W stronę gospodarki niskowęglowej w Polsce. Województwo Śląskie Tadeusz Adamski. Warszawa, r.

Transkrypt

1 W stronę gospodarki niskowęglowej w Polsce Województwo Śląskie Tadeusz Adamski Warszawa, r.

2 Województwo Śląskie REGION WITH OPPORTUNITIES

3 Plan prezentacji Śląskie - co z gospodarką regionu? Co z tym węglem? Odniesienie do PEP Jakie działania zostały podjęte. Jakie mamy plany 3

4 GOSPODARKA Struktura wartości dodanej brutto (GVA) według rodzaju działalności GVA 12,30% 1% przemysł budownictwo 32,30% usługi rynkowe 47,60% usługi nierynkowe 6,20% rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 4

5 GOSPODARKA Wartośd Dodana Brutto (lata w mln zł) 5

6 Produkcja sprzedana w 2009r. 6

7 Województwo Śląskie Sektor paliwowo-energetyczny województwa śląskiego to: ponad 90% krajowego wydobycia węgla kamiennego, moc elektryczna zainstalowana ok. 20% mocy krajowej, ponad 1400 km sieci ciepłowniczych, potencjał wykorzystania energii odnawialnej zbliżony do innych regionów

8 WĘGIEL-ŚWIAT Rosnące w skali świata zapotrzebowanie na energię elektryczną - wzrost szacowany jest na 2-3 proc. rocznie Światowe zapotrzebowanie na energię elektryczną z nowych elektrowni wg Międzynarodowej Agencji Energii przekroczy 4500 GW w 2030 r. Węgiel jest obecnie w skali światowej jedynym surowcem energetycznym pozwalającym na w miarę stabilne zaspokojenie potrzeb w perspektywie czasowej 200 lat. (rozproszona lokalizacja zasobów poza regionami konfliktów i stabilne, w miarę wolno rosnące ceny) Odmienna sytuacja dla gazu ziemnego i ropy naftowej, dla których rozpoznane zasoby mogą ulec wyczerpaniu w bieżącym stuleciu

9 Wydobycie brutto w 2009 r. według materiałów przekazanych do bilansu przez użytkowników złóż węgla kamiennego wyniosło tys. ton. W stosunku do roku poprzedniego, wydobycie węgla kamiennego zmniejszyło się o tys. ton. WĘGIEL - POLSKA Import węgla kamiennego w 2009 r. był minimalnie większy niż we wcześniejszym roku i wyniósł 10,8 mln ton. Najwyższy wzrost dotyczył importu węgla z Rosji. Na eksport przeznaczono około 12 % wydobytego węgla, to jest 8,4 mln ton. Eksport utrzymał się na podobnym poziomie jak w 2008 r.

10 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Źródła energii pierwotnej (%) Gaz ziemny 12% Energia odnawialna 5% Pozostałe paliwa 1% Węgiel brunatny 13% Pozostałe paliwa 1,3% Energia odnawialna 12,4% Paliwo jądrowe 6,3% Węgiel brunatny 8,2% Ropa i produkty naftowe 25% Węgiel kamienny 44% Gaz ziemny 14,5% Ropa i produkty naftowe 26,2% Węgiel kamienny 31,0% Źródło: Zał. 2 Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię Dane wstępne. Bilanse paliw i energii, ARE 2009

11 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Produkcja energii elektrycznej w podziale na paliwa 2008r. 155,5 TWh 2030r. 201,8 TWh

12 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Prognoza emisji CO 2 w latach [w mln ton] , ,1 295,7 280,3 294,7 303, ,5 170,3 167,7 148,7 154,1 157, Kraj Przemysły energetyczne Źródło: Zał. 2 Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię

13 Działania samorządu Województwa Śląskiego w procesie realizacji polityki energetycznej Polski oraz w propagowaniu Odnawialnych źródeł Energii i Efektywności Energetycznej Samorząd Województwa Śląskiego, rozumiejąc wagę i znaczenie efektywności energetycznej w gospodarce regionu oraz doceniając role i potencjał drzemiący w zasobach Odnawialnych Źródeł Energii, wpisuje się w realizacje zapisów Polityki energetycznej Polski do 2030 roku poprzez kreowanie i realizację programów o charakterze wojewódzkim. 13

14 DZIAŁANIA REGIONALNE Odnawialne Źródła Energii Przykładem są dokumenty wykonane przez Polską Akademię Nauk z Krakowa i uchwalone przez Sejmik Województwa Śląskiego: Program wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach nieprzemysłowych Województwa Śląskiego czy Program wykorzystania wód podziemnych, w szczególności termalnych i leczniczych, w wybranych obszarach Województwa Śląskiego.

