Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne"

Transkrypt

1

2 Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne naczynie chłonne komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych przeciwciała, cytokiny itp.

3 narządy limfoidalne (narządy limfatyczne) są miejscem powstawania, dojrzewania, uzyskiwania własności odpornościowych i współdziałania komórek układu odpornościowego w celu rozpoznawania antygenów drobnoustrojów chorobotwórczych, komórek nowotworowych lub wszystkich komórek i substancji, nie rozpoznanych jako własne. dzielą się na: narządy centralne (pierwotne) narządy obwodowe (wtórne)

4 Narządy limfoidalne centralne W nich powstają i dojrzewają limfocyty T i limfocyty B. Zaliczamy do nich: szpik kostny - źródło komórek multipotencjalnych różnicujących się na komórki linii mieloidalnej i linii limfoidalnej, w którym dojrzewają limfocyty B grasicę (thymus), w której dojrzewają limfocyty T

5 Narządy limfoidalne obwodowe W tych narządach głównie przebiega odpowiedź immunologiczna. Zaliczamy do nich: węzły chłonne śledzionę migdałki grudki limfatyczne samotne i skupione wyrostek robaczkowy

6 Naczynia chłonne (limfatyczne) to części układu limfatycznego. Można je podzielić na: włosowate naczynia limfatyczne - zaczynają się ślepo, zbudowane są ze śródbłonka, są cienkie, znajdują się w tkankach. przewody limfatyczne - powstają na skutek połączenia naczyń limfatycznych włosowatych, mają grube ściany, w środku mają zastawki, które chronią przed cofaniem się limfy. Jest to element odróżniający od naczyń włosowatych, nawet przy identycznej średnicy. Największy przewód limfatyczny to przewód piersiowy, który uchodzi do lewego kąta żylnego (w miejscu połączenia żyły szyjnej wewnętrznej lewej z żyłą podobojczykową lewą).

7 Przeciwciała (immunoglobuliny) białka wydzielane przez komórki plazmatyczne (czyli pobudzone limfocyty B) w przebiegu odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego, które mają zdolność do swoistego rozpoznawania antygenów. Jako część układu odpornościowego u człowieka i innych kręgowców przeciwciała odgrywają zasadniczą rolę w obronie organizmu przed bakteriami i pasożytami zewnątrzkomórkowymi oraz w znacznie mniejszym stopniu, pasożytami i bakteriami wewnątrzkomórkowymi.

8 Cytokiny, są cząsteczkami białkowymi wpływającymi na wzrost i pobudzenie komórek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej oraz komórek hemopoetycznych. Cytokiny mogą wybiórczo pobudzać odpowiedź komórkową lub humoralną, co w połączeniu z ich ilością (ponad 100 opisanych cytokin i wciąż odkrywane nowe) powoduje, że powstaje niezwykle skuteczny, ale także bardzo skomplikowany i czuły system powiązań pomiędzy komórkami układu odpornościowego.

9 Układ odpornościowy umożliwia działanie mechanizmów organizmu, mających na celu jego ochronę przed chorobami, poprzez identyfikację i likwidowanie patogenów i komórek nowotworowych. Mechanizmy te wykrywają różnorakie odmiany czynników chorobotwórczych, od wirusów po robaki pasożytnicze, dlatego muszą rozróżniać zdrowe komórki i tkanki organizmu, w celu jego prawidłowego funkcjonowania. Wykrywanie patogenów jest skomplikowane, ponieważ dzięki ewolucji przystosowują się, zmieniając metody działania.

10 Zaburzenia w systemie odpornościowym mogą wywoływać choroby. Niedobór odporności występuje, kiedy system odpornościowy jest mniej aktywny niż normalnie, wskutek powracających na nowo i zagrażających życiu infekcji. Niedobór odpornościowy może być także wynikiem choroby genetycznej, takiej jak ciężki złożony niedobór odporności, może być spowodowany środkami farmaceutycznymi, albo zakażeniem, np. zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), powodowany retrowirusem HIV. W przeciwieństwie do chorób autoimmunologicznych, wynikających z hiperaktywności układu odpornościowego, atakującego własne, normalne tkanki, jakby byłe one obcymi organizmami. Powszechne choroby autoimmunologiczne obejmują reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę typu 1, toczeń rumieniowaty układowy. Te istotne role w immunologii są przedmiotem intensywnych badań naukowych zarówno na zdrowych, jak i chorych pacjentach.

11 Zaburzenia w systemie odpornościowym mogą wywoływać choroby. Niedobór odporności występuje, kiedy system odpornościowy jest mniej aktywny niż normalnie, wskutek powracających na nowo i zagrażających życiu infekcji. Niedobór odpornościowy może być także wynikiem choroby genetycznej, takiej jak ciężki złożony niedobór odporności, może być spowodowany środkami farmaceutycznymi, albo zakażeniem, np. zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), powodowany retrowirusem HIV w przeciwieństwie do chorób autoimmunologicznych, wynikających z hiperaktywności układu odpornościowego, atakującego własne, normalne tkanki, jakby byłe one obcymi organizmami.

