Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Transkrypt

1 Programowanie perspektywy finansowej na lata maja 2014 r. Programowanie perspektywy finansowej Umowa Partnerstwa - Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

2 SPIS TREŚCI 1 ROZWIĄZANIA ZAPEWNIAJĄCE ZGODNOŚĆ ZE STRATEGIĄ EUROPA Rozwiązania zapewniające powiązanie z realizacją celów Strategii Europa Strategia Rozwoju Kraju 2020 jako odpowiedź na Strategię Europa Bieżące monitorowanie realizacji celów Strategii Europa Powiązanie celów rozwojowych kraju z celami Strategii Europa Rola Umowy Partnerstwa w realizacji KPR i Zaleceń Rady Główne potrzeby rozwojowe kraju zróżnicowania terytorialne kluczowe bariery w kontekście Strategii Europa Analiza potrzeb w kontekście realizacji celów rozwojowych kraju i regionów Diagnoza tematyczna Diagnoza terytorialna Wnioski z dotychczasowych doświadczeń Doświadczenia polityki spójności Doświadczenia wspólnej polityki rolnej Doświadczenia wspólnej polityki rybołówstwa Kluczowe wnioski z ewaluacji ex ante Ocena logiki interwencji Umowy Partnerstwa Ocena adekwatności alokacji finansowej w ramach Umowy Partnerstwa Wybór celów tematycznych i podsumowanie najważniejszych rezultatów interwencji Strategia wykorzystania EFSI w ramach poszczególnych celów tematycznych Cel tematyczny 1. Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji Cel tematyczny 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnokomunikacyjnych Cel tematyczny 3. Wzmacnianie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego (w odniesieniu do EFRROW) oraz sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do EFMR) Cel tematyczny 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach Cel tematyczny 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem Cel tematyczny 6. Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami Cel tematyczny 7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej Cel tematyczny 8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników. 128 Cel tematyczny 9. Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją Cel tematyczny 10. Inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie Cel tematyczny 11. Wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej Oczekiwane rezultaty interwencji funduszy oraz podstawowe wskaźniki rezultatu strategicznego Zarys finansowania Rozkład zobowiązań unijnych w ramach UP na poszczególne lata Całkowita alokacja dla Polski w ramach polityki spójności Podział alokacji wg celów tematycznych oraz w układzie funduszy koncentracja tematyczna Poziom wydatków planowanych na cele klimatyczne Programy służące realizacji celów Umowy Partnerstwa Programy operacyjne polityki spójności Programy operacyjne wspólnej polityki rolnej oraz wspólnej polityki rybołówstwa Poziom współfinansowania Pomoc techniczna Sposób realizacji zasad horyzontalnych Zasada partnerstwa Promowanie równości szans kobiet i mężczyzn Zrównoważony rozwój Inne zasady horyzontalne Zachowanie zasad polityki przestrzennej Zapobieganie dyskryminacji

3 2 WARUNKI EFEKTYWNEGO WDRAŻANIA UMOWY PARTNERSTWA System koordynacji Podmioty koordynacji i zakresy kompetencji Koordynacja strategiczna na poziomie UP Koordynacja zarządcza Koordynacja i komplementarność pomiędzy politykami i instrumentami Komplementarność EFRROW z pozostałymi środkami EFSI Komplementarność I i II filara WPR Komplementarność EFMR z innymi EFSI ze Wspólną Polityką Rybołówstwa oraz Zintegrowaną Polityką Morską Koordynacja z instrumentami krajowymi kontrakt terytorialny Realizacja zasady dodatkowości Ocena stopnia wypełnienia warunków ex ante Sposób zapewnienia spójności funkcjonowania ram wykonania dla Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych Ocena zdolności instytucjonalnej systemu realizacji Umowy Partnerstwa ogólna ocena zdolności instytucjonalnej Polityka spójności PROW Program Operacyjny Rybactwo i Morze Planowane uproszczenia dla beneficjentów Plan działań dla beneficjentów funduszy polityki spójności Plan działań dla beneficjentów Programu Rozwój Obszarów Wiejskich Plan działań dla