rep. A nr 2884/ ,0800 AN, KW _ AR_3.823 Rep. A nr 2870/ ,2300 AN, KW _ AR_3.826 Rep. A nr 2870/ ,9400 AN, KW Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 14

15 200102_ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_ _ AR_3.993 Rep. A nr 2984/2014 Rep. A nr 2991/2014 Rep. A nr 2984/2014 Rep. A nr 2991/2014 Rep. A nr 2998/2014 Rep. A nr 2998/2014 Rep. A nr 2863/2014 Rep. A nr 2863/2014 Rep. A nr 2863/2014 Rep. A nr 2863/2014 Rep. A nr 2877/2014 Rep. A nr 2877/2014 Rep. A nr 2877/2014 Rep. A nr 2877/2014 Rep. A nr 3005/2014 Rep. A nr 3005/2014 Rep. A nr 3005/2014 Rep. A nr 3005/2014 Rep. A nr 2746/2014 Rep. A nr 2241/2015 Rep. A nr 1912/2015 Rep. A nr 2746/2014 Rep. A nr 2746/2014 Rep. A nr 2746/2014 Rep. A nr 2746/2014 Rep. A nr 2707/2015 Rep. A nr 3184/ ,4600 AN, KW ,4100 AN, KW ,5400 AN, KW ,2900 AN, KW ,3100 AN, KW ,9800 AN, KW ,1000 AN, KW ,2300 AN, KW ,3700 AN, KW ,6600 AN, KW ,2700 AN, KW ,4900 AN, KW ,2200 AN, KW ,4900 AN, KW ,1700 AN, KW ,3400 AN, KW ,3200 AN, KW ,6100 AN, KW ,1300 AN, KW ,0200 AN, KW ,0400 AN, KW ,2400 AN, KW ,0400 AN, KW ,0700 AN, KW ,5500 AN, KW ,0100 AN, KW ,0100 AN, KW Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 15

16 200102_ AR_3.995 Rep. A nr 3184/ ,0300 AN, KW _ AR_3.999 Rep. A nr 2975/ ,0200 AN, KW Poszeszupie (Rudawki) _ AR_2.75 Rep. A nr 487/2013 SU1S/ / ,2317 AN, KW _ AR_2.74 Rep. A nr 487/2013 SU1S/ / ,5166 AN, KW _ AR_2.72 Rep. A nr 487/2013 SU1S/ / ,5694 AN, KW _ AR_2.79 Rep. A nr 487/2013 SU1S/ / ,2632 AN, KW _ AR_2.71 Rep. A nr 487/2013 SU1S/ / ,7600 AN, KW _ AR_2.73 Rep. A nr 487/2013 SU1S/ / ,1935 AN, KW Sulęczyno (Sulęczyno) _ /1 Rep. A nr 1908/2015 GD1R/ / ,3648 AN _ /2 Rep. A nr 1915/2015 GD1R/ / ,3666 AN _ Rep. A nr 3525/2015 GD1R/ / ,9500 AN _ Rep. A nr 3532/2015 GD1R/ / ,9400 AN _ Rep. A nr 4995/2014 GD1R/ / ,9600 AN _ Rep. A nr 15448/2013 GD1R/ / ,2200 AN _ Rep. A nr 15441/2013 GD1R/ / ,0300 AN _ Rep. A nr 15455/2013 GD1R/ / ,8700 AN Uroczyska Kujańskie (Wierzchołek) _ AR_3.668/8 Rep. A nr 2496/2016 PO1Z/ / ,6279 AN _ AR_3.668/6 Rep. A nr 2510/2016 PO1Z/ / ,2116 AN _ AR_1.69 Rep. A nr 3237/2015 PO1Z/ / ,8086 AN RAZEM: 61,5783 ha * Lokalizacja zapisów zgodnie z art. 26 Postanowień Wspólnych: AN Akt Notarialny, KW Księga Wieczysta Wszystkie powyższe Akty notarialne zawierają zapis zgodny z art. 26 Postanowień Wspólnych. Dla działek oznaczonych kolorem niebieskim akty zostały dostarczone wraz z wcześniejszymi Raportami. Akty dla pozostałych działek stanowią załącznik nr 4. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 16

17 Działki zostały wprowadzone do bazy LPD Komisji i w najbliższym czasie zostaną zweryfikowane przez Monitora. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Dla części działek (patrz powyższa tabela) Sądy Rejonowe odmówiły wprowadzenia do działu III Ksiąg Wieczystych klauzuli o nieodwołalnym przeznaczeniu zakupionych gruntów na cele związane z ochroną przyrody uzasadniając to brakiem podstaw prawnych. Różna interpretacja zapisów Ustawy o Księgach Wieczystych przez poszczególne Sądy Rejonowe powoduje, iż tylko w przypadku części działek udało się takiego wpisu dokonać stanowią one jednak większość (powierzchniowo to 85% powierzchni a ilościowo to 94% działek). Dla pozostałych działek obecnie brak podstaw prawnych by podważać decyzje Sądów o odmowie wpisu stanowią one jednak zdecydowaną mniejszość (15% powierzchni i jedynie 0,06% ilości działek). W Sprawozdaniu Wstępnym informowaliśmy, iż planowana do wykupu powierzchnia może ulec podwojeniu z uwagi na fakt, iż rozpoczęliśmy rozmowy z właścicielami gruntów, które planowaliśmy objąć ochroną rezerwatową w woj. pomorskim obiekty Krąg, Jez. Małe Długie, Orle. Trudności związane z wykupem dużej powierzchni w obiekcie Orle opisano w części Raportu. Na pozostałych dwóch obiektach nie udało się nam uzyskać zgody właścicieli na sprzedaż z tych samych powodów tj. zbyt niska cena wykupu wynikająca z operatów szacunkowych w stosunku do oczekiwanej przez właścicieli. Zintensyfikowaliśmy zatem wykupy w miejscach, gdzie powołanie rezerwatów było możliwe m.in. na terenie doliny Rospudy oraz Wierzchołek. Ostatecznie wszystkie tereny wykupione przez Klub Przyrodników w ramach projektu planowane są do objęcia ochroną rezerwatową. Wnioski o utworzenie rezerwatów zostały już wysłane (patrz opis zadania A3). Takie postępowanie wiąże się z bardzo dużym zróżnicowaniem siedliska pod względem stanu zachowania oraz zróżnicowania regionalnego siedliska w różnych obiektach w Polsce. Takie zróżnicowanie wymaga indywidualnego podejścia i zarządzania ochroną tego siedliska. Z tego względu też w dużej części płatów siedliska 7230 standardowe użytkowanie w ramach Programu Rolno środowiskowo klimatycznego nie zapewnia optymalnych efektów. Stąd wykup płatu siedliska i tworzenie rezerwatu przyrody pozwala na prowadzenie działań podporządkowanych tylko i wyłącznie najskuteczniejszym metodom ochrony siedliska. W wielu miejscach np. nad Rospudą najlepszą metodą może być brak użytkowania i taki sposób zachowania siedliska zapewniają rezerwaty, dla których plany ochrony są nadrzędne nad innymi formami ochrony i innymi planami miejscowymi. Należy zwrócić tu uwagę, iż często właściciele użytkują siedlisko dopasowując jego formę (użytkowania) do aktualnie obowiązujących norm w ramach Programu Rolno-środowiskowo-klimatycznego. Celem tego użytkowania niejednokrotnie nie jest zachowanie siedliska a uzyskanie jak największego przychodu. Ochrona rezerwatowa i sporządzenie planów ochrony wykracza poza zalecenia PRŚK i w wielu przypadkach jest lepszą formą ochrony. Nadmienić chcielibyśmy także, że użytkowanie gruntów przez organizację, której celem statutowym i priorytetem jest zachowanie siedliska częstokroć daje większe szanse na właściwą ochronę niż użytkowanie przez właściciela/zarządcę, którego cele są inne. Zgodnie z powyższym zwracamy się z uprzejmą prośbą o zatwierdzenie zmiany wskaźnika wykupu gruntów do poziomu ha. Zaznaczyć należy, iż zmiana ta nie pociągnęła za sobą zwiększenia kosztów kategorii V. Land purchase. Wręcz odwrotnie powstałe w kategorii oszczędności pozwoliły na przesunięcie kosztów do innych kategorii i zwiększenie zakresu projektu poprzez dodanie do niego nowych powierzchni w obszarze Torfowiska Doliny Słupi, co zostało zatwierdzone Aneksem nr 2 do Umowy o dofinansowanie projektu. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 17