12 Powszechne choroby autoimmunologiczne obejmują reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę typu 1, toczeń rumieniowaty układowy. Te istotne role w immunologii są przedmiotem intensywnych badań naukowych zarówno na zdrowych, jak i chorych pacjentach.

13 Układ odpornościowy ochrania organizmy przed infekcją na kilku poziomach, które wzrastają wraz ze swoistością.

14 Najprostsze są bariery fizyczne, które zapobiegają wejściu do ciała takim patogenom, jak bakterie czy wirusy. Jeżeli patogen przełamie te bariery to wrodzony układ odpornościowy zapewnia natychmiastową, lecz nieswoistą odpowiedź. Wrodzone układy odpornościowe posiadają wszystkie rośliny i zwierzęta.

15 Jeżeli patogeny skutecznie unikną odpowiedzi nieswoistej (wrodzonej), kręgowce posiadają trzecią warstwę ochronną - adaptacyjny układ odpornościowy. Tutaj układ odpornościowy usprawnia swoją odpowiedź na infekcję, poprzez udoskonalone rozpoznawanie patogenu wyeliminowanego już wcześniej. Po wyeliminowaniu patogenu ta "udoskonalona" odpowiedź jest zachowywana w formie pamięci immunologicznej i umożliwia przystosowanie układu immunologiczny do zorganizowania szybszego i silniejszego ataku na ten patogen w przyszłości.

16 Wrodzony układ odpornościowy Odpowiedź nieswoista (wrodzona) Ekspozycja prowadzi do natychmiastowej odpowiedzi Elementy odporności komórkowej i humoralnej Brak pamięci immunologicznej Występuje u prawie wszystkich organizmów żywych Adaptacyjny układ odpornościowy Swoista odpowiedź na patogeny i antygeny Brak natychmiastowej odpowiedzi na ekspozycję Elementy odporności komórkowej i humoralnej Ekspozycja prowadzi do powstania pamięci immunologicznej Po raz pierwszy pojawiła się u żuchwowców

17 Oba rodzaje, wrodzonej i adaptacyjnej odporności polegają na zdolności układu odpornościowego do rozróżniania własnych i niewłasnych molekuł. W immunologii własne molekuły są tymi elementami organizmu ciała, które mogą być rozróżniane wśród obcych substancji przez układ immunologiczny. Na odwrót jest z niewłasnymi molekułami, które rozpoznawane są jako obce molekuły. Jedną z grup niewłasnych molekuł nazwano antygenami, czyli inaczej generatorami przeciwciał i są definiowane jako substancje przywiązane do specjalnych receptorów odpornościowych i wywołujące odpowiedź odpornościową.

18 Kilkanaście barier ochrania organizmy przed infekcją, wliczając w to bariery mechaniczne, chemiczne i biologiczne. Wypełnione woskami kutykule wielu liści, szkielety zewnętrzne owadów, skorupy i błony osadzone zewnętrznie na jajach oraz skóra są przykładowymi mechanicznymi barierami, będącymi pierwszą linią obrony przed infekcją. Natomiast, gdy organizmy nie są w pełni uszczelnione przed wpływem ich środowisk, uruchamiają się inne systemy, powodujące czynności, mające na celu ochronę ciała, takie jak płuca, jelita, droga moczowopłciowa. Za sprawą płuc kaszel i kichanie mechanicznie wyrzuca patogeny i inne podrażnienia z dróg oddechowych. Łzawienie oczu i oddawanie moczu także powoduje mechaniczne wydalenie patogenów, natomiast śluz wydzielany przez drogi oddechowe i przewód pokarmowy stanowi dobrą pułapką i usidla mikroorganizmy.

19 Przed infekcją chronią również bariery chemiczne. Skóra i droga oddechowa wydzielają peptydy antybakteryjne, takie jak β-defensyny. Enzymy, np. lizozym i fosfolipaza A zawarte w ślinie, łzach i mleku kobiecym także są przeciwbakteryjne. Wydzieliny z pochwy po menarche, gdy stają się nieco kwasowe służą jako chemiczna bariera, podczas gdy sperma zawiera w sobie defensyny i cynk zabijące patogeny. W żołądku kwas żołądkowy i proteazy stanowią silną chemiczną obronę przed patogenami, które dostały się do wnętrza żołądka.

20 Komensalna flora znajdująca się wewnątrz przewodu pokarmowego i drogi moczowo-płciowej służy jako bariera biologiczna konkurując o pokarm i przestrzeń z patogenicznymi bakteriami, w niektórych przypadkach, przez zmianę warunków w ich otoczeniu, takich jak ph lub dostępność żelaza. To zmniejsza ryzyko osiągnięcia przez patogeny wystarczającej ilości, umożliwiającej wywołanie choroby.