beneficjentów Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze TERYTORIALNY WYMIAR PROWADZONEJ INTERWENCJI Obszary strategicznej Interwencji Państwa Polska Wschodnia Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji Obszary wiejskie, w szczególności o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Obszary przygraniczne Inne obszary interwencji w układzie terytorialnym Instrumenty rozwoju terytorialnego Rozwój lokalny kierowany przez społeczność Główne wyzwania realizacji RLKS EFSI, typy terytoriów, programy wspierające RLKS Cele i priorytety do realizacji z wykorzystaniem RLKS Podstawowe zasady realizacji RLKS Finansowanie LSR Zadania i rola LGD Mechanizmy koordynacyjne oraz administracyjne ramy wdrażania RLKS Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Obszar realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce i finansowanie UE Warunki realizacji ZIT Zadania Związku ZIT związane z wdrażaniem ZIT Sposób ujęcia wymiaru miejskiego Współpraca terytorialna oraz strategie makroregionalne Europejska Współpraca Terytorialna Komplementarność EFSI ze Zintegrowaną Polityką Morską (ZPM) Komplementarność EFSI ze Strategią UE dla Regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB) Współpraca międzyregionalna i ponadnarodowa w ramach Celu Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia Obszary ze szczególnym nasileniem problemu ubóstwa Obszary z nasileniem problemów demograficznych

4 4 ZARYS CENTRALNEGO SYSTEMU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Z BENEFICJENTAMI Polityka spójności Wspólna Polityka Rolna Wspólna polityka rybołówstwa ZARYS SYSTEMU WDRAŻANIA System instytucjonalny służący realizacji Umowy Partnerstwa System instytucjonalny polityki spójności System instytucjonalny w programach EWT System instytucjonalny dla Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich System instytucjonalny dla Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze Zasady wyboru projektów Polityka spójności Zasady ogólne Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności Pomoc techniczna Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Program Operacyjny Rybactwo i Morze Zarządzanie finansowe Polityka spójności Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Program Operacyjny Rybactwo i Morze Sprawozdawczość i monitorowanie Ewaluacja Kształt instytucjonalny systemu ewaluacji Realizacja procesu ewaluacji w okresie Informacja i promocja SPIS TABEL I SCHEMATÓW SPIS SKRÓTÓW

5 Wstęp Umowa Partnerstwa (UP) jest dokumentem określającym strategię interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych: polityki spójności, wspólnej polityki rolnej (WPR) i wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) w Polsce w latach Instrumentami realizacji UP są krajowe programy operacyjne (KPO) i regionalne programy operacyjne (RPO). Dokumenty te wraz z UP tworzą spójny system dokumentów strategicznych i programowych na nową perspektywę finansową. UP określa z jednej strony kontekst strategiczny w wymiarze tematycznym i terytorialnym, z drugiej zaś wskazuje oczekiwane rezultaty oraz obowiązujące ramy finansowe i wdrożeniowe. UP stanowi punkt odniesienia do określania szczegółowej zawartości programów operacyjnych. Programy operacyjne precyzują specyficzne obszary wsparcia i instrumenty realizacji, z poszanowaniem zapisów UP. Wynegocjowana z Komisją Europejską (KE) UP oraz programy operacyjne stanowią podstawę do realizacji nowej perspektywy finansowej w Polsce. Fundusze europejskie na lata Polska traktuje jako główne, choć nie jedyne źródło finansowania inwestycji zapewniających dynamiczny, trwały i zrównoważony rozwój. Logika programowania opiera się więc na powiązaniu oczekiwań europejskich odnośnie koncentracji na celach Strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu Europa 2020 (dalej Strategia Europa 2020) z celami krajowymi wskazanymi w Strategia Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo (SRK 2020), przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 25 września 2012 r. oraz zoperacjonalizowanymi w strategiach zintegrowanych. Każe to patrzeć