15 DZIAŁANIA REGIONALNE Program wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach nieprzemysłowych Województwa Śląskiego (Program OZE) (uchwalony w dniu r. przez Sejmik Województwa Śląskiego) Cel strategiczny: Stworzenie warunków i mechanizmów dla szerokiego wykorzystania lokalnych zasobów energii odnawialnej na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego prowadzących do zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych w lokalnym bilansie energetycznym Cele szczegółowe: Rozpoznanie i inwentaryzacja lokalnych zasobów energii odnawialnej (atlas zasobów) Klasyfikacja zasobów pod względem możliwości ich zagospodarowania Wskazanie właściwych technologii wykorzystania lokalnych zasobów energii odnawialnych Zwiększenie udziału energii z odnawialnych źródeł w lokalnym bilansie energetycznym

16 PROGRAM OZE Przewidywane efekty Ekologiczne Obniżenie poziomu zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery poprzez budowę i modernizację instalacji wykorzystujących energię z OZE Poprawa stosunków wodnych poprzez spowolnienie spływu wód powierzchniowych wywołane wykorzystaniem urządzeń piętrzących Wykorzystanie gazów z komunalnych wysypisk i oczyszczalni ścieków Ochrona przyrody i bioróżnorodności na obszarze województwa Gospodarcze Rozwój różnych form działalności gospodarczej w dziedzinie wykorzystania OZE Wzrost inwestycji, przyrost mocy i produkcji Rozwój sektora przedsiębiorstw zajmujących się produkcją urządzeń służących wykorzystaniu energii odnawialnej Tworzenie możliwości wykorzystania pod uprawy terenów nie nadających się pod uprawy rolnicze Tworzenie alternatywnych możliwości wykorzystania terenów rolniczych Rozwój nowych technologii

17 PROGRAM OZE Społeczne Tworzenie nowych miejsc pracy Ograniczenie ryzyka zdrowotnego Tworzenie rynku konsumenta dla wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Edukacyjne Promowanie w społeczeństwie oraz wspieranie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Tworzenie programów edukacyjno-szkoleniowych dotyczących odnawialnych źródeł energii Animacja życia środowiska wiejskiego poprzez akcje informacyjne, szkolenia, konkursy, pikniki w zakresie ochrony środowiska oraz zrównoważonego rozwoju Turystyczne Rozszerzenie bazy agroturystycznej Tworzenie bazy rehabilitacyjno-balneologicznej Rewitalizacja obiektów historycznych i kulturalnych

18 DZIAŁANIA REGIONALNE Efektywnośd energetyczna W kwestii efektywności energetycznej województwo realizuje program pn Uruchomienie i prowadzenie systemu monitorowania kosztów oraz zużycia nośników energii i wody w nieruchomościach budynkowych Województwa Śląskiego, w których zadania statutowe realizują samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, dla których funkcję organu założycielskiego pełni Województwo Śląskie, będący kontynuacją programu realizowanego w latach pod nazwą: Zarządzanie energią i środowiskiem w budynkach publicznych w województwie śląskim.

19 DZIAŁANIA REGIONALNE Efektywnośd energetyczna Monitoring obejmuje gromadzenie informacji głównie o zużyciu i kosztach mediów, które będą pomocne w bieżącym zarządzaniu tymi obiektami (54 placówki). Innymi słowy, obserwując na bieżąco zmiany wielkości zużywanych mediów oraz ponoszone koszty można oceniać stan wykorzystania energii oraz budżetu, wykrywać wszelkie stany w poborze mediów odbiegające od normy i bezzwłocznie reagować, minimalizując swoje straty.

20 Uproszczony schemat funkcjonowania systemu Weryfikacja Odczyty z liczników / faktur Internet Aplikacja na serwerze Proces powtarzalny Internet Interfejs użytkownika (w dowolnej lokalizacji)

21 Efektywność wykorzystania paliw, energii i wody Efektywność wykorzystania paliw, energii i wody w poszczególnych obiektach jest bardzo zróżnicowana. Wartości średnie oraz skrajne dla grupy obiektów układają się następująco (nie uwzględniono przeznaczenia nośników): Koszty sumaryczne: 72,21[zł/m2], min 10,81[zł/m2], max 141,98[zł/m2]. Stosując jako odniesienie ilość użytkowników i miejsc: 2423,04[zł/osoba] oraz 4596,97[zł/miejsce]. Dla poszczególnych mediów: Ciepło sieciowe: 24,53[zł/m2], min 4,39[zł/m2], max 130,20[zł/m2], Energia elektryczna: 27,24[zł/m2], min 2,63[zł/m2], max 114,09[zł/m2], Gaz ziemny: 19,89[zł/m2], min 0,08[zł/m2], max 69,32[zł/m2], Olej opałowy: 80,87[zł/m2], min 28,62[zł/m2], max 110,58[zł/m2], Węgiel kamienny: 31,33[zł/m2], min 15,98[zł/m2], max 44,61[zł/m2], Woda: 337,25[zł/osoba], min 36,32[zł/osoba], max 6266,73[zł/osoba]),