21 Jednakże, ponieważ większość antybiotyków nieswoiście skierowana jest do bakterii i nie wpływa na grzyby, doustne antybiotyki mogą doprowadzić do "nadmiernego wzrostu" grzyba i spowodować np. kandydozę pochwy. Jest to dobry dowód na to, że ponowne wprowadzenie probiotycznej flory, takiej jak czyste kultury Lactobacillus, normalnie znajdujących się w jogurtach, pomaga przywrócić zdrową równowagę bakteryjnym populacjom przy infekcjach jelitowych.

Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia

Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia 21.02. Wprowadzeniedozag adnieńzwiązanychzi mmunologią, krótka historiaimmunologii, rozwójukładuimmun ologicznego. 19.02. 20.02. Wprowadzenie do zagadnień z immunologii.

Bardziej szczegółowo

Część praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I

Część praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.

Bardziej szczegółowo

Jak żywiciel broni się przed pasożytem?

Jak żywiciel broni się przed pasożytem? https://www. Jak żywiciel broni się przed pasożytem? Autor: Anna Bartosik Data: 12 kwietnia 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń omówiliśmy, w jaki sposób pasożyt dostaje

Bardziej szczegółowo

UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii

UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl Układ limfatyczny Narządy, naczynia limfatyczne, krążące limfocyty Centralne narządy limfoidalne

Bardziej szczegółowo

oporność odporność oporność odporność odporność oporność

oporność odporność oporność odporność odporność oporność oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała

Bardziej szczegółowo

Układy: oddechowy, krążenia,

Układy: oddechowy, krążenia, Układy: oddechowy, krążenia, Kurs Kynologia ESPZiWP Układ oddechowy Układ oddechowy jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem. Składa się z dróg oddechowych

Bardziej szczegółowo

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego.

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. 1. Sprawność układu oddechowego - ważnym czynnikiem zdrowotnym. a) zanieczyszczenia powietrza Pyły miedzi, aluminium, żelaza, ołowiu, piaskowe, węglowe, azbestowe,

Bardziej szczegółowo

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia. Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie

Bardziej szczegółowo

Mam Haka na Raka. Chłoniak

Mam Haka na Raka. Chłoniak Mam Haka na Raka Chłoniak Nowotwór Pojęciem nowotwór określa się niekontrolowany rozrost nieprawidłowych komórek w organizmie człowieka. Nieprawidłowość komórek oznacza, że różnią się one od komórek otaczających

Bardziej szczegółowo

Wyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski

Wyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu Immunologia, cykl: 2017-2019, r.a: 2017/2018 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5. Swoista odpowiedź immunologiczna: mechanizmy 53. Odporność nieswoista 15

Spis treści. Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5. Swoista odpowiedź immunologiczna: mechanizmy 53. Odporność nieswoista 15 Spis treści Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5 1. Wstęp: układ odpornościowy 7 2. Komórki układu odpornościowego 8 3. kanki i narządy układu odpornościowego 10 Odporność nieswoista 15 1.

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.

Zadanie 2. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka. Zadanie 1. (3 pkt) W aptekach dostępne są bez recepty różnego rodzaju preparaty lecznicze podnoszące odporność, zwane immunostymulatorami. Przeważnie zawierają substancje pochodzenia roślinnego, np. z

Bardziej szczegółowo

MAM HAKA NA CHŁONIAKA

MAM HAKA NA CHŁONIAKA MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt wykładu Rozpoznanie antygenu

Bardziej szczegółowo

AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune

AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune (D)eficiency (S)yndrome. Przyczyny zakażenia AIDS Czynnikiem

Bardziej szczegółowo

Spis tre 1. Podstawy immunologii 11 2. Mechanizmy immunopatologiczne 61

Spis tre 1. Podstawy immunologii 11 2. Mechanizmy immunopatologiczne 61 Spis treści Przedmowa do wydania polskiego 6 Przedmowa do wydania pierwszego oryginalnego 6 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego 7 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego zmienionego i uaktualnionego

Bardziej szczegółowo

NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA

NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA Nietolerancja i alergia pokarmowa to dwie mylone ze sobą reakcje organizmu na pokarmy, które dla zdrowych osób są nieszkodliwe. Nietolerancja pokarmowa w objawach przypomina

Bardziej szczegółowo

ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI. Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit

ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI. Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit W przypadku choroby nasze jelita mają niewiele możliwości zwrócenia na siebie naszej uwagi. Typowe

Bardziej szczegółowo

Streszczenie wykładu: WPŁYW FLORY BAKTERYJNEJ JELITA NA ROZWÓJ ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ

Streszczenie wykładu: WPŁYW FLORY BAKTERYJNEJ JELITA NA ROZWÓJ ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ Prof. dr hab. Leszek Ignatowicz Streszczenie wykładu: WPŁYW FLORY BAKTERYJNEJ JELITA NA ROZWÓJ ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ Ludzkie ciało zasiedlane jest bilionami symbiotycznych mikroorganizmów w tym bakterii,

Bardziej szczegółowo

Immulina wzmacnia odporność

Immulina wzmacnia odporność Immulina wzmacnia odporność Narodowe Centrum Badania Preparatów Naturalnych Immulina została opracowana przez zespół naukowców z Narodowego Centrum Badania Preparatów Naturalnych Uniwersytetu Missisipi

Bardziej szczegółowo

UKŁAD KRĄŻENIA I UKŁAD ODDECHOWY- N.Olszewska

UKŁAD KRĄŻENIA I UKŁAD ODDECHOWY- N.Olszewska UKŁAD KRĄŻENIA I UKŁAD ODDECHOWY- N.Olszewska 1.Trombocyty (płytki kwi)biorą udział w procesie: A.fagocytozy B.transportu tlenu C.oddychania D.krzepnięcia krwi 2. Której z wymienionych funkcji nie pełni

Bardziej szczegółowo

Odporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii

Odporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii Odporność nabyta: Komórki odporności nabytej: fenotyp, funkcje, powstawanie, krążenie w organizmie Cechy odporności nabytej Rozpoznawanie patogenów przez komórki odporności nabytej: receptory dla antygenu

Bardziej szczegółowo

BioMarine - czyli jak skutecznie walczyć z infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi?

BioMarine - czyli jak skutecznie walczyć z infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi? BioMarine - czyli jak skutecznie walczyć z infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi? Jak powstają infekcje? Większość infekcji rozwija się głównie z powodu osłabionych mechanizmów obronnych i

Bardziej szczegółowo

HIV A UKŁAD ODPORNOŚCIOWY CZ. I

HIV A UKŁAD ODPORNOŚCIOWY CZ. I HIV A UKŁAD ODPORNOŚCIOWY CZ. I Wirus HIV wywołuje AIDS. Tragiczne skutki tej nieuleczalnej jeszcze choroby, nazywanej dżumą dwudziestego wieku, budzą grozę, ale jednocześnie zainteresowanie ze strony

Bardziej szczegółowo

Plan. Sztuczne systemy immunologiczne. Podstawowy słownik. Odporność swoista. Architektura systemu naturalnego. Naturalny system immunologiczny

Plan. Sztuczne systemy immunologiczne. Podstawowy słownik. Odporność swoista. Architektura systemu naturalnego. Naturalny system immunologiczny Sztuczne systemy immunologiczne Plan Naturalny system immunologiczny Systemy oparte na selekcji klonalnej Systemy oparte na modelu sieci idiotypowej 2 Podstawowy słownik Naturalny system immunologiczny

Bardziej szczegółowo

Model Marczuka przebiegu infekcji.

Model Marczuka przebiegu infekcji. Model Marczuka przebiegu infekcji. Karolina Szymaniuk 27 maja 2013 Karolina Szymaniuk () Model Marczuka przebiegu infekcji. 27 maja 2013 1 / 17 Substrat Związek chemiczny, który ulega przemianie w wyniku

Bardziej szczegółowo

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt .pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13

SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU Immunologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek)

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Immunologia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Immunologia S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Immunologia Obowiązkowy Wydział

Bardziej szczegółowo

Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki?

Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki? .pl https://www..pl Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki? Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 17 grudnia 2015 Biegunki są jednymi z najczęstszych problemów występujących w odchowie prosiąt. W większości

Bardziej szczegółowo

3. Wymagania edukacyjne

3. Wymagania edukacyjne 3. Wymagania edukacyjne DZIAŁ PROGRAMU TEMAT LEKCJI KONIECZNY POZIOM PODSTAWOWY ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY ORGANIZM CZŁOWIEKA 1. Pochodzenie człowieka i jego miejsce w systemie organizmów. 2. Budowa i

Bardziej szczegółowo

Estabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!!

Estabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!! Estabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!! Cena: 21,65 PLN Opis słownikowy Dostępność Dostępny w aptece w 24h Opakowanie 20 kaps Postać Kapsułki Producent USP ZDROWIE Rodzaj rejestracji Suplement

Bardziej szczegółowo

Tolerancja immunologiczna

Tolerancja immunologiczna Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy

Bardziej szczegółowo

1. Budowa układu limfatycznego.

1. Budowa układu limfatycznego. Spis treści: 1.Budowa układu limfatycznego. 2.Limfa. 3.Węzły chłonne. 4.Grasica, śledziona, migdałki. 5.Funkcja układu limfatycznego. 6.Porównanie układu krwionośnego i limfatycznego. 7.Odporność organizmu.