na rozwój Polski szerzej niż tylko w kontekście wykorzystywania funduszy unijnych. UP naświetla w pierwszej kolejności kluczowe wyzwania rozwojowe kraju, sformułowane w oparciu o analizę potrzeb rozwojowych i potencjałów terytorialnych. Nałożenie na nie zobowiązań kraju odnośnie włączenia się w realizację celów Strategii Europa 2020 stanowi punkt wyjścia do zdefiniowania strategii inwestycyjnej dla funduszy UE w poszczególnych obszarach. Fundusze europejskie będą realizowały, w różnym stopniu i zakresie, wszystkie trzy cele przyjętej przez rząd polski SRK 2020, tj. przyczyniały się do zwiększenia konkurencyjności, zwiększenia spójności społecznej i terytorialnej oraz poprawy efektywności administracji. Cele UP są więc tożsame z celami SRK 2020, jednocześnie zachowując synergię ze Strategią Europa Środki funduszy europejskich koncentrować się będą na dziedzinach istotnych dla rozwoju kraju, wskazanych w Zaleceniach Rady UE z lipca 2013 roku oraz w KPR. Założenie to, obok analizy potrzeb oraz wniosków z dotychczasowych doświadczeń, jest jedną z podstaw wyboru tych obszarów wskazanych SRK 2020, w których następować będzie interwencja funduszy europejskich. Rozbudowana w UP część diagnostyczna, zarówno w ujęciu tematycznym jak i terytorialnym, wskazuje na przesłanki podjętych decyzji. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom KE, wskazanym w Position Paper (PP KE), 1 w obrębie celów UP wyróżniono cztery priorytety finansowania ze środków europejskich: otoczenie sprzyjające przedsiębiorczości i innowacjom, spójność społeczna i aktywność zawodowa, infrastruktura sieciowa na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz środowisko i efektywne gospodarowanie zasobami. Będą one realizowane w ramach właściwych celów tematycznych (CT) wskazanych w projektach rozporządzeń UE. Polska realizować będzie wszystkie 11 celów tematycznych. Opis interwencji w ramach celów tematycznych opiera się na wypracowanej w procesie ewaluacji ex ante dokumentu, logice opartej o rezultaty. W ramach każdego celu tematycznego zdefiniowano cel szczegółowy interwencji oraz oczekiwane rezultaty pierwszego i niższych rzędów, odpowiadające na zidentyfikowane w części diagnostycznej wyzwania. Zapisy te będą doprecyzowywane na poziomie KPO i RPO. UP podkreśla znaczenie dopasowania interwencji do potencjałów i potrzeb określonych terytoriów. Identyfikuje, za Krajową strategią rozwoju regionalnego : Regiony miasta obszary wiejskie (KSRR), obszary strategicznej interwencji państwa (OSI), w których podejmowane będą zintegrowane interwencje w ramach właściwych polityk i funduszy. Aspekt terytorialny jest odzwierciedlony w KPO i RPO. Polska będzie wykorzystywać zaproponowane przez KE instrumenty terytorialne. UP kreśli ramy ich wdrażania, zaś docelowe mechanizmy będą wypracowywane na poziomie krajowym. UP zakłada znaczne zwiększenie środków, które będą zarządzane przez województwa. Oznacza to większą niż dotychczas odpowiedzialność za realizację celów UP i wymusza to wypracowanie mechanizmów zapewniających odpowiednią koordynację interwencji. UP prezentuje zarys sytemu koordynacji, a także przedstawia ogólne założenia podziału interwencji pomiędzy poziom krajowy i regionalny, oparty przede wszystkim na zasadzie subsydiarności. Zapewnieniu koordynacji pomiędzy funduszami polityki spójności na poziomie regionalnym służy, umożliwiona po raz pierwszy w okresie programowania realizacja przez samorządy województw programów dwufunduszowych (Europejski Fundusz Społeczny EFS i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR). 1 Position of the Commission Services on the development of Partnership Agreement and programmes in POLAND for the period Stanowisko Komisji w sprawie Umowy Partnerskiej oraz programów w Polsce na lata

