There are no translations available.

Transkrypt

1 There are no translations available. Maria Wisława Anna Szymborska urodziła się na Prowencie, czyli Folwarku (obszarze 1 / 8

2 dworskim, który wówczas stanowił odrębną jednostkę administracyjną pomiędzy Kórnikiem a Bninem[5]) położonym na południe od zamku w Kórniku, nad Jeziorem Kórnickim w Poznańskiem. Była córką Wincentego Szymborskiego, zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, i Anny Marii z domu Rottermund ( ). Rodzice Szymborskiej przenieśli się w styczniu 1923 z Zakopanego do Kórnika, dokąd hrabia Zamoyski wysłał Szymborskiego w celu uporządkowania spraw finansowych jego tamtejszej posiadłości[6]. Po śmierci hrabiego w 1924, rodzina Szymborskich zamieszkała w Toruniu, a od 1929 w Krakowie przy ul. Radziwiłłowskiej. Wisława Szymborska uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, a następnie od września 1935 do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5. Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę na tajnych kompletach, a od roku 1943 zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. W tym też czasie po raz pierwszy wykonała ilustracje do książki (podręcznik języka angielskiego First steps in English Jana Stanisławskiego) i zaczęła pisywać opowiadania oraz z rzadka wiersze. Od 1945 brała udział w życiu literackim Krakowa, do 1946 należała do grupy literackiej Inaczej [7]. Według wspomnień poetki największe wrażenie wywarł na niej Czesław Miłosz. W tym samym roku podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, by następnie przenieść się na socjologię. Studiów jednak nie ukończyła ze względu na trudną sytuację materialną. W kwietniu 1948 wyszła za mąż za poetę Adama Włodka. Nowożeńcy zamieszkali w Domu Literatów przy ul. Krupniczej 22. Niepowtarzalny klimat tego środowiska miał inspirujący wpływ na twórczość poetki. Z mężem rozwiodła się w Od 1969 była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem aż do jego śmierci w 1990 (nie łączył ich jednak nigdy związek małżeński ani wspólne mieszkanie). Prowadziła warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym na UJ w pierwszych latach jego istnienia. W 1953 sygnatariuszka Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego[8]. 2 / 8

3 W 1957 Szymborska nawiązała kontakty z paryską Kulturą i Jerzym Giedroyciem. W 1964 znalazła się wśród sygnatariuszy sfałszowanego przez władze protestu potępiającego Radio Wolna Europa za nagłośnienie Listu 34[9]. Do 1966 była członkiem PZPR. W 1975 podpisała protestacyjny list 59, w którym czołowi polscy intelektualiści protestowali przeciwko zmianom w konstytucji, wprowadzającym zapis o kierowniczej roli PZPR i wiecznym sojuszu z ZSRR. W listopadzie 2011 Wisława Szymborska przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012 w swoim domu w Krakowie w czasie snu. Informację o śmierci Szymborskiej przekazał jej sekretarz Michał Rusinek[10]. Pogrzeb poetki odbył się 9 lutego Zgodnie z jej wolą urna z prochami została złożona w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera GD rząd 10., grób numer 10[11]). Pogrzeb miał charakter świecki[12]. Twórczość literacka Pierwsze wiersze opublikowała w krakowskim "Dzienniku Polskim", następnie w "Walce" i "Pokoleniu". W tych czasach Szymborska była związana ze środowiskiem akceptującym socjalistyczną rzeczywistość. W latach była sekretarzem dwutygodnika oświatowego "Świetlica Krakowska" i między innymi zajmowała się ilustracjami do książek. W 1949 roku pierwszy tomik wierszy Szymborskiej Wiersze (według innych źródeł Szycie sztandarów) nie został dopuszczony do druku, gdyż "nie spełniał wymagań socjalistycznych". Debiutem książkowym został wydany w roku 1952 tomik wierszy Dlatego żyjemy. Szymborska została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Była także członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach była członkiem redakcji "Życia Literackiego", gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę "Lektury nadobowiązkowe", które zostały później opublikowane także w formie książkowej. W latach wchodziła w skład zespołu redakcyjnego krakowskiego miesięcznika "NaGłos". Kiedy w latach 80. rozwiązane zostało krakowskie Pismo, swoje "Lektury nieobowiązkowe" publikowała we wrocławskiej Odrze. Tu opublikowała m.in. wiersz "Kot w pustym mieszkaniu", napisany po śmierci przyjaciela Kornela Filipowicza. 3 / 8