18 Działanie C1: Budowa zastawek na terenie województwa warmińsko mazurskiego (RDOŚ Olsztyn) Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2016 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2017 Na podstawie wykonanej w 2014 roku dokumentacji projektowej w celu wybudowania 15 niewielkich urządzeń piętrzących, w dniu 4 sierpnia 2016 roku złożono wniosek do Wójta Gminy Dubeninki o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego. w Dniu 9 sierpnia 2016 roku Wójt Gminy Dubeninki wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego dla inwestycji polegającej na wykonaniu 15 budowli małej retencji. Po uzyskaniu ww. decyzji, Współbeneficjent wystąpi do Starosty Gołdapskiego o wydanie pozwolenia na budowę. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: W chwili obecnej, RDOŚ w Olsztynie (Współbeneficjent) nie posiada podpisanego porozumienia z Nadleśnictwem Gołdap, który zarządza tym terenem w imieniu Skarbu Państwa, umożliwiającego wykonanie powyższych prac. Na spotkaniu, które miało miejsce w dniu 29 kwietnia 2016 roku w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, przedstawiciel Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych zobowiązał się do przesłania w ciągu 14 dni do wszystkich RDLP na terenie których jest realizowany projekt LIFE, wytycznych dotyczących zasad wykonania działań ochrony czynnej. W związku z tym, że wytyczne nie zostały przedstawione, RDOŚ w Olsztynie nie ma możliwości podpisania stosownych porozumień na terenie Nadleśnictw w zarządzie RDLP w Białymstoku. W opisie zadania A1 opisano szerzej te trudności a wyjaśnienia we wniosku o wprowadzenie istotnej zmiany w projekcie zawierają szczegóły powyższych problemów. Zaznaczyć jednak należy, iż zaakceptowana przez Komisję Aneksem nr 2 do Umowy o dofinansowanie zmiana oznacza, że jeśli działanie C1 nie zostanie wykonane z uwagi na powyższe problemy efekty projektu nadal będą osiągnięte z uwagi na zwiększenie zakresu działania C Działanie C2: Budowa zastawek na pozostałym terenie realizacji projektu Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2016 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2018 Obecnie wybudowano łącznie 66 zastawek (ze 125 planowanych oryginalnie a 170 możliwych do wybudowania po dołączeniu Doliny Słupi) (patrz załącznik nr 5). W trakcie uzyskiwania odpowiednich zgód i pozwoleń jest kolejne 104 sztuki, w tym na nowo włączonych obiektach w obszarze Torfowiska Doliny Słupi. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 18

19 Od dnia złożenia MidTerm Report do dnia złożenia niniejszego raportu ogłoszono przetargi i wyłoniono wykonawców następujących zadań: budowa 26 szt. zastawek na terenie obiektów Manowo (5 szt.), Stara Korytnica (5 szt.), Nowa Studnica (10 szt.) i Mielęcin Bukowo (6 szt.). Dokumentacja przetargowa oraz zawiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty znajduje się tutaj: Umowę nr 80/2015 podpisano r. Roboty budowlane odebrano w całości w dniu r. bez uwag. budowa 11 szt. zastawek na terenie obiektów Drzewiany (8 szt.) i Jez. Kruszyn (3 szt.) na obszarach Natura 2000 i Parku Narodowego. Dokumentacja przetargowa oraz zawiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty znajduje się tutaj: Umowy nr 75_1/2016 i 75_2/2016 podpisano w dniu r. Roboty budowlane odebrano r. bez uwag. budowa 7szt. zastawek na terenie obiektu Dolina Płoni Żydowo. Dokumentacja przetargowa znajduje się tutaj: Planowany termin otwarcia ofert to r. a wybór najkorzystniejszej oferty nastąpi w pierwszej dekadzie grudnia 2016 r. Roboty budowlane planowane są na I kwartał 2017 r. Zgodnie z dobrą praktyką stosowaną w trakcie całego projektu wszystkie ogłoszenia są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, mimo, iż Klub nie ma takiego obowiązku. Numery ogłoszeń w enotices znajdują się w dokumentacji przetargowej dostępnej na ww. stronach. Dokumentacja zdjęciowa wykonanych zastawek znajduje się na końcu Raportu. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Przewidujemy, iż dla części obiektów procedury uzyskiwania niezbędnych decyzji administracyjnych mogą się nadal przedłużać. Zgodnie z wcześniej podawanymi informacjami w poprzednich raportach - uzgodniono z wykonawcą (firmą WTU sp. z o.o.), iż dokumentacja dla poszczególnych obiektów będzie dostarczana do siedziby Zamawiającego sukcesywnie w miarę uzyskiwania kompletu pozwoleń. Tam gdzie procedury zakończą się szybciej tam szybciej Klub ogłosi przetargi na realizację robót budowlanych. Pozwoli to na płynniejszą realizację zadania C2. Załącznik nr 5 zawiera informację o tym, dla których obiektów trwają procedury administracyjne związane z uzyskiwaniem pozwoleń administracyjnych i dla których w najbliższym czasie spodziewamy się uzyskać możliwość rozpoczęcia robót budowlanych. Dla części obiektów nie będziemy zdolni uzyskać pozwoleń z uwagi na brak zgody właścicieli/zarządów na dysponowanie gruntem na cele budowlane. Dla tych obiektów przygotowana zostanie jedynie dokumentacja projektowo techniczna z wnioskami o wydanie poszczególnych decyzji (czyli bez uzyskiwania tych decyzji na obecnym etapie). Zgodnie z obecnym stanem wiedzy dokumentacja (bez decyzji) zostanie przygotowana dla ok. 30 zastawek. Opisany problem wiąże się z problemem opisanym w zadaniu A1 (brak zgody pomiędzy Klubem Przyrodników a Nadleśnictwami co do formy udostępnienia gruntu na cele budowlane) ale ma także związek z gruntami prywatnymi, gdzie właściciele nie zgadzają się na budowę zastawek na ich terenach. Lista tych dokumentacji zostanie dostarczona wraz z Raportem Końcowym. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 19