6 Przygotowując UP, dążono do możliwe szerokiego konsensusu społecznego wokół strategii wykorzystywania funduszy europejskich w latach Zarówno Założenia UP, jak i powstały na ich podstawie projekt tego dokumentu był przygotowywany we współpracy z głównymi interesariuszami resortami i regionami. Wzięto też pod uwagę opinie partnerów społecznych i gospodarczych oraz przygotowane na potrzeby procesu programowania analizy. Pozwala to liczyć na duża identyfikację interesariuszy z zaproponowanymi w dokumencie rozwiązaniami, co będzie istotnym czynnikiem wpływającym na proces wdrażania nowej perspektywy. W związku z trwającymi pracami nad rozporządzeniem UE dotyczącym Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR), przygotowane na lata dokumenty strategiczne, tj. UP oraz programy ją realizujące mogą być uzupełniane tak, by odzwierciedlały zaakceptowane na poziomie UE przepisy w tym zakresie. 6

7 1 ROZWIĄZANIA ZAPEWNIAJĄCE ZGODNOŚĆ ZE STRATEGIĄ EUROPA Rozwiązania zapewniające powiązanie z realizacją celów Strategii Europa Strategia Rozwoju Kraju 2020 jako odpowiedź na Strategię Europa 2020 Polska w ostatnich latach stworzyła kompleksowy system zarządzania rozwojem kraju. Na system te składają się dokumenty strategiczne, w oparciu o które prowadzona jest polityka rozwoju w Polsce: długookresowa strategia rozwoju kraju Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030.Trzecia fala nowoczesności (DSRK) 2, określająca główne trendy, wyzwania oraz koncepcję rozwoju kraju w perspektywie długookresowej, średniookresowa strategia rozwoju kraju SRK 2020, 3 najważniejszy dokument określający cele strategiczne rozwoju kraju do 2020 r., kluczowy dla określenia działań rozwojowych, w tym możliwych do sfinansowania w ramach przyszłej perspektywy finansowej UE na lata , 9 zintegrowanych, ponadsektorowych strategii, służących realizacji założonych celów rozwojowych: Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska 2020 (SIEG), Strategia rozwoju kapitału ludzkiego (SRKL), Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) (SRT), Strategia Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko (BEiŚ), Strategia Sprawne Państwo (SSP), Strategia rozwoju kapitału społecznego (SRKS), KSRR, Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP (SRSBN RP), Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa (SZRWiR). DSRK, SRK 2020 oraz 9 strategii zintegrowanych łączy spójna hierarchia celów i kierunków interwencji. W strategiach zintegrowanych nastąpiło odejście od wąskiego, sektorowego podejścia na rzecz integracji obszarów oraz przenikania się różnych zjawisk i procesów. Szczególną rolę w systemie pełni KSRR (przyjęta przez Radę Ministrów 13 lipca 2010 r.), która wskazuje zakres terytorialnego wpływu interwencji realizowanych w ramach poszczególnych polityki publicznych, a więc również w ramach pozostałych strategii zintegrowanych na rozwój kraju. Przedstawia ona kluczowe dla rozwoju regionalnego wyzwania oraz zarysowuje cele rozwojowe w odniesieniu do różnego rodzaju obszarów uwzględniając funkcje przez nie pełnione, występujące potencjały oraz bariery. Dodatkowym elementem wspierającym wymiar terytorialny są również strategie ponadregionalne. Ramy przestrzenne dla prowadzenia polityki rozwoju w Polsce, w tym realizacji poszczególnych strategii rozwojowych stanowi KPZK, przyjęta przez Radę Ministrów 13 grudnia 2011 r. Jest to główny dokument strategiczny kreujący ład przestrzenny w Polsce oraz porządkujący zagadnienia związane z rozwojem, w którym przestrzeń traktowana jest jako płaszczyzna odniesienia dla działań rozwojowych. Powiązania pomiędzy krajowymi dokumentami strategicznymi pokazuje poniższy schemat. Schemat 1: System krajowych dokumentów strategicznych. 2 przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 5 lutego 2013 r. 3 przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 25 września 2012 r. 7

