SPORTY ZIMOWE I FILATELISTYKA POD GIEWONTEM

Transkrypt

1 SPORTY ZIMOWE I FILATELISTYKA POD GIEWONTEM Kolejny raz, impreza sportowa światowego formatu łączy się z filatelistyką w Zakopanem. Akurat, gdy myślami zbierałem ten artykuł, Adam MAŁYSZ przeleciał ponad wszystkimi tradycjami w historii sportów zimowych w Polsce, przeskakując w Turnieju Czterech Skoczni, Charrachowie i Salt Lake City znakomitych aktualnych i byłych mistrzów olimpijskich i świata w skokach narciarskich. I tak się równieŝ złoŝyło, Ŝe w kilka godzin później, znów w pełnej krasie błysnął na ekranie telewizora ZŁO- TY MEDAL OLIMPIJSKI godnie pokazywany przez Wojciecha FORTUNĘ, zakopiańczyka, zwycięzcę turnieju olimpijskiego na 90-cio metrowej skoczni narciarskiej Okurayama w Sapporo w 1972 roku. Wspaniałe zwycięstwo Fortuny z wynikiem 111 metrów nad japończykami i złoty medal olimpijski, jak na razie jedyny w sportach zimowych dla Polski, upamiętniliśmy my filateliści-olimpijczycy, stemplem okolicznościowym, który był stosowany podczas meetingu Klubu OLIMPIJCZYK w Poznaniu, 5 marca 1972 roku. JakŜe nie połączyć takich emocji w filatelistyce, I nie ma tutaj znaczenia, Ŝe Adam jest z Wisły i tam rodził się jego talent. Filatelistyka olimpijska i sportowa poświęca się głównie promowaniu idei olimpijskiej i sportu, upamiętnianiu wydarzeń, tych wielkich i podwórkowych, dokumentowaniu sukcesów i osiągnięć sportowców. W Polsce filateliści włączyli się czynnie w ruch olimpijski w 1956 roku, podpowiadając tematy do pierwszej serii znaczków pocztowych poświęconych Igrzyskom Olimpijskim w Melbourne. Poczta Polska pierwszy raz upamiętniła wydarzenie sportowe w 1924 roku, przygotowując datownik okolicznościowy z okazji kongresu Sekretariatu Sportowego Międzynarodowej Federacji Studentów (C.I.E) oraz pierwszych oficjalnych Międzynarodowych Zawodów Akademickich w Warszawie. Filateliści teŝ mają swoje stadiony i dyscypliny, teŝ stają do konkursu, są oceniani, otrzymują medale. Stadion to wystawa sportowa, dyscyplina to jedna z klas wystawowych - historia poczty, tradycyjna, tematyczna, aerofilatlistyka, literatura i inne. Sędziowie punktują i oceniają eksponaty, przyznają medale. Wielkie wystawy filatelistyki olimpijskiej i sportowej OLYMPHILEX odbywają się podczas kaŝdych Igrzysk Olimpijskich od 1988 roku. Polscy filateliści uczestniczyli w wystawach zorganizowanych w Barcelonie, Atlancie i Sydney. Szczególną role przy organizacji tych światowych wystaw odgrywa Międzynarodowa Federacja Filatelistyki Olimpijskiej (FIPO, Federation Internationale de Philatelie Olympique), której prezydentem jest Juan Antonio SAMARANCH, przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, znakomity filatelista. Na wystawie w Sydney prezentowano blisko 250 eksponatów z całego świata (1300 ram wystawowych o łącznej długości 1400 metrów). Zatem w Sydney sędziowie i pasjonaci mieli przed sobą do przebycia dystans 3½ stadionu, a w Atlancie było blisko 4 stadiony ram z eksponatami filatelistycznymi. Zakopane z gościną w Sydney. Na wystawie OLYMPHILEX 2000 zorganizowanej z okazji Igrzysk Olimpijskich XXVII Olimpiady w Sydney, startowali filateliści z Zakopanego prezentując w klasie