4 Szymborska była nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta. Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech jest Karl Dedecius, tłumacz literatury polskiej. W twórczości Wisławy Szymborskiej ważne miejsce zajmują także limeryki, z tego względu zasiadała ona w Loży Limeryków, której prezesem jest jej sekretarz Michał Rusinek. Wisława Szymborska uznawana jest również za twórczynię i propagatorkę takich żartobliwych gatunków literackich, jak lepieje, moskaliki, odwódki i altruiki. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Jej książki zostały przetłumaczone na 42 języki[13]. Dnia 23 Września 2012 w radiowej Trójce zostały wyemitowane niepublikowane dotąd wiersze Szymborskiej[14]. - Order Orła Białego (2011)[20][21] - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974) - Złoty Krzyż Zasługi (1955, w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki[22] - Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005)[23] - Nagroda Kościelskich (1990 przyznana wyjątkowo, jednorazowa Nagroda im. Zygmunta Kallenbacha za najwybitniejszą książkę ostatniego dziesięciolecia)[24] - Nagroda Goethego (1991) - Nagroda Herdera (1995) - Doktor Honoris Causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (27 lutego 1995)[25] - jedyny doktorat honorowy, który przyjęła poetka[26] - Nagroda Literacka Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego (1996) - Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (przyznana 1 października 1996, wręczona w Sztokholmie 9 grudnia 1996). Komitet Noblowski w uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości". - Tytuł Człowiek Roku tygodnika Wprost (1996) - Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa[27] (1997) 4 / 8

5 - Dziecięca Nagroda SERCA za pomoc dla świdnickich dzieci. Za pośrednictwem Jacka Kuronia i jego Fundacji "Pomoc Społeczna SOS" przekazała część Nagrody Nobla na zakup okien do budowanego w Świdnicy Europejskiego Centrum Przyjaźni Dziecięcej. Laudacja Noblowska "W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak, jak ruch krwi pod skórą". Tomy wierszy - Dlatego żyjemy, 1952, 1954 (2. wyd.) - Pytania zadawane sobie, Wołanie do Yeti, Sól, Sto pociech, Wszelki wypadek, Wielka liczba, Ludzie na moście, Koniec i początek, Chwila, Dwukropek, 2005 (Nominacja do Śląskiego Wawrzynu Literackiego, kwiecień 2006; Nominacja do Nagrody Literackiej Nike, 2006). - Tutaj, Wystarczy, Zbiory poezji wierszy, Wiersze wybrane, / 8

6 - Poezje wybrane, Poezje: Poems (edycja dwujęzyczna polsko-angielska), Widok z ziarnkiem piasku, Sto wierszy sto pociech, Rymowanki dla dużych dzieci, Miłość szczęśliwa i inne wiersze, Wiersze wybrane (Wydawnictwo A5 K. Krynicka, ISBN ), Milczenie roślin, 2011, 2012 (2. wyd.) Inne - Lektury nadobowiązkowe, 1992 i nast. cykl felietonów. - Rymowanki dla dużych dzieci, 2005 zbiór limeryków, moskalików i innych krótkich form poetyckich Publikacje o Szymborskiej - Artur Sandauer, Na przykład Szymborska, w Liryka i logika, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, Artur Sandauer, Pogodzona z historią, w Poeci czterech pokoleń, Kraków: Wydawnictwo Literackie, Stanisław Balbus, Świat ze wszystkich stron świata. O Wisławie Szymborskiej, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996, 1997, ISBN Małgorzata Baranowska, Tak lekko było nic o tym nie wiedzieć... Szymborska i świat, Wydawnictwo Dolnośląskie, Urszula Biełous, Szymborska (publikacja w jęz. francuskim; tłum. Barbara Grzegorzewska), Agencja Autorska, Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Wisławy Szymborskiej pamiątkowe rupiecie, przyjaciele i sny, Prószyński i S-ka, 1997 [2 wydania], ISBN , ISBN ; wydanie 3 zmienione i uzupełnione 2003, ISBN ; wydanie holenderskie pt. Wislawa Szymborska. Prullaria, dromen en vrienden, De Geus, 2007, ISBN ). - Wojciech Ligęza, O poezji Wisławy Szymborskiej. Świat w stanie korekty, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2002, ISBN Ryszard Matuszewski, Wisławy Szymborskiej dary przyjaźni i dowcipu, Oficyna Wydawnicza "AURIGA" 2008, ISBN ISBN Tadeusz Nyczek, 22 x Szymborska, Wydawnictwo a5, 1997, ISBN ; wydanie rozszerzone pt. Tyle naraz świata. 27 x Szymborska: Wydawnictwo a5, 2005, ISBN Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Wisława Szymborska (książka towarzysząca albumowi Wisława Szymborska, wyd. Agora SA, 2010). 6 / 8