Bardziej szczegółowo

2. Plan wynikowy klasa druga

2. Plan wynikowy klasa druga Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3

Bardziej szczegółowo

SCHORZENIA POCHWY I ICH ZAPOBIEGANIE. Poradnik dla pacjentki o diagnozowaniu i leczeniu chorób pochwy

SCHORZENIA POCHWY I ICH ZAPOBIEGANIE. Poradnik dla pacjentki o diagnozowaniu i leczeniu chorób pochwy SCHORZENIA POCHWY I ICH ZAPOBIEGANIE Poradnik dla pacjentki o diagnozowaniu i leczeniu chorób pochwy Praktycznie każda kobieta odczuwa czasami dolegliwości w obrębie intymnych części ciała. Wpływają one

Bardziej szczegółowo

Poradnia Immunologiczna

Poradnia Immunologiczna Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje

Bardziej szczegółowo

Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi

Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6

Bardziej szczegółowo

O PO P R O NOŚ O Ć Ś WR

O PO P R O NOŚ O Ć Ś WR ODPORNOŚĆ WRODZONA Egzamin 3 czerwca 2015 godz. 17.30 sala 9B FUNKCJE UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO OBRONA NADZÓR OBCE BIAŁKA WIRUSY BAKTERIE GRZYBY PASOŻYTY NOWOTWORY KOMÓRKI USZKODZONE KOMÓRKI OBUNMIERAJĄCE

Bardziej szczegółowo

CZYM JEST SZCZEPIONKA?

CZYM JEST SZCZEPIONKA? CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany

Bardziej szczegółowo

Iwona Budrewicz Promocja Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim

Iwona Budrewicz Promocja Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim Iwona Budrewicz Promocja Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim Gruźlica jest przewlekłą chorobą zakaźną. W większości przypadków zakażenie zlokalizowane jest w płucach

Bardziej szczegółowo

SZCZEPIENIA OCHRONNE U DOROSŁYCH lek. Kamil Chudziński Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CSK MSW w Warszawie 10.11.2015 Szczepionki Zabite lub żywe, ale odzjadliwione drobnoustroje/toksyny +

Bardziej szczegółowo

Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM

Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Informacja o Katedrze Rozwój j naukowy młodej kadry naukowców w w kontekście priorytetów badawczych: W 2009 roku 1 pracownik Katedry

Bardziej szczegółowo

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych

Bardziej szczegółowo

1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna

1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć Seminaria 1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna Ludzki układ odpornościowy Składowe i mechanizmy odporności wrodzonej Składowe i mechanizmy odpowiedzi

Bardziej szczegółowo

Estabiom baby krople 5 ml

Estabiom baby krople 5 ml Estabiom baby krople 5 ml Cena: 27,75 PLN Opis słownikowy Dostępność Dostępny w aptece w 24h Opakowanie 5 ml Postać Krople Producent USP ZDROWIE Rodzaj rejestracji Suplement diety Substancja czynna - Opis

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice

Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice Szkolny Konkurs Wiedzy o AIDS i HIV obejmuje dwa etapy. Etap pierwszy przeprowadzany jest ok. 25 października. Biorą w nim udział trój osobowe

Bardziej szczegółowo

CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE

CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE Autoimmunizacja Odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko własnym antygenom Choroba autoimmunizacyjna Zaburzenie funkcji fizjologicznych organizmu jako konsekwencja autoimmunizacji

Bardziej szczegółowo

Spis treœci. 1. Wstêp... 1

Spis treœci. 1. Wstêp... 1 Spis treœci 1. Wstêp........................................................... 1 Czêœæ 1: MIKROBIOLOGIA OGÓLNA..................................... 3 2. Budowa i taksonomia bakterii.....................................

Bardziej szczegółowo

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich

Bardziej szczegółowo

TERAZ BAKTERIE MOGĄ DZIAŁAĆ NA NASZĄ KORZYŚĆ!

TERAZ BAKTERIE MOGĄ DZIAŁAĆ NA NASZĄ KORZYŚĆ! TERAZ BAKTERIE MOGĄ DZIAŁAĆ NA NASZĄ KORZYŚĆ! Zaawansowana Europejska technologia wykorzystała siły natury do całkowitego usuwania zanieczyszczeń organicznych oraz nieprzyjemnych zapachów naszych pupili.

Bardziej szczegółowo

Drogi zakażenia. kontakt seksualny (sperma, preejakulat, śluz szyjkowy), dot. także kontaktów oralnych,

Drogi zakażenia. kontakt seksualny (sperma, preejakulat, śluz szyjkowy), dot. także kontaktów oralnych, Zespół nabytego niedoboru odporności, AIDS końcowe stadium zakażenia wirusem zespołu nabytego braku odporności (HIV) charakteryzujące się bardzo niskim poziomem limfocytów, a więc wyniszczeniem układu

Bardziej szczegółowo

Anna Skop. Zachęcam do zapoznania się z prezentacja na temat szczepień.

