Nie można uczynić niewolnikiem człowieka wolnego, gdyż człowiek wolny pozostaje wolny nawet w więzieniu. Platon

Transkrypt

1 Nie można uczynić niewolnikiem człowieka wolnego, gdyż człowiek wolny pozostaje wolny nawet w więzieniu. Platon

2 Definicja getta Getto część miasta przymusowo zamieszkiwana przez mniejszość narodową lub religijną. W czasie II wojny światowej gettami nazywano potocznie izolowane dzielnice miast, przeznaczone dla ludności żydowskiej, tworzone przez okupanta hitlerowskiego w wielu miastach i miasteczkach od jesieni 1939.

3 Pierwsze getta na ziemiach Polski Pierwsze getto na ziemiach polskich Niemcy założyli w Piotrkowie Trybunalskim, następnie w Puławach i Radomsku oraz w Jędrzejowie. Początkowo część getta miała charakter otwarty, jednakże za przekroczenie ich granicy groziły surowe kary, a w tzw. Generalnym Gubernatorstwie - kara śmierci, która przewidziana była również za udzielanie Żydom schronienia. Źródło zdjęcia

4 Od 1940 getta miały już charakter zamknięty. Zaczęto otaczać je murem lub drutem kolczastym. Źródło zdjęcia Źródło zdjęcia

5 Oficjalne cele tworzenia przez nazistów gett izolacja ze względów zdrowotnych i higienicznych względy ekonomiczne

6 Prawdziwe cele tworzenia gett izolacja Żydów ułatwiła konfiskatę ich majątku, ścisłą kontrolę ich stanu posiadania oraz normowanie ich życia na najniższym poziomie uzyskano wielką armię roboczą, którą można było użyć do niewolniczej pracy

7 Likwidacja gett Rozpoczęcie likwidacji gett 1942 r. Reinhard. Celem akcji była zupełna zagłada ludności żydowskiej. Osiągnięto to mordując mieszkańców gett w obozach śmierci. Ludność cywilna pomagająca Żydom często przypłacała to życiem. W innych krajach za pomoc Żydom Niemcy karali grzywną, zwolnieniem z pracy. Tylko w Polsce obowiązywało prawo, w myśl którego karano śmiercią za jakąkolwiek pomoc okazaną Żydom: ukrywanie, przewożenie z miejsca na miejsce, a nawet podanie kromki chleba. Ostatnim zlikwidowanym gettem było getto łódzkie r.

8 Getto łódzkie Źródło zdjęcia

9 Powstania w gettach W niektórych likwidowanych gettach wybuchały powstania. Największe miało miejsce w Warszawie. Wybuchło ono r. Źródło zdjęcia

10 Kto i jak mieszkał w zawierciańskim getcie Wejście do getta Źródło zdjęcia

11 Orientacyjne granice getta w Zawierciu

12 Yad Vashem Photo Archive Żydzi z Zawiercia Źródło zdjęcia

13 Portrety zawierciańskich Żydów Tutaj znajdują się nazwiska zawierciańskich Żydów : Zdjęcia udostępnione przez p.barbarę Francik

14 Rose Goldberg z kuzynostwem w Zawierciu Muzeum Holokaustu w Stanach Zjednoczonych, zdjęcie udostępnione przez Rose Goldberg Ianni

15 Żydzi pracujący w getcie w naszym mieście Źródło zdjęcia

16 Archiwum IPN, Oddział w Katowicach Żyd stojący wśród niemieckich żołnierzy w Zawierciu. Pierwsze dni okupacji

17 Yad Vashem Photo Archive Aresztowani w getcie zawierciańskim

18 Źródło zdjęcia Zima na ulicy Marszałkowskiej

19 Warunki mieszkalne w getcie NIEDOŻYWIENIE TERROR BARDZO WYSOKA ŚMIERTELNOŚĆ ZŁE WARUNKI SANITARNE PRZELUDNIENIE DOMÓW

20 Początkowo istniało jeszcze podobieństwo do normalnego miasta. Na porządku dziennym było przemycanie żywności do getta. Oficjalna dzienna racja żywnościowa zawierała 200 kalorii, czyli dziesięć razy mniej niż racja dla Niemców i cztery razy mniej niż dla Polaków.

21 Z czasem, gdy do getta zwieziono ludzi z pobliskich wiosek i miasteczek, warunki stały się jeszcze gorsze. Do kwietnia 1941 roku śmiertelność w getcie wynosiła sześć tysięcy ludzi miesięcznie.

22 Represje wobec Żydów w czasie II wojny światowej

23 Dążenia władzy niemieckiej mające na celu izolację Żydów od reszty społeczeństwa W 1939r. burmistrz Zawiercia Frick zażądał ściągnięcia z ludności żydowskiej kontrybucji w wysokości 69 tys. złotych, a następnie oddania przedmiotów wykonanych ze złota.