7 Szymborska w piosenkach : Łucja Prus: piosenka do tekstu wiersza "Nic dwa razy" wykonana na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie[28] : Pabieda: piosenka do fragmentu tekstu wiersza "Dzieci epoki" (album To jeszcze nie koniec!) : Maanam: tekst utworu "Nic dwa razy"[29] (album Róża) : Grzegorz Turnau: To tu, to tam (tekst utworu Atlantyda) : 4-płytowy album Wisława Szymborska, wyd. Agora SA (na dwóch płytach Szymborska czyta swoje wiersze, na trzeciej dziewięciu wykonawców śpiewa dziesięć piosenek z tekstami Szymborskiej, na czwartej DVD znajduje się film dokumentalny Chwilami życie bywa znośne. Przewrotny portret Wisławy Szymborskiej Katarzyny Kolendy-Zaleskiej). - Miłość od pierwszego wejrzenia Zbigniew Zamachowski [1] Jarosław Malesiński Wspomnienie. mieczewo.com [dostęp ]. [2] Violetta Szostak "Szymborscy - burzliwe fortuny obroty" gazeta.pl, [dostęp ]. [3] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1961 r. w sprawie zmiany granic miasta Kórnika w powiecie śremskim, województwie poznańskim (Dz. U. z 1961 r. Nr 13, poz. 63). [4] Julian Krzyżanowski (red.): Literatura polska : przewodnik encyklopedyczny. T. 2: N Ż. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s ISBN [5] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 10: Województwo poznańskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1926, s [6] Barbara Dolczewska, Marceli Kosman: Zamek w Kórniku : dzieje i zbiory. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982, s. 23. ISBN [7] Grzegorz Gazda: Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s ISBN [8] 8,0 8,1 Wojciech Czuchnowski: Blizna. Proces Kurii krakowskiej Kraków: Znak, ISBN [9] Anna Bikont, Joanna Szczęsna Towarzysze nieudanej podróży [10] Wisława Szymborska nie żyje. Noblistka zmarła po długiej chorobie. gazeta.pl, [dostęp ]. [11] Olga Szpunar: "To grób noblistki? Wstyd!". Rusinek uspokaja oburzonych. Gazeta Wyborcza, [dostęp ]. [12] Konrad Piasecki: Majchrowski: Świecki pogrzeb, zamiast kwiatów datki na hospicjum, ostatnia wola noblistki. RMF FM, [dostęp ]. 7 / 8

8 [13] Justyna Sobolewska: Czytanie Polski (pol.). Polityka. [dostęp ]. [14] Łukasz Szewczyk: Niepublikowane wiersze Wisławy Szymborskiej w radiowej Trójce (pol.). W: Media2.pl [on-line] [dostęp ]. [15] Ewa Polak-Pałkiewicz: Tej garstce, która nas słucha [dostęp ]. Cytat: "Potępiamy tych dostojników hierarchii Kościoła, którzy sprzyjali knowaniom antypolskim i okazywali zdrajcom pomoc, oraz niszczyli cenne zabytki kulturalne... Zobowiązujemy się w twórczości swojej jeszcze bardziej bojowo i wnikliwiej niż dotychczas podejmować aktualne problemy walki o socjalizm i ostrzej piętnować wrogów narodu..." z manifestu krakowskich literatów podpisanego m.in. przez Wisławę Szymborską. [16] Marek Klecel: Dodatek historyczny IPN: Kapłani niezłomni [dostęp ]. [17] Aleksander Szumański: Biały Orzeł bez korony z Szymborską w tle [dostęp ]. [18] Poezja czasów socrealizmu. [dostęp ]. [19] Marek Klecel: Socrealizm dla dorosłych i dla dzieci [dostęp ]. [20] M.P. z 2011 r. Nr 32, poz. 384 pkt 1. [21] Prezydent odznaczył ludzi kultury. Prezydent.pl, [dostęp ]. [22] M.P. z 1955 r. Nr 96, poz. 363 poz.223 [23] Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury. wp.pl, 5 października [dostęp 2 lipca 2011]. [24] Nagroda Fundacji im. Kościelskich. [dostęp ]. [25] Doktoraty Honoris Causa UAM - lata [26] Stefan Drajewski: Nie do końca odeszła. Zostały nam wiersze. Magazyn Głosu Wielkopolskiego, nr 28 (20.663), 3 lutego 2012, s. 2 [27] Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. [dostęp 18 lutego 2011]. [28] [1] [dostęp: ] [29] na podstawie strony zespołu [dostęp: ] Źródło: Wikipedia Tekst udostępniony pod licencją: Creative Commons Licence 8 / 8