Anna Skop. Zachęcam do zapoznania się z prezentacja na temat szczepień. W ostatnim tygodniu kwietnia obchodziliśmy Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia, WHO. W związku z tą inicjatywą w naszej szkole w maju prowadzona jest kampania,

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Mikrobiologia i immunologia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Mikrobiologia i immunologia S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Mikrobiologia i immunologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie sztucznych systemów immunologicznych w zagadnieniach optymalizacji

Zastosowanie sztucznych systemów immunologicznych w zagadnieniach optymalizacji Zastosowanie sztucznych systemów immunologicznych w zagadnieniach optymalizacji 26 października 2011 Agenda Wprowadzenie 1 Wprowadzenie 2 Struktura układu odpornościowego Adaptacja i dywersyfikacja systemu

Bardziej szczegółowo

Estabiom baby krople 5 ml + kredki ołówkowe GRATIS!!!

Estabiom baby krople 5 ml + kredki ołówkowe GRATIS!!! Estabiom baby krople 5 ml + kredki ołówkowe GRATIS!!! Cena: 27,55 PLN Opis słownikowy Postać Krople Producent USP ZDROWIE Promocje Wybór Farmaceuty Rodzaj rejestracji Suplement diety Substancja czynna

Bardziej szczegółowo

Odporność zestaw wszystkich mechanizmów biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi odpornościowej. W znaczeniu bardziej ogólnym oznacza zdolność do

Odporność zestaw wszystkich mechanizmów biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi odpornościowej. W znaczeniu bardziej ogólnym oznacza zdolność do Odporność zestaw wszystkich mechanizmów biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi odpornościowej. W znaczeniu bardziej ogólnym oznacza zdolność do czynnej i biernej ochrony organizmu przed patogenami.

Bardziej szczegółowo

NON-HODGKIN S LYMPHOMA

NON-HODGKIN S LYMPHOMA NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca

Bardziej szczegółowo

DiReset. Moja odporność to moja twierdza

DiReset. Moja odporność to moja twierdza DiReset Moja odporność to moja twierdza Nasza odporność Odporność (inaczej układ immunologiczny od łacińskiego słowa immunitas wolny od chorób, uwolniony z obciążeń) jest reakcją obronną organizmu na różnego

Bardziej szczegółowo

Układ odpornościowy człowieka (układ immunologiczny) Pochodzenie komórek układu immunologicznego. Odporność nieswoista (wrodzona)

Układ odpornościowy człowieka (układ immunologiczny) Pochodzenie komórek układu immunologicznego. Odporność nieswoista (wrodzona) Układ odpornościowy człowieka (układ immunologiczny) Elementy strukturalne układu odpornościowego Immunologia - nauka o odporności. Bada procesy prowadzące do utrzymania organizmu w równowadze wobec powstałych

Bardziej szczegółowo

Co to jest HIV i AIDS

Co to jest HIV i AIDS HIV AIDS Co to jest HIV i AIDS Ludzki wirus upośledzenia odporności HIV (ang.: Human Immunodeficiency Virus) jest wirusem, który atakuje, osłabia i niszczy system odpornościowy organizmu, czego rezultatem

Bardziej szczegółowo

SWOICH ŻYWICIELI. = wirusy = priony = bakterie pasoŝytnicze = grzyby. = robaki = kleszcze = owady

SWOICH ŻYWICIELI. = wirusy = priony = bakterie pasoŝytnicze = grzyby. = robaki = kleszcze = owady Wszystkie prawa zastrzeżone CALIVITA INTERNATIONAL INTERNATIONAL--POLSKA 2006 ParaProteX OSOBISTY OCHRONIARZ www.calivita.com.pl PASOŻYTY ORGANIZMY ŻYJĄCE KOSZTEM SWOICH ŻYWICIELI Mikroparazyty = wirusy

Bardziej szczegółowo

KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI

KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki:2017/2018

Rok akademicki:2017/2018 Rok akademicki:2017/2018 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 30 godzin Seminaria 15 godzin Forma zaliczenia:

Bardziej szczegółowo

PIC Polska rekomendacje weterynaryjne

PIC Polska rekomendacje weterynaryjne Choroby a Ekonomia Około 65% stad w Polsce jest zakażonych wirusem PRRS, a ponad 95% Mycoplasma hyopneumoniae (Mhp). Choroby układu oddechowego, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, są dziś główną przyczyną

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY nr zad. max punktów 1. 4 pkt. A. ośrodek dotyku płat ciemieniowy ośrodek ruchowy płat czołowy ośrodek Wernickiego płat skroniowy

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny i teoretyczny

Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny i teoretyczny Rok akademicki 2016/2017 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny

Bardziej szczegółowo

2. 1 Prawidłowa odpowiedź -C Za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi 1 pkt

2. 1 Prawidłowa odpowiedź -C Za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi 1 pkt KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY - /etap szkolny/ Nr Max Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi zad. punktów 1. 2 U człowieka: - większa mózgoczaszka w stosunku do trzewioczaszki - żuchwa z wystającą

Bardziej szczegółowo

Dobierając optymalny program szczepień, jesteśmy w stanie zapobiec chorobom, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia Państwa pupila.

