Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu.

Transkrypt

1 Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu. Uk ad graficzny CKE 2010 KOD WPISUJE ZDAJ CY PESEL Miejsce na naklejk z kodem EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPO ECZE STWIE POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2010 Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron (zadania 1 25). Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka dym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 5. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie b d oceniane. 6. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 7. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 100 MWO-P1_1P-102

2 2 Zadanie 1. (3 pkt) Do podanych opisów dopisz imiona i nazwiska odpowiednich polskich polityków. Opisy: A. Polski historyk, wieloletni dzia acz Unii Wolno ci, minister spraw zagranicznych w latach , pose do Parlamentu Europejskiego. W 1998 roku pe ni funkcj przewodnicz cego OBWE.... B. Dziennikarz i historyk, wi zie obozu w Auschwitz, minister spraw zagranicznych w rz dzie Józefa Oleksego i Jerzego Buzka. Rzecznik pojednania polsko-niemieckiego. Honorowy obywatel Izraela.... C. Profesor nauk technicznych. Dzia acz Akcji Wyborczej Solidarno. Premier rz du w latach Pose do Parlamentu Europejskiego, od 2009 jego przewodnicz cy.... Zadanie 2. (5 pkt) Podaj trzy grupy spo eczne, które zgodnie z obowi zuj cym w Polsce prawem maj status mniejszo ci narodowych, i dwie grupy spo eczne, które maj status mniejszo ci etnicznych. Odpowiedzi wybierz spo ród: Kaszubi, emkowie, Ormianie, S owacy, Tatarzy, Ukrai cy, Karaimi, Rosjanie. A. Mniejszo ci narodowe: B. Mniejszo ci etniczne: Zadanie 3. (3 pkt) Do podanych organów w adzy Rzeczypospolitej Polskiej dopisz czas trwania ich kadencji. Odpowiedzi wybierz spo ród: 9 lat, 5 lat, 4 lata, 6 lat. Organy w adzy: A. Prezes Najwy szej Izby Kontroli... B. Sejm... C. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej... Zadanie 4. (2 pkt) Podaj dwie cechy odró niaj ce grup spo eczn od przypadkowego zbioru osób

3 3 Zadanie 5. (4 pkt) Do podanych doktryn politycznych dopisz nazwiska ich twórców lub zwolenników. Odpowiedzi wybierz spo ród: John Stuart Mill, Eduard Bernstein, Edmund Burke, Piotr Kropotkin, Karol Marks. Doktryny polityczne: A. konserwatyzm... B. liberalizm... C. socjaldemokracja... D. komunizm... W zadaniach 6 8 rozstrzygnij, które zdania zawieraj informacje prawdziwe, a które fa szywe. W tabel obok ka dego zdania wpisz odpowiednio: Prawda lub Fa sz. Zadanie 6. (3 pkt) Cz owiek i spo ecze stwo Zdania Prawda/Fa sz A. B. C. Oportunizm charakteryzuje si jawnym lekcewa eniem uznawanych w danej spo eczno ci praw, norm obyczajowych, warto ci oraz osób. Obywatelskie niepos usze stwo to wiadome nieprzestrzeganie praw uwa anych za niesprawiedliwe. Typ spo ecze stwa, którego g ówn zasad jest wolno jednostki i jej odpowiedzialno, nazywamy spo ecze stwem otwartym. Zadanie 7. (3 pkt) Prawo Rzeczpospolita Polska Zdania Prawda/Fa sz A. S dziowie mog by cz onkami partii politycznych. B. Sankcjami w prawie karnym s kary i rodki karne. C. Krajowa Rada S downictwa stoi na stra y niezale no ci s dów i niezawis o ci s dziów. Nr zadania Wype nia Maks. liczba punktów egzaminator Uzyskana liczba punktów