24 W maju 1941 roku burmistrz Zawiercia Frick zarządził zbudowanie getta i powołanie policji porządkowej

25 Każdy Żyd powyżej 14 roku życia musiał nosić opaskę na prawym ramieniu Źródło zdjęcia: Yad Vashem Photo Archive

26 Wymarsz z fabryki do getta Źródło zdjęcia

27 Niemiecka policja i SS-mani deportują Żydów z Zawiercia Muzeum Holokaustu w Stanach Zjednoczonych, udostępnione przez YIVO

28 Niemiecki policjant goli brodę Żydowi w Zawierciu. Pierwsze miesiące okupacji Archiwum IPN, Oddział w Katowicach

29 red. Bolesław Ciepiela, Małgorzata Sromek, Śladami Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego. Wspomnienia, Stowarzyszenie Autorów Polskich Oddział Będziński, Będzin 2009, s. 21 Niemieccy żołnierze upokarzają Żydów w Zawierciu podczas pierwszych dni okupacji

30 Getto w Zawierciu uważane było za jedno z "najbezpieczniejszych"

31 Yad Vashem Photo Archive Kolejne transporty Żydów do obozu miały miejsce: w maju 1941r. w marcu 1942r. w czerwcu 1942r.

32 W dniach sierpnia 1943r. rozpoczęła się likwidacja zawierciańskiego getta. Do obozów zagłady wywieziono wówczas około 3 tyś. Żydów, a w Zawierciu pozostało tylko 167 wyznawców religii mojżeszowej listopada 1943 w Zawierciu żyło 415 Żydów. Z nich przeżyło jedynie 12 osób.

33 Likwidacja getta zawierciańskiego 26 sierpnia 1942 r. Niemcy przeprowadzili pierwszą wywózkę Żydów na przymusowe roboty bądź do obozów koncentracyjnych

34 W sierpniu 1943 r. Niemcy przeprowadzili drugą akcję wywożenia Żydów do obozów

35 Źródło zdjęcia 17 października 1943 r. wszystkich pozostałych w getcie Żydów (ok. 400 osób) wysłano do hitlerowskiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau

36 Zdjęcie z archiwum p. Barbary Francik Synagoga w Zawierciu, a przed nią meble wyniesione z żydowskich domów

37 Muzeum Historii Żydów Polskich Sprawiedliwe Wśród Narodów Świata wspominają... Wiesława Kostrzewa - Dom, w którym mieszkały siostry Nowak Wiesława Kostrzewa i Rozalia Włodarczyk Siostry wyprowadzają z getta żydowskiego chłopca Wiesława Kostrzewa - Niemiecki terror wobec Żydów

38 Zawiercie wczoraj i dziś Bank przy Goering Straβe

39 Zawiercie wczoraj i dziś Dom Chleba przy ulicy Powstańców Śląskich

40 Zawiercie wczoraj i dziś Kamienica przy Goering Straβe

41 Zawiercie wczoraj i dziś Siedziba poczty róg ulic Kościuszki i Powstańców Śląskich

42 Zawiercie wczoraj i dziś Kamienica przy ulicy Piłsudskiego

43 Zawiercie wczoraj i dziś Kamienica przy ulicy Piłsudskiego

44 Zawiercie wczoraj i dziś Dworek przy ulicy Paderewskiego

45 Zawiercie wczoraj i dziś Skwer przy ulicy Powstańców Śląskich, w miejscu dworku

46 Zawiercie wczoraj i dziś Siedziba NSDAP* przy Goering Straβe * Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników

47 Zawiercie wczoraj i dziś Budynek przy ulicy Powstańców Śląskich

48 Zawiercie wczoraj i dziś Kamienica przy Adolf Hitler Straβe

49 Zawiercie wczoraj i dziś Kamienica przy ulicy 3 Maja

50 Muzeum Holokaustu Muzeum Historii Żydów Polskich Źródła red. Bolesław Ciepiela, Małgorzata Sromek, Śladami Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego. Wspomnienia, Stowarzyszenie Autorów Polskich Oddział Będziński, Będzin A.Namysło, Zanim nadeszła Zagłada... Położenie ludności żydowskiej w Zagłębiu Dąbrowskim w okresie okupacji niemieckiej, Katowice red. Z.Jagodziński, Monografia Zawiercia, TMZZ, Zawiercie Prywatne archiwum p.barbary Francik

51 Prezentację wykonali Uczniowie Gimnazjum nr 1 w Zawierciu: D.Pułtorak K.Rojewska A.Serwicka A.Opyrchał Ł.Matera

52 Dziękujemy za uwagę