Dobierając optymalny program szczepień, jesteśmy w stanie zapobiec chorobom, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia Państwa pupila. SZCZEPIENIA KOTÓW Działamy według zasady: Lepiej zapobiegać niż leczyć Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom oraz dbając o dobro Waszych pupili opisaliśmy program profilaktyczny chorób zakaźnych psów,

Bardziej szczegółowo

HIV nie śpi. W dzisiejszych czasach o wirusie mówi się mniej niż kiedyś, lecz to wcale nie znaczy, że problem zniknął wręcz przeciwnie.

HIV nie śpi. W dzisiejszych czasach o wirusie mówi się mniej niż kiedyś, lecz to wcale nie znaczy, że problem zniknął wręcz przeciwnie. HIV nie śpi W dzisiejszych czasach o wirusie mówi się mniej niż kiedyś, lecz to wcale nie znaczy, że problem zniknął wręcz przeciwnie. Paulina Karska kl. 2GB -1- Strona 1 z 8 Spis treści : 1. Wstęp- ogólnie

Bardziej szczegółowo

JENNA MAY FINALLY REVEALS HER

JENNA MAY FINALLY REVEALS HER Pokarmowy UKŁAD ZAMKNIĘTY NIETYPOWO O ORGANIZMIE CZŁOWIEKA / WYDANIE #01 JENNA MAY FINALLY REVEALS HER ZSECRET N A L EROMANCE, Z I O N O P7 M O Z G W J E L I T A C H TOP 10 OUTFITS sprawdź jak jelita AT

Bardziej szczegółowo

układ odpornościowy Układ odpornościowy Układ odpornościowy Układ odpornościowy 11/8/2011

układ odpornościowy Układ odpornościowy Układ odpornościowy Układ odpornościowy 11/8/2011 Medyczne aspekty bezpośredniego przygotowania startowego zmiany odporności Wpływ wysiłków fizycznych na odporność człowieka Niekorzystny pogorszenie odporności człowieka o 15-25% Korzystny korzystny wpływ

Bardziej szczegółowo

1. Co to jest chłoniak 2. Chłoniaki są łagodne i złośliwe 3. Gdzie najczęściej się umiejscawiają 4. Objawy 5. Przyczyny powstawania 6.

1. Co to jest chłoniak 2. Chłoniaki są łagodne i złośliwe 3. Gdzie najczęściej się umiejscawiają 4. Objawy 5. Przyczyny powstawania 6. 1. Co to jest chłoniak 2. Chłoniaki są łagodne i złośliwe 3. Gdzie najczęściej się umiejscawiają 4. Objawy 5. Przyczyny powstawania 6. Zachorowania na chłoniaka 7. Rozpoznanie i diagnostyka 8. Warto wiedzieć

Bardziej szczegółowo

Przygotowała Katarzyna Borowiak Nauczyciel biologii W II LO w Lesznie

Przygotowała Katarzyna Borowiak Nauczyciel biologii W II LO w Lesznie Przygotowała Katarzyna Borowiak Nauczyciel biologii W II LO w Lesznie Ludzki wirus upośledzenia odporności - HIV (ang.: Human Immunodeficiency Virus) jest wirusem, który atakuje, osłabia i niszczy system

Bardziej szczegółowo

Leki chemiczne a leki biologiczne

Leki chemiczne a leki biologiczne Leki chemiczne a leki biologiczne LEKI CHEMICZNE A LEKI BIOLOGICZNE Produkt syntezy chemicznej Produkt roślinny Produkt immunologiczny BIOLOGICZNE Produkt homeopatyczny Produkt z krwi/osocza - BIOLOGICZNE

Bardziej szczegółowo

Szczepienia w stanach zaburzonej odporności kiedy warto szczepić

Szczepienia w stanach zaburzonej odporności kiedy warto szczepić Szczepienia w stanach zaburzonej odporności kiedy warto szczepić Sympozjum Szczepienia Ochronne Warszawa, 27.04. 2018 14:55 15:15 Profesor Ewa Bernatowska Klinika Immunologii Instytut Pomnik Centrum Zdrowia,