20 Działanie C3: Koszenie przygotowawcze w celu przywrócenia użytkowania ekstensywnego na terenie województwa warmińsko mazurskiego (RDOŚ Olsztyn) Działanie C6: Usunięcie drzew i krzewów na terenie województwa warmińsko mazurskiego (RDOS Olsztyn) Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2016 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2017 Z uwagi na jednolitość działań a także sposób ich wykonania RDOŚ (podobnie jak i Klub Przyrodników w ramach działań C4 i C7) zdecydował się na połączenie koszenia i wycinek w jedno zamówienie o czym informowano KE w pierwszym Raporcie z Postępu. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż zadania te pokrywają się czasowo i w dużej mierze także przestrzennie (tzn. na tych samych obiektach wykonywane są działania w obu zadaniach jednocześnie). Na etapie zatwierdzania pierwszego Raportu z Postępu Komisja zatwierdziła takie podejście. Dlatego też opis działań podjętych w ramach zadania C3 i C6 znajduje się łącznie dla obu zadań. Zgodnie z umową nr WOF-OA EBA z dnia 1 grudnia 2014 roku podpisaną z firmą Prace Wysokościowe Tomasz Bąkowski, dotyczącą wykonania działań na terenie torfowisk alkalicznych zlokalizowanych w obszarach Natura 2000: Mazurskie Bagna PLH (Drozdowo) i Ostoja Welska PLH (Kopaniarze) podpisano w dniu 15 grudnia 2014 roku aneks nr 1 do ww. umowy, zmieniający lokalizację jednego z działań projektowych, tj.: torfowisko Jeziorko koło Drozdowa obszar Natura 2000 Mazurskie Bagna zmieniono na torfowisko Głógno zlokalizowane na terenie obszaru Natura 2000 Ostoja Piska PLH Powyższe spowodowane było niemożnością podpisania porozumienia z Nadleśniczym Nadleśnictwa Giżycko z uwagi na brak wytycznych z DGLP, co skutkowało brakiem pozwolenia na wykonanie prac. W związku z tym, że torfowisko Głógno zlokalizowane jest na gruntach prywatnych z właścicielami, z którymi podpisano stosowne porozumienia, powyższym aneksem zmieniono obszar wykonania działań ochronnych. Prace zostały wykonane w terminie do 23 grudnia 2014 roku. W celu realizacji pozostałych zadań projektowych, w dniu 28 lipca 2016 roku wszczęto procedurę w drodze zapytania ofertowego na wykonanie działań ochronnych na torfowisku Trępel znajdującym się w obszarze Natura 2000 Ostoja Napiwodzko-Ramucka PLH oraz na torfowisku Zocie znajdującym się w obszarze Natura 2000 Torfowisko Zocie PLH Niemniej w związku ze złożeniem wyłącznie jednej oferty na wykonanie prac, procedurę powtórzono. W dniu 18 sierpnia 2016 roku do potencjalnych wykonawców przesłano drogą mailową zaproszenie do złożenia oferty na wykonanie działań ochronnych polegających na jednorazowym koszeniu oraz usunięciu nalotów drzew i krzewów na terenie trzech torfowisk. Zapytanie składało się z trzech niezależnych części (na każdy z obszarów odrębnie). W związku z powyższym zaproszeniem, do RDOŚ wpłynęły trzy oferty. W wyniku wyboru najkorzystniejszej oferty pod względem cenowym, w dniu 27 września 2016 roku podpisano umowę nr WOF- OA IR.EBA z Panem Tomaszem Bąkowskim prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Prace Wysokościowe Tomasz Bąkowski z siedzibą w Kaliszu. Prace zostały wykonane w terminie tj. do 30 września 2016 roku. Pomimo nazwy działalności, która Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 20

21 może być myląca, wykonawca ten wykazał w swojej ofercie szerokie doświadczenie w wykonywaniu analogicznych zadań w tym także dla Klubu Przyrodników. Powyższe prace poprzedzone były podpisaniem w dniu 1 sierpnia 2016 roku porozumienia nr WOF-OA EBA z Nadleśnictwem Olsztynek. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Nie odnotowano trudności w realizacji zadania w okresie sprawozdawczym Działanie C4: Koszenie przygotowawcze w celu przywrócenia użytkowania ekstensywnego na pozostałym terenie realizacji projektu Działanie C7: Usunięcie drzew i krzewów na pozostałym terenie realizacji projektu Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2014 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2016 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2017 Z uwagi na jednolitość działań a także sposób ich wykonania Klub Przyrodników zdecydował się na połączenie koszenia i wycinek w jedno zamówienie o czym informowano KE w pierwszym Raporcie z Postępu oraz w Raporcie Śródokresowym. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż zadania te pokrywają się czasowo i w dużej mierze także przestrzennie (tzn. na tych samych obiektach wykonywane są działania w obu zadaniach jednocześnie). Na etapie zatwierdzania pierwszego Raportu z Postępu i Raportu Śródokresowego Komisja zatwierdziła takie podejście. Dlatego też opis działań podjętych w ramach zadania C3 i C6 znajduje się łącznie dla obu zadań. Zgodnie z informacją przedstawioną w pierwszym Raporcie z Postępu dnia r. na początku II kwartału 2014 r. podpisane zostały umowy na realizację tych zadań z dwoma wykonawcami (9 szt. w podziale na regiony, z uwagi na łatwiejsze zarządzanie rozliczeniami - GRAŃ Ochrona przyrody Sebastian Karaśkiewicz (części 1 5 zamówienia) oraz Prace Wysokościowe Tomasz Bąkowski (części 6 9 zamówienia). Część obiektów została objęta działaniami na przełomie lat 2014/2015 a pozostała na przełomie lat 2015/2016. W dniu r. podpisano umowę (jako zamówienie uzupełniające do zamówienia rozstrzygniętego w 2014 r) dotyczącą usunięcia nalotów drzew na terenie torfowiska Gogolewko. Do dnia złożenia raportu wykoszonych zostało: 138 ha z 169 ha planowanych oraz usunięto naloty drzew z 126 ha z 136 planowanych (170 wliczając nowo włączone obiekty). Na sezon zimowy 2016/2017 zaplanowano dokończenie prac na 2 obiektach, gdzie prace zostały wstrzymane przez właściciela gruntów z przyczyn nie leżących po stronie Klubu ani Wykonawcy oraz na dodatkowych powierzchniach na nowo włączonych obiektach. Stan realizacji został tabelarycznie wskazany w załączniku nr 5. Dokumentacja zdjęciowa znajduje się na końcu Raportu. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Na chwilę obecną nie przewiduje się problemów w realizacji zadania. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 21