8 Prace nad krajowymi dokumentami strategicznymi zbiegły się w czasie z wypracowywaniem celów rozwojowych dla Unii Europejskiej (UE) w jej podstawowym dokumencie Strategia Europa 2020, a w szczególności z przygotowywaniem KPR na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 (KPR), a następnie jego kolejnych aktualizacji. Wskazane w dokumentach krajowych cele rozwojowe i priorytety w znacznym zakresie wpisują się zatem w cele europejskie i są z nimi spójne: cel w zakresie zatrudnienia działania głównie przewidziane są w SRKL, cel w zakresie innowacyjności głównie działania przewidziane w SIEG, cel w zakresie energii i klimatu głównie działania przewidziane w BEiŚ, cel w zakresie edukacji głównie działania przewidziane w SRKL i SIEG, cel w zakresie ubóstwa głównie działania przewidziane w SRKL. Dodatkowo, do realizacji celów Strategii Europa 2020 przyczyniać się będą pozostałe strategie zintegrowane oraz dokumenty wdrożeniowe do tych strategii. W KPR, określany jest sposób realizacji działań wytyczonych w ww. dokumentach strategicznych tak, by jednocześnie wpisywały się one w priorytety wspólnych działań całej UE. Co roku KE analizuje postęp w realizacji KPR i formułuje zalecenia (Zalecenia Rady dla poszczególnych państw członkowskich ang. Country Specific Recommendations CSR), które po przyjęciu przez Radę UE są podstawą do przygotowania aktualizacji KPR na następny rok. Przewidziana w ramach tzw. Europejskiego Semestru coroczna aktualizacja KPR umożliwia elastyczne reagowanie na zmieniające się warunki realizacji priorytetów określonych w SRK KPR pozostaje w ścisłym związku z UP. Zobowiązania Polski przyjęte w KPR, a także sformułowane po jego analizie CSR stanowią jeden z kluczowych elementów branych pod uwagę przy formułowaniu kierunków działań w ramach poszczególnych celów tematycznych EFSI Bieżące monitorowanie realizacji celów Strategii Europa 2020 Cele strategii Europa 2020 wyznaczone zostały na poziomie całej Unii Europejskiej jako cele wspólnotowe i dezagregowane na poziom państw członkowskich. Do ich osiągnięcia powinny przyczynić się wszystkie polityki publiczne, w szczególności realizowane przy udziale Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych (EFSI). Zgodnie z logiką przyjętą w pakiecie legislacyjnym dla EFSI , wszystkie cele tematyczne wskazane w art. 9 rozporządzenia ramowego przyczyniają się do realizacji celów strategii EU2020, co oznacza 100% zorientowanie funduszy na jej realizację (ang. earmarking). Dlatego też realizacja Umowy Partnerstwa przyczyni się do zmniejszenia dystansu Polski do celów krajowych wyznaczonych na poziomie strategii EU2020, opisanego szerzej w diagnozie, aczkolwiek wpływ ten nie jest dominujący, jak wskazują szacunki potwierdzone w ramach ewaluacji ex ante. Postęp w zbliżaniu się do zakładanych poziomów docelowych strategii EU2020 będzie monitorowany na poziomie kraju i regionów. W tym celu został utworzony w Głównym Urzędzie Statystycznym system monitorowania strategicznego STRATEG, gromadzący wskaźniki monitorujące ze wszystkich strategii krajowych i regionalnych oraz programów operacyjnych, z wartościami od 2003 r. pochodzącymi z Eurostatu, GUS i innych źródeł. Problemem w monitorowaniu celów strategii EU2020 wspólnym dla większości państw członkowskich jest brak niektórych wskaźników w przekroju regionalnym. Krajowe strategiczne cele rozwoju wynikające ze strategii EU2020 w przekrojach regionalnych będą zatem monitorowane przede wszystkim w zakresie: rynku pracy oraz włączenia społecznego, a także inwestycji w badania i rozwój. Realizacja założonych celów będzie uzależniona od wielu czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, dlatego też ocena wpływu Umowy Partnerstwa oraz programów krajowych i regionalnych na cele strategii EU2020 będzie dokonywana w ramach okresowych ewaluacji Powiązanie celów rozwojowych kraju z celami Strategii Europa 2020 Polsce udało się uzyskać daleko posuniętą zgodność pomiędzy celami zdefiniowanymi na poziomie strategii EU2020 z celami wskazanymi w SRK 2020 oraz powiązanymi z nią strategiami zintegrowanymi, co było możliwe głównie dzięki synchronizacji czasowej prac strategicznych na poziomie krajowym i unijnym. SRK 2020 roku wraz z powiązanymi z nią 9 strategiami zintegrowanymi stanowią punkt odniesienia dla realizacji celów rozwojowych kraju, zarówno w kontekście wykorzystania środków krajowych, jak i europejskich. Celem rozwojowym kraju wskazanym w SRK 2020 jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Osiągnięcie tego strategicznego celu będzie realizowane w ramach następujących obszarów: konkurencyjna gospodarka, spójność społeczna i terytorialna, sprawne i efektywne państwo. 8