4 4 Zadanie 8. (4 pkt) Organizacje mi dzynarodowe Organizacja Narodów Zjednoczonych Zdania Prawda/Fa sz A. B. C. D. Zgromadzenie Ogólne sk ada si z przedstawicieli wszystkich pa stw cz onkowskich ONZ, z których ka de ma jeden g os. Status sta ych cz onków Rady Bezpiecze stwa ma sze pa stw: Chiny, Francja, Niemcy, Rosja, USA i Wielka Brytania. Organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych to mi dzyrz dowe organizacje po czone z ONZ oddzielnymi porozumieniami. UNICEF to organizacja koordynuj ca dzia ania ONZ s u ce rozwojowi mi dzynarodowej wspó pracy kulturalnej, o wiatowej i naukowej. Zadanie 9. (2 pkt) Spo ród podanych praw i wolno ci wybierz te, które zgodnie z Konstytucj RP nale do grupy praw i wolno ci politycznych. W wyznaczone miejsce wpisz w a ciwe litery. Prawa i wolno ci: A. wolno zrzeszania si B. nietykalno osobista C. prawo wybierania pos ów D. prawo do w asno ci Prawa i wolno ci polityczne:... Zadanie 10. (3 pkt) Do podanych opisów funkcji wspó czesnego pa stwa dopisz ich nazwy. Odpowiedzi wybierz spo ród: kulturalno-o wiatowa, porz dkowa, administracyjna, prawodawcza, socjalna. Opisy: A. Pa stwo ustanawia obowi zuj cy na swoim terytorium kodeks karny i kodeks cywilny. funkcja... B. Pa stwo podejmuje dzia ania na rzecz pomocy spo ecznej, organizuje system rentowoemerytalny, publiczn s u b zdrowia. funkcja... C. Pa stwo dba o bezpiecze stwo obywateli, utrzymuje si y mundurowe s u ce zaprowadzaniu adu spo ecznego w sytuacjach zagro enia i amania prawa. funkcja...

5 5 Zadanie 11. (3 pkt) W ka dym z podanych podpunktów podkre l cech w a ciw dla Konstytucji RP. A. Konstytucja: materialna / formalna. B. Procedura powstawania: oktrojowana / uchwalona i przyj ta w referendum. C. Okres obowi zywania: sta a / czasowa. Zadanie 12. (2 pkt) Podaj nazwy zasad ustrojowych, do których odnosz si zacytowane fragmenty Konstytucji RP. A. Art.4.1. W adza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej nale y do Narodu. zasada... B. Art.7. Organy w adzy publicznej dzia aj na podstawie i w granicach prawa. zasada... Zadanie 13. (4 pkt) Podaj pe ne nazwy konstytucyjnych organów pa stwa, do których uprawnie odnosz si zacytowane fragmenty Konstytucji RP. A. Art Wa no wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza B. Art ) ratyfikuje i wypowiada umowy mi dzynarodowe [...] C. Art [...] kontroluje dzia alno organów administracji rz dowej [...] z punktu widzenia legalno ci, gospodarno ci, celowo ci i rzetelno ci. D. Art [...] stoi na stra y wolno ci i praw cz owieka i obywatela okre lonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Zadanie 14. (3 pkt) Uzupe nij zdania, wpisuj c nazw w a ciwego s du. Nie u ywaj skrótów. A. S d apelacyjny pe ni funkcj s du II instancji rozpatruj cego apelacje od wyroków wydanych w I instancji przez... B. Nadzór nad dzia alno ci s dów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania sprawuje... C. rodki odwo awcze od orzecze wojewódzkich s dów administracyjnych rozpoznaje... Nr zadania Wype nia Maks. liczba punktów egzaminator Uzyskana liczba punktów

6 6 Zadanie 15. (2 pkt) Do podanych opisów zada realizowanych przez jednostki samorz du terytorialnego dopisz sposoby ich finansowania. Odpowiedzi wybierz spo ród: dochody w asne, subwencje ogólne, dotacje celowe z bud etu pa stwa. Opis zadania: A. Przed rad gminy stan o zadanie znalezienia rodków na sfinansowanie przebudowy skrzy owania. Droga nale a a do kategorii dróg gminnych. Potrzebne fundusze uzyskano ze sprzeda y dzia ki b d cej w asno ci gminy.... B. Planowana przez gmin inwestycja by a wa na, wi c rz d przekaza dodatkowe rodki na jej sfinansowanie. Gmina otrzyma a 50% rodków przeznaczonych na realizacj inwestycji.... Zadanie 16. (2 pkt) Na podstawie tekstu i w asnej wiedzy wykonaj polecenia. Historyk Janusz K. wytoczy proces cywilny Wies awowi F. Uzna, e ten naruszy jego dobra osobiste, zarzucaj c mu w li cie do IPN dzia ania na szkod demokratycznej opozycji. Na podstawie: Gazeta Wyborcza nr 256, z r. A. Okre l, która z osób wymienionych w tek cie jest w opisanej sprawie powodem. Podaj jej imi. Powód... /imi / B. Rozwi skrót IPN. Zadanie 17. (3 pkt) Do podanych opisów dopisz odpowiednich polityków. Odpowiedzi wybierz spo ród: Martin Luther King, Charles de Gaulle, Robert Schuman, Fidel Castro. Opisy: A. Laureat pokojowej Nagrody Nobla; dzia acz na rzecz równouprawnienia ludno ci i zniesienia dyskryminacji rasowej w USA; w 1963 roku by jednym z g ównych przywódców pokojowej demonstracji zwanej Marszem na Waszyngton.... B. Pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Kuby; rewolucjonista i dyktator kuba ski; w adz nad pa stwem przej w 1959 roku.... C. Prezydent Francji w latach ; zwolennik idei Europy Ojczyzn; doprowadzi do wyst pienia Francji ze struktur wojskowych NATO....