Bardziej szczegółowo

Zakresy świadczeń Kod produktu Nazwagrupy choroby zakaźnedzieci

Zakresy świadczeń Kod produktu Nazwagrupy choroby zakaźnedzieci Katalog grup Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 81/2014/DSOZ Załącznik nr 1a do zarządzenia Nr 89/2013/050Z Kod grupy Kod produktu Nazwagrupy zakaźnedzieci A57 5.51.01.0001057 Choroby zapalne układu nerwowego

Bardziej szczegółowo

Wpływ opioidów na układ immunologiczny

Wpływ opioidów na układ immunologiczny Wpływ opioidów na układ immunologiczny Iwona Filipczak-Bryniarska Klinika Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński Kraków

Bardziej szczegółowo

Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6. Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań

Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6. Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6 Nazwa przedmiotu: Immunopatologia Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań Osoba odpowiedzialna za przedmiot:

Bardziej szczegółowo

Odporność ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Odporność ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Odporność DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Funkcje FUNKCJA KTO AWARIA OBRONA NADZÓR HOMEOSTAZA Bakterie Wirusy Pasożyty Pierwotniaki

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Mikrobiologia i immunologia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Mikrobiologia i immunologia S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Mikrobiologia i immunologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ: UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości

Bardziej szczegółowo

ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE

ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE Klasa7 podstawowa (Proponowany poniżej podział obowiązującego uczniów materiału może być modyfikowany) IX************************************************

Bardziej szczegółowo

Opracował: A. Podgórski

Opracował: A. Podgórski Stan zdrowia i choroby Opracował: A. Podgórski Definicja zdrowia i choroby Zdrowie (WHO) określiła zdrowie jako stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko jako

Bardziej szczegółowo

Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym

Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia

Bardziej szczegółowo

PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE

PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie

Bardziej szczegółowo

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus to dodatek dostępny dla standardowych pasz tuczowych BioMaru, dostosowany specjalnie do potrzeb ryb narażonych na trudne

Bardziej szczegółowo

Informacja dotyczy pozawęzłowego chłoniaka strefy brzeżnej systemu MALT (z komórek B), który jest odmianą złośliwego chłoniaka nieziarniczego.

Informacja dotyczy pozawęzłowego chłoniaka strefy brzeżnej systemu MALT (z komórek B), który jest odmianą złośliwego chłoniaka nieziarniczego. Chłoniak typu MALT pozawęzłowy chłoniak strefy brzeżnej systemu MALT (z komórek B) Informacja dotyczy pozawęzłowego chłoniaka strefy brzeżnej systemu MALT (z komórek B), który jest odmianą złośliwego chłoniaka

Bardziej szczegółowo

Jelita korzenie organizmu

Jelita korzenie organizmu II Jelita korzenie organizmu Albert Hesse, Ralf Mayer Niniejszy rozdział ma na celu dostarczyć czytelnikowi ważnych informacji dotyczących zdrowia jelit. Chore jelito może być powodem wielu schorzeń. Migreny,

Bardziej szczegółowo

INTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej

INTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej INTESTA jedyny oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej Dlaczego INTESTA? kwas masłowy jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego, zastosowanie,

Bardziej szczegółowo

biologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA

biologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA biologia w gimnazjum 2 UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA SKŁAD KRWI OSOCZE Jest płynną częścią krwi i stanowi 55% jej objętości. Jest podstawowym środowiskiem dla elementów morfotycznych. Zawiera 91% wody, 8%

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( I MMUNOLOGIA ) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( I MMUNOLOGIA ) I nforma cje ogólne Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr /2012 S YL AB US MODUŁ U ( I MMUNOLOGIA ) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa

Bardziej szczegółowo

Podstawy mikrobiologii. Wirusy bezkomórkowe formy materii oŝywionej

Podstawy mikrobiologii. Wirusy bezkomórkowe formy materii oŝywionej Podstawy mikrobiologii Wykład 3 Wirusy bezkomórkowe formy materii oŝywionej Budowa wirusów Wirusy nie mają budowy komórkowej, zatem pod względem biologicznym nie są organizmami Ŝywymi! Są to twory nukleinowo

Bardziej szczegółowo

Zajęcia fakultatywne Drobnoustroje a zdrowie człowieka wybrane zagadnienia

Zajęcia fakultatywne Drobnoustroje a zdrowie człowieka wybrane zagadnienia Zajęcia fakultatywne Drobnoustroje a zdrowie człowieka wybrane zagadnienia 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. stacjonarne. I stopnia. Aleksandra Zyska. ogólnoakademicki. podstawowy WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. stacjonarne. I stopnia. Aleksandra Zyska. ogólnoakademicki. podstawowy WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca Profil Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins

Spis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins Spis treści Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware 1 Badanie układu krążenia 2 2 Badania dodatkowe stosowane w chorobach układu krążenia 8 3 Leczenie zastoinowej niewydolności serca 29 4 Zaburzenia

Bardziej szczegółowo