9 Pięć celów SRK 2020 wynikających bezpośrednio ze Strategii Europa 2020 dotyczy: zwiększania zatrudnienia, wzrostu innowacyjności (mierzonego wzrostem nakładów na B+R ogółem i wzrostem udziału nakładów przedsiębiorstw), zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększenia udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, podniesienia poziomu wykształcenia oraz wspierania włączenia społecznego. Pozostałe cele SRK 2020, wynikające ze specyfiki krajowej, będą się również przyczyniać do realizacji strategii EU2020. Obszary te i priorytety wiążą się także z celami Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB). Biorąc pod uwagę wskazane wyżej cele rozwojowe kraju, środki Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych (EFSI) w ramach UP koncentrują się na priorytetach finansowych: otoczenie sprzyjające przedsiębiorczości i innowacjom, spójność społeczna i aktywność zawodowa, infrastruktura sieciowa na rzecz wzrostu i zatrudnienia, środowisko i efektywne gospodarowanie zasobami. Obszary te są zgodne ze wskazanymi przez Komisję Europejską w PP KE priorytetami finansowymi dla Polski. Sukces realizacji celów SRK mierzony będzie zestawem wskaźników, które w niektórych obszarach stanowią także wskaźniki monitorujące w ramach strategii Europa 2020 dla Polski, co ilustruje poniższa Tabela. Pozostałe wskaźniki odnoszące się do strategii EU2020 znajdują się w Tabeli 3. Tabela 1: Poziom bazowy i docelowy podstawowych wskaźników rozwoju Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość Źródło Częstotliwość Wartość pośrednia 4 Wartość docelowa 5 miary bazowa danych pomiaru (2020) (2023) Stopa inwestycji % 18,43 (2013) GUS roczna 20,08 20,15 PKB na 1 mieszkańca wg PPS UE 28=100 66,80 (2012) Eurostat roczna 77,07 78,65 Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku lata % 64,90 (2013) GUS roczna 71,00 71,59 PKB na 1 pracującego wg PPP UE 28=100 73,50 (2012) Eurostat roczna 81,32 83,04 Wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB % 3,90 (2012) GUS roczna 0,90 0,90 Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB % 57,00 (2013) GUS roczna 45,30 45,09 Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) miara syntetyczna 0,82 (2012) UNDP roczna 0,83 0,83 Produktywność zasobów euro/kg 0,40 (2011) Eurostat roczna 0,54 0,60 Odsetek osób w wieku lata posiadające wykształcenie wyższe % 40,50 (2013) GUS roczna 45,68 47,90 Młodzież niekontynuująca nauki % 5,60 (2013) GUS roczna 4,50 4,28 Wskaźnik oznaczony kolorem niebieskim jest wskaźnikiem monitorującym w ramach Strategii Europa 2020 dla Polski. Zapewnione zostaną mechanizmy powiązania regionalnych programów operacyjnych z krajowymi celami strategii Europa2020 poprzez: 1. przedstawienie dystansu poszczególnych regionów do celów krajowych strategii EU2020 w zakresie zatrudnienia i redukcji ubóstwa; 2. priorytetyzację działań w regionalnych programach operacyjnych, które najbardziej będą przyczyniały się do zniwelowania zdiagnozowanych dystansów i ustalenia dla nich odpowiednich alokacji w programie; 3. monitorowanie na poziomie krajowym i regionalnym redukcji zdiagnozowanych dystansów oraz dostosowywanie alokacji na działania w zależności od wyników powyższych działań monitoringowych. Efektywne wykorzystanie środków EFSI jest jednym z kluczowych warunków realizacji celów rozwojowych kraju, dla których w latach fundusze europejskie stanowić będą istotne, ale nie jedyne źródło finansowania. Szacuje się, że w latach , ze środków unijnych zostanie sfinansowanych ok. 1/3 wydatków rozwojowych kraju. 4 Podejście do szacowania wartości pośrednich i docelowych wskaźników makroekonomicznych przedstawiono w raporcie w ewaluacji ex ante 5 Jw. 9