7 7 Zadanie 18. (4 pkt) Do podanych fragmentów traktatów mi dzynarodowych dopisz rok ich podpisania oraz nazwy organizacji, które powsta y na ich mocy. Nie u ywaj skrótów. Fragmenty traktatów: A. Jego Królewska Mo Król Belgów, Prezydent Republiki Federalnej Niemiec, Prezydent Republiki Francuskiej, Prezydent Republiki W oskiej, Jej Królewska Wysoko Wielka Ksi na Luksemburga, Jej Królewska Mo Królowa Niderlandów, uznaj c, e energia atomowa stanowi zasadnicze ród o rozwoju i o ywienia przemys u, które umo liwi rozprzestrzenienie idei pokoju, [...] zdecydowani stworzy warunki niezb dne do rozwoju silnego przemys u j drowego [...] rok podpisania traktatu... nazwa organizacji... B. Strony zgadzaj si, e zbrojna napa na jedn lub wi cej z nich w Europie lub Ameryce Pó nocnej b dzie uznana za napa przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzaj si, e je eli taka zbrojna napa nast pi, to ka da z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artyku u 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadni tym [...] rok podpisania traktatu... nazwa organizacji... Zadanie 19. (4 pkt) Podaj polskie nazwy opisanych instytucji lub organów Unii Europejskiej. Nie u ywaj skrótów. A. Politycznie niezale na od rz dów pa stw cz onkowskich instytucja, która reprezentuje ca Uni Europejsk i dba o jej interesy. Zg asza projekty aktów prawnych, proponuje kierunki polityki i programy dzia ania, odpowiada za wykonywanie decyzji Parlamentu i Rady.... B. Instytucja powo ana do ycia w 1994 roku. Jest organem doradczym z o onym z przedstawicieli w adz regionalnych i lokalnych krajów cz onkowskich. Dba o poszanowanie regionalnej i lokalnej to samo ci.... C. Jest podstawowym organem decyzyjnym i prawodawczym Unii Europejskiej. Rz dy pa stw cz onkowskich deleguj do niej ministrów kieruj cych resortami, których problemy rozpatrywane s na jej forum.... D. Instytucja uprawniona do rozstrzygania sporów prawnych powsta ych mi dzy pa stwami cz onkowskimi, instytucjami UE, przedsi biorstwami i osobami fizycznymi. W jej sk ad wchodzi jeden s dzia z ka dego pa stwa cz onkowskiego. Powsta a w 1952 roku.... Informacje publikowane na stronie Nr zadania Wype nia Maks. liczba punktów egzaminator Uzyskana liczba punktów

8 8 Zadanie 20. (1 pkt) Na podstawie danych zawartych w tabeli okre l zwi zek pomi dzy ocen skuteczno ci operacji militarnej NATO w Afganistanie a poparciem respondentów dla udzia u w niej polskich o nierzy. Czy popiera Pan(i) udzia polskich o nierzy w operacji NATO w Afganistanie, czy te nie? Czy uwa a Pan(i), e operacja militarna NATO w Afganistanie przyczyni si do pokoju w tym kraju? Popieram Nie popieram Trudno powiedzie Tak 72% 25% 3% Nie 8% 89% 3% Trudno powiedzie 12% 69% 19% Na podstawie: Stosunek do udzia u polskich o nierzy w operacji NATO w Afganistanie. [w:] Komunikat z bada CBOS, Warszawa, pa dziernik Zadanie 21. (6 pkt) Okre l, które z pa stw oznaczonych na mapie numerami 1 5 by y (s ) obszarami dzia ania wymienionych organizacji terrorystycznych. Uzupe nij tabel, podaj c brakuj ce informacje