literatury katalog wystawy filatelistycznej ZIMOWE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE I SPORTY ZIMOWE W FILATELISTYCE oraz Regionalne Zbiory PODRÓśE ZAGRANICZNE JANA PAWŁA II, która była jedną z waŝnych imprez promujących kandydaturę Zakopanego do organizacji ZIO w 2006 roku. Międzynarodowe Jury, za ten katalog, przyznało medal brązowy i statuetkę przedstawiającą kontur Australii. Gratuluję. Zwiedzający wystawę z duŝym zainteresowaniem przeglądali zimową propozycję Zakopanego, gdy na zewnątrz rozpoczynało się australijskie lato z temperaturą 30 stopni Celsjusza. W wydaniu katalogu jest duŝa zasługa Międzygminnego Związku Kandydatury ZAKOPANE

2 SPORTOWE EKSPONATY FILATELISTYCZNE Pisząc o wystawach nie moŝna zapomnieć, Ŝe pokazywane są tam eksponaty opracowywane przez filatelistów według określonych zasad. KaŜdy z nich na początku wybiera swój ulubiony temat i stara się zgromadzić róŝnymi drogami i metodami najlepsze, najrzadsze i najcenniejsze walory. Wielką radość sprawia filatelistom prezentowanie swoich zbiorów, często gromadzonych przez ich kawałek młodzieńczego i dorosłego Ŝycia, w miejscach, które swoim otoczeniem najbardziej pasują do ukochanego tematu. Na wystawach w Zakopanem staramy się pokazać eksponaty poświęcone w pierwszej kolejności sportom zimowym. Wymienię kilka o tematyce sportowej, prezentowanych podczas wystawy UNIWERSJADA 2001, aby ukazać obszar i tematy zainteresowań zbieraczy. Najlepszy przegląd wydawnictw pocztowych związanych ze sportami zimowymi w Polsce przedstawia eksponat SPORTY ZIMOWE w POLSCE, który opracował niŝej podpisany na wystawę w Albertville podczas ZIO w 1992 roku. Przy uŝyciu znaczków pocztowych, stempli i kart pocztowych przedstawiona jest w nim geneza sportów zimowych w Polsce, ich organizacja, najwaŝniejsze i te całkiem małej rangi zawody sportowe. Pokazane są ośrodki sportów zimowych, a szczególne miejsce zajmuje tutaj Zakopane, gdyŝ tutaj stosowano najwięcej znaków pocztowych z okazji wydarzeń sportowych. Do rarytasów tego eksponatu naleŝą dwa listy związane z narciarstwem. Pierwszy, to list adresowany do Dr. Bronisława Dańca, oficera Kompani Narciarskiej Legionów Polskich z grudnia 1914 roku, przemieszczającego się we Wschodnich Karpatach na terenach Węgier (wg. J.Adamczyka z Krakowa). Drugi z nich, to pocztówka nadana przez uczestnika narciarskiego kursu szkoleniowego w Zakopanem zorganizowanego przez C.K. Garnizon z Przemyśla w lutym 1916 roku. Jak widać militarni szybko uznali umiejętność jazdy/marszu na nartach za waŝne dla treningu fizycznego i wykonywania zadań bojowych. W eksponacie tym moŝemy obejrzeć wszystkie wydawnictwa pocztowe z FIS 1939 oraz FIS 1962 i wiele, wiele innych walorów Poczty Polskiej. ALPINIZM taki tytuł nosi kolejny eksponat pokazywany od wielu lat prze Bogumiła Ciesielskiego z Poznania, który pragnie przybliŝyć nam tę niezwykle niebezpieczną, a ale jakŝe wspaniałą dyscyplinę sportową. Na znaczkach moŝemy zobaczyć wyposaŝenie alpinisty, zapoznać się z technikami wspinania, obejrzeć najtrudniejsze ściany oraz piękno i grozę otaczającego środowiska. Kolega Ewald WyleŜoł z Zakopanego poświęcił swoje zbieractwo Przyrodzie, Turystyce i