22 Działanie C5: Optymalizacja warunków wodnych zakłóconych przez działalność bobrów Planowany termin rozpoczęcia: I kwartał 2015 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: I kwartał 2015 Planowany termin zakończenia: IV kwartał 2015 Rzeczywisty termin zakończenia: IV kwartał 2015 Zadanie zostało w pełni zrealizowane zgodnie z harmonogramem tj. do IV/2015. Stan realizacji zadania został tabelarycznie zestawiony w załączniku nr 5. Łącznie zainstalowano 8 cylindrów w 5 obiektach (Konotop, Kosobudki, Młodno, Wierzchołek, Jezioro Małe Długie). Na dzień dzisiejszy nie notuje się potrzeby wykonania dodatkowych cylindrów mimo zgłaszanej w Raporcie z Postępu z dnia r. takiej konieczności. Aktywność bobrów jest zjawiskiem dynamicznym, które podlega zmianom na tyle szybkim, iż obecnie Klub nie widzi konieczności montażu dodatkowych cylindrów. Nie wyklucza się jednak zaistnienia takiej konieczności w przyszłości. Dokumentacja zdjęciowa znajduje się na końcu Raportu Działanie C8: Wzmocnienie populacji i reintrodukcja (namnażanie i wprowadzanie do siedliska 7230) Saxifraga hirculus Planowany termin rozpoczęcia: III kwartał 2013 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: III kwartał 2013 Planowany termin zakończenia: II kwartał 2015 Rzeczywisty termin zakończenia: III kwartał 2015 Po zbiorze próbek do hodowli w 2014 r. w Instytucie Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk w Krakowie trwała hodowla i namnożenie zebranego materiału w warunkach in vitro. W sezonie wegetacyjnym 2015 wyhodowane siewki zostały ponownie wprowadzone do siedliska w celu wzmocnienia istniejących populacji. W 2016 r. Wykonawca wykonywał monitoring stanu wprowadzonych do środowiska siewek. Lp. Stanowisko Liczba płatów gatunku 1 Bagno Stawek 2 Jezioro Krąg 3 Jezioro Małe Długie 4 Mechowisko Radość Liczba pędów kwitnących Liczba pobranych próbek Liczba posadzonych siewek sukces wsiedlania % % % 5 Poszeszupie Sawonia Mostek % Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 22

23 7 Żytkiejmska % Struga 8 Kopaniarze % 9 Dolina Kulawy nie znaleziono 10 Orle nie znaleziono 11 Sulęczyno nie znaleziono 12 Bagno nie Parchacz znaleziono nie znaleziono nie znaleziono nie znaleziono nie znaleziono nie pobrano nie pobrano nie pobrano nie pobrano nie posadzono nie posadzono nie posadzono nie posadzono Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: Zgodnie z powyższą tabelą widoczna jest naturalna tendencja związana z zanikaniem gatunku (co jest bezpośrednio związane ze stanem zachowania siedliska 7230) oraz trudności z hodowlą in vitro. Zgodnie z zaleceniami z pisma z dnia r. (znak Ares(2016) ) w sprawie przekazana dwóch kopii Aneksu nr 2, podjęto rozmowy z Wykonawcą zadania w celu oszacowania możliwości zwiększenia ilości stanowisk wzmocnionych populacji Skalnicy. W przygotowaniu jest obecnie wniosek do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o zezwolenie na odstępstwo od zakazów ustanowionych dla gatunku chronionego jakim jest Skalnica w celu ponownego zbioru, hodowli i wsiedlania. W przypadku uzyskania zgody Wykonawca podejmie działania zmierzające do wsiedlenia siewek na pozostałych obiektach, gdzie pierwotnie planowano pod warunkiem istnienia na nich odpowiednich warunków siedliskowo hydrologicznych. W przeciwnym wypadku siewki zostaną wprowadzone na dodatkowe stanowiska w obrębie obiektów, gdzie wsiedlenia dokonano w 2015 r. a warunki siedliskowo hydrologiczne i/lub przeżywalność sadzonek wskazuje na większe prawdopodobieństwo utrzymania się populacji Działanie D1: Monitoring fitosocjologiczny i hydrologiczny w wybranych, modelowych obiektach Planowany termin rozpoczęcia: III kwartał 2012 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Planowany termin zakończenia: II kwartał 2018 Rzeczywisty termin zakończenia: II kwartał 2018 Zweryfikowano stan zachowania, zebrano dane na potrzeby stworzenia dokumentacji do zarządzania siedliskiem na wszystkich obiektach. W sezonie wegetacyjnym 2016 zebrano także dane na potrzeby wykonania planów ochrony nowo włączonych obiektów. W latach kontynuowany był na wybranych torfowiskach monitoring obejmujący zmiany poziomu wód (za pośrednictwem tzw. diverów), w zainstalowanych 2 stacjach meteo rejestrowano podstawowe dane meteorologiczne. W wybranych obiektach prowadzono również monitoring fitosocjologiczny na transektach. Dokonano pierwszych prób analizy i podsumowania monitoringu zachodzących zmian w obrębie wybranych torfowisk w okresie realizacji projektu w odniesieniu do okresu sprzed 10 a niekiedy sprzed 20 lat. Jako przykład graficznej prezentacji Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 23

24 uzyskanych danych, przekrój przez torfowisko w projektowanym rezerwacie Mechowisko Kosobudki przedstawiamy poniższą rycinę: Na rycinie przedstawiono dane dotyczące zmian hydrologicznych na transekcie, m.in. w oparciu o rejestrację zmian poziomu wody za pośrednictwem tzw. divera, zarejestrowane w roku 1995 zbiorowiska roślinne, dane dotyczące stratygrafii torfowiska, w tym stanu powierzchniowej warstwy torfu, intensywność prowadzonych zabiegów oraz zarejestrowane zbiorowiska roślinne (w oparciu o monitoring fitosocjologiczny) w roku Kilka analogicznych przykładów prezentujących wyniki prowadzonego monitoringu hydrologicznego i fitosocjologicznego w innych obiektach zostanie przedstawiona i szerzej opisana w przygotowywanym na zakończenie nie projektu raporcie a także przygotowywanych opracowaniach i publikacjach naukowych. Monitoring siedliska prowadzony jest zgodnie z metodologią opracowaną dla siedliska przez IOP PAN i wykorzystywanym przez GIOŚ na potrzeby raportowania zgodnie z art. 17 DS. Wszelkie dane przestrzenne prowadzone są w standardzie GIS (warstwy mapowe w postaci plików shp) i ich ostateczne wersje zostaną przekazane wraz z Raportem Końcowym Projektu. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 24

25 Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: W okresie sprawozdawczym nie zanotowano problemów w realizacji zadania Działanie D2: Ocena możliwości akumulacji węgla przez torfowiska alkaliczne Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: I kwartał 2013 Planowany termin zakończenia: IV kwartał 2013 Rzeczywisty termin zakończenia: IV kwartał 2013 Opracowanie zostało przekazane w dwóch wersjach językowych do Komisji wraz z Raportem Śródokresowym. Problemy zanotowane w czasie realizacji zadania oraz sposób ich przezwyciężania: W ramach uwag zgłoszonych pismem z dnia znak ENV. ARES (2015) , które jednocześnie zatwierdzało Raport Śródokresowy, zalecono poszerzenie opracowania o dodatkowe treści. Obecnie jesteśmy na etapie zbierania danych, które pozwolą na zrealizowanie zalecenia. Poszerzone opracowanie zostanie dostarczone wraz z Raportem Końcowym Projektu Działanie E1: Przygotowanie materiałów promocyjnych i informacyjnych oraz logotypu projektu, tablic informacyjnych oraz strony internetowej projektu. Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2013 Rzeczywisty termin zakończenia: IV kwartał 2016 Zadanie zostało podzielone na 3 części: 1. Przygotowanie materiałów promocyjnych i informacyjnych oraz logotypu projektu ta część zadania została wykonana w całości. W 2016 r. przygotowano kalendarz książkowy na rok 2017 obejmujący oba projekty LIFE dotyczące torfowisk alkalicznych (załącznik 6). Na rok 2018 nie przewiduje się już opracowania kalendarza w ramach projektu. 2. Przygotowanie tablic informacyjnych tablice zostały przygotowane jeszcze w 2013 roku. Rozstawione zostały obecnie w 68 obiektach. Lokalizację tablic obrazuje załącznik 7. Tablice zostały także już postawione na nowo włączonych obiektach, które wizytował w czasie swojej misji Monitor projektu (dokumentacja zdjęciowa znajduje się na końcu Raportu). Tablice nie zostały zamontowane na obiektach, które w całości pozostają na terenach prywatnych, gdzie nie uzyskaliśmy do tej pory zgody na wykonanie działań lub pozostają w zarządzie Nadleśnictw z terenu RDLP w Białymstoku i Olsztynie tj. na Orle, Stare Biele, Kobyla Biel, Kalejty, Przewęź, Płaska, Jazy, Borsuki, Pekuć, Sawonia Mostek, Żyliny, Morgi, Zocie, Drozdowo, Głógno, Trępel, Kopaniarze. 3. Przygotowanie strony internetowej projektu strona została opracowana w 2013 r., w 2015 została poszerzona o treści związane z projektem LIFE13 NAT/PL/024 tak by obrazowała kompleksowe podejście do ochrony siedliska 7230 w Polsce w tamach obu projektów (koszty Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 25

26 tego poszerzenia zostały włączone do kosztów projektu LIFE13 NAT/PL/024). Strona jest na bieżąco aktualizowana. Średnia odwiedzalność strony w ciągu ostatniego roku to ok. 530 unikalnych wejść na miesiąc Działanie E3: Przygotowanie i druk raportu dla laików i naukowego Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2017 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2017 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2018 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2018 Zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do Aneksu nr 2 do Umowy o dofinansowanie, działanie rozpocznie się pod koniec realizacji projektu w IV kwartale 2017 r Działanie F1: Ogólne zarządzanie projektem Planowany termin rozpoczęcia: III kwartał 2012 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: III kwartał 2012 Planowany termin zakończenia: II kwartał 2018 Rzeczywisty termin zakończenia: II kwartał 2018 Zadanie zostało opisane w części 2. Administrative part Raportu Działanie F2: Przygotowanie After LIFE Conservation Plan Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2017 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2017 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2018 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2018 Zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do Aneksu nr 2 do Umowy o dofinansowanie, działanie rozpocznie się pod koniec realizacji projektu w IV kwartale 2017 r. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 26

27 Działanie E2: Organizacja serii warsztatów/seminariów i opracowanie Podręcznika Dobrych Praktyk w ochronie torfowisk alkalicznych Działanie F3: Tworzenie sieci z innymi projektami Planowany termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Rzeczywisty termin rozpoczęcia: IV kwartał 2012 Planowany termin zakończenia: I kwartał 2017 Rzeczywisty termin zakończenia: I kwartał 2018 Z uwagi na pokrywający się zakres obu działań a także wskaźniki realizacji tych działań opisane są one łącznie. Warsztaty, seminaria, konferencje Lp. Data Miejsce Cel/nazwa konferencji /warsztatów Łagów Lubuski Prezentacja projektu podczas Sesji Kwietniowej Warszawa Udział w Dniach Informacyjnych Life r. Kukle Warsztaty ochrony torfowisk alkalicznych Gorczański Park Narodowy Konferencja inaugurująca projekt LIFE13 NAT/PL/ Montpellier ICCB-ECCB: 27th International Congress for Conservation Biology (4th European Congress for Conservation Biology r. Szczecin Torfowiska Polski ochrona, restytucja, monitoring Tartau Word Wetland Day Warszawa Udział w Dniach Informacyjnych Life r. Czajowice III spotkaniu Projektów LIFE + Natura r. Łupawsko Spotkanie warszatowe ws. nowych obiektów w ramach projektu 1. Projekt i postępy w jego realizacji są opisywane również na łamach Biuletynu Klubu Przyrodników Boćka. Teksty o Projekcie znalazły się w numerach: 118 2/2014 ( /2015 ( /2015 ( oraz 126 2/2016 ( Kserokopie artykułów znajdują się w załączniku 8. Projekt został również przedstawiony w gazecie Biznes Plus, gdzie Prezes Klubu Przyrodników przedstawił informacje z zakresu ochrony torfowisk alkalicznych oraz informacje o realizowanych projektach dotyczących ich ochrony (załącznik nr 9). Projekt został również zaprezentowany w artykule Ochrona torfowisk alkalicznych w Polsce opublikowanych w Przeglądzie Przyrodniczym XXVI, 4 (2015):76-84: (załącznik nr 10). 2. Informacje o projekcie rozpowszechniano również podczas jubileuszowego Zjazdu Klubu Przyrodników, który odbył się w dniach r. oraz podczas Sesji Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 27

28 Kwietniowych (sesja naukowa) w roku Każdorazowo przedstawiany jest Projekt oraz stan zaawansowania prac w Projekcie m.in. poprzez prezentacje. 3. Projekt został również zaprezentowany w NFOŚiGW w dniu r. w Dniu Informacyjnym LIFE 2015 r. 4. W dniach r. w Kuklach została zorganizowana konferencja podsumowująca półmetek realizacji projektu. Program oraz lista obecności stanowi załącznik W dniach 2-6 sierpnia 2015 r. przedstawiciele Klubu wzięli również udział w kongresie naukowym: ICCB-ECCB: 27th International Congress for Conservation Biology (4th European Congress for Conservation Biology) w Montpellier (Francja), gdzie Klub Przyrodników miał własną sesję posterową poświęconą ochronie torfowisk w ramach projektów LIFE11 i LIFE13. Podczas tego wyjazdu przedstawiciele Klubu Przyrodników mieli okazję wymienić się doświadczeniami z pracownikami dwóch innych projektów LIFE: projekt francuski LIFE13 NAT/FR/762 LIFE Jura peatlands Functional rehabilitation of the Jura mountains peatlands of Franche-Comté oraz niemiecki LIFE05 NAT/D/053 ROSTAM Rosenheimer master basin bogs. Sprawozdanie z konferencji znajdują się na stronie projektu: Postery z sesji znajdują w załączniku Projekt został zaprezentowany podczas konferencji torfowiskowej w Szczecinie w dniu r., poświęconej ochronie torfowisk w Polsce pn: Torfowiska Polski ochrona, restytucja, monitoring. Krótkie sprawozdanie dotyczące konferencji zostało opublikowane na stronie internetowej: 7. Przedstawiciel Klubu Przyrodników przedstawił projekt na Word Wetland Day w Tartau w dniu r. organizowanym przez Estoński Fundusz na rzecz Przyrody międzynarodowa konferencja organizowana pod hasłem Od użytkowania do odtwarzania mokradeł. Relacja z wizyty znajduje się na stronie internetowej: 8. Klub Przyrodników miał również swoje stoisko podczas Dni Life 2016 w NFOŚiGW r. 9. Przedstawiciele Klub Przyrodników wzięli również udział w III spotkaniu Projektów LIFE + Natura, które odbyło się Czajowicach w dniu r., gdzie wraz z innymi przedstawicielami projektów LIFE wymieniali się doświadczeniami w prowadzeniu i realizacji projektów Envisaged progress until next report. Do złożenia następnego raportu Final Report planowanego na 09/2018 r. zostaną zrealizowane w całości wszystkie zadania. Zostanie sporządzony raport naukowy i laika a także After-LIFE Conservation Plan, Podręcznik Dobrych Praktyk w ochronie siedliska 7230 oraz wykonany zostanie audyt projektu. Pracujemy także, by każdy z obiektów posiadał odpowiednie zapisy w odpowiednich planach. Obecny stan zapewniania trwałości siedliska w tym wymiarze znajduje się w załączniku 13. Harmonogram realizacji (w postaci wykresu Gantt a znajduje się w załączniku Impact Projekt dotyczy siedliska 7230, w Polsce szczególnie wyróżniającego się pod względem liczby gatunków rzadkich, zagrożonych wyginięciem oraz chronionych. W obrębie siedliska występują m.in. takie gatunki z Załącznika II DS jak Saxifraga hirculus, Liparis Loeseli, Hamatoculis vernicosus. Wśród wielu cennych elementów flory, w obrębie siedliska występują liczne populacje tzw. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 28

29 reliktów glacjalnych jak mszaki: Paludella squarrosa, Pseudocaliergon trifarium, Messia triquetra. W oparciu o najnowsze dane, powierzchnia siedliska 7230 wraz z wymienionymi gatunkami uległa na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat drastycznemu spadkowi o ok %. Realizacja projektu przyczynia się do zahamowania tego niekorzystnego trendu a niekiedy nawet do jego odtwarzania. Projekt obejmuje najcenniejsze torfowiska alkaliczne w północnej części Polski, przyczyniając się do poprawy bądź utrzymania dobrego stanu. W przypadku Polski północnozachodniej działaniami ochronnymi objęto większość najcenniejszych obszarów, w tym szczególnie najcenniejsze torfowiska na Pojezierzu Kaszubskim oraz Borach Tucholskich będącymi jednocześnie jedynymi stanowiskami Saxifraga hirculus w zachodniej Polsce. W obszarach tych występują jednocześnie największe populacje Liparis Loeseli. Dzięki realizacji projektu utrzymywane są obiekty będące jednymi z ostatnich ostoi siedliska 7230 w regionie np. dolina Ilanki, Pliszki i rezerwat Młodno na Ziemi Lubuskiej. Projekt ma wpływ bezpośrednio na siedlisko Poprzez poprawę warunków wodnych i usuwanie biomasy (odżyźnianie) poprawia stan jego zachowania. Pośrednio wpływa również na siedliska występujące w kompleksach wodno-torfowiskowych. Są to np. rzeki włosienicznikowe wzdłuż, których często położone są torfowiska alkaliczne (poprawa warunków wodnych poprzez blokowanie rowów melioracyjnych przyczynia się do poprawy parametrów fizyko-chemicznych wód zasilających te rzeki a często również zlokalizowane w pobliżu torfowisk jeziora np. ramienicowe (3140) lub eutroficzne (3150). Siedliskiem na które wpływa projekt ochrony torfowisk alkalicznych są również różnego typu łęgi (91E0). Pozytywny wpływ projektu polega tu głównie na poprawie warunków wodnych zarówno na samych torfowiskach jak też sąsiadujących z nimi łęgami bądź olsami czy lasami bagiennymi (91D0). Utrzymywanie otwartego charakteru torfowisk alkalicznych z licznymi elementami roślinności łąkowej przyczynia się również do poprawy stanu zachowania licznych gatunków owadów, w tym szczególnie naturowych motyli jak czerwończyk nieparek czy modraszki. Tworzone w ramach projektu rezerwaty przyczyniają się dodatkowo dla ochrony wielu innych gatunków, dla których np. nie wyznacza się obszarów Natura 2000 bądź nie spełniają wymogów aby być uznane za przedmioty ochrony w danym obszarze Natura Realizacja projektu ma bezpośredni wpływ na osoby i instytucje, od których w dużym stopniu zależy skuteczność ochrony przyrody w kraju. Są to np. pracownicy administracji leśnej. Dzięki podejmowanym działaniom większość z nich jako zarządców terenu dopiero na skutek podejmowanych działań dowiaduje się o istnieniu siedliska w obszarze przez nich zarządzanym. Również na skutek podejmowanych działań osoby te dowiadują się o warunkach koniecznych dla egzystencji siedliska, istniejących zagrożeniach a także potrzebach związanych z jego ochroną czy też możliwościach użytkowania, korzyściach ochrony siedliska dla prowadzonej gospodarki leśnej. Projekt ma również pozytywny wpływ w aspekcie dostarczania wiedzy administracji związanej bezpośrednio z ochroną przyrody np. pracownicy regionalnych dyrekcji ochrony środowiska i parków krajobrazowych. Oprócz praktycznej wiedzy i doświadczeniom przekazywanym w trakcie wykonywanych działań ochronnych jako uczestnicy wyjazdów zagranicznych mają możliwość obserwacji szerszego spektrum i zróżnicowania torfowisk alkalicznych w Europie oraz zapoznania się z metodami jego ochrony w różnych innych krajach. Wydaje się, że w ten sposób nabyte doświadczenia w przyszłości umożliwią tym osobom podejmowanie jeszcze skuteczniejszych działań ochronnych na rzecz siedliska Projekt nie pozostaje też bez wpływu na lokalne społeczności i właścicieli prywatnych. Podnosi on świadomość ekologiczną oraz zwraca uwagę na potrzeby związane z ochroną przyrody, wskazuje mechanizmy gospodarczo-ekonomiczne zapewniające dodatkowe dochody służące jednocześnie zachowaniu siedliska Realizacja projektu przełamuje w ten sposób często negatywne nastawienie do idei sieci Natura 2000 jak też organizacji ekologicznych zajmujących się ochroną przyrody. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 29

30 5.4. Indirect impacts Pośrednie wpływy działań to: podniesienie świadomości społecznej w zakresie potrzeb ochrony przyrody zarówno wśród urzędników, jak i lokalnych mieszkańców; włączenie wybranych fragmentów siedliska w program rolnośrodowiskowy, zapewniający przedłużenie efektu projektu; zapewnienie miejsc pracy dla osób realizujących działania ochrony czynnej (pilarzy, kosiarzy, budowniczych obiektów hydrotechnicznych etc.); 5.5. Outside LIFE W ramach statutowej działalności Klubu Przyrodników na bieżąco monitorowany jest proces powstawania Planów Zadań Ochronnych dla obszarów Natura Dla części z nich Klub Przyrodników jest lub był wykonawcą. W procesie tym staramy się zadbać o właściwe ujęcie działań ochronnych dla siedliska 7230 w powstających Planach Zadań Ochronnych i przekazywania wiedzy obecnie zgromadzonej w ramach projektu na potrzeby powstających Planów. 6. Financial part 6.1. Costs incurred Budget breakdown categories Total cost in Costs incurred from the start date to % of total costs 30/09/2016 in 1. Personnel % 2. Travel % 3. External assistance % 4. Durable goods % 4.a Infrastructure % 4.b Equipment % 4.c Prototype 0 0 0% 5. Land/rights purchase/lease % 6. Consumable material % 7. Other costs % 8. Overheads % TOTAL % Wraz z Raportem Wstępnym została zatwierdzona zamiana w postaci przeniesienia kwoty z kategorii External assistance do kosztów kategorii Consumables co zostało wyrażone w tabeli powyżej. Wykorzystanie ponad 100% wartości kategorii Durable goods: equipment jest wynikiem zakupu (zgodnie z przewidzianym we wniosku harmonogramem) całości planowanego sprzętu. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 30

31 Zwiększenie wartości kategorii wynika z rynkowych cen tego sprzętu uzyskanych w ramach otwartej procedury przetargowej. W ramach kategorii nie przewiduje się już dodatkowych kosztów. Niskie wykorzystanie środków w ramach kategorii Durable goods: infrastructure jest wynikiem faktu, iż koszty jednostkowe budowy zastawek jakie wynikają z ofert wykonawców wybieranych na podstawie otwartych procedur przetargowych są niższe niż planowane we wniosku. Oszczędności powstałe w ramach tej kategorii zostaną skonsumowane przez budowę dodatkowych zastawek na nowo włączonych obiektach w Dolinie Słupi. Wysokie wykorzystanie środków w ramach kategorii External assistance jest wynikiem faktu, że zdecydowana większość kosztów w ramach tej kategorii to koszt wykonania działań ochronnych koszeń i wycinek, które w swojej zdecydowanej większości zostały zakończone w sezonie zimowym 2015/2016. Wykorzystanie środków w ramach kategorii Land purchase na poziomie 62% mimo zakupu dwukrotnie większej powierzchni niż planowano we wniosku wynika z prowadzonych negocjacji oraz bardzo zróżnicowanych cen (w przeliczeniu na 1 ha) gruntów w zależności od lokalizacji. Ceny wahają się od zł/ha do zł/ha (zgodnie z wycenami gruntów pochodzącymi z operatów szacunkowych wykonanych dla każdej z tych nieruchomości). Kategoria obecnie została zamknięta kosztowo i nie planuje się dalszych wydatków w ramach tej kategorii. Oszczędności zostały przeznaczone na pokrycie wydatków w ramach innych kategorii w czasie okresu przedłużenia projektu. W ramach pozostałych kategorii wydatki prawidłowo odzwierciedlają stan realizacji projektu. Harmonogram realizacji znajduje się w załączniku nr 14 i odpowiada temu jaki stanowi część Aneksu nr 2 do Umowy o dofinansowanie Costs per action Action number and name Foreseen costs Spent so far Remaining Projected final cost Zadanie A Zadanie A Zadanie A Zadanie A Zadanie B Zadanie C Zadanie C Zadanie C Zadanie C Zadanie C Zadanie C Zadanie C Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 31

32 Zadanie C Zadanie D Zadanie D Zadanie E Zadanie E Zadanie E Zadanie F Zadanie F Zadanie F TOTAL Zwiększona wartość zadania wynika z przesunięcia środków z zadania B1 w celu realizacji zwiększonego Aneksem nr 2 do Umowy o dofinansowanie zakresu projektu Zadanie zakończone rzeczowo i finansowo. Oszczędności zostały rozdysponowane pomiędzy pozostałe zadania o zwiększonym zakresie. Zwiększona wartość zadania wynika z prognozowanych rynkowych cen za wykonanie działań. W zadaniu C1 wartość kosztorysowa zastawek przekracza wartość pierwotnie zaplanowaną w celu realizacji zadania. Wartości wynikające z umów podpisanych z wykonawcami. Przewidywana wartość zadania po opracowaniu dodatkowych treści w publikowanej w ramach zadania broszurze. Zgodnie z deklaracjami składanymi wraz z wnioskiem i Umową o dofinansowanie, koszt podatku VAT jest dla Beneficjenta kosztem w projekcie (Beneficjent nie ma możliwości odliczenia podatku VAT a zatem kwota brutto wydatku jest kwotą kwalifikowaną w koszty projektu). Indywidualna interpretacja ws. podatku VAT beneficjenta została przedstawiona wraz z Progress Report ( ). W załączniku 15 przedstawiamy indywidualne interpretacje Ministerstwa Finansów w sprawie podatku VAT w projekcie dla RDOŚ w Gdańsku i Olsztynie DELIVERABLES i MILESTONES Zgodnie z prośbą Monitora załączamy dodatkowo informację o stanie realizacji Deliverables i Milestones Projektu zmienionych Aneksem nr 2 do Umowy. Nazwa Zadanie Termin Stan wykonania DELIVERABLES Dokumentacja projektowo techniczna A Zgodnie z opisem zadania A1 dokumentacja projektowo techniczna została opracowana dla wszystkich starych obiektów. W I kwartale 2017 roku rozpocznie się opracowanie tej dokumentacji (jeśli okaże się niezbędna) dla zastawek zlokalizowanych na terenie rezerwatu Skotawskie Łąki. Plany ochrony A Zgodnie z opisem zadania A2 i A3 opracowano obecnie opracowano 14 (3 w ramach zadania A2 Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 32

33 Dokumentacja PZO Natura 2000 Opracowanie nt. akumulacji węgla Podręcznik Dobrych Praktyk Raport z monitoringu Raport naukowy i dla laika After LIFE Conservation Plan Zatrudnienie niezbędnego personelu Przygotowanie materiałów promocyjnych Przygotowanie dokumentacji projektowo technicznej Opracowanie nt akumulacji węgla Sporządzenie projektów planów Sporządzenie dokumentacji przyrodniczej oraz 11 w ramach zadania A3) projektów planów ochrony rezerwatów. A Zgodnie z opisem zadania A4 dokumentacje te zostały sporządzone. Do końca projektu będą uzupełniane o dane pochodzące z prowadzonego monitoringu. D Opracowanie zostało sporządzone i przekazane do Komisji. Jednakże zgodnie z zaleceniem poszerzenia jego treści wyrażonym w piśmie ARES(2015) z dnia ponownie będziemy nad nim pracować. E W ramach całego projektu, wizyt w innych projektach LIFE dotyczących ochrony torfowisk zbierane są materiały, które posłużą do opracowania Podręcznika. D Na przestrzeni trwania całego projektu zbierane są dane, które posłużą do opracowania Raportu. E Na przestrzeni trwania całego projektu zbierane są dane, które posłużą do opracowania Raportu. F Plan zostanie opracowany pod koniec trwania projektu zgodnie ze stanem jaki będzie obowiązywał w tym czasie (dostępność źródeł finansowania, formy współpracy z właścicielami gruntów itp.) MILESTONES F Wykonano E Wykonano A Wykonane dla większości obiektów. Brak dokumentacji dla nowowłączonych obiektów w Dolinie Słupi. Stan realizacji zadania przedstawia załącznik nr 5 D Wykonane. Obecnie trwa poszerzanie treści zgodnie z zaleceniem. A Stan realizacji zadania przedstawia załącznik nr 5 A Wykonano. Do końca projektu zostaną one dodatkowo poszerzone o treści wynikające z raportu z monitoringu. Wykup ziemi B Wykonano. Stan realizacji zadania przedstawia załącznik nr 5 Wybudowanie zastawek C Wybudowano 66. Stan realizacji pozostałych zawiera załącznik nr 5 Wykoszenie C Stan realizacji zadania przedstawia załącznik nr 5 Usunięcie drzew i C Stan realizacji zadania przedstawia załącznik nr 5 krzewów Opracowanie Raportu z D Na przestrzeni trwania całego projektu zbierane są dane, które posłużą do opracowania Raportu. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 33

34 monitoringu Przygotowanie Podręcznika Dobrych Praktyk E W ramach całego projektu, wizyt w innych projektach LIFE dotyczących ochrony torfowisk zbierane są materiały, które posłużą do opracowania Podręcznika. 7. Annexes 1) Zarządzenie ws ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu TORFOWISKO RADOŚĆ Decree on conservation plan for TORFOWISKO RADOŚĆ Nature Reserve 2) Zarządzenie ws. ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu KRUSZYNEK Decree on conservation plan for KRUSZYNEK Nature Reserve 3) Zarządzenie ws powołania rezerwatu MECHOWISKO KRĄG Decree on MECHOWISKO KRĄG Nature Reserve establishment 4) Akty notarialne zakupu gruntu Notarial acts 5) Zestawienie obiektów Actions breakdown table 6) Kalendarz 2017 Calendarbook on ) Mapa rozmieszczenia tablic informacyjnych Map with localizations of information boards 8) Boćki nr 118, 121, 126 Articles in Bociek no 118, 121 and 126 9) Artykuł w magazynie Biznes+ Article in Biznes+ Magazine 10) Artykuł wydany w Przeglądzie Przyrodniczym Article in Nature Review 11) Program i lista obecności na spotkaniu w Kuklach Programme and atendees list in Kukle 12) Postery prezentowane na ICCB ECCB w Montpellier Posters presented on ICCB ECCB 2015 in Montpellier 13) Zapisy dotyczące siedliska w poszczególnych planach Records concerning 7230 habitat in conservation plans 14) Harmonogram realizacji projektu Project s timetable 15) Interpretacja dot. VAT dla RDOŚ w Gdańsku i w Olsztynie Tax law interpretation on VAT eligibility for RDOŚ Gdańsk and Olsztyn. Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 34

35 Dokumentacja zdjęciowa: Działanie B1: Zakup ziemi na cele przyrodnicze Widok na 3 działki zakupione na terenie doliny Rospudy Działka na terenie obiektu Wierzchołek.

36 Działanie C2: Budowa zastawek Jedna z zastawek na obiekcie Drzewiany Jedna z zastawek na obiekcie Jez. Kruszyn Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 36

37 Jedna z zastawek na obiekcie Manowo Działanie C4: Koszenie przygotowawcze w celu przywrócenia użytkowania ekstensywnego na pozostałym terenie realizacji projektu Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 37

38 Tuż po wykonaniu koszenia widoczne jeszcze oznaczenie granicy zabiegu Tuż po wykonaniu koszenia wraz z usunięciem niewielkich drzew Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 38

39 Działanie C7: Usunięcie drzew i krzewów na pozostałym terenie realizacji projektu Wiosna 2016 po wykonaniu zabiegów w zimie, widoczne jeszcze nie zebrane pozostałości po wycince leżące na krawędziach mineralnych Działanie C5: Optymalizacja warunków wodnych zakłóconych przez działalność bobrów Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 39

40 Cylinder w jednej z tam bobrowych (obiekt Młodno) Cylinder na obiekcie Kosobudki Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 40

41 Działanie C8: Wzmocnienie populacji i reintrodukcja (namnażanie i wprowadzanie do siedliska 7230) Saxifraga hirculus Młode roślinki w czasie hartowania, przed wysadzeniem Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 41

42 Kwitnące okazy w miejscu nasadzeń na terenie rezerwatu Bagno Stawek Działanie E2: Organizacja serii warsztatów/seminariów i opracowanie Podręcznika Dobrych Praktyk w ochronie torfowisk alkalicznych Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 42

43 Warsztaty w Kuklach w kwietniu 2015 r. Warsztaty w Kuklach wycieczka terenowa do doliny Rospudy Progress Report LIFE11 NAT/PL/423 43