9 9 IRA Organizacja Pa stwo Numer Frakcja Czerwonej Armii ETA Zadanie 22. (5 pkt) Na podstawie tekstu i w asnej wiedzy wykonaj polecenia. Wkrótce minie siedem lat od obalenia re imu talibów. Od siedmiu lat pó wiata stara si zapewni temu nowemu pa stwu, Islamskiej Republice Afganistanu, lepsz przysz o, a przede wszystkim pokój. [...] W kolejnych przemówieniach i o wiadczeniach zachodnich wojskowych, dyplomatów i polityków stale si powtarza, e sytuacja w dziedzinie bezpiecze stwa wyra nie si poprawi a, e sukcesy militarne s niezaprzeczalne, e talibowie w a ciwie zostali pokonani. Jednak kiedy Afga czycy mówi sami do lokalnego audytorium, powtarzaj, e pokój i Afganistan to ci gle dwa sprzeczne s owa. W ubieg ym roku przy afga skich drogach wybuch o 1469 bomb, tj. prawie pi ciokrotnie wi cej ni w 2004 roku. Naliczono 8950 zbrojnych ataków na wojska i cywilny personel pomocniczy, czyli dziesi ciokrotnie wi cej ni trzy lata wcze niej. 130 zamachowców samobójców wysadzi o si w powietrze, w roku 2004 by o ich trzech. [...] Afganistan, jak ju nie raz w dziejach, jest pionkiem na szachownicy, przy której siedzi wi cej ni dwóch graczy. Akcja, w której uczestniczy zachodnia po owa wiata, nie przynosi szybkich efektów, bo druga po owa dok ada stara, by te wysi ki niweczy. Podczas gdy NATO stara si rozbroi ludno, nie ustaj dostawy granatników i karabinów z Pakistanu. Rz d Iranu oskar any jest o wspieranie handlu afga skim opium i heroin w celu szkodzenia Zachodowi. Chiny, najdalej na wschód po o ony s siad Afganistanu, licz na nowe ród a surowców z tamtejszych gór. W Dubaju pierze si i inwestuje brudne pieni dze zarobione w Afganistanie. ród o: U. Fichtner, Trzecia wojna wiatowa, a) Okre l, czy wed ug autora tekstu dzia ania podj te przez NATO doprowadzi y do stabilizacji sytuacji wewn trznej w Afganistanie. Sformu uj dwa argumenty uzasadniaj ce odpowied. Odpowied... Argumenty b) Wymie dwa podane w tek cie powody, dla których Iran, Pakistan, Chiny i Dubaj zainteresowane s destabilizacj sytuacji politycznej w Afganistanie Nr zadania Wype nia Maks. liczba punktów egzaminator Uzyskana liczba punktów

10 10 Zadanie 23. (7 pkt) Na podstawie wykresu i w asnej wiedzy wykonaj polecenia. ród o: a) Kto powinien podejmowa dzia ania na rzecz ochrony rodowiska naturalnego? Na podstawie wykresu przedstaw zmiany opinii respondentów w latach b) Wymie po dwa dzia ania na rzecz ochrony rodowiska naturalnego, jakie na terytorium gminy mog podj jej w adze i mieszka cy. w adze gminy mieszka cy gminy......

11 11 Zadanie 24. (7 pkt) Zapoznaj si z danymi dotycz cymi frekwencji wyborczej w Polsce w latach i wykonaj polecenia. Tabela 1 Frekwencja wyborcza w Polsce podczas wyborów do Parlamentu Europejskiego i w referendach po 1989 roku. Rok Wybory do Parlamentu Europejskiego 1996 Referenda Referendum w sprawie uw aszczenia i prywatyzacji 32,40% 1997 Referendum konstytucyjne 42,86% 2003 Referendum w sprawie przyst pienia do Unii Europejskiej 58,85% ,87% ,53% Tabela 2 Frekwencja wyborcza w Polsce w latach Data wyborów Wybory do Sejmu Wybory prezydenckie ,70% ,63% 53,40% ,20% ,13% ,70% 68,20% ,93% ,12% ,29% ,57% ,74% 50,99% ,88% Na podstawie: Na podstawie: A. Na podstawie tabeli 2. podaj wielko frekwencji w wyborach do Sejmu Kontraktowego. B. Wyja nij, dlaczego w latach 1990, 1995 i 2005 podano dwa wska niki frekwencji wyborczej w wyborach prezydenckich. W wypowiedzi powo aj si na Konstytucj RP. Nr zadania 23. Wype nia Maks. liczba punktów 7 egzaminator Uzyskana liczba punktów

12 12 C. Porównaj frekwencj obywateli polskich w wyborach do Parlamentu Europejskiego z frekwencj w referendum w sprawie przyst pienia Polski do Unii Europejskiej. Na podstawie w asnej wiedzy wyja nij ró nic frekwencji. Porównanie: Wyja nienie:.. Zadanie 25. (15 pkt) Szukaj c sposobów podwy szenia frekwencji wyborczej w Polsce, zaproponowano wprowadzenie przymusu uczestnictwa obywateli polskich w wyborach parlamentarnych, prezydenckich, samorz dowych, do Parlamentu Europejskiego oraz w referendach. Ustosunkuj si do tej propozycji. Podaj argumenty i kontrargumenty. Rozwa inne ni przymus wyborczy dzia ania, które mog yby zwi kszy zainteresowanie obywateli yciem politycznym kraju. CZYSTOPIS

13 13 Nr zadania Wype nia Maks. liczba punktów 7 15 egzaminator Uzyskana liczba punktów

14 14

15 15

16 16 BRUDNOPIS