22 Tabela i rysunek przedstawiają strukturę kosztów paliw, energii i wody w grupie obiektów Struktura kosztów paliw, energii i wody

23 Jednostkowe zużycia paliw i energii Jednostkowe zużycia paliw i energii (średnie oraz skrajne) wynoszą: Sumaryczne, jednostkowe zużycie energii: 0,95[GJ/m2], min 0,05[GJ/m2], max 2,0[GJ/m2]. Stosując jako odniesienie ilość użytkowników i miejsc: 31,74[GJ/osoba] oraz 60,21[GJ/miejsce]. Dla poszczególnych mediów: Ciepło sieciowe: 0,67[GJ/m2], min 0,27[GJ/m2], max 2,22[GJ/m2], Energia elektryczna: 46,79[kWh/m2], min 0,81[kWh /m2], max 212,72[kWh /m2], Gaz ziemny: 11,26[m3/m2], min 0,03[m3/m2], max 40,74[m3/m2], Olej opałowy: 0,018[t/m2], min 0,011[t/m2], max 0,021[t/m2], Węgiel kamienny: 0,063[t/m2], min 0,001[t/m2], max 0,092[t/m2], Woda: 52,5[m3/osoba], min 2,11[m3/osoba], max 859,4[m3/osoba]).

24 Średnie ceny zakupu mediów Znaczące różnice występują w kształtowaniu się średnich cen zakupu mediów sieciowych i paliw: Ciepło sieciowe: 37,05[zł/GJ], min 20,59[zł/GJ], max 62,18[zł/GJ], Energia elektryczna: 0,44[zł/kWh], min 0,27[zł/kWh], max 3,37[zł/kWh]!, Gaz ziemny: 1,65[zł/m3], min 0,63[zł/m3], max 3,19[zł/m3], Olej opałowy: 2548,16[zł/t], min 2053,55[zł/t], max 2796,62[zł/t], Węgiel kamienny: 422,86[zł/t], min 241,60[zł/t], max 1030[zł/t], Woda: 7,33[zł/m3], min 0,24[zł/m3], max 30,51[zł/m3],

25 Koszty jednostkowe ciepła do ogrzewania

26 Koszty jednostkowe energii elektrycznej

27 Koszty jednostkowe wody

28 DZIAŁANIA REGIONALNE PROGRAMY OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI W województwie śląskim w większości gmin w tym także wielkomiejskich i miejskich (jak np. Zabrze, Ruda Śląska) około 50% budownictwa mieszkaniowego jest ogrzewanych z użyciem węgla jako paliwa spalanego w piecach i kotłach centralnego ogrzewania. W instalacjach tych, najczęściej przestarzałej konstrukcji, o bardzo często niskiej średniorocznej sprawności energetycznej (<50%), spalany jest węgiel niesortymentowy (w tym także miał) i powszechnie jest stosowany proceder spalania odpadów oraz współspalanie odpadów z węglem i biomasą. Identyfikowana średnioroczna emisja z tego sektora na terenach wysoko zurbanizowanych, skoncentrowana jest w tzw. okresie grzewczym, powodując tym wzrost jej udziału w stosunku do całkowitej emisji nawet do 90%, czyniąc tym samym te tereny niebezpiecznymi dla zdrowia człowieka.

29 DZIAŁANIA REGIONALNE Program Ograniczenia Niskiej Emisji realizowany w Tychach w latach Cele: obniżenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery z kotłowni indywidualnych zlokalizowanych w jednorodzinnych obiektach mieszkalnych, wymiana źródła energii cieplnej na energooszczędne i ekologiczne, wykonanie prac termomodernizacyjnych (ocieplenie ścian, stropów) z ewentualnym wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (kolektory słoneczne). Podstawowym wymogiem stawianym przez Program jest posiadanie przez instalowany kocioł świadectwa badań energetycznych oraz badań emisyjnych spełniających wymogi ekologii.

30 Plany regionu Pogram rozwoju eko-energetycznego Województwa Śląskiego a Polityka Energetyczna Polski 2030 Zgodnie z Polityką Energetyczną Polski do roku 2030 przyjętą przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku: Istotnym elementem wspomagania realizacji polityki energetycznej Polski jest aktywne włączenie się władz regionalnych w realizację jej celów, w tym poprzez przygotowywane na szczeblu wojewódzkim, powiatowym lub gminnym strategii rozwoju energetyki.