10 Schemat 2: Zależności i powiązania między dokumentami krajowymi i unijnymi Rola Umowy Partnerstwa w realizacji KPR i Zaleceń Rady Zobowiązania Polski przyjęte w KPR, a także Zalecenia Rady (CSR) zostały uwzględnione przy podejmowaniu decyzji odnośnie kierunków działań w ramach poszczególnych celów tematycznych EFSI. Dzięki takiemu podejściu, interwencje współfinansowane ze środków europejskich wzmacniają wysiłki państwa członkowskiego zmierzające do przeprowadzania niezbędnych reform oraz wypełnienia Zaleceń. Wybrane interwencje Europejskiego Funduszu Społecznego (odpowiednio w ramach CT 8, CT9, CT10, CT11) przyczyniają się do realizacji: Zalecenia nr 3 poprzez obniżanie bezrobocia ludzi młodych, upowszechnianie uczenia się przez całe życie, poprawę jakości nauczania, promocję i poprawę jakości kształcenia zawodowego pod kątem lepszego dostosowania do potrzeb rynku pracy. Ponadto, działania takie jak np. zwiększanie adaptacyjności, poprawa kompetencji pracowników przyczynią się do zmniejszenia skali problemu tzw. ubogich pracujących; Zalecenia nr 4 poprzez wspieranie integracji z rynkiem pracy osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy, w tym kobiet (dzięki zapewnieniu m.in. lepszego dostępu do żłobków i przedszkoli), osób starszych (dzięki wspieraniu adaptacyjności pracowników i zdrowego starzenia się), rolników i członków ich rodzin (dzięki wspieraniu reorientacji zawodowej rolników). W kontekście Zalecenia Rady nr 4, istotne są także interwencje podejmowane w ramach PROW dotyczące zwiększenia mobilności zawodowej rolników poprzez instrument dotyczący premii na rozpoczęcie działalności pozarolniczej oraz wsparcie podejmowania działalności w zakresie przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych przez rolników. Ponadto, w ramach Leader dostępne będzie wsparcie służące dywersyfikacji działalności gospodarczej na obszarach wiejskich w zakresie małych projektów dotyczących wytwarzania żywności, a także prowadzone będą szkolenia w zakresie różnicowania działalności producentów rolnych w kierunku pozarolniczym. Przyczyni się to do poprawy międzysektorowej mobilności rolników, polegającej na ułatwianiu przepływu zasobów pracy z rolnictwa do innych sektorów gospodarki narodowej. System ubezpieczenia społecznego pełni w tym obszarze jedynie rolę wspomagającą 6. 6 Plan prac Rządu przewiduje reformę systemu ubezpieczenia społecznego rolników i określa cele tej reformy. Cele te obejmują także kwestie, które będą miały pośredni wpływ na zwiększenie mobilności ubezpieczonych w tym systemie. Trwają obecnie prace nad założeniami reformy systemu ubezpieczenia społecznego rolników, której istotą będzie racjonalizacja wydatków budżetowych na ten system. Dla realizacji tego celu konieczne jest jednak uprzednie wprowadzenie w Polsce obowiązku powszechnej rachunkowości w gospodarstwach rolnych oraz włączenie rolników do powszechnego systemu podatkowego. 10

11 Zalecenia nr 7 poprzez poprawę dostępu i podnoszenie efektywności wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i gospodarczych oraz poprawę jakości regulacji. Zalecenia nr 2 poprzez działania usprawniające mechanizmy koordynacji budżetowej na różnych poziomach administracji. Interwencje EFRR i FS (odpowiednio w ramach CT1, CT2, CT3, CT4, CT6, CT7) przyczyniają się do realizacji: Zalecenia nr 5 poprzez koncentrację środków na działaniach w zakresie transferu efektów prac B+R i innowacji do gospodarki oraz dostosowanie form wsparcia dotacyjnego, zwrotnego lub mieszanego do potrzeb zidentyfikowanych na rynku. Zalecenia nr 6 poprzez zapewnienie dostępu do sieci szerokopasmowych, poprawę gospodarki odpadami i gospodarki wodnej, wzrost poziomu inwestycji w sektorze kolejowym, inwestycje w sektorze energetycznym usprawnienie infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz poprawa zdolności do magazynowania energii elektrycznej i gazu ziemnego. Ponadto, wypełnienie warunku ex ante w zakresie CT9 poprzez stworzenie ram dla inwestycji w sektorze ochrony zdrowia (Policy paper dla ochrony zdrowia na lata Krajowe strategiczne ramy) przyczyni się do realizacji Zalecenia 1 w zakresie zwiększenia oszczędności kosztowej i efektywności wydatków na opiekę zdrowotną. Zakres powiązań między celami Umowy Partnerstwa, obszarami wskazanymi w Position Paper KE i Zaleceniami Rady z 2013r. ilustruje Tabela 2. 11