Sportowi po wszystkich stronach Tatr. Po obejrzeniu tego eksponatu śmiało moŝna wybrać się na tatrzańskie szlaki, prawie jak z przewodnikiem. Marzenie o goszczeniu zimowych Igrzysk Olimpijskich w Zakopa-nem skłoniło Bronisława Budaja, teŝ zakopiańczyk, do opracowania eksponatu ZIMOWE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE, przybliŝający nam wydawnictwa pocztowe z państw organizatorów. Specyficzną dziedzinę aerofilatelistyki uprawia Ryszard Kiczek z Rzeszowa. W swoim eksponacie LO- TY OLIMPIJSKIE dokumentuje wydarzenia związane z przelotami narodowych ekip olimpijskich na miejsce Igrzysk oraz ze specjalnymi imprezami lotniczymi, balonowymi i rakietowymi organizowanymi z okazji Igrzysk. Fragment tego eksponatu stanowią walory poświęcone zimowym Igrzyskom Olimpijskim. Wystawca ten był nagrodzony medalem Pozłacanym na wystawie OLYMPHILEX 2000 w Sydney. 2

3 W eksponacie KRONIKA WYDARZEŃ SPORTOWYCH przedstawianym przez Autora, moŝna znaleźć unikalne stemple okolicznościowe stosowane przez Deutsche Post Osten podczas imprez sportowych organizowanych przez niemieckie władze okupacyjne w Zakopanem. Wiele polskich stadionów w Bydgoszczy, Lublinie, Poznaniu i innych miastach okupowanej Polski słuŝyło niestety rozwojowi niemieckiego paramilitarnego sportu. Eksponat poprzez kilkadziesiąt dokumentów z imprez sportowych rozgrywanych w latach próbuje ukazać aktywności sportowe w okupowanej Europie. Z tego okresu jest znaczna częśc dokumentacji związana ze sportami zimowymi.eksponat ten był nagrodzony medalem Pozłacanym na wystawie OLYMPHILEX 2000 w Sydney. ZAKOPIAŃSKIE STADIONY FILATELISTÓW Kolega Tadeusz Stylbiński, były współpracownik wielkiego polskiego filatelisty Włodzimierza Polańskiego w Muzeum Poczty i Telegrafu w Warszawie, w swoim wspomnieniu o filatelistyce w Zakopanem zapisanym w katalogu wystawy filatelistycznej ZIMOWA UNIWERSJADA 93, przywołuje pierwszą wystawę filatelistyczną z okazji XII Memoriału Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny w 1957 roku. Niestety nie było z tej okazji pamiątek pocztowych. Spójrzmy zatem na dalsze wydarzenia sportowo-filatelistyczne w Zakopanem. POKAZ ZNACZKÓW SPORTOWYCH FIS 1962, Zakopane luty 1962 r. W 1962 roku, Zakopane gościło Narciarskie Mistrzostwa Świata FIS, juŝ poraz trzeci. Grupa entuzjastów zorganizowała pokaz filatelistyczny. Liczne wydawnictwa Poczty Polskiej nie upamiętniły jednak tej imprezy. Organizatorzy pokazu przygotowali okolicznoś-ciową kopertę, która jest dokumentem tej imprezy. Z pamiątek znany jest jeszcz bilet wstępu, bowiem za oglądanie znakomitych zbiorów trzeba było parę dudków zapłacić. WYSTAWA FILATELISTYCZNA ZIMOWA UNIWERSJADA 93 Zakopane * 1-15 luty 1993 r. To była juŝ prawdziwa wystawa filatelistyczna. Pokazano międzynarodowej studenckiej gawiedzi dwadzieścia eksponatów filatelistycznych z całej Polski i Zakopanego. Ciekawa była tematyka eksponatów od czysto sportowych poświęconych sportom zimowym w Polsce ogólnie, zimowym Igrzyskom Olimpijskim, sportowi i turystyce w Tatrach, samym Tatrom, alpinizmowi, Alpom Wschodnim, organizacji poczty na górskich szlakach, parkom narodowym w USA, aŝ do podróŝy PapieŜa Jana Pawła II i wydawnictw podziemnej SOLIDARNOŚCI z lat i... historii Poczty w dawnym Królestwie Polskim. Zakopiańczyków zaskoczyły wspaniałe walory filatelistyczne i pocztówki z okazji zawodów FIS 1939, które zgromadzono w centralnej Polsce, czyli Warszawie. Patrzyli na te filatelistyczne cacka z nieukrywaną zazdrością. 3

4 Wystawę przypomina katalog, skromny edytorsko, ale bogaty treścią. Poczta stosowała stempel okolicznościowy, była koperta Komitetu Organizacyjnego któremu przewodniczył Heniu Gibała, wieloletni Prezes Oddziału Podhalańskiego Okręgu Kraków PZF. Wystawa odbyła się w gościnnych salach Międzynarodowego Klubu KsiąŜki i Prasy. Komandorowi wystawy, Bogdanowi Stankowiczowi i zakopiańczykom w organizacji pomagał Klub Zainteresowań OLIMPIJCZYK PZF. Impreza była udana, równieŝ w wymiarze ludzkim. Po wielu latach przy organizacji wystawy zaczęli ponownie razem spotykać się koledzy, którzy z róŝnych powodów przestali gromadzić się wokół filatelistyki, jak to wcześniej bywało. Na zakończenie wystawy odbyło się miłe towarzyskie spotkanie. Wystawa została upamiętniona stemplem okolicznościowym stosowanym przez Urząd Pocztowy ZAKO- PANE 1 w dniu r. ZIMOWE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE I SPORTY ZIMOWE W FILATELISTYCE oraz Regionalne Zbiory PODRÓśE ZAGRANICZNE JANA PAWŁA II Wystawa Filatelistyczna * Zakopane, Przed trudnym egzaminem stanęli przyjaciele filateliści Zakopanego, miasta Kandydata do Zimowych Igrzysk Olimpijskich Oto zostali oni zaproszeni przez Komitet Kandydatury 2002 do włączenia się w akcję promocji Zakopanego. Wystawa filatelistyczna miała być waŝnym ogniwem uroczystości, poprzedzając pierwsze historyczne spotkanie polskich zimowych olimpijczyków w Zakopanem. Gościny wystawie udzielił Urząd Miasta, w którego salach pokazano 23 eksponaty filatelistyczne z całej Polski, głównie o tematyce sportów zimowych, olimpijskiej i poświęconych Tatrom oraz Zakopanemu. Olimpijska tematyka wystawy została połączona z tematyką związaną z Ojcem Świętym, Janem Pawłem II. Autorami tej części wystawy byli ojciec i syn, Bogdan i Maciej Szczepaniakowie z Zakopanego. Łączyła nas tutaj jedna myśl - Ojciec Święty kocha Tatry i sporty zimowe, i Ŝe skocznia narciarska nie musi słuŝyć tylko skokom narciarskim. śartobliwie mówiono, Ŝe był On z nami obecny aby wzmocnić siłę Zakopanego wśród kontrkandydatów do organizacji zimowych Igrzysk w 2006 roku.. 4

5 Sto lat kapeli góralskiej, która przygrywała podczas uroczystości otwarcia, było przeznaczone dla Pani Ireny Szewińskiej pięciokrotnej uczestniczki Igrzysk Olimpijskich i siedmiokrotnej medalistki, która przybyła jako pierwszy Gość. Ceremonię otwarcia wystawy filatelistycznej ZAKOPANE 2006 zaszczyciła swoją obecnością jako Gość Honorowy Prof. Alicja GRZEŚKOWIAK - Marszałek Senatu R.P. Wśród dostojnych gości witaliśmy Wojewodę Małopolskiego, burmistrzów gmin tatrzańskich i Prezydenta Krakowa partnerów w olimpijskiej kandydaturze, przedstawicieli Polskiego Komitetu Olimpijskiego, Dyrekcji Okręgu Poczty w Krakowie, Polskiego Związku Filatelistów. Szczególnymi gośćmi były medalistki i uczestnicy zimowych Igrzysk Olimpijskich, i jeszcze wiele znakomitych gości. Otwarcia wystawy dokonał Burmistrz Zakopanego Adam Bachleda-Curuś. Fotografia z otwarcia wystawy ZAKOPANE 2006 w dniu 27 marca 1999 roku upamiętnia Gościa Honorowego Wystawy Filatelistycznej ZAKOPANE 2006 Prof. Alicję GRZEŚKOWIAK - Marszałka Senatu R.P., Patrona Honorowego Wystawy Irenę SZEWIŃSKĄ Członka Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego i Wiceprezesa PKOl, Pana Adama BACHLEDĘ-CURUSIA Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego i Przewodniczącego Komitetu Kandydatury ZAKOPANE Od lewej stoją - Urszula TOMASZEWSKA, Marek NAWARA, Zofia KIEŁPIŃSKA Kierownik Biura Zarządu Związku Międzygminnego ZAKOPANE 2006, Roman BABUT Prezes Klubu Zainteresowań OLIM- PIJCZYK Polskiego Związku Filatelistów, Krystyna LIBERDA - biathlonistka, olimpijka 1992 r., Helena MIKOŁAJCZYK - biathlonistka, olimpijka 1994 r.. Na wystawie czynne było stoisko pocztowe z Urzędu ZAKOPANE 1. Poczta przygotowała wiele pamiątek w formie beznominałowych kart pocztowych i stempla okolicznościowego wystawy. Kartki zostały wydrukowane z inicjatywy Dyrekcji Okręgu Poczty w Krakowie w dwóch wersjach: z pięcioma kołami olimpijskimi (nakład 2000 szt.) oraz bez kół olimpijskich (nakład szt.). Pierwszy typ karty został nieodpłatnie rozdany wśród obecnych na otwarciu gości oraz później, zwiedzającym wystawę. Ciekawą pamiątkę stanowią karty wysłane do miast konkurujących z Zakopanem, późniejszego wielkiego zrozpaczonego SION w Szwajcarii oraz zwycięskiego TURYNU we Włoszech. 5

6 Komitet Organizacyjny wystawy zadbał równieŝ o medal pamiątkowy, który otrzymali Goście Honorowi oraz wystawcy wraz z dyplomem i pamiątkami. Poczęstunek, lampka szampana i długie rozmowy o olimpijskich szansach Zakopanego trwały do późnego wieczora przy akompaniamencie góralskiej kapeli. W dniu następnym odbyło się w hotelu KASPROWY spotkanie polskich uczestników zimowych Igrzysk Olimpijskich. A naleŝy przypomnieć, Ŝe polska reprezentacja uczestniczy od pierwszych Igrzysk, rozegranych w Chamonix we Francji w 1924 roku. Było wiele wspaniałych spotkań po latach, wzruszeń i oczywiście część oficjalna. Na poŝegnanie Goście, a wśród nich Olimpijczyk Stulecia w Polsce, Pani Irena Szewińska wpisywali się do Księgi Pamiątkowej Wystawy i Klubu Zainteresowań Olimpijczyk PZF. Wystawa trwała jeszcze kilka dni odwiedzana przez zakopiańczyków oraz gości przebywających tutaj na wczasach zimowych. Przybywały równieŝ klasy uczniów ze szkoły sportowej, a takŝe dzieci przebywające na leczeniu w sa- 6

7 natorium okulistycznym. I jak zwykle najbardziej podobały im się kolorowe znaczki z narciarzami, najczęściej te popularne. Z wielką fascynacją dzieciaki słuchały opowiadań o dalekich podróŝach ich Ojca Świętego, sporcie i znaczkach. Od strony filatelistycznej wystawa została przygotowana wspólnie przez kolegów z Oddziału Podhalańskiego Polskiego Związku Filatelistów, Zarządu Okręgu Kraków PZF oraz Klubu Zainteresowań OLIM- PIJCZYK PZF. Powodzenie tej wystawy oraz dobra współpraca filatelistów z Zarządem Związku Międzygminnego ZAKOPANE 2006, sprzyjała podjęciu decyzji o organizacji w Zakopanem kolejnej wystawy filatelistycznej z okazji Zimowej Uniwersjady Roman Babut Klub Zainteresowań OLIMPICZYK PZF 7