31 Plany regionu Pogram rozwoju eko-energetycznego Województwa Śląskiego a Polityka Energetyczna Polski 2030 Najważniejszymi elementami polityki energetycznej realizowanymi na szczeblu regionalnym i lokalnym powinny być: dążenie do oszczędności paliw i energii w sektorze publicznym poprzez realizację działań określonych w Krajowym Planie Działań na rzecz efektywności energetycznej; maksymalizacja wykorzystania istniejącego lokalnie potencjału energetyki odnawialnej, zarówno do produkcji energii elektrycznej, ciepła, chłodu, produkcji skojarzonej, jak również do wytwarzania biopaliw ciekłych i biogazu; zwiększenie wykorzystania technologii wysokosprawnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w układach skojarzonych, jako korzystnej alternatywy dla zasilania systemów ciepłowniczych i dużych obiektów w energię;

32 Potrzeba i konieczność stworzenia regionalnej polityki energetycznej i programu rozwoju ekoenergetycznej województwa śląskiego Wynika to z następujących przesłanek: istnieje luka pomiędzy celami i działaniami Polityki energetycznej paostwa do 2030 roku a lokalnym planowaniem energetycznym, są specyficzne uwarunkowania o charakterze regionalnym, które określają w jakim stopniu region może włączyd się w realizację polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej i polityki energetycznej paostwa, jest potrzeba określenia możliwości realizacji celów 3x20%, stwierdzono potrzebę koordynacji lokalnych planów energetycznych z punktu widzenia regionu, szczególnie w zakresie rozwoju sieciowych systemów zaopatrzenia miast i gmin w energię,

33 Potrzeba i koniecznośd stworzenia regionalnej polityki i programu rozwoju eko-energetycznego województwa potrzeba poprawy jakości lokalnych planów energetycznych poprzez promowanie standardów budowy, realizacji, monitorowania planów. koniecznośd transformacji szeroko rozumianej energetyki (od pozyskania do koocowego wykorzystania energii) może stanowid szansę społeczno-gospodarczego rozwoju całego regionu, bazującego na czystych technologiach energetycznych, efektywnym wykorzystaniu energii w produkcji i użytkowaniu oraz wzroście udziału w bilansie energetycznym energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, zdolnośd do absorpcji środków finansowych programów Unii Europejskiej i krajowych programów wsparcia.

34 Priorytetami regionalnej polityki i programów rozwoju eko-energetycznego powinny byd: Poprawa jakości powietrza szczególnie w zakresie zanieczyszczeo pyłowo-gazowych, głównie w zakresie ograniczenia niskiej emisji pochodzącej z rozproszonych, małych źródeł ciepła. Potrzebne jest stworzenie skutecznych instrumentów prawnych, finansowych, edukacyjnych eliminacji wysokoemisyjnych źródeł energii z centrów miast i obszarów na których występują przekroczenia dopuszczalnych stężeo zanieczyszczeo oraz obszarów rekreacyjnych. Instrumenty te powinny również pozwolid na usunięcie z rynku paliw niskiej jakości. Stworzenie warunków dla modernizacji i rozwoju regionalnego systemu ciepłowniczego w celu wykorzystania potencjału skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej, powstania warunków do konkurowania źródeł ciepła, wykorzystania energii odpadowej i utrzymania roli węgla w zaopatrzeniu regionu w ciepło oraz wykorzystanie efektu skali dla zapewnienia możliwie najniższych kosztów zaopatrzenia w ciepło.

35 Priorytetami regionalnej polityki oraz programu rozwoju eko-energetycznej powinny byd: Stworzenie warunków dla rozwoju innowacyjnych gałęzi gospodarki opartych o klastry: czystych technologii węglowych, budownictwa energooszczędnego i pasywnego, czystych i odnawialnych źródeł energii, technologii energooszczędnych. Rozwój instytucjonalny, budowa kapitału ludzkiego dla zarządzania energią i środowiskiem na poziomie lokalnym i regionalnym. Tworzenie i realizacja programów pilotowych poprawy efektywności wykorzystania energii i odnawialnych źródeł energii w większej skali pozwalających na przełamanie barier dla nowych innowacyjnych technologii, sprawdzenie nowych sposobów finansowania i realizacji inwestycji. Podnoszenie świadomości użytkowników energii przez informację i edukację

36 Dziękuję za uwagę Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Gospodarki Tadeusz Adamski ul. Ligonia Katowice tel. +48 (32